<!--{{{-->
<link rel='alternate' type='application/rss+xml' title='RSS' href='index.xml' />
<!--}}}-->

Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #8cf
PrimaryLight: #18f
PrimaryMid: #04b
PrimaryDark: #014
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88

/*{{{*/
body {background:[[ColorPalette::Background]]; color:[[ColorPalette::Foreground]];}

a {color:[[ColorPalette::PrimaryMid]];}
a:hover {background-color:[[ColorPalette::PrimaryMid]]; color:[[ColorPalette::Background]];}
a img {border:0;}

h1,h2,h3,h4,h5,h6 {color:[[ColorPalette::SecondaryDark]]; background:transparent;}
h1 {border-bottom:2px solid [[ColorPalette::TertiaryLight]];}
h2,h3 {border-bottom:1px solid [[ColorPalette::TertiaryLight]];}

.button {color:[[ColorPalette::PrimaryDark]]; border:1px solid [[ColorPalette::Background]];}
.button:hover {color:[[ColorPalette::PrimaryDark]]; background:[[ColorPalette::SecondaryLight]]; border-color:[[ColorPalette::SecondaryMid]];}
.button:active {color:[[ColorPalette::Background]]; background:[[ColorPalette::SecondaryMid]]; border:1px solid [[ColorPalette::SecondaryDark]];}

.header {background:[[ColorPalette::PrimaryMid]];}
.headerShadow {color:[[ColorPalette::Foreground]];}
.headerShadow a {font-weight:normal; color:[[ColorPalette::Foreground]];}
.headerForeground {color:[[ColorPalette::Background]];}
.headerForeground a {font-weight:normal; color:[[ColorPalette::PrimaryPale]];}

.tabSelected {color:[[ColorPalette::PrimaryDark]];
	background:[[ColorPalette::TertiaryPale]];
	border-left:1px solid [[ColorPalette::TertiaryLight]];
	border-top:1px solid [[ColorPalette::TertiaryLight]];
	border-right:1px solid [[ColorPalette::TertiaryLight]];
}
.tabUnselected {color:[[ColorPalette::Background]]; background:[[ColorPalette::TertiaryMid]];}
.tabContents {color:[[ColorPalette::PrimaryDark]]; background:[[ColorPalette::TertiaryPale]]; border:1px solid [[ColorPalette::TertiaryLight]];}
.tabContents .button {border:0;}

#sidebar {}
#sidebarOptions input {border:1px solid [[ColorPalette::PrimaryMid]];}
#sidebarOptions .sliderPanel {background:[[ColorPalette::PrimaryPale]];}
#sidebarOptions .sliderPanel a {border:none;color:[[ColorPalette::PrimaryMid]];}
#sidebarOptions .sliderPanel a:hover {color:[[ColorPalette::Background]]; background:[[ColorPalette::PrimaryMid]];}
#sidebarOptions .sliderPanel a:active {color:[[ColorPalette::PrimaryMid]]; background:[[ColorPalette::Background]];}

.wizard {background:[[ColorPalette::PrimaryPale]]; border:1px solid [[ColorPalette::PrimaryMid]];}
.wizard h1 {color:[[ColorPalette::PrimaryDark]]; border:none;}
.wizard h2 {color:[[ColorPalette::Foreground]]; border:none;}
.wizardStep {background:[[ColorPalette::Background]]; color:[[ColorPalette::Foreground]];
	border:1px solid [[ColorPalette::PrimaryMid]];}
.wizardStep.wizardStepDone {background:[[ColorPalette::TertiaryLight]];}
.wizardFooter {background:[[ColorPalette::PrimaryPale]];}
.wizardFooter .status {background:[[ColorPalette::PrimaryDark]]; color:[[ColorPalette::Background]];}
.wizard .button {color:[[ColorPalette::Foreground]]; background:[[ColorPalette::SecondaryLight]]; border: 1px solid;
	border-color:[[ColorPalette::SecondaryPale]] [[ColorPalette::SecondaryDark]] [[ColorPalette::SecondaryDark]] [[ColorPalette::SecondaryPale]];}
.wizard .button:hover {color:[[ColorPalette::Foreground]]; background:[[ColorPalette::Background]];}
.wizard .button:active {color:[[ColorPalette::Background]]; background:[[ColorPalette::Foreground]]; border: 1px solid;
	border-color:[[ColorPalette::PrimaryDark]] [[ColorPalette::PrimaryPale]] [[ColorPalette::PrimaryPale]] [[ColorPalette::PrimaryDark]];}

.wizard .notChanged {background:transparent;}
.wizard .changedLocally {background:#80ff80;}
.wizard .changedServer {background:#8080ff;}
.wizard .changedBoth {background:#ff8080;}
.wizard .notFound {background:#ffff80;}
.wizard .putToServer {background:#ff80ff;}
.wizard .gotFromServer {background:#80ffff;}

#messageArea {border:1px solid [[ColorPalette::SecondaryMid]]; background:[[ColorPalette::SecondaryLight]]; color:[[ColorPalette::Foreground]];}
#messageArea .button {color:[[ColorPalette::PrimaryMid]]; background:[[ColorPalette::SecondaryPale]]; border:none;}

.popupTiddler {background:[[ColorPalette::TertiaryPale]]; border:2px solid [[ColorPalette::TertiaryMid]];}

.popup {background:[[ColorPalette::TertiaryPale]]; color:[[ColorPalette::TertiaryDark]]; border-left:1px solid [[ColorPalette::TertiaryMid]]; border-top:1px solid [[ColorPalette::TertiaryMid]]; border-right:2px solid [[ColorPalette::TertiaryDark]]; border-bottom:2px solid [[ColorPalette::TertiaryDark]];}
.popup hr {color:[[ColorPalette::PrimaryDark]]; background:[[ColorPalette::PrimaryDark]]; border-bottom:1px;}
.popup li.disabled {color:[[ColorPalette::TertiaryMid]];}
.popup li a, .popup li a:visited {color:[[ColorPalette::Foreground]]; border: none;}
.popup li a:hover {background:[[ColorPalette::SecondaryLight]]; color:[[ColorPalette::Foreground]]; border: none;}
.popup li a:active {background:[[ColorPalette::SecondaryPale]]; color:[[ColorPalette::Foreground]]; border: none;}
.popupHighlight {background:[[ColorPalette::Background]]; color:[[ColorPalette::Foreground]];}
.listBreak div {border-bottom:1px solid [[ColorPalette::TertiaryDark]];}

.tiddler .defaultCommand {font-weight:bold;}

.shadow .title {color:[[ColorPalette::TertiaryDark]];}

.title {color:[[ColorPalette::SecondaryDark]];}
.subtitle {color:[[ColorPalette::TertiaryDark]];}

.toolbar {color:[[ColorPalette::PrimaryMid]];}
.toolbar a {color:[[ColorPalette::TertiaryLight]];}
.selected .toolbar a {color:[[ColorPalette::TertiaryMid]];}
.selected .toolbar a:hover {color:[[ColorPalette::Foreground]];}

.tagging, .tagged {border:1px solid [[ColorPalette::TertiaryPale]]; background-color:[[ColorPalette::TertiaryPale]];}
.selected .tagging, .selected .tagged {background-color:[[ColorPalette::TertiaryLight]]; border:1px solid [[ColorPalette::TertiaryMid]];}
.tagging .listTitle, .tagged .listTitle {color:[[ColorPalette::PrimaryDark]];}
.tagging .button, .tagged .button {border:none;}

.footer {color:[[ColorPalette::TertiaryLight]];}
.selected .footer {color:[[ColorPalette::TertiaryMid]];}

.error, .errorButton {color:[[ColorPalette::Foreground]]; background:[[ColorPalette::Error]];}
.warning {color:[[ColorPalette::Foreground]]; background:[[ColorPalette::SecondaryPale]];}
.lowlight {background:[[ColorPalette::TertiaryLight]];}

.zoomer {background:none; color:[[ColorPalette::TertiaryMid]]; border:3px solid [[ColorPalette::TertiaryMid]];}

.imageLink, #displayArea .imageLink {background:transparent;}

.annotation {background:[[ColorPalette::SecondaryLight]]; color:[[ColorPalette::Foreground]]; border:2px solid [[ColorPalette::SecondaryMid]];}

.viewer .listTitle {list-style-type:none; margin-left:-2em;}
.viewer .button {border:1px solid [[ColorPalette::SecondaryMid]];}
.viewer blockquote {border-left:3px solid [[ColorPalette::TertiaryDark]];}

.viewer table, table.twtable {border:2px solid [[ColorPalette::TertiaryDark]];}
.viewer th, .viewer thead td, .twtable th, .twtable thead td {background:[[ColorPalette::SecondaryMid]]; border:1px solid [[ColorPalette::TertiaryDark]]; color:[[ColorPalette::Background]];}
.viewer td, .viewer tr, .twtable td, .twtable tr {border:1px solid [[ColorPalette::TertiaryDark]];}

.viewer pre {border:1px solid [[ColorPalette::SecondaryLight]]; background:[[ColorPalette::SecondaryPale]];}
.viewer code {color:[[ColorPalette::SecondaryDark]];}
.viewer hr {border:0; border-top:dashed 1px [[ColorPalette::TertiaryDark]]; color:[[ColorPalette::TertiaryDark]];}

.highlight, .marked {background:[[ColorPalette::SecondaryLight]];}

.editor input {border:1px solid [[ColorPalette::PrimaryMid]];}
.editor textarea {border:1px solid [[ColorPalette::PrimaryMid]]; width:100%;}
.editorFooter {color:[[ColorPalette::TertiaryMid]];}
.readOnly {background:[[ColorPalette::TertiaryPale]];}

#backstageArea {background:[[ColorPalette::Foreground]]; color:[[ColorPalette::TertiaryMid]];}
#backstageArea a {background:[[ColorPalette::Foreground]]; color:[[ColorPalette::Background]]; border:none;}
#backstageArea a:hover {background:[[ColorPalette::SecondaryLight]]; color:[[ColorPalette::Foreground]]; }
#backstageArea a.backstageSelTab {background:[[ColorPalette::Background]]; color:[[ColorPalette::Foreground]];}
#backstageButton a {background:none; color:[[ColorPalette::Background]]; border:none;}
#backstageButton a:hover {background:[[ColorPalette::Foreground]]; color:[[ColorPalette::Background]]; border:none;}
#backstagePanel {background:[[ColorPalette::Background]]; border-color: [[ColorPalette::Background]] [[ColorPalette::TertiaryDark]] [[ColorPalette::TertiaryDark]] [[ColorPalette::TertiaryDark]];}
.backstagePanelFooter .button {border:none; color:[[ColorPalette::Background]];}
.backstagePanelFooter .button:hover {color:[[ColorPalette::Foreground]];}
#backstageCloak {background:[[ColorPalette::Foreground]]; opacity:0.6; filter:alpha(opacity=60);}
/*}}}*/

/*{{{*/
* html .tiddler {height:1%;}

body {font-size:.75em; font-family:arial,helvetica; margin:0; padding:0;}

h1,h2,h3,h4,h5,h6 {font-weight:bold; text-decoration:none;}
h1,h2,h3 {padding-bottom:1px; margin-top:1.2em;margin-bottom:0.3em;}
h4,h5,h6 {margin-top:1em;}
h1 {font-size:1.35em;}
h2 {font-size:1.25em;}
h3 {font-size:1.1em;}
h4 {font-size:1em;}
h5 {font-size:.9em;}

hr {height:1px;}

a {text-decoration:none;}

dt {font-weight:bold;}

ol {list-style-type:decimal;}
ol ol {list-style-type:lower-alpha;}
ol ol ol {list-style-type:lower-roman;}
ol ol ol ol {list-style-type:decimal;}
ol ol ol ol ol {list-style-type:lower-alpha;}
ol ol ol ol ol ol {list-style-type:lower-roman;}
ol ol ol ol ol ol ol {list-style-type:decimal;}

.txtOptionInput {width:11em;}

#contentWrapper .chkOptionInput {border:0;}

.externalLink {text-decoration:underline;}

.indent {margin-left:3em;}
.outdent {margin-left:3em; text-indent:-3em;}
code.escaped {white-space:nowrap;}

.tiddlyLinkExisting {font-weight:bold;}
.tiddlyLinkNonExisting {font-style:italic;}

/* the 'a' is required for IE, otherwise it renders the whole tiddler in bold */
a.tiddlyLinkNonExisting.shadow {font-weight:bold;}

#mainMenu .tiddlyLinkExisting,
	#mainMenu .tiddlyLinkNonExisting,
	#sidebarTabs .tiddlyLinkNonExisting {font-weight:normal; font-style:normal;}
#sidebarTabs .tiddlyLinkExisting {font-weight:bold; font-style:normal;}

.header {position:relative;}
.header a:hover {background:transparent;}
.headerShadow {position:relative; padding:4.5em 0 1em 1em; left:-1px; top:-1px;}
.headerForeground {position:absolute; padding:4.5em 0 1em 1em; left:0; top:0;}

.siteTitle {font-size:3em;}
.siteSubtitle {font-size:1.2em;}

#mainMenu {position:absolute; left:0; width:10em; text-align:right; line-height:1.6em; padding:1.5em 0.5em 0.5em 0.5em; font-size:1.1em;}

#sidebar {position:absolute; right:3px; width:16em; font-size:.9em;}
#sidebarOptions {padding-top:0.3em;}
#sidebarOptions a {margin:0 0.2em; padding:0.2em 0.3em; display:block;}
#sidebarOptions input {margin:0.4em 0.5em;}
#sidebarOptions .sliderPanel {margin-left:1em; padding:0.5em; font-size:.85em;}
#sidebarOptions .sliderPanel a {font-weight:bold; display:inline; padding:0;}
#sidebarOptions .sliderPanel input {margin:0 0 0.3em 0;}
#sidebarTabs .tabContents {width:15em; overflow:hidden;}

.wizard {padding:0.1em 1em 0 2em;}
.wizard h1 {font-size:2em; font-weight:bold; background:none; padding:0; margin:0.4em 0 0.2em;}
.wizard h2 {font-size:1.2em; font-weight:bold; background:none; padding:0; margin:0.4em 0 0.2em;}
.wizardStep {padding:1em 1em 1em 1em;}
.wizard .button {margin:0.5em 0 0; font-size:1.2em;}
.wizardFooter {padding:0.8em 0.4em 0.8em 0;}
.wizardFooter .status {padding:0 0.4em; margin-left:1em;}
.wizard .button {padding:0.1em 0.2em;}

#messageArea {position:fixed; top:2em; right:0; margin:0.5em; padding:0.5em; z-index:2000; _position:absolute;}
.messageToolbar {display:block; text-align:right; padding:0.2em;}
#messageArea a {text-decoration:underline;}

.tiddlerPopupButton {padding:0.2em;}
.popupTiddler {position: absolute; z-index:300; padding:1em; margin:0;}

.popup {position:absolute; z-index:300; font-size:.9em; padding:0; list-style:none; margin:0;}
.popup .popupMessage {padding:0.4em;}
.popup hr {display:block; height:1px; width:auto; padding:0; margin:0.2em 0;}
.popup li.disabled {padding:0.4em;}
.popup li a {display:block; padding:0.4em; font-weight:normal; cursor:pointer;}
.listBreak {font-size:1px; line-height:1px;}
.listBreak div {margin:2px 0;}

.tabset {padding:1em 0 0 0.5em;}
.tab {margin:0 0 0 0.25em; padding:2px;}
.tabContents {padding:0.5em;}
.tabContents ul, .tabContents ol {margin:0; padding:0;}
.txtMainTab .tabContents li {list-style:none;}
.tabContents li.listLink { margin-left:.75em;}

#contentWrapper {display:block;}
#splashScreen {display:none;}

#displayArea {margin:1em 17em 0 14em;}

.toolbar {text-align:right; font-size:.9em;}

.tiddler {padding:1em 1em 0;}

.missing .viewer,.missing .title {font-style:italic;}

.title {font-size:1.6em; font-weight:bold;}

.missing .subtitle {display:none;}
.subtitle {font-size:1.1em;}

.tiddler .button {padding:0.2em 0.4em;}

.tagging {margin:0.5em 0.5em 0.5em 0; float:left; display:none;}
.isTag .tagging {display:block;}
.tagged {margin:0.5em; float:right;}
.tagging, .tagged {font-size:0.9em; padding:0.25em;}
.tagging ul, .tagged ul {list-style:none; margin:0.25em; padding:0;}
.tagClear {clear:both;}

.footer {font-size:.9em;}
.footer li {display:inline;}

.annotation {padding:0.5em; margin:0.5em;}

* html .viewer pre {width:99%; padding:0 0 1em 0;}
.viewer {line-height:1.4em; padding-top:0.5em;}
.viewer .button {margin:0 0.25em; padding:0 0.25em;}
.viewer blockquote {line-height:1.5em; padding-left:0.8em;margin-left:2.5em;}
.viewer ul, .viewer ol {margin-left:0.5em; padding-left:1.5em;}

.viewer table, table.twtable {border-collapse:collapse; margin:0.8em 1.0em;}
.viewer th, .viewer td, .viewer tr,.viewer caption,.twtable th, .twtable td, .twtable tr,.twtable caption {padding:3px;}
table.listView {font-size:0.85em; margin:0.8em 1.0em;}
table.listView th, table.listView td, table.listView tr {padding:0 3px 0 3px;}

.viewer pre {padding:0.5em; margin-left:0.5em; font-size:1.2em; line-height:1.4em; overflow:auto;}
.viewer code {font-size:1.2em; line-height:1.4em;}

.editor {font-size:1.1em;}
.editor input, .editor textarea {display:block; width:100%; font:inherit;}
.editorFooter {padding:0.25em 0; font-size:.9em;}
.editorFooter .button {padding-top:0; padding-bottom:0;}

.fieldsetFix {border:0; padding:0; margin:1px 0px;}

.zoomer {font-size:1.1em; position:absolute; overflow:hidden;}
.zoomer div {padding:1em;}

* html #backstage {width:99%;}
* html #backstageArea {width:99%;}
#backstageArea {display:none; position:relative; overflow: hidden; z-index:150; padding:0.3em 0.5em;}
#backstageToolbar {position:relative;}
#backstageArea a {font-weight:bold; margin-left:0.5em; padding:0.3em 0.5em;}
#backstageButton {display:none; position:absolute; z-index:175; top:0; right:0;}
#backstageButton a {padding:0.1em 0.4em; margin:0.1em;}
#backstage {position:relative; width:100%; z-index:50;}
#backstagePanel {display:none; z-index:100; position:absolute; width:90%; margin-left:3em; padding:1em;}
.backstagePanelFooter {padding-top:0.2em; float:right;}
.backstagePanelFooter a {padding:0.2em 0.4em;}
#backstageCloak {display:none; z-index:20; position:absolute; width:100%; height:100px;}

.whenBackstage {display:none;}
.backstageVisible .whenBackstage {display:block;}
/*}}}*/

/***
StyleSheet for use when a translation requires any css style changes.
This StyleSheet can be used directly by languages such as Chinese, Japanese and Korean which need larger font sizes.
***/
/*{{{*/
body {font-size:0.8em;}
#sidebarOptions {font-size:1.05em;}
#sidebarOptions a {font-style:normal;}
#sidebarOptions .sliderPanel {font-size:0.95em;}
.subtitle {font-size:0.8em;}
.viewer table.listView {font-size:0.95em;}
/*}}}*/

/*{{{*/
@media print {
#mainMenu, #sidebar, #messageArea, .toolbar, #backstageButton, #backstageArea {display: none !important;}
#displayArea {margin: 1em 1em 0em;}
noscript {display:none;} /* Fixes a feature in Firefox 1.5.0.2 where print preview displays the noscript content */
}
/*}}}*/

<!--{{{-->
<div class='header' macro='gradient vert [[ColorPalette::PrimaryLight]] [[ColorPalette::PrimaryMid]]'>
<div class='headerShadow'>
<span class='siteTitle' refresh='content' tiddler='SiteTitle'></span>&nbsp;
<span class='siteSubtitle' refresh='content' tiddler='SiteSubtitle'></span>
</div>
<div class='headerForeground'>
<span class='siteTitle' refresh='content' tiddler='SiteTitle'></span>&nbsp;
<span class='siteSubtitle' refresh='content' tiddler='SiteSubtitle'></span>
</div>
</div>
<div id='mainMenu' refresh='content' tiddler='MainMenu'></div>
<div id='sidebar'>
<div id='sidebarOptions' refresh='content' tiddler='SideBarOptions'></div>
<div id='sidebarTabs' refresh='content' force='true' tiddler='SideBarTabs'></div>
</div>
<div id='displayArea'>
<div id='messageArea'></div>
<div id='tiddlerDisplay'></div>
</div>
<!--}}}-->

<!--{{{-->
<div class='toolbar' macro='toolbar [[ToolbarCommands::ViewToolbar]]'></div>
<div class='title' macro='view title'></div>
<div class='subtitle'><span macro='view modifier link'></span>, <span macro='view modified date'></span> (<span macro='message views.wikified.createdPrompt'></span> <span macro='view created date'></span>)</div>
<div class='tagging' macro='tagging'></div>
<div class='tagged' macro='tags'></div>
<div class='viewer' macro='view text wikified'></div>
<div class='tagClear'></div>
<!--}}}-->

<!--{{{-->
<div class='toolbar' macro='toolbar [[ToolbarCommands::EditToolbar]]'></div>
<div class='title' macro='view title'></div>
<div class='editor' macro='edit title'></div>
<div macro='annotations'></div>
<div class='editor' macro='edit text'></div>
<div class='editor' macro='edit tags'></div><div class='editorFooter'><span macro='message views.editor.tagPrompt'></span><span macro='tagChooser excludeLists'></span></div>
<!--}}}-->

მუშაობის დაწყებამდე, პირველ ყოვლისა, უნდა შეცვალოთ:
* [[SiteTitle]] და [[SiteSubtitle]]: საიტის სათაური და ქვესათაური საიტის თავსართში (შენახვის შემდეგ ისინი ბრაუზერის სათაურის ზოლზეც გამოჩნდება)
* [[MainMenu]]: ძირითადი მენიუ (ჩვეულებრივ, მარცხნივ ან სათაურის ქვეშ)
* [[DefaultTiddlers]]: ნაგულისხმები ჩანაწერები, რომლებიც ბრაუზერის გახსნისას აისახებიან
ასევე, უნდა მიუთითოთ თქვენი სახელი ცვლილებებზე ხელმოსაწერად: <<option txtUserName>>

საიტის ეს პარამეტრები თქვენს ბრაუზერში შეინახება

თქვენი სახელი ცვლილებებზე ხელმოსაწერად

<<option txtUserName>>
<<option chkSaveBackups>> მარქაფების შენახვა
<<option chkAutoSave>> თვითშენახვა
<<option chkRegExpSearch>> ძიება სპეცსიმბოლოებით
<<option chkCaseSensitiveSearch>> რეგისტრის გათვალისწინება
<<option chkAnimate>> ანიმაციის გამოყენება

----
© 2012, გია შერვაშიძე

<<importTiddlers>>

1
პირველ თავი დასაწყისი ნათქვამია იგ სპარსულად,
უხმობთ ვეფხისტყაოსნობით, არსსა შეიქს ხორც არ სულად,
საეროა, არ ახსენებს სამებასა ერთ-არსულად,
თუ უყურა მონაზონმან, შეიქნების გაპარსულად.

2
რომელმან შექმნა სამყარო ძალითა მით ძლიერითა,
ზეგარდმოთ არსნი სულითა ყვნა ზეცით მონაბერითა,
ჩვენ, კაცთა, მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა,
მისგან არს ყოვლი ხელმწიფე სახითა მის მიერითა

3
შენ შეჰქმენ დავით მაღალი თვით მეფე დავითიანად,
გონება დიდად მოწყალე, მართ ერთობ გულმოწყლიანად,
მნათობი ყოვლთა მხედველთა, ვითა მთა სანათიანად,
უმისოდ მზეცა ვერ ნათობს, ვერც ლომი არს ნაკვთიანად.

4
გვირგვინი, ტახტი, პორფირი ღმრთისგან გვაქვს, სკიპტრა პირველი,
ერდგულთა დიდად მოწყალე, ორგულთა რისხვით მჭირველი.
შენდა სამონოდ მეფენი მოვლენ სხვაგნისა მირველი,
ხამს, თუმცა პაპი ჰრომისა, რომ შენთვის იყოს მწირველი.

5
ჰე, ღმერთო ერთო, შენ შეჰქმენ სახე ყოვლისა ტანისა,
შენ დამიფარე, ძლევა მეც დათრგუნვად მე სატანისა,
მომეც მიჯნურთა სურვილი, სიკვდიდმდე გასატანისა,
ცოდვათა შესუბუქება, მუნ თანა წასატანისა.

6
ვის შვენის, – ლომსა, – ხმარება შუბისა, ფარ-შიმშერისა,
მეფისა მზის თამარისა, ღაწვ-ბალახშ, თმა-გიშერისა,
მას, არა ვიცი, შევჰკადრო შესხმა ხოტბისა, შე, რისა,
ვისთა მჭვრეტელთა ყან[დ]ისა მირთმა ხამს მართ,მი, შერისა.

7
თამარს ვაქებდეთ მეფესა სისხლისა ცრემლ-დათხეული,
ვჰთქვენით ქებანი ვისნი მე არ-ავად გამორჩეული.
მელნად ვიხმარე გიშრის ტბა [და] კალმად მინა რხეული,
ვინცა ისმინოს, დაესვას ლახვარი გულსა ხეული.

8
მიბრძანეს მათად საქებრად თქმა ლექსებისა ტკბილისა,
ქება წარბთა და წამწამთა, თმათა და ბაგე-კბილისა,
ბროლ-ბალახშისა თლილისა, მის მიჯრით მიწყობილისა.
გასტეხს ქვასაცა მაგარსა გრდემლი ტყვიისა ლბილისა.

9
აწ ენა მინდა გამოთქმად, გული და ხელოვანება, –
ძალი მომეც და შეწევნა შენგნით მაქვს, მივსცე გონება;
მით შევეწივნეთ ტარიელს, ტურფადაც უნდა ხსენება,
მათ სამთა გმირთა მნათობთა სჭირს ერთმანერთის მონება.

10
შენ გევედრები, მაღალო, მცნობელო გულის ხმათაო,
მომეც, ძალი და შეწევნა, უფალო უფლებათაო;
ჩვენ ქება გვინდა მათ გმირთა, მათ ფერად კადრებათაო,
პირველად ტარიელისა და მერმე მისთა ძმათაო.

11
მო, დავსხდეთ, ტარიელისთვის ცრემლი გვდის შეუშრობილი;
მისებრი მართ დაბადებით ვინმცა ყოფილა შობილი!
დავჯე, რუსთველმან გავლექსე, მისთვის გულ-ლახვარ-სობილი,
აქამდის ამბვად ნათქვამი, აწ მარგალიტი წყობილი.

12
ტარიელს კარგსა მოყმესა, მკლავ-მაგარსა ძალიანსა,
პირად ვარდსა, ტან-საროსა, გული მისი რკინიანსა,
უხვს, უშურველსა-გამცემსა, ტკბილ-საუბარსა წყლიანსა,
მით ქება ნესტან-დარეჯანს რათ ეთქმის პირად მზიანსა.

13
მე, რუსთველი, ხელობითა, ვიქმ საქმესა ამა დარი:
ვის მორჩილობს ჯარი სპათა, მისთვის ვხელობ, მისთვის მკვდარი;
დავუძლურდი, მიჯნურთათვის კვლავ წამალი არსით არი,
ანუ მოგვცეს განკურნება, ანუ მიწა მე სამარი.

14
ესე ამბავი სპარსული, ქართულად ნათარგმანები,
ვით მარგალიტი ობოლი, ხელის-ხელ საგოგმანები,
ვჰპოვე და ლექსად გარდავთქვი, საქმე ვქენ საჭოჭმანები,
ჩემან ხელ-ქმნელმან დამმართოს ლაღმან და ლამაზმა ნები.

15
თვალთა, მისგან უნათლოთა, ენატრამცა ახლად ჩენა;
აჰა, გული გამიჯნურდა, მიხდომია ველთა რბენა!
მიაჯეთ ვინ, ხორცთა დაწვა კმარის, მისცეს სულთა ლხენა.
სამთა ფერთა საქებელთა ლამის ლექსთა უნდა ლევნა.

16
რაცა ვისცა ბედმან მისცეს,დასჯერდეს და მას უბნობდეს:
მუშა მიწყივ მუშაობდეს, მეომარი გულოვნობდეს;
კვლა მიჯნურსა მიჯნურობა უყვარდეს და გამოსცნობდეს,
არცა ვისგან დაიწუნოს, არცა სხვასა უწუნობდეს.

17
თუ მიჯნურსა მიჯნურობა ეტლად მომცა რადგან ბედმან,
მე მით ვიცან საქმე მათი თავით ჩემით შენახედმან.
სიტყვა კარგი გამოვაგო ლექს-მრავალმან, ენა-მეტმან;
შეიზომნეს ჭირნი მათნი ჭირთა ჩემთა მეათედმან.

18
შაირობა პირველადვე სიბრძნისაა ერთი დარგი,
საღმრთო, საღმრთოდ გასაგონი, მსმენელთათვის დიდი მარგი,
კვლა აქაცა იამების, ვინცა ისმენს კაცი ვარგი;
გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის, შაირია ამად კარგი.

19
ვითა ცხენსა შარა გრძელი და გამოსცდის დიდი რბევა,
მობურთალსა – მაედანი, მართლად ცემა, მარჯვედ ქნევა,
მართ აგრევე მელექსესა – საუბართა ტკბილთა ფრქვევა.
რა მისჭირდეს საუბარი და დაუწყოს ლექსმან ლევა.

20
მაშინღა ნახეთ მელექსე და მისი მოშაირობა,
რა ვეღარ მიხვდეს ქართულსა, დაუწყოს ლექსმან ძვირობა,
არ შეამოკლოს ქართული, არა ქნას სიტყვა-მცირობა,
ხელ-მარჯვედ სცემდეს ჩოგანსა, იხმაროს დიდი გმირობა.

21
მე ვიკადრებ ლექსთა კარგთა, ვერავინ თქვას ჩემი ფერი:
ცხელის ცრემლით ავატირო მე სოფელი ჩემი მტერი,
ცა – ქვეყანა შევათავო, ვითა მიწა გავამტვერი,
ამა ჩემმან საუბარმან შეაქციოს ყმა და ბერი.

22
მოშაირე არა ჰქვიან, თუ ვინმე თქვას ერთი, ორი;
თავი ყოლა ნუ ჰგონია მელექსეთა კარგთა სწორი;
განაღა თქვას ერთი, ორი, უმგზავსო და შორი-შორი,
მაგრა იტყვის: «ჩემი სჯობსო», უცილობლობს ვითა ჯორი.

23
მეორე ლექსი ცოტაი, ნაწილი მოშაირეთა,
არ ძალ-უც სრულ-ქმნა სიტყვათა, გულისა გასაგმირეთა, –
ვამსგავსე მშვილდი ბედითი ყმაწულთა მონადირეთა:
დიდსა ვერ მოჰკვლენ, ხელად აქვ ხოცა ნადირთა მცირეთა.

24
ამბავი წვრილად უამბოს, ზე სადმე არა წასთვალოს;
ყოვლსა კაცსა ამეტებდეს, ჭირსა თავი არ აკრძალოს;
ლექს-ქართული აღარიბოს, საუბარი გაასრულოს,
ნახოს კარგმან გამგონემან, არა სადა არ აბრალოს.

25
მესამე ლექსი კარგი არს სანადიმოდ, სამღერელად,
სააშიკოდ, სალაღობოდ, ამხანაგთა სათრეველად;
ჩვენ მათიცა გვიამების, რაცა ოდენ თქვან ნათელად.
მოშაირე არა ჰქვიან, ვერას იტყვის ვინცა გრძელად.

26
მე გიამბობ, ვინცა იყვნეთ ხელობისა მოძებარი:
სხვასა ყოვლგნით მოეშვენით, სოფლის ლხინად იგი კმარი;
მათად საქმე ვერ ვამსგავსე, ვითა სმასა მეომარი,
ვისთა თვალთა ყოვლი თემი ერთად უჩანს, იგივ არი.

27
ხამს, მელექსე ნაჭირვებსა მისსა ცუდად არ აბრკმობდეს,
ერთი უჩნდეს სამიჯნურო, ერთსა ვისმე აშიკობდეს,
ყოვლსა მისთვის ხელოვნობდეს, მას აქებდეს, მას ამკობდეს,
მისგან კიდე ნურა უნდა, მისთვის ენა მუსიკობდეს.

28
ჩემი აწ სცანით ყველამან, მას ვაქებ, ვინცა მიქია;
ესე მიჩს დიდად სახელად, არ თავი გამიქიქია!
იგია ჩემი სიცოცხლე, უწყალო ვითა ჯიქია;
მისი სახელი შეფარვით ქვემორე მითქვამს, მიქია.

29
ვთქვა მიჯნურობა პირველი და ტომი გვართა ზენათა,
ძნელად სათქმელი, საჭირო გამოსაგები ენათა;
იგია საქმე საზეო, მომცემი აღმაფრენათა;
ვინცა ეცდების, თმობამცა ჰქონდა მრავ[ა]ლთა წყენათა.

30
მას ერთსა მიჯნურობასა ჭკვიანნი ვერ მიხვდებიან,
ენა დაშვრების, მსმენლისა ყურნიცა დავალდებიან;
ვთქვნე ხელობანი ქვენანი, რომელნი ხორცთა ხვდებიან;
მართ მასვე ჰბაძვენ, თუ ოდენ არ სიძვენ, შორით ბნდებიან.

31
მიჯნური შმაგსა გვიქვიან არაბულითა ენითა,
მით რომე შმაგობს მისისა ვერ-მიხდომისა წყენითა;
ზოგთა აქვს საღმრთო სიახლე, დაშვრების აღმაფრენითა,
კვლა ზოგთა ქვე უც ბუნება კეკლუცთა ზედა ფრფენითა.

32
მიჯნურსა თვალად სიტურფე მართებს, მართ ვითა მზეობა,
სიბრძნე, სიუხვე, სიმდიდრე, სიყმე და მოცალეობა,
ენა, გონება, დათმობა, მძლეთა მებრძოლთა მძლეობა.
ვისცა ეს სრულად არა სჭირს, აკლია მიჯნურთ ზნეობა.

33
ვის ეს ყველა არა სჭირან, არვინ დასთვლის მიჯნურთ თანა,
შექცევასა მოეშოროს, მათთვის იხოს გულსა დანა,
მისი კერძი ყველგნით დაწვას, ვარდი აზროს, ნამოს და ნა,
ვინცა ესე არ მისმინოს, ვერა ირგოს ვერსით მანა.

34
მიჯნურობა არის ტურფა, საცოდნელად ძნელი გვარი;
მიჯნურობა სხვა რამეა, არ სიძვისა დასადარი:
იგი სხვაა, სიძვა სხვაა, შუა უზის დიდი ზღვარი,
ნუ ვინ გარევთ ერთმანერთსა, გესმის ჩემი ნაუბარი!

35
ხამს მიჯნური ხანიერი, არ მეძავი, ბილწი, მრუში,
რა მოშორდეს მოყვარესა, გაამრავლოს სულთქმა, უში,
გული ერთსა დააჯეროს, კუშტი მიხვდეს, თუნდა ქუში;
მძულს უგულო სიყვარული, ხვევნა, კოცნა, მტლაში-მტლუში.

36
მას ცოცხალი ნუ ელევის, რაცა პირველ შეუყვარდეს,
ნუცა ლხინსა აუზვავდეს, ნურცა ჭირსა შეუზარდეს:
მისთვის დასთმოს ყველაკაი, მისთვის ველთა გამოვარდეს,
ნურა ჰგავა, სოფელიცა მისი კერძი გარდაჰქარდეს.

37
ამა საქმესა მიჯნური ნუ უხმობს მიჯნურობასა:
დღეს ერთი უნდეს, ხვალე სხვა, სთმობდეს გაყრისა თმობასა;
ესე მღერასა ბედითსა ჰგავს, ვაჟთა, ყმაწვილობასა.
კარგი მიჯნური იგია, ვინ იქს სოფლისა თმობასა.

38
არს პირველი მიჯნურობა არა დაჩენა ჭირთა, მალვა,
თავის-წინა იგონებდეს, ნიადაგმცა ჰქონდა ხალვა,
შორით ბნედა, შორით კდომა, შორით დაგვა, შორით ალვა,
დასთმოს წყრომა მოყვრისაგან, მისი ჰქონდეს შიში, კრძალვა.

39
ხამს, თავისსა ხვაშიადსა არვისთანა ამჟღავნებდეს,
არ ბედითად «ჰაი» ზმიდეს, მოყვარესა აყივნებდეს,
არსით აჩნდეს მიჯნურობა, არასადა იფერებდეს,
მისთვის ჭირი ლხინად უჩნდეს, მისთვის ცეცხლსა მოიდებდეს.

40
გაასწავლნე სურვილითა, ვინცა იწვით ვისგან ვინა;
კვლავ ქებანი ვჰკადრენ ვის მე, არვის უთქმან ჩემგან წინა;
ისპად მოსომახოს მსგავსი არ დავაცდენ ვისცა მინა,
მისთვის ვლექსობ სიტურფითა, ვინ შუქთა ჰფენს ხმელთა მინა.

41
მას უშმაგო ვით მიენდოს, ვინ მოყვარე გაამჟღავნოს?
ამის მეტი რამცა ირგო: მას ავნოს და თვითცა ივნოს.
რათამეღა ასახელა, რა სიტყვითა მოაყივნოს?
რა ჰგავა, თუ მოყვარესა კაცმან გული არ ატკივნოს!

42
მიკვირს, კაცი რად იფერებს საყვარლისა სიყვარულსა:
ვინცა უყვარს, რად აყივნებს მისთვის მკვდარი, მისთვის წყლულსა?!
თუ არ უყვარს, რად არა სძულს? რად აყივნებს, რაცა სძულსა?!
ავსა კაცსა ავი სიტყვა ურჩევნია სულსა, გულსა.

43
თუ მოყვარე მოყვრისათვის ტირს, ტირილსა ემართლების;
სიარული, მარტოება შვენის, გაჭრად დაეთვლების;
იგონებდეს, მისგან კიდე ნურად ოდეს მოეცლების,
არ დააჩნდეს მიჯნურობა, სჯობს, თუ კაცთა იახლების.

44
ჰე ღმერთო, შენგან იქების საქმე ყოვლისა ტანისა,
შენ ხარ ჩვენ არსთა სიმაღლე, სიმდაბლე, სიბრტყვე განისა,
ზე ანგელოზთა სიმაღლე, ჩამგდები ქვე სატანისა;
ვერ გიტყვის ძალი ენისა, გონება ხელოვანისა.

45
იყო არაბეთს როსტევან, მეფე ღმრთისაგან სვიანი,
მაღალი, უხვი, მდაბალი, ლაშქარ-მრავალი, ყმიანი,
მოსამართლე და მოწყალე, მორჭმული, განგებიანი,
თვით მეომარი უებრო, კვლა მოუბარი წყლიანი.

46
იყო არაბეთს მეფობა მეფისა როსტევანისი;
მას ჰქონდა სპარსთა ქვეყანა, მართვ ვითა შანშეს ანისი;
უძრწის და მონებს ყოველი, ხელთა აქვს მას საბრძანისი;
თქვეს თუ: «ხამს ხმელთა პატრონად ან ალექსანდრე, ან ისი».

47
აწყა დავიწყოთ ამბავი მის ხელმწიფისა ზენისა:
არაბეთს როსტენ პატრონი, მპყრობელი სპა-მოსპენისა;
მას ესვა ქალი მნათობი თვალთათ თუთია დენისა,
შემხედთა სულის წამღები, ვერ მხედთა ამაგზენისა.

48
სხვა ძე არ ესვა მეფესა, მართ ოდენ მარტო ასული,
სოფლისა მნათი მნათობი, მზისაცა დასთა დასული;
მან მისთა მჭვრეტთა წაუღის გული, გონება და სული,
ბრძენი ხამს მისად მაქებრად და ენა ბევრად დასული.

49
მისი სახელი თინათინ, – არს ესე საცოდნარია! –
რა გაიზარდა, გაივსო, მისგან მზე საწუნარია.
მეფემან უხმნა ვაზირნი, თვით ზის ლაღი და წყნარია,
გვერდსა დაისხნა, დაუწყო მათ ამო საუბნარია.

50
როსტევან უხმნა ვაზირნი, უბრძანებს თუცა ფარულად:
«მე ძე არ მომცა სოფელმან, კიდეც მისთვის ვარ მალულად,
ამ ჩემთა სპათა თავადად, შემტევებელი ქარულად,
მოლხინე-მოასპარეზედ, გამთენებელი დარულად».

51
უბრძანა: «გკითხავ საქმესა, ერთგან სასაუბაროსა:
რა ვარდმან მისი ყვავილი გაახმოს, დაამჭკნაროსა,
იგი წახდების, სხვა მოვა ტურფასა საბაღნაროსა;
მზე ჩაგვისვენდა, ბნელსა ვსჭვრეტთ ღამესა ჩვენ უმთვაროსა.

52
«მე გარდასულვარ, სიბერე მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია,
დღეს არა, ხვალე მოვჰკვდები, სოფელი ასრე მქნელია;
რაღაა იგი სინათლე, რასაცა ახლავს ბნელია?!
ჩემი მზე დავსვათ ხელმწიფედ, ვისგან მზე საწუნელია».

53
ვაზირთა ჰკადრეს: «მეფეო, რად ჰკადრეთ თქვენი ბერობა?
ვარდი თუ გახმეს, ეგრეცა გვმართებს აზომცა ჯერობა:
მისივე ჰმეტობს ყოველსა სული და ტურფა ფერობა.
მთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან ვითამცა ჰკადრა მტერობა?!»

54
ერთობ დაშალეს ვაზირთა, მაგრამ ვინ მოუსმინებდა.
მეფე ლაღი და უკადრი, იგი ქნის, რაცა ინებდა.
თინათინ დასვეს ხელმწიფედ, ვინ მზესა ითვალწუნებდა,
ვინ სალსა კლდესა დაადნობს და ცვილსა გაატინებდა.

55
«მაგას ნუ ბრძანებთ, მეფეო, ჯერთ ვარდი არ დაგჭკნობია,
თქვენი თათბირი ავიცა სხვისა კარგისა მჯობია;
ხმდა გაღანამცა საქნელად, რაცა თქვენ გულსა გლმობია:
სჯობს და მას მიეც მეფობა, ვისგან მზე შენაფლობია».

56
«თუცა ქალია, ხელმწიფედ მართ ღმრთისა დანაბადია;
არ გათნევთ, იცის მეფობა, უთქვენოდ გვითქვამს კვლა დია;
შუქთა მისთაებრ საქმეცა მისი მზებრ განაცხადია.
ლეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს, თუნდა ხვადია».

57
მას ლომსა კაცი იახლა მეფისა, ვეფხს უფიცხეო:
დაასკვნეს ესე თათბირი, სრულ სპათა ჩემთა ვჰკითხეო,
მე ჩემთა სივაჟკაცეთა ჩემნი მებრძოლნი ვითხეო;
აწ შენცა გნუკევ, ურწყავად ალვისა მორჩი ითხეო.

58
ავთანდილ იყო სპასპეტი, ძე ამი[რ]-სპასალარისა,
საროსა მჯობი, ნაზარდი, მსგავსი მზისა და მთვარისა,
ჯერთ უწვერული, სადარო ბროლ-მინა საცნობარისა;
მას თინათინის შვენება ჰკლევდის წამწამთა ჯარისა.

59
გულსა მისსა მიჯნურობა მისი ჰქონდის დამალულად;
რა მოშორდის, ვერა მჭვრეტმან ვარდი შექნის ფერ-ნაკლულად;
ნახის, ცეცხლი გაუახლდის, წყლული გახდის უფრო წყლულად.
საბრალოა სიყვარული, კაცსა შეიქს გულ-ნაკლულად!

60
რა მეფედ დასმა მეფემან ბრძანა მისისა ქალისა,
ავთანდილს მიხვდა სიამე, ვსება სჭირს მი სოქალისა;
თქვა: «ზედა-ზედა მომხვდების ნახვა მის ბროლ-ფიქალისა,
ნუთუ ვით ვპოვო წამალი მე ჩემი, ფერ-გამქრქალისა!»

61
ავთანდილს მისით შორს ყოფით შეეკრა თვალნი ბლეტითა;
იამა ქალის მეფობა სიხარულითა მეტითა;
იტყვის: «ხანდახან საუბრად მივალ გულითა რეტითა,
კვლა ზედა-ზედა შევხედავ, ვალხინებ თვალთა ჭვრეტითა».

62
არაბეთს გასცა ბრძანება დიდმან არაბთა მფლობელმან:
«თინათინ ჩემი ხელმწიფედ დავსვი მე, მისმან მშობელმან;
მან გაანათლნეს ყოველნი, ვით მზემან მანათლობელმან.
მოდით და ნახეთ ყოველმან შემსხმელმან, შემამკობელმან!»

63
მოვიდეს სრულნი არაბნი, ჯარი განმრავლდა ხასისა.
ავთანდილ პირ-მზე, სპასპეტი ლაშქრისა ბევრ-ათასისა,
ვაზირი სოგრატ, მოახლე მეფისა დასთა დასისა;
მათ რომე დადგეს საჯდომი, თქვეს: «უთქმელია ფასისა!»

64
«ადეგ, როსტან, შენსა მზესა, ხელით ხელსა მოეკიდე».
მის საბოძვრის მისათვალვად მიზიდავს და მიჰყავს კიდე; –
«დავბერდი და დავძაბუნდი, მე დღეთავე ჩემსა ვსთვლიდე,
რაც შევცოდე შემოქმედსა, ვიტირო და ვინანიდე».

65
«უკუვდგე ერთსა ადგილსა, დავიწყო გარდახდილობა».
უბრძანა სრულთა არაბთა, შეჰკადრეს მილოცვილობა:
«შენ ჩემთა საჭურჭლეთათვის ნუ შეგაქს გულსა ცილობა,
კვლა ზედა-ზედა შევიგნა მე შენი არმოშლილობა».

66
თინათინ მიჰყავს მამასა პირითა მით ნათელითა,
დასვა და თავსა გვირგვინი დასდგა თავისა ხელითა,
მისცა სკიპტრა და შემოსა მეფეთა სამოსელითა.
ქალი მზეებრ სჭვრეტს ყოველთა ცნობითა ბრძნად მხედველითა.

67
უკუდგეს და თაყვანი-სცეს მეფემან და მისთა სპათა,
დალოცეს და მეფედ დასვეს, ქება უთხრეს სხვაგნით სხვათა,
ბუკსა ჰკრეს და წინწილანი დაატკბობდეს მათთა ხმათა.
ქალი ტირს და ცრემლთა აფრქვევს, ხრის ყორნისა ბოლო ფრთათა.

68
მამისა ტახტსა საჯდომად თავი არ ეღირსებოდა,
ამად ტირს, ბაღი ვარდისა ცრემლითა აივსებოდა;
მეფე სწვრთნის: «მამა ყოველი ძისაგან ითავსებოდა,
ამისად ქმნამდი დამწველი ცეცხლი არ დამევსებოდა».

69
უბრძანა: «ნუ სტირ, ასულო, ისმინე ჩემი თხრობილი:
დღეს შენ ხარ მეფე არაბეთს, ჩემგან ხელმწიფედ ხმობილი,
აქათგან ესე სამეფო მართ შენია მინდობილი.
ხარმცა ბრძნად მქნელი საქმისა, იყავ წყნარი და ცნობილი!»

70
«ვარდთა და ნეხვთა ვინადგან მზე სწორად მოეფინების,
დიდთა და წვრილთა წყალობა შენმცა ნუ მოგეწყინების;
უხვი ახსნილთა დააბამს, იგი თვით ების, ვინ ების.
უხვად გასცემდი, ზღვათაცა შესდის და გაედინების!»

71
უთრუმ, საამ, ზაალ, როსტომ, აიოზ და სალიმ, თურა, –
ვერც მათ იპყრეს ეს სოფელი, დაემართა, იცი, თუ რა?
კაცს ეჭიროს კარგი საქმე, ხელთა ქორსა ვითა თურა,
არ დაიგმოს მოყვრისაგან, ათქმევინოს, რა ქნა თუ რა.

72
«მეფეთა შიგან სიუხვე, ვით ედემს ალვა, რგულია;
უხვსა მორჩილობს ყოველი, იგინიც, ვინ ორგულია;
სმა-ჭამა – დიდად შესარგი, დება რა სავარგულია?!
რასაცა გავსცემთ, ჩვენია; რაც არა დაკარგულია!»

73
ამა მამისა სწავლასა ქალი ბრძნად მოისმინებდა,
ყურსა უპყრობდა, ისმენდა, წვრთას არა მოიწყინებდა;
მეფე სმასა და მღერას იქს, მეტადა მოილხინებდა;
თინათინ მზესა სწუნობდა, მაგრა მზე თინათინობდა.

74
რა გადიდ[დ]ა ნადიმობა, დაატკბობდეს ჩანგი ხმასა;
მათ ტურფათა სანახავად ჯარი მოდგის ბანის-ბანსა;
ბულბული და იადონი იზახოდეს მულღანზარსა:
თავის-მსმელთა დავლიოთო, ძალი მისცეს ღვინის სმასა.

75
მოიხმო მისი გამზრდელი, ერთგული, ნაერთგულევი,
უბრძანა: «ჩემი საჭურჭლე, შენგან დანაბეჭდულევი,
მომართვი ჩემი ყველაი, ჩემი ნაუფლისწულევი».
მოართვეს. გასცა უზომო, უანგარიშო, ულევი.

76
მას დღე გასცემს ყველაკასა სივაჟისა მოგებულსა,
რომე სრულად ამოაგებს მცირესა და დიდებულსა.
მერმე ბრძანა: «ვიქ საქმესა, მამისაგან სწავლებულსა,
ჩემსა ნუვინ ნუ დამალავთ საჭურჭლესა დადებულსა».

77
უბრძანა: «წადით, გახსენით, რაცა სად საჭურჭლენია!
ამილახორნო, მოასხით რემა, ჯოგი და ცხენია!»
მოიღეს. გასცა უზომო, სიუხვე არ მოსწყენია.
ლარსა ხვეტდიან ლაშქარნი, მართ ვითა მეკობრენია.

78
ალაფობდეს საჭურჭლესა მისსა, ვითა ნათურქალსა,
მას ტაიჭსა არაბულსა, ქვე-ნაბამსა, ნასუქალსა,
რომე ჰგვანდა სიუხვითა ბუქსა, ზეცით ნაბუქალსა,
არ დაარჩენს ცარიელსა არ ყმასა და არცა ქალსა.

79
მის ჯარისა სიხარული მე გიამბო ამად კიდა:
რა გარდახდა ოდენ ჭამა, ხელმწიფემან თავი ჰკიდა;
ავთანდილ და სოგრატ ჰკვირან, ნეტარ რა, ვთქვათ, წაეკიდა?
საჭურჭლეთა გარდაგება დაუმძიმდა მეტად კიდა.

80
დღე ერთ გარდახდა; პურობა, სმა-ჭამა იყო, ხილობა,
ნადიმად მჯდომთა ლაშქართა მუნ დიდი შემოყრილობა;
მეფემან თავი დაჰკიდა და ჰქონდა დაღრეჯილობა.
«ნეტარ რა უმძიმს, რა სჭირსო?» შექმნეს ამისი ცილობა.

81
თავსა ზის პირ-მზე ავთანდილ, მჭვრეტთაგან მოსანდომია,
სპათა სპასპეტი, ჩაუქი, ვითა ვეფხი და ლომია;
ვაზირი ბერი სოგრატი თვით მასთანავე მჯდომია.
თქვეს თუ: «რა უმძიმს მეფესა, ანუ რად ფერი ჰკრთომია?»

82
თქვეს, თუ: «მეფე ცუდსა რასმე გონებასა ჩავარდნილა,
თვარა აქა სამძიმარი მათი ყოლა არა ქმნილა».
ავთანდილ თქვა: «სოგრატ, ვჰკითხოთ, გვითხრობს, რამცა შეგვეცილა?
ვჰკადროთ რამე სალაღობო, რასათვისმცა გაგვაწბილა?»

83
[თინათი]ნს ჰკადრეს იდუმალ: მეფეს რაცაღა სწყენიან,
[ჩვენვ]ე ვაწყინეთ, ვიშიშვით და ამად დიდად გ[ვ]რცხვენიან.
[თუ ბრ]ძანებთ, ვჰკითხავთ, რა უმძიმს, შუქი მზებრ აღარ ჰფენიან;
[უ]ბრძანა: «ჰკითხოს ვეზირმან, ტურფა სიტყვამან, ენიან».

84
ადგეს სოგრატ და ავთანდილ ტანითა მით კენარითა,
თვითო აივსეს ჭიქები, მივლენ ქცევითა წყნარითა,
წინა მიუსხდეს მუხლ-მოყრით, პირითა მოცინარითა.
ვაზირი ლაღობს ენითა, წყლიანათ მოუბარითა:

85
«დაგიღრეჯია, მეფეო, აღარ გიცინის პირიო.
მართალ ხარ: წახდა საჭურჭლე თქვენი მძიმე და ძვირიო,
ყველასა გასცემს ასული თქვენი საბოძვარ-ხშირიო;
ყოლამცა მეფედ ნუ დასვი! თავსა რად უგდე ჭირიო?»

86
რა მეფემან მოისმინა, გაცინებით შემოხედნა,
გაუკვირდა: ვით მკადრაო, ან სიტყვანი ვით გაბედნა?!
«კარგი ჰქენო, – დაუმადლა, ბრძანებანი უიმედნა, –
ჩემი ზრახვა სიძუნწისა, ტყუვის, ვინცა დაიყბედნა!»

87
მეფემან ბრძანა: «მიფიცავს, ვირცხვი ამისსა თხრობასა.
გამცინოთ, არად ამოვჰკრეფ, ვერვინ მიზრახავთ თხ[რ]ობასა.
შვილი არა მყავს, მუნ მხედავთ, ვეცი ლახვართა სობასა,
მოასპარეზედ გამეწვრთნა, სწავლ[ი]დეს მშვილდოსნობასა.

88
«ეგე არ მიმძიმს, ვაზირო, ესეა, რომე მწყენია:
სიბერე მახლავს, დავლივენ სიყმარწვილისა დღენია,
კაცი არ არის, სითგანცა საბრძანებელი ჩვენია,
რომე მას ჩემგნით ესწავლნეს სამამაცონი ზნენია».

89
როსტან დაბერდა, გაუშვებს პურობა-დარ[ბ]აზებართა,
მაგრამ მისებრი ვის ძალუც სწავლა სოფლისა ზნებართა,
მშვილდოსნად მსგავსი გმირისა, მობურთლად, მომტაცებართა,
ცოტასა შეჰგავს მშვილდოსნად ლაღი ავთანდილ, მზე ბართა.

90
«ერთაი მიზის ასული, ნაზარდი სათუთობითა;
ღმერთმან არ მომცა ყმა-შვილი, – ვარ საწუთროსა თმობითა, –
ანუმცა მგვანდა მშვილდოსნად და ანუ კვლავ ბურთობითა;
ცოტასა შემწევს ავთანდილ ჩემგანვე ნაზარდობითა».

91
ყმა მეფისა ბრძანებასა ლაღი წყნარად მოისმენდა,
თავ-მოდრეკით გაიღიმნა, გაცინება დაუშვენდა,
თეთრთა კბილთა გამომკრთალსა შუქსა ველთა მოაფენდა.
მეფე ჰკითხავს: «რას იცინი, ანუ ჩემგან რას შეგრცხვენდა?»

92
მეფემან ბრძანა სიცილით, კვლა მოლიზღარედ ზმებია;
ავთანდილ ქვეშ-ქვეშ იცინის, არ ავად პირ-აღრებია;
მეფემან უთხრა: «რას ღრიშობ, გაფიცე ჩემი მზებია,
თუ ჩემი თავი გიყვარდეს, მიამბე, რასა სწბებია».

93
კვლა უბრძანა: «თავსა ჩემსა, რას იცინი, რა დამგმეო?»
ყმამან ჰკადრა: «მოგახსენებ და ფარმანი მიბოძეო,
რაცა გკადრო, არ გეწყინოს, არ გარისხ[დ]ე, არ გასწყრეო,
არ გამხადო კადნიერად, არ ამიკლო ამად ზეო».

94
ავთანდილ ჰკადრებს: «საჭურჭლით სავსე მაქვს დარბაზებია;
შეგკადრო, არ გამირისხდე, მიწყრომო, არ დავრჩებია.
გული პირ-მზემან წამიღო, ვის, ვაგლახ, ვისს თავს ვებია,
თუ გამიწყრები, ყველაი თქვენს წინა მონაღებია».

95
უბრძანა, თუ: «მისმან მზემან, რაცა გინდა, იგი თქვიო:
შენი თხრობა რად მეწყინოს, მოცინარად აქა ვზიო.
შენგან არა მეწყინების, რაცა მკადრო, მოგისმიო,
არას გაწყენ, თავმან ჩემმან, ვარდი შენი არ ვაჭკმიო».

96
უბრძანა: «რადმცა ვიწყინე თქმა შენგან საწყინარისა»
ფიცა მზე თინათინისა, მის მზისა მოწუნარისა.
ავთანდილ იტყვის: «დავიწყო კადრება საუბარისა:
ნუ მოკვეხ მშვილდოსნობასა, თქმა სჯობს სიტყვისა წყნარისა».

97
ავთანდილ ჰკადრა: «არ ღირს ვარ, მაგრამ ვინ გეძაბუნების? –
მინდორს ვესროლოთ ნადირთა, ვნახოთ – ვინ ეჯობინების;
თუ ბედმან ჩემმან მითოვოს, გაჯობო, ნუ გეწყინების,
თავ-ჩამოგდებით, დაღრეჯით სმაში ნუ მოგეწყინების.

98
«მიწაცა თქვენი ავთანდილ თქვენს წინა მშვილდოსანია;
ნაძლევი დავდვათ, მოვასხნეთ მოწმად თქვენივე სპანია;
მოასპარეზედ ვინ მგავსო? – ცუდიღა უკუთქმანია.
გარდამწყვეტელი მისიცა ბურთი და მაედანია!»

99
მეფე ლაღი და წყლიანი გამხიარულდა მეტადრე;
სიცილით უთხრა ავთანდილს: «შვილად გზრდი, მით შემეკადრე;
იცი, არ გიწყენ, გაზრდილო, მით შემამიხვე ზედადრე,
თუ არ გასწბილდე, მაჯობო, ბედი გეყოფის ბედადრე».

100
როსტევან უთხრა: «მით მკადრე, არ ეჭვდი ჩემგან წყენასა;
რასთვის შემკადრე საუბრად, ვით ათქმევინე ენასა? –
სრულ სპათა ყური მოუპყრან ჩემთა ნათქვამთა სმენასა,
თუ არ გასწბილდე, მაჯობო, ბედი გითოვდეს ზე ნამსა».

101
«მე არ შეგარჩენ შენ ჩემსა მაგისსა დაცილებასა.
ბრძანე, ვისროლოთ, ნუ იქო შედრეკილობა-კლებასა,
კარგთა კაცთასა ვიქმოდეთ მოწმად ჩვენთანა ხლებასა,
მერმე გამოჩნდეს მაედანს, ვისძი უთხრობდენ ქებასა!»

102
ავთანდილცა დაჰმორჩილდა, საუბარი გარდასწყვიტეს,
იცინობდეს, ყმაწვილობდეს, საყვარლად და კარგად ზმიდეს.
ნაძლევიცა გააჩინეს, ამა პირსა დაასკვნიდეს:
«ვინცა იყოს უარესი, თავ-შიშველი სამ დღე ვლიდეს!»

103
მეფე უბრძანებს: «კაცი ხამს ჩვენთა ნაკრავთა მთვალავად,
ნაკოდთა შემადარებლად და მკვდართა არ დამმალავად;
სხვანი ისრისა მმართავად, მომრთმელი არ ღაფალ-ავად,
შენთა ნაკრავთა მართლად თქმა, სხვათათვინს არ დამმალავად».

104
კვლავ ბრძანეს: «მონა თორმეტი შევსხათ ჩვენთანა მარებლად,
თორმეტი ჩემად ისრისა მამრთმელად, მოსახმარებლად, –
ერთაი შენი შერმადინ, არს მათად დასადარებლად, –
ნასროლს-ნაკრავსა სთვალვიდენ უტყურად, მიუმცთარებლად».

105
მონადირეთა უბრძანა: «მინდორი მოიარენით,
დასცემი ჯოგი მრავალთა, თავნი ამისთვის არენით».
ლაშქარნი სამზოდ აწვივნეს: «მოდით და მოიჯარენით».
გაყარეს სმა და ნადიმნი. მუნ ამოდ გავიხარენით.

106
უბრძანა სრულად ლაშქართა, ვით ხელმწიფეთა წესია:
«ყოვლგნით მოცევით მინდორი, მუნ ცეცხლი ნუ აკვესია;
სადაცა ნახოთ ნადირი, ჩვენზედა მოას[ხ] ესია;
აწ პატრონ-ყმანი ნახენით, რომელი უარესია».

107
დილასა ადრე მოვიდა იგი ნაზარდი სოსანი,
ძოწეულითა მოსილი, პირად ბროლ-ბალახშოსანი,
პირ-ოქრო რიდე ეხვია, შვენოდა ქარქაშოსანი,
მეფესა გასვლად აწვევდა, მოდგა თეთრ-ტაიჭოსანი.

108
შეეკაზმა მეფე, შეჯდა, ნადირობას გამოვიდეს;
მრგვლივ მინდორსა მოსდგომოდეს, ალყად გარე შემოჰკრვიდეს;
ზეიმი და ზარი იყო, სპანი ველთა დაჰფარვიდეს,
ნაძლევისა მათისათვის ისროდეს და ერთგან სრვიდეს.

109
უბრძანეს: «მონა თორმეტი მოდით, ჩვენთანა ვლიდითა,
მშვილდსა ფიცხელსა მოგვცემდით, ისარსა მოგვართმიდითა,
ნაკრავსა შეადარებდით, ნასროლსა დასთვალვიდითა!»
დაიწყო მოსვლა ნადირმან ყოვლთა მინდორთა კიდითა.

110
როსტან უბრძანა მომხრეთა, თვითან აქავე დგებოდა;
მუნით ფიცხლადვე წავიდეს, ურჩობა არ ეგებოდა;
მოვიდა ჯოგი, ისრისა სხვათ ტყორცნა ვერ ერგებოდა,
მათ პატრონ-ყმისა ნასროლი უცთურად დაეგებოდა.

111
მოვიდა ჯოგი ნადირთა ანგარიშ-მიუცდომელი:
ირემი, თხა და კანჯარი, ქურციკი მაღლად მხლდომელი.
მას პატრონ-ყმანი გაუხდეს, ჭვრეტადმცა სჯობდა რომელი!
აჰა მშვილდი და ისარი და მკლავი დაუშრომელი!

112
მას პატრონ-ყმანი გაუხდეს, საჭვრეტლად უნდა გორიო;
მას დღესა მოკლა ავთანდილ, დავსთვალეთ ას და ორიო;
ისრითა ეტლსა დააბამს, არ უჩანს მისი სწორიო,
ვისმცა დასცდების ლახვარი, ახლოს არს თუნდა შორიო?

113
ცხენთა მათთა ნატერფალნი მზესა შუქთა წაუხმიდეს.
მიხოცდეს და მიისროდეს, მინდორთ სისხლთა მოასხმიდეს,
რა ისარი დაელევის, მონანიყე მოართმიდეს.
მხეცნი, მათგან დაკოდილნი, ბიჯსა წაღმა ვერ წასდგმიდეს.

114
იგი ველი გაირბინეს, ჯოგი წინა შემოისხეს,
დახოცეს და ამოსწყვიტეს, ცათა ღმერთი შეარისხეს,
ველნი წითლად შეეღებნეს, ნადირთაგან სისხლნი ისხეს.
ავთანდილის შემხედველთა: «ჰგავსო ალვა, ედემს ის ხეს».

115
დაუწყეს პყრობა ნადირთა, სროლა არ დავიწყებოდა;
დახოცილითა მათითა ქვეყანა აივსებოდა;
მათ მკვდართა სისხლნი დინდიან, კლდე და ღრე იწებებოდა,
მათთა მნახავთა კვლა ნახვა მათივე ენატრებოდა.

116
იგი მინდორი დალივეს, მართ მათგან განარბენია,
მინდორსა იქით წყალი დის და წყლისა პირსა კლდენია.
ნადირნი ტყესა შეესწრნეს, სადა ვერა რბის ცხენია.
იგი მაშვრალნი ორნივე მოსწყდეს, რაზომცა მხნენია.

117
რა მოირივნა დღემ ღამეს და გუმბადსა მზე მოვიდა,
დახოცილთა სისხლნი სდინან, ქვეყანასა შეღებვიდა.
თქვეს, – ავთანდილ აჯობაო, – მისად ჭვრეტად ჯარი ვიდა.
ყოვლგნით ალყა დაიშალა, ოთხთ კიდეთა ხმა გავიდა.

118
ერთმანერთსა თუ: «მე გჯობო», სიცილით ეუბნებოდეს,
ამხანაგობდეს, ლაღობდეს, იქით და აქათ დგებოდეს.
მერმე მოვიდეს მონანი, რომელი უკან ჰყვებოდეს,
უბრძანა: «თქვითო მართალი, ჩვენ თქვენგან არა გვთნებოდეს».

119
იგი მეისრე მონანი მეფეს წინ მოეგებოდა;
ჰკითხავს გაზრდილის ამბავსა, სიცილით ეუბნებოდა,
ჰკადრეს: «ვეჭვთ, მისი ნასროლი მზესაცა ეკვირვებოდა;
რასაცა ოდენ შესტყორცნა, დაცთენა არ ეგებოდა».

120
მონათა ჰკადრეს: «მართალსა გკადრებთ და ნუ გემცდარებით;
მეფეო, ყოლა ვერ ვიტყვით შენსა მაგისად დარებით,
აწეცა დაგვხოც, ვერა ჰგავ, – ვერათ ვერ მოგეხმარებით, –
ვისგან ნაკრავნი გვინახავს მხეცნი ვერ წაღმა წარებით».

121
მონათა ჰკადრეს: «მეფეო, ვერ მოგახსენეთ რიდითა;
ლომსა ავთანდილს უფროსი მოუკლავს ოცდაშვიდითა;
თქვენი ნაკრავი წავიდის, ყველასა ვერ მოჰკვლიდითა,
სისხლსა მივჰკვლევდით, მივსდევდით, დასაწყისამდის ვლიდითა».

122
«ორთავე ერთგან მოკლული ყველაი ათჯერ ოცია,
მაგრამ ავთანდილს ოცითა უფროსი დაუხოცია:
არ დასთომია ერთიცა, რაც ოდენ შეუტყოცია,
თქვენი მრავალი მიწითა დასვრილი გაგვიხოცია».

123
მეფე თავისა სიჯაბნეს ცხენს აბრალობს: «არა რბოდა»,
«შენი ცხენი კარგად რბოდა, მუნით ფიცხლად მიმასწრობდა».
იგი ეტყვის: «დაგაჭარბე», და მეფეცა იკვირობდა,
ქება უთხრა უსაზომო, საბოძვარიც მისკენ რბოდა.

124
მეფესა ესე ამბავი უჩს, ვითა მღერა ნარდისა,
უხარის ეგრე სიკეთე მისისა განაზარდისა,
აქვს მიჯნურობა ამისი, ვითა ბულბულსა ვარდისა,
სიცილით ლაღობს, მიეცა გულით ამოსვლა დარდისა.

125
იგი ორნივე საგრილად გარდახდეს ძირსა ხეთასა.
ლაშქართა შექნეს მოდენა, მოდგეს უფროსნი ბზეთასა.
ახლოს უთქს მონა თორმეტი, უმხნესი სხვათა მხნეთასა.
თამაშობდეს და უჭვრეტდეს წყალსა და პირსა ტყეთასა.

126
აქა ჩადის წყალი რამე, პირსა ხე უთქს ამოსრული;
ხეთა ძირსა ლომი იჯდა, ტანად ალვა, ჯავარ-სრული;
ტანსა ეცვა ვეფხის ტყავი, წამს არ მისცის თვალთა ჰრული;
სხვა სევდასა შეევიწრა და შეექნა დანასრული.

127
ნახეს, უცხო მოყმე ვინმე, ჯდა მტირალი წყლისა პირსა,
შავი ცხენი სადავითა ჰყვა ლომსა და ვითა გმირსა,
ხშირად ესხა მარგალიტი ლაგამ-აბჯარ-უნაგირსა.
ცრემლთათ ვარდი დაეთვრთილა, გულსა მდუღრად ანატირსა.

128
მას ტანსა კაბა ემოსა, გარე-თმა ვეფხის ტყავისა,
ვეფხის ტყავისა ქუდივე იყო სარქმელი თავისა,
ხელთა ნაჭედი მათრახი ჰქონდა უსხოსი მკლავისა;
ნახეს და ნახვა მოუნდა უცხოსა სანახავისა.

129
მნახავნი მოდგეს; «ჩვენ ვნახეთ ტურფა რამ სანახავია:
ტირს ვინმე გმირი ცრემლითა, უღელავს ზღვითა ნავია,
ვეშპის ოდენი ცხენი ჰყავს, ლამაზი რამე, შავია,
რაც შეიტყობის იმისგან, ჩვენთან არ უჩანს ზავია».

130
როსტან მონა გაუგზავნა: «ნახე, ვინ ზის წყლისა პირსა;
ხელსა ვისმე დავამსგავსე, მით საწუთრო არა ჰკვირსა;
შემოჰყრია კაეშანი, მიცემულა დიდსა ჭირსა,
მოახსენე სოფლის მზესა, ტკბილად ჰკითხე, რასთვინ ტირსა?»

131
მეფემან ბრძანა: «ვინ არის უცხო პირად და ტანადო?» –
უბრძანა ერთსა მონასა: «წადი ფიცხლად და ჯანადო»;
«გიბრძანებს», უთხარ «ვერ გიცნობ ჩემთა ლაშქართა თანადო,
ვინცა ხარ, მოდი წინაშე, შენ ჩვენგან მონაყვანადო».

132
«მოახსენე: «მეფე გიხმობს», დაიმდაბლოს იმან სული;
თავმან ჩემმან, მე მას მივსცემ, რაცა უნდეს ჩემეული,
ბრძანებასა დამორჩილდეს, ამად ნუ აქვს გული წყლული,
ვითვისო და შევეთვისო, გაუახლო გული წყლული».

133
წავიდა მონა საუბრად მის ყმისა გულ-მდუღარისად,
თავ-ჩამოგდებით მტირლისა, არ მჭვრეტთა მოლიზღარისად, –
მუნვე წვიმს წვიმა ბროლისა, ჰგია გიშრისა ღარი სად, –
ახლოს მივიდა, მოსცალდა სიტყვისა თქმად აღარისად.

134
მონა მივა, ბრძანებასა მეფისასა ეუბნების:
«თავმან მისმან, არ წამოხვალ, სრულად ჯარი მოგადგების;
ანუ მოგკლვენ, ან დაგკოდენ, მზისა შუქი წაგიხდების,
ხელ-შეკრულსა წაგიყვანენ, ესე ყველა გარდაგხდების».

135
ვერა ჰკადრა საუბარი, მონა მეტად შეუზარდა,
დიდხან უჭვრეტს გარეტებით, თუცა გული უმაგარდა;
მოახსენა: «გიბრძანებსო», ახლოს მიდგა, დაუწყნარდა.
იგი ტირს და არა ესმის, მისგან გაუუმეცარდა.

136
მის მონისა არა ესმა სიტყვა, არცა ნაუბარი,
მათ ლაშქართა ზახილისა იყო ერთობ უგრძნობარი,
უცხოდ რამე ამოსკვნიდა გული ცეცხლთა ნადებარი,
ცრემლსა სისხლი ერეოდა, გასდის, ვითა ნაგუბარი.

137
სხვაგან ქნის მისი გონება, მისმან თავისა წონამან!
ესე მეფისა ბრძანება ერთხელ კვლა ჰკადრა მონამან.
არცა დააგდო ტირილი, არცა რა გაიგონა მან,
არცა გახლიჩნა ბაგეთათ თავი ვარდისა კონამან.

138
«აჰა, ძმაო, რა გიამბო, რაცა მჭირდეს მე ღმრთისაგან;
მე რას მაქნევს მეფე თქვენი, რამც მიამოს კაცისაგან;
სხვასა ვისმცა დავაბრალო, შეპყრობილვარ ეტლისაგან,
მიჯნურობა აჯობინეს, კვლაც მასმია ბრძენისაგან».

139
რა პასუხი არა გასცა, მონა გარე შემობრუნდა,
როსტანს ჰკადრა: «შემიტყვია, იმას თქვენი არა უნდა;
თვალნი მზეებრ გამირეტდეს, გული მეტად შემიძრწუნდა,
ვერ ვასმინე საუბარი, მით დავყოვნე ხანი მუნ, და».

140
მეფე გაჰკვირდა, გაცასწყრა, გული უც მისთვის მწყრომარე;
გაგზავნა მონა თორმეტი მისი წინაშე მდგომარე,
უბრძანა: «ხელთა აიღეთ აბჯარი თქვენ საომარე,
მიდით და აქა მომგვარეთ, ვინ არის იქი მჯდომარე».

141
«მე საწვევრად მონა ვჰკადრე, მას თურ მოსდის პირსა ქაფი.
შეუზახა ათი მონა: «შეიმოსეთ ჯავშან-ქაფი.
პირველ ჰკადრეთ: «მეფე გიხმობს, არად გინდა აწ მარქაფი».
არ მოვიდეს, შეიპყარით, მისი სისხლი ველთა ჩქაფი».

142
მონანი მიდგეს, მივიდეს, გაჰხდა აბჯრისა ჩხარია;
მაშინღა შეჰკრთა იგი ყმა, ტირს მეტად გულ-მდუღარია,
თვალნი მოარნა ყოველგნით, ნახა ლაშქართა ჯარია,
ერთხელ ესე თქვა: «ვაÎმეო», სხვად არას მოუბარია.

143
ცხენთა შესხდეს, წამოვიდეს, გარეშემო მოეხვივნეს;
მისთა ეგზომ სინაზეთა მისი მჭვრეტნი გაეკვირვნეს;
რა შეხედეს პირსა მზესა, მათ მონათა აეტირნეს,
ცხენსა შეჯდა, წამოვიდა, მუნით უკან მოეწივნეს.

144
თვალთა ხელი უკუივლო, ცრემლნი ცხელნი მოიწურნა,
ხრმალ-კაპარჭი მოიმაგრა, მკლავნი გაიმამაცურნა,
ცხენსა შეჯდა, – მონათამცა საუბარნი რად იყურნა! –
სხვასა მხარსა გაემართა, მათი ჭირი არ განჰკურნა.

145
რა ყმამან ნახნა მონანი, ტირილსა მისცა ხვესია;
არ გაიკითხვენ მიჯნურსა, არაბთა შიგან წესია.
მას ხელთა ჰქონდა მათრახი მკლავისა მუნ უსქესია,
ესრე დაფრიწა თავები, მკვდართ შიგან დანაწესია.

146
მონათა ხელი გამართეს მის ყმისა შესაპყრობელად.
მან, იგინი გლახ დახადნა მტერთაცა საწყალობელად:
ჰკრნა ერთმანერთსა, დახოცნა თავსა ხელ-აუპყრობელად,
ზოგსა გადაჰკრის მათრახი ქვე მკრდამდის გასაპობელად.

147
მეფეს უანბეს, რაც იქნა საქმე თავს-დანატკაცისა,
ეგრე უწყალოდ დახოცა ერთობ მის თორმეტ კაცისა;
შორით ისმოდა ყოველგნით მისის მათრახის ტკაცისა,
ვნახეთ მრავალი უწყალოდ მიწათა დანატკაცისა.

148
«შეუპყრივარ კაეშანსა, რადღა გამხსნი მისგან კრულსა? –
ესე მონა დაგიხოცე, მოგაბარებ ამათს სულსა,
სრულად სპანი მომიზახნე, ვერა მნახავ დაჭირულსა;
მიჯნური ვარ, გამირისხდი, მე გატკივნებ ამით გულსა».

149
მეფე გაწყრა, გაგულისდა, მონანიცა შეუზრახნა;
მან მდევართა მიწევნამდის არ უჭვრიტა, არცა ნახნა,
რაზომნიცა მიეწივნეს, ყოვლნი მკვდართა დაასახნა,
კაცნი კაცსა შემოსტყორცნა, როსტან ამად ივაგლახნა.

150
«ვისთვინ ხელი გამოჭრილვარ, მასვე მზესა თაყვანის-ვსცე;
რამ დამბადა, მუნით ვეძებ, სად მისწვთების მისი სივრცე;
ჩემი მდევნი ნიანგნიცა იყოს, იგიც ჭირსა მივსცე,
სხვამან ფიფქმან ვერ დამაზროს, მის მზისა მზე დავიფიცე».

151
შესხდეს მეფე და ავთანდილ მის ყმისა მისაწეველად.
იგი ლაღი და უკადრი მივა ტანისა მრხეველად,
ტაიჭი მიუქს მერანსა, მიეფინების მზე ველად,
შეიგნა მისლვა მეფისა მისად უკანა მდეველად.

152
მეფე შეჯდა, გაეკიდა, – რა კაცია, სადაური, –
მან ცნა, ფიცხლად გარდაეგო, მეფეაო აქა მდგური;
ვერ შეიპყრობთ, მიჯნურია, კაეშნითა ატვირთური,
ეძებს რასმე, იარების, მაშრიყს მივა მაღრიბური.

153
რა ცნა, მეფე მოვიდაო, ჰკრა მათრახი მისსა ცხენსა.
მასვე წამსვე დაიკარგა, – არ უნახავს თვალსა ჩვენსა, –
ჰგვანდა ქვესკნელს ჩაძრომილსა, ანუ ზეცად ანაფრენსა;
ეძებდეს და ვერ ჰპოებდეს კვალსა მისგან წანარბენსა.

154
ვერ შეიპყრეს, შემობრუნდეს, არ მიეცნეს სიამესა;
აგრე მისსა გაფრენასა ყოვლნი არსნი გაჰკვირდესა;
მეფე წყრების, არ მიუშვებს კაცსა მისსა სიახლესა;
«იგი ლხინი გაგვემწარნეს, შეჭირვება მოგვცა დღესა».

155
კვალი ძებნეს და უკვირდა ვერ-პოვ[ნ]ა ნაკვალევისა,
აგრე კვალ-წმინდად წახდომა კაცისა, ვითა დევისა.
ლაშქარნი მკვდართა ტიროდეს, სწრაფა აქვს წყლულთა ხ[ვ]ევისა.
მეფემან ბრძანა: «ვნახეო მიზეზი ლხინთა ლევისა».

156
ბრძანა: «ღმერთსა მოეწყინა აქამდისი ჩემი შვება,
ამად მიყო სიმწარითა სიამისა დანაღვლება,
სიკვდილამდის დამაწყლულა, ვერვის ძალ-უცს განკურნება.
მასვე მადლი, ესრე იყო წადილი და მისი ნება».

157
ესე თქვა და შემობრუნდა, დაღრეჯილი წამოვიდა,
არცა ჰკადრა ასპარეზსა, ვამი ვამსა მოურთვიდა;
ყველაკაი მოიშალა, სადაცა ვინ მხეცთა სრვიდა;
ზოგთა თქვეს, თუ: «მართალია», ზოგნი: «ღმერთო!», უზრახვიდა.

158
მეფე საწოლს შემოვიდა სევდიანი, დაღრეჯილი;
მისგან კიდე არვინ შეჰყვა, ავთანდილ უჩს ვითა შვილი.
ყველაკაი გაიყარა, ჯალაბი ჩანს არ-დაჯრილი.
გაბედითდა სიხარული, ჩაღანა და ჩანგი ტკბილი.

159
თინათინს ესმა ეგეთი მამისა დაღრეჯილობა,
ადგა და კარსა მივიდა, – ჰქონდა მზისაცა ცილობა, –
მოლარე იხმო, უბრძანა: «ძილია, თუ უძილობა?»
მან მოახსენა: «დაღრეჯით ზის, ჭირსო ფერ-შეცვლილობა».

160
«ერთაი ახლავს ავთანდილ, წინაშე უზის სკამითა;
უცხო ყმა ვინმე უნახავს, ასრე დაღრეჯით ამით ა».
თინათინ ბრძანა: «აწ წავალ, შესვლა არ ჩემგან ჟამით ა,
მიკითხოს, ჰკადრე: იყო-თქო აქა ერთითა წამითა».

161
ავთანდილცა შეუზარდა და თხრობასა დაუპირდა;
«ნუ იჭირვით», მოახსენა; ხელმწიფესა გაუკვირდა.
«მუხთალია ეს სოფელი, შურს და ლხინი დაგვიძვირდა».
მისსა მზესა შეუთვალა, ხელმწიფესა რაცა სჭირდა.

162
ხანი გამოჰხდა, იკითხა: «ნეტარ რასა იქს ქალიო,
ჩემი ლხინი და ჯავარი, ჩემი სოფლისა წყალიო?»
მოლარე ჰკადრებს: «მოვიდა აწყაღა ფერ-ნამკრთალიო,
დაღრეჯით გცნა და მიბრუნდა წინაშე მომავალიო».

163
უბრძანა, თუ: «წადი, უხმე, უმისობა ვით გავსძლეო!
მოახსენე: «რად დაბრუნდი, შენ, მამისა სიცოცხლეო?
მოდი, ჭმუნვა გამიქარვე, გულსა წყლულსა მეწამლეო,
გითხრა ჩემი სამიზეზო, მე თუ ლხინთა რად დავლეო»».

164
თინათინ ადგა, მივიდა, მიჰყვა მამისა ნებასა,
უგავს პირისა სინათლე მთვარისა მოვანებასა.
მამამან გვერდსა დაისვა, აკოცებს ნება-ნებასა,
უბრძანა: «მახლავ რად არა, რად მელი მოყვანებასა?»

165
ქალმან ჰკადრა: «ხელმწიფეო, დაღრეჯილსა ვინცა გცნობდეს,
ვინმცა გნახა კადნიერად, რაზომ გინდა ამაყობდეს!
თქვენი აგრე დაღრეჯანი მნათობთაცა დაამხობდეს!
კაცმან საქმე მოიგვაროს, ვეჭვ, ჭმუნვასა ესე სჯობდეს».

166
იგი პირ-მზე ეუბნების, ვერვინ ნახა ნაუბარი,
«მიცემულხარ ჭირსა რასმე, ცრემლთა აფრქვევ გულ-მდუღარი;
ზოგჯერ შეთად გაიზახი, ჰგავს, ატყინებს ცეცხლსა ქარი,
მაჯლიშითა გავიახლოთ, ესე სევდა რამე არი».

167
უბრძანა: «შვილო, რაზომცა მჭირს საქმე სავაგლახია,
შენი ჭვრეტა და სიახლე ლხინადვე დამისახია,
მომქარვებელი სევდისა, მართ ვითა [მ]უფარახია,
ვეჭვ, რა სცნა, შენცა მამართლო, ჩემი სულთქმა და ახია.

168
«უცხოსა და საკურველსა ყმასა რასმე გარდვეკიდე,
მისმან შუქმან გაანათლა სამყარო და ხმელთა კიდე.
რა უმძიმდა, არ ვიცოდით, ან ტიროდა ვისთვინ კიდე;
ჩემად ნახვად არ მოვიდა, გავგულისდი, წავეკიდე.

169
«მე რა მნახა, ცხენსა შეჯდა, თვალთა ცრემლი მოიხოცნა.
შესაპყრობლად შეუზახნე, სპანი სრულად დამიხოცნა,
ვითა ეშმა დამეკარგა, არ კაცურად გარდამკოცნა,
ჯერთცა ესე არა ვიცი, ცხადი იყო, თუ მეოცნა».

170
«აწ ესე მიკვირს, რა იყო, ანუ რა ვნახე და რული;
მან დამიხოცნა ლაშქარნი, ადინა სისხლი ღვარული;
კაცთა ხორცისად ვით ითქმის ისრე თვალთაგან ფარული?
უცილოდ ღმერთსა მოვსძულდი აქამდის მე მხიარული».

171
ტკბილნი მისნი წყალობანი ბოლოდ ასრე გამემწარნეს,
დამავიწყდეს, რაცა დღენი მხიარულსა წამეარნეს.
ყოვლმან პირმან ვაგლახ მიყოს, ვეღარავინ მინეტარნეს,
სადამდისცა დღენი მესხნეს, ვეღარამან გამახარნეს!»

172
ქალმან ჰკადრა: «მოგახსენებ მე სიტყვასა დანაყბედსა:
ჰე მეფეო! რად ემდურვი ანუ ღმერთსა, ანუ ბედსა?
რად დასწამებ სიმწარესა ყოველთათვინ ტკბილად მხედსა?
ბოროტიმცა რად შეექმნა კეთილისა შემოქმედსა?!»

173
«მაგას ნუ ბრძანებ, მეფეო, ეგე კვლა ბედნიერია,
ყოვლი ქვეყანა შეიპყარ, ფერხთ ქვეშე მოამტვერია,
მოგჩვენებია გრძნეულად მუხთალი შენი მტერია,
ეგრე არა ხამს, სიტყვასა გკადრებ და დამიჯერია».

174
«თუ ცუდი რამე გინახავს, მაცთური ანუ ქაჯია,
ამისთვინ, მეფე, რად სჭმუნავ, ანუ რად გაგისაჯია? –
სიტკბოსა ნაცვლად ღმრთისაგან სიმწარე რად გიაჯია?
მასვე ევედრე, მოასხი ყოვლი მუყრი და აჯია».

175
იგი პირ-მზე მოახსენებს: «მაგად ნურა გენაღვლების;
კაცი იყო ხორციელი, მოვნახოთ და გამოჩნდების;
ნუ გიმძიმს და თვარემ შენი სიმძიმილი მე მომხვდების,
რად დააჭკნობ ყაყაჩოსა? – უშენობა არა შვნდების.

176
მე ამას ვარჩევ: მეფე ხარ, მეფეთა ზედა მფლობელი,
შორს არის თქვენი სამძღვარი, ბრძანება-მიუთხრობელი.
გაგზავნე კაცი ყოველგნით მისთა ამბავთა [მ]ცნობელი,
ადრე სცნობთ, არის იგი ყმა შობილი, თუ უშობელი».

177
«თუ ყოფილა იგი მოყმე ხორციელი, ხმელთა მვლელად,
მას ნახვიდა სხვაცა ვინმე, გამოჩნდების მასწავლელად;
თუ არ, ეშმა გჩვენებია ლხინთა შენთა შემცვლელ-მშლელად,
სევდისაგან მოიცალეთ, რად შექნილხართ მოუცლელად?»

178
«არას გვარგებს სიმძიმილი, უსარგებლოდ ცრემლთა [ვ]ღვრიდეთ;
თუ გავიჭრათ საძებარად, მოვიაროთ კიდით-კიდეთ,
სჯობს, რომ მასვე შემოქმედსა ვეაჯნეთ და დავმორჩილდეთ,
კლიტე გახსენ მაჯლიშისა, ლხინი ლხინსა ჩამოჰკიდეთ».

179
როსტანს სიტყვა ასულისა მოეწონა, ეკეთაცა;
პირი ხელით დაუჭირა, გარდაჰკოცნა კვლა და კვლაცა;
უბრძანა, თუ: «დაგმორჩილდე, რაცა მითხრა, აგრე ვქნაცა,
იგივეა მხსნელი ჩემი, ვინცა მიწა გამაკაცა».

180
მოასხნეს კაცნი, გაგზავნეს ოთხთავე ცისა კიდეთა,
უბრძანეს: «წადით, პატიჯთა თავიმცა რად დაჰრიდეთა?
მონახეთ, ძებნეთ იგი ყმა, სხვად ნურად მოიცლიდეთა,
მისწერეთ წიგნი, სადაცა ვერ მისწვდეთ, ვერ მიხვიდეთა».

181
კაცნი წავიდეს, იარეს მათ ერთი წელიწადია,
მონახეს, ძებნეს იგი ყმა, იკითხეს კვლა და კვლა დია,
ვერცა თუ ნახეს ნახული ღმრთისაგან დანაბადია,
ცუდად მაშვრალნი მოვიდეს, მათსავე გულსა ზადია.

182
მონათა ჰკადრეს: «მეფეო, ჩვენ ხმელნი მოვიარენით,
მაგრა ვერ ვჰპოვეთ იგი ყმა, მით ვერა გავიხარენით,
მისსა მნახავსა სულდგმულსა კაცსა ვერ შევეყარენით,
ჩვენ ვერას გარგებთ, საქმენი სხვანი რამ მოიგვარენით».

183
მეფე ბრძანებს: «მართალ იყო ასული და ჩემი ძეო,
ვნახე რამე ეშმაკისა სიცუდე და სიბილწეო,
ჩემად მტერად წამოსრული, გარდმოჭრილი ზეცით ზეო.
გამიშვია შეჭირვება, არა მგამა ყოლა მეო».

184
ესე თქვა და სიხარულით თამაშობა ადიადა.
მგოსანი და მოშაითი უხმეს, პოვეს რაცა სადა.
დია გასცა საბოძვარი, ყველა დარბაზს შემოხადა.
მისი მსგავსი სიუხვითა ღმერთმან სხვამცა რა დაბადა!

185
მეფე დაამდა ქალისა სიტყვითა ლმობიერითა,
მაგრა თინათინ დაჭმუნდა გულითა გონიერითა;
სწადდა შეტყობა, რომლისა ნახეს თვალ-ცრემლიერითა,
ღონედ მონახა ტან-სარო პირითა შვენიერითა.

186
მეფე ადგა, მუხლ-მოყრილმან შემოქმედსა თაყვანი-სცა;
მრავალ-გვარი სასმელები მეღვინეთა ხელთა მისცა;
«მუხლ-მოყრილნი ვადიდებდეთ, დაგვაჯერნა რაცა ვისცა,
ამად ნურას ვეაჯებით, შეგვაცილოს სხვასა ვისმცა».

187
ავთანდილ ჯდა მარტო საწოლს, ეცვა ოდენ მას პერანგი,
იმღერდა და იხარებდა, წინა ედგა ერთი ჩანგი.
შემოვიდა მას წინაშე თინათინის მონა ზანგი,
და მოახსენა: «გიბრძანებსო ტანი ალვა, პირი მანგი».

188
ავთანდილს მიხვდა მოსმენა საქმისა სანატრელისა,
ადგა და კაბა ჩაიცვა, მჯობი ყოვლისა ჭრელისა;
უხარის ნახვა ვარდისა, არ ერთგან შეუყრელისა.
ამოა ჭვრეტა ტურფისა, სიახლე საყვარელისა!

189
ავთანდილ ლაღი, უკადრი მივა, არვისგან ჰრცხვენოდა,
მას ნახავს, ვისთა ვამთაგან ცრემლი მრავალჯერ სდენოდა;
იგი უებრო ქუშად ჯდა, ელვისა მსგავსად ჰშვენოდა,
მთვარესა მისთა შუქთაგან უკუნი გარდაჰფენოდა.

190
გაძრცვილსა ტანსა ემოსნეს ყარყუმნი უსაპირონი,
ებურნეს მოშლით რიდენი, ფასისა თქმად საჭირონი,
შვენოდეს შავნი წამწამნი, გულისა გასაგმირონი,
მას თეთრსა ყელსა ეკიდნეს გრძლად თმანი არ-უხშირონი.

191
დაღრეჯით იყო მჯდომარე ძოწეულითა რიდითა,
ავთანდილს უთხრა დაჯდომა წყნარად, ცნობითა მშვიდითა.
მონამან სელნი დაუდგა, დაჯდა კრძალვით და რიდითა.
პირის-პირ პირსა უჭვრეტდა, სავსე ლხინითა დიდითა.

192
ქალმან უბრძანა: «ზარი მლევს მე ამისისა თხრობისა;
მწადდა არა თქმა, რომლისა ღონე არა მაქვს თმობისა,
მაგრა იციცა მიზეზი შენისა აქა ხმობისა,
რად ვზი ქუშად და დაღრეჯით ასრე მიხდილი ცნობისა?»

193
ყმამან ჰკადრა: «საზაროსა ჩემგან თქმაღა ვით იქნების?
მზესა მთვარე შეეყაროს, დაილევის, დაცაჭკნდების;
აზრად არად აღარა მცალს, თავი ჩემი მეგონების,
თქვენვე ბრძანეთ, რაცა გიმძიმს, ანუ რაცა გეკურნების».

194
ქალმან უთხრა საუბარი კეკლუც სიტყვად, არ დუხჭირად;
იტყვის: «თუცა აქანამდის ჩემგან შორს ხარ დანამჭირად,
მიკვირს, მოგხვდა წამის ყოფად საქმე შენგან დასაჭვი რად,
მაგრა გითხრა პირველ ხვალმე, სენი მე მჭირს რაცა ჭირად».

195
«გახსოვს, ოდეს შენ და როსტანს მინდორს მხეცი დაგეხოცა,
ყმა გენახა უცხო ვინმე, რომე ცრემლი მოეხოცა?
მას უკანით გონებამან მისმან ასრე დამამხოცა,
შენ გენუკევ მონახვასა, კიდით კიდე მოლახო ცა».

196
«აქანამდის ნაუბარსა თუცა ვერას ვერ გეტყვია,
მაგრა შორით სიყვარული შენგან ჩემი შემიტყვია,
ვიცი, რომე გაუწყვეტლად თვალთათ ღაწვი გისეტყვია,
შეუპყრიხარ სიყვარულსა, გული შენი დაუტყვია».

197
ქალმან უთხრა: «რადცა მინდი, არ ეგების არა მბობა;
პირველ დაგდებ სამსახურსა, გაგიჩნდების ჯომარდობა;
ნამუსი და ჭკვათა ხლათვა, ვნახო შენი ნაზარდობა,
შეჰმობრუნდე, ედემს მსგავსად აგიყვავდეს შენ ვარდობა».

198
«ასრე გითხრა, სამსახური ჩემი გმართებს ამა ორად:
პირველ ყმა ხარ, ხორციელი არავინ გვყავს შენად სწორად,
მერმე ჩემი მიჯნური ხარ, დასტურია, არ ნაჭორად;
წა და იგი მოყმე ძებნე, ახლოს იყოს, თუნდა შორად».

199
«იგი კაცი შვენიერი ხმელთა იყოს, გნუკევ პოვნად;
კიდით კიდე მოიარე, ამაყურად, შეუპოვნად.
მზისა შუქი მოგეფინოს, ვერ ვინ ხელყოს დასათოვნად,
ცან მის ყმისა ყოფა სადმე, ფიცხლად მოდი, დაუყოვნად».

200
«შენგან ჩემი სიყვარული ამით უფრო გაამყარე,
რომე დამხსნა შეჭირვება, ეშმა ბილწი ასაპყარე.
გულსა გარე საიმედო ია მორგე, ვარდი ყარე,
მერმე მოდი, ლომო, მზესა შეგეყრები, შემიყარე».

201
«სამსა ძებნე წელიწადსა იგი შენგან საძებარი:
ჰპოვო, მოდი გამარჯვებით, მხიარული მოუბარი;
ვერა ჰპოვებ, დავიჯერებ, იყო თურე უჩინარი;
კოკობი და უფურჭვნელი ვარდი დაგხვდე დაუმჭნარი».

202
«ფიცით გითხრობ: შენგან კიდე თუ შევირთო რაცა ქმარი,
მზეცა მომხვდეს ხორციელი, ჩემთვის კაცად შენაქმარი,
სრულად მოვსწყდე სამოთხესა, ქვესკნელს ვიყო დასანთქმარი,
შენი მკლვიდეს სიყვარული, გულსა დანა ასაქმარი».

203
მოახსენა ყმამან: «მზეო, ვინ გიშერი აწამწამე,
სხვა პასუხი რამცა გკადრე, ანუ რამცა შევიწამე?
მე სიკვდილსა მოველოდდი, შენ სიცოცხლე გამიწამე,
ვითა მონა, სამსახურად გაღანამცა წავე, წა, მე!»

204
კვლაცა ჰკადრა: «აჰა, მზეო, ღმერთმან რადგან მზედ დაგბადა,
მით გმორჩილობს, ზეციერი მნათობია რაცა სადა;
მე რომ თქვენგან მოვისმინე წყალობანი, მედიადა.
ვარდი ჩემი არ დაჭნების, შუქი შენი იეფად ა».

205
«თავი ჩემი სამსახურად შენად რადმცა შევიწყალე!
არასათვის არ დავდგები, უსაცილოდ წავალ ხვალე;
გული ფერი ლაჟვარდისა გავაწითლე, გავალალე,
სიცოცხლისა უკეთესი რა მიბოძე, რამც ვივალე».

206
კვლა შეჰფიცეს ერთმანერთსა, დააპირეს ესე პირი,
გასალდეს და გაამრავლეს საუბარი სიტყვა-ხშირი.
გაადვილდა, აქანამდის გარდეხადა რაცა ჭირი,
თეთრთა კბილთათ გამოჰკრთების თეთრი ელვა ვითა ჭვირი.

207
ერთგან დასხდეს, ილაღობეს, საუბარი ასად აგეს,
ბროლ-ბალახში შეხვეული და გიშერი ასადაგეს;
ყმა ეტყვის, თუ: «შენთა მჭვრეტთა თავი ხელი, ა, სად აგეს!
ცეცხლთა, შენგან მოდებულთა, გული ჩემი ა სა დაგეს».

208
ახლოს უზის ლაღი ჭვრეტად, მისსა მკვლელსა ეუბნების.
წამწამ იაჯს შველასა და შემოქმედსა მიენდობის;
თუ ზოგნიცა არ დაგვხოცოს, ღმერთმან სხვანი რადმცა შობის,
სხვამან რამამც დაავიწყოს, იგი პირ-მზე ეგონების.

209
ყმა წავიდა, სიშორესა თუცა მისსა ვერ გასძლებდა,
უკუღმავე იხედვიდა, თვალთა რეტად იყოლებდა,
ბროლსა სეტყვს და ვარდსა აზრობს, ტანსა მჭევრსა ათრთოლებდა.
გული ჰქონდა გულისათვის, სიყვარულსა ავალებდა.

210
ყმა წავიდა, მას იგონებს, ხელი გული ვისთვის კვდების:
«მზევ, მოგშორდი, ჩემად ნაცვლად შენი ჭვრეტა ვის მიხვდების?
მე წაველ და შენი შუქი აღარავის უუხ[ვ]დების,
შენს მგონესა სული ხორცთა წვას ვეღარა მიუხვდების».

211
თქვა: «მზეო, ვარდსა სიშორე შენი დამაჩნდეს ეს ადრე,
ბროლი და ლალი გასრულვარ ქარვისა უყვითლესადრე.
მაშინ რაღა ვქნა ვერ-ჭვრეტა არ მომხვდეს კვლა უგრძესადრე!
ხამს მოყვრისათვის სიკვდილი, ესე მე დამიც წესადრე».

212
საწოლს დაწვა, ტირს, მტირალსა ცრემლი ძნელად ეხოცების,
ვითა ვერხვი ქარისაგან, ირხევის და ეკეცების;
რა მიჰლულნის, სიახლევე საყვარლისა ეოცების,
შეჰკრთის, დიდნი დაიზახნის, მით პატიჟი ეოცების.

213
მოშორება საყვარლისა მას შეჰქნოდა მისად ღაზოდ,
ცრემლსა ვითა მარგალიტსა წვიმს ვარდისა დასანაზოდ.
რა გათენდა, შეეკაზმა მისთა მჭვრეტთა სალამაზოდ,
ცხენსა შეჯდა, გაემართა, დარბაზს მივა სადარბაზოდ.

214
დარბაზს ეჯიბი შეგზავნა, მართ მისგან შენარონია,
შესთვალა: «[გ]კადრებ, მეფეო, მე ესე გამიგონია:
ყოველი პირი მიწისა თქვენ ხრმლითა დაგიმონია,
აწ თუ სჯობს, ესე ამბავი ცნან, რაცა გარემონია».

215
«მე წავიდე, მოვიარო, ვილაშქრო და ვინაპირო,
თინათინის ხელმწიფობა მტერთა თქვენთა გულსა ვჰგმირო,
მორჩილ-ქმნილთა გავახარო, ურჩი ყოვლი ავატირო,
ძღვენნი გკადრნე ზედა-ზედა, არ სალამი დავაძვირო».

216
«შევიწიო ბედი თქვენი და შევიბა საგდებელი;
ვინაპირო მტერთა მოსრვად, კვლა გიახლო სისხლთა მღვრელი;
არ გაუშვა შეუპყრობლად ბულბულიცა ინდოელი,
სანაპირო დავარბიო, დაგამონო თქვენ ყოველი».

217
მეფესა ეთქვა ამისი დიადი მადლიერობა,
უბრძანა: «ლომო, არა გჭირს შენ ომთა გამდრეკელობა,
აწ მაგა შენსა თათბირსა ჰგავსო შენივე ქველობა.
წა, მაგრა მამხვდეს, რაღა ვქნა, თუ სიშორისა გრძელობა!»

218
ყმა შევიდა, თაყვანის-სცა, მადლი რამე მოახსენა:
«ხელმწიფეო, მიკვირს, ქება რად იკადრეთ ჩემი თქვენა?!
აწ ნუთუ კვლა სიშორისა ღმერთმან ბნელი გამითენა,
პირი თქვენი მხიარული მხიარულსა კვლა მიჩვენა!»

219
მეფე ხელსა მოეკიდა, გარდაჰკოცნა ვითა შვილი.
სხვა მათებრი არ ყოფილა არ გამზრდელი, არ გაზრდილი!
ყმა ადგა და წამოვიდა, მას დღე მათი ჩანს გაყრილი;
როსტან მისთვის აატირა გონიერი გული, [ლ]ბილი.

220
გამოემართა ავთანდილ, მოყმე მხნე, ლაღად მავალი.
ოც დღე იარა, ღამესა დღეზედა წართო მრავალი.
იგია ლხინი სოფლისა, იგია ნივთი და ვალი,
არ მისცილდები თინათინ მისი მას, ვისგან სწვავ ალი.

221
რა მოვიდა, სიხარული შიგან გაჰხდა სამეფოსა.
მოეგებნეს დიდებულნი, ძღვენსა სძღვნიდეს იეფოსა.
იგი პირ-მზე არ მოსცთების სიარულსა სასწრაფოსა.
მიხვდეს მყოფნი მას წინაშე სიხარულსა სადაფოსა.

222
ქალაქი ჰქონდა მაგარი საზაროდ სანაპიროსა,
გარეთ კლდე იყო, გიამბობ ზღუდესა უქვითკიროსა.
ყმამან მუნ დაყო სამი დღე ამოსა სანადიროსა,
გამზრდელი მისი შერმადინ დაისო სავაზიროსა.

223
ესეა მონა შერმადინ, ზემოთცა სახელდებული,
თანა-შეზრდილი, ერთგული და მისთვის თავ-დადებული
მან არ იცოდა აქამდის მის ყმისა ცეცხლი დებული,
აწ გაუცხადა სიტყვები მის მზისა იმედებული.

224
უბრძანა: «აჰა, შერმადინ, ამად მე შენგან მრცხვენიან,
ჩემნი საქმენი ყოველნი გცოდნიან, გაგივლენიან,
მაგრა არ იცი, აქამდინ რანიცა ცრემლი მდენიან!
მე ვისგან მქონდეს პატიჟნი, აწ მასვე მოულხენიან».

225
«მოუკლივარ თინათინის სურვილსა და სიყვარულსა,
ცრემლი ცხელი ასოვლებდის ნარგისთაგან ვარდსა ზრულსა,
ვერ ვაჩენდი აქანამდის ჭირსა ჩემგან დაფარულსა,
აწ მიბრძანა საიმედო, ამად მხედავ მხიარულსა».

226
«პირველად მქონდა მე მისი შორს ყოფნის ცეცხლი მდებარე,
აწ შემიწყალა, მამიტკბა, მექმნა იმედთა მდებარე;
მითხრა თუ: წადი, გაიჭერ, ქენ თავი გარდამდებარე,
ძებნე იგი ყმა, ცოცხალ ა ან მკვდარი ჰპოვე მდებარე».

227
«მიბრძანა: «მიცან ამბავი მის ყმისა დაკარგულისა,
მოხვიდე, სრულ-ვქმნა მაშინღა შენი წადილი გულისა,
ქმარი არ მინდა უშენო, მომხვდების ხისა რგულისა!»
მომცა წამალი გულისა, აქამდის დადაგულისა».

228
ავთანდილ ეტყვის შერმადინს ლაღი და შეუპოველი:
«თინათინ მითხრა იმედი, პოვნასა ზეცით მოველი;
მზისამცა შოვნა ვის ძალუც, დაფასდეს მოუქსოველი,
ფიცი მაქვს, ვერ გამიცრუვებს, მოწმად მყავს არსი ყოველი».

229
«პირველ ყმა ვარ, წასვლა მინდა პატრონისა სამსახურად, –
ხამს მეფეთა ერთგულობა, ყოფა გვმართებს ყმასა ყმურად, –
მერმე ცეცხლი დაუვსია, აღარა მწვავს გულსა მურად.
ხამს, თუ კაცი არ შეუდრკეს ჭირს, მიუხდეს მამაცურად».

230
«პირველ ყმა ვარ და ვაამებ, არავის ვესათნოვები;
იგი შუქთა მფენს, არ მმაზრობს, სხვასმცა ვის შევეპოვები?
ფიცი მამცა და შევფიცე, მანამდის არ ვიპოვები,
სრულ სპათა ჩემთა მოგათვლი, სამ წლამდი დაგეთხოვები».

231
«ვართ უმოყვრესნი მე და შენ ყოველთა პატრონ-ყმათასა,
ამისთვის გნუკევ სმენასა შენ ამა ჩემთა ხმათასა:
ჩემ წილ დაგაგდებ პატრონად, თავადად სხვათა ყმათასა,
ამა საქმესა ვერა ვიქ მე განდობასა სხვათასა».

232
«ლაშქართა და დიდებულთა ალაშქრებდი, ჰპატრონობდი;
დარბაზს კაცსა გაგზავნიდი და ამბავსა მათსა ცნობდი,
წიგნსა სწერდი ჩემაგიერ, უფასოსა ძღვენსა სძღვნობდი,
აქა სადმე არ-ყოფასა ჩემსა მათმცა რად აგრძნობდი!»

233
«ლაშქრობა და ნადირობა შენი ჩემსა დაასახე,
აქა სამ წელ მომიცადე, ხვაშიადი შემინახე,
მე ნუთუმცა შემოვბრუნდი, ალვა ჩემი არ დაჭნა ხე,
არ მოვბრუნდე, მომიგლოვე, მიტირე და მივაგლახე».

234
«ცის კიდემდის ვიარები ცრემლთა რევით სისხლთა მღვრელი;
ვევედრები შემოქმედსა, იგი არის მომცემელი;
ნუთუ მისით შეწევნითა ვჰპოვო ჩემი სასურველი,
მე მისითა მიზეზითა მოვიარო ზღვა და ხმელი».

235
«მაშინღა ჰკადრე მეფესა არ საქმე სასურვალია,
აცნობე ჩემი სიკვდილი, – იყავ მართ ვითა მთვრვალია, –
მიხვდა-თქო საქმე, რომელი ყოვლთათვის გარდუვალია. –
გლახაკთა მიე საჭურჭლე, ოქრო, ვერცხლი და თვალია».

236
«ესე არის ამ სოფლისა სიმუხთლე და მისი ფერი!
ჰკადრე: მხეცთა შეგვიჭამეს მისი ტანი შვენიერი;
მუხთალია ეს სოფელი, სწორად უჩანს ყმა და ბერი,
ნუ ინაღვლით, ჩემად ნაცვლად სხვას გიბოძებს სახიერი».

237
«მაშინ უფრო მომეხმარე, ამისგანცა უფრო მხედრე,
ნუთუ ადრე დამივიწყო? მახსენებდი ზედა-ზედრე!
მეტად კარგად დამიურვე, სული ჩემი შეივედრე,
ზრდანი ჩემნი მოიგონენ, გული შენი მოიმდედრე».

238
რა შერმადინ მოისმინა, გაუკვირდა, შეუეზარა,
თვალთათ ვითა მარგალიტი ცხელი ცრემლნი გარდმოღვარა,
მოახსენა: «უშენომან გულმან რამცა გაიხარა!
ვიცი, რომე არ დასდგები, მაგრა გიშლი ამად არა».

239
განა ჰქნა ლომმან იმედი, დაგედვას რაცა მისადა,
მეფისა ცამდის მაღლისა, მზისაცა უფრო [მ]ზისადა;
უთქვენოდ მყოფი არ ვარგვარ, არცა თუ აქა, ვზი სადა,
მარტოსა თავი ვით დაგიც სავალად მაგა გზისადა?

240
«ჩემად ნაცვლად დაგაგდებო», ესე სიტყვა ვით მიბრძანე?
რა გვარად ვქნა პატრონობა? რამც გიფერე, რამც გიგვანე?
შენ მარტოსა გიგონებდე, მემცა მიწა ვიაკვანე!
სჯობს ორნივე დავიკარგნეთ, წამოგყვები, წამიტანე».   «სად იხსნება?

241
ყმამან უთხრა: «მომისმინე, მართლად გითხრობ, არა ჭრელად.
რა მიჯნური ველთა რბოდეს, მარტო უნდა გასაჭრელად.
მარგალიტი აღარ მომხვდეს უსასყიდლოდ, უვაჭრელად.
კაცი ცრუ და მოღალატე ხამს ლახვრისა დასაჭრელად».

242
«მისი ცეცხლი გულსა ჩემსა დამწველი და მედებია:
მას ერთსაცა ვერ გაუტეხ, რაცა მიიმედებია;
შენგან კიდე არა მივის, ძმები, არცა მე დებია,
იმოქმედე დღეთა შენთა, რაცა გიმოქმედებია».

243
«ვისმცა უთხარ ხვაშიადი? შენგან კიდე არვინ ვარგა,
უშენოსა პატრონობა ვის მივანდო, ვინ ქნას კარგა?
სანაპირო გაამაგრე, მტერმან ახლოს ვერ იბარგა,
კვლა ნუთუმცა შემოვიქცე, ღმერთმან სრულად არ დამკარგა».

244
განგებაა, სწორად მოჰკლავს ერთი იყოს, თუნდა ასი;
მარტოობა არას მიზამს, მცავს თუ ცისა ძალთა დასი;
აქათ სამ წელ არ მოვიდე, მაშინ გმართებს გლოვა, ფლასი;
წიგნსა მოგცემ, გმორჩილობდეს, ვინცა იყოს ჩემი ხასი».

245
დაწერა, თუ: «ჩემნო ყმანო, გამზრდელნო და ზოგნო ზრდილნო,
ერთგულნო და მისანდონო, ამა ზედა გამოცდილნო,
თქვენ ჩემისა საწადლისა მიდგომილნო, ვითა ჩრდილნო,
წიგნი ჩემი მოისმინეთ, ყოვლნო ერთგან შემოხდილნო!»

246
«მიწაცა თქვენი ავთანდილ, ისმინეთ, გიწერ მე რასა:
თვით ვიქმ ხელითა ჩემითა ამა წიგნისა წერასა,
ცოტასა ხანსა ვარჩივენ გაჭრა სმასა და მღერასა,
პურად და საჭმლად მივენდევ ჩემსა მშვილდსა და ცერასა».

247
«საქმე რამე მიც თავისა ზე სადმე გარდსახვეწელი,
დავჰყო მარტო და ღარიბად ესე წლეული მე წელი,
გემუდარები ამისთვის, ვარ თქვენი შემომხვეწელი,
მე დამახვედროთ სამეფო მტერთაგან დაულეწელი».

248
«მე შერმადინ დამიგდია, ჩემად კერძად პატრონობდეს,
სიკვდილსა და სიცოცხლესა სანამდისცა ჩემსა სცნობდეს,
ყოვლთა მზეებრ მოგეფინოს, ვარდსა სადმე არ აჭნობდეს,
შემცოდესა ყველაკასა ვითა ცვილსა დაადნობდეს».

249
«თქვენცა იცით, გამიზრდია, ვითა ძმა და ვითა შვილი.
ამას ასრე ჰმორჩილობდით, არის ვითამც ავთანდილი,
ბუკსა იკრას, აქნევინეთ ყოვლი საქმე, ჩემგან ქნილი;
მე თუ დრომდის არ მოვიდე, გლოვა გმართებს, არ სიცილი».

250
ესე წიგნი გაასრულა წყლიანმან და სიტყვა-ნაზმა,
წელთა ოქრო შემოირტყა, საღარიბოდ მოეკაზმა,
ბრძანა: «მინდორს შევჯდებიო», ლაშქარიცა დაერაზმა;
მასვე წამსა წამოვიდა, შინა ხანი არა დაზმა.

251
ბრძანა: «წადით ყველაკაი, აქა მომხრედ არვინ მინა».
მონებიცა მოიშორა, თავი გაითავისწინა,
მარტო გარე შემობრუნდა შამბი შიგა გაირბინა,
მიწყივ მისად საგონებლად მისი მკლველი თინათინ ა.

252
იგი ველი გაირბინა, ლაშქართაგან გაეკიდა.
ვინცა ნახა სულიერმან, ანუ ვინმცა გაეკიდა?
ვის მახვილი ვერას ავნებს, იმას ვინმცა წაეკიდა,
მისგან ტვირთი კაეშნისა ტვირთად ვარგად აეკიდა.

253
რა ლაშქართა ინადირეს და პატრონი მოითვალეს,
იგი პირ-მზე ვეღარ პოვეს, პირი მათი იფერმკრთალეს,
მათსა დიდსა სიხარულსა სამძიმარი ანაცვალეს,
ყოვლგან რბოდეს საძებარად, ვინცა იყო უცხენმალეს.

254
«ღმერთი, ლომო, შენდა ნაცვლად სხვასა ვისმცა დანერგვიდეს!»
დარბოდეს და სხვაგნით სხვასა მოამბეთა მოასხმიდეს;
ვეღარა ცნეს მისი საქმე, გაიარა აქათ კიდეს,
მისნი სპანნი გულ-მოკლულნი ცხელსა ცრემლსა გარდმოჰყრიდეს.

255
შერმადინ ერთგან შეყარნა ხასი და დიდებულები,
უჩვენა იგი უსტარი, ამბავი მისი თქმულები.
რა მოისმინეს, ყველაი დარჩა გულ-დანაწყლულები,
თავსა იცემდეს, არ იყო გული უცრემლო, ულები.

256
შერმადინ უთხრა: «მართალ ხართ, თუ ცრემლსა თვალთათ დაჰმილდეთ;
მაგრა გვიჯობს, რომე მისსა ბრძანებასა დავმორჩილდეთ;
არა გავრყნათ სამსახური, მას წინაშე არ დავსწბილდეთ,
ცხადად გვიჩნდეს სიხარული, სიმძიმილსა გარდავსცილდეთ».

257
ყოვლთა ჰკადრეს: «თუცა ყოფა ჩვენ უმისოდ გვეარმისცა,
უშენოსა საჯდომი და ტახტი მისი ვისმცა მისცა?
განაღამცა გმორჩილობდეთ, თუ გვიბრძანო რაცა ვისცა!»
იგი მონა აპატრონეს, ყველაკამან თაყვანის-სცა.

258
ამ საქმესა მემოწმების დეონოსი ბრძენი, ეზროს:
საბრალოა, ოდის ვარდი დაეთვრთილოს, დაცაეზროს.
ვის ბადახში არა ჰგვანდეს და ლერწამი ტანად ეზროს,
იგი სადმე გაღარიბდეს, სამყოფთაგან იაბეზროს.

259
მივიდოდა, მიუბნოდა, პირსა მზესა ანათებდა;
თინათინის გონება ჰკლავს, სხვათა შუქსა დაავსებდა;
მიტირის და ღმერთსა ჰმადლობს, შემხედველთა ადუღებდა,
იტყვის: «ნახეთ ეს სოფელი», ბედსა მისსა უჩვენებდა.

260
ავთანდილ იგი მინდორი ოთხ-ახმით გარდაიარა,
დააგდო მზღვარი არაბთა, სხვათ მზღვართა არე იარა,
მაგრა მის მზისა გაყრამან სიცოცხლე გაუზიარა;
თქვა: «თუ მე მასმცა ვეახლე, აწ ცხელსა ცრემლსა ვღვრი არა».

261
ახალმან ფიფქმან დათოა, ვარდი დათვრთილა, დანასა;
მოუნდის გულსა დაცემა, ზოგჯერ მიჰმართის დანასა;
თქვის: «ჭირი ჩემი სოფელმან ოთხმოცდაათი ანასა,
მოვშორდი ლხინსა ყველასა: ჩანგსა, ბარბითსა და ნასა!»

262
მოეგონის მისი მკვლელი, შეეყარის ხორცთა თრთოლა;
დახვდის მხეცი, ფიცხლად მოკლის, არ შეზარდის მათგან ყოლა:
«შენგან კიდე, მზეო, ჩემი შეუძლია ვისმცა ბრძოლა? –
მოგძულდი და გამომაგდე, ოხრად დამრჩეს სპათა ყოლა».

263
საყვარელი მოეგონის, გაუახლდის ცეცხლი ალთა;
«ჰე, სოფელო, შეგებრალდე, ნუ სჯი ბედსა შესაწყალთა;
შემოქმედო, მიმაბრუნვე, რომელი სცნობ იდუმალთა». –
ესე თქვა და სისხლის ცრემლი გამოსეტყვა მელნის თვალთა.

264
ვარდი მის მზისა გაყრილი უფრო და უფრო ჭკნებოდა,
გულსა უთხრის, თუ: «დასთმეო», ამად არ დია ბნდებოდა.
უცხო უცხოთა ადგილთა საძებრად იარებოდა,
მგზავრთა ჰკითხევდის ამბავთა, მათ თანა-ემოყ[ვ]რებოდა.

265
იგი პირად მზისა მგზავსი, ერთობ მოვლის სრულად ხმელთა,
ქვეყანათა უნახავთა, ოხერთა და კაცრიელთა;
არ დააგდებს უნახავად წყალთა, კლდეთა, ტყეთა, ველთა,
მაღრიბს ჰკითხავს მაშრიყელთა, ჰრომს – ჩინელთა მაჩინელთა.

266
მუნ ეძებს, ცრემლი მტირალსა სდის ზღვათა შესართავისად.
უჩნდის ქვეყანა ტახტად და მკლავი სადებლად თავისად.
თქვის: «საყვარელო, მოგშორდი, გული შენ დაგრჩა ა ვისად?
შენთვის სიკვდილი მეყოფის ლხინად ჩემისა თავისად».

267
ყოვლი პირი ქვეყანისა მოვლო, სრულად მოიარა,
ასრე რომე ცასა ქვეშე არ დაურჩა, არ იარა,
მაგრა იგი მის ამბვისა მსმენელსაცა ვერ მიმხვდარა.
ამას შიგან წელიწადი სამი სამ თვე მიიყარა.

268
მიხვდა რასმე ქვეყანასა უგემურსა, მეტად მქისსა,
თვე ერთ კაცსა ვერა ნახავს, ვერას შვილსა ადამისსა.
იგი ჭირი არ უნახავს არ რამინს და არცა ვისსა,
დღე და ღამე იგონებდა საყვარელსა მასვე მისსა.

269
მას მიხვდა წვერი სადგურად მაღლისა მთისა დიდისა,
გამოჩნდა მუნით მინდორი, სავალი დღისა შვიდისა.
მის მთისა ძირსა წყალი დის, არათ სანდომი ხიდისა,
ორგნითვე ტყესა შეეკრა ნაპირი წყლისა კიდისა.

270
ზედ წაადგა, შეექცევის, დროთა, დღეთა ანგარიშობს;
თვენი ესხნეს ორანიღა, ამად სულთქვამს, არა იშობს;
«ვაÎთუ საქმე გამიმჟღავნდეს! – კვლა ამისთვის გულმოშიშობს. –
ავსა კარგად ვერვინ შესცვლის, თავსა ახლად ვერვინ იშობს».

271
საგონებელი შეექნა, დადგა საქმისა [მ]რჩეველად,
თქვა: «თუ დავბრუნდე, ეზომი ხანი რად დავჰყავ მე ველად?
ჩემსა რა ვჰკადრო მნათობსა, ვიყავ რად დღეთა მლეველად,
მისი ვერა ვცნა ჭორადცა, ვარ ვისთა გზათა მკ[ვ]ლეველად?»

272
«თუ არ დავბრუნდე, საძებრად დავჰყვნე სხვანიცა ხანანი,
რომელსა ვეძებ, ვერა ვსცნნე ამბავნი მე მისთანანი,
დრო გარდაუწყდეს შერმადინს, მიხვდენ ღაწვისა ბანანი,
მივიდეს, ჰკადროს მეფესა საქმენი დასაგვანანი».

273
«უამბოს ჩემი სიკვდილი, თვით ჩემგან დავედრებული,
მათ შექნან გლოვა-ტირილი, ქნან საქმე გამწარებული,
მერმე მივიდე ცოცხალი, მე სხვაგან სადმე რებული!»
ამას იგონებს ტირილით გონება-შეიწრებული.

274
იტყვის: «ღმერთო, სამართალნი შენნი ჩემთვის რად ამრუდენ?
მე ეზომნი სიარულნი კიდე რა, გლახ, გამიცუდენ,
გულით ჩემით სიხარულნი აჰფხვრენ, ჭირთა დაუბუდენ?
დღეთა ჩემთა ცრემლნი ჩემნი ვერათოდეს დავიყუდენ».

275
კვლაცა იტყვის: «დათმობა სჯობს» და თავსავე ეუბნების:
«დღეთა მეტად ნუ მოჰკვდები, გული ჩემი ნუ დადნების,
უღმრთოდ ვერას ვერ მოვაწევ, ცრემლი ცუდად მედინების,
განგებასა ვერვინ შესცვლის, არ-საქნელი არ იქნების».

276
თავსა უთხრა: «მოჰკვე, გიჯობს სიცოცხლე აუგიანსა;
მიხვალ, დაგხვდების თინათინ, – ანათებს დღესა მზიანსა, –
გკითხოს მის მზისა ანბავი, რა გმართებს ვაგლახიანსა?»
იგონებს წამ-წამ, მიჰყვების ტყის პირსა შამბნარ-წყლიანსა.

277
«ყოვლნი არსნი ცათ ქვეშეთნი ერთობ სრულად მომივლიან,
მაგრა საქმე მის კაცისა ვერასადა შემიგნიან;
უღონიოდ მართალ იყვნეს, რომელთაცა ქაჯად თქვიან.
აწ ტირილი არას მარგებს, ცუდად ცრემლნი რასა მდიან?»

278
მთით ჩამოვიდა ავთანდილ, გავლო წყალი და ტყენია,
მინდორს აცორვებს ტაიჭსა, შეჟღრენით მონაწყენია.
გასცუდებოდეს მკლავნი და მისნი სიამაყენია,
ბროლისა ველსა სტურფობდეს გიშრისა მუნ საყენია.

279
მობრუნვება დააპირა, სულთქნა, მერმე ივაგლახა,
მას მინდორსა დაემართა, გზა თვალითა გამოსახა;
თვესა ერთსა სულიერი კაცი არსად არ ენახა,
მხეცნი იყვნეს საშინელნი, მაგრა არა შეუზახა.

280
მათ მინდორთა შუაშიგა ამოსული ქედი არი;
გაფიცხდა და ზედ წაადგა, მოიმარჯვა საომარი;
«ჩემი ბრძოლა ვისმცა ეძლოს, შევჰკრა ერთგან მთა და ბარი,
დავჰკოდნე და ჩამოვჰყარნე, წავიყვანო პატიმარი».

281
თუცა მხეც-ქმნილი ავთანდილ გულ-ამოსკვნით და კვნესით ა,
ეგრეცა ჭამა მოუნდის ადამის ტომთა წესითა,
ისრითა მოკლის ნადირი, როსტომის მკლავ-უგრძესითა,
შამბისა პირსა გარდახდა, ცეცხლი დააგზო კვესითა.

282
ცხენსა მისცა საძოვარი, ვიდრე მწვადნი შეიწოდეს;
ექვსნი რამე ცხენოსანნი ნახა, მისკენ მოვიდოდეს;
თქვა, თუ: «ჰგვანან მეკობრეთა, თვარა კარგი რამც იცოდეს!
აქა კაცი ხორციელი კვლა ყოფილა არაოდეს».

283
მკვდარი მოაქვთ ხატაელთა, საკაცეზედ მათრახევდა;
შეპყრობისა მონადომთა ტარიელ დამათრახევდა;
ულახვროდ და უმახვილოდ, ეს მიკვირს თუ, მათ რა ხევდა,
ნაცვლად შავზედ შეჯდომასა საკაცეზე მათრახევდა.

284
აქ ხატაველთა ძმა მოჰყავს საკაცეზედა მდებარე;
ავთანდილს შეჰხ[ვ]დეს მტირალნი ტარიელისა მქებარე;
მისა შეპყრობის მდომელთა ცეცხლი მოგვიდვა მგზებარე,
მათრახით მოკლა, «მივაო, აგერ შავსა ზის მ[ზ]ე ბარე!»

285
ჩვენ ასრე მყოფნი არ ვარგვართ, რა გვნახვენ, ვემაჯანებით;
შეირტყა წელთა აბჯარი, შეჯდა ტანითა ჯანებით;
მზად აქვს მშვილდი და ისარი, ხრმალი მოიმარჯა ნებით,
მისმან მებრძოლმან ყველამან გაყრამცა იაჯა ნებით.

286
ხელთა ჰქონდა ისარ-მშვილდი, მათკენ მივა მხიარული.
ორთა კაცთა წვეროსანთა ყმა მოჰყვანდა უწვერული,
თავსა იყო დაკოდილი, შეებნიდა სისხლსა გული,
ტიროდეს და იჭირვოდეს, ცოტა ედგა მას, გლახ, სული.

287
უყივლა, თუ: «ძმანო, ვინ ხართ? მეკობრეთა დაგამსგავსე!»
მათ მიუგეს: «დაგვიწყნარდი, გვიშველე რა, ცეცხლი ავსე,
ვერა გვარგო, მოგვიმატენ, ჭირნი ჭირით მოგვისავსე,
სატირელნი მოგვიტირენ, ღაწვნი შენცა დაიმხავსე».

288
ავთანდილ მიდგა, ეუბნა მათ კაცთა გულ-მდუღარეთა;
მათ უთხრეს მათი ამბავი, ტირილით მოუბარეთა:
«ჩვენ ვართო ძმანი სამნივე, მით ვიდენთ ცრემლთა მწარეთა,
დია გვაქვს ციხე-ქალაქი ხათაეთს არე-მარეთა».

289
«კარგი გვესმა სანადირო, ნადირობას წამოვედით,
გ[ვ]ყვეს ლაშქარნი უთვალავნი, წყლისა პირსა გარდავხედით,
სანადირო მოგვეწონა, თვესა ერთსა არ წავედით,
ვჰხოცდით მხეცსა უზომოსა მინდორით და მთით და ქედით».

290
«ჩვენ სამთა ძმათა ჩვენთანა მესროლნი დავაწბილენით,
მით ერთმანერთსა სამნივე ჩვენ კიდე დავეცილენით:
«მე უკეთ მოვჰკალ, მე გჯობო», სიტყვანი ვავაქილენით,
ვერ გავაჩინეთ მართალი, ვისარჩლეთ, ვითაკილენით».

291
«დღეს ავჰყარენით ლაშქარნი, სავსენი ირმის ტყავითა,
ვჰთქვით: «გავაჩინოთ მართალი, ვინ ვსჯობთ თავისა მკლავითა,
თავსა ვიახლნეთ მარტონი, დავდგეთ მართ ოდენ თავითა,
თვით დანახულსა მოვჰკვლიდეთ, ნუ ვისრით დამნახავითა»».

292
«ჩვენ ვიახლენით სამთავე სამნი მეაბჯარენია,
ლაშქართა წასვლა უბრძანეთ, მით არას მოაზრენია,
მოვინადირეთ მინდორი, ისი ტყენი და ღრენია,
დავჰხოცეთ მხეცი, მფრინველი, რაცა ზედ გარდაგვფრენია».

293
«ანასდათ მოყმე გამოჩნდა კუშტი, პირ-გამქუშავია,
ზედა ჯდა შავსა ტაიჭსა, – მერანი რამე შავია, –
თავსა და ტანსა ემოსა გარე თმა ვეფხის ტყავია,
ჯერთ მისი მსგავსი ჰშვენება კაცთაგან უნახავია».

294
რა მათ კაცთა ესე სიტყვა თქვეს, ავთანდილ ვაგლახ ვება:
მოეგონა მისი მზე და მეფესთანა მისი შვება;
«ჰე, მოგშორდი, ჩემო მზეო, მომხვდეს შენი თუ შოვება,
იყოს ჩემთა ჭირთა ნაცვლად ნეტარ მე და იშო ვება».

295
«უჭვრიტეთ, მისთა ელვათა შუქნი ძლივ გავიცადენით,
ვჰთქვით, თუ: «მზეაო ქვეყანად, ნუ ვეუბნებით ცად ენით!»
მისი მოგვინდა შებყრობა, ვჰკადრეთ და შევეცადენით,
ასრე სულთქმით და ვაებით მით ვართ, ცრემლისაცა დენით».

296
«მე უხუცესმან უმცროსთა კაცი დავსთხოვე ქენებით;
ჩემან შედეგმან ტაიჭი მისი თვით აქო ხსენებით;
ამან მართ ოდენ მორევა გვთხოვა, უალლეთ ჩვენებით,
მივმართეთ, იგი აგრევე წყნარად მივა და შვენებით».

297
«ჩვენ მისითა მიზეზითა აწ ვართ, ლომო, შეჭირვებით;
ცაცა მისად არა ჰკვირან, მივიდოდა თავის ნებით;
შესაპყრობლად ხელი ვჰკადრეთ, მაგრა მეტად შეზარებით,
ასრე მწარედ მათრახითა ჩამოგვფრიწა არ ხრმალ ხლებით».

298
«ბროლმან, ლალსა გარეულმან, ვარდნი თხელნი ანატიფნა,
იგი ტკბილნი გონებანი ჩვენთვის მეტად გააყიფნა:
არ აგვიხვნა, არცა დაგვსხნა, ყოლა არად ამოგვკრიფნა,
მისნი მკვახედ მოუბარნი მათრახითა შეგვამწიფნა!»

299
«უმცროსსა ძმასა მივეცით, უფროსთა დავეზიდენით;
ხელი მოჰკიდა, «დადეგო!», ესეცა ჰკადრა კიდ ენით;
მან ხრმალსა ხელი არ მიჰყო, ჩვენ ამად დავერიდენით,
თავსა გარდაჰკრა მათრახი, ვნახეთ სისხლისა კი დენით».

300
«ჩვენი ძმა, გლახ, დაკოდილი მასვე წამსა ჩამოვარდა;
მისმან შიშმან დაგვაწყნარნა, იგი ყოლა არ აჩქარდა;
მასმცა მიღმა რაღა ვჰკადრეთ, ვისგან ყოფა გაგვიმწარდა,
ვჰთქვით თუ «უხრმლოდ მოგვერია, ხრმლითა გაგყვრის ფარ-და-ფარ, და»».

301
«მით ერთითა მათრახითა თავი ასრე გარდაჰფრიწა,
ვითა მკვდარი უსულო ქმნა, ვითა მიწა დაამიწა,
მისი რასმე მკადრებელი მოამდაბლა, აამიწა,
თვალთა წინა წაგვივიდა ლაღი, კუშტი, ამაყი, წა!»

302
«აღარ დაბრუნდა, წავიდა წყნარად და აუჩქარებლად,
აგერა მივა, ნახეო, იგი მზეებრ და მთვარებლად».
შორს უჩვენებდეს ავთანდილს მტირალნი გაუხარებლად,
ოდენ ჩნდა შავი ტაიჭი მისი მის მზისა მარებლად.

303
ვეფხისა ტყავი ენიშნა, ფიცხლავ გარდახდა ცხენითა;
ღმერთსა მადლობდა ცრემლითა, მინდორთა გასარცხელითა;
ეტყოდა: «თქვენგან გამოვა ყოველთა სიმარცხენითა,
კეთილის მქნელად გამოჩნდით, ჩვენ მტერად მიგრაცხენითა».

304
აჰა მიხვდა ავთანდილსა ღაწვთა ცრემლით არ დათოვნა,
რადგან ცუდად არ წაუხდა მას ეგზომი გარეთ ყოვნა.
კაცსა მიხვდეს საწადელი, რას ეძებდეს, მისი პოვნა,
მაშინ მისგან აღარა ხამს გარდასულთა ჭირთა ხსოვნა.

305
უთხრა, თუ: «ძმანო, ვარ ვინმე ღარიბი უადგილოსა,
მე იმა ყმისა საძებრად მოვშორდი საგაზრდილოსა,
აწ თქვენგან მივხვდი საქმესა ყოლა არ-საადვილოსა,
ღმერთიმცა ნურას ნუღარ იქს თქვენსა დასაღრეჯილოსა!»

306
«ვითა მე მივხვდი წადილსა, ჩემის გულისა ნებასა,
აგრემცა ღმერთი ნურას იქს ძმისა თქვენისა ვნებასა!»
უჩვენა მისი სადგომი: «მიდითო ნება-ნებასა,
ჩრდილსა გარდასვით, მაშვრალი მიეცით მოსვენებასა».

307
ესე უთხრა და წავიდა, ცხენი გაქუსლა დეზითა,
ვითა გავაზი გაფრინდა, არ გაშვებული ხეზითა,
ან მთვარე, მზისა შემყრელი, მზე სინათლითა ზეზითა.
დაივსო ცეცხლი შემწველი მისითა მან მიზეზითა.

308
მიეწურა, იგონებდა, ახლოს შეყრა ვითა აგოს:
«საუბარმან უმეცარმან შმაგი უფრო გააშმაგოს!
ხამს, თუ კაცმან გონიერმან ძნელი საქმე გამოაგოს,
არ სიწყნარე გონებისა მოიძულვოს, მოიძაგოს».

309
«რადგან ისი არის რადმე უცნობოდ და ისრე რეტად,
რომე კაცსა არ მიუშვებს საუბრად და მისად ჭვრეტად,
მივეწევი, შევიყრებით ერთმანერთის ცემა-ჟლეტად,
ანუ მოვჰკლავ, ანუ მომკლავს, დაიმალვის მეტის-მეტად».

310
«აწ იმა ყმისა საკრავად ხრმალსამცა ვით მიჰყევ ნები!
არ მოვჰკლავ, არცა მოვჰკვდები, არ ვავნებ, არცა ვევნები.
შორით თვალითა მივსწურავ, უკანა დავედევნები».
იარეს, გავლეს მრავალი მინდორი, შამბნარ-ხევნები.

311
გარდახდა და თაყვანის-სცა, ახსენა ღმრთისა სახენი:
«შენ გმონებს ყოვლი ქვეყანა, ყოველნი მონა, სახენი;
შენგან მიხვდების წადილსა უღონო, მოვაგლახენი:
ავთანდილ გეძებ, სიცოცხლე შენთვის ლახვართა ვახენი».

312
ავთანდილ იტყვის: «ეზომნი ჭირნიმცა რად ვაცუდენი?
რაცაღა არის, არ არის, თუმცა არ ედგნეს ბუდენი;
სადაცა მივა, მივიდეს, რამცა მოვლიდეს ზღუდენი,
მუნაღა ვძებნნე ღონენი ჩემი, არ-დასამრუდენი».

313
წინა-უკანა იარნეს ორნი დღენი და ღამენი,
დღისით და ღამით მაშვრალნი, არ საჭამადთა მჭამენი,
არსადა ხანი არ დაყვეს, ერთნი თვალისა წამენი.
მათ თვალთა ცრემლნი სდიოდეს, მინდორთა მოსალამენი.

314
დღისით ვლეს და საღამო-ჟამ გამოუჩნდეს დიდნი კლდენი,
კლდეთა შიგან ქვაბნი იყვნეს, პირსა წყალი ჩანადენი,
წყლისა პირსა, არ ითქმოდა, შამბი იყო თუ რასდენი,
ხე დიდრუან, თვალ-უცთომი, მაღლა კლდემდის ანაყრდენი.

315
დადგა, უჭვრეტს, ალვის შტოსა ანძრევს, გარე ჰქროდა ყელსა.
ავთანდილს ჰკვირს, ეგრე ვითა გაანათებს მზეებრ ველსა;
პირად მზესა, გულად ლომსა, ტანად შეჰგავს სარო მზრდელსა;
მოიგონებს გულ-ამოსკვნით მასვე მისსა საგონელსა.

316
მან ყმამან ქვაბსა მიმართა, განვლნა წყალნი და კლდენია;
ავთანდილ ცხენსა გარდახდა, მონახნა დიდნი ხენია,
მას ზედა ჭვრეტად გავიდა, ძირსა დააბა ცხენია,
მუნით უჭვრეტდა. იგი ყმა მისდის ცრემლ-მინადენია.

317
რა ტყენი გავლნა მან ყმამან, მოსილმან ვეფხის ტყავითა,
ქვაბისა კარსა გამოდგა ქალი ჯუბითა შავითა,
ატირდა მაღლად ცრემლითა, ზღვათაცა შესართავითა,
იგი ყმა ცხენსა გარდახდა, ყელსა მოეჭდო მკლავითა.

318
ყმამან უთხრა: «დავო ასმათ, ხიდნი ზღვასა ჩაგვიცვივდეს:
ვეღარ მივხვდით ჟამიერად, ჩვენ ვისიცა ცეცხლნი გ[ვ]წვიდეს».
ესე თქვა და მკერდსა ხელნი იკრნა, ცრემლნი გარდმოსცვივდეს.
ქალი შებნდა, მოეხვია, ერთმანერთსა სისხლით სწვიმდეს.

319
იგი ტევრი გაეხშირა დანაგლეჯსა მათსა თმასა,
ერთმანერთსა ეხვეოდეს: ყმა ქალსა და ქალი ყმასა,
იზახდიან, მოსთქმიდიან, ხმას სცემდიან კლდენი ხმასა,
ავთანდილ სჭვრეტს გაკვირვებით მათსა ეგრე ქცევა-ზმასა.

320
სული დაიღო მან ქალმან, დასთმო გულისა წყლულობა,
ქვაბს შეიყვანა ტაიჭი, მოჰხადა აკაზმულობა,
მას ყმასა შეჰხსნა, შეიღო აბჯრისა წელ-მორტყმულობა;
შინა შევიდეს, მას დღესა გარდაჰხდა გამოსრულობა.

321
ავთანდილს უკვირს: «ამბავი ისი თუ ვცნაო მე რითა?!»
გათენდა, ქალი გამოდგა, მოსილი მითვე ფერითა,
შავსა აუდვა ლაგამი, სწმენდდა რიდისა წვერითა,
შეჰკაზმა, მოაქვს აბჯარი წყნარად, არ რამე ჩხერითა.

322
მის მოყმისა წესი იყო, მეტსა თურე არ ასე ჯდა.
ქალი ტირს და მკერდსა იცემს, თმისა ტევრსა გაიგლეჯდა;
ერთმანერთსა მოეხვივნეს, აკოცა და ცხენსა შეჯდა;
ასმათ, ისრე დაღრეჯილი, კვლა უფრორე დაიღრეჯდა.

323
ავთანდილ ახლოს კვლა ნახა სახე მისივე კაცისა,
ულვაშ-აშლილი, წვერ-გამო, «ნუთუ მზეაო, – თქვა, – ცისა?»
ეყნოსა სული ალვისა, ქართაგან მონატაცისა;
ასრე უჩს მოკლვა ლომისა, მართ ვითა ლომსა ვაცისა.

324
მასვე გზასა წამოვიდა, რომე გუშინ შეეარა,
შამბი გავლო, გაეშორა, თავი მინდორს გააგარა;
ავთანდილ სჭვრეტს გაკვირვებით, მალვით ხესა მოეფარა,
თქვა, თუ: «ღმერთმან ესე საქმე მეტად კარგად მომიგვარა».

325
ავთანდილ თქვა: «ჟამად ვპოვე, ვრბოდი ვისთვის სურვილითა;
მისგან კიდე მომსახურე, ვნახო, ჰყვანდეს ნუთუ ვითა:
ნუთუ რასაც მოველოდდე, მითხრას ამან მე ამბვითა,
არა მე ვარ იგი ლომი, რომე მხეცთა მოვსრავ ხრმლითა?»

326
«აწ ამას ჩემთვის ღმრთისაგან სხვა საქმე რა ვაჯობინო?
ქალი შევიპყრა, მის ყმისა ამბავი ვაამბობინო,
ჩემიცა უთხრა ყველაი, მართალი გავაბჭობინო,.
მას ყმასა ხრმალი არა ვჰკრა, არცა მას დავასობინო».

327
ჩამოვიდა, ცხენი ახსნა, მისგან ხესა შემობმული,
ზედა შეჯდა, გაემართა, ქვაბი დახვდა კარ-გახმული.
მუნით ქალი გამოიჭრა გულ-მდუღარე, ცრემლ-დასხმული,
ეგონა თუ: დაბრუნდაო პირი ვარდი, ბროლ-ბაკმული.

328
ვერ იცნა, – სახე არ ჰგვანდა მისი მის ყმისა სახესა, –
ფიცხლა გაიქცა, მიმართა ზახილით კლდესა და ხესა;
ყმა გარდაიჭრა, დააბა, ვითა კაკაბი მახესა,
ხმას სცემდეს კლდენი ქალისა ზახილსა მუნ ერთსახესა.

329
მას ყმასა თავი არ მისცა, ჭვრეტადცა ებილწებოდა,
ვითა კაკაბი არწივსა ქვეშე მი და მო წრწებოდა,
ტარიელს ვისმე უზახდა მწედ, თუცა არ ემწებოდა,
ავთანდილ მუხლთა უყრიდა, თითითა ეხვეწებოდა.

330
ქალი კიოდა ტირილით, ხმასა მოსცემდეს მთა ვითა;
უზახის: «ლომო, ტარიელ», არ იყო ამად ზავითა;
ავთანდილ ეტყვის: «ნუ შმაგობ, ნუ ხარ ცნობითა ავითა,
ღარიბი უადგილოსა მოველ მართ ოდენ თავითა».

331
ეტყოდა: «სულე! რამც გიყავ? კაცი ვარ, ადამიანი,
უფერო ქმნილნი მინახვან ვარდნი და ისი იანი,
მისი [რამ] მითხარ, ვინ არის ტან-სარო, პირ-ბაკმიანი?
სხვად არას გიზამ, ნუ გეშის, ნუ ჰყივი აგრე ხმიანი».

332
ქალი ეტყოდა ტირილით, სარჩელი უგავს ბჭობასა:
«თუ არ შმაგი ხარ, დამეხსენ; შმაგი ხარ, მოდი ცნობასა!
აწ მეტად ძნელსა საქმესა მნუკევ ადვილად თხრობასა;
ცუდად ნუ სცთები, ნუ ელი მაგა ამბვისა ცნობასა!»

333
კვლა ეტყვის: «ყმაო, რა გინდა, ანუ მენუკევ მე რასა?
მაგა საქმესა ვერა იქს ვერცა კალამი წერასა.
შენ ერთხელ იტყვი, «მითხარო», მე ასჯერ გითხრობ «ვერასა»,
ვითა სიცილი ტირილსა, მიჯობს ვაგლახი მღერასა».

334
ყმა ეტყვის: «ხედავ, სისხლისა თვალთა მდის ცრემლთა წყალები,
დრო გამიგრძელდა, მიმჭირდა, მაჩნია მით აწყა ლები.
ვიცი, არ მომკლავ, ღარიბი ღარიბსა შეგეწყალები;
მაგა ამბვითა დამივსე ცეცხლისა მე აწყ ალები».

335
«ქალო, არ იცი, სით მოვალ, რა ჭირნი მომითმენიან;
ოდითგან ვეძებ ამბავთა, ესე არვისგან მსმენიან;
შენ მიპოვნიხარ, – სიტყვანი ჩემნი რაზომცა გწყენიან, –
ვერ დაგეხსნები, მიანბე, ჩემგან ნუღარა გრცხვენიან!»

336
ქალმან უთხრა: «რას შეგესწარ, მე ვინ ვარო, ანუ შენო?
მზე არ მახლავს, შეგეტყვების, თვრთილო, ასრე მით მაწყენო!
გრძელი სიტყვა საწყინოა, ასრე მოკლედ მოგახსენო:
ვერასათვის ვერ გიანბობ, რაცა გინდა, იგი ქენო!»

337
კვლაცა ჰკითხა ზენარობით, მიუყარნა მუხლნი წინა,
მაგრა ვერა ვერ დაჰყარა, მუდარობა მოეწყინა,
პირსა ზედა გაგულისდა, თვალთა სისხლი მოედინა,
ადგა, თმათა წამოზიდნა, ყელსა დანა დააბრჯინა.

338
ეგრე უთხრა: «მე ეზომი ჯავრი ვითა შეგარჩინო?!
რაგვარა თუ ამატირო, ცრემლი ცუდად დამადინო?!
გიჯობს მითხრა, ამის მეტი მართ აღარა არ გაწყინო,
თვარა, ღმერთმან მტერი ჩემი მოკლას, ვითა მოგაკვდინო!»

339
ქალმან უთხრა: «ეგე ღონე მოიგონე მეტად ავი:
თუ არ მომკლავ, არ მოვკვდები, მრთელი ვარ და მოუკლავი.
რად რა გითხრა, სადამდისცა ვიყო ჭირთა უნახავი?
კვლავ თუ მომკლავ, სასაუბროდ აღარ მედგას ზედა თავი».

340
უთხრა თუ : «ლომო, ავთანდილ, შეიქენ ელვა-კრთომითა;
თუ მომკლავ, დამხსნი სოფელსა, ეგ მიჯობს ბევრის ზომითა;
არ ვიცი, ფიფქო, მით მაწყენ, მიპოვე მზე წახდომითა;
შენებრი კაცი ჩემგ მეტსა ვერვის უდარებს ომითა».

341
კვლა ეტყვის: «ყმაო, რად მპოვე, ვინ მეუბნები მე, ვინო?
ეგე ამბავი ცოცხალსა ენითა ვერ მათქმევინო!
მე თავი ჩემი ნებითა ჩემითა მოგაკლევინო,
ვითა უსტარი ბედითი ადვილად დაგახევინო».

342
«ჩემი სიკვდილი შენ ჩემად პატიჟად ნურად გგონია,
მით რომე დამხსნი ტირილსა, შემშრების ცრემლთა ფონია;
ჩალად მჩანს ყოვლი სოფელი, მისთვისვე შემიწონია.
ვერ გიცნობ, ვინ ხარ, ვის გითხრა სიტყვანი მისანდონია?»

343
ყმამან თქვა, თუ: «არ ეგების აწ ამისი ასრე თქმევა,
სხვასა რასმე მოგონება სჯობს, საქმისა გამორჩევა».
გაუშვა და ცალკე დაჯდა, ტირს, დაიწყო ცრემლთა ფრქვევა,
ქალსა უთხრა: «გაგარისხე, აწ ესე თქვი, ვით დავრჩე, ვა!»

344
ქალი დაუჯდა კუშტ-გვარად, ქუშობს, ჯერთ არ დამტკბარია;
ავთანდილ ქვე ზის ტირილად, აღარას მოუბარია;
ვარდისა ბაღსა მოჰგუბდა ცრემლისა საგუბარია.
კვლა იქით ქალი ატირდა, მისთვის გულ-ნალმობარია.

345
ყმა მტირალი შეებრალა, ამად ცრემლნი ცხელნი ღვარნა,
მაგრა უჯდა უცხოს უცხო, არ ბაგენი აუბარნა;
ყმამან ცნა, თუ: «გონებანი ჩქარნი ჩემთვის დააწყნარნა».
ცრემლ-დენილი შეეხვეწა, ადგა, მუხლნი მიუყარნა.

346
უთხრა: «ვიცი, აღარ ვარგხარ შენ აწ ჩემად დასანდობლად,
გაგარისხე, დავრჩომილვარ ღარიბად და ამად ობლად;
აწ ეგრეცა თავი ჩემი დამიც შენთვის დასანდობლად,
ამად რომე შეცოდება შვიდ-გზის თქმულა შესანდობლად».

347
«თავი ჩემი სამსახურად თუცა ავად მოგაწონე,
მიჯნურისა შებრალება ხამს, ესეცა გაიგონე;
სხვაგნით ყოვლგნით უღონო ვარ, არავინ არის ჩემი ღონე;
სულთა მოგცემ გულისათვის, სხვა მეტიმცა რა გამონე!»

348
რა ქალსა მიხვდა ყმისაგან მიჯნურობისა ხსენება,
გულ-ამოხვინჩვით დაიწყო ას-კეცთა ცრემლთა დინება,
კვლა გაამრავლა ზახილით ტირილი, არ გაცინება.
ავთანდილს ღმერთმან წადილი მისცა, გულისა ლხინება.

349
იტყვის, თუ: «ამა სიტყვითა მას ფერი შეეცვალების,
ვისთვისმე [ც]ხელი უცილოდ, მას ცრემლი ემალმალების».
კვლა უთხრა: «დაო, მიჯნური მტერთაცა შეებრალების;
ესეცა იცი, სიკვდილსა თვით ეძებს, არ ეკრძალების».

350
«ვარ მიჯნური, ხელი ვინმე, გაუძლებლად სულთა დგმისად;
ჩემმან მზემან გამომგზავნა საძებნელად იმა ყმისად;
ღრუბელიცა ვერ მიხვდების, მე მისრულვარ სადა, მი, სად!
გული თქვენი მიპოვნია, მისი შენად, შენი მისად».

351
«მისი სახე გულსა ჩემსა ხატად ასრე გამოვხატე,
მისთვის ხელმან, გამოჭრილმან, ლხინი ჩემი ვაალქატე.
ორისაგან ერთი მიყავ: ტყვედ მქენ, ანუ მააზატე,
ან მაცოცხლე, ანუ მომკალ, ჭირი ჭირსა მომიმატე».

352
ქალმან უთხრა ყმასა სიტყვა პირველისა უამესი:
«ეგე სიტყვა მოიგონე დია რამე უკეთესი.
წეღან საქმე მტერობისა გულსა ჩემსა შთამოსთესი,
აწ მოყვარე გიპოვნივარ, დისაგანცა უფრო დესი».

353
«რაცაღა ხარ, ვერ მაცთუნვებ, გარდიქცევი ხმელთა ქველად;
დაკარგულნი ვინმე სადით ვიარებით მარტო ველად;
მე ვისთვისმე ნაცვლად ღმერთმან მიმცა ცეცხლთა დას[ა]წველად,
მალედ მომკალ, დამხსენ წვასა, მიმეც მხეცთა შესაჭმელად».

354
«ჩემსა თავსა მიჯნურობა მართალია, არ ნაჭორად;
ჩემი ვერა ვერ მოგკიდე, მეუბნები მრუდსა სწორად;
ვინცა აქა გამომგზავნა, არავინ მიჩს მისად სწორად;
მისგან კიდე სხვა მნათობი შევაწონე ერთ დრამ ორად».

355
«გამოჭრილვარ, ვიარები, დამწვავს ცეცხლთა სახმილია:
ამა ყმისა მიზეზითა სრულ ხმელეთი მომივლია;
ჭირთა ნაცვლად შენ გიპოვე, თუ არ მეტყვი, ცრემლს მილია,
თქვენად ძებნად მოვიძულვე სახლი, კარი, ზღუდე ვლია».

356
«თუ შენ გწადდეს ჩემი შეყრა, იგი გეტყვის არას არა;
მაგრა ჩემი ყოფა ღმერთმან, ვიცი, ბოლოდ დამამწარა;
შენგან კიდე არვინ მივის, თავი ჩემი მოგაბარა,
იტყვის: «მივხვდი ჩემსა ლხინსა, მე არ ღირს ვარ, მიწა, არა».

357
«მაშა რადგან მიჯნურობა შენად ღონედ მოიგონე,
არ ეგების, ამის იქით თუცა თავი არ გამონე;
არ შენ მოგეც თავი ჩემი, დაგაბნიე, დაგაღონე;
შენთვის მოვკვდე, ამისებრი მემცა საქმე რა ვიღონე! »

358
«მე მისითა მიზეზითა არ მინახავს დღე ნათელი;
მუნით ვზივარ დევთა ქვაბსა, ვდუღ და მომდის ცხელი ცრემლი;
მიწას ვლახავ, თუ ზე ვჰფრინავ, არა ვიცი მე მართალი;
ღმერთმან მომკლას ან მილხინოს, დიდ არს მისი სამართალი».

359
«აწ რაცა გითხრა, თუ ამა საქმესა დამმორჩილდები,
რასაცა ეძებ, მიხვდები, უცილოდ არ ასცილდები;
თუ არ მომისმენ, ვერ ჰპოებ, რაზომცა ცრემლსა ჰმილდები,
მოგხვდების მდურვა სოფლისა, მოჰკვდები, გაცასწბილდები».

360
ყმამან უთხრა: «ეგე საქმე ამას ჰგავსო, არა სხვასა:
ორნი კაცნი მოდიოდეს სადაური სადმე გზასა,
უკანამან წინა ნახა ჩავარდნილი შიგან ჭასა,
ზედა მიდგა, ჩაჰყიოდა, ტირს, იზახის ვაგლახ-ვასა».

361
«ეგრე უთხრა: «ამხანაგო, იყავ მანდა, მომიცადე,
წავალ თოკთა მოსახმელად, მწადსო, თუმცა ამოგზიდე»;
მას ქვეშეთსა გაეცინნეს, გაუკვირდა მეტად კიდე,
შემოჰყივლა: «არ გელოდე, სად გაგექცე, სად წავიდე?»»

362
«აწ, დაო, შესა ხელსაა ჩემი საბელი ყელისა,
სხვად უღონოა უშენოდ ჩემგან აბყრობა ხელისა;
რასაცა მიზამ, შენ იცი, შენ ხარ წამალი ლხენისა;
თვარა ვისმც ექნა გვარლითა შეკრვა თავისა მრთელისა!»

363
ქალმან უთხრა: «მომეწონა, ყმაო, შენი ნაუბარი.
ხარ უცილოდ კარგი ვინმე, მოყმე, ბრძენთა საქებარი;
ხარ ვინათგან აქანამდის მაგა ჭირთა დამთმობარი,
რაცა გითხრა, მომისმინე, გიპოვნია საძებარი».

364
«იმა მოყმისა ამბავი არსად არა იპოვნების;
თვით თუ არ გითხრობს, არ ითქმის, არვისგან დაიჯერების,
მოილოდინე, მოვიდეს, რაზომცა დაგეყოვნების,
დადუმდი, ვარდსა ნუ აზრობ, ცრემლითა ნუ ითოვნების».

365
ყმამან უთხრა: «ვარდო, დაჭნი, დრო მოვიდა შენის ზრვისა».
ერთმანერთსა მოეხვივნეს, ცრემლით ჰკოცნენ სახე-პირსა;
ასმათ ტირის სისხლის ცრემლსა, ტევრი შექნა ნათხზის თმისა.
იგი ტირან სოფლისათვის და სოფელი მათთვის ტირსა.

366
«გითხრა, თუ ცოდნა გწადიან მისისა შენ სახელისა:
ტარიელ არის სახელი იმა მოყმისა ხელისა;
მე ასმათ მქვიან, რომელსა წვა მაქვს ცეცხლისა ცხელისა,
სულთქმა სულთქმისა ბევრისა, მაშა თუ არ ერთხელისა».

367
«ამის მეტსა ვერას გითხრობ მე სიტყვასა ამისთანსა:
ისი მინდორს არონინებს ტანსა მტერთა მემაჯანსა,
ვსჭამ, გლახ, მარტო ნადირისა მისგან ხორცსა მონატანსა,
აწვე მოვა, არა ვიცი, თუ დაჰყოვნის დიდსა ხანსა».

368
«ამას გვედრებ, მოიცადო, თავი სხვაგან არსად არო;
რა მოვიდეს, შევეხვეწო, ნუთუ ვითა მოვაგვარო;
ერთმანერთსა შეგამეცნე, თავი შენი შევაყვარო,
თვით გიანბოს საქმე მისი, საყვარელსა გაახარო».

369
ტირს: «ვაიმე, საყვარელო, წახველ რასმე ქვეყანასა;
თავი შენად საძებარად შევაცურვე შიგან ზღვასა;
მოვეშორვე გამზრდელთა და სწორნი ჩემნი ვაგლახ-ვასა,
ანუ მოვჰკვდე, ანუ დავრჩე, მოველოდდე ნეტარ რასა?»

370
უთხრა: «დავო, ღმერთმან შეგზღოს საიქიოს მისაგები;
ღმერთსა სწადდეს ჩემი ლხინი, ასრე ამად არ ვიწვები,
ჩემთა ცეცხლთა დავსებასა სხვასა ვისმცა ვეხვეწები,
თუ მიბრძანებს ჩემებრ ხელსა, განაღამცა ვიახლები».

371
ქალი ჰკადრებს საუბართა, იგი მოყმე ატირდების:
«ვაგლახ მეო, საყვარელო», ცეცხლი ცხელი მოედების;
«ვინ შეიპყრა გული ჩემი, შენგან კიდე ვის ხელთდების,
ოდის მამცემს კაცსა ხლებად, აქათ ასრე მემტერების».

372
ქალსა ყმამან მოუსმინა, დაჰმორჩილდა, დართო ნება.
ამას ზედან მოიხედნეს, ხევით ესმა ჩხაპუნება;
მთვარე წყალსა გამოსრული ვნახე, შუქთა მოფინება,
უკურიდეს, აღარა ქნეს მუნ ხანისა დაყოვნება.

373
ქალმან უთხრა: «ყმაო, ღმერთმან მოგცა ჟამად რაცა გინა,
მაგრა თავი უჩინო ჰქმენ, დამალული იყავ შინა;
იმა ყმისა მეუნებლე ხორციელი არავინ ა;
თუ ვითა რა მოვაგვარო, შენი ნახვა არ ეწყინა».

374
ავთანდილ ქვაბსა დამალა ქალმან დამალვით მალითა.
იგი ყმა ცხენსა გარდახდა, ჰშვენოდა კაპარჭ-ხრმალითა;
ატირდეს მაღლად ცრემლითა, ზღვათაცა შესამალითა,
ავთანდილ სარკმლით უჭვრეტდა ჭვრეტითა იდუმალითა.

375
ამარტის ფერად შეცვალა ბროლი ცრემლისა ბანამან.
დიდხან იტირეს ყმამან და მან ქალმან შაოსანამან;
შეხსნა, შეიღო აბჯარი, ცხენიცა შეიყვანა მან;
დადუმდეს, ცრემლნი მოჰკვეთნა შავმან გიშრისა დანამან.

376
ავთანდილ სარკმლით უჭვრეტდა, ტყვე, საკნით ნააზატები.
მან ქალმან ქვეშე დაუგო ვეფხის ტყავისა ნატები;
მას ზედა დაჯდა იგი ყმა, სულთქვამს ჭირ-მონამატები,
სისხლისა ცრემლსა გაეწნა შუა გიშრისა სატები.

377
მან ქალმან ხელ-ყო კვესითა გზება ცეცხლისა ნელისა,
ეგონა ჭამა ხორცისა შემწვრისა, შეუქნელისა;
მიუპყრა, ერთი აჰხლიჩა, ქნაა საქმისა ძნელისა,
ძალი არ ჰქონდა, დაუწყო გამოყრა უცოხნელისა.

378
ცოტად მიწვა, მიიძინა, თუცა ყოლა ვერა მეტი;
შეჰკრთა, დიდნი დაიზახნა, წამოვარდა ვითა რეტი,
იზახდის და წამ-წამ იკრის გულსა ლოდი, თავსა კეტი.
ცალ-კერძ ზის და პირსა იხოკს ქალი მისი შენამჭვრეტი.

379
«რად დაბრუნდი? – მოახსენა, – მითხარ, რაცა წაგეკიდა!»
მან უბრძანა: «მონადირე მეფე ვინმე გარდმეკიდა,
ჰყვეს ლაშქარნი უთვალავნი, ბარგი მძიმედ აეკიდა,
იგი მინდორს ნადირობდა, დაეფანჩვა მარეკი, და».

380
«სევდად მეცა კაცთა ნახვა, ცეცხლი უფრო გავიალე,
არ მივეო ახლოს შეყრად, თავი ჩემი შევიწყალე,
მათგან მკრთალი შემოვბრუნდი, ტყესა შიგა დავიმალე.
თქვა: «ნუთუმცა უკუმრიდა, რა გათენდეს, წავალ ხვალე». ?»?

381
ქალსა ცრემლნი გარდმოსცვივდეს ას-ნაკეცნი, ბევრი-ბევრად;
მოახსენა: «მხეცთა თანა იარები მარტო ტევრად,
არას კაცსა არ იახლებ საუბრად და შემაქცევრად;
მას მაგითა ვერას არგებ, დღეთა შენთა ცუდად ლევ რად?»

382
«ყოვლი პირი ქვეყანისა ერთობ სრულად მოგივლია,
ერთი კაცი შემაქცევლად შენად ვითა დაგელია?
გიახლოს და არ გაშმაგდე, თუცა ჭირი არ გაკლია;
შენ მოჰკვდე და იგი წახდეს, ესე შენთვის რა მადლია?»

383
უბრძანა: «დავო, ეგეა მსგავსი შენისა გულისა,
მაგრა არ არის ქვეყანად წამალი ამა წყლულისა!
ვის ძალ-უც პოვნა კაცისა, თვით სოფლად არ-მოსულისა?
ჩემი ლხინია სიკვდილი, გაყრა ხორცთა და სულისა».

384
«ღმერთმან სხვამცა ეტლსა ჩემსა რადმცა კაცი რა დაბადა,
სიახლე და საუბარი თუმცა მისი მე მეწადა!
ვინცა გასძლნა ჭირნი ჩემნი, ანუ ვინმცა შეეცადა?
შენგან კიდე ხორციელი, დავო, მივის არასადა».

385
ქალმან ჰკადრა: «არ გამიწყრე, ვიშიშვი და ვიაჯ დია;
რადგან ღმერთსა ვაზირობა შენი ჩემზედ მოუგდია,
ვერ დავმალავ, უკეთესი რაცა საქმე გამიცდია.
არა ვარგა უსაზომო, ზომსა თავი გარდგიხდია».

386
«მისი მძებნელი იყომცა ჭკუვითა მეტის მეტითა;
შენ კაცთა ნაცვლად ნადირთა ახლავ გულითა რეტითა;
სჯობს, ერთი კაცი იახლო, ილხენდე მისით ჭვრეტითა.
ვით იადონი არ მოჰკვდე ბულბული თესლთა კვნეტითა».

387
ყმამან უთხრა: «რას მენუკევ, არა ვიცი, გამიცხადე.
კაცი ჩემად სამსახურად უღმრთოდ მემცა ვით დავბადე!
ღმერთსა ჩემი უბედობა უნდა, მემცა რას ვეცადე!
განაღამცა გავნადირდი, თავი ასრე გავიხადე».

388
ქალმან კვლა ჰკადრა: «გაგსაჯე მეტითა შეგონებითა,
მაგრა თუ კაცი მოგგვარო, მოგყვეს თავისა ნებითა,
იგი გიახლოს, ილხენდე მისითა შემეცნებითა,
ფიცე, არ მოჰკლა, არ იყო, არ, სავნებლისა ვნებითა».

389
მან უბრძანა: «თუ მაჩვენებ, ვნახავ, დიდად გავიხარებ,
სიყვარულმან მისმან, ვისთვის ხელი მინდორს თავსა ვარებ,
არას უზამ უგემურსა, არათ ოდეს გავამწარებ;
რაცა ჩემგან ეამების, ვაამებ და შევიყვარებ».

390
ქალი ადგა და წავიდა მის ყმისა მოსაყვანებლად;
«არ ეწყინაო», უამბობს, არს მისად მაგულვანებლად,
ხელი მოჰკიდა, მოჰყვანდა, ვით მთვარე მოსავანებლად;
იგი რა ნახა ტარიელ, თქვა მზისა დასაგვანებლად.

391
გამოეგება ტარიელ, მართებს ორთავე მზე დარად,
ანუ ცით მთვარე უღრუბლოდ შუქთა მოჰფენდეს ქვე ბარად,
რომე მათთანა ალვისა ხეცა ვარგიყო ხედ არად,
ჰგვანდეს შვიდთავე მნათობთა, სხვადმცა რისა ვთქვი მე და რად!

392
მათ აკოცეს ერთმანერთსა, უცხოებით არ დაჰრიდეს,
ვარდსა ჰხლეჩდეს, ბაგეთაგან კბილნი თეთრნი გამოსჭვირდეს,
ყელი ყელსა გარდააჭვდეს, ერთმანერთსა აუტირდეს,
ქარვად შექნეს იაგუნდი მათნი, თუცა ლალად ღირდეს.

393
მობრუნდეს. ყმამან ავთანდილს ხელი შეუპყრა ხელითა,
ერთგან დასხდეს და იტირეს დიდხან ცრემლითა ცხელითა.
ასმათი სულსა უღებდა სიტყვითა საკვირველითა:
«თავთა ნუ დაჰხოცთ, ნუ ბნელ-იქთ მზესა თქვენითა ბნელითა».

394
ტარიელის ვარდი იყო დათრთვილული, არ დაზრული;
ყმასა უთხრა: «მესწრაფების, მითხარ შენი დაფარული,
ვინ ხარ, ანუ სით მოსრულხარ, სადაური, სით მოსრული?
მე სიკვდილსა აღარ ვახსოვ, ვარ მისგანცა გაწირული».

395
ავთანდილ გასცა პასუხი, სიტყვები ლამაზებია:
«ლომო და გმირო ტარიელ, ვის ტანი გინაზებია,
მე ვარ არაბი, არაბეთს არს ჩემი დარბაზებია,
მიჯნურობითა დამწვარვარ, ცეცხლი უშრეტი მგზებია».

396
«მე პატრონისა ჩემისა ასული შემყვარებია;
თვით მეფედ მათად მას ხედვენ მონები მკლავ-მაგრებია.
თუცა არ მიცნობ, გინახავ, თუ ვითა გიაზრებია,
გახსოვსცა, ოდეს დაჰხოცენ მონები არ-საპყრებია?»

397
«შენ მინდორს გნახეთ გაჭრილი, ჩვენ ზედა გარდგეკიდენით,
პატრონი ჩემი გაგიწყრა, ჩვენ ხაფად წაგეკიდენით,
გიხმეთ, არ მოხველ, ლაშქარნი უკანა გამოგკიდენით,
შენ ველნი წითლად შეღებნე სრულად სისხლისა კი დენით».

398
«ყველაკასა მათრახითა თავი უხრმლოდ გარდაჰკვეთეთ.
მეფე შეჯდა, დაგვეკარგე, კვალი შენი ვერ მოვკვეთეთ,
ვითა ქაჯი დაგვემალე, მონებიცა დავაფეთეთ,
ამან უფრო დაგვაშმაგნა, თავი სრულად გავაშეთეთ».

399
«ჭმუნვა შეექნა, თქვენც იცით, ხელმწიფე ნებიერია.
მოგნახეს, გძებნეს ყოველგან, მათ რუკა დაუწერია,
ვერ ნახეს შენი ნახული ვერცა ყმა, ვერცა ბერია;
აწ გამომგზავნა, რომელსა ვერ მზე ჰგავს, ვერ ეთერია».

400
«მიბრძანა: «მიცან ამბავი მის მზისა წახდომილისა,
მაშინ ვარ მქნელი საქმისა, მის შენგან მონდომილისა».
სამ წლამდინ მითხრა დადენა უმისოდ ცრემლთა მილისა.
არ გიკვირს, გავსძელ ვერ-ჭვრეტა მისისა მე ღიმილისა?!»

401
«აქანამდის მნახავიცა კაცი შენი არ მენახა;
ქურდნი ვნახენ, რომე თქვენთვის სიტყვა რამე გაემკვახა;
მათრახითა ჩამოგეგდო ერთი, მკვდართა დაგესახა;
მათ მასწავლეს, ძმა რომელთა სულ-მობრძავი სამე, გლახ ა».

402
ტარიელსცა აეხსენა ომი მათი მაშინდელი,
იტყვის: «მახსოვს იგი საქმე, თუცა არის ადრინდელი;
ერთგან გნახენ ნადირობას შენ და შენი მე გამზრდელი;
მით ვტიროდი, მომეგონა მე, გლახ, ჩემი წამწყმედელი».

403
«რას მაქნევდით, რად გინდოდა, ერთმანერთსა რათა ვჰგვანდით?
თქვენ მორჭმულნი სთამაშობდით, ჩვენ მტირალნი ღაწვსა ვბანდით.
რა მონანი შესაპყრობლად მომწიენით, გაგულვანდით,
აწ ვეჭვ, რომე ჩემად ნაცვლად თანა მკვდართა მიიტანდით».

404
«მოვიხედნე, მომეწია, რა პატრონი შენი ვნახე,
ხელმწიფობით შემებრალნეს, ამად ხელი არ შევახე,
თვალთა წინა გამოგექეც, მეტი არა შეუზრახე.
ჩემი ცხენი უჩინოსა ჰგავს და სხვასა რასმც ვასახე!»

405
«კაცმან ვერ ასწრას თვალისა დაფახვა, დაწამწამება,
მას გავექცევი, ვისგანცა ჩემი არას ვსცნა ამება;
მათ თურქთა მიღმა გამეგო მე არას არ შეწამება,
ავად ჰშვენოდა მორევნა და ჩემი დათამამება».

406
«აწ ვაშად მოხვე, მიამა ნახვა შენისა პირისა!
ტანად სარო და პირად მზე, მამაცად მგზავსი გმირისა,
მაგრა გარჯილხარ, არა ხარ გარდაუხდელი ჭირისა:
ძნელია პოვნა კაცისა ღმრთივ ზეცით განაწირისა!»

407
ავთანდილ უთხრა: «ვით მაქებ საქები ბრძენთა ენისა?
მაგისად ნაცვლად რამც ვიყავ ღირსი ქებისა თქვენისა!
სახე ხარ მზისა ერთისა, ზეცით მნათისა ზენისა,
რადგან ვერ შეგცვლის პატიჟი ეგზომთა ცრემლთა დენისა».

408
«მოსრულვარ, შენად შეყრამდინ ვიყავ ამბვისა მძებნელი;
რა გნახე, შენმან სახმილმან ბნელსა მიმატა მე ბნელი;
ეგე მეც ვიცი, მეცა ვარ მაგა ლახვართა მგებნელი,
ბოლოდ იცოდი, სიკვდილი ჩემგან გაყრის ა მცებნელი».

409
«ამა დღემან დამავიწყა, გული ჩემი ვინ დაბინდა;
დამიგდია სამსახური, მისი იქნას, რაღა გინდა;
იაგუნდი ეგრეცა სჯობს, ათასჯერცა მინა მინდა,
შენ გიახლო სიკვდილამდის, ამის მეტი არა მინდა!»

410
ტარიელ უთხრა: «მე შენი გული აწ მემხურვალების;
მიკვირს თუ, ნაცვლად მაგისად შენ ჩემი რა გევალების!
მაგრამ წესია, მიჯნური მიჯნურსა შეებრალების,
შენ საყვარელსა გაგყარო, ესე რათ გენაცვალების!»

411
«წამოსულხარ ჩემად ძებნად, პატრონისა სამსახურად;
ღმერთმან ქნა და გიპოვნივარ, შენცა ცდილხარ მამაცურად;
მაგრამ ჩემსა რა გიამბობს, გამოჭრილვარ ასრე თუ რად!
მე თუ ვიტყვი, დამწვავს ცეცხლი ცხელი, შემიქს ალად, მურად».

412
ასმათ უთხრა: «ლომო ცრემლით მაგა ცეცხლთა არ ეგების!
მე ვითა ვთქვა წვევა თქმისა, რადგან ეგრე არ ეგების!
ვხედავ, ესე ხელი ვინმე მოყმე შენთვის წაეგების,
ცნას მიზეზი შენთა წყლულთა, ქნას, რა ღონე აეგების».

413
«მეხვეწებოდა, ლამოდა ჩემგან რასამე სმენასა;
ნუ უყოს ღმერთმან გაძლება, მემცა ვით მივეც ენასა!
თუ რას სცნობს, ვეჭო[ბ] ამისგან თქვენსა რასამე ლხენასა.
არს უკეთესი, რაცაღა სწადს განგებასა ზენასა».

414
ამას დაყმუნდა ტარიელ დამწვარი, დაალებული;
ასმათს უბრძანა: «მას აქათ შენ ხარ ჩემთანა ხლებული;
რად არა იცი, უწამლო არს ლები ესე ლებული!
კვლა ესე ყმა მწვავს მტირალი, ცრემლითა დავალებული».

415
«კაცმან ვით პოვოს, ღმრთისაგან რაცა არ დანაბადია!
მით გული ჩემი სევდამან აწ ასრე დანაბა დია,
კვლა გზასა მიკრავს, მიჭირავს, მითქს ბადე დანაბადია;
აწ ხელთა, ნაცვლად ლხინისა, ჩალა მაქვს და ნაბადია».

416
«მაგრა ღმერთმან მოწყალემან მით ცნობითა ერთი მზითა
ორი მისი მოწყალება დღესცა მომცა ამა გზითა:
პირველ, შეჰყრის მოყვარულთა ჩემით რათმე მიზეზითა,
კვლა, ნუთუმცა სრულად დამწვა ცეცხლთა ცხელთა ანაგზითა».

417
მას დღესა ლომი ტარიელ შვებითა აივსებოდა;
ხელითა ხელსა მიზიდვენ, ერთმანერთს ეუბნებოდა;
მათთა შემხედთა მათთანა ლალიცა უმტვერდებოდა,
ჰგავს, თუ მაშრიყი შუქსა ჰფენს, მზე მათთვის გაივსებოდა.

418
ყმასა უთხრა: «ვინცა კაცმან ძმა ანუ თუ დაცა იდოს,
ხამსო მისთვის სიკვდილსა და ჭირსა თავი არ დარიდოს;
ღმერთმან ერთი რად აცხოვნოს, თუ მეორე არ წაწყმიდოს!
შენ ისმენდი, მე გიანბობ, რაღა გინდა წამეკიდოს».

419
ასმათს უთხრა: «მოდი, მოჯე, თანა წყალი მოიტანე,
დაბნედილსა მაპკურებდი, გული მითა გარდამბანე;
მკვდარი მნახო, დამიტირო, სულთქმა გაათანისთანე,
მე სამარე გამითხარე, აქა მიწა მიაკვანე».

420
ღილ-ჩახსნილი საამბობლად დაჯდა, მხარნი ამოყარნა;
ვითა მზე [ჯ]და მოღრუბლებით, დიდხან შუქნი არ ადარნა;
ვერ გაახვნა სასაუბროდ, მან ბაგენი გაამყარნა,
მერმე სულთქნა, დაიზახნა, ცრემლნი ცხელნი გარდმოყარნა.

421
მოსთქვამს: «ჰაი, საყვარელო, ჩემო, ჩემთვინ დაკარგულო,
იმედო და სიცოცხლეო, გონებაო, სულო, გულო!
ვინ მოგკვეთა, არა ვიცი, ხეო, ედემს დანერგულო!
ცეცხლმან ცხელმან ვით ვერ დაგწვა, გულო, ასჯერ დადაგულო?!»

422
«ისმენდი, მიეც გონება ჩემთა ამბავთა სმენასა,
საუბართა და საქმეთა, ვისთა ძლივ ვათქმევ ენასა;
იგი, ვინ ხელ-მქმნის, მოველი მისგან აროდეს ლხენასა,
ვისგან შეუცავ სევდასა, სისხლისა ღვართა დენასა».

423
«ჰინდოეთს შვიდთა მეფეთა ყოვლი კაცი ხართ მცნობელი:
ექვსი სამეფო ფარსადანს ჰქონდა, თვით იყო მპყრობელი,
უხვი, მდიდარი, უკადრი, მეფეთა ზედა მფლობელი,
ტანად ლომი და პირად მზე, ომად მძლე, რაზმთა მწყობელი».

424
«მამა-ჩემი ჯდა მეშვიდედ, მეფე მებრძოლთა მზარავი,
სარიდან ერქვა სახელად, მტერთა სრვად დაუფარავი;
ვერვინ ჰკადრებდის წყენასა, ვერ ცხადი, ვერცა მპარავი;
ნადირობდის და იშვებდის საწუთრო-გაუმწარავი».

425
«ხალვა მოსძულდა, შეექნა გულს კაეშანთა ჯარები.
თქვა: «წამიღია მტერთაგან ძლევით ნაპირთა არები,
ყოვლგნით გამისხმან, მორჭმით ვზი, მაქვ ზეიმი და ზარები»;
ბრძანა: «წავალ და მეფესა ფარსადანს შევეწყნარები»;

426
ფარსადანს წინა დაასკვნა გაგზავნა მოციქულისა.
შესთვალა: «შენ გაქვს მეფობა ჰინდოეთისა სრულისა;
აწ მე მწადს, თქვენსა წინაშე მეცა ვცნა ძალი გულისა,
სახელი დარჩეს ჩემისა ერთგულად ნამსახურისა».

427
ფარსადან შექნა ზეიმი ამა საქმისა მცნობელმან.
შესთვალა: «ღმერთსა მადლობა შევსწირე ხმელთა მფლობელმან,
რადგან ეგე ჰქენ მეფემან, ჩემებრ ჰინდოეთს მპყრობელმან.
აწ მოდი, ასრე პატივ გცე, ვითა მამამან მშობელმან».

428
«კმარის ღმრთისაგან ჩემზედა წყალობა აწ ამდენანი,
შეგვეწყევ დიდი ხელმწიფე, დასცხრეს მოციქულთ დენანი;
ავისა მქნელსა რას არგებს აწყა აქ ან მანდ დენანი!
მშვილდმან ისვენა, ჩაეგნეს ხმალნი სისხლისა მდენანი».

429
მოვიდა კაცი მეფისა, იგი დღე-ღამე იაროს;
სარიდანს ჰკადრა მეფემან: «დავედრე, წამოიაროს,
თუ ვინმე ჰყვანდეს მოსარჩლე, ვარგულად გაეზიაროს,
სხვად კიდე ნუ დაიყოვნის, ფიცხლად უდგომლოდ იაროს».

430
«ერთი სამეფო საკარგვად, უბოძა ამილბარობა.
თვით ამირბარსა ჰინდოეთს აქვს ამირსპასალარობა.
მეფე რა დაჯდეს, არა სჭირს ხელისა მიუმცდარობა;
სხვად პატრონია, მართ ოდენ არა აქვს კეისარობა».

431
«თვით მეფემან მამა-ჩემი დაიჭირა სწორად თავსა.
თქვა: «ჩემებრი ამირბარი, ნაძლევი ვარ, ვისცა ჰყავსა!»
ლაშქრობდის და ნადირობდის, აძლევდიან მტერნი ზავსა.
მას არა ვჰგავ ასრე, ვითა მე სხვა კაცი არა მგავსა».

432
«მეფემან უძღვნა მრავალი ოქრო და საჭურჭლენია,
კვლა სხვაგნით ნიბათ-ნობათი, თეთრი ქორი კი ცხენია;
‘რად მწყალობ, ლომო ფარსადან? – რაცა მაქვ, ყველა შენია.
შენ გმორჩილობენ მნათობნი, მათ ვარდი კრიფონ, შენ ია»».

433
«ვინადიროთ მხიარულთა, მშვილდ-ისრითა მოვსრათ ველი,
ტახტი დადგით მაღრიბული, ჩემად მოსვლად ნურას მელი;
ჩარყაფების ორხაოთა გააკეთეთ ზოგან ხელი,
ედემისა მსგავსად ჰკაზმეთ, გაახარეთ ჩვენი მზრდელი».

434
«მუნ მეფესა მოეკაზმეს სახლი ამო სიტურფითა;
თვალ-გუარი მოაფრქვივეს, მუშკსა ჰფენენ სუმბულითა;
ასრე ტურფად მოუკაზმეს, ხელმწიფესა მართებს ვითა;
მისი ფერი სურნელება ხამს აღიძრას სამოთხითა».

435
»თუ რა სადა სახელმწიფო შესაქცევი პოვეს სათა,
შესხდეს, თანა წაიტანეს, ზოგნი ძებნად, არნეს სხვათა;
მას დღე სროლა მათი იყო, შეყრილობა ჯარი სპათა.
მისნი მჭვრეტნი გაეკვირნეს მისთა ეგზომ ქცევა-ზმათა».

436
«დღესა ერთსა ავაზითა შეექცეს და ამოსწყვიდეს,
მეორესა შავარდნითა და ქორითა ინადირეს,
მესამესა დღესა შესხდეს, ავაზებსა მოასხმიდეს,
ვინცა ნახეს, ქება ჰკადრეს, არ აიგდეს, არ იკილთეს».

437
«კვირას ერთსა ინადირეს, რაცა პოვეს, ჯარი ჰხოცდეს,
სტუმარი და ხელმწიფენი ისრიან და ამოდ ჰმხოცდეს,
ლაღობითა ნადირობდეს, მხეცთა ჰხოცდეს ორმოც-ოცდეს,
ნაძლევითა ავსი სპასა, იმათშიგან ამოჰხოცდეს».

438
«რა გათავდა ნადირობა, წამოვიდეს მხიარული;
ჩამოჰხდეს და ჭამად დასხდეს, მეფეს მიაჩს ტახტი სრული:
კაცის თვალმან რამცა ნახა სხვა მისებრი მოკაზმული!
აჰა, ძმაო, მაშინდიდგან მე მაქვს ჩემი გული წყლული.»

439
გარდიხადეს ნადიმობა, ვით გასმია ხელმწიფისა;
ილხენდეს და თამაშობდეს შესაფერად ქცევა-ზნისა;
ლალი მრთელი, იაგუნდი, ფანტვა იყო გვირგვინისა.
მე სად ღირსვარ მისთა თქმათა, მძებნელი ვარ იმა გზისა».

440
«მეფემ უძღვნა მამა-ჩემსა უსაზომო საბოძვრითა,
დიდრუანი ტაბაკები სავსე თვალთა-გუარითა;
უბრძანებდა: «სარდან, შვილო» მით ამოთა საუბრითა.
თავსა ხურვენ უცხოს რასმეს მუშკითა და ამბარითა».

441
«ლხინობდეს და თამაშობდეს, გამოვიდეს ღამე-დღენი;
ღმრთისა იყო ბრძანებანი, საწუთროსა კარის მღენი;
დაორსულდა დედა-ჩემი, მოდგეს, სრასა ძღვნის მომღენი.
ღონე მქონდეს, არ მინდოდა თქმა ამბავთა ეგრე შენი».

442
«კრულმც არს ჩემი დაბადება, ხელმწიფესა აცნობესა;
ვაჟი მიხვდა ამილბარსა, დედოფალსა შეჰკადრესა.
«ლხინი მოგვცა შემოქმედმან, ნუ მოვიწყენთ!» – ეგრე თქვესა;
ილხენდეს და თამაშობდეს, შეჭირვება დაჰკარგესა».

443
«ამის მეტსა ვეღარ უძლებ, ასმათ გკადროს, რაცა ვქენა».
ადგა ასმათ, დაუწყნარდა, ყველა წვრილად მოახსენა;
«მე სოფელსა აღარ უნდი, მით საქმითა შევიგენა».
ესე თქვა და ყმამან სულთქნა, კვლა დაუწყო ცრემლმან დენა.

444
«ძე არა ესვა მეფესა და დედოფალს მზისა დარსა,
ჭმუნვა ჰქონდა, ჟამი იყო, მით აეხვნეს სპანი ზარსა.
ვა,Îკრულია დღემცა იგი, მე მივეცი ამილბარსა!»
მეფემან თქვა: «შვილად გავზრდი, თვით ჩემივე გული არსა».

445
«მეფემან და დედოფალმან მიმიყვანეს შვილად მათად,
საპატრონოდ მზრდიდეს სრულად ლაშქართა და ქვეყანათად,
ბრძენთა მიმცეს სასწავლელად ხელმწიფეთა ქცევა-ქნათად;
მოვიმწიფე, დავემსგავსე მზესა თვალად, ლომსა ნაკვთად».

446
«ასმათ, მითხრობდი, რაცა სცნა ჩემგან ამბობა ცილისა.
ხუთისა წლისა შევიქენ მსგავსი ვარდისა შლილისა;
ჭირად არ მიჩნდის ლომისა მოკლვა, მართ ვითა სირისა;
არ ჰგავიდოდის ფარსადანს მისი არა-სმა შვილისა».

447
«ნადიმსა შიგან მოყმენი სიცილით მომეგებნიან;
მოასპარეზე-მესროლთა ღონე ჩემგანვე ძებნიან;
მებრძოლთა შიგან მებრძოლნი ვერავინ ვერ შემებნიან;
თვით შუბოსანი ჩემებრი არავინ არ ეგებნიან».

448
«მე ხუთისა წლისა ვიყავ, დაორსულდა დედოფალი».
ესე რა თქვა, ყმამან სულთქნა, ცრემლით ბრძანა: «შობა ქალი».
დაბნედასა მიეწურა, ასმათ ასხა გულსა წყალი;
თქვა: «მაშინვე მზესა ჰგვანდა, აწ მედების ვისგან ალი!»

449
«წიგნი წიგნსა ეცემოდა, დედოფალი ოდეს შობდა,
მოციქული – მოციქულსა, ჰინდოეთი სრულად სცნობდა;
მზე და მთვარე განსცხრებოდა, სიხარულით ცა ნათობდა;
ყოვლი არსად შემოსრული მხიარული თამაშობდა».

450
«ასმათ, შენცა ხარ მოწამე ჩემისა ფერ-მიხდილისა,
მზესა მე ვსჯობდი შვენებით, ვით ბინდსა ჟამი დილისა;
იტყოდეს ჩემნი მნახავნი: «მსგავსია ედემს ზრდილისა».
აწ მაშინდლისა ჩემისა სახე ვარ ოდენ ჩრდილისა».

451
«ქება არ ითქმის ენითა, აწ ჩემგან ნაუბარითა.
ფარსადან დაჯდა ხარებად ზეიმითა და ზარითა;
ყოვლგნით მოვიდეს მეფენი ნიჭითა მრავალ-გვარითა.
საჭურჭლე გასცეს, აივსნეს ლაშქარი საბოძვარითა».

452
«საშობელი გაიყარა, ზრდა დაგვიწყეს მე და ქალსა.
მართ მაშინვე ჰგვანდა იგი მზისა შუქთა ნასამალსა.
უყვარდით და სწორად უჩნდით მეფესა და დედოფალსა.
აწ ვახსენებ, ვისგან ჩემი დაუდაგავს გული ალსა!»

453
ყმა დაბნდა, რა სახელისა ხსენებასა მიეწურა;
ავთანდილსაც აეტირა, მისმან ცეცხლმან გულსა ჰმურა;
ქალმან სრულად მოაქცია, მკერდსა, წყალი დააპკურა.
თქვა: «ისმენდი, მაგრა ჩემი სიკვდილისა დღე დასტურ ა».

454
«მას ქალსა ნესტან-დარეჯან იყო სახელად ხმობილი.
შვიდისა წლისა შეიქნა ქალი წყნარი და ცნობილი,
მთვარისა მსგავსი, მზისაგან შვენებით არ-შეფრობილი;
მისსა ვით გასძლებს გაყრასა გული ალმასი, წდობილი!»

455
«იგი ასრე მოიწიფა, მე შემეძლო შესვლა ომსა;
მეფე ქალსა ვით ხედვიდა მეფობისა ქნისა მწთომსა,
მამასავე ხელთა მიმცეს, რა შევიქენ ამა ზომსა;
ვბურთობდი და ვთამაშობდი, ვით კატასა ვხოცდი ლომსა».

456
«მეფემან სახლი ააგო, შიგა სა[მ]ყოფი ქალისა;
ქვად ფაზარი სხდა, კუბო დგა იაგუნდისა, თვალისა,
პირსა ბახჩა და საბანლად სარაჯი ვარდის წყალისა;
იგი მუნ იყვის, მედების ვისგან სახმილი ალისა!»

457
«დღე და ღამე მუჯამრითა ეკმევოდის ალვა თლილი;
ზოგჯერ კოშკს ჯდის, ზოგჯერ ბახჩას ჩამოვიდის, რა დგის ჩრდილი.
დავარ იყო და მეფისა, ქვრივი, ქაჯეთს გათხოვილი,
მას სიბრძნისა სასწავებლად თვით მეფემან მისცა შვილი».

458
«სრა ედგა მოფარდაგული ოქსინოთა და შარდითა;
ვერვინ ვხედევდით, შეიქნა პირითა მინა-ვარდითა;
ასმათ და ორნი მონანი ჰყვიან, იმღერდის ნარდითა;
მუნ იზრდებოდის ტანითა, გაბაონს განაზარდითა».

459
«თხუთმეტისა წლისა ვიყავ, მეფე მზრდიდის ვითა შვილსა;
დღისით ვიყვი მას წინაშე, გამიშვებდის არცა ძილსა;
ძალად ლომსა, თვალად მზესა, ტანად ვგვანდი ედემს ზრდილსა,
სროლასა და ასპარეზსა აქებდიან ჩემგან ქნილსა».

460
«რა მინდორს შევჯდი, ზარითა ხმა იყვის ბუკთა ცემისა;
თანა მყვის სპისა სიმრავლე მსგავსი ფუტკრისა რემისა;
ჭვრეტად ქალ-ყმები დაჯრილა, დგას თემისა და თემისა;
ვინ მნახის, ეყვის ერთ წლამდის კვეხა ნახვისა ჩემისა».

461
«მოსრნის მხეცნი და ნადირნი ისარმან ჩემმან სრეულმან;
მერმე ვიბურთი მაედანს, მინდორით შემოქცეულმან;
შევიდი, შევქნი ნადიმი, ნიადაგ ლხინსა ჩვეულმან;
აწ საწუთროსა გამყარა პირმანა ბროლ-ბალახშეულმან!»

462
«მამა მომიკვდა, მოვიდა დღე სიკვდილისა მისისა;
ქნა გაუცუდდა ფარსადანს ნიშატისა და ნიშისა;
მათ გაეხარნეს, ვის ზარი დალევდის მისგან შიშისა;
ერთგულთა შექნეს ვაება, მტერთა – ხსენება იშისა».

463
«მე წელიწადსა ბნელსა ვჯე საწუთრო-გაცუდებული,
დღისით და ღამით ვვაებდი, ვერვისგან სულ-დაღებული;
გაყვანად ხასნი მოვიდეს, მითხრეს მეფისა მცნებული,
ებრძანა: «შვილო ტარიელ, ნუ ხარ შავითა ღებული».»

464
«ჩვენ უფრო გვტკივის იგი, ვინ დაგვაკლდა სწორად თავისა».
ასი ებოძა საჭურჭლე, ებრძანა აჰხდა შავისა,
ბოძება მისეულისა სრულისა საკარგავისა:
«შენ გქონდეს ამირბარობა, ქმნა მისვე საურავისა».

465
«ავენთი, დამწვეს მამისა სახმილთა დაუშრეტელთა;
უკანის გამომიყვანეს ხასთა მას წინამდგომელთა;
გამოსვლისათვის ზეიმი შექნეს ჰინდოეთს მფლობელთა,
შორს მომეგებნეს, მაკოცეს პატივითა ვითა [მ]შობელთა».

466
«თვალთა ჩემთა ცხელი ცრემლი აწინდლისა უფრო დიან;
წლისა ჭამა გარდვიხადე, სიმძიმილსა მითხრობდიან;
ასრე გავჰხე, ჩემი ჯარი: «არ დარჩების», – იტყოდიან;
ზოგნი ტირან მამისათვის, ზოგნი ჩემთვის ტიროდიან».

467
«მათ საჯდომთა ახლოს დამსვეს, პატივ-მცემდეს ძისა დარად,
მის ხელისა საურავი მათ ორთავე მითხრეს წყნარად;
ურჩ ვექმენ და მისეულთა წესთა ქცევა მიჩნდა ზარად.
არ მომეშვნეს, დავმორჩილდი, თაყვანის-მცეს ამირბარად».

468
«პატრონობა ჰინდოთა და მრავალთაცა მქონდა სხვათა;
ვნაპირობდი, თუ ვინ იყვის მავნებელი ჩემთა სპათა.
ხალვად ვჯდი და ვიხარებდი, ზამი შევქნი მღერა-სმათა;
სპათა ვმოსდი, ვნადირობდი, ქება თქვიან ჩემთა ქნათა».

469
ავთანდილ ყურსა უპყრობდა ამბავსა საამებელსა,
ეტყვის თუ: «ლომო, ნეტარძი ყოველსა შენსა მხლებელსა.
მე გავახარო, რა ვჰკადრო ჩემთა სახმილთა მდებელსა;
ღმერთი არ მამკლავს, მგონია, თქვენზედ ვალ-დაუდებელსა».

470
რაღაა იგი სიცოცხლე, ვინ არ ა შენდა ყოფილი!
ღვარი გამრავლდა ცრემლისა, ბაღს არ აშენდა ყოფილი;
გულსა ქვა-მქნილსა დანისა, ვით არა შენდა ყოფილი;
შვიდთა მნათობთა სინათლე გაქვს არა შენდა ყოფილი.

471
კვლავ ასმათ ჰკადრა: «ვიციმცა, გული ცეცხლთაგან მურია;
მაგრამ სრულ-უქმენ ამბავნი, ესე ყმა მონასურია;
ამასცა სჭირან პატიჟნი, ვერ არის აქა მდგმურია:
ადრე წავიდეს, გარგოს რა, ქნას საქმე მოძმეურია».

472
ტარიელ დენად ცრემლისა კვლავ გაამრავლა მილები,
რა მოაგონდის მოყვარე და დღენი წახდომილები;
ვარდსა ასველებს, ინდოთა რაზმი ჩანს უნდომილები;
ეგრევე შენ ხარ სიცოცხლე, გული რაზომცა მილები.

473
ტარიელს თვალნი სისხლისა ცრემლითა დაღამებიან,
თქვა: «ნახვისაცა უღირსსა ვისგან სახმილნი მდებიან,
უმისოდ ძმანი რად მძმობენ, ანუ რად დანი მდებიან!
აწყა ვახსენებ დღესა მას, ოდიდგან ცეცხლი მდებიან».

474
«აჰა, ძმაო, რადგან მკითხე, ცხელი ცეცხლი მიახლია;
ჩემთა ჭირთა მაქარვებლად მისი მზრდელი მიახლია;
მუდმით მწვევდის ცეცხლი ცხელი, მეტად ვეღარ ვეახლია,
შენად შეყრად არ მომკვდარვარ, ჭირნი ასრე ვიახლია».

475
«ღმერთსა კაცთა სიყვარული ჩვენზედ ოდის გამოჩნდების,
ჩვენ სიკვდილი ლხინად მოგვცეს, შემოქმედსა რა აკლდების,
ზოგთა შეჰკრავს წამის ყოფად, ზოგნი ცადმდე ამაღლდების;
მით ერთითა შეგვიბრალოს, წყალობითა ჩვენ მოგხვდების».

476
«აღარა ვიცი, დამვიწყდეს, თუცა დიადი წელია;
გიამბო ჩემი ამბავი, განა რაზომცა ძნელია!
ცრუ და მუხთალი სოფელი მიწყივ ავისა მქნელია,
მისთა ნაკვესთა წინწალი დამეცეს ხანგრძლად მწველია».

477
კვლა დაიწყო თქმა ამბისა მან, რა ხანი მოიტირა:
«დღესა ერთსა მე და მეფე მოვიდოდით, გვენადირა;
მიბრძანა, თუ: «ქალი ვნახოთ», ხელი ხელთა დამიჭირა;
მის ჟამისა მხსენებელი მე სულ-დგმული არ გვიკვირა?!»

478
«ველს გავედით სანადიროთ, უცხო რამე ქარი ქროდა;
მეფე ბრძანებს: «ვინადიროთ», ჯარი გარე ეხვეოდა;
«ჩვენ ვიარეთ, ქვეითებსა ჭალა გარე მოესწროდა»,
რა ესე თქვა, ყმა ატირდა, ცრემლი ცხელი ჩამოსწთოდა».

479
«მეფემან ახმა დურაჯთა მითხრა მიტანად ქალისა,
გამოუხვენ და წავედით ჩემად სადებლად ალისა;
მაშინ დავიწყე გარდახდა მე საწუთროსა ვალისა,
ალმასისა ხამს ლახვარი ლახვრად გულისა სალისა!»

480
«ბახჩა ვნახე უტურფესი ყოვლისავე სალხინოსა:
მფრინველთაგან ხმა ისმოდა უამესი სირინოსა;
მრავლად იყო სარაჯები ვარდის წყლისა აბანოსა.
კარსა ზედა მოჰფარვიდა ფარდაგები ოქსინოსა».

481
«ზღუდედ მოვლიდა ზურმუხტი, ხე ალვა დარიგებითა;
მეფე გარდახდა მუნ, სადა კოშკად ფაზარი გებით ა;
შიგნით შევედით, სრა დაგ[ვ]ხვდა, მოცვული ფარდაგებითა.
მაშინ ნასობთა ლახვართა, სულნო, ვით დაუდგებითა!»

482
«ვიცოდი, სწადდა არვისგან ნახვა მის მზისა დარისა,
მე გარეთ ვდეგ და მეფემან შევლო ფარდაგი კარისა;
ვერას ვხედვიდი, ოდენ ხმა მესმოდა საუბარისა.
ასმათს უბრძანა გამოხმა დურაჯთა ამირბარისა».

483
«ასმათ ფარდაგსა აზიდნა, გარეთ ვდეგ მოფარდაგულსა;
ქალსა შევხედენ, ლახვარი მეცა ცნობასა და გულსა.
მოვიდა, მივსცენ დურაჯნი, მთხოვნა ცეცხლითა დაგულსა.
ვამე, მას აქათ სახმილსა დაუწვავ ნიადაგულსა!»

484
«ქალი მოდგა დურეჯთათვის, ტანად სარო ლამაზენი;
მადლი ჰკადრა ხელმწიფემან: «სახლი შენი ააშენი».
ხელთა მი[ვ]სცენ წასახვმელად, ააყბედნა ტკბილად ენი;
მადლი მისსა შემოქმედსა, ვინ შენებრი დააშენი».

485
«აწ წახდეს იგი ნათელნი, მზისაცა მოწუნარენი!»
მისი ვერ გასძლო ხსენება, დაბნდა და სულთქნა მწარენი;
ყმა და ასმათი ტიროდეს, ხმა სცემდეს იგი არენი,
ჭმუნვით თქვეს: «მკლავნი ცუდ-ქმნილნი, ვა, გმირთა მემუქარენი!»

486
ასმათმან წყალი დაასხა, ცნობად მოვიდა ტარია,
დიდხან ვერა თქვა, სევდამან გული შეუპყრა, დარია;
დაჯდა და მწარედ სულთ ითქვნა, ცრემლი მიწასა გარია,
თქვა: «ჩემგან მისი ხსენება, ვამე, რა დიდი ზარია!»

487
«მიმდონი საწუთროსანი მისთა ნივთთაგან რჩებიან,
იშვებენ, მაგრა უმუხთლოდ ბოლოდ ვერ მოურჩებიან;
ვაქებ ჭკუასა ბრძენთასა, რომელნი ეურჩებიან.
ისმენდი ჩემთა ამბავთა, თუ სულნი შეღამრჩებიან».

488
«დურეჯნი მივსცენ, გავიღე სხვა ვერა გზაღა თავისა,
დავეცი, დავბნდი, წამიხდა ძალი ხორცთა და მკლავისა,
რა სულად მოვე, შემესმა ხმა ტირილისა და ვისა:
გარე მომრტყმოდა ჯალაბი, ვითა ჩამსხდომი ნავისა».

489
«შიგა ვწევ დიდთა დარბაზთა ტურფითა საგებელითა,
ზედა მტიროდეს მეფენი ცრემლითა უშრობელითა,
პირსა იხოკდეს ხელითა, ღაწვისა გამპობელითა.
მუყრნი მოასხეს, სენითა მთქვეს გამაბელზებელითა».

490
«მე რა მნახა თვალ-ახმული, მეფე ყელსა მომეხვია,
ცრემლით მითხრა: «შვილო, შვილო, ცოცხალ ხარ ღა? სიტყვა თქვია!»
მე პასუხი ვერა უთხარ, ვითა შმაგი, შევეკრთია,
კვლა დავეცი დაბნედილი, გულსა სისხლი გარდმეთხია».

491
«სრულნი მუყრნი და მულიმნი მე გარე შემომცვიდიან;
მათ ხელთა ჰქონდა მუსაფი, ყოველნი იკითხვიდიან;
მტერ-დაცემული ვეგონე, არ ვიცი, რას ჩმახვიდიან.
სამ დღემდის ვიყავ უსულო, ცეცხლნი უშრეტნი მწვიდიან».

492
«აქიმნიცა იკვირვებდეს: «ესე სენი რაგვარია?
სამკურნალო არა სჭირს რა, სევდა რამე შემოჰყრია».
ზოგჯერ შმაგად წამოვიჭრი, სიტყვა მცდარი წამერია.
დედოფალი ზღვასა შეიქს, რომე ცრემლი დაუღ[ვ]რია».

493
«სამსა დღესა დარბაზს ვიყავ, არ ცოცხალი, არცა მკვდარი;
მერმე ცნობა მომივიდა, მივხვდი რასმე მიუმხვდარი;
ვთქვი, თუ: «ჰაი, რაშიგან ვარ მე სიცოცხლე-გარდამხდარი!»
თმობა ვთხოვე შემოქმედსა, ვჰკადრე სიტყვა სამუდარი».

494
«ვთქვი, თუ: «ღმერთო, ნუ გამწირავ, აჯა ჩემი შეისმინე,
მომეც ძალი დათმობისა, ცოტად ვითა ამადგინე,
აქა ყოფა გამამჟღავნებს, სახლსა ჩემსა მიმაწვინე!»
მანვე ქნა და მორევსჯობდი, გული წყლული გავარკინე».

495
«ზე წამოვჯე. მეფისასა კაცი დია მოვიდოდა.
ახარებდეს: «წამოჯდაო», დედოფალი გამორბოდა;
მეფე მორბის თავ-შიშველი, არ იცოდა, რას იქმოდა,
იგი ღმერთსა ადიდებდა, სხვა ყველაი უჩუმოდა».

496
«იქით და აქათ მომისხდეს, მახვრიტეს სახვრეტელია;
მე მოვახსენე: «პატრონო, გული აწ უფრო მრთელია;
ცხენსა შეჯდომა მწადიან, ვნახნე წყალნი და ველია».
ცხენი მომგვარეს, შეცავჯე, მეფე ჩემთანა მვლელია».

497
«წამოვედით, მოვიარეთ მაედანს და წყლისა პირსა;
ჩემსა მიველ, დავაბრუნვე მეფე მომყვა სახლთა ძირსა.
შინა მოველ, უარ გავხე, სხვა დამერთო ჭირი ჭირსა;
ვთქვი, თუ: «მოვკვდე, ბედი ჩემი ამის მეტსა არა ღირსა!»».

498
«ფარსადან ღმერთსა შესწირა, რაცა აქვს მოგებულია;
ყოველნი მადლსა შესწირვენ, მცირე და დიდებულია;
დედოფალი ტირს, ცხელითა ცრემლითა მილ-გებულია,
წამწამ მოვიდის, მნახვიდის ტან-სარო აგებულია».

499
«ზაფრანის ფერად შეცვალა ბროლი ცრემლისა ბანამან,
გული უფრორე დამიჭრა ათიათასმან დანამან.
საწოლის მეკრე შემოდგა, მოლარე გაიყვანა მან,
ვთქვი, თუ: «რა იცის ამბავი ნეტარ ან იმან, ან ამან?»»

500
«ქალი მოვიდა, იკითხა ამბავი რაზმთა მფრეწისა,
ტანად ალვა და ლომგულო, პირად მზე მინა რეწისა,
მისთა შუქთაგან მთვარესა არ ძალ-აქვ გარდახვეწისა;
მიხმეს, მიბრძანეს ამბავი, მე მივეგებე მეწისა».

501
«მონააო ასმათისი» – «რა იცისო», ვარქვი, ვჰკითხე.
შემოვიდა, საარშიკო წიგნი მომცა, წავიკითხე;
გამიკვირდა, სხვად გულისა ვითამცა ვქენ მწველთა სითხე?
მისგან ეჭვი არა მქონდა, სევდად მაწვა გულსა მით ხე.

502
«წიგნი მომცა ასმათისა: «გული შენი ნუ დაბნდების;
ვნახოთ ამა მუხთალთაგან ჩვენსა თავსა რა მოჰხდების!
მას მიჯნური არა ჰქვიან, ვინცა დღისა წინ მოჰკვდების,
რასთვის უშობ, რასთვის ბნდები, სული რასთვის ამოგხვდების?»»

503
«მე გამიკვირდა: «სით უყვარ, ანუ ვით მკადრებს თხრობასა?
მიუყოლობა არ ვარგა, დამწამებს უზრახობასა,
ჩემგან იმედსა გარდასწყვედს, მერმე დამიწყებს გმობასა».
დავსწერე, რაცა პასუხად მართებდა აშუკობასა».

504
«დღენი გამოჰხდეს, მე გული უფრორე დამწვეს კვლავ ალთა;
ვეღარ უჭვრეტდი ლაშქართა, მინდორს თამაშად მავალთა;
დარბაზს ვერ მიველ; მკურნალთა დაიწყეს მოსვლა მრავალთა,
მაშინ დავიწყე გარდახდა სოფლისა ლხინთა და ვალთა».

505
«მათ ვერა მარგეს, მე გულსა ბინდი დამეცა ბნელისა,
სხვამან ვერავინ შემატყვა დება ცნობისა ხელისა;
სისხლი დამწამეს; მეფემან მითხრა გახსნევა ხელისა.
გავიხსენ ფარვად თავისა, არვისგან საეჭველისა».

506
«ხელ-გახსნილი, სევდიანი, საწოლს ვიყავ თავის წინა;
ჩემი მონა შემოვიდა, შევხედენ, თუ თქვას: რა მინა.
«მონააო ასმათისი»; შემოყვანა უთხარ შინა.
გულსა შინა დაუზრახე: «რა მპოაო, ანუ ვინა?!»»

507
«ასმათის წიგნი მომართვა, მე წავიკითხე ნებასა;
წიგნსა შევატყვე, ლამოდა შეყრისა მოსწრაფებასა;
პასუხად გავეც: «ჟამია, მართალ ხარ გაკვირვებასა;
მოვალ, თუ მიხმობ, მე ნუ მეჭვ მოსვლისა დაზარებასა»».

508
«გულსა ვარქვი, თუ: «ლახვარნი ეგრე ვით დაგაღონებენ?
ამირბარი ვარ, ხელმწიფე, სრულნი ჰინდონი მმონებენ;
აზრად შეიქმან, საქმესა ათასჯერ შეაწონებენ,
თუ შეიგებენ, მე მათთა არეთა არ მარონებენ»».

509
«კაცი მოვიდა მეფისა: «სწადსო ამბვისა სმინება».
მოყვანა უთხარ; ებრძანა: «ქნაცა სისხლისა დინება?»
მე ვჰკადრე: «ხელი გავიხსენ, დამიწყო მოჯობინება,
წინაშე მოვალ, ამისთვის კვლა უფრო მმართებს ლხინება»».

510
«დარბაზს მიველ. მეფე ბრძანებს: «ამის მეტსა ნუ იქ აბა!»
ცხენსა შემსვა უკაპარჭო, წელთა არა არ შემაბა;
შეჯდა, ქორნი მოუტივნა, დურაჯები დაინაბა,
მშვილდოსანნი გაასაგნნა, იტყოდიან: «შაბაშ, შაბა!»»

511
«შინა დავსხედით ნადიმად მას დღესა მინდორს რებულნი;
მომღერალნი და მუტრიბნი არ იყვნეს სულ-დაღებულნი;
მეფემან გასცა მრავალი თვალნი, ღარიბად ქებულნი.
აუვსებელნი არ დარჩეს მას დღესა მათნი ხლებულნი».

512
«მეფემან გასცა მას დღესა მრავალნი საჭურჭლენია;
ლაშქართა მისცა ურიცხვი ჯოგი, რემა და ცხენია;
თავსა ვჰკძალევდი სირცხვილად, ვიახელ შენარცხენია.
ღმერთსამცა რად დაებადა მათებრნი ხელმწიფენია».

513
«ვეცდებოდი, არა მცალდა სევდისაგან თავის კრძალვად;
ვიგონებდი, ცეცხლი უფრო მედებოდა გულსა ალად;
ჩემნი სწორნი წავიტანენ, ჩემსა დავჯე, მთქვიან ალვად,
შევქენ სმა და ნადიმობა პატიჟთა და ჭირთა მალვად».

514
«მოლარემან შინაურმან ყურსა მითხრა ნაუბარი:
ქალი ვინმე იკითხავსო: «ინახვისცა ამირბარი?»
ზეწარითა მოუხურავს პირი, ბრძენთა საქებარი;
ვარქვი: «საწოლს წაიყვანე, ჩემგან არის ნახმობარი»».

515
«ავდეგ, მსხდომნი ნადიმობად აემზადნეს ასაყრელად;
«შარდი, – უთხარ, – ნუ ასდგებით, მოვალ ხანსა დაუზმელად»;
გამოველ და საწოლს შეველ, მონა მოდგა კარსა მცველად.
გული მივეც თმობა-ქნათა აუგისა საკრძალველად».

516
«კარსა შევდეგ, ქალი წინა მომეგება, თაყვანის-მცა;
მითხრა: «მოსვლა თქვენს წინაშე კურთხეულ არს, რამან ღირსმც ა!»
გამიკვირდა, მიჯნურისა თაყვანება ექნა ვისმცა?
ვჰთქვი: «არ იცის აშიკობა; თუმც იცოდა, წყნარად ზისმცა!»»

517
«შევე, დავჯე ტახტსა ზედა; ქალი მოდგა ნოხთა პირსა,
ჩემსა ახლოს დასაჯდომლად თავი მისი არ აღირსა;
ვარქვი: «მანდა რად ჰზი შენ, თუ სიყვარული ჩემი გჭირსა?»
მან პასუხი არა მითხრა, ჩვენთვის ჰგვანდა სიტყვა-ძვირსა».

518
«მითხრა: «დღე ეგე სირცხვილად მედების გულსა ალობა;
გგონია ჩემგან წინაშე მაგისთვის მომავალობა,
მაგრა აწ მიდებს იმედსა შენგან ცდისაღა მალობა.
ამას თუ ვღირს ვარ, ვერ ვიტყვი, მაკლია ღმრთისა წყალობა».

519
«ადგა, მითხრა: «თქვენსა მკრძალსა ჩემგან ცნობა უბნევია;
ნუ მეჭვ, რაცა პატრონისა ბრძანებასა უთქმევია;
ეზომ დიდსა შემართებად გულსა მისად უთნევია,
ამა წიგნმა გაგაგონოს, ჩემთვის ვისცა უთქმევია»».

520
«მიბრძანა, მითხრა ამბავი, იცოდა ჩემის ნებისა;
ყურსა მიანბო ხაბარი ჩემისა გახარებისა:
შეგყარნა, ბოლოდ ვისიცა შეხედვა გენატრებისა! –
წიგნი მომართვა, გავჰკაზმე, ხმა უთხარ მიბრუნვებისა.»

521
«გამიკვირდა, შემეზარნეს, ესე რამან ათქმევინა;
ვინ მპოვაო სადაურმან, სადით მიცნობს იგ მე ვინა!
მის მგონესა ყოფა ჩემი ერთობ სრულად დამკარგვინა,
ნუ ყოს ღმერთმან, მისად ნაცვლად მზეცა მომხვდეს, მინდა მინა».

522
«წიგნი ვნახე, მისი იყო, ვისი მდაგავს ცეცხლი გულსა;
მოეწერა მზისა შუქთა: «ნუ დაიჩენ, ლომო, წყლულსა;
მე შენი ვარ, ნუ მოჰკვდები, მაგრა ბნედა ცუდად მძულსა.
აწ ასმათი მოგახსენებს ყველაკასა ჩემგან თქმულსა»».

523
«ასმათ დგას ჩემთვის მისისა წიგნისა წასაკითხავად;
თქვა: ძოღან შენი ამბავი მითხრიან, ვისცა ვკითხ ავად.
გიბრძანებს, – მესმის, მოვლენო, ლაშქარნი შენად მკითხავად.
ლომსა მით მართებს ვაგლახი, თუ მისი თავი ითხა ვად».

524
«ბედითი ბნედა, სიკვდილი რა მიჯნურობა გგონია?
სჯობს საყვარელსა უჩვენნე საქმენი საგმირონია!
ხატაეთს მყოფნი ყოველნი ჩვენნი სახარაჯონია,
აწ მათი ჯავრნი ჩვენზედა ჩვენგან არ დასათმონია!»

525
«შენგან ჩემისა ქმრობისა წინასაც ვიყავ მდომია,
მაგრა აქამდის საუბრად კვლავ ჟამი არ მამხდომია,
ძუღან ხელ-ქმნილსა გიჭვრეტდი კუბოსა შიგან მჯდომია,
მანდა ყველაი მასმია, რაცა შენ გარდაგხდომია».

526
ამა ამბისა მოსმენა ტარიელს მოალხინებდა,
მას მიუ[ვ]იდა ამბავი, რასაცა გულით ინებდა;
თვალთა მტირალად ჩვეულსა ცრემლს აღარ დაადინებდა;
ცნობა მიეცა, ჭკვას მიხვდა, ბაგესა გააღიმებდა.

527
«მართლად გითხრობ, მომისმინე ესე, რაცა მოგახსენე:
წა, შეები ხატაელთა, თავი კარგად გამაჩვენე;
გიჯობს, ცუდად ნუღარა სტირ, ვარდი კვლამცა რად დასტენე?
მზემან მეტი რაღა გიყოს, აჰა, ბნელი გაგითენე!»

528
«ასმათი მეუბნებოდა უშიშად, არ მეკრძალვოდა;
ჩემი რა გითხრა, რა ვიყავ, ლხინი რად დამეთვალვოდა!
გული მი და მო მიარდა, ჰკრთებოდა და მემალვოდა;
მით პირი ჩემი გაბროლდა და ღაწვი გაილალვოდა».

529
«თვალთა დავიდევ უსტარი მე მისგან მონაწერია.
პასუხად ვსწერდი: «მთვარეო, შენმცა მზე ვით მოგერია?
მე ღმერთმან იგი ნუ მომცეს, რაცა არ შენი ფერია!
სიზმრად მგონია, დარჩომა ჩემი ვერ დამიჯერია»».

530
«ასმათს უთხარ: «მე პასუხსა ამის მეტსა ვერ მივხვდები»;
ესე ჰკადრე: «რადგან, მზეო, ნათლად ჩემთვის ამოჰხდები,
აჰა, მკვდარი გამაცოცხლე, ამას იქით აღარ ვბნდები,
რასაცაღა სამსახურსა, ვჰტყუვი, თუღა ვერიდები»».

531
«ასმათ მითხრა: «მე მიბრძანა, ესე ვქნათო, ესე სჯობდეს,
ვინცა გნახოს, ჩემგან მისსა საუბარსა ვერა სცნობდეს;
ჩემად ნახვად მოვიდოდეს, შენ ვითამცა გაშიკობდეს;
დამცავედრა, ამირბარსა უთხარ, ასრე ნამუსობდეს»».

532
«მეკეთა ესე თათბირი, სიბრძნე გულისა მისისა,
მისი, მზესაცა რიდება ჰქონდის ნახვისა მისისა;
მისგან მომეცა მოსმენა არ საუბრისა მქისისა,
ვისთა შუქთაგან უკუნსა ჰგვანდის სინათლე დღისისა».

533
«ასმათს მოვართვი რჩეული თვალი ოქროსა ჯამითა;
მან მითხრა: «არა, არ მინდა, ვარ გამაძღარი ამითა».
ერთი აიღო ბეჭედი, მართ აწონილი დრამითა:
«ესე კმა ნიშნად, სავსე ვარ სხვად ხელის შესაბამითა»».

534
«ქალი ადგა, წამოვიდა; მე ლახვართა გულსა მრიდეს,
ლხინმან ბნელი გამინათლა, დაშრტეს, ცეცხლნი რომე მწვიდეს;
შეველ, დავჯე ნადიმადვე, ჩემნი სწორნი სადა სმიდეს.
მხიარულმან საბოძვარი გავეც, ზამი გაადიდეს».

535
«კაცი იხმო გასაგზავნლად, ეუბნების, უბრძანებსა;
უთხრა: «იცნობ, ვინცა უწინ ჩვენთვის ხრმალნი მისცნეს ნებსა?
რად შესცვლიან ჭკუა-ცნობა, ვარდის ნაცვლად ძეძვს რად ჰკრებსა?
ჩვენი ბაჟი დაიკიდოს, მოიღებდეს ჩვენს წინ ზღვნებსა»».

536
«გავგზავნე კაცი ხატაეთს და წიგნი ჩემაგიერი;
მივსწერე: «მეფე ინდოთა არისმცა ღმრთულებ ძლიერი:
მათი ერთგული გაძღების ყოველი სული მშიერი,
ვინცა ურჩ ექმნას, იქნების თავისა არ მადრიერი»».

537
«ჩვენნო ძმანნო და პატრონნო, თქვენგან არ გავიმწარებით;
ესე რა ნახოთ ბრძანება, აქამცა მოიარებით;
თქვენ თუ არ მოხვალთ, ჩვენ მოვალთ, ზედა არ მოგეპარებით.
სჯობს, რომე გვნახნეთ, თავისა სისხლთა ნუ ეზიარებით».

538
«კაცნი გავგზავნენ, მე გულსა მომეცა უფრო ლხინები,
დარბაზს ვიშვებდი, დამევსო ცეცხლი წვად მოუთმინები;
მაშინ სოფელმან საწუთრო მიუხვის, რაცა ვინები,
აწ ხელ-მქმნა, რომე საახლოდ მხეცთაცა მოვეწყინები».

539
«პირველ გაჭრისა პირება, მერმე დასწყნარდეს ცნობანი;
ჩემთა სწორთაგან იყვნიან ჩემს წინა ნადიმობანი,
მაგრა დამშლიდეს ლხინთაგან სურვილთა დიადობანი;
ზოგჯერ შემცვიან სევდათა, ვჰთქვენი საწუთროს გმობანი».

540
«დღესა ერთსა საწოლს მოველ მეფისა სრით წამოსრული,
ვჯე და მასვე ვიგონებდი, არ მიეცა თვალთა რული;
წიგნი მქონდა საიმედო, ამად ვიყავ მხიარული;
კარსა მცველმან მონა უხმო, უთხრა საქმე დაფარული».

541
«მონააო ასმათისი», საწოლს უთხარ შემოყვანა.
მოეწერა: «გიბრძანებსო», ვისი მესვა გულსა დანა.
ლხინმან ბნელი გამინათლა, ამიფოლხვდა ჯაჭვთა მანა,
წაველ, მონა წავიტანე, რამცა უთხარ ამისთანა!

542
«ბახჩა შევლე, არა დამხვდა კაცი ჩემი მოუბნარი;
ქალი წინა მომეგება მხიარული, მოცინარი,
მითხრა: «ვაშად ამოგიღე, არ გასვია გულსა ნარი,
მოდი, ნახე ვარდი შენი უფურჭნელი, დაუმჭნარი»».

543
«ამიგდო ქალმან ფარდაგი მძიმე თავისა ძალითა,
სადა დგა კუბო შემკული ბალახშითა და ლალითა;
შიგან ჯდა იგი პირითა მზისაებრ ელვა-მკრთალითა,
მე შემომხედნის ლამაზად მის მელნის ტბითა თვალითა».

544
«დიდხან ვდეგ და არა მითხრა სიტყვა მისსა მონასურსა,
ოდენ ტკბილად შემომხედნის ვითამცა რა შინაურსა;
ასმათ უხმო, მოიუბნეს; ქალი მოდგა, მითხრა ყურსა:
«აწ წადიო, ვერას გითხრობს», მე კვლა მიმცა ალმან მურსა».

545
«ასმათ გამომყვა, წამოველ, ფარდაგი გამოვიარე,
ვჰთქვი: «საწუთროო, ვის წეღან გული დრამანთა მიარე,
მაშინ მოგეცა იმედი, ლხინი რად გამიზიარე?»
გულმან გაყრისა სიძნელე კვლა უფრო დამიტია-რე!»

546
«ასმათ ლხინსა მიქადებდა, ჩავიარეთ შიგან ბაღი;
მითხრა: «ეგრე წასვლისათვის ნუ გაჩნია გულსა დაღი,
სიმძიმილთა ერდო დაჰხაშ, სიხარულით კარი აღი;
სირცხვილი აქვს საუბრისა, მერმე თავსა ჰკრძალავს ლაღი».

547
«მე უთხარ: «დავო, შენგან მეჭვ ამა გულისა წამალსა;
ზენაარ, სულთა ნუ გამყრი, ამბვითა შრეტდი ამ ალსა,
ჩემთანა წიგნსა ნუ გასწყვეტ შენ ზედა-ზედა მავალსა;
თუ რას სცნობ ჩემთვის, არა ვეჭვ მე შენგან, არ-დანამალსა»».

548
«შევჯე, წამოველ, მდიოდა ნაკადი ცრემლთა მილისა;
საწოლს შემოველ, ხელ-ქმნილსა ღონე არ მქონდა ძილისა,
ბროლი და ლალი შევიქენ მე ულურჯესი ლილისა;
ღამე მერჩია, მეწადა არ-გათენება დილისა».

549
«ხატაეთს მყოფნი მოვიდეს, მათგან მოსვლისა დრონია;
სიტყვანი შემოეთვალნეს ლაღნი და უკადრონია:
«არც რამე ჩვენ ვართ ჯაბანნი, არ ციხე-უმაგრონია,
ვინ არის თქვენი ხელმწიფე? ჩვენზედა რა პატრონია?»»

550
«მოეწერა: «რამაზ მეფე ტარიელსა წიგნს გიწერსა;
გამიკვირდა, რა ეწერა წიგნსა შენგან მონაწერსა!
რაგვარა თუ მანდა გეხმე, ვინ ჰპატრონობ ბევრსა ერსა?
ამისმეტსა ნუმცა ვნახავ კვლაღა წიგნსა შენ-მიერსა»».

551
«უბრძანე წვევა ლაშქართა, გავგზავნე მარზაპანია:
იგი ვარსკვლავთა ურიცხი მოკრფეს ინდოთა სპანია,
შორით და ახლოთ ყველაი მართ ჩემკენ მონასხრპანია,
ერთობ ლაშქრითა აივსო მინდორი, კლდე, კაპანია».

552
«ფიცხლა მოვიდეს, არ ექნა მათ შინა ხან-დაზმულობა;
აღლუმი ვნახე, მეკეთა ლაშქართა მოკაზმულობა,
სიჩაუქე და სიკეთე, კეკლუცად დარაზმულობა,
ტაიჭთა მათთა სიკეთე, აბჯრისა ხვარაზმულობა».

553
«ავმართე დროშა მეფისა, ალმითა წითელ-შავითა,
დილასა ვბრძანე გამართვა ლაშქრითა უთვალავითა,
თავსა ვტიროდი, ვიტყოდი ბედითა მეტად ავითა:
«მზე თუ არ ვნახო, არ ვიცი, ვიარო ვითა და ვითა!»»

554
«შინა მოველ, დაღრეჯილსა გულსა სევდა მიიეფდა,
თვალთათ ვითა საგუბარი ცრემლი ცხელი გარდმომჩქეფდა.
«ბედი ჩემი უბედური, – ვჰთქვი, თუ, - ჯერცა ვერ გამეფდა!
ხელმან ვარდი რად იხელთა, რადგან ასრე ვერ მოჰკრეფდა?»»

555
«შინა მოველ სევდიანი, არ ნადიმად ღვინოს ვსმიდი;
წამ წავიდი სოფლისაგან, მადლი ღმერთსა შევსწირვიდი;
ვერცა ვიჯდი, ვერცა ვიდგი, არა ვიცი, რასა ვჰზმიდი,
თმობა ვსთხოვე შემოქმედსა, მეფისაკენ წაცავიდი».

556
«მონა შემოდგა, მივეცი საქმესა გაკვირვებულსა;
ასმათის წიგნი მომართვა მე, მეტად შეჭირვებულსა.
ეწერა: «გიხმობს შენი მზე შენ, მისთვის მოსურვებულსა,
მოდი, სჯობს მანდა ტირილსა, საქმესა ბედით ვებულსა»».

557
«მიამა, უფრო გავხელდი საქმისა მიუმხვდარია,
მადლი შევჰკადრე უფალსა, ვიაჯე ზეენარია;
მზესა ვეშაპი შეიპყრობს, მე მისად მსგავსად ვარია.
დავაგდე სრისა ალაგი, ბაღისა ვლახე არია».

558
«ვითა მმართებდა, ეგზომი რამცა ვითა გავიხარეო!
შეღამდა, წაველ, ბაღისა მე კარი შევიარეო;
სად ასმათ პირველ მენახა, მუნვე ჩნდა მდგომიარეო,
სიცილით მითხრა: «წამოვლე, მოგელის ლომსა მთვარეო»».

559
«შემავლო სახლი, ნაგები კეკლუცად ბანის-ბანითა;
გამოჩნდა მთვარე ნათლითა გარე შუქ-მონავანითა,
ფარდაგსა შინა მჯდომარე შესამოსლითა მწვანითა,
საკურველი და ღარიბი, უცხო პირითა ტანითა».

560
«შევე, წავდეგ ნოხთა პირსა, მე დამიწყო ცეცხლმან შრეტად,
გულსა ბნელი გაუნათლა, ზედა ლხინი ადგა სვეტად.
მას ბალიში შემოეგდო, მზისა შუქსა სჯობდა მეტად,
ჩემგან პირსა იფარვიდა, აიხედნის წამსა ჭვრეტად».

561
«უბრძანა, თუ: «მოახსენე, ასმათ, დაჯდეს, ამირბარსა!»
მან ბალიში დამართებით დადვა მას მზედ საქებარსა.
დავჯე, მივსცენ გულსა ლხინი, საწუთროსა დამგმობარსა;
მიკვირს, სულნი რადღა მიდგან, ვიტყვი მისგან ნაუბარსა!»

562
«მიბრძანა: «ძუღან გეწყინა გაგზავნა უუბარისა,
მზემან გაყრითა დაგაჭკნვე, ვითა ყვავილი ბარისა:
გაგსჯიდა დენა ცრემლისა, ნარგისთათ ნაგუბარისა,
მაგრა ხამს ჩემგან სირცხვილი და რიდი ამირბარისა».

563
«თუცა მართებს დედაკაცსა მამაცისა დიდი კრძალვა,
მაგრა მეტად უარეა არა-თქმა და ჭირთა მალვა:
მე თუ ზე-პირ მიცინია, ქვე-ქვე მითქვამს იდუმალ ვა;
ძუღან ქალი გამოვგზავნე, ვქენ მართლისა შემოთვალვა».

564
«ერთმანერთისა, მას აქათ, რაცა ორთავე ვიცითა,
აწცა მიცოდი საშენოდ მითვე პირითა მტკიცითა;
ამას შევსჯერდი დიდითა ზენაარით და ფიცითა.
გეცრუვო, ღმერთმან მიწა მქნას, ნუმცა ცხრათავე ვზი ცითა!»

565
«აწ შეები ხატაელთა, ილაშქრე და ინაღირე;
ღმერთმან ქნას და გაგემარჯვოს, მორჭმულიმცა ჩემ კერძ ირე!
მაგრა რა ვქნა, კვლაცა ნახვა მომხვდებოდეს შენი ვირე?
გული მომეც გაუყრელად, ჩემი შენთვის დაიჭირე!»

566
«მოვახსენე: «არ მეწყალვის თავი შენთვის დასაწველად,
მაგრა რადგან დამარჩინე, არ გამოსჩნდი ჩემად მკვლელად,
შენ სინათლედ თვალთათ ჩემთათ მიჩნდე მზეებრ სანახველად,
აწ შევება ხატაელთა, მუნ გამოვჩნდე ლომი ქველად».

567
«მიბრძანეთ, მიხმეთ, გიახელ, ბაღსა ვრგო მარგალიტები».
ტურფამან წარბი ახარა: «ტარიელ, რას იჭვრიტები?
წელს ვარდი ძვირად მოსრულა, შენგან არ მოვიწყვიტები»,
«თაფლისა ნაცვლად ნაღველმან გულსა შემიკრა ფიტები».

568
«ხატაელმან წიგნი მკადრა და პასუხი მართებს ვითა!
ლაყბიანი საუკადრო დაწერილი ილათითა:
«მეფე შენი სადათ გვიცნობს, რად გარისხდა ჩვენთვის, ვითა?»
კვლავ სოფელი ლხინთა ნაცვლად ბოლოდ მოჰკრეფს სიავითა».

569
«აწ რასაცა მე მაღირსებ, ხორციელი არვინ ღირს ა;
მოწყალება იჩქითია, ღმერთია, ამად არ მიკვირსა;
შენთა შუქთა შემომადგამ, გულსა ბნელსა ზედა ჭვირსა,
შენი ვიყო, სადამდისცა დამიყოფდეს მიწა პირსა».

570
«ზედა წიგნსა საფიცარსა შევჰფიცე და შემომფიცა,
მისგან ჩემი სიყვარული ამით უფრო დაამტკიცა:
«უშენოსა მოწონება ვისიცაო გულსა მიცა,
ღმერთი მომკლავს, ამას იქით თავსა ვეტყვი, ამას ვსწვრთნი-ცა»».

571
«დავჰყავ ხანი მას წინაშე, სიტყვანიცა ტკბილნი ვთქვენით,
ვჭამეთ ამო ხილი რამე, ერთმანერთსა ვეუბენით,
მერმე ავდეგ წამოსავლად ტირილით და ცრემლთა დენით.
მისთა შუქთა შვენებანი ნათლად მადგეს გულსა ფენით».

572
«მეძნელებოდა სიშორე მისი ბროლ-ბალახშ-მინისა.
მე გამიახლდა სოფელი, მქონდა სიმრავლე ლხინისა;
ჩემად ჩნდა იგი სინათლე ეთერით მზედ ნაჩინისა,
აწ მიკვირს, მისი გამყრელი გული მიც კლდისა ტინისა!»

573
«დილასა შევჯე, უბრძანე: «ჰკარით ბუკსა და ნობასა!»
სრულთა სპათასა ვერ გითხრობ არ შესხდომილად მზობასა.
ლომმან მივმართე ხატაეთს, ვერვინ მიზრახავს ხრდლობასა,
უგზოსა ვლიდეს ლაშქარნი, არ გაივლიდეს გზობასა».

574
«მათ ლაშქართა სიმრავლითა მთა და ბარი ადუღდების;
სავაზიროდ შეიჯარნეს, მოცინარედ ეუბნების:
«ჩვენ ნუ ვიტყვით სიტყვას მკვახსა, შემოქმედსა ეწყინების,
ბარი კლდედ და კლდე მინდორად მისის თქმითა შეიქნების»».

575
დავაგდე ზღვარი ჰინდოთა, მევლო პაშტაი ხანია;
რამაზის კაცი მემთხვია, ხატაეთს ზედა ხანია,
მან მითხრა მოციქულობა, გულისა მოსაფხანია:
«ჩვენთა მგელთაცა დასჭამენ, თქვენნი, ინდოთა თხანია»».

576
«მე შემამძღვნეს რამაზისგან ძღვნად საჭურჭლე საშინელი,
«გითხრობს, გკადრებს, – ნუ ამოგვწყვეტ, არის შენგან არ-საქნელი,
ზენაარი გამოგვიღე, მით გვაბია ყელსა წნელი,
მაურვებლად მოგახსენნეთ თავნი, შვილნი, საქონელი».

577
«რაცა შეგცოდეთ, შეგვინდევ, თვით ჩვენვე შეგვინანია;
თუ ღმრთულებ შეგვიწყალებდეთ, აქა ნუ მოვლენ სპანია;
ქვეყანა ჩვენი არ ასწყდეს, რისხვით არ დაგტყვდენ ცანია;
შენ მოგცეთ ციხე-ქალაქი, მოგყვენ ცოტანი ყმანია».

578
«გვერდსა დავისხენ ვაზირნი, ვიუბნეთ, გავიზრახენით;
მითხრეს, თუ: «ხარო ყმაწვილი, ბრძენი მით [გ]კადრებთ, გლახ, ენით:
არიან ერთობ მუხთალნი, – ჩვენ ერთხელ კვლავცა ვნახენით, –
არამცა მოგკლეს ღალატად, არამცა ვივაგლახენით!»

579
«ჩვენ ამას ვარჩევთ, წახვიდე კარგითა მართ მამაცითა,
ლაშქარნი ახლოს გვეკიდნენ, სცნობდენ ამბავსა კაცითა;
გულ-მართლად იყვნენ, მიენდევ, აფიცე ღმრთითა და ცითა,
არ დაგმორჩილდენ, შეჰრისხდით რისხვითა კვლა და კვლაცითა».

580
«მეკეთა ესე თათბირი, ვაზირთა ნავაზირები;
შევსთვალე: «რამაზ მეფეო, ვცან შენი დანაპირები;
სიკვდილსა გიჯობს სიცოცხლე, დაგვიდგამს ვერ ქვითკირები;
ლაშქართა დავჰყრი, ცოტათა წამოვალ, შენ კერძ ვირები»».

581
«მათ ლაშქართაგან სამასნი კარგნი მოყმენი, ქველანი
თანა წამომყვეს, წაცაველ, დავჰყარენ სპანი ყველანი
დავვედრე: «სადა მე მევლოს, ვლენით იგივე ველანი,
ახლოს მომდევდით, მიშველეთ, გიხმობ, თუ მინდეს შველანი»».

582
«სამ დღე ვიარე, მემთხვია სხვა კაცი მისვე ხანისა.
კვლავ ეძღვნა უცხო მრავალი შესამოსელი ტანისა,
ებრძანა: «მწადსო სიახლე შენ ლაღისა და ჯანისა,
რა შეგეყარო, მაშინ სცნა კვლავ ძღვნობა ამისთანისა»».

583
«კვლაცა ეთქვა: «მართალია ეზომ ჩემი მონახსენი,
მე თვით წინა მოგეგებვი, მესწრაფების ნახვა შენი».
მოვახსენე: «დია, ღმერთო, ბრძანება ვქენ მეცა თქვენი,
ტკბილად ვნახეთ ერთმანერთი, ვიყვნეთ ვითა მამა-ძენი»».

584
«მუნით წასრული ჩამოვჰხე ტევრისა რასმე კიდესა;
კვლავ მოციქულნი მოვიდეს, სალამად არ დამრიდესა;
წინა ტურფათა ტაიჭთა ძღვნად ჩემთვის მოზიდვიდესა:
«შენსა ნახვასა მეფენი, – თქვეს, – მართლად ინატრიდესა»».

585
«კვლაცა ეცნა მოციქულთა მოსლვა, წინა გაეგება;
გარდაჰხდეს და თაყვანი-სცეს, სხვაგნით სხვათა ჰკადრეს ქება:
«კაცმან ვითმცა შეგიშალოს, რაცა გინდეს თქვენი ნება,
რად გვიწყრებით შეუცოდრად, ეგე საქმე ვით ეგება?»»

586
«გაგვეხარდეს ესე თქმანი, ვიხარეთ და ვინადირეთ,
ქორითა და ავაზითა უცხო სულნი დავიჭირეთ;
მხეცნი მოვსრენ მახვილითა, ჩვენნი მბრძოლნი ავატირეთ,
ვლაღობდით და ვთამაშობდით, სწრაფად მისლვა დავაპირეთ.

587
«მითხრეს: «მეფე მოგახსენებს, მეცა შენ კერძ ვიარები,
სახლით ჩემით წამოსრული ხვალე ადრე შეგეყრები».
მოციქულნი დავაყენენ, ხარგა დავდგი, არ მზირები,
მეტად ამოდ უალერსე, ერთგან დაწვეს ვით მაყრები».

588
«კარგი საქმე კაცსა ზედა აზომ თურე არ წახდების:
ერთი კაცი უკვმორესწყდა, მოდგა, მალვით მეუბნების:
«დიდი მაცო თქვენი ვალი, ჩემგან ძნელად გარდიხდების,
გაწირვა და დავიწყება ჩემგან შენი არ იქმნების»».

589
ეს ვინმე კაცი ა[ფ]თხილობს ტარიელს ღალატისა[გან]:
ეგ არ იქნების აროდეს, ლომი შეშინდეს თხის[აგან]!
მე კარგად გამეჩვენეო, გაგ[ზავ]ნილია მზი[საგან],
მოყმე, მხნე, ლაღი, უებრო [აქ არ შეირცხვე ვისაგან].

590
«მე მამისა თქვენისაგან ვარ ცოტაი განაზარდი.
თქვენი მესმა საღალატო, საცნობელად გამოვარდი;
მკვდარი მიმძიმ სანახავად ტანი მჭევრი, პირი ვარდი,
ყველასავე მოგახსენებ, გამიგონე, დამიწყნარდი.

591
«შემიგნია, იგი კაცნი შენთვის კარგსა არ არჩევენ,
მოციქულთა მოგზავნითა საღალატოდ შეგიჩვევენ;
ილათითა მიგიყვანენ, უკან სპათა მოგაწევენ,
სასიკვდილოდ მონდომიხარ, აგრე ფიცხლად მით გაწვევენ».

592
«რომე ცუდად არ მოღორდე, ისი კაცნი გღალატობენ,
ერთგან შენთვის დამალულნი სპანი ასჯერ ათასობენ;
კვლავ სხვაგან გითქს სამი ბევრი, ასრე ფიცხლა მით გიხმობენ,
აწვე თავსა არ ეწევი, ფათერაკსა შეგასწრობენ».

593
«მეფე ცოტათ მოგეგებვის, ვის მჭვრეტნი ვერ გელევიან;
მალვით ჩაიცმენ აბჯარსა, მიენდო, მით გეთნევიან;
კვამლსა შეიქმენ ლაშქარნი, ყოველგნით მოგეხვევიან.
რა ერთსა გცემდენ ათასნი, ეგრეცა მოგერევიან».

594
«მას კაცსა ამოდ ვეუბენ და მადლსა გარდვიხდიდია:
«რომე არ მოვკვდე, შემოგზღო, შენ ამას ინატრიდია;
აწ ამხანაგთა არ გიგრძნან, წადი, მათთანა მიდია,
თუ დაგივიწყო, უთუოდ მემცა ვარ განაკიდია!»»

595
«მას კაცსა კარგად ვეუბენ, არა ვჰქენ სიტყვა მცდარობა;
სიგლითა მივეც მამული, არ მახლდა მიუმხვდარობა;
ინდოეთს ციხე მაგარი ყარყუმთა მთა და ბარობა
დავსწერე, ხელი ჩაურთე – ინდოეთს ამილბარობა».

596
«არვის გავანდევ სულ-დგმულსა, დავმალე ვითა ჭორია.
რაცა იქნების, იქნების, ყოვლი თათბირი სწორია!
მაგრა სპათაკენ გავგზავნე კაცი, თუ გზაცა შორია,
შევსთვალე: «ფიცხლად წამოდით, მოგრაგნეთ მთა და გორია»».

597
«მე დილასა მოციქულთა სიტყვა ტკბილნი შეუთვალე:
«რამაზს ჰკადრეთ: მოგეგებვი, მოდი, მოვალ მეცა მალე».
ნახევარ დღე სხვა ვიარე, ჭირსა თავი არ ვაკრძალე.
განგებაა, დღესცა მომკლავს, ქვემცა სადა დავიმალე!?»

598
«ქედსა რასმე გარდავადეგ, მინდორს მტვერი დავინახე;
ვთქვი, თუ: «მოვა რამაზ მეფე; ჩემთვის უდგამს თუცა მახე,
ჩემიც გაჰკვეთს ხორცსა მათსა ხრმალი ბასრი, შუბი ვახე».
მაშინ უთხარ სპათა ჩემთა, სახე დიდი დაუსახე».

599
«ვთქვი, თუ: «ძმანო, ისი კაცნი ჩვენ ღალატსა გვიდგებიან,
მკლავთა თქვენთა სიმაგრენი ამისთვისმცა რად დალბიან?
ვინცა მოკვდეს მეფეთათვის, სულნი მათნი ზეცას რბიან.
აწ შევებნეთ ხატაელთა, ხრმალნი ცუდად რად გვაბიან?»»

600
«უბრძანე ჩაცმა აბჯრისა ლაღმან სიტყვითა ხაფითა;
დავეკაზმენით საომრად ჯაჭვ-ჯავშანითა, ქაფითა;
რაზმი დავაწყევ, მივმართე, წაველ დიდითა სწრაფითა,
მას დღესა ჩემი მებრძოლი ჩემმანვე ხრმალმან დაფითა.

601
«მივეახლენით, შეგვატყვეს მათ ტანსა აბჯარ-ცმულობა;
კაცი მოვიდა, მომართვა მეფისა მოციქულობა:
ეთქვა, თუ: «ჟამად გვაჩნია ჩვენ თქვენი არ ორგულობა,
აბჯრითა გხედავთ, შეგქვნია აწ ამად გულ-ნაკლულობა»».

602
«შევსთვალე, თუ: «მეცა ვიცი, რაცა ჩემთვის გაგიგია;
თქვენ რასაცა სთათბირობდით, არ იქნების, არ, იგია!
ბრძანეთ, მოდით, შემებენით, ვითა წესი და რიგია,
მეცა თქვენად დასახოცლად ხელი ხრმალსა დამიგია»».

603
«რა მივიდა მოციქული, კვლავცა რადღა გამოგზავნეს!
კვამლი შექნეს ლაშქართათვის, დამალული გაამჟღავნეს;
სამალავით გამოვიდეს, თავი ორგნით აქარავნეს,
შექმნეს რაზმი მრავალ-კეცი, თუცა, ღმერთო, ვერა მავნეს».

604
«შუბნი ვსთხოვენ, ხელი ჩავჰყავ მუზარადის დასარქმელად;
საომარად ატეხილი ვიყავ მათად გამტეხელად;
ერთსა წავსწყდი უტევანსა, წავგრძელდი და წაველ გრძელად.
მათ ურიცხვთა რაზმი ეწყო, წყნარად დგეს და აუშლელად».

605
«ახლოს მიველ, შემომხედნეს, «შმაგიაო», ესე თქვესა.
მუნ მივმართე მკლავ-მაგარმან, სად უფროსნი ჯარნი დგესა;
კაცსა შევეც, ცხენი დავეც, მართ ორნივე მიჰხდეს მზესა,
შუბი გატყდა, ხელი ჩავჰყავ, ვაქებ, ხრმალო, ვინცა გლესა!»

606
«შიგან ასრე გავერივე, გლონის ჯოგთა ვითა ქორი,
კაცი კაცსა შემოვსტყორცე, ცხენ-კაცისა დავდგი გორი;
კაცი, ჩემგან შენატყორცი, ბრუნავს ვითა ტანაჯორი,
ერთობ სრულად ამოვსწყვიტე წინა კერძი რაზმი ორი».

607
«ერთობილნი მომეხვივნეს, მრგვლივ შეიქნა ომი დიდი;
ვჰკრი რასაცა, ვერ დამიდგნის, სისხლსა მჩქეფრსა ამოღვრიდი;
ცხენსა კაცი გაკვეთილი მანდიკურად გარდავჰკიდი.
სითცა ვიყვი, გამექციან, მათ შეჰქნია ჩემი რიდი».

608
«საღამო-ჟამ დაიზახნა ქედით მათმან დარაჯამან:
«ნუღარა სდგათ, წაედითო, კვლავ მოგვხედნა რისხვით ცამან:
მოვა მტვერი საშინელი, შეგვაშინნა ამად ამან,
ნუთუ სრულად ამოგწყვიდნეს უთვალავმან, ბევრმან სპამან»».

609
«ჩემნი ლაშქარნი, რომელნი წამომეტანნეს მე არა,
რა ეცნა, წამოსულიყვნეს, ღამე წამორთვით ეარა;
ვერ დაიტევდა მინდორი და არე მთათა ე არა,
გამოსჩნდეს, სცემდეს ტაბლაკსა, ბუკმან ხმა გააზეარა».

610
«იგი ნახეს, გასაქცევლად გაემართნეს, შევჰკივლენით;
ველნი, ჩვენგან ნაომარნი, ომითავე გარდავლენით.
რამაზ მეფე ჩამოვაგდე, ერთმანერთსა გავეხრმლენით,
მისნი სპანი ყველანივე დავიპყრენით, არ მოვჰკვლენით».

611
«უკანანიცა ლაშქარნი მოესწრნეს მათ გაქცეულთა,
დაუწყეს პყრობა, ჩამოყრა შეშინებულთა, ძლეულთა;
ძილისა მიხვდა ნაცვალი ძილ-მკრთალთა, ღამე-თეულთა,
ტყვეთა მრთელთაცა არ აკლდა კვნესა, მართ ვითა სნეულთა».

612
«მას ადგილსა ნაომარსა გარდავხედით მოსვენებად.
ხელსა ხრმლითა დავეკოდე, წყლულად მიჩნდა, არ-ნაღებად;
ჩემნი სპანი მოვიდიან საჭვრეტლად და ჩემად ქებად,
ვერ იტყვიან, ვერ მიმხვდარნი ქებასაცა მოხსენებად».

613
«ერთსა კაცსა ეყოფოდეს, დიდებანი რომე მჭირდეს;
ზოგთა შორით დამლოციან, ზოგნი კოცნად გამიპირდეს;
რომელთაცა გავეზარდე, დიდებულნი ამიტირდეს,
ჩემგან ხრმლითა განაკვეთნი ნახნეს, მეტად გაუკვირდეს».

614
«გავგზავნენ ყოვლგან ლაშქარნი, ალაფი ავაღებინე,
ერთობ სავსენი მოვიდეს, თავი ვაალაღებინე,
სისხლთა მებრძოლთა ჩემთასა მინდორი შევაღებინე,
არ ვბრძოლე, კარი ქალაქთა უომრად გავაღებინე».

615
«რამაზს ვარქვი: «შემიგნია საქმე შენი სამუხთალე,
აწ ეგრეცა შეპყრობილმან თავი გამოიმართალე,
სიმაგრეთა ნუ ამაგრებ, ყველა ხელთა მომათვალე,
თვარა შენი შეცოდება მემცა ზედა რად წავსთვალე?»»

616
«რამაზ მითხრა: «აღარაა ამის მეტი ჩემი ღონე,
ერთი ჩემი დიდებული მომეც, ზედა მაბატონე,
ციხოანთა გაუგზავნო, საუბარი გამიგონე,
ხელთა მოგცემ ყველაკასა, გაღანამცა შენ გაქონე!»»

617
«მივეც ერთი დიდებული, თანა სპანი წავატანენ,
ციხოვანნი ერთობილნი ჩემს წინაშე მოვიყვანენ,
ხელთა მომცეს სიმაგრენი, ომნი ასრე შევანანენ,
საჭურჭლენი სიმრავლითა რასმცა ვითა დავაგვანენ!»

618
«მაშინღა შეველ ხატაეთს მოვლად და მოსათვალავად;
კლიტენი საჭურჭლეთანი მომართვეს დაუმალავად;
ქვეყანა ჩავსხი, უბრძანე: «იყვენით თქვენ უკრძალავად,
მზემან არ დაგწვნა, იცოდით, დაგყარენ გაუგულავად»».

619
«საჭურჭლენი გარდავნახენ თავის-თავის, კიდის-კიდე.
უცხო ფერთა საჭურჭლეთა, დავშვრები, თუ მოვსთვალვიდე;
ერთგან ვნახე საკვირველი ყაბაჩა და ერთი რიდე,
თუმცა ჰნახენ, სახელისა ცოდნასაცა ინატრიდე!»

620
«ვერა შევიგენ, რა იყო, ანუ ნაქმარი რაულად!
ვისცა უჩვენი, უკვირდის, ღმრთისაგან თქვის სა[ს]წაულად;
არცა ლარულად ჰგდებოდა მას ქსელი, არ ორხაულად;
სიმტკიცე ჰგვანდა ნაჭედსა, ვჰთქვი ცეცხლთა შენართაულად».

621
«იგი საძღვნოდ მისად დავსხენ, ვისი შუქი მანათობდა;
მეფისათვის დავარჩივე, საარმაღნოდ რაცა სჯობდა:
ჯორ-აქლემი ათჯერ ასი, – ყველაკაი წვივ-მაგრობდა, –
ატვირთული გაუგზავნე, ამბავსაცა კარგსა ცნობდა».

622
წიგნი დავსწერე: «მეფეო, სვემცაა თქვენი სვიანად!
მე ხატაელთა მიმუხტლეს, – თუცა მათ ეცა ზიანად, –
ჩემი ამბავი დასტური ამად გაცნობე გვიანად;
მეფე შევიპყარ, მოგივალ მე ალაფიან-ტყვიანად».

623
«რა ყველაი დავიურვე, ხატაეთით გავემგზავრე,
წამოვიხვენ საჭურჭლენი, სახელმწიფო დავიავრე,
ვერ მოვეყავ აქლემითა, აზავრები ვააზავრე,
მოვირჭვენ და მოვივლინე, რაცა მწადდა, აგრე ვყავ-რე».

624
ხატავეთს გამარჯვებული ხელჩამობმული ტარია,
რამაზ მოჰგვარა მეფესა ხელხუნდით შენაკარია;
მას საიმედო ფიცი აქვს, ხელობამ ვეღარ დარია,
პირდაპირ მზესა დაუსმენ. ლხინი არა აქვს მწარია.

625
«ხატაეთისა ხელმწიფე მომყვანდა შეპყრობილია.
ჰინდოეთს მიველ, მეგება ჩემი გამზრდელი ტკბილია;
რა ქება მითხრა, არ ითქმის, ჩემგან სათქმელად წბილია!
ხელი გამიხსნა, შემომკრა მან სახვეველი ლბილია».

626
«ედგნეს ტურფანი კარავნი მოედანს ჩამოდგომილსა,
საუბრისა და ჭვრეტისა ჩემისა მას მონდომილსა.
მას დღესა ედვა ნადიმი მას შიგა გარდახდომილსა;
მიალერსებდა, მაჭმევდა წინაშე ახლოს ჯდომილსა.

627
«მას ღამით ვსხედით ნადიმად, მუნ ამოდ გავიხარენით,
დილასა ქალაქს შევედით, მაედნით ავიყარენით;
მეფემა ბრძანა: «ლაშქარნი უხმენით, შემომყარენით,
დღეს ხატაელნი მიჩვენეთ, ტყვენიცა შემომგვარენით!»

628
«რამაზ მეფე შეპყრობილი მას წინაშე მოვიყვანე;
ტკბილად ნახა ხელმწიფემან, ვითა შვილი სააკვანე.
ორგული და მოღალატე ნამსახურსა დავაგვანე.
ესე არის მამაცისა მეტის-მეტი სიმგულვანე!»

629
ეს საჯილდ[ო]ოდ ეყოფის, აქ უზმენ ერთა ჭამასა;
მიულოცვენ და აქებენ, თავსა აყრიან დრამასა;
პირისპირ უზის სალხინოდ, მისთვის რა დღე სჯობს ამასა?
ცეცხლი დავსია დამწველი, გული აღარა დანახა.

630
«მას მეფესა ხატაელსა უმასპინძლა, უალერსა,
ჟამიერად უბრძანებდა საუბარსა მათსა ფერსა.
ცისკრად მიხმეს, მიბრძანებდეს მე სიტყვასა ლმობიერსა:
«შეუნდობო ხატაელსა, მას აქამდინ შენამტერსა?»»

631
«მე ვჰკადრე: «ღმერთი ვინათგან შეუნდობს შეცოდებულსა,
უყავით თქვენცა წყალობა მას ღონე-გაცუდებულსა».
რამაზს უბრძანა: «იცოდი, გაგზავნით შეწყალებულსა,
მაგრა ნუ გნახავთ კვლავცაღა ჩვენს წინა გაწბილებულსა!»»

632
«ხარაჯა დასდვეს, შეჰკვეთეს დრაჰკანი ასჯერ ასია,
კვლავ ხატაური ათასი, სხვა სტავრა, სხვა ატლასია.
მერმე ყველაი დამოსა, იგი და მისი ხასია,
შეწყალებული გაუშვა, უყო რისხვისა ფასია».

633
«ხატაელმან დაუმადლა, დადრკა, მდაბლად ეთაყვანა,
მოახსენა: «ორგულობა თქვენი ღმერთმან შემანანა.
თუღა ოდეს შეღაგცოდო, მაშინ მამკალ მემცა განა!»
წავიდა და ყველაკაი მისი თანა წაიტანა».

634
«მოვიდა კაცი მეფისა, ცისკრობს, არ დანაღამია;
ებრძანა: «რა შენ გაგყრივარ, მას აქათ თვეო სამია,
მინდორს მოკლული ისრითა ნადირი არ მიჭამია,
არ დამაშვრალხარ, წავიდეთ, თუცა დაშრომის ჟამია»».

635
«შევეკაზმე, დარბაზს მიველ, დამხვდა ჯარი ავაზისა,
შავარდნითა სავსე იყო სრულად არე დარბაზისა,
მეფე ქვე ჯდა შეკაზმული, შვენებითა მსგავსი მზისა;
გაეხარნეს მისვლა ჩემი, ტურფისა და ლამაზისა!»

636
იდუმალ ცოლს ეუბნების, მართ ჩემგან უცოდნელია:
«ომით მოსრული ტარიელ საჭვრეტლად სასურველია,
მან გაანათლოს მჭვრეტელთა გული, რაზომცა ბნელია;
რაცა დაგვედრო საქნელად, ქენ, არა საზოზღნელია.»

637
«აწ მითქვამს საქმე უშენო, შენცა ცან ესე მცნებული:
რადგან ქალია სამეფოდ ჩვენგანვე სახელ-დებული,
ვინცაღა ნახავს, აწ ნახოს, აჰა დღე, ედემს ხლებული,
გვერდსა დაისვი, ორნივე სრას დამხვდით, მოვალ შვებული».

638
«მოვინადირეთ მინდორი, ძირი მთისა და გორისა;
იყო სიმრავლე ძაღლისა, შავარდნისა და ქორისა.
ადრე დავბრუნდით, ვიარეთ არ ეჯი გზისა შორისა.
აღარ იბურთეს, დაშლა ქნეს თამაშობისა ორისა».

639
«ჩემთა მჭვრეტელთა მოეცვა ქალაქი, შუკა და ბანი.
ომ-გარდახდილსა მშვენოდეს მაენიანი კაბანი;
ფერმიხდილ-გვარი ვშვენოდი ვარდი, ცრემლითა ნაბანი,
ვინცა მიჭვრეტდის, ბნდებოდის, – მართლად არს, არ კატაბანი».

640
«რიდენი რომე მეშოვნეს ქალაქსა ხატაელთასა,
იგი მეხვივნეს, მშვენოდეს, ვახელებ გულსა ხელთასა.
მეფე გარდახდა, დარბაზთა შევედით ჩემთა მზრდელთასა,
შევხედენ, დავჰკრთი ელვასა ღაწვთა მზეებრ ნათელთასა».

641
«მას მზესა ტანსა ემოსნეს ნარინჯის-ფერნი ჯუბანი,
ზურგით უთქს ჯარი ხადუმთა, დას-დასად, უბან-უბანი;
სრულად ნათლითა აევსო სახლი, შუკა და უბანი,
მუნ ვარდსა შუვა შვენოდეს ძოწ-მარგალიტნი ტყუბანი».

642
«ნაომარსა, დაკოდილსა ხელი ყელსა ჩამომება.
დედოფალი საჯდომთაგან ადგა, წინა მომეგება,
ვითა შვილი გარდამკოცნა, ღაწვი ვარდი დამილება,
მითხრა: «ნუ ეჭვ ამას იქით, თუღა მტერი შეღაგება»».

643
«ახლოს დამისვეს ადგილსა, მუნ, სადა მიამებოდა.
პირის-პირ მიჯდა იგი მზე, გული ვისთვისცა კვდებოდა.
მალვით უჭვრეტდი, მიჭვრეტდის, სხვად არად მეგონებოდა;
თვალნი მოვსწყვიდნი, სიცოცხლე ამითა მეარმებოდა».

644
«შეიქნა სმა და პურობა, მსგავსი მათისა ძალისა;
სხვა გახარება ასეთი არს უნახავი თვალისა!
ჯამი და ჭიქა – ყველაი ფეროზისა და ლალისა.
არვისი ბრძანა მეფემან არცა გაშვება მთრვალისა».

645
«მე მუნა მყოფი მივეცი შვებასა მეტის-მეტასა.
რა შემომხედნის, შევხედნი, ცეცხლმან დამიწყის შრეტასა;
კაცთა კრძალვასა ვაწვევდი გულსა შმაგსა და რეტასა.
რა უამია პირის-პირ საყვარელისა ჭვრეტასა!»

646
«დააგდეს მღერა მუტრიბთა «სულეთო!», თავი ხარიან;
მიბრძანეს: «შვილო ტარიელ, ვით გითხრათ, ვით გვიხარიან?!
ნეტარძი გვაქსო, მებრძოლნი მით ჩვენნი ვაგლახ არიან, –
მართალან შენნი მჭვრეტელნი, არ ცუდად იმკვეხარიან!»

647
«აწ თუცა გმართებს შემოსა, ვის მორჭმით მოგივლენიან,
არ შეგმოსთ, მაგა კაბათა არ აგხდით: ტურფად გშვენიან;
აწ გქონდეს ასი საჭურჭლე, ვის შუქნი მოგიფენიან,
თვით შეიკ[ე]რე, რაცა გწადს, ჩვენგან ნუღარა გრცხვენიან».

648
«მომართვნეს ასნი კლიტენი ასთავე საჭურჭლეთანი;
თაყვანის-ვეც და დავლოცენ დავლანი მათთა სვეთანი;
მაკოცეს, ადგეს ორნივე, თვით იგი მზენი მზეთანი,
რა გასცნეს ზომნი, ვით გითხრნე ლაშქართა სისავსეთანი!»

649
«კვლაცა დაჯდა მხიარული, მოიმატა სმა და მღერა;
კვლავ გაგრძელდა ნადიმობა, ბარბითი და ჩანგთა ჟღერა.
დედოფალნი წამოვიდნეს, შეეყარა მწუხრსა დღე რა,
ძილ-პირამდის სიხარულსა სიხარული ჰგვანდა ვერა».

650
«ავიყარენით, მიგვჭირდა სმა დოსტაქნისა მეტისა.
საწოლს შემოვე, შემექნა ცნობა მართ ვითა რეტისა.
ძალი არ მქონდა ტყვე-ქმნილსა მე ამა ცეცხლთა შრეტისა.
მეგონებოდა, მალხენდის გონება მისგან ჭვრეტისა».

651
«მონა მოვიდა, მიანბო ანბავი მან მართალიო:
«თქვენსა ამბავსა იკითხავს აჯიღოსანი ქალიო».
მაშინვე ვიცან, ავიჭერ, ჩქარ-ჩქარად გულ-გამკრთალიო;
მოვიდა, ვნახე ასმათი, ჩემთანა მომავალიო».»

652
«მე მისთვის ვკვდები, მიამა ასმათის ნახვა მე მისად.
აღარ მიუშვი, ვაკოცე, ქნადღა თაყვანის-სცემისად;
ხელი მოვჰკიდე, დავისვი ახლოს ტახტისა ჩემისად,
ვჰკითხე, თუ: «ნეტარ მისულა მორჩი ალვისა ხე მისად?»»

653
«მიანბე მისი ანბავი, სხვად ნურას მეუბნებია!»
მითხრა, თუ: «გკადრებ მართალსა, აწ ჩემგან არა სთნებია,
დღეს ერთმანერთი გინახავს და ტურფად მოგწონებია,
აწ კვლაცა ცნობა ამბვისა მას ჩემგან უბრძანებია».

654
«წიგნი მომართვა, ჩავხედენ, პირისა თემთა მთენისა.
ეწერა: «ვნახე სიტურფე წყალ-ჯავარისა შენისა.
ომ-გარდახდილი შვენოდი, შენატევები ცხენისა,
არ ავი მიმიჩს მიზეზი ჩემისა ცრემლთა დენისა.

655
«ღმერთმან თუ მცა ენა ჩემი ქებად შენდა უშენოსა,
მზემან ლომსა ვარდ-გიშერი ბაღჩას ბაღად უშენოსა;
შენთვის მკვდარი, აღარ ვიტყვი, მაშა მომკლავ უშენოსა;
შენმან მზემან, თავი ჩემი არვის მართებს უშენოსა!»

656
«თუცა მიგდის ღვარი ცრემლთა, მაგრა ცუდად არ იდენო,
ამას იქით ნუღარ იდენ, ჭირსა თავი არიდენო;
შენნი მჭვრეტნი შენთა მჭვრეტთა აგინებენ, არ იდენო;
რომე წეღან მოგეხვივნეს, იგი ჩემთვის არიდენო».

657
«იგი მე მამცენ რიდენი, რომელნი წეღან გშვენოდეს.
რა მნახო, შენცა გიამოს, შენეულითა მშვენოდეს;
ესე სამკლავე შეიბი, თუ ჩემი გაღაგვლენოდეს,
ერთი ასეთი ცოცხალსა სხვა ღამე არ გაგთენოდეს».

658
აქა მხეც-ქმნილი ტარიელ ტირს, ჭირი ეათასების;
თქვა: «მე მაქვს სამხრე, რომელი კვლავ წინას მკლავსა მას ების!»
იგი შეიხსნა, მოიღო, თვალვით არ დაიფასების,
პირსა დაიდვა, დაცაბნდა, ქვე მკვდართა დაედასების.

659
ასრე წვა, რომე არ ჰგვანდა მკვდარი სამარის კარისა,
ორგნით ჩანს ლები მჯიღისა, მართ გულსა გარდნაკარისა;
ასმათს სდის ღვარი სისხლისა, ღაწვთაგან ნახოკარისა,
კვლა წყალსა ასხამს, უშველის, ხმა ისმის მუნ წკანწკარისა.

660
ავთანდილცა სულთქნა მწარედ, დაბნედილსა შემოსჭვრიტნა;
ასმათ ვა[მ]ნი გაამრავლნა, ცრემლმან მათმან ქვანი ხვრიტნა;
მერმე სულად მოაქცივა, ცეცხლნი წყლითა დაუშრიტნა;
თქვა: «ცოცხალ ვარ? საწუთრომან აწცა ჩემი სისხლნი ხვრიტნა!»

661
ზე წამოჯდა ფერ-მიხდილი, აყოლებდა თვალთა რეტად.
ვარდი სრულად შექნილიყო ზაფრანად და ვითა სპეტად.
დიდხან მათად არა სცალდა საუბრად და არცა ჭვრეტად,
დარჩომა და არ-სიკვდილი მას უმძიმდა მეტის-მეტად.

662
ასმათმან წყალი დაასხა, ცნობად მოვიდა ტარია;
დიდხან ვერა თქვა, სევდამან გული შეუპყრა, დარია;
დაჯდა და მწარედ სულთ-ითქმნა, ცრემლი მიწასა გარია;
თქვა: «ჩემგან მისი ხსენება, ვაჰმე, რა დიდი ზარია».

663
ავთანდილს უთხრა: «ისმენდი!» – ცნობა უც თუცა ხელისა,–
«გითხრა ამბავი ჩემი და ჩემისა დამმარხველისა;
ლხინად მიჩს შეყრა მოყვრისა მის, ჩემგან შეუყრელისა,
მე მიკვირს ჩემი სიცოცხლე, ასრე დარჩომა მრთელისა!

664
მოეგონა საყვარელი, მისი მზე და მისი მთვარე,
თქვა: «ვიგონებ დაკარგულსა, სიცოცხლე მაქვს ვისთვის მწარე,
სამხრე მისი მამივიდა, შემოვიბი მკლავსა გარე;
რომ მმართებდა სიხარული, ეგზომიცა ვით ვიხარე?»

665
«ასმათის ნახვა მეამა, ჩემგან დად საესავისა.
წიგნი რა ვნახე, მომართვა ესე საბამი მკლავისა.
მკლავსა შევიბი მაშინვე, მოვიხსენ რიდე თავისა,
იგი უცხოა, ღარიბი, მტკიცისა რასმე შავისა».

666
«რიდენი და ყაბაჩანი რომე მესხნეს სამძღვნოდ მისად,
ერთგან შევჰკრენ, გაუგზავნენ, მზესა აკლდა ოდნად მისად.
ასმათ დიდხან არ გაუშვი მე იმედად სულთა დგმისად,
მისგან კიდევ მომეცალა საუბრადმცა სხვადღა რისად?»

667
«მიუწერე: «მზეო, შუქი შენი, შენგან მონაფენი,
გულსა მეცა, გამიცუდდეს სიჩაუქე-სიალფენი;
ხელმან შენნი გავიცადენ სინატიფე-სიტურფენი,
სულთა ნაცვლად სამსახურნი რამცა ვითა გიმუქფენი?!»

668
«მაშინ, ოდეს დამარჩინე, სულთა სრულად არ გამყარე,
აწ ჩემთვინსცა ესე ჟამი მასვე ჟამსა დავადარე;
სამხრე შენი მომივიდა, შემოვიბი მკლავსა გარე,
რომე მმართებს სიხარული, ეგზომიცა რა ვიხარე?!»

669
«განაღამცა ვიწინაშე: აჰა რიდე, რომე მთხოვე;
ყაბაჩაცა ასეთივე, ამისებრი ვერა ვჰპოვე;
დაბნედილსა ნუ დამაგდებ, მიშველე რა, მარგე, მოვე;
სოფელს მყოფსა უშენოსა კაცსა ვისმცა შევეპოვე!»

670
«ქალი ადგა, გამეყარა. დავსწევ, ამოდ დამეძინა,
მაგრამ შევჰკრთი, საყვარელი ჩემი ვნახე ძილსა შინა;
გავიღვიძენ, აღარა მყვა, სულ-დგმულობა მომეწყინა,
ღამე ასრე გავათენე, მისი ხმაცა არ მესმინა».

671
«დილასა ადრე სრას მიხმეს, დღე რა ქნა მწუხრმან ჟამითა;
ავდეგ, ვცნა მათი ამბავი, წასვლა ვქენ მითვე წამითა;
ვნახენ, ორნივე ერთგან სხდეს სახითა ოდენ სამითა,
რა მიველ, მითხრეს დაჯდომა, წინაშე დავჯე სკამითა».

672
«გვიბრძანეს, თუ: ღმერთმან ასრე დაგვაბერნა, დაცაგვლია;
ჟამი გვახლავს სიბერისა, სიყმაწვილე გარდგვივლია;
ყმა არ მოგვცა, ქალი გვივის, ვისგან შუქი არ გვაკლია,
ყმისა არ-სმა არა გვაგვა, ამად ზედა წაგვიგია».

673
«აწ ქალისა ჩვენისათვის ქმარი გვინდა, სად მოვნახოთ,
რომე მივსცეთ ტახტი ჩვენი, სახედ ჩვენად გამოვსახოთ,
სამეფოსა ვაპატრონოთ, სახელმწიფო შევინახოთ,
არ ამოვსწყდეთ, მტერთა ჩვენთა ხრმალი ჩვენთვინ არა ვმახოთ».

674
ვთქვით «თქვენი ძისა არა-სმა გულსა ვით მიეფარების,
მაგრა კმა ჩვენად იმედად, ვინ მზესა დაედარების;
ვისცა სთხოვთ შვილსა სასიძოთ, მას დიდად გაეხარების,
სხვამცა რა გკადრეთ! თვით იცით, მაგას რა მოეგვარების».

675
«აქ მეფე არჩევს, ვაზირობს, არ ვიცი, რა მოჰხდებისა;
ხვარაზმშა მოჰყავს სასიძოდ, არა ჰგავს, არა ჰხდებისა;
იგ უცხო ვინმე საწყალი, მოყმე უბრალო კვდებისა,
ნესტან-დარეჯან ტარიელს ყრის, მაგრა არ ეყრებისა».

676
«დავიწყეთ რჩევა საქმისა, გული უც, თუცა მელია;
ვთქვით: «ჩემგან დაშლა ამისი არ ითქმმის, არ-საქნელია!»
მეფემან ბრძანა: «ხვარაზმშა, ხელმწიფე ხვარაზმელია,
თუ მოგვცემს შვილსა საჩვენოდ, მისებრი არ-რომელია»».

677
«რომე პირველვე დაესკვნეს, მათ ესე შეეტყვებოდა;
ერთმანერთსაცა უჭვრეტდეს, სიტყვაცა აგრე სწბებოდა.
ჩემგან დაშლისა კადრება მართ ამბვად არ ეგებოდა,
ოდენ დავმიწდი, დავნაცრდი, გული მი და მო ჰკრფებოდა.

678
«დედოფალმან თქვა: «ხვარაზმშა მეფეა მორჭმით მჯდომელი,
მათსამცა შვილსა სასიძოდ ჩვენთვის სხვა სჯობდა რომელი!»
შეცილებამცა ვინ ჰკადრა, რადგან თვით იყო მდომელი!
მოწმობა დავრთე, დაესკვნა დღე ჩემი სულთა მხდომელი».

679
«გაგზავნეს კაცი ხვარაზმშას წინა შვილისა მთხოველი;
შესთვალეს: «გაჰხდა უმკვიდროდ სამეფო ჩვენი ყოველი;
არს ერთი ქალი საძეო, არ კიდევ გასათხოველი,
თუ მოგვცემ შვილსა სამისოდ, სხვასა ნუღარას მოელი».

680
«კაცი მოვიდა, აევსო ჯუბაჩითა და რიდითა,
გახარებოდა ხვარაზმშას სიხარულითა დიდითა;
ებრძანა: «მოგ[ვ]ხვდა ღმრთისაგან, ჩვენ რომე ვინატრიდითა!
თვით მაგისებრსა შვილსამცა ჩვენ ხელსა რასა ვჰხდიდითა!»»

681
«კვლა გაგზავნეს სხვანი კაცნი სასიძოსა მოყვანებად,
დაავედრეს: «ნუ აყოვნებთ, მოდით ჩვენად ნაბრძანებად».
მე მაშვრალი, ნაბურთალი საწოლს შეველ მოსვენებად,
გულსა სევდა შემეყარა, ვიწყე ჭირთა მოპოვნებად».

682
აქ საწოლს მჯდომი ტარიელ შექრუშვით, სევდიანადო,
სასიძოს მოყვანისათვის გულს ლახვარი სჭრის დანადო;
მონა მოვიდა სახმობლად, იგ მისთვის წასაყვანადო.
იგ გაუწყრების, რომელი ვერ მზეა იმისთანადო.

683
«მეტმან სევდამან მიმწურა გულსა დაცემად დანისად.
ასმათის მონა შემოდგა, შევჯე ლაღი და ჯანი სად,
წიგნი მამართვა, ეწერა: «ვინ სჩან ალვისა ტანისად,
ადრე მოდიო, გიბრძანებს, დაუყოვნებლად ხანისად».

684
«შევჯე, წაველ, ბახჩას მიველ. ვითა სცნობდენ ლხინთა ზომით!
ბახჩა შევლე, კოშკი დამხვდა, ასმათ ვნახე ძირსა დგომით;
ვნახე, ვსჭვრეტდი ნატირებად, ცრემლი აჩნდა ღაწვთა წთომით,
დამიმძიმდა, არა ვჰკითხე; ჩემი სჭირდა მისვლა ნდომით».

685
«იგი ვნახე დაღრეჯილი, ესე მეტად დამიმძიმდა.
ვითა წინას შემამცინის, აღარ ეგრე გამიღიმდა,
ყოლა სიტყვა არ მამიგო, ოდენ ცრემლთა გარდმოსწვიმდა,
ამით უფრო დამაწყლულა, არა წყლულთა მიაქიმდა».

686
«ჩემი ერთნი გონებანი მეტად შორად გამიკიდნა,
შინა კოშკად შემიყვანა, ფარდაგსაცა ამიზიდნა.
შეველ, ვნახე იგი მთვარე; ჭირმან ყოვლმან უკუმრიდნა,
გულსა შუქნი შემომადგნა, მაგრა გული არ დამიდნა.

687
«იყო არ-ნათლად ნათელი, ფარდაგსა შემომდგომელი;
ებურა მოშლით პირ-ოქრო, მე მივეც რიდე რომელი;
მითვე მწვანითა უებრო მიწოლით ტახტსა მჯდომელი,
ცრემლისა ღვარსა მოეცვა პირი, ელვათა მკრთომელი».

688
«ქვე წვა, ვით კლდისა ნაპრალსა ვეფხი პირ-გამეხებული,
არცა მზე ჰგვანდა, არც მთვარე, ხე ალვა, ედემს ხებული;
ასმათმან დამსვა შორს-გვარად გულსა მე ლახვარ-ხებული;
მერმე წამოჯდა წარბ-შერჭმით, გამწყრალი, გამეხებული».

689
«მიბრძანა: «მიკვირს, რად მოხველ მშლელი პირისა მტკიცისა,
გამწირავი და მუხთალი, შენ, გამტეხელი ფიცისა?!
მაგრა ნაცვალსა პატიჟსა მოგცემსო ზენა, მი, ცისა!»
ვჰკადრე: «რა გკადრო პასუხი მის ჩემგან მე უვიცისა?»»

690
ვთქვი: «პასუხსა ვერას გკადრებ, თუ არა ვსცნობ მე მართალსა:
რა შეგცოდე, რა მიქნია უცნობოსა, ფერ-ნამკრთალსა!»
კვლაცა მითხრა: «რას გეუბნო მტყუვანსა და შენ მუხთალსა?
დიაცურად რას მოვღორდი? მე დაუწვავ ამით ალსა».

691
«შენ არ იცი ხვარაზმშასი სამქროდ ჩემად მოყვანება?!
შენ ჯდომილხარ სავაზიროდ, შენი რთულა ამას ნება,
შენ გასტეხე ფიცი ჩემი, სიმტკიცე და იგი მცნება,
ღმერთმან ქნა და დაგირჩინა ცუდად შენი ხელოვნება!»

692
«გახსოვს, ოდეს «ჰაი» ზმიდი, ცრემლნი შენნი ველთა ბანდეს,
მკურნალნი და დასტაქარნი წამალთაყე მოგიტანდეს?
მამაცისა სიცრუვეთა, ნეტარ სხვანი რამცა ჰგვანდეს!
რადგან დამთმე, მეცა დაგთმობ, ვინძი უფრო დაზიანდეს!»

693
«ამას ვბრძანებ: ვინცა გინდა ეპატრონოს ჰინდოეთსა,
ეგრეც მე მაქვს პატრონობა, უგზოს ვლიდენ, თუნდა გზეთსა!
ეგე აგრე არ იქნების, წა, მომცთარხარ მოსაცეთსა,
აზრნი შენნი შენვე გგვანან, ტყუვანსა და შენ აგეთსა!

694
ცოცხალ ვიყო, შენ ჰინდოეთს, ღმერთო, ხანი ვერა დაჰყო!
თუ ეცადო დაყოფასა, ხორცთა შენთა სული გაჰყო!
სხვა ჩემებრი ვერა ჰპოვო, ცათამდისცა ხელი აჰყო!»
ესე სიტყვა დაასრულა, ყმა ატირდა, სულთქვნა, აჰ-ყო.

695
თქვა: «რა მესმა ესე მისგან, მეიმედა მეტის-მეტად,
კვლავ მიეცა თვალთა ძილი მის ნათლისა ეგრე მჭვრეტად.
აწ დავჰკარგე; რად არ გიკვირს, რად ცოცხალ ვარ, რად ვარ რეტად?
ვა, სოფელო უხანოო, რად ჰზი სისხლთა ჩემთა ხვრეტად?!»

696
«შევხედენ, ვნახე სასთუნალ მუსაფი გაშლით მდებარე,
ავდეგ, ავიღე ღმრთისა და მერმე მე მათი მქებარე,
ვჰკადრე, თუ: «მზეო, დაგიწვავს, ჩემიცა დაწვი მზე ბარე,
რადგან არ მომკლავ, პასუხი ერთაი გკადრო მე ბარე».»

697
«რომე გკადრებ, ესე სიტყვა აწ თუ ცუდად ნალიქნია,
ცამცა მრისხავს, მზისა შუქი ყოლა ჩემთვის ნაშუქნია!
თუ მაღირსებ გაკითხვასა, ავი არა, არ მიქნია».
მან მიბრძანა: «რაცა იცი, თქვიო!» თავი დამიქნია.

698
«კვლაცა ვჰკადრე: «მე თუ, მზეო, თქვენთვის ფიცი გამეტეხოს,
ღმერთმან აწვე რისხვა მისი ზეცით ჩემთვის გაამეხოს!
ვისი გინდა უშენოსა პირი მემზოს, ტანი მეხოს?!
მაშა მაშინ რაგვარ დავრჩე, რა ლახვარი გულსა მეხოს!»

699
«მე მეფეთა დარბაზს მიხმეს, შექნეს დიდი ვაზირობა.
მათ წინასვე დაეპირა იმა ყმისა შენი ქმრობა.
დამეშალა, ვერ დავშლიდი, დამრჩებოდა უმეცრობა;
თავსა უთხარ: «მიემოწმე, ჟამად გიჯობს გულ-მაგრობა»».

700
«მემცა დაშლა ვითა ვჰკადრე, რადგან იგი ვერ მიმხვდარა?
არ იტყვის, თუ ჰინდოეთი უპატრონოდ არ მომხდარა?!
ტარიელ არს მემამულე, სხვასა ჰმართებს არად არა,
ვის მოიყვანს, არა ვიცი, ანუ იგი ვინ მომცდარა?»

701
«ვთქვი: «ამითა ვეღარას ვიქ, ღონე სხვა რა მოვაგვარო!»
თავსა უთხარ: «ნუ მოგიცავ, გონებაო მრავალ-გვარო!»
მედვა გული მხეცისაებრ, ათასჯერცა მინდორს ვარო,
ვისმცა მივეც თავი შენი, შენვე რად მე არ წამგვარო?!»

702
«სულთა ვჰყრიდი გულისათვის, კოშკი ამად გამებაზრა;
იგი წვიმა დარენელდა, რომე პირველ ვარდი აზრა;
ვნახე, ძოწსა მარგალიტი გარე ტურფად მოემაზრა.
მიბრძანა, თუ: «ეგე საქმე მემცა მართლად რად მიაზრა?!»»

703
«არ დავიჯერებ მე შენსა ღალატსა, ორგულობასა,
უვარის ქნასა ღმრთისასა, ამისთვის არ მადლობასა;
იაჯდი თავსა ჩემსა და მორჭმით ჰინდოეთს ფლობასა!
მე და შენ ვიჯდეთ ხელმწიფედ, სჯობს ყოვლსა სიძე-სძლობასა».

704
«მე ღმრთისაებრად მომიტკბა გამწყრალი, გამქისებული,
ანუ მზე იყო ქვეყანად, ან მთვარე პირ-გავსებული;
ახლოს დამისვა, დამიტკბა აქამდის არ-ღირსებული;
მეუბნებოდა, დამივსო ცეცხლი ამითა გზებული».

705
მიბრძანა, თუ: «გონიერი ხამს აროდეს არ აჩქარდეს,
რაცა სჯობდეს, მოაგვაროს, საწუთროსა დაუწყნარდეს;
თუ სასიძო არ მოუშვა, ვა თუ მეფე გაგიმწარდეს,
შენ და ისი წაიკიდოთ, ჰინდოეთი გარდაჰქარდეს!»

706
«კვლა თუ სიძე შემოუშვა, მე შემირთავს, იყოს ასდენ,
ერთმანერთსა გავეყარნეთ, ძოწეულნი გაგვიფლასდენ,
მათ მორჭმულთა მოივლინონ, ჩვენ პატიჟნი გაგვიასდენ,
ესე ამბვად არ ეგების, რომე სპა[რს]ნი გაგვიხასდენ».

707
მე ვჰკადრე: «ღმერთმან აშოროს მას ყმისა შენი ქმარობა!
რა შემოვიდენ ჰინდოვეთს, შევიგნა მათი გმირობა,
უჩვენო ჩემი ძალ-გული და ჩემი მეომარობა:
ასრე დავჰხოცნე, შეეძლოს აღარა, არ, სახმარობა!»

708
მიბრძანა, თუ: «ხამს დიაცი დიაცურად, საქმე-დედლად,
დიდსა სისხლსა ვერ შეგაქნევ, ვერ ვიქნები შუვა კედლად:
რა მოვიდეს, სიძე მოკალ, მისთა სპათა აუწყვედლად.
ქნა მართლისა სამართლისა ხესა შეიქს ხმელსა ნედლად».

709
«ასრე ჰქენ, ჩემო ლომო და მჯობო ყოველთა გმირთაო,
მოპარვით მოკალ სასიძო, ლაშქართა ნუ მოირთაო,
მისთა სპათაცა ნუ დაჰხოც, ზროხათა, ვითა ვირთაო, –
დიადი სისხლი უბრალო კაცმანცა ვით იტვირთაო?»

710
«იგი რა მოჰკლა, ეუბენ პატრონსა, ჩემსა მამასა,
ჰკადრე, თუ: «სპარსთა ვერა ვიქ ჰინდოეთისა ჭამასა,
ჩემია მკვიდრი მამული, არ მივსცემ არცა დარასა,
არ დამეხსნები, გაგიხდი ქალაქსა ვითა ტრამასა!»»

711
«ჩემი ყოლა ნურა გინდა სიყვარული, არცა ნდომა,
ამით უფრო მოგეცემის სამართლისა შენ მოხდომა;
ქნას მეფემან ყელ-მოტეხით შემოხვეწა, შემოკდომა,
ხელთა მოგცემს თავსა ჩემსა, შეგფეროდეს ერთგან სხდომა».

712
«ესე მეტად მომეწონა თათბირი და გამორჩევა,
ჩემსა მტერსა დავაცადე დასახოცლად ხრმლისა ქნევა;
მერმე ავდეგ წამოსავლად, მან დამიწყო ქვევა წვევა,
მწადდა, მაგრამ ვერ შევმართე შეჭიდება, შემოხვევა.

713
ხანი დავჰყავ, გავეყარე, მაგრა გავჰხე ვითა ხელი.
ასმათ წინა წამომიძღვა, ჩამდიოდა ცრემლი ცხელი.
ჭირი ბევრჯელ ვაათასე, ლხინი ჩემი ვაერთხელი,
მერმე წასვლა არა მწადდა, ამად მივალ არ-ფიცხელი».

714
«გარე ვაქციე ასმათი მუნ ჩემი ჩამოყოლილი;
ღამით უჭვრეტდი ვარსკვლავთა მე საწოლს ვერ დაწოლილი;
გულსა დამესვის ლახვარი შავთა წამწამთა სროლილი;
მისმან შუქმან დამალურჯა, დამალება, დამდვა წყლული».

715
ხვარაზმშით გამოემართა რამადან მეფის შვილიო;
მენავეთაცა უბრძანა: «მოჰკაზმეთ ყოვლგნით ნავიო,
მთვარე კირჩხიბსა ზედან ზის, ჩ[ა]აწყვეთ სამძიმარიო».
მათსა ქებას[ა] ვინ იტყვის? ენამ იკრძალოს თავიო.

716
მოვიდა კაცი: «სასიძო მოვაო», მოსვლა გვახარა,
მაგრა თუ ღმერთი რას უზამს, არა იცოდა, გლახ, არა;
მეფესა მიხვდა სიამე, არ სიტყვა ივაგლახა რა,
მიბრძანა, ახლოს მიმისვა, «მოდიო», თავი დახარა.

717
«მიბრძანა: «ჩემთვინ ესე დღე ლხინი და სიხარულია.
გარდავიხადოთ ქორწილი, ხამს, ვითა დასა, სრულია;
კაცი გავგზავნეთ, მოვიღოთ ყოვლგნით საჭურჭლე სრულია,
უხვად გავსცემდეთ, ვავსებდეთ, სიძუნწე უმეცრულია»».

718
«მე გავგზავნე ყოვლგან კაცნი საჭურჭლეთა წამომხმელნი;
სასიძოცა მოგვივიდა, იყვნეს ხანსა არ-დამზმელნი;
შიგნით ჩვენნი გაეგებეს, გარეთ მოდგეს ხვარაზმელნი;
მათ ლაშქართა ერთგან მყოფთა ვერ იტევდეს ვერცა ველნი».

719
«მეფემან ბრძანა: «მოჰკაზმეთ კარვითა მოედანია,
გამოისვენოს სიძემან, დაყოს ცოტაი ხანია;
მუნ მისად ნახვად გავიდნენ უშენოდ სხვანი სპანია,
შენ აქა ნახენ, კმარიან აქა ნახვისა კმანია»».

720
«მაედანს დავდგით კარვები წითლისა ატლასებისა,
მოვიდა სიძე, გარდაჰხდა, დღე, ჰგვანდა, არ აღვსებისა,
შეიქნა გასვლა შიგნითა, ჯარია მუნ ხასებისა,
დაიწყეს დგომა ლაშქართა თემ-თემად, დას-დასებისა».

721
«მე შინა წაველ, მმრავლობდეს სევდისა რაზმთა ურვანი,
მას ვიგონებდი, რომლისა გულსა მიწყლვიდა სურვანი;
ასმათის მონა წიგნით მხვდა, ზე აჩნდა ოფლში ცურვანი:
«მალედ მოდიო, გიბრძანებს, ვისი გაქვს სულებრ წყურვანი»».

722
«მე დავშვრი, ვითა წესია საურავ-გარდახდილისა;
შინა წამოველ, მაშვრალსა ქნა მომდომოდა ძილისა;
მონა მოვიდა, მომართვა წიგნი ასმათის ტკბილისა:
«ადრე მოდიო, გიბრძანებს მსგავსი ალვისა ზრდილისა»».

723
«ცხენისაგან არ გარდავჰხე, წაველ ფიცხლად, დავმორჩილდი;
ქალი დამხვდა ნატირები, ვჰკითხე: «ცრემლსა რასა ჰმილდი?»
მითხრა: «შენი შესწრობილი ტირილსამცა ვით ავსცილდი?
გაუწყვეტლად ვით გამართლო? რაგვარადმცა გავექილდი?!»»

724
«შევედით, ვნახეთ ბალიშსა ზედა წარბ-შერჭმით მჯდომარე;
მზე ვეღარას იქს მის მეტსა, მას გაენათლა რომ არე,
წავდეგ, მიბრძანა: «რასა სდგა? დღე მიგიჩნს წინ საომარე!
ანუ გამწირე, მიტყუე და კვლავცა მომიცთომარე?!»»

725
«მე მეწყინა, აღარა ვთქვი, ფიცხლად გარე შემოვბრუნდი.
უკუვჰყივლე: «აწ გამოჩნდეს, არ მინდოდეს, ვისცა უნდი!
ქალი ომსა რაგვარ მაწვევ, აგრე ვითა დავძაბუნდი!»
შინა მოველ, მოკვლა მისი დავაპირე, არ დავყმუნდი».

726
«ასსა უბრძანე მონასა: «საომრად დაემზადენით!»
შევსხედით, გავლეთ ქალაქი, არავის გავეცხადენით.
კარავსა შეველ, იგი ყმა ვითა წვა, ზარამც თქმად ენით,
უსისხლოდ მოვჰკალ იგი გლახ, თუცა ხმდა სისხლსა დადენით».

727
«კარვის კარი ჩახლათული ჩავსჭერ, გავაქარაბაკე,
ყმასა ფერხსა მოვეკიდე, თავი სვეტსა შეუტაკე.
წინა [მ]წოლთა დაიზახნეს, გლოვა მიხვდა საარაკე;
ცხენსა შევჯე, წამოცაველ; ჯაჭვი მეცვა საკურტაკე».

728
«აწ გაუცუდდეს ფარსადანს იგ მისი თათბირობანი;
ავად მოუხდა ხვარაზმშას ქორწილი, სიძე-რძლობანი;
მზე დაუკარგავს ტარიელს, ეწივნეს ვარდთა ძრობანი,
წესია ამა სოფლისა, გაზაფხულს მოზდევს სთლობანი».

729
«ხმა დამივარდა, შეიქნა ზახილი მოსაწევარი;
წამოველ, წევნა დამიწყეს, დავჰხოცნე ჩემი მდევარი.
ქალაქი მქონდა მაგარი, მტერთაგან მოურევარი,
მუნ შიგან შეველ მშვიდობით, ამოდ იგივე მე ვარი!»

730
«კაცნი გავგზავნენ, ვაცნობე ყოვლგნით ლაშქარსა ყველასა:
«აქა მომართეთ, ვინცაღა ჩემსა იქმოდეთ შველასა».
არ გაწყდა მოსლვა მდევართა ღამესა დია ბნელასა,
ჩემი რა სცნიან, სცვიდიან თავებსა მათსა მრთელასა.»

731
«ცისკრად ავდეგ, შევეკაზმე რა გათენდა ღამე დილად,
ვნახენ სამნი დიდებულნი მეფისაგან მოგზავნილად;
ებრძანა, თუ: «ღმერთმან იცის, გამეზარდე ვითა შვილად,
ჩემი ასრე რად შესცვალე სიხარული სიმძიმილად?

732
ხვარაზმშას სისხლი უბრალო სახლად რად დამადებინე?
თუ ჩემი ქალი გინდოდა, რად არა შემაგებინე?
მე, ბერსა შენსა გამზრდელსა, სიცოცხლე მაარმებინე,
დღე სიკვდილამდის შენიცა თავი არ მაახლებინე!»

733
მე შეუთვალე: «მეფეო, ვარ უმაგრესი რვალისა,
თუ არ, რად მიშლი სიკვდილსა ცეცხლი სირცხვილთა ალისა?
მაგრა, თვით იცით, ხელმწიფე ხამს მქნელი სამართალისა,
მე, თქვენმან მზემან, მაშოროს ნდომა თქვენისა ქალისა!

734
იცით, ჰინდოთა სამეფო რაზომი სრა-საჯდომია! –
ერთიღა მე ვარ მემკვიდრე, – ყველაი თქვენ მოგხდომია:
ამოსწყდა, მათი ყველასა მამული შენ დაგრჩომია;
დღესამდის ტახტი უჩემო არავის არ მონდომია!

735
ვერ გათნევ, თქვენმან კეთილმან, აწ ეგრე არ-მართალია:
ღმერთმან არ მოგცა ყმა შვილი, გიზის ერთაი ქალია,
ხვარაზმშა დასვა ხელმწიფედ, დამრჩების რა ნაცვალია?
სხვა მეფე დაჯდეს ჰინდოეთს, მე მერტყას ჩემი ხრმალია?!

736
»შენი ქალი არად მინდა, გაათხოვე, გამარიდე!
ჰინდოვეთი ჩემი არის, არვის მივსცემ ჩემგან კიდე.
ვინცა ჩემი დამეცილოს, მისით მასცა ამოვფხვრიდე,
სხვად მეშველსა გარეგანსა, მომკალ, ვისცა ვინატრიდე!»»

737
«ესე კაცნი გამეგზავნეს, გონებასა გავეშმაგე.
რომე მისი ვერა მეცნა, ამას უფრო დავედაგე.
მას ზღუდესა გარდავადეგ, მინდორთაკენ რომე ვაგე,
მესმა საქმე საშინელი, თუცა თავი ვერ წავაგე.

738
«შავმან საწყალმან ასმათმან, ნახეთ, რა ნახა თვალითა!
ტარიელისკენ იარა დამწვარმა დანავალითა;
უთხრა: «ამ საქმის მნახავი სიკვდილით შემიწყალითა,
მას შენთვის უყვეს ყოველი, შენ ხელ-ქმნა მიავალითა».»

739
«გამოჩნდეს ორნი ქვეითნი, მე მივეგებე წინარე.
ქალი ჰყვა ერთსა მონასა, ვცანმცა, თუ მოღმა ვინ არე:
თავ-გაგლეჯილი ასმათი, პირსა სისხლ-ჩამომდინარე,
აღარ მიყივლა ღიმილით და, არცა გამიცინა-რე.

740
«იგი ვნახე, დავებნივე, გონებანი გავეშმაგნა; .
შორით უხმე: «რაშიგან ვართ, ანუ ცეცხლმან რათ დაგვდაგნა?»
მან საბრალოდ შემომტირნა, ძლივ სიტყვანი გამოაგნა,
მითხრა: «ღმერთმან სიმრგვლე ცისა ჩვენთვინ რისხვით წამოგრაგნა»».

741
«ახლოს მიველ, კვლაცა ვჰკითხე: «რაშიგან ვართ? თქვი მართალი!»
კვლავ საბრალოდ ამიტირდა, კვლავ მოედვა ამით ალი,
დიდხან სიტყვა ვერა მითხრა, მისთა ჭირთა ნაათალი,
მკერდსა წითლად უღებვიდა სისხლთა ღაწვთა ნაწვეთალი.

742
«მერმე მითხრა: «მოგახსენებ, ესე რადმცა დაგიმალე?
მაგრამ ვითა გაგახარნე, შენცა აგრე შემიწყალე:
ნუ მაცოცხლებ, ნუ დამარჩენ, შემიწყალე, შემიბრალე,
დამხსენ ჩემსა საწუთროსა, ღმერთსა შენსა მიავალე!»»

743
მიანბა: «ოდეს სასიძო მოჰკალ და ხმა დაგივარდა,
მეფესა ესმა, აიჭრა, მართ მისგან გასატკივარდა,
შენ დაგიძახნა: «მიხმეთო», ხმა-მაღლად გახდა ყივარ და.
მოგნახეს, შინა ვერ გპოვეს, მით მეფე გამო[მ]ჩივარდა».

744
ჰკადრეს: «აქა აღარ არის, კარნი სადმე გაუვლიან».
მეფე ბრძანებს: «ვიცი, ვიცი, მეტად კარგა შემიგიან:
მას უყვარდა ქალი ჩემი, სისხლნი ველთა მოუღვრიან,
რა ნახიან ერთმანერთი, არ-შეხედვა ვერ დასთმიან».

745
«აწ, თავმან ჩემმან, მას მოვჰკლავ, ჩემად დად ვინცა მადესა!
მე ღმერთსა უთხარ, დაუბამს მას ეშმაკისა ბადესა!
მათ ბოზ-კუროთა ასეთი რა მისცეს, რა უქადესა?
თუ დავარჩინო, ღმერთი ვგმო! მისად პატიჟად მზად ეს ა».

746
«მის მეფისა წესი იყო: თავი მისი ძვირად ფიცის,
თუცა ფიცის, არ გატეხის, მასვე წამსა დაამტკიცის.
«ესე წყრომა მეფისაგან ვისცა ესმის, ვინცა იცის,
მან უამბო დავარ ქაჯსა, ვინ გრძნებითა ცაცა იცის.

747
«დავარს, დასა მეფისასა, უთხრა ვინმე ღმრთისა მტერმან:
«თავი ფიცა ძმამან შენმან, არ დაგარჩენს, იცის ერმან».
მან აგრე თქვა: «უბრალო ვარ, იცის ღმერთმან სახიიერმან!
ვისგან მოვკვდე, ვისთვის მოვკვდე, მიიხვედროს იგი ვერ მან».»

748
«პატრონი ჩემი აგრევე იყო, წამოხვე შენ ოდეს;
შენეულივე რიდენი ებურნეს, ტურფად შვენოდეს.
დავარ მოსთქმიდა სიტყვათა, რომელნი არა მსმენოდეს:
«ბოზო, შენ ბოზო, რად მომკალ? ვეჭვ, შენცა არა გლხენოდეს!

749
როსკიპო, ბოზო დიაცო, საქმრო რად მოაკლევინე?
ანუ სისხლითა მისითა ჩემი რად მოაზღვევინე?
არ ცუდად მომკლავს ძმა ჩემი. რა გიყავ, რა გაქნევინე?
აწ, ღმერთსა უნდეს, ვერ მიხვდე, ვის ესე დააშლევინე!»

750
«ხელი მიჰყო, წამოზიდნა, თმანი გრძელნი დაუფუშნა,
დაალება, დაალურჯა, მედგრად პირნი მოიქუშნა.
მან პასუხი ვერა გასცა, ოდენ სულთქნა, ოდენ უშნა,
ქალმან შავმან ვერა არგო, ვერცა წყლული დაუ[შ]უშნა.

751
«რა დავარ გაძღა ცემითა, მისითა დალურჯებითა,
წამოდგეს ორნი მონანი, პირითა მით ქაჯებითა,
მათ კიდობანი მოჰქონდა, ეუბნეს არ აჯებითა,
მას შიგან ჩასვეს იგი მზე, ჰგავს, იქნა დარაჯებითა.

752
«მან უთხრა: «წადით, დაჰკარგეთ მუნ, სადა ზღვისა ჭიპია;
წმინდისა წყლისა ვერ ნახოს მყინვარე, ვერცა ლიპია»;
მათ გაეხარნეს, ხმა-მაღლად იყივლეს: «იპი, იპია».
ესე ვნახე და არ მოვჰკვე, არა მგავს არცა სიპია.

753
«ზღვითკე გაარნეს სარკმელნი, მაშინვე დაუჩინარდა.
დავარ თქვა: «მქნელი ამისი ვინ არ დამქოლოს, ვინ არ, და!
ვირემ მომკლვიდეს, მოვკვდები, სიცოცხლე გასაწყინარდა».
დანა დაიცა, მოცაკვდა, დაეცა, გასისხლმდინარდა».

754
«ნესტან-დარეჯან ქაჯთ მისცა, დავარ ეხევის დანებსა;
მზისა სხივსა და მწერვალსა უფსკრულსა ჩაიყვანებსა;
მას უებროსა მნათობსა ნავსა სმენ კიდობანებსა;
პირსა ბურვენ და უკლეტენ, შუქს ვინღა მოივანებსა?»

755
«მზე დაუკარგა სოფელსა, დავარ გულს იცემს დანას ეს;
ქაჯს მისცა, ზღვაში დაანთქა, ვარდი დათრთვილა, დანესეს;
ტარიელისთვის ხელ-ქმნა და ჭირთა სიმრავლე ანასეს,
მამას გაჰყარა სამკვიდროდ და მოაშორევს ანას ეს.»

756
«რად არ მაკვირვებ ცოცხალსა, მე ლახვარ-დაუსობელსა!
აწ იგი მიყავ, რა მმართებს ამისსა მახარობელსა!
ზენაარ, დამხსენ სიცოცხლე სულთადგმა-დაუთმობელსა!»
საბრალოდ ცრემლსა ადენდა უკლებსა, დაუშრობელსა.

757
«მე უთხარ: «დაო, რად მოგკლა, ანუ რა შენი ბრალია? –
რამცა ვქენ ნაცვლად, თვით რომე მისი ჩემზედა ვალია! –
აწ თავსა მისად საძებრად მივსცემ, სად კლდე და წყალია».
სრულად გავქვავდი, შემექნა გული მართ ვითა სალია».

758
«მეტმან ზარმან გამაშმაგა, მომიკიდა ცხრო და თრთოლა;
გულსა უთხარ: «ნუ მოჰკვდები, არას გარგებს ცუდი წოლა,
გიჯობს გაჭრა ძებნად მისად, გავარდნა და ველთა რბოლა. –
აჰა ჟამი, ვისცა გინდა ჩემი თანა წამოყოლა!»»

759
«სევდა დამერთო ასეთი, ვერ მოვიშორვებ, ძნელია:
ნახეთ, სოფელმა რა მიყო, საქმე ნაქმარი ძნელია;
აწ ახლა კაცი ვინ არის ჩემის ჭირისა მქნელია?
ღმერთს მივენდობი, ისი სჯობს, ეს საქმე უფრო მთელია.»

760
«შევიჭურვე, ჩემთან ჩემნი მოემზადნენ ასნი ზრდილნი,
ყმანი ჩემნი გულ-სანდონი, საყვარელნი ვითა შვილნი;
არ მომშორდნენ, უჩემოსა არ უნდოდათ არცა ძილნი,
თან გამომყვნენ, ველნი განვლეთ, ზღვად მივედით დაჭმუნვილნი».

761
«შევე, ფიცხლად შევეკაზმე, ცხენსა შევჯე შეკაზმული;
ას სამოცი კარგი მოყმე, ჩემსა თანა ხან-დაზმული,
გამომყვა და წამოვედით, კართა გარე დარაზმული,
ზღვის პირს მიველ, ნავი დამხვდა, მენავემან მნახა ზმული».

762
«ნავსა შევჯე, ზღვასა შეველ, ზღვასა შიგან გავალაგდი,
არსით ნავი მომავალი უნახავად არ დავაგდი;
მოველოდი, არა მესმა, შმაგი უფრო გავეშმაგდი,
რომე სრულად მომიძულვა, ღმერთსა თურმე ასრე ვსძაგდი».

763
«რომე დავჰყავ წელიწადი, თვე თორმეტი გამეოცა,
მაგრა მისი მნახავიცა სიზმრივ კაცი არ მეოცა;
თანა-მყოლი ყველაკაი ამომიწყდა, დამეხოცა,
ვსთქვი, თუ: «ღმერთსა ვერას ვჰკადრებ, რაცა სწადდეს, აგრე ვყო-ცა»».

764
«ზღვა-ზღვა ცურვა მომეწყინა, მით გამოველ ზღვისა პირსა,
გული სრულად გამიმხეცდა, არ უსმენდი არც ვაზირსა;
ყველაკაი დამეფანტნენ, დარჩომოდა რაცა ჭირსა.
კაცსა ღმერთი არ გასწირავს ასრე, მისგან განაწირსა!»

765
«ერთაი ესე ასმათი და დამრჩეს ორნი მონანი,
ჩემნი გულისა მდებელნი და ჩემნი შემაგონანი.
მისი ვერა ვსცნენ ამბავნი ვერცა დრამისა წონანი,
ტირილი მიჩნდის ლხინად და მდინდიან ცრემლთა ფონანი».

766
თომა მიგვითხრობს ქადაგი, ინდოეთს მოვიარენით;
თვით მე მივართვი ხარება, სიბრძნით ვამცენით, არ ენით.
თავზედა ნიში ჯვარისა სიმშვიდით შეიყარენით;
თვალნი აღახვნეს საფლავით, მარიამს შევეყარენით.

767
«ღამით მევლო, მოვიდოდი, ზღვისა პირსა აჩნდეს ბაღნი;
ჰგვანდეს ქალაქს, ვეახლენით, ცალ-კერძ იყვნის კლდეთა ნაღნი;
არ მიამის კაცთა ნახვა, მიდაღვიდა გულსა დაღნი;
მუნ გარდავხე მოსვენებად, დამხვდეს რამე ხენი ლაღნი».

768
«ხეთა ძირსა მივიძინე, მათ მონათა ჭამეს პური;
მერმე ავდეგ სევდიანი, მიღამებდა გულსა მური:
ვერა მეცნა ეგზომ გრძელად ვერა ჭორი, ვერ დასტური,
ველთა ცრემლით ასოვლებდა, თვალთა ჩემთა მონაწური.

769
«ზახილი მესმა. შევხედენ, მოყმე ამაყად ყიოდა,
შემოირბევდა ზღვის პირ-პირ, მას თურმე წყლული სტკიოდა;
ხრმლისა ნატეხი დასვრილი აქვს, სისხლი ჩამოსდიოდა,
მტერთა ექადდა, წყრებოდა, იგინებოდა, ჩიოდა».

770
«ფრიდონ მოყმე დაკოდილი შავს ზის, მოვა ზღვა-ზღვა ცურვით;
ხელთ ხრმალი აქვს გატეხილი, ბიძა-ძეთა მწყრომი მდურვით;
მას ისრები ზედ ასვია, სისხლი ღვარად, არ მოწურვით;
მოხდომია მას ლომ-გულსა იგ დოლბანდი მრუდად ბურვით».

771
«ზედა ჯდა შავსა ტაიჭსა, ესე აწ მე მითქს რომელი,
მართ ვითა ქარი მოქროდა გაფიცხებული, მწყრომელი;
მონა მივსწივე, მისისა შეყრისა ვიყავ მდომელი;
შევსთვალე: «დადეგ, მიჩვენე, ლომსა ვინ გაწყენს, რომელი?»»

772
აქ ტარიელ შეეყრების, მიეგებვის ზღვისა პირსა;
უცხო უცხოს შეემცნების, ამოართვამს ისრის პირსა;
მას უამბობს ღალატსა და იგ მტერთაგან წანაკიდსა,
ჰკითხავს: «ვინ ხარ, ლომო, გმირო, პირი გიგავს მზისა პირსა?»

773
მას მონასა არა უთხრა, არცა სიტყვა მოუსმინა;
ფიცხლად შევჯე, ჩავეგებე, მე ჩაუსწარ, ჩავე წინა,
უთხარ: «დადეგ, გამაგონე, შენი საქმე, მეცა მინა!»
შემომხედნა, მოვეწონე, სიარული დაითმინა.

774
გამიცადა, ღმერთსა ჰკადრა: «შენ ასეთნი ხენი ვით ხენ!»
მერმე მითხრა: «მოგახსენებ, აწ სიტყვანი რომე მკითხენ:
იგი მტერნი გამილომდეს, აქანამდის რომე ვითხენ,
უკაზმავსა მიღალატეს, საჭურველნი ასრე ვითხენ».

775
მე უთხარ: «დადეგ, დაწყნარდი, გარდავხდეთ ძირსა ხეთასა;
არ შეუდრკების ჭაბუკი კარგი მახვილთა კვეთასა».
თანა წამომყვა, წავედით უტკბოსი მამა-ძეთასა.
მე გავეკვირვე ჭვრეტასა მის ყმისა სინაზეთასა.

776
ერთი მონა დასტაქარი მყვა და წყლულნი შეუხვივნა,
ისრის პირნი ამოუხვნა, დაკოდილნი არ ატკივნა.
მერმე ვჰკითხე: «ვინ ხარ, ანუ მკლავმან შენმან ვისგან ივნა?»
საამბობლოდ დამირიგდა, თავი მისი გაამჩივნა.

777
პირველ მითხრა: არა ვიცი, რა ხარ, ანუ რას გამსგავსო?
ანუ ეგრე რამ დაგლია, ანუ პირველ რამ გაგავსო?
რამან შეგქმნა მოყვითანედ, ვარდ-გიშერი რომე ჰრგავსო?
ღმერთმან მისგან ანთებული სანთელიმცა რად დაგავსო?

778
მულღაზანზარი ქალაქი, ახლოს მე მაქვო რომელი,
ნურადინ-ფრიდონ – სახელი, მეფე ვარ მუნა მჯდომელი;
ესე სამზღვარი ჩემია, სადა ხარ გარდამხდომელი,
ცოტა მაქვს, მაგრა ყოველგნით სიკეთე-მიუთხრომელი.

779
მამის ძმა და მამა-ჩემი პაპმან ჩემმან გაყვნა ოდეს,
ზღვასა შიგან კუნძულია, ჩემად წილად მას იტყოდეს;
თვით ბიძასა ჩემსა მიხვდა, ვისთა შვილთა აწ დამკოდეს;
მათვე დარჩა სანადირო, – არ მივსცემდი, მამერჩოდეს.

780
დღეს გამოველ ნადირობას, ზღვისა პირსა ვინადირე,
მუნა გასვლა მომდომოდა, მით მრეკალი არ ვახშირე;
სპათა უთხარ: «მომიცადეთ, მოვიდოდე მეცა ვირე!»
ხუთთა ოდენ ბაზიერთა მეტი არა დავიჭირე.

781
ნავითა გავე, ზღვისაგან შტო რამე გამოვიდოდა.
არ ამოვჰკრეფდი გამყოფთა, ვთქვი, ჩემთა რად დავრიდო, და?
დამეძაბუნნეს, სიმრავლე მე მათი არ გამვიდოდა,
ვნადირობდი და ვიზახდი, ხმა ჩემი არ უდიოდა.

782
მართლად იჯავრეს, წუნობა მათი თუ ეს[ე] ხმდა ვითა!
გამომეპარნეს ლაშქარნი, გზანი შემიკრეს ნავითა,
თვით ბიძა ძენი ჩემნიცა შესხდეს მათითა თავითა,
ჩემთა გაუხდეს ლაშქართა ომად თავისა მკლავითა.

783
მათი მესმა, დავინახე ზახილი და ხრმალთა ელვა,
ნავი ვსთხოვე მენავეთა, მით ვიყივლე ერთხელ მე «ვა».
ზღვასა შეველ, მომეგება მეომარი ვითა ღელვა,
სწადდა, მაგრა ვეღარა ქნეს ჩემი ზედა წამოკელვა.

784
კვლა სხვანი დიდნი ლაშქარნი უკანა მომეწეოდეს,
იქით და აქათ მომიხდეს, ერთგნით ვერ მომერეოდეს,
არ მომწურვოდეს წინანი, ზურგით მესროდეს მე ოდეს,
ხრმალსა მივენდევ, გამიტყდა, ისარნი დამელეოდეს.

785
მომეჯარნეს, ვეღარა ვქენ, ნავით ცხენი გარდვიხლტუნვე,
ზღვა-ზღვა ცურვით წამოუველ, ჩემი მჭვრეტი გავაცბუნვე;
თანა-მყოლი ყველაკაი დამიხოცნეს, დარჩა მუნვე,
ვინმცა მდევდა, ვერ შემამხდა, მიუბრუნდი, მივაბრუნვე.

786
აწ იგი იქნას, რაცაღა ენებოს ღმრთისა წადილსა!
ვეჭვ, ჩემი სისხლნი არ შერჩენ, ძალი შესწევდეს ქადილსა!
ოხრად გაუხდი ყოფასა, საღამოსა და მათ დილსა,
უხმობ ყვავთა და ყორანთა, მათ ზედა ვაქნევ ხადილსა!

787
ამა ყმამან შემიკვეთა, გული მისკენ მიმიბრუნდა.
მოვახსენე: «აჩქარება შენი ყოლა არად უნდა,
მეცა თანა წამოგყვები, დაიხოცნენ იგი მუნ, და!
ჩვენ ორთავე მეომარი განაღამცა შეგვიძრწუნდა!

788
ესეცა უთხარ: «ამბავი ჩემი არ გაგეგონების,
უფრორე წყნარად გიამბობ, თუ ჟამი ჩვენ გვექონების».
მან მითხრა: «ლხინი საჩემო მაგას არ შეეწონების!
დღედ სიკვდილამდის სიცოცხლე შენ ჩემი დაგემონების».

789
მივედით მისსა ქალაქსა ტურფასა, მაგრა ცოტასა;
გამოეგებნეს ლაშქარნი, ისხემდეს მისთვინ ოტასა,
პირსა იხოკდეს, გაჰყრიდეს ნახოკსა ვით ნაფოტასა,
ეხვეოდიან, ჰკოცნიან ხრმალსა და სალტე-კოტასა.

790
კვლა მოვეწონე, ვეტურფე მე მისი გარდნაკიდარი;
შემასხემდიან ქებასა: «მზეო, შენ ჩვენთვის ი დარი!»
მივედით, ვნახეთ ქალაქი მისი ტურფა და მდიდარი,
ყველასა ტანსა ემოსა ზარქაში განაზიდარი.

791
მოსჯობდა, ომი შეეძლო, ხმარება ცხენ-აბჯარისა;
დავჰკაზმეთ ნავი, კატარღა და რიცხვი სპათა ჯარისა;
კაცი ხმდა, მისთა მჭვრეტთათვის ღონემცა ეაჯა რისა!
აწ გითხრა ომი მოყმისა, მებრძოლთა დამსაჯარისა.

792
მათი მესმა დაპირება, ჩაბალახთა ჩამოხურვა;
ნავი წინა მომეგება, არა ვიცი, იყო თუ რვა.
ფიცხლა ზედა შევეჯახე, მათ დაიწყეს ამოდ ცურვა:
ქუსლი შევეც, დაუქცივე, დაიზახნეს დიაცურ «ვა!»

793
კვლა სხვასა მიველ, მოვჰკიდე ხელი ნავისა ბაგესა,
ზღვასა დავანთქენ, დავჰხოცნე, ომიმცა რაღა აგესა!
სხვანი გამექცეს, მიმართეს მათ მათსა საქულბაგესა;
ვინცა მიჭვრეტდის, უკვირდა, მაქებდეს, არ მაძაგესა.

794
ზღვა გავიარეთ, გავედით, შემოგვიტიეს ცხენია,
კვლა შევიბენით, შეიქნნეს ომისა სიმარცხენია.
მუნ მომეწონა ფრიდონის სიქველე-სიმკიცხენია:
იბრძვის ლომი და პირად მზე, იგი ალვისაც ხენია.

795
თვით ორნივე ბიძას ძენი მისნი ხრმლითა ჩამოყარნა,
ხელნი წმიდად გარდაკვეთეს, იგი ასრე ასაპყარნა,
მოიტანნა მხარ-დაკრულნი, ერთმან ორნი არ დაყარნა,
მათნი ყმანი გაამტირლნა, მისნი სპანი ამაყარნა.

796
მათნი ლაშქარნი გაგვექცეს; ვეცენით, გაცავფანტენით.
ფიცხლად წაუღეთ ქალაქი, არ თავნი გავაზატენით;
ქვითა დავლეწეთ წვივები, ჩვენ იგი გავაანტენით.
მომკალით, ლარი დავლიოთ ან აკიდებით, ან ტენით.

797
ფრიდონ ნახნა საჭურჭლენი და ბეჭედნი მისნი დასხნა.
თვით ორნივე ბიძის ძენი დაპყრობილნი წამოასხნა.
მისთა ნაცვლად სისხლნი მათნი მოღვარნა და ველთა ასხნა;
ჩემი თქვეს, თუ «ღმერთსა მადლი, ვინ ალვისა ხენი ასხნა!»

798
მივედით, მოქალაქეთა ზარი ჩნდა, რომე ზმიდიან,
აჯათა მქნელნი მჭვრეტელთა გულსა მუნ დააბმიდიან;
მე და ნურადინს ყველანი ქებასა შეგვასხმიდიან,
გვითხრობდეს: «მკლავთა თქვენთაგან ჯერთ მათნი სისხლნი მიდიან!»

799
ლაშქარნი ფრიდონს მეფედ და მიხმობდეს მეფეთ-მეფობით,
თვით თავსა მათსა მონად და ჩემსა ყველასა სეფობით;
დაღრეჯით ვიყავ, ვერ მპოვეს ვეროდეს ვარდსა მკრეფობით,
ჩემი ვერ ცნიან ამბავი, მუნ იყო არ იეფობით.

800
დღესა ერთსა მე და ფრიდონ ნადირობას გამოვედით,
ზღვასა ზედა წაწურვილსა ქედსა რასმე გარდავდეგით;
ფრიდონ მითხრა: «გითხრობ რასმე, – ვთამაშობდით, ცხენსა ვსხედით,–
ერთი რამე საკურველი მე ვნახეო ამა ქედით».

801
მე ვჰკითხევდი, ფრიდონ მეტყვის მართ ამბავსა ესოდენსა:
«დღე ერთ მწადდა ნადირობა, შევჯე ამა ჩემსა ცხენსა, –
ზღვათა შიგან იხვსა ჰგვანდა, ხმელთა ზედა შავარდენსა, –
აქა ვდეგ და თვალ უგებდი ქორსა, იქით განაფრენსა.

802
ზოგჯერ ზღვითკე მივიხედნი, წავსდგომოდი ამა გორსა;
ზღვასა შიგა ცოტა რამე დავინახე, თუცა შორსა.
ეგრე ფიცხლა სიარული არას ძალ-აქვ მისსა სწორსა,
ვერად ვიცან, გონებასა გავეკვირვე ამად ორსა.

803
ვჰთქვი: «რა არის, რას ვამსგავსო, მფრინველია, ანუ მხეცი?»
ნავი იყო, არ ეფარა სამოსელი მრავალ-კეცი;
წინა კაცნი მოზიდვიდეს; თვალი ამად დავაცეცი,
მთვარე უჯდა კიდობანსა, ცა მეშვიდე მასცა ვეცი.

804
ამოძვრეს ორნი მონანი, შავნი მართ ვითა ფისანი.
ქალი გარდმოსვეს, სისხონი ვნახენ მისისა თმისანი.
მას რომე ელვა ჰკრთებოდა, ფერნიმცა ჰგვანდა რისანი!
მან გაანათლა ქვეყანა, გაცუდდეს შუქნი მზისანი!

805
სიხარულმან ამაჩქარა, ამათრთოლა, დაცამლეწა,
იგი ვარდი შემიყვარდა, რომე თოვლსა ეხაეწა;
დავაპირე შეტევება, ვთქვი: «წავიდე მათკე მე, წა,
ჩემსა შავსა სულიერი რამცა ვითა გარდეხვეწა!»

806
ცხენი გავქუსლე, იქმოდეს შამბნი ხმასა და ხრიალსა,
ვეღარ მივესწარ, გამესწრნეს, რაზომცა ვსცემდი წრტიალსა.
ზღვის პირსა მიველ, შევხედენ, ჩნდა ოდენ მზისა ტიალსა,
გამშორებოდეს, წამსვლოდეს, ამისთვის დავეწვი ალსა».

807
ესე მესმა ფრიდონისგან, მომემატა ცეცხლთა სიცხე,
ცხენისაგან გარდავიჭერ, თავი სრულად გავიკიცხე,
ჩემთა ღაწვთა დანადენი მე ჩემივე სისხლი ვიცხე.
უთხარ: «მომკალ, უჩემოსა, ენახოსცა ვისცა ის ხე!»

808
ესე ჩემგან გაუკვირდა ფრიდონს, უცხოდ ეუცხოა,
მაგრა მეტად შევებრალე, ტირილითა მესათნოა;
ვითა შვილი დამადუმა, მემუდარა, შემეპოა,
თვალთათ ვითა მარგალიტი ცრემლი ცხელი გარდმოთოა.

809
ვაგლახ მეო, რა გიამბე ფათერაკად, მცდარმან, შმაგად!
მოვახსენე: «ნურა გაგვა, ნუ ინაღვლი მაგას მაგად!
იგი მთვარე ჩემი იყო, მით მედების ცეცხლი მდაგად:
აწ გიამბობ, რადგან თავი გინდა ჩემად ამხანაგად».

810
ფრიდონს უთხარ ყველაკაი ჩემი, თავსა გარდასრული;
მან მითხრა, თუ: «რას ვიტყოდი მოცთომილი გაბასრული!
შენ, მაღალი ჰინდოთ მეფე, ჩემსა რადმე ხარ მოსრული,
სახელმწიფო საჯდომი და ტახტი გმართებს, სრაცა სრული».

811
კვლაცა მითხრა: «ვისცა ღმერთი საროს მორჩსა ტანად უხებს,
მას ლახვარსა მოაშორებს, თუცა პირველ გულსა უხებს,
იგი მოგვცემს წყალობასა მისსა, ზეცით მოგვიქუხებს,
ჭირსა ლხინად გაგიცვალებს, არათ ოდეს შეგაწუხებს».

812
წამოვედით ნატირებნი, სრას დავსხედით თავის წინა;
ფრიდონს უთხარ: ჩემი შემწე შენგან კიდე არავინ ა,
ვითა ღმერთმან შენი მსგავსი სოფლად არა მოავლინა,
მაშა რადგან შეგემეცნე, ამის მეტი რად რა მინა?

813
არ ავი გესვა მოყვარე, ჟამი თუ მომხვდეს ჟამისად,
ენა, გონება მახმარე გამოსარჩევლად ამისად:
რა მოვაგვარო, რა მიჯობს სალხენლად ჩემად და მისად?
თუ ვერას ვარგებ, ვიქნები ვერ-დამყოვნელი წამისად.

814
მან მითხრა: ბედი ღმრთისაგან მიჯობსღა ამას რომელი?
მოსრულხარ ჩემად წყალობად მეფე ჰინდოეთს მჯდომელი;
მემცა რად ვიყავ ამისთვის მადლისა რასმე მდომელი?
ერთი ვარ მონა მონებად წინაშე თქვენსა მდგომელი.

815
ესე ქალაქი გზა არის ნავთა, ყოველგნით მავალთა,
შემომკრეფელი ამბავთა უცხოთა რათმე მრავალთა;
აქა მოგესმის წამალი, შენ რომე ცეცხლი გწვავს ალთა.
ნუთუ ქნას ღმერთმან გარდასვლა ა მაგა ჭირთა და ვალთა!

816
ჩვენ გავგზავნეთ მენავენი, რომელთაცა კვლა უვლია,
მოგვინახონ იგი მთვარე, ვისთვის ჭირი არ გვაკლია;
მუნამდისცა მოიჭირვე, – გონებამან არ დაგლია.
ყველა ჭირი არ ეგების, თუმცა ლხინმან არ დასძლია.

817
კვლავ მოგახსენებ, მეფეო, იყავ გულისა ამებად,
თავი ჩემი და ლაშქარნი მე თქვენთვის დამიც წამებად;
ღმერთი უხვია, გიბოძებს შენსავე ტახტსა დაგებად,
არ მოიკრიფვის ნაყოფი უდროვოთ და უჟამებად.

818
კაცნი უხმენ მასვე წამსა, – ესე საქმე დავიურვეთ, –
უბრძანეთ, თუ: «ნავებითა წადით, ზღვა-ზღვა მოიცურვეთ,
მოგვინახეთ, საყვარელსა მისსა მისთვის მოვასურვეთ;
თავთა ჭირი უათასეთ, რადმც უშვიდეთ, რადმცა ურვეთ?»

819
ტარიელ, გვითხარ სიმღერა მაგ ხმითა მოგვრინავითა,
არ გვიყოს ღმერთმან სამუდმოდ ცა რისხვით მოგვგრინავითა,
ნუ არის გული ნიადაგ ლახვართა მოგვრგინავითა;
ამ ჩემსა სულსა ზღვას შევრთავ, მზესა შინ მიგვრი ნავითა.

820
მოასხნა ფრიდონ, გაგზავნა მცოდნელი ყოვლის ზღვისანი;
უბრძანა: «იცით, არა ჰგავს აწ ამას საქმე სხვისანი,
მოსულა ინდოთ ხელმწიფე, გარჯილი შორის გზისანი,
ან უნდა ზღვასა დაენთქნეთ, ან შუქნი ჰპოვოთ მზისანი!»

821
სხვანი წამოდგნეს მისისა სპათაგან გამორჩეული:
«ხედავთა ამა საროსა, სჩანს ჭირთა შენარხეული,
ჩვენ ამის ჭირთა ვენაცვლნეთ, მეფე მოყმეა ეული,
აწ წადით, თქვენცა დაყავით საძებრად წელი წრეული!»

822
აჩინნა კაცნი, სადაცა სადგურნი ნავთა სჩენოდეს;
უბრძანა: «ძებნეთ ყოველგან, რაცა ვის მისი გსმენოდეს».
მოლოდნა მიჩნდა სალხინოდ, პატიჟნი მორემლხენოდეს,
უმისოდ ლხინი მინახავს, ამა დღისათვის მრცხვენოდეს!

823
ფრიდონ საჯდომნი დამიდგნა ადგილსა საბატონოსა,
მითხრა, თუ: «მცდარ ვარ, აქამდის ვერ მივხვდი გასაგონოსა:
ხარ დიდი მეფე ჰინდოთა, რა ვით ვინ მოგაწონოსა!
ვინ არის კაცი, რომელმან თავი არ დაგამონოსა?!»

824
ზღვათა და ხმელთა არ მორჩა, გაგზავნა ყოვლგნით მძებნელი;
ზღვათა ნავი და კატარღა თემ-თემად გზათა მტკეპნელი;
ამბავს ვიცდიდი შავგული ახალთა ცრემლთა მდენელი,
ვისცა ენახოს ნათელად ღრუბლის შეკრული მზე ბნელი!

825
რას ვაგრძელებდე! მოვიდეს ყოვლგნით ამბვისა მძებნელნი,
ცუდნი და ცუდთა ადგილთა თავისა დამაშრობელნი;
ვერა ვერ ეცნა, ვერ იყვნეს ვერას ამბვისა მცნობელნი,
მე უფრო მდინდეს თვალთაგან კვლა ცრემლნი შეუშრობელნი.

826
ვთქვი: «რა მქონდა სახლსა ჩემსა, სპათა ვსჭვრეტ და ვსვამ იგია,
მე ვიშვებ და იგი ტყვედა ზღვათა შიგა წამიგია,
კლდისაგანცა უმაგრესსა ესე ვითა გამიგია?
ხრმალსა ხელსა ვეღარას ვხდი, ცუდად შიგან რას მიგია?

827
მე ფრიდონს უთხარ: «ესე დღე ვითა მესაზაროების,
ამისად მოწმად ღმერთი მყავს, სათქმელად მეუცხოების;
უშენოდ მყოფსა ღამე და დღეცა მესაღამოების,
დახსნილ ვარ ლხინსა ყოველსა, მით გული ჭირსა მოების.

828
მაშა მე მისსა ამბავსა რადგან აღარას მოველი,
ვეღარ ვიქნები, გამიშვი, ვარ ფარმანისა მთხოველი!»
ფრიდონს რა ესმა, ატირდა, სისხლითა მუნ მორწყო ველი,
მითხრა, თუ: «ძმაო, დღესითგან ცუდ ჩემი ლხინი ყოველი!»

829
თუცა დია მოიჭირვეს, ვერცა ეგრე დამიჭირეს;
მისთა სპათა მუხლ-მოყრილთა თავი მათი ჩემ-კერძ ირეს,
მეხვეოდეს, მაკოცებდეს, ატირდეს და ამატირეს:
«ნუ წახვალო და გაწამოთ, სიცოცხლეა ჩვენი ვირეს!»

830
ეგრე უთხარ: «თქვენი გაყრა მეცა დია მეძნელების,
მაგრა ლხინი უმისოსა ჩემგან ძნელად გაიძლების;
ჩემსა ტყვესა ვერ გავსწირავ, თქვენცა დია გებრალების,
ნუვინ მიშლით, არ დავდგები, არცა ვისგან დამეშლების».

831
ღმერთი მყავს მოწმად, ვეცადე გულისა მობრუნებასა,
მაგრამ არ დამყვა სალხინოდ, მეტყოდა ვაგლახ ვნებასა;
ერთხელ დამწვარი პატრუქი ვეღარ იქს გაპწყინვებასა.
აწ ნუღარა იქთ ჩემისა წასვლითა დაჭმუნებასა.

832
მერმე ფრიდონ მოიყვანა, მიძღვნა ესე ჩემი ცხენი,
მითხრა: «ხედავ, პირი მზისა, თქვენ საროსა ეგეც ხენი,
ვიცი, მეტი არა გინდა, ძღვენი რამცა გავკიცხენი?
თვით ამანვე მოგაწონოს სახედრობა, სიფიცხენი».

833
ფრიდონ გამომყვა, წავედით, ორთავე ცრემლნი [ვ]ღვარენით;
მუნ ერთმანერთსა ვაკოცეთ, ზახილით გავიყარენით.
სრულად ლაშქარნი მტიროდეს გულითა მართლად, არ ენით.
გაზრდილ-გამზრდელთა გაყრასა ჩვენ თავნი დავადარენით.

834
ფრიდონისით წამოსრულმან წავე ძებნად, კვლა ვიარე,
რომე არა არ დამირჩა ხმელთა ზედა, ზღვათა გარე,
მაგრა მისსა მნახავსაცა კაცსა ვერას შევეყარე;
გული სრულად გამიშმაგდა, თავი მხეცთა დავადარე.

835
ვჰთქვი, თუ: «ჩემი აღარაა სიარული, ცუდი ცურვა,
ნუთუ მხეცთა სიახლემან უკუმყაროს გულსა ურვა!»
მონათა და ამა ასმათს სიტყვა უთხარ შვიდი, თუ რვა:
ვიცი, რომე დამირჯიხართ, დია გმართებს ჩემი მდურვა.

836
აწ წადითო, მე დამაგდეთ, ეტერენით თავთა თქვენთა,
ნუღარ უჭვრეტთ ცრემლთა ცხელთა, თვალთა ჩემთათ მონადენთა!
რა ესენი მოისმინნეს საუბართა ესოდენთა,
მითხრეს: «ჰაი, რასა ბრძანებთ, ნუ მოასმენ ყურთა ჩვენთა!

837
უშენოსა ნუმცა ვნახავთ ნუ პატრონსა, ნუ უფალსა!
ნუთუ ღმერთმან არ გაგვყარნეს ცხენთა თქვენთა ნატერფალსა!
თქვენ გიჭვრეტდეთ საჭვრეტელსა შვენიერსა, სატურფალსა!»
თურე ბედი მოაღაფლებს კაცსა აგზომ არ-ღაფალსა.

838
ვეღარ გავგზავნენ, სიტყვანი მესმნეს მონათა ჩემთანი,
მაგრა დავყარენ არენი მე კაცრიელთა თემთანი;
სახლად სამყოფნი მიმაჩნდეს თხათა და მათ ირემთანი.
გავიჭერ, სრულად დავტკეპნენ ქვე მინდორნი და ზე მთანი.

839
ესე ქვაბნი უკაცურნი ვჰპოვენ, დევთა შეეკაფნეს,
შემოვები, ამოვსწყვიტენ, ყოლა ვერას ვერ მეხაფნეს,
მათ მონანი დამიხოცნეს, ჯაჭვნი ავად მოექაფნეს.
საწუთრომან დამაღრიჯა, ცქაფნი მისნი კვლა მეცქაფნეს.

840
დევნი დახოცნა ტარიელ, შექმნა სისხლისა მდენები;
ასმათ ილოცავს, ღმერთს წინა გამარჯვებისა მქენები;
ვით მოხდომია შეკაზმა, ბევრი ხამს ქებად ენები,
მკლავისა ძალით დახოცნა, არ შეჰყაროდა სენები.

841
დევთა ყვირილი, ზახილი ზეცამდის აიწეოდა:
მათითა ლახტის ცემითა ქვეყანა შეირყეოდა;
მზე დააბნელეს მტვერითა, ალვის შტო შეირხეოდა,
ასნი ერთ კერძო მომიხდეს, დავფრიწე, დაიხეოდა.

842
პირველი რაზმი დავფრიწე, შევლეწე ქვაბის კარები;
დიდი რამ დევი მომიხდა, მას ხელთა ჰქონდა ფარები;
რქასა ვსტაცე, დავითრივე, არ მოვახმარე მხარები;
ხანჯლითა გული გაუპე, რუდ დის სისხლისა ღვარები.

843
დაღამდა, ომი დასწყნარდა, გუ[მ]ბათსა დაჯდა მთვარეო;
დახოცილითა დევითა აივსო არე-მარეო;
გლახ მე და ასმათ მარტონი გავჰყრიდით ქვაბთა გარეო;
ხელსა მიმჭირდა, მას აქათ სულნი ამომხდენ ბარეო.

844
აჰა, ძმაო, მაშინდიდგან აქა ვარ და აქა ვკვდები;
ხელი მინდორს გავიჭრები, ზოგჯერ ვტირ და ზოგჯერ ვბნდები,
ესე ქალი არ დამაგდვბს, – არს მისთვისვე ცეცხლ-ნადები, –
ჩემად ღონედ სიკვდილისა მეტსა არას არ ვეცდები!

845
რომე ვეფხი შვენიერი სახედ მისად დამისახავს,
ამად მიყვარს ტყავი მისი, კაბად ჩემდა მომინახავს;
ესე ქალი შემიკერავს, ზოგჯერ სულთქ[ვ]ამს, ზოგჯერ ახავს;
რათგან თავი არ მომიკლავს, ხრმალი ცუდად მომიმახავს.

846
მისსა ვერ იტყვის ქებასა ყოველი ბრძენთა ენები;
მას დაკარგულსა ვიგონებ მე, სიცოცხლისა მთმენები;
მას აქათ ვახლავ ნადირთა, თავსა მათებრვე მხსენები;
სხვად არას ვიაჯ ღმრთისაგან, ვარ სიკვდილისა მქენები.

847
აწ ათია წელიწადი, ჰინდოეთით რა წასრულა,
მის მთვარისა ჩემგან პოვნა ანუ ნახვა გარდასრულა;
აჰა, მიკვირს, ალმასისა გული გასძლებს ამას რულა!»
ყმამან ხელი პირსა იკრა, რა ამბავნი დაასრულა.

848
პირსა იცა, გაიხეთქა ღაწვი, ვარდი აახეწა,
ლალი ქარვად გარდაიქცა, ბროლი სრულად დაილეწა;
ავთანდილსცა ცრემლი წასდის წამწამთაგან ერთ-სახე, წა;
მერმე ქალმან დაადუმა, მუხლ-მოყრილი შეეხვეწა.

849
ტარიელ უთხრა ავთანდილს, ასმათის დად სამებულმან:
«შენ ყველაკაი გაამე მე ვერას ვერ ამებულმან;
გიამბე ჩემი ამბავი სიცოცხლე-გაარმებულმან,
აწ წადი, ნახე შენი მზე ნახვისა მოჟამებულმან».

850
ავთანდილ უთხრა: «მე შენი გაყრა არ მამეთმინების;
თუ გაგეყრები, თვალთაგან ცრემლიცა დამედინების.
მართალსა გითხრობ, ამისი კადრება ნუ გეწყინების,
შენ ვისთვის ჰკვდები, მაგითა მას არა არ ელხინების.

851
რა აქიმი დასნეულდეს, რაზომ გინდა საქებარი,
მან სხვა უხმოს მკურნალი და მაჯისაცა შემტყვებარი,
მას უამბოს, რაცა სჭირდეს სენი, ცეცხლთა მომდებარი:
სხვისა სხვამან უკეთ იცის სასარგებლო საუბარი.

852
რაცა გითხრა, მომისმინე, ბრძენი გეტყვი, არა ხელი:
ასი გმართებს გაგონება, არ გეყოფის, არ, ერთხელი;
კარგად ვერას ვერ მოავლენს კაცი აგრე გულ-ფიცხელი.
აწ მე მინდა ნახვა მისი, ვისგან დამწვავს ცეცხლი ცხელი.

853
იგი ვნახო, სიყვარული მისი ჩემთვის დავამტკიცო;
მოვახსენო, რაცა მეცნას, მეტი საქმე არა მიცო;
შენ გენუკევ, შემაჯერო, ღმერთი იღმრთო, ცაცა იცო,
ერთმანერთი არ გავსწიროთ, მაფიცო და შემამფიცო.

854
რომე აქათ არ წახვიდე, შენ თუ ამას შემეპირო,
მეცა ფიცით შეგაჯერებ, არასათვის არ გაგწირო,
კვლა მოვიდე შენად ნახვად, შენთვის მოვკვდე, შენთვის ვირო,
ღმერთსა უნდეს, ვისთვის ჰკვდები, მისთვის აგრე არ გატირო.

855
მან მიუგო: «უცხოს უცხო აგრე ვითა შეგიყვარდი?
გასაყრელად გეძნელები, იადონსა ვითა ვარდი;
რაგვარამცა დაგივიწყე, რაგვარამცა უკუმქარდი!
ღმერთმან ქნას და კვლაცა გნახო ალვა მორჩი, განაზარდი.

856
პირი შენი ნახვად ჩემად თუ მობრუნდეს, ტანი იხოს,
გული მინდორს არ გაიჭრეს, არ ირმოს და არცა ითხოს;
თუ გიტყუვო, მოგაღორო, ღმერთმან რისხვით გამიკითხოს!
შენმან ჭვრეტა-სიახლემან მომაქარვოს სევდა, მითხოს!»

857
ტარიელ შეფიცნეს მოყვარენი გ…
შენ ყუერდეს ერთმანერთი მიწ…
გიამბე ჩე[მ]ს მყ… .
აწ წადი, ნისვლა… უხ… და ჭ…  ასჯერ ვა

858
ავთანდილ უმას არსცა … . მთ… სომე ბრძანე
თუ გაგეყრები თვალი შერი გეტ… . ე
მართალსა გითხრობ ამის ვასკულ… . ე
შენ ვისთვი ჰკვდები, არა გე … ე

859
ამა ზედა შეიფიცნეს მოყვარენი, გულ-სადაგნი,
იაგუნდნი ქარვის-ფერნი, სიტყვა-ბრძენნი, ცნობა-შმაგნი;
შეუყვარდა ერთმანერთი, სწვიდეს მიწყივ გულსა დაგნი,
მას ღამესა ერთგან იყვნეს შვენიერნი ამხანაგნი.

860
ავთანდილცა მასვე თანა ტიროდა და ცრემლნი ღვარა;
რა გათენდა, წამოვიდა, აკოცა და გაეყარა;
ტარიელს თუ ვით ეწყინა, – რა ქნას, – ამას ვერ მიმხვდარა;
ავთანდილცა ჩატიროდა, შამბი შიგან ჩაიარა.

861
ავთანდილს ასმათ ჩამოჰყვა, ზენარით ეუბნებოდა,
მუხლთა უყრიდა, ტიროდა, თითითა ეხვეწებოდა,
ადრე მოსვლასა ჰვედრებდა, მართ ვითა ია ჭკნებოდა;
მან უთხრა: «დაო, უთქვენოდ სხვა რამცა მეგონებოდა!

862
ადრე მოვალ, არ გაგწირავ, არას დავზამ შინა ხანსა,
ოდენ სხვაგან არ წავიდეს, ნუსად არებს იმა ტანსა;
აქათ ორ თვე არ მოვიდე, ვიქმ საქმესა დაუგვანსა,
შეიგენით, მიცემულვარ ჭირსა რასმე თანისთანსა».

863
იგი მუნით წამოსრული სევდამანცა განა მოკლა!
პირსა იხოკს, ვარდსა აპობს, ხელი მისი გაამხოკლა;
სისხლსა, მისგან დადენილსა, მხეცი ყოვლი გაამლოკლა;
მისმან ფიცხლა სიარულმან შარა გრძელი შეამოკლა.

864
მუნ მივიდა, სადა იგი მისნი სპანი დაეყარნეს.
ნახეს, იცნეს; რაგვარაცა მართებს, ეგრე გაეხარნეს.
შერმადინსცა ახარებდეს, ფიცხლა კაცთა თავნი არნეს:
მოვიდაო, აქანამდის ვისთვის ლხინი გაგვემწარნეს!

865
გაეგება, მოეხვია, ზედა დასდვა პირი ხელსა,
აკოცებდა, სიხარულით ცრემლთა ღვრიდა ველთა მსვრელსა;
ესე თქვა, თუ: «ნეტარ, ღმერთო, ცხადსა ვხედავ, ანუ ბნელსა?
მე ვით ღირს ვარ ამას, რომე თვალნი ჩემნი გჭვრეტენ მრთელსა!»

866
ყმამან მდაბლად მოიკითხა, ზედა დასდვა პირი პირსა;
უბრძანებდა: «ღმერთსა ვმადლობ, შენ თუ ჭირად არა გჭირსა!»
დიდებულთა თაყვანი-სცეს, აკოცებდეს, ვინცა ღირს ა,
ზარსა სცემდეს, უხაროდა უფროსსა და თუნდა მცირსა.

867
მოვიდეს, სადა საყოფად სახლი დგა მუნ აგებული.
მოვიდა ნახვად ყოველი მის ქალაქისა კრებული.
მაშინვე დაჯდა ნადიმად მორჭმით, ლაღი და შვებული.
ენა მის დღისა შვებასა ყოლა ვერ იტყვის კლებული.

868
შერმადინს უთხრა, უამბო ყოველი მისგან ნახული,
ანუ ვით პოვა იგი ყმა, მისგანვე მზედ დასახული.
ავთანდილს ცრემლი უყოფდა, უბნობდა თვალ-დაფახული:
«უმისოდ მყოფსა სწორად მიჩს ჩემთვის დარბაზი და ხული».

869
მუნ ამბავი შინაური ყველაკაი მოახსენა:
«შენი წასვლა არვინ იცის, რაცა მითხარ, აგრე ვქენა!»
მას დღე მუნით არ წავიდა, ინადიმა, გაისვენა,
ცისკრად შეჯდა, გაემართა, დღე რა მზემან გაათენა.

870
არცაღა დაჯდა ნადიმად, არცა ქნად კვლა ხალვათისა;
შერმადინ მახარობელი წავა მისვლისა მათისა,
ფიცხლა წავიდა, სავალი სამ დღე ვლო დღისა ათისა.
მას ლომსა ნახვა უხარის მის მზისა მეკამათისა.

871
შესთვალა: «მეფე უკადრი ხარმცა მორჭმით და დიდებით!
ამა საქმესა ვიკადრებ შიშით, კრძალვით და რიდებით:
მის ყმისა ვერას ვერ მცნობი უხმობდი თავსა ფლიდებით,
აწ ვცან და გაცნევ ყველასა, მოვალ შვებით და მშვიდებით».

872
ფიცხლავ გაგზავნეს მეფისა წინაშე შემტყობელია,
«სამი წელია ქვეყანა ჩვენთვის უმზეო, ბნელია».
შესთვალეს ყველა უკლებლად, რისაცა იყოს მქნელია;
«უპოვნია და მოსულა, არ ავი საძებნელია».

873
როსტევან – მეფე უკადრი, მორჭმული, შეუპოელი!
შერმადინ მოციქულობა თვით მოახსენა ყოელი.
«ავთანდილ მოვა წინაშე, მის ყმისა ვისმე მპოელი».
ბრძანა: «ვცან ჩემი ღმრთისაგან სააჯო და სათხოელი».

874
რა მოისმინა მეფემან სიტყვანი არ საწყინისა
ბრძანა თუ: «ღმერთმან კვლავ მოგვცეს ჩვენ დამართება ლხინისა!»
მივეგებნეთო, შესხდომა თქვეს ცისკრად განთიადისა.
შეიტყო, რომე ნაქმარი იყო ეს თინათინისა.

875
თინათინს ჰკადრა შერმადინ, ნათელსა მას უღამოსა:
«ავთანდილ მოვა წინაშე, გკადრებს ამბავსა ამოსა».
იგი მით აკრთობს ელვასა, მზისაცა უთამამოსა,
მას საბოძვარი უბოძა, მისი ყველაი დამოსა.

876
მეფე შეჯდა, გაეგება ყმასა, მუნით მომავალსა;
ამას პირ-მზე მეფისაგან ივალებდა ვითა ვალსა.
მიეგება, მოეგება მხიარული გულ-მხურვალსა,
დიდებულთა ჯარისაგან ზოგი ჰგვანდა ვითა მთრვალსა.

877
მოვიდა პირ-მზე ავთანდილ მპოვნელი ტარიელისა;
მეფე ეხვევის გულ-ტკბილად, ცრემლი აღარა დენისა;
გამზრდელ-გაზრდილთა საქებრად ხმარება უნდა ენისა,
ამათ უამბობს ამბავსა, მის მზისა ნახვასც ელისა.

878
რა მიეახლა, გარდახდა, ყმა თაყვანის-სცა მეფესა;
აკოცა როსტან, მიმხვდარმან ნიშატთა სიიეფესა;
გულ-მხიარულნი, შვებულნი მივლენ დარბაზსა სეფესა;
მის ყმისა მოსვლა უხარის ყოველსა მუნ მეკრეფესა.

879
მას ავთანდილ თაყვანი-სცა ლომთა ლომმან მზეთა მზესა.
მუნ ბროლი და ვარდ-გიშერი გაეტურფა სინაზესა.
პირი მისი უნათლეა სინათლესა ზესთა-ზესა,
სახლ-საყოფი არა ჰმართებს, ცამცა გაიდარბაზესა!

880
მას დღე დასხდეს ნადიმობად, გაამრავლეს სმა და ჭამა;
ყმასა მეფე ასრე უჭვრეტს, ვითა შვილსა ტკბილი მამა.
მათ ორთავე აშვენებდა: ფიფქსა თოვნა, ვარდსა ნამა.
უხვად გასცეს საბოძვარი, მარგალიტი, ვითა დრამა.

881
სმა გარდახდა, თავის-თავის გაიყარნეს მსმელნი შინა;
დიდებულნი არ გაუშვნეს, ყმა დაისვეს ახლოს წინა;
მეფე ჰკითხავს, იგი ჰკადრებს, რაცა ჭირი დაეთმინა,
მერმე მისი, უცნობოსა, რა ენახა, რა ესმინა:

882
ყმა ახლოს უჯდა მეფესა, ისმენდა ეუბნებოდა;
ბაგეთათ გასჭვრის ბროლ-ლაღი, მათ კბილთა ელვა ჰკრთებოდა.
ახლოს სხდეს ღირსნი, ისმენდეს, შორს ჯარი დაიჯრებოდა,
უტარიელო ხსენება არვისგან იკადრებოდა.

883
«მას ვახსენებდე, ნუ გიკვირს, თქმა მჭირდეს მიწყივ ახისა!
ნუთუ მზე ვთქვა მსგავსი მისი და ან მისისა სახისა,
ვინ უნახავ-ქნას გონება ყოველთა კაცთა მნახისა;
ვარდი დამჭკნარი ეკალსა შუა, შორს-მყოფი, ახ, ის ა!»

884
რა ჭირი კაცსა სოფელმან მოუთმოს მოუთმინამან,
ქაცვი ლერწამმან, ზაფრანა იმსგავსოს ფერად მინამან,
ავთანდილ, მისმან მხსენებმან, ღაწვი ცრემლითა მინამან,
წვრილად უამბო ამბავი მან, მისმან მონასმინამან:

885
«ქვაბნი ომითა წაუხმან, სახლად აქვს დევთა სახლები,
საყვარელისა მისისა ქალი ყავს თვით ნაახლები,
ვეფხისა ტყავი აცვია, ცუდად უჩს სტავრა-ნახლები,
აღარა ნახავს სოფელსა, ცეცხლი სწვავს ახალ-ახლები».

886
რა დაასრულა ამბავი, საქმე მისისა ჭირისა,
ნახა მის მზისა ნათლისა, მის თვალად არ დუხჭირისა,
იამა, უქეს ვარდისა ხელი, მძლედ დანამჭირისა:
«ეგე კმა სიმხნე სიმხნისა, რადღა ხარ მომხვეჭი რისა!'

887
გამხიარულდა თინათინ ამა ამბვისა სმენითა;
მას დღე იხარებს სმისა და ჭამისა არ-მოწყენითა,
კვლა საწოლს დახვდა მას მზესა მუნცა სიტყვითა ბრძენითა:
მისვლა ებრძანა, – იამა, თქმა არ ეგების ენითა.

888
ყმა წავიდა მხიარული, ლმობიერი, არ გამწყრალი,
ლომი მინდორს ლომთა თანა მინდორს რული, ფერ-ნამკრთალი,
ყმა სოფლისა ხასიათი, ჯავარი და სრული ლალი,
მაგრა ჰქონდა გულისათვის გული გულსა განაცვალი.

889
მზე უკადრი ტახტსა ზედა ზის მორჭმული, არ ნადევრი,
წყლად ევფრატსა უხვად ერწყო ედემს რგული ალვა მჭევრი;
ბროლ-ბალახშსა აშვენებდა თმა გიშერი, წარბი მტევრი,
მე ვინ ვაქებ? ათენს ბრძენთა, ხამს, აქებდენ ენა ბევრი!

890
ყმა მხიარული წინაშე დასვა სკამითა მისითა;
სხენან სავსენი ლხინითა, ორთავე შესატყვისითა;
უბნობდენ ლაღნი, წყლიანნი, არა სიტყვითა მქისითა;
უთხრა: «ჰპოეა, პატიჟნი ნახენ ძებნითა ვისითა?»

891
ჰკადრა: «რა კაცსა სოფელმან მისცეს წადილი გულისა,
ხსოვნა არა ხამს ჭირისა, ვით დღისა გარდასრულისა.
ვჰპოვე ხე, ტანი ალვისა, სოფლისა წყლითა რწყულისა,
მუნ პირი, მსგავსი ვარდისა, მაგრა აწ ფერ-ნაკლულისა.

892
მუნ სარო, მსგავსი ვარდისა, ვნახე, მისჭირდა, მი, ნები;
იტყვის: «დავჰკარგე ბროლი და სადა რთავს ბროლსა მინები».
მით ვიწვი, რადგან ჩემებრვე ცეცხლი სწვავს მოუთმინები»
მერმე კვლა ჰკადრა ამბავი მან, მისგან მონასმინები.

893
სიარულსა მისგან ძებნად, სრულ პატიჟთა მოსთვლის, ჭირსა,
მერმე ჰკადრა, საწადლისა ღმერთმან პოვნა ვით აღირსა:
საწუთრო და სოფელს ყოფა, კაცი უჩსო, ვით ნადირსა,
ოდენ ხელი მხეცთა თანა იარების მინდორს, ტირსა.

894
ეგონების მისი მკვლელი, იარების ცრემლთა მფრქვნელი;
არ შესჯერდეს შემოქმედსა, ზღვადცა მისცეს საქონელი;
ცუდად შვრების, იარების, გამოჭრილა ჰინდოელი,
მიწყივ უდებს ცეცხლსა ცხელსა მასვე მისი დამდაგველი.

895
ნუ მკითხავ, ქება რა გკადრო, ჩემგან რა გაგეგონების?
მისსა მნახავსა ნახული აღარა მოეწონების;
თვალი მჭვრეტელი, ვით მზისა ციაგსა, დაეღონების;
ვარდი არ ქნილა ზაფრანად, აწ ია შეიკონების!

896
წვრილად ჰკადრა რა იცოდა, რა ნახულად, რა ნასმენად:
«ვითა ვეფხსა წავარნა და ქვაბი აქო სახლად, მენად;
ქალი ახლავს სასურველად, სულთა დგმად და ჭირთა თმენად».
ვა, სოფელმან სოფელს მყოფი ყოვლი დასვა ცრემლთა დენად!

897
ქალსა რა ესმა ამბავი, მიხვდა წადილი ნებისა,
განათლდა პირი მთვარისა, ვით ნათლად ნავანებისა;
იტყვის: «რა უთხრა პასუხი მას სათნებლისა თნებისა,
რაა წამალი მისისა წყლულისა განკურნებისა?»

898
ყმამან ჰკადრა: «ვინ მიენდოს კაცსა ცრუსა, დაუნდობელს!
იმა ლომმან ჩემთვის თავი დაჰსდვა ბუთსა დასადნობელს;
მუნ აღმითქვამს მისლვა ჩემი რგებად მისსა ფიცით მხმობელს,
მზე მიფიცავს მისი, ვისთვის ვღვრი სისხლის ცრემლს შეუშრობელს».

899
ყმა ეტყვის: «ვის აქვ მინდობა კაცისა მომცქაფავისა?
მან ჩემთვის დაწვა თავისა დადვა, არ დასაწვავისა;
დრო დამიც ჩემგან მისვლისა, მითქვამს დადება თავისა,
მზე შემიფიცავს თავისა, ჩემგან მზედ სახედავისა.

900
ხამს მოყვარე მოყვრისათვის თავი ჭირსა არ დამრიდად,
გული მისცეს გულისათვის, სიყვარული გზად და ხიდად;
კვლა მიჯნურსა მიჯნურისა ჭირი უჩნდეს ჭირად დიდად, –
აჰა! მაქვსმცა უმისოსა ლხინი არმად, თავი ფლიდად!

901
მზე ეტყვის: «მომხვდა ყოველი ჩემი წადილი გულისა:
პირველ, შენ მოხველ მშვიდობით, მპოვნელი დაკარგულისა,
მერმე, ზრდა სიყვარულისა გაქვ, ჩემგან დანერგულისა,
ვჰპოვე წამალი გულისა, აქამდის დადაგულისა!

902
საწუთრო კაცსა ყოველსა ვითა ტაროსი უხვდების:
ზოგჯერ მზეა და ოდესმე რისხვით ცა მოუქუხდების.
აქამდის ჭირი ჩემზედა, აწ ესე ლხინი უხვდების,
რადგან შვება აქვს სოფელსა, თვით რად ვინ შეუწუხდების?

903
შენ არ-გატეხა კარგა გჭირს ზენაარისა, ფიცისა.
ხამს გასრულება მოყვრისა სიყვარულისა მტკიცისა,
ძებნა წამლისა მისისა და ცოდნა ხამს უვიცისა,
ჩემი თქვი, რა ვქნა ბნელ-ქმნილმან, მზე მიმეფაროს მე ცისა?

904
ყმამან ჰკადრა: «სიახლითა შევრთე ჭირი შვიდსა მე რვა,
ცუდი არის დამზრალისა გასათბობლად წყლისა ბერვა,
ცუდი არის სიყვარული, ქვეით კოცნა, მზისა წურვა,
თუ გიახლო, ერთხელ ვა და, რა მოგშორდე, ათასჯერ ვა!

905
ვა თუ გავიჭრა, გაჭრილსა სადა, გლახ, დამწვავს სად ალი!
გული ძეს საგნად ისრისად, მეს[ვ]რის საკლავად სამალი;
დროდ სიცოცხლისა ჩემისად დღისითღა ჩანს ნასამალი;
მალვა მწადს, მაგრა გარდახდა ჟამი პატიჟთა სამალი!

906
მესმა თქვენი ნაუბარი, გავიგონე, რაცა ბრძანე!
ვარდსა ქაცვი მოაპოვნებს, ეკალთამცა არ ვეფხანე!
მაგრა, მზეო, თავი მზესა ჩემთვის სრულად დააგვანე,
სიცოცხლისა საიმედო ნიშანი არ წამატანე!

907
მონა ხელს უდგამს ავთანდილს, პირდაპირ მზისა ჯდებოდა;
უჭვრეტდა მისსა ხელ-ქმნელსა, ცეცხლი აღარა ზდებოდა,
ტკბილად უამბობს ამბავსა, იგ არ თუ ავად ყბედობდა.
ქალი უქებდა სიმხნესა, შეყრასა უიმედებდა.

908
ნუთუ ვარგო რა მას ხელსა, კვლავ წასვლად ეთხოვებოდა;
იგ სიცოცხლისა ნიშანი მას მისგან ეთხოებოდა;
მან მარგალიტი შეიხსნა, რომელი მკლავსა ებოდა,
კვლავცა უმტკიცებს ქმრობასა, სხვას არვის ეთხოებოდა.

909
ყმა ტკბილი და ტკბილ-ქართული, სიკეთისა ხელსა მხდელი,
ამაზედა ეუბნების, ვით გამზრდელ სა ამო მზრდელი;
ქალმან მისცნა მარგალიტნი, სრულ-ქნა მისი საწადელი,
ღმერთმან ქნას და გაუსრულდეს ლხინი ესე აწინდელი!

910
რა სჯობს, რა კაცმან გიშერი ბროლ-ლალსა თანა ახიოს,
ანუ ბაღს ალვა საროსა ახლოს რგოს, მორწყოს, ახიოს,
მისსა მჭვრეტელსა ალხინოს, ვერ- მჭვრეტსა ავაგლახიოს:
ვა მოყვარისა გაყრილსა, ახიო ეყოს, ახი ოს!

911
ყმა მხიარული, წყლიანი დაიჩენს არ სიმძიმილსა;
მისნი კბილნი და ბაგენი დაიშვენებდეს ღიმილსა;
რა მოიშორო მოყვარე, თვალთაგან დასდებდი მილსა;
მუნით ადენდი წყაროსა სოფლისა დასაწვიმილსა.

912
მათ მიხვდა ლხინი ყოველი ერთმანერთისა ჭვრეტითა.
ყმა წამოვიდა გაყრილი, მივა გულითა რეტითა.
მზე ტირს სისხლისა ცრემლითა, ზღვისაცა მეტის-მეტითა.
იტყვის: «ვერ გაძღა სოფელი, ვა, სისხლთა ჩემთა ხვრეტითა!»

913
ყმა წავიდა სევდიანი, მკერდსა იცემს, ამად ილებს,
რომე კაცსა მიჯნურობა ატირებს და გააფლიდებს;
რა ღრუბელი მიეფარვის, მზე ხმელეთსა დააჩრდილებს,
მის მოყვრისა მოშორება აწ აბინდებს, კვლა აჩრდილებს.

914
სისხლმან და ცრემლმან გარევით ღაწვი ქნის ღარად და ღარად;
იტყვის: «მზე ჩემგან თავისა კმა დასადებლად აღარად;
მიკვირს, თუ გული ალმასი შავმან წამწა[მ]მან დაღა რად!
ვირე ვნახვიდე, სოფელო, მინდი სალხინოდ აღარად!

915
ვინ გუშინ ედემს ნაზარდი ალვა მრწყო, დამრგო, მახია,
დღეს საწუთრომან ლახვარსა მიმცა, დამხია მახია,
დღეს გული ცეცხლსა უშრეტსა დაბმითა დაამახია.
აწყა ვცან, საქმე სოფლისა ზღაპარია და ჩმახია!

916
ამას მოსთქვამს, ცრემლსა აბნევს, ათრთოლებს და აწანწარებს,
გულ-ამოსკვნით, ოხრვა-სულთქმით მიხრის ტანსა, მიაწარებს;
საყვარლისა სიახლესა მოშორება გაამწარებს,
ვა, საწუთრო ბოლოდ თავსა ასუდარებს აზეწარებს!

917
ყმა მივიდა, საწოლს დაჯდა, ზოგჯერ ტირს და ზოგჯერ ბნდების,
მაგრა ახლავს გონებითა საყვარელსა, არ მოსწყდების;
ვით მწვანვილსა თვრთილისაგან, პირსა ფერი მოაკლდების.
ხედავთ, ვარდსა უმზეობა რაგვარ ადრე დააჩნდების.

918
საწოლს მჯდომმან პირსა ცემით ბროლი ბღუჯოს, ვარდი კონოს;
გულსა იდებს, იტყვის: «კაცმან ჭირი ლხინსა შეაწონოს;
ლხინმან სძლიოს, გაძლება ხამს, ჭირი სთმოს და ჟამთა მონოს.
ვინ ქონება არ იმადლოს, მას სხვა ღმერთმან რა აქონოს!»

919
გული კრულია კაცისა, ხარბი და გაუძღომელი,
გულია ჟამ-ჟამ ყოველთა ჭირთ მომთმო, ლხინთა მდომელი,
გული – ბრმა, ურჩი ხედვისა, თვით ვერას ვერ გამზომელი,
ვერცა ჰპატრონობს სიკვდილი, ვერცა პატრონი რომელი!

920
ამ სოფელსა კარგად ყოფით კეისარი იყოს ვითა;
რა მოკვდების, წარიყვანონ, მძიმედ შეკრან ბორკილითა;
მიაბარონ გეენიას, დაწვან მისით სიბნელითა,
ეს სოფელი ამას გიზამს, კარგსა ნუ ვინ მოელითა.

921
რა გულსა უთხრა გულისა სიტყვანი საგულისონი,
თვით მარგალიტნი მოიხვნა მის მზისა სამეყვისონი,
მის მზისა მკლავსა ნაბამნი, მათ კბილთა შესატყვისონი,
პირი დასდვა და აკოცა, ცრემლი სდის, ვითა ბისონი.

922
რა გათენდა, კაცი მივა მომკითხავი, დარბაზს მხმობი.
ყმა წავიდა ლაღი, ნაზი, ნაღვიძები, ძილ-ნაკრთობი.
ერთმანერთსა ეჯარვიან, დგას მჭვრეტელთა ჯარი მსწრობი;
მეფე მინდორს ეკაზმოდა, მოემზადა დაბდაბ-ნობი.

923
მეფე შეჯდა, მაშინდელი ზარი აწმცა რად ითქმოდა!
ქოს-დაბდაბთა ცემისაგან ყურთა სიტყვა არ ისმოდა,
მზესა ქორნი აბნელებდეს, ძაღლთა რბოლა მიდამოდა;
მას დღე მათგან დანაღვარი სისხლი ველთა მოესხმოდა!

924
ინადირეს, შემოიქცეს მხიარულნი მინდორს რულნი,
შეიტანნეს დიდებულნი, თავადნი და სპანი სრულნი;
დაჯდა, დახვდეს მოკაზმულნი საჯდომნი და სრანი სრულნი,
ხმას სცემს ჩანგი ჩაღანასა, მომღერალნი იყვნეს სრულნი!

925
ყმა ახლოს უჯდა მეფესა, ჰკითხვიდა, ეუბნებოდა;
ბაგეთათ გასჭვირს ბროლ-ლალი და კბილთათ ელვა ჰკრთებოდა.
ღირსნი ახლოს სხდეს, ისმენდეს, შორს ჯარი დაიჯრებოდა,
უტარიელოდ ხსენება არვისგან იკადრებოდა.

926
ყმამან რაცა არვის უთხრის, კითხვად ვინმცა გამოჰპირდა?
მართალ ა, თუ საუბარსა აძვირებდა, ძვირად ღირდა;
ხმა გარდახდა, გაიყარნეს, ყმა წავიდა, მიცასჭირდა,
ვეღარ გასძლო, გული მისი აუჩუქდა, აუტირდა.

927
თქვა: «ამა ჟამსა წუხელის მე დილა გამთენებოდა;
მუნ ვიყავ, სადა სამყაროს ღაწვთაგან ელვა ჰკრთებოდა;
აწ სიშორისა მომლოდე გულიმცა მისთვის კვდებოდა,
მზემან რად მისცა სინათლე, თუ მთვარე გაეყრებოდა?’

928
ყმა მივიდა გულ-მოკლული, ცრემლი ველთა მოედინა.
მართ მისივე სიყვარული უარებდის თვალთა წინა.
ზოგჯერ ადგის, ზოგჯერ დაწვის, ხელსა რადმცა დაეძინა!
რაც ა აჯა დათმობისა გულმან ვისმცა მოუსმინა!

929
წევს, იტყვის: «გულსა სალხინო რამცაღა დაუსახეო?
მოგშორდი, ედემს ნაზარდო ტანო ლერწამო და ხეო,
შენთა მჭვრეტელთა ნიშატო, ვერ-მჭვრეტთა სავაგლახეო,
ცხადად ნახვასა არ ღირს ვარ, ბარემცა სიზრმივ გნახეო!»

930
ამას მოსთქმიდის ტირილით ცრემლისა დასაღვაროთა;
კვლა გულსა ეტყვის: «დათმობა ჰგვანდეს სიბრძნისა წყაროთა.
არ დავსთმოთ, რა ვქნათ, სევდასა, მითხარ, რა მოუგვაროთა?
თუ ლხინი გვინდა ღმრთისაგან, ჭირიცა შევიწყნაროთა».

931
კვლა იტყვის: «გულო, რასთენცა გაქვს სიკვდილისა წადება,
სჯობს სიცოცხლისა გაძლება, მისთვის თავისა დადება,
მაგრა დამალე, არ გიჩნდეს შენი ცეცხლისა კვლა დება,
ავად შეჰფერობს მიჯნურსა მიჯნურობისა ცხადება!»

932
რა გათენდა, შეეკაზმა, ყმა გავიდა ადრე გარე;
იტყვის: «ნეტარ მიჯნურობა არ დამაჩნდა, დაცავფარე!»
დათმობასა ეაჯების გულსა: «შენ რა მოუგვარე!»
ცხენსა შეჯდა, წამოვიდა ვაზირისა სახლსა მთვარე.

933
ვაზირმან ცნა, გაეგება: «ჩემს ა მზეო ამოსრული,
ამას თურე მახარებდა დღეს ნიშანი სიხარული!»
მიეგება, თაყვანის-სცა, ჰკადრა სრულსა ქება სრული:
ხამს სტუმარი სასურველი, მასპინძელი მხიარული.

934
ყმა გარდასვა მასპინძელმან, არ ღაფალმან, ავმან, უქმან;
ფერხთა ქვეშე ხატაურსა უფენენ და მიწად უქმან.
ყმამან სახლნი გაანათლნა, ვით სამყარო მზისა შუქმან;
თქვეს: «სულნელი სული ვარდთა დღეს მოგვბერნა ქვენა ბუქმან».

935
დაჯდა, მისთა შემხედველთა გული მათი მართლად ხელეს,
მისთა მჭვრეტთა მისთვის ბნედა თავისათვის ისახელეს,
სულთქმა ბევრი აათასეს, აღარა თუ აერთხელეს.
გაყრა ბრძანეს, გაიყარნეს, ჯალაბობა გაათხელეს.

936
რა ჯალაბი გაიყარა, ყმა ვაზირსა ეუბნების,
ეტყვის: «შენი დამალული დარბაზს არა არ იქნების;
რაცა გწადდეს საურავი, მეფე იქს და შენ გეთნების,
გაიგონე ჭირი ჩემი, მკურნე, რაცა მეკურნების.

937
მის ყმისა ცეცხლი მედების, წვა მისისა მჭირს მწველისა;
მკლავს სურვილი და ვერ-ნახვა ჩემისა სასურველისა;
მას ჩემთვის სულნი არ შურდეს, შეზღვა ხამს შეუზღველისა;
ხამს სიყვარული მოყვრისა უხვისა, უშურველისა.

938
მისი ნახვა გულსა ჩემსა ვითა ბადე დაებადა,
მუნვე დარჩა, დათმობაცა მასთანავე დაება, და;
რადგან დასწვავს მოახლეთა, ღმერთსა მზედცა დაებადა,
მერმე ასმათ ჩემთვის დისა მართ დად უფრო დაებადა.

939
ოდეს წამოვე, შევჰფიცე ფიცითა საშინელითა:
«კვლა მოვალ, გნახავ პირითა არ მტერთა საწუნელითა;
შენსა მე ვეძებ ნათელსა, შენ ხარ გულითა ბნელითა»:
ჟამია ჩემგან წასვლისა, მით მწვავს ცეცხლითა ნელითა.

940
ყოველსავე მართლად გითხრობ, არ სიტყვასა საკვეხელსა.
მიმელის და ვერ მივსულვარ, ესე მიდებს ცეცხლსა ცხელსა;
ვერ გაუტეხ ზენაარსა, ვერ გავსწირავ ხელი ხელსა,
რამცა სადა გაუმარჯვდა კაცთა, ფიცთა გამტეხელსა!

941
რაცა გითხრა, ჩემაგიერ როსტანს ჰკადრე, მიედ სრასა;
თავმან მისმან, ფიცით გეტყვი შენ, ვაზირსა, ოსტასრასა:
არ შემიპყრობს, არ დავდგები, თუ შემიპყრობს, მაქნევს რასა?
მიშველე რა, გული ცეცხლმან არ დამიჭრას, არცა სრასა!

942
კადრე: «ვინ გაქოს ყოველმან პირმან არ მეუმზრახემან?
ვითა ვიშიშვი, გაცნობოს ღმერთმან, თქვენმანვე სახემან!
მაგრა მან ყმამან ცეცხლითა დამწვა, ალვისა სახემან,
გული წამავე წამიღო, – ვერათ ვერ შევინახე, – მან.

943
აწ, მეფეო, უმისობა ჩემგან ყოლა არ ეგების;
გული მას აქვს, უგულოსა, აქა ხელი რა მეხდების?
თუ რას ვარგებ, პირველ ხვალემ თვით სახელი თქვენ მოგხვდების;
ვერას ვარგებ, გულსა დავდებ, ჩემი ფიცი არ გატყდების.

944
წასვლა ჩემი გულსა თქვენსა არ ეწყინოს, არ დაჭმუნდეს;
თავსა ჩემსა გაგებული იქნას, რაცა ღმერთსა უნდეს;
მანვე ქნას და გაგიმარჯვდეს, თქვენი თქვენკე დავებრუნდეს.
არ მობრუნდეს, თქვენმცა სუფევთ, მტერნი თქვენნი დაძაბუნდეს!

945
კვლა პირ-მზე ეტყვის ვაზირსა: «მე სიტყვა შევამცირეო,
წა, ესე ჰკადრე მეფესა, შევინვიდოდეს ვირეო;
მიაჯე ამოდ გაშვება და თავი გაიგმირეო,
ასი ათასი წითელი შენ ქრთამად შეიწირეო».

946
ვაზირმან უთხრა სიცილით: ქრთამი შენ გქონდეს შენია!
შენგან კმა ჩემად წყალობად, რომე გზა გაგიჩენია.
მაგას რა ვჰკადრებ მეფესა, რაცა აწ თქვენგან მსმენია,
ვიცი, უცილოდ ამავსებს, შოება არ-საწყენია.

947
თავმან მისმან, მუნვე მამკლავს, ვეჭვ, წამიცა არ წამაროს!
შენი ოქრო შენვე დაგრჩეს, მე, გლახ, მიწა მესამაროს;
მომკალ, კაცსა სიცოცხლისა სწორად რაცა მოეხმაროს!
არ ითქმის და ვერცა ვიტყვი, რა გინდა ვინ მისაგმაროს.

948
გზა არ წავა თავსა წინა, სიცოცხლე, გლახ, ვით გათნიო?
ამიკლებს და ანუ მომკლავს: «ეგე სიტყვა ვითა სთქვიო?!
რად არ მუნვე გაიგონე, რად ხარ შმაგი ეგეთიო?!»
სჯობს სიკვდილი აკლებასა, ამას თავსა აწვე ვსწვრთიო.

949
თუ მეფეცა გაგიშვებდეს, თვით ლაშქარნი რად მოღორდენ!
რად გაგიშვან, რად დაღორდენ, ანუ მზესა რად მ[ო]შორდენ!
შენ წახვიდე, მტერნი ჩვენნი დაგვთამამდენ, გაგვისწორდენ.
ეგე ასრე არ იქნების, ვითა ჩიტნი არ გაქორდენ.

950
ყმა ატირდა, ცრემლით უთხრა: «ხამს, თუ დანა გულსა ვიცი;
ჰე ვაზირო, შეგეტყობის, სიყვარული არ თურ იცი,
ანუ სხვაცა არ გინახავს მოყვრობა და არცა ფიცი,
თუ გინახავს, უმისოსა ჩემი ლხინი ვით ამტკიცი?!

951
მზე დაბრუნდა, არ ვიცოდი, მზესა რაცა დააბრუნვებს!
აწ უშველოთ, გვიჯობს, იგი ნაცვლად დღესა დაგვითბუნვებს,
ჩემი ჩემებრ არვინ იცის, რა მამწარებს, რა მატკბუნვებს;
ცუდთა კაცთა საუბარი კაცსა მეტად დააჭმუნვებს.

952
მეფე ანუ მისნი სპანი ნეტარ ხელსა რასა მხდიან!
აწ ვითამცა გაუწყვედლად უცნობოსა ცრემლნი მდიან.
სჯობს წავიდე, არ გავტეხნე, კაცსა ფიცნი გამოსცდიან;
ჭირნი მისგან უნახავნი, დია ვისმე გარდუხდიან!

953
აწ, ვაზირო, მაგა პირსა გული კრული ვით მოგთმინდეს?
რკინა, ჩემი მონაცვალე, ხამს, გაცვილდეს, არ გატინდეს;
ვერ გარდვიხდი ცრემლთა მისთა, ჯეიჰუნიც თვალთა მდინდეს,
მომეხმარე, ნუთუ ჩემგან მოხმარება შენცა გინდეს.

954
არ გამიშვებს, გავიპარვი, წავალ მათგან შეუგებლად;
ვითა მნუკევს, ეგრე დავრთო გული ცეცხლსა მოსადებლად.
ვიცი, ჩემთვის არას გიზამს, თუ არ უნდი გასაძებლად;
თქვი, რა გინდა წაგეკიდოს, თავი დადევ საწამებლად.

955
ვაზირმან თქვა: «შენი ცეცხლი მეცა ცეცხლად მომედების,
ვეღარ უჭვრეტ ცრემლთა შენთა, სოფელიცა გაქარდების,
ზოგი თქმა სჯობს არა-თქმასა, ზოგი თქმითა დაშავდების.
ვიტყვი: მოვჰკვდე, არა [მ]გამა, ჩემი მზეცა თქვენ მოგხვდების».

956
რა ვაზირმან ესე უთხრა, ადგა, დარბაზს გაემართა.
მეფე დახვდა შეკაზმული, პირი მზეებრ ეწაღმართა.
შეუშინდა, საწყენლისა მოხსენება ვერ შემართა,
დაყრით დადგა, იგონებდა არ საქმეთა საომართა.

957
მეფემან ნახა ვაზირი დაღრეჯით დაყმუნვებული,
უბრძანა: «რა გჭირს, რა იცი, რად მოხვე შეჭირვებული?»
მან ჰკადრა: არა ვიციო, მართ ვარ თავისა ვებული,
მართალ ხართ, მომკლათ, რა გესმის ამბავი გაკვირვებული.

958
ჩემი ჭმუნვა ჭირსა ჩემსა არცა მეტს და არცა დიდობს;
მეშინიან, თუცა შიშსა მოციქული არ დარიდობს.
აწ ავთანდილ გეთხოვების, მოაჯეობს, არ წამკიდობს,
უმისყმისოდ სოფელსა და საწუთროსა მისთვის ფლიდობს.

959
რაცა იცოდა, ყველაი ჰკადრა მოშიშრად ენითა,
კვლა მოახსენა: «რამცა სცნა სიტყვითა ესოდენითა,
თუ რაგვარ მყოფი მინახავს, თუ რაგვარ ცრემლთა დენითა!
მართალ ხართ, თუმცა რისხვანი ჩემთვის იანასდენითა».

960
რა მეფემან მოისმინა, გაგულისდა, გაავცნობდა,
ფერი ჰკრთა და გასაშიშრდა, შემხედველთა შეაშთობდა;
შეუზახნა: «რასთვის შმაგობ, მაგას სხვამცა ვინ მითხრობდა!
ავსა კაცსა ურჩევნია, ავსამცა რას ადრე სცნობდა!

961
ვითამც რამე სიხარული საქმე მითხარ ვითა ღადრად.
მაგის მეტი რა ვინ მიყოს, თუ არ მომკლას მუხთლად, ღადრად!
შმაგო, ენა ვით იხმარე აწ მაგისად ჩემად კადრად!
აგრე შმაგი არ ვაზირად, არად ვარგხარ არცა სხვად რად!

962
ხამსცა, კაცმან პატრონისა საწყინარსა არ დარიდნეს,
ოდენ სიტყვა უმეცარი უმეცრულად დაიყბედნეს?!
მე მაგისად მოსმენამდის რად არ ყურნი შემეჭედნეს!
შენ თუ მოგკლა, სისხლნი შენნი ჩემმან ქედმან მიიქედნეს!

963
კვლა უბრძანა: «თუმცა მისგან აწ არ იყავ მოგზავნილი,
თავმან ჩემმან, თავსა მოგკვეთ, არა უნდა ამას ცილი!
წა, უკუდეგ! ავი, შმაგი, უმეცარი, შლეგი, წბილი!
შაბაშ სიტყვა, შაბაშ კაცი, შაბაშ საქმე, მისგან ქმნილი!»

964
მეფე სკამს ესვრის ვაზირსა, კედელსა შეალეწებსა;
ნებით არ უშვებს ავთანდილს იგ მისსა შენახვეწელსა;
შეუთვლის: «თუღა მეტყვიო, თეთრსა დავიგლეჯ მე წვერსა;
ვერვინ შეიპყრობს ავთანდილს გაპარვით გარდამხვეწელსა».

965
დადრკნა, სკამნი შემოსტყორცნა, ჰკრნა კედელსა, შეალეწნა;
დააცდუნვა, მაგრა მისთვის აალმასა, არ აძეწნა:
«ვით მიანბე წასლვა მისი, ვინ ალვისა მორჩი ხე წნა!»
ვაზირისა ცრემლმან ცხელმან ღაწვნი თეთრნი აახეწნა.

966
ვაზირმან, გლახ, გამორიდნა, მართ ვეღარას ვერ იწრწინვებს;
გამოძრწა და გამომელდა, გულსა წყლულსა მოიმტკინვებს;
შეის ხასობს, გაის ქუშობს, ენა ასრე მოაყინვებს,
მტერი მტერსა ვერას ავნებს, რომე კაცი თავსა ივნებს.

967
თქვა: «ცოდვათა ჩემთა მსგავსი ღმერთმან მეტი რა მიჩვენოს?
რად მოვღორდი, რად დავბნელდი, ნეტარ ვინღა გამითენოს!
ვინცა სხვა რა კადნიერად პატრონსა რა მოახსენოს,
ჩემნი დღენი მასმცა ადგან, რაძი ვითა გაისვენოს!»

968
ვაზირი გაწბილებული მივა ბედითა შავითა;
ავთანდილს უთხრა დაღრეჯით, პირითა გამქუშავითა:
«მადლი რა გკადრო, აწ თქვენგან გავხასდი მე მაშა ვითა,
ვა, კარგი თავი უებრო დავკარგე, დავაშავითა!»

969
ქრთამსა სთხოვს და ამხანაგობს, თუცა ცრემლთა არ იწყურვებს:
–მიკვირს, რად სცალს წყლიანობად, რად არ გულსა შეიურვებს!–
ვინ არ მისცეს ქადებული, მოურავსა მოიმდურვებს,
თქმულა: «ქრთამი საურავსა ჯოჯოხეთსცა დაიურვებს».

970
ვით გამხადა, რა მიბრძანა, არ ეგების ჩემგან თხრობა:
რა სიავე, რა სირეგვნე, რა შლუობა, რა შმაგობა!
მე თვით კაცად აღარ ვარგ ვარ, აღარა მიც თავსა ცნობა;
ესე მიკვირს, რად არ მამკლა, მისცა თურე ღმერთმან თმობა.

971
მეცა ვიცოდი, რაცა ვქენ, ცთომით არ წამკიდებია;
ვიაზრე, გამიწყრებოდა, ჭმუნვა მით გამდიდებია;
განგებით ქნილსა რისხვასა ვერავინ დარიდებია!
შენთვის სიკვდილი ლხინად მიჩს, ჭირი არ გამცუდებია.

972
ყმამან უთხრა: «შენთვის წყრომა მემცა განა დამიმძიმდა,
მაგრა ქრთამი რადღა გმართებს?» გაიცინნა, გაცაღიმდა;
«შენ ადიმი გაგიმეშდა, ართუ მეში გიადიმდა,
რა აქიმი დასნეულდეს, ვისთვის ვინმცა გააქიმდა».

973
მოახსენა კვლა ვაზირმან: «მე რა გინდა წამეკიდოს,
მოიწყრომებს, შეცამინდობს, ნუთუ გული გაიწმინდოს;
შენ რასა იქ, ესე მითხარ, ჩემი ჭმუნვა გაიდიდოს,
ხამსცა კაცმან სასიკვდინოდ თავსა არა არ დარიდოს!»

974
ყმამან უთხრა: «აღარ-წასვლა არ ეგების ჩემგან აროს.
იადონი მაშინ მოკვდეს, ოდის ვარდმან იდამჭკნაროს.
ხამს, უძებნოს ცვარი წყლისა, მისთვის თავი ყოვლგან აროს,
ვერ უპოვოს, რა ქნას, ანუ გული რათა დაიწყნაროს!

975
უმისოდ მყოფი ვერ გავსძლებ ჯდომასა, ვერცა წოლასა,
მართ ნადირთაებრ გაჭრასა ვირჩევ, მათთანა რბოლასა;
ასრე გასრულსა რად მნუკევს მისთა მებრძოლთა ბრძოლასა?
სჯობს უყოლობა კაცისა მომდურავისა ყოლასა.

976
მოვახსენებ ერთხელ კვლაცა, აწ რაზომცა მეფე წყრების,
ნუთუ გაბჭოს, გული ჩემი ვით იწვის და ვით ენთების;
არ გამიშვებს, გავიპარვი, რა იმედი გარდმიწყდების,
მე თუ მოვჰკვდე, ჩემი კერძი სოფელიმცა გარდიფხვრების!

977
მოიუბნეს. ვაზირმან ქნა ჭამა-სმანი მათნი ფერნი,
უმასპინძლა, ძღვენი უძღვნა შვენიერსა შვენიერნი,
მისნი მყოლნი ავეავსნა, მოყმენი და თუნდა ბერნი.
გაიყარნეს, ყმა წავიდა, სახლად ჩადგეს მზისა წვერნი.

978
შეკრა წითელი ასი ათასი პირად მზემან და ტანად სარომან,
სამასი თავი სტავრა-ატლასი უხ[ვ]მან, ნიადაგ მიუმცვდარომან,
სამოცი თვალი ლალ-იაგუნდი ფერად არ მათმან საუარომან.
კაცი გაგზავნა ვაზირისასა, ესე ყველაი მისთვის არო მან.

979
შესთვალა თუ: «რაცა გმართებს, ვით მოგცე და ვით გაქონო.
ვალთა შენთა გარდსახდელად რა ნაცვალი მოვიგონო?
თუღა დავრჩე, შენთვის მოვკვდე, თავი ჩემი დაგამონო,
სიყვარული სიყვარულსა შეგიცალო, შეგიწონო».

980
მე ვითა ვთქვა უებრობა, სიკეთე და ქება მისი!
კაცი იყო საქმისამცა შესაფერი, შესატყვისი;
ასრე უნდა მოხმარება, ჰგავიდოდეს ვისცა ვისი.
ოდეს კაცსა დაეჭიროს, მაშინ უნდა ძმა და თვისი.

981
შერმადინს ეტყვის, უბრძანებს პირ-მზე, ნათელთა მფენელი:
ესე დღე არის იმედი, ჩემი გულისა მლხენელი,
შენგან თავისა შენისა საჩემოდ გამომჩენელი.
მქებრად ამბვისა მათისა ხამს მკითხავი და მსმენელი.

982
იტყვის: როსტან არ გამიშვა, არცა სიტყვა მომისმინა;
მან არ იცის, რათა ვინა და სულ-დგმული ვისგან ვინა;
უმისომცა ნუ ცოცხალ ვარ, ნუცა გარე, ნუცა შინა!
რაც ა საქმე უსამართლო ღმერთმან ვისმცა შეარჩინა!

983
თუცა მისი არ-გაწირვა ჩემგან მტკიცობს, არ სათუობს;
ყოვლი ცრუ და მოღალატე ღმერთსა ჰგმობს და აგრე ცრუობს;
გული მისი უნახავი, ტირს და სულთქვამს, ვაებს, უშობს,
ლხინსა არას არ იახლებს, ჰკრთების, კუშტობს, ვახშობს, უშობს.

984
ოდეს ბრძენმან გაიგონოს გონებითა მთით და გორით,
მიჯნური და სამიჯნურო ერთმანერთსა შევასწორით;
ერთად ვთქვენით, გაუყრელად, მათი არა გავაორით,
მოყვარესა მოყვრისაგან მოგონება უნდა შორით.

985
სამი არის მოყვრისაგან მოყვრობისა გამოჩენა;
პირველ ნდომა სიახლისა, სიშორისა ვერ მოთმენა,
მიცემა და არას შური, ჩუქებისა არ მოწყენა,
გავლენა და მოხმარება, მისად რგებად ველთა რბენა.

986
მან გამისრულა ყველაი ესე წესი და რიგები;
აწ ჩემგან ჰმართებს მუქაფა, გულომცა, ჭირსა შეები;
თუ ვერა ვარგო, მისთანა მეცა წასადმევეგები,
ხარ რაზომ ფერი, სოფელო, არვისგან არ შეიგები.

987
რადღა ვაგრძელებ სიტყვასა, ჟამია შემოკლებისა!
აწ გაპარვაა წამალი ამა გულისა ხლებისა.
რასაცა გვედრებ, ისმენდი, ვიდრე დრო გქონდეს ხლებისა;
შენ გაამაგრე დაჭირვა ჩემისა ნასწავლებისა.

988
აწ მეფეთა სამსახურად პირველ თავი დაამზადე,
სიკეთე და უკლებლობა შენი ერთობ გააცხადე;
სახლი ჩემი შეინახე, სპათა ჩემთა ეთავადე,
სამსახური აქამდისი, კვლა გავლენა გააკვლადე.

989
მტერთა ჩემთა ენაპირე, ძალი ნურა მოგაკლდების,
ერთგულთათვის კარგი ნუ გშურს, ორგულიმცა შენი კვდების!
შემოვიქცე, შენი ჩემგან ვალი კარგად გარდიხდების;
პატრონისა სამსახური არაოდეს არ წახდების.

990
ესე ესმა, ცრემლი ცხელი შერმადინის თვალთა სდინდი;
მოახსენა: «მარტოებით ჭირსა რადმცა შეუშინდი!
მაგრა რა ვქნა, უშენომან დამეცემის გულსა ბინდი!
წამიტანე სამსახურად, მოგეხმარო, რაცა გინდი.

991
ვის ასმია მარტოსაგან ღარიბობა ეგზომ დიდი?!
ვის ასმია პატრონისა ჭირსა შიგან ყმისა რიდი?!
დაკარგულსა გიგონებდე, რა ვიქნები აქა ფლიდი!?
ყმამან უთხრა: ვერ წაგიტან, რაზომსაცა ცრემლსა ღვრიდი.

992
შენგან ჩემი სიყვარული ვითამც არა დამეჯერა,
მაგრა საქმე არ მოხდების, ჟამი ასრე დამემტერა!
ვის მივანდო სახლი ჩემი, შენგან კიდე ვინმც მეფერა?!
გული დადევ, დაიჯერე, ვერ წაგიტან, ვერა, ვერა!

993
თუ მიჯნური ვარ, ერთი ვხამ ხელი მინდორთა მე რებად;
არ მარტო უნდა გაჭრილი ცრემლისა სისხლსა ფერებად?
გაჭრა ხელია მიჯნურთა, რად სცალს თავისა ბერებად!
ასრეა ესე სოფელი, შესჯერდი კვლა შეჯერებად!

994
რა მოგშორდე, მახსენებდი, სიყვარული ჩემი გქონდეს;
არ ვეშიშვი მტერთა ჩემთა, თავი მონად მომიმონდეს.
ხამს, მამაცი გაგულისდეს, ჭირსა შიგან არ დაღონდეს,–
მძულს, რა კაცსა სააუგო საქმე არა არ შესწონდეს.

995
მე იგი ვარ, ვინ სოფელსა არ ამოვჰკრეფ კიტრად ბერად,
ვის სიკვდილი მოყვრისათვის თამაშად და მისჩანს მღერად;
ჩემსა მზესა დავეთხოვე, გაუშვივარ, დავდგე მე რად!
მას თუ დავსთმობ, სახლსა ჩემსა ვეღარ დავსთმობ ვისსა მე რად?!

996
აწ ანდერძსა ჩემსა მოგცემ, როსტანს წინა დაწერილსა;
შენ შეგვედრებ, დაგიჭიროს, ვითა გმართებს ჩემსა ზრდილსა.
მოვკვდე, თავსა ნუ მოიკლავ, სატანასგან ნუ იქ ქნილსა,
ამაზედა ატირებდი, დაიდებდი თვალსა მილსა.

997
საწოლს ზის პირ-მზე ავთანდილ, გავს ანდერძისა მწერებად;
თვალნი მელნისა წამწმითურთ, წარბი გიშრისა ფერებად;
ახლა აშლია ულვაში, ია ეხვევის წვერებად;
არაბეთს როსტევანისთვის მზე ლამის დანაწვერებად.

998
დაჯდა წერად ანდერძისა, საბრალოსა საუბრისად:
«ჰე მეფეო, გავიპარე ძებნად ჩემგან საძებრისად!
ვერ დავდგები შეუყრელად ჩემთა ცეცხლთა მომდებრისად;
შემინდევ და წამატანე მოწყალება ღმრთაებრისად.

999
ვიცი ბოლოდ არ დამიგმობთ ამა ჩემსა გაზრახულსა.
კაცი ბრძენი ვერ გასწირავს მოყვარესა მოყვარულსა;
მე სიტყვასა ერთსა გკადრებ, პლატონისგან სწავლა-თქმულსა:
«სიცრუვე და ორპირობა ავნებს ხორცთა, მერმე სულსა».

1000
რადგან თავია სიცრუვე ყოვლისა უბადობისა,
მე რად გავსწირო მოყვარე, ძმა უმტკიცესი ძმობისა!?
არა ვიქ, ცოდნა რას მარგებს ფილასოფოსთა ბრძნობისა,
მით ვისწავლებით, მოგვეცეს შერთვა ზესთ მწყობრთა მწყობისა.

1001
წაგიკითხავს, სიყვარულსა მოციქულნი რაგვარ სწერენ?
ვით იტყვიან, ვით აქებენ? ცან, ცნობანი მიაფერენ.
«სიყვარული აღგვამაღლებს», ვით ეჟვანი, ამას ჟ[ღ]ერენ,
შენ არ ჯერხარ, უსწავლელნი კაცნი რადმცა შეაჯერენ!

1002
ვინ დამბადა, შეძლებაცა მანვე მომცეს მძლევად მტერთად,
ვინ არს ძალი უხილავი შემწედ ყოვლთა მიწიერთად,
ვინ საზღვარსა დაუსაზღვრებს, ზის უკვდავი ღმერთი ღმერთად,
იგი გაჰხდის წამის-ყოფით ერთსა ასად, ასსა ერთად.

1003
რაცა ღმერთსა არა სწადდეს, არა საქმე არ იქნების.
მზისა შუქთა ვერ-მჭვრეტელი ია ხმების, ვარდი ჭკნების,
თვალთა ტურფა საჭვრეტელი ყველა რამე ეშვდინების;
მე ვით გავსძლო უმისობა, ან სიცოცხლე ვით გეთნების!

1004
რაზომცა სწყრები, შემინდევ შეცვლა თქვენისა მცნებისა.
ძალი არ მქონდა ტყვე-ქმნილსა მე მაგისისა თნებისა;
აწ წასვლა იყო წამალი ჩემთა სახმილთა გზნებისა,
სადა გინდ ვიყო რა [მ]გამა, ყოფამცა მქონდა ნებისა!

1005
არას გარგებს სიმძიმილი, უსარგებლო ცრემლთა დენა;
არ გარდავა გარდუვალად მომავალი საქმე ზენა;
წესი არის მამა[ც]თაგან მოჭირვება, ჭირთა თმენა,
არვის ძალ-უცს ხორციელსა განგებისა გარდავლენა.

1006
რაცა ღმერთსა გაუგია თავსა ჩემსა გარდასავლად,
გარდამხდეს და შემოვიქცე, აღარ დამრჩეს გული ავლად;
თქვენვე გნახნე მხიარულნი დიდებით და დავლა-მრავლად;
მას რა ვარგო, დიდებად და კმარის ესე ჩემად დავლად.

1007
მეფეო, ესე თათბირი, მომკალ, ვინ დამიწუნოსა!
მეფეო, ნუთუ წასვლამან თქვენ ჩემმან დაგაჭმუნოსა?!
ვერ ვეცრუვები, ვერ უზამ საქმესა საძაბუნოსა,
პირის-პირ მარცხვენს, ორნივე მივალთ მას საუკუნოსა.

1008
არ-დავიწყება მოყვრისა აროდეს გვიზამს ზიანსა;
ვჰგმობ კაცსა უაუგოსა, ცრუსა და ღალატიანსა!
ვერ ვეცრუვები, ვერ უზამ მას ხელმწიფესა მზიანსა.
რა უარია მამაცსა სულ-დიდსა, წასვლა გვიანსა?!

1009
რა უარეა მამაცსა ომშიგან პირთა მხმეჭელსა,
შედრეკილ-შეშინებულსა და სიკვდილისა მეჭველსა!
კაცი ჯაბანი რათა სჯობს დიაცსა ქსლისა მბეჭელსა?
სჯობს სახელისა მოხვეჭა ყოველსა მოსახვეჭელსა!

1010
ვერ დაიჭირავს სიკვდილსა გზა ვიწრო, ვერცა კლდოანი;
მისგან გასწორდეს ყოველნი, სუსტი და ძალ-გულოანი;
ბოლოდ შეყარნეს მიწამან ერთგან მოყმე და მხცოანი.
სჯობს სიცოცხლესა ნაზრახსა სიკვდილი სახელოანი!

1011
მერმე ვიშიშვი, მეფეო, თქვენად კადრებად ამისად;
სცთების და სცთების, სიკვდილსა ვინ არ მოელის წამისად;
მოვა შემყრელი ყოველთა ერთად დღისა და ღამისად,
თუ ვერა გნახე ცოცხალმან, სიცოცხლე გქონდეს ჟამისად.

1012
თუ საწუთრომან დამამხვას, ყოველთა დამამხობელმან,
ღარიბი მოვკვდე ღარიბად, ვერ დამიტიროს მშობელმან,
ვეღარ შემსუდრონ დაზრდილთა და ვერცა მისანდობელმან,–
მუნ შემიწყალოს თქვენმანვე გულმან მოწყალე-მლ[მო]ბელმან.

1013
მაქვს საქონელი ურიცხვი, ვერვისგან ანაწონები,
მიეც გლახაკთა საჭურჭლე, ათავისუფლე მონები,
შენ დაამდიდრე ყოველი, ობოლი, არას მქონები:
მიღვწიან, მომიგონებენ, დამლოცვენ, მოვეგონები.

1014
ღმერთსა მვედრებდეს მრავალი გლახაკი გულმხურვალები;
დამხსნას ხორცთა და სოფელსა, ნუმცა რად შევიცვალები;
კვლა ცეცხლი ჯოჯოხეთისა ნუმცა მწვავს, იგი ალები;
მომცეს მკვიდრივე მამული მუნ ჩემი სასურვალები.

1015
დამხსნას ბნელი და ნათელი შემმოსოს ზესთა-ზენისა;
მუნ დამაუნჯოს წამალი, სადა ძეს სულთა ლხენისა;
ჩემი არ ჰქონდეს შეძლება სოფლისა მღილთა კბენისა,
ფრთენი მომესხნენ და ძალი მომეცეს აღმაფრენისა.

1016
რაცა თქვენთვინ არ ვარგიყოს საჭურჭლისა დასადებლად,
მიეც ზოგი ხანაგათა, ზოგი ხიდთა ასაგებლად;
ნურა ნუ გშურს საქონელი ჩემი ჩემთვის წასაგებლად!
შენგან კიდე არვინ მივის ცეცხლთა ცხელთა დამავსებლად.

1017
ამას იქით ჩემგან ჩემი ამბავიცა არ გეცნევის,
ამად გვედრებ სულსა ჩემსა, წიგნი გკადრებს, არ გეთნევის
არას გარგებს, ეშმაკისა საქმეთაგან დაეძლევის,
შემინდვე და შემივედრე, მკვდარსა რაღა გარდმეხდევის!

1018
გვედრევ, მეფეო, შერმადინს, მონასა ჩემსა რჩეულსა,–
ნაკად აქვს ჭირი სამისოდ ამე წელიწადს წლეულსა,–
ნუგეშინის-ეც წყალობით, ჩემგან წყალობით ჩვეულსა,
ნუ დაადინებ თვალთაგან ცრემლთა, სისხლითა ფრქვეულსა.

1019
გასრულდა ჩემი ანდერძი, ჩემგან ნაწერი ხელითა.
აჰა, გამზრდელო, მოგშორდი, წაველ გულითა ხელითა!
ნუ სჭმუნავთ ჩემთვინ მეფენი, ნუ ხართ მოსილნი ბნელითა.
სუფევით ხართმცა თავითა, მტერთაგან საკრძალველითა!

1020
მისცა ანდერძი შერმადინს, რა გაათავა წერითა,
უთხრა: «ჰკადრეო მეფესა საქმითა მეცნიერითა,
შენ დაგამეტებს ვერავინ მსახურებითა ვერითა».
მოეხვია და ატირდა ცრემლითა სისხლთა ფერითა.

1021
ყმა შეეკაზმა წასავლად, ცრემლითა მოერწყო ველი.
მზე წავიდოდა, დაეცა არაბეთს ბინდი ყოველი;
ხამს შეპოვნება მაღლისა, ვინცა არს ჭირსა მოველი;
მიზგითას მივა ღმრთისაგან გამარჯვებისა მთხოველი.

1022
ილოცავს, იტყვის: «მაღალო ღმერთო ხმელთა და ცათაო,
ზოგჯერ მომცემო პატიჟთა, ზოგჯერ კეთილთა მზათაო,
უცნაურო და უთქმელო, უფალო უფლებათაო,
მომეც დათმობა სურვილთა, მფლობელო გულის-თქმათაო!

1023
ღმერთო, ღმერთო, გეაჯები, რომელი ჰფლობ ქვენათ ზესა,
შენ დაჰბადე მიჯნურობა, შენ აწესებ მისსა წესა,
მე სოფელმან მომაშორვა უკეთეს[ს]ა ჩემსა მზესა,
ნუ ამოჰფხვრი სიყვარულსა, მისგან ჩემთვის დანათესა!

1024
ღმერთო, ღმერთო მოწყალეო, არვინ მივის შენგან კიდე,
შენგან ვითხოვ შეწევნასა, რაზომსაცა გზასა ვლიდე:
მტერთა ძლევა, ზღვათა ღელვა, ღამით მავნე გამარიდე!
თუღა დავრჩე, გმსახურებდე, შენად მსხვერპლსა შემოვსწირდე.

1025
რა ილოცა, ცხენსა შეჯდა, მალვით კარნი გაიარნა,
შერმადინცა დააბრუნვა, თუცა ვამნი ადიადნა;
მონა ტირს და მკერდსა იცემს, საბრალომან ცრემლნი ღვარნა;
პატრონისა ვერა-მჭვრეტმან ყმამან რადმცა გაიხარნა!

1026
მოსთქვამს და იტყვის: «ვა მზეო, შენი ადგილი ჩრდილდების;
შენ მოგეშორე, დაღამდა ჩემთვის აღარა დილდების;
მე მანდით მეს[ვ]რის ისარი, ერთიცა არ ამცილდების,
გამყარა ლხინსა სოფელმან, აწ თვალთა ცრემლი მილდების.

1027
აწ ამბავი სხვა დავიწყო, ყმასა წავჰყევ წამავალსა.
არ შეექნა დარბაზობა მას დღეს როსტანს გულ-გამწყრალსა;
რა გათენდა, ქუში ადგა, ჰგავს, თუ ადენს პირით ალსა,
ხმობა ბრძანა ვაზირისა, მიიყვანდეს შიშით მკრძალსა.

1028
რა ვაზირი მოწიწებით დარბაზს ნახა შემოსრული,
როსტან უთხრა: «არა მახსოვს გუშინდელი შენგან თქმული.
მაწყინე და გამარისხე, ვერ და[ვ]იღე დიდხან სული,
აზომ რომე გაგათრიე შენ, ვაზირი გულის-გული.

1029
თუ რად მახსოვს, რად უნდოდა, ისრე ავად რად გაგხადე?
მართლად უთქვამს მეცნიერსა: «წყენააო ჭირთა ბადე»;
ესეგვარსა ნუოდის იქ, საქმე ხოლე გაიცადე,
აწ მითხარ, თუ რას იტყოდი, თქვი და სიტყვა გააკვლადე.

1030
კვლა მოახსენა ვაზირმან სიტყვა ნაგუშინდელევი,
რა გაიგონა, შესთვალა პასუხი არ ნაგრძელევი:
«შენ თუ უშმაგო მგონიხარ, ვარმცა ურია მე ლევი!
კვლავ მაგის მეტად ნუ მასმენ, თვარა მე სულად გელევი!»

1031
რა გამოვიდა, ვაზირმან ძებნა, ვერ პოვა მინანი,
მართ გაპარვასა უთხრობდეს მონანი, ცრემლთა მდინანი.
მან თქვა: «მე დარბაზს ვერ შევალ, მახსოვან დღენი წინანი,
ვინცაღა ჰკადრებს, მან ჰკადროს; რაცა ვთქვი, მასცა ვინანი».

1032
რა ვაზირი არ შევიდა, კვლა მეფემან კაცი გზავნის;
კაცმან ცნის და გარეთ დადგის, წასვლა ვერვინ გაამჟღავნის;
როსტანს ეჭვი შეუვიდის, ჭმუნვა ამით გაათავნის;
თქვა: «უცილოდ გაიპარა, ვინ მარტომან ასთა ავნის».

1033
თავ-დადრეკით იგონებდა, გულსა ჰქონდა ჭმუნვა დიდი.
უში ჰქნა და აიხედნა, უბრძანებდა მონას: «მიდი,
მოვიდეს და აწ მიანბოს, შემოვიდეს იგი ფლიდი!»
რა ვაზირი შემობრუნდა, ფერი ჰკრთა და ჰქონდა რიდი.

1034
კვლა შევა დარბაზს ვაზირი დაღრეჯით, არ მხიარულად;
მეფემან ჰკითხა: «წასრულა მზე დაუდგომლად, მთვარულად?»
მან მოახსენა ყველაი, ვით წასრულიყო დარულად;
«მზე აღარ მზეობს ჩვენთანა, დარი არ დარობს დარულად!»

1035
რა მეფემან მოისმინა, დაიზახნა მეტის-მეტი;
მოსთქვამს, იტყვის: «ვა გაზრდილო, ვეღარ გნახვენ თვალნი რეტი!–
პირსა მხოკით, წვერსა გლეჯით გააკვირვნა მისნი მჭვრეტი,–
სად წაჰხე და სად დაჰკარგენ სინათლისა ეგე სვეტი?!

1036
გაზრდილო, ცეცხლი მედების, ლახვრით ვარ მე დახეული,
გაზრდილო, ჩემთვის გამოჩნდა ჟამი მუხთალი, წყეული:
გაზრდილო, დიდით სევდითა ძლივღა ცოცხალვარ სნეული,
გაზრდილო, ადრე მოვკვდები საბრალო დღე-დალეული!

1037
თუ თავი შენი შენ გახლავს, ღარიბად არ იხსენები,
მაგრა მე რა ვქნა, გაზრდილო, აწ სახლად მმართებს სენები!
გამაღარიბე, დამაგდე, გულსა, გლახ, ვისთვის ენები,
შენად შეყრამდის პატიჟთა ჩემთა ვერ იტყვის ენები!

1038
ოდეს გნახავ მხიარულსა, ნადირობით შემოსრულსა?
ვეღარ გიჭვრეტ ნაბურთალსა, ტანსა მჭევრსა, ჯავარ-სრულსა,
ვეღარ ვისმენ ხმასა შენსა, სასმენელად მე მას [რ]ულსა,
აწ უშენოდ რა გლახ უყო საჯდომსა და სრასა სრულსა?

1039
ვიცი, არ მოგკლავს შიმშილი, რასდომცა დია ირები:
შენ შენი მშვილდი დაგარჩენს, შენთა ისართა პირები,
ნუთუ კვლა ღმერთმან წყალობით გაგიადვილოს ჭირები,
მაგრა, თუ მოვკვდე, გაზრდილო, ვისგანღა დავიტირები?

1040
ზარი გაისმა, შემოკრბა ჯარი მრავალი კაცისა,
დარბაზს ხასთაგან ჯარია ხელითა წვერთა ტაცისა,
იგლეჯს და იცემს ყველაი, ხმა ისმის თავსა ტკაცისა;
თქვეს: «ბნელი გვმართებს დღე-კრულთა, რადგან მზე მიგვიდრკა ცისა!»

1041
რა მეფემან დიდებულნი ნახნა, სულთქმით შემოსტირნა,
უთხრა: «ხედავთ, მზემან ჩვენმან შუქნი სრულად დაგვიძვირნა!
რა ვაწყინეთ, რა შევსცოდეთ, რად დაგვყარნა, რად გაგვწირნა,
სპანი, მისგან დაჭირულნი, ვინცაღა ვით დაგვიჭირნა?»

1042
ყოვლნი ტიროდეს, მოსთქმიდეს, მერმე დასწყნარდეს გვიანად.
მეფემან ბრძანა: «იკითხეთ, მარტოა, ანუ ყმიანად?»
მოვიდა მონა შერმადინ მოშიშრედ, სირცხვილიანად,
ანდერძი ჰკადრა, ატირდა, სიცოცხლე უჩნდა ზიანად.

1043
მოახსენა: «საწოლს ვჰპოვე ესე მისგან დანაწერი;
დგეს მონანი ნატირები, დაეგლიჯათ თმა და წვერი;
იგი მარტო გაპარულა, ყმა არ ახლავს, არცა ბერი,
მე თუ მომკლათ, მემართლებით, სიცოცხლე მჭირს შეუფერი!»

1044
რა ანდერძი წაიკითხეს, კვლა იტირეს დიდი ხანი;
მერმე ბრძანა: «მხიარულსა ნუ ჩაიცმენ ჩემნი სპანი,
ვამლოცველნეთ დავრდომილნი, ობოლნი და ქვრივნი სხვანი,
შევეწივნეთ, მშვიდობისა ნუთუ მისცნეს ღმერთმან გზანი!»

1045
მთვარე მზესა მოეშოროს, მოშორვება გაანათლებს,
რა იახლოს, შუქი დასწვავს, გაეყრბის, ვერ იახლებს,
მაგრა ვარდსა უმზეობა გაახმობს და ფერსა აკლებს,
ჩვენ ვერ-ჭვრეტა საყვარლისა ჭირსა ძველსა გაგვიახლებს.

1046
აწყა დავიწყებ ამბავსა, მის ყმისა წამავლობასა:
მივა და მიტირს გულმდუღრად, ვერ ვიტყვი ცრემლთა მცრობასა,
წამ-წამ მობრუნდის, იაჯდის მისთვინ მზისავე მზობასა,
უჭვრეტდის, თვალი ვერ მოხსნის, თუ მოხსნის, მიჰხდის ცნობასა.

1047
რა მიეახლის დაბნედა, ვერ ხელ-ყვის გაძრვად ენისად,
მაგრა სდის ცრემლი თვალთაგან, მსგავსად დიჯლისა დენისად,
ზოგჯერ დაბრუნდის, იჭვრიტდის ღონედ პატიჟთა თმენისად,
რა გაემართის, არ იცის, მას თუ არბევდის ცხენი სად.

1048
თქვა: «ჩემო, შენი შორს მყოფი კრულია, ვინცა დადუმდეს,
რადგან შენ დაგრჩა გონება, გული შენკენვე დაბრუნდეს,
თვალთა მტირალთა შეხედვა შენივე სწადდეს და უნდეს.
სჯობს, საყვარელსა მოყვარე რაზომცა დაუზაბუნდეს!

1049
მე რა ვქნა შენად შეყრამდინ, ანუ რას ვეჭვდე ლხენასა!
თავსა მოვიკლავ, მე თუმცა შენგან არ ვეჭდი წყენასა,
მაგრა შენ გაწყენ ჩემისა არ-სიცოცხლისა სმენასა,
მოდი და მივსცნე ცოცხალმან თვალი ცრემლისა დენასა!

1050
ტირს, იტყვის: «დადვა კაეშნი ლახვარმან ჩემთვინ ათმანო;
ჰინდოთა რაზმან ჩემად კლ[ვ]ად თქვა, ესე ტევრი ვთხზნა თმანო.
თვალთა გიშერი აშვენებს, სათმან რად მომკლა, სათმანო!
ბაგე-კბილო და თვალ-წარბო, მომეცდი პატიჟთა, თმანო!

1051
იტყვის: «ჰე, მზეო, ვინ ხატად გთქვის მზიანისა ღამისად,
ერთ-არსებისა ერთისა, მის უჟამოსა ჟამისად,
ვის გმორჩილებენ ციერნი, ერთი იოტის წამისად,
ბედსა ნუ მიქცევ, მიაჯე, შეყრამდის ჩემად და მისად!

1052
ვის ხატად ღმრთისად გიტყვიან ფილასოფოსნი წინანი,
შენ მიშველე რა ტყვე-ქმნილსა, ჯაჭვნი მაბიან, რკინანი!
ბროლ-ბალახშისა მძებნელმან ღაწვნი დავჰკარგე, მინანი,
მაშინ ვერ გავსძელ სიახლე, აწ სიშორესა ვინანი.

1053
ამას მოსთქმიდის, იწვოდის, ვითა სანთელი ბნდებოდის,
დაყოვნებისა მოშიში ისწრაფდის, იარებოდის;
რა შეუღამდის, ვარსკვლავთა ამოსვლა იამებოდის,
მას ამსგავსებდის, ილხენდის, უჭვრეტდის, ეუბნებოდის.

1054
მთვარესა ეტყვის: «იფიცე სახელი ღმრთისა შენისა,
შენ ხარ მომცემი მიჯნურთა მიჯნურობისა სენისა,
შენ გაქვს წამალი მისისა მოთმინებისა თმენისა!
მიაჯე შეყრა პირისა, შენ გამო შენებრ მშვენისა!

1055
ღამე ალხენდის, დღე სჯიდის, ელის ჩასვლასა მზისასა;
რა წყალი ნახის, გარდახდის, უჭვრეტდის ჭავლსა წყლისასა,
მას თანა-რთვიდის ნაკადსა სისხლისა ცრემლთა ტბისასა,
კვლა გაემართის, ისწრაფდის წავლასა მისვე გზისასა.

1056
მარტო მოსთქმიდის, ტიროდის ტანად ალვისა ხიანი,
მინდორს თხა მოკლის, სადაცა ადგილი დახვდის კლდიანი,
შეწვის, ჭამის და წავიდის პირ-მზე, გულ-მარიხიანი,
იტყვის: «დავჰყარენ ვარდნი და აჰა მე, ვაგლახ, იანი!»

1057
აწ ვერ ვიტყვი მაშინდელსა მე მის ყმისა ნაუბარსა,
მიუბნობდის, რას მოსთქმიდის, რას ტურფასა, რაზომ გვარსა!
ზოგან თოვლი გაეწითლის ვარდსა, ბრჭკლითა ნახოკარსა.
ქვაბნი ნახნა, გაეხარნეს, ზე გავიდა ქვაბთა კარსა.

1058
რა ასმათმან დაინახა, მოეგება, ცრემლი სწვთების,
ვით იამა, სიხარულსა მართ ვეღარას ვერ მიხვდების;
ყმა გარდახდა, მოეხვივა, აკოცებს და ეუბნების.
კაცი კაცსა მოელოდეს, მოსვლა დია ეამების.

1059
ყმა ქალსა ეტყვის: «პატრონი, ნეტარ სად არის და ვითა?»
ქალი ატირდა ცრემლითა, ზღვათაცა შესართავითა,
იტყვის: «რა წახველ, გაიჭრა ქვაბს ყოფა მისჭირდა ვითა;
აწ მისი არა არ ვიცი, არ ნახვით, არ ამბავითა».

1060
ყმა დაჭმუნდა, ვითამც რამე ჰკრეს ლახვარი გულსა შუა;
ქალსა ეტყვის: «აჰა, დაო, ეგეთიმცა კაცი ნუა,
იგი ფიცი ვით გატეხა, არ ვეცრუე, ვით მეცრუა!
ვერ იქმოდა, რად მიქადა, თუ მიქადა, რად მიტყუა?!

1061
თუ უმისოდ სოფელს ყოფა რადგან ჭირად არ მიღირდა,
რად დავვიწყდი, რად მივსცილდი, რად ვერ გასძლო, რა მისჭირდა?
მან გატეხა ზენარისა რად შემართა, ვით გაპირდა?
მაგრა ავის ბედისაგან ჩემი რამცა გამიკვირდა!»

1062
კვლა ქალი ეტყვის: მართალ ხარ მაგისსა დამძიმებასა,
მაგრა რა გავბრჭო მართალი, ნუ ეჭვ რასაცა თნებასა:
არ გული უნდა ფიცის და პირისა გასრულებასა?
იგი უგულო მოელის მართ დღეთა შემოკლებასა.

1063
გული, ცნობა და გონება ერთმანერთზედა ჰკიდიან:
რა გული წავა, იგიცა წავლენ და მისკენ მიდიან;
უგულო კაცი ვერ კაცობს, კაცთაგან განაკიდიან.
შენ არ გინახვან, არ იცი, მას რომე ცეცხლნი წვიდიან.

1064
შენ უმართლე ხარ, ემდურვი, შენ გაეყარე ძმობილსა,
მაგრა ვით ითქმის, ვით გახმა, ვითა გიამბო ცნობილსა;
ენა დაშვრების, გაცვდების, გულსა შელამის ლმობილსა,
ამას მით ვაზრობ, მინახავს მე უბედურსა შობილსა.

1065
ჯერთ მისი მსგავსი სა[ს]ჯელი არცა ვის ამბვად სმენია:
თუ არა კაცთა, სასჯელი ქვათაცა შენაძრწენია,
დიჯლადცა კმარის, მას რომე თვალთაგან ცრემლი სდენია;
თვით რაცა ბრძანოთ, მართალ ხართ, სხვა სხვისა ომსა ბრძენია.

1066
მას წამავალსა ვჰკითხევდი, დამწვარსა, ცეცხლ-მოდებულსა:
«მოვიდეს, რა ქნას ავთანდილ? მისსა დამვედრე დებულსა»:
მიბრძანა: «მოღმამნახვიდეს მე, მისთვის გაცუდებულსა,
ამათ არ დავჰყრი არეთა, არ გავჰტეხ მისს ქადებულსა.

1067
მას ზენაარსა არ გავჰტეხ, მას ფიცსა არ ვეცრუები,
მად პაე[მ]ნამდის მოვიცდი, რაზომცა გამდის რუები;
თუ მკვდარი მნახოს, დამმარხოს, თქვას ვაგლახი და უები,
ცოცხალი დავხვდე, უკვირდეს, სიცოცხლე არს სათუები».

1068
ჩემთვის გარდახდა მას აქათ გაყრა მზისა და ქედისა;
ოდენ მოდენა ცრემლისა მჭირს, ველთა მოსალბედისა.
მსჯის გამრავლება ხელ-ქმნილსა სულთქმისა ზედა-ზედისა,
დავვიწყებივარ სიკვდილსა, ნახეთ ნაქმარი ბედისა!

1069
ესე არაკი მართალი ჩინს ქვასა ზედა სწერია:
«ვინ მოყვარესა არ ეძებს, იგი თავისა მტერია».
აწ ზაფრანია, ვის წინას ვერ ვარდი ჰგვანდის, ვერ ია;
თუღა მონახავ, მონახე, ქენ, რაცა შენი ფერია.

1070
ყმამან უთხრა: «უმართლე ხარ, არ მამართლო მდურვად მისად,
მაგრა გაბჭე, რა მიქნია, სამსახური ტყვისა ტყვისად:
გამოჭრილვარ სახლით ჩემით, ვით ირემი ძებნად წყლისად,
მას ვეძებ და მას ვიგონებ, ვიარები ველთა ვლისად.

1071
გამოჭრილვარ საძებარად, ვერვის ძალ-აქვს ჩემოდნება:
უდაბურთა ტყეთა ვლახავ, ჭირი მაქვს და მრავლად ვნება;
მემცა ვითა დავეურჩე, რა მოვიდეს ღმრთისა ნება,
მისგან კიდე არვის ძალ-უც ამა ჩემთა ცეცხლთა გზნება.

1072
ვიარები, ღმერთსა სადა ცის კიდენი დაემყაროს;
გარდვიკარგვი სხვათა გზათა, ვერვინ მნახოს მე აქ მაროს;
ვენუკევ, თუ ტანსა ჩემსა ტკბილი სული გაეყაროს,
მას ვერ ვნახავ, სიმრგვლე ცისა ჩემთვის რისხვით მოიყაროს.

1073
ბროლ-სადაფნი მარგალიტსა ლალის-ფერსა სცვენ და ბურვენ,
მას მოვშორდი, ვერ ვიახლენ, ვერ მისურვეს, ვერ ვასურვენ,
გამოპარვით წამოსვლითა ღმრთისა სწორნი მოვიმდურვენ,
ნაცვლად მათთა წყალობათა მათნი გულნი მოვაურვენ.

1074
პატრონი ჩემი გამზდელი, ღმერთი და ღმრთულებ ცხოველი,
მშობლური, ტკბილი, მოწყალე, ცა, წყალობითა მთოველი!
მას უორგულე, წამოველ, მართ დავივიწყე ყოველი,
მისი შემცოდე ღმრთისაგან კარგსა რასაღას მოველი.

1075
ესე ყველაი ასრე მჭირს, დაო, ბედითა მისითა,
არა უტყუვე, მოსრულვარ მგზავრი ღამით და დღისითა;
აწ იგი სადმე წასრულა, ვიწვი ცეცხლითა მისითა,
ცუდ-მაშვრალი და მტირალი ქვე ვზივარ პირით მქისითა.

1076
დაო, მეტსა საუბარსა აღარ მომცემს ჟამი და დრო,
არ ვინანი გარდასრულსა, ბრძენთა სიტყვა გავაადრო;
წავალ, ვძებნი, ანუ ვჰპოვებ, ან სიკვდილი მოვი[ა]დრო,
თვარა ბედი აზომ თურე მიკვეთს, ღმერთსა რაღა ვჰკადრო!

1077
ამის მეტი აღარა თქვა, ატირდა და წამოვიდა,
ქვაბი ჩავლო, წყალსა გახდა, შამბი ჩავლო, ველს გავიდა;
ქარი, ველთა მონაქროლი, ლალის-ფერსა ვარდსა ზრვიდა;
«რად მიმეცო ამა ჭირსა?» ბედსა ამას უზრახვიდა.

1078
იტყვის: «ღმერთო, რა შეგცოდე შენ, უფალსა, არსთა მხედსა,
რად გამყარე მოყვარეთა, რად შემასწარ ამა ბედსა?
ერთი ორთა მგონებელი, ვარ საქმესა წასაწყმედსა,
მოვჰკვდე, თავი არ მეწყალვის, ჩემი სისხლნი ჩემსა ქედსა!

1079
მოყვარემან ვარდის კონა გულსა მკრა და დამიწყლულა,
იგი ფიცი, ჩემგან სრული, მან აღარა გამისრულა;
მას თუ გამყრი, საწუთროო, ჩემი ლხინი გარდასრულა,
სხვა მოყვარე ჩემსა თვალსა გაკიცხულა, გაბასრულა.

1080
კვლა იტყვის: «მიკვირს ნავღელი კაცისა მე ჭკვიანისა.
რა მჭმუნვარებდეს, რას არგებს ნაკადი ცრემლთა ბანისა?
სჯობს გამორჩევა, აზრობა საქმისა დასაგვანისა,
აწ მეცა მიჯობს მონახვა მის მზისა ლერწამ-ტანისა».

1081
ყმა გაემართა საძებრად მტირალი, ცრემლთა მფრქვეველი,
ეძებს, უზახის, უყივის, დღეებრ ღამეთა მთეველი;
სამ დღემდი მოვლო მრავალი ხევი, შამბნარი, ტყე, ველი;
ვერ პოვა, მივა მჭმუნვარე, ვერას ამბვისა მცნეველი.

1082
იტყვის: «ღმერთო, რა შეგცოდე, ეგზომ დიდი რა გაწყინე,
რად მემასწარ ბედსა ჩემსა, რა სასჯელი მომივლინე!
გამკითხველო, გამიკითხე, აჯა ჩემი შეისმინე,
დაამოკლე დღენი ჩემი, ჭირი ჩემი გამილხინე!»

1083
მივიდოდა, მიუბნობდა ყმა მტირალი, ფერ-შეცვლილი,
ქედსა რასმე გარდაადგა, ველი აჩნდა მზიან-ჩრდილი;
ნახა, შავი შამბთა პირსა დგა სადავე-უკუყრილი;
თქვა: «უცილოდ იგიაო, არა უნდა ამას ცილი».

1084
რა შეხედნა, ყმასა გულმან გაუფეთქნა, გაუნათდა,
აქა ლხინი დაღრეჯილსა უათასდა, არ უათდა;
ვარდმან ფერი გაანათლა, ბროლი ბროლდა, სათი სათდა,
ვით გრიგალმან ჩაირბინა, არ მოსცალდა მჭვრეტად მათდა.

1085
რა ტარიელ დაინახა, განაღამცა დაეღრიჯა:
ახლოს მყოფი სიკვდილისა ჯდა და პირი დაებღნიჯა,
საყელონი გარდეხივნეს, თავი სრულად გაეგლიჯა,
მას აღარა შეესმოდა, სოფლით გაღმა გაებიჯა.

1086
აქ დაბნედილი ტარიელ ქვე ძეს უსულო მდებარე;
ავთანდილ სახლით ცრემლსა ხოცს, ცეცხლი ედების მგზებარე;
ერთი გაჰყრია მთვარესა, ერთს დაუკარგავს მზე ბარე,
ხრმალი ლომ-ვეფხთა მხოცელი ხელთა აქვს გაუგდებარე.

1087
ღაწვნი შეჰქნია ზაფრანად, რომელმან ლალსა უდარა;
სრულად დავსია სინათლე, ვის მზემან უყვის მუდარა;
აბეზარ-ქმნილა სოფელსა, მას მისი არა უნდა რა,
არ მოსწრებოდა ავთანდილ, მოუნდებოდა სუდარა.

1088
ერთკე უც ლომი მოკლული და ხრმალი სისხლ-მოცხებული,
კვლა სხვაგნით ვეფხი უსულო, მკვდარი, ქვე-დანარცხებული;
მას წყაროსაებრ თვალთაგან ცრემლი სდის გაფიცხებული,
მუნ აგრე გულსა უნთებდა ცეცხლი მცხინვარე, ცხებული.

1089
თვალთა ახმადცა ზარ-ედვა, სრულად მიჰხდოდა ცნობასა,
მიახლებოდა სიკვდილსა, მოშორვებოდა ნობასა.
ყმა სახელ-დობით უყივის, ლამის სიტყვითა კრთობასა,
ვეღარ ასმინა, გარდიჭრა, ძმა გამოაჩენს ძმობასა.

1090
ხელითა ცრემლსა უწურავს, თვალთა ავლებდა სახელსა,
ახლოს უზის და უზახის მართ სახელ-დობით სახელსა;
ეტყვის: «ვერ მიცნობ ავთანდილს, შენთვის გაჭრილსა და ხელსა?»
მას არა დია შეესმის რეტსა, თვალ-დაუფახველსა.

1091
ესე ყველაი ასრეა, რაცა აწ ჩემგან თხრობილა.
ცრემლნი მოსწურნა თვალთაგან, ცოტადრე მოაცნობილა.
მაშინღა იცნა, აკოცა, მოეჭდო, მოეძმობილა.
ვიმოწმებ ღმერთსა ცხოველსა, მათებრივ არა შობილა!

1092
უთხრა: «ძმაო, არ გიტყუე, გიყავ, რაცა შემოგფიცე,
გნახე სულთა გაუყრელმან, ფიცი ასრე დავამტკიცე;
აწ დამეხსენ, სიკვდილამდის ვიტირო და თავსა ვიცე,
მაგრა გვედრებ დამარხვასა, მხეცთა საჭმლად არ მივიცე».

1093
ყმამან უთხრა: «რაშიგან ხარ, შენ საქმესა რად იქ ავსა?
ვინ მიჯნური არ ყოფილა, ვის სახმილი არა სწვავსა?
ვის უქნია შენი მსგავსი სხვასა კაცთა ნათესავსა?
რად სატანას წაუღიხარ, რად მოიკლავ ნებით თავსა?

1094
თუ ბრძენი ხარ, ყოვლნი ბრძენნი აპირებენ ამა პირსა:
ხამს მამაცი მამაცური, სჯობს, რაზომცა ნელად ტირსა.
ჭირსა შიგან გამაგრება ასრე უნდა, ვით ქვითკირსა.
თავისისა ცნობისაგან ჩავარდების კაცი ჭირსა.

1095
ბრძენი ხარ და გამორჩევა არა იცი ბრძენთა თქმულებ,
მინდორსს სტირ, მხეცთა ახლავ, არას წადილსა ისრულებ.
ვისთვის ჰკვდები, ვერ მიხვდები, თუ სოფელსა მოიძულებ,
თავსა მთელსა რად შეიკრავ, წყლულსა ახლად რად იწყლულებ?

1096
ვინ არ ყოფილა მიჯნური, ვის არ სახმილი სდებიან?
ვის არ უნახვან პატიჟნი, ვისთვის ვინ არა ბნდებიან?
მითხარ, უსახო რა ქნილა, სულნი რად ამოგხდებიან?
არ იცი, ვარდნი უეკლოდ არავის მოუკრებიან!

1097
ვარდსა ჰკითხეს: «ეგზომ ტურფა ღმერთმან შეგქმნა ტანად, პირად;
მიკვირს, რად ხარ ეკლიანი? პოვნა შენი რად ა ჭირად?»
მან თქვა: «ტკბილსა მწარე ჰპოებს, სჯობს, იქნების რაცა ძვირად;
ოდეს ტურფა გაიეფდეს, აღარა ღირს არცა ჩირად».

1098
რადგან ვარდი ამას იტყვის უსულო და უასაკო,
მაშა ლხინსა ვინ მოიმკის პირველ ჭირთა უმუშაკო?
უბოროტო ვის ასმია რაც ა კარგი საეშმაკო,
რად ემდურვი საწუთროსა? რა უქნია უარაკო?!

1099
ისმინე ჩემი თხრობილი, შეჯე, წავიდეთ ნებასა,
ნუ მიჰყოლიხარ თავისსა თათბირსა, გაგონებასა,
რაცა არ გწადდეს, იგი ქენ, ნუ სდევ წადილთა ნებასა,
ასრე არ სჯობდეს, არ გეტყვი, რად მეჭვ რასაცა თნებასა!

1100
მან უთხრა: «ძმაო რა გითხრა, ძრვაცა არ ძალ-მიც ენისა,
ძალი არა მაქვს ხელ-ქმნილსა შენთა სიტყვათა სმენისა;
რად ადვილად გიჩს მოთმენა ჩემთა სასჯელთა თმენისა!
აწ მივსწურვი[ლ]ვარ სიკვდილსა, დრო მომეახლა ლხენისა.

1101
ამას მოვკვდავი ვილოცავ, აროდეს ვითხოვ, არ, ენით:
აქა გაყრილნი მიჯნურნი მუნამცა შევიყარენით,
მუნ ერთმანერთი კვლა ვნახეთ, კვლა რამე გავიხარენით,
მო, მოყვარეთა დამმარხეთ, მიწანი მომაყარენით!

1102
საყვარელმან საყვარელი ვით არ ნახოს, ვით გაწიროს!
მისკენ მივალ მხიარული, მერმე იგი ჩემ კერძ იროს,
მივეგები, მომეგებოს, ამიტირდეს, ამატიროს.
ჰკითხე ასთა, ჰქენ გულისა, რა გინდა ვინ გივაზიროს!

1103
მართ გარდაწყვეტით იცოდი, გეტყვი მართალსა პირასა:
სიკვდილი მახლავს, დამეხსენ, ხანსაღა დავჰყოფ მცირასა;
არ ცოცხალ ვიყო, რას მაქნევ, რად დავრჩე, ხელსა მხდი რასა?
დამშლიან ჩემი კავშირნი, შევრთვივარ სულთა სირასა.

1104
რა სთქვი, რას იტყვი, არ მესმის, არცა მცალს სმენად მაგისად,
სიკვდილი მახლავს ხელ-ქმნილსა, სიცოცხლე არის წამისად;
აწ გამიარმდა სიცოცხლე მეტად ყოვლისა ჟამისად,
მუნ მეცა მივალ, ცრემლისა მიწად სად გამდის ლამი, სად.

1105
ბრძენი, ვინ ბრძენი, რა ბრძენი, ხელი ვითა იქს ბრძნობასა!
ეგ საუბარი მაშინ ხამს, თუმცაღა ვიყავ ცნობასა;
ვარდი ვერ არის უმზეოდ; იყოს, დაიწყებს ჭკნობასა;
მაწყენ, დამეხსენ, არა მცალს, არცაღა ვახლავ თმობასა.

1106
კვლა ეუბნების ავთანდილ სიტყვითა მრავალ-ფერითა,
ეტყვის: «რა მოჰკვდე, გერგების სიტყვითა რა ოხერითა?
ნუ იქ, არა სჯობს საქმითა, ნუ ხარ თავისა მტერითა!»
ვერ წაიყვანა, ვერა ქნა სიტყვითა, ვერა, ვერითა.

1107
მერმე უთხრა: «აჰა, რადგან არ მომისმენ არას, არა,
აღარ გაწყენს ენა ჩემი, აქამდისცა ცუდად მცდარა;
თუ სიკვდილი გიჯობს, მოკვე, ვარდი დაჭკნეს, დაცამჭკნარა!
ერთსა რასმე გეაჯები, მიყავ» – ცრემლი ამდუღარა.

1108
სადა ჰინდონი ბროლ-ვარდსა სარვენ გიშრისა სარითა,
მას მოვეშორე, წამოველ სიჩქარით, არ სიწყნარითა;
ვერ დამიჭირა მეფემან მშობლურად საუბარითა,
შენ არ შემიყრი, გამიყრი, აწ ჩემი ლხინი ვთქვა ვითა?

1109
ნუ გამგზავნი გულ-მოკლულსა, ერთი მიყავ საწადელი,
ერთხელ შეჯე, ცხენოსანი გნახო ჩემი სულთა მხდელი,
ნუთუ მაშინ მოვიქარვო სევდა ესე აწინდელი;
მე წავალ და შენ დაგაგდებ, იქნას შენი საწადელი.

1110
ეხვეწებოდა: «შეჯეო», აჯა ხვეწითა არვებდა,
იცოდა, რომე შეჯდომა კაეშანს მოაქარვებდა,
ლერწმისა სარსა დასდრეკდა, გიშერსა დაიკარვებდა;
დაიმორჩილა, იამა, არ ივაგლახა, არ ვებდა.

1111
ცხადად უთხრა: «შევჯდებიო, მომიყვანე ცხენი წინა».
მან მოგვარა, წყნარად შესვა, არ სიჩქარით ააქშინა;
მინდორთაკენ წაიყვანა, ტანი მჭევრი აძრევინა,
ხანი წავლეს, სიარულმან მოჯობება დააჩნინა.

1112
შეაქცევს და ეუბნების საუბართა შვენიერთა,
მისთვინ ძრვიდა სასაუბროდ მათ ბაგეთა ძოწის-ფერთა,
მისი სმენა გააყმობდა მსმენელისა ყურთა ბერთა;
მოიშორა კაეშნები, დათმობავე შეაერთა.

1113
რა შეატყვა მოჯობება მან, სევდისა მუფარახმან,
გაანათლა პირი-ვარდი სიხარულმან დაუსახმან,
ცნობიერთა დასტაქარმან, უცნობოთა ოხრვა-ახმან;
ცნობიერი სიტყვა უთხრის უცნობისა რასმე მზრახმან.

1114
შერასმეჰყვეს საუბარსა, სიტყვა ჰკადრა არ–მალული:
«ერთსა რასმე მოგახსენებ, გამიცხადე დაფარული:
ეგე სამხრე მისეული, შენ გაჩნია ვისგან წყლული,
რაგვარ გიყვარს, რაგვარ გიღირს? თქვი, დავიღო მერმე სული».

1115
მან უთხრა: «სახე რა გითხრა მის უსახოსა სახისა!
ესეა ჩემი სიცოცხლე, ჩემი მომცემი ახისა,
მჯობი ყოვლისა სოფლისა, წყლისა, მიწისა და ხისა;
არ-სასმენლისა მოსმენა არს უმჟავესი წმახისა».

1116
ავთანდილ უთხრა: «ვლამოდი მართ მაგისისა თქმევასა;
აწ რადგან გითქვამს, პასუხსა გკადრებ და ნუ მეჭვ თნევასა:
სჯობს ასმათისა არ-ლევა მაგა სამხრისა ლევასა,
ამად არ გიქებ საქმისა უარესისა რჩევასა.

1117
სამხრე გაბია ოქროსა, ოქრომჭედლისა დნობილი,
უასაკო და უსულო, არ სიტყვიერი, ცნობილი;
აღარად გინდა ასმათი, – ნახე მართალი ბჭობილი! –
პირველ, გლახ, მისი ნაჭვრეტი, თვით მერმე შენი დობილი.

1118
თქვენს შუა მქნელი საქმისა, შენგან ნახმობი დობისა,
თქვენი შემყრელი მსახური, შენგან ღირს-ქმნილი ხმობისა,
მისი გამზრდელი, გაზრდილი, მისთვინ მიხდილი ცნობისა,
გლახ, დაგიგდია, არ ნახავ, შაბაშ მართლისა ბჭობისა!

1119
მან უბრძანა: «რაცა გითქვამს, უმართლე ხარ მეტის-მეტად:
საბრალოა ასმათ მისად მგონებლად და ჩემად მჭვრეტად;
მე სიცოცხლე არ მეგონა, შენ მომესწარ ცეცხლთა შრეტად,
რადგან დავრჩი, გვალე, ვნახოთ, თუცავე ვარ ჯერცა რეტად».

1120
დაჰმორჩილდა, გაემართნეს ავთანდილ და ამირბარი;
ვერ მიგია ქება მათი, ვერა ქება საქებარი;
კბილნი – ვითა მარგალიტნი, ბაგე – ვარდი ნაპობარი;
გველსა ხვრელით ამოიყვანს ენა ტკბილად მოუბარი.

1121
ამას ეტყვის: «შენთვის დავსდებ გონებასა, სულსა, გულსა,
მაგრა შენცა ნუ აგრე ხარ, ნუ იწყლულებ ახლად წყლულსა;
არას გარგებს სწავლებული, თუ არა იქ ბრძენთა თქმულსა:
არ იხმარებ, რას ხელსა ჰხდი საუნჯესა დაფარულსა?

1122
არას გარგებს შეჭირვება: რომ სჭმუნვიდე, რა გერგების!
არ თურ იცი, უგანგებოდ არათ კაცი არ მოკვდების?
მზისა შუქთა მომლოდინე ვარდი სამ დღე არ დაჭკნების.
ბედი ცდაა, გამარჯვება, ღმერთსა უნდეს, მოცაგხვდების.

1123
მოახსენა: «ეგე სწავლა ჩემთვის ყოვლად სოფლად ღირდეს,
გონიერთა მწვრთელი უყვარს, უგუნურთა გულსა ჰგმირდეს,–
მაგრა რა ვქნა, რაგვარ გავსძლო, მეტის-მეტი რა მიმჭირდეს?
შენცა გჭირან ჭირნი ჩემნი, არ მამართლო, არ მიკვირდეს?

1124
ცვილის ცეცხლის სიმხურვალე უგავს, ამად აენთების,
მაგრა წყალსა არსით ახლავს, თუ ჩავარდეს, დაცაშრტების;
რაცავისცა საქმე თვით სჭირს, სხვათათვისცა ევარგების,
თავიდაღმა რად არ იცი, გული ჩემი რაგვარ დნების !

1125
რა წამეკიდა, ყველაი წვრილად გიამბო ენითა,
მერმეღა გაპრჭევ მართალი მაგა გულითა ბრძენითა;
შენ მოგელოდი, მიმჭირდა მოლოდინითა შენითა,
ქვაბს ვეღარ გავსძელ, მინდორთა მოვლა მომინდა ცხენითა.

1126
იმა ქედსა გარდავადეგ, შამბნი ისი მომეარნეს;
ერთი ლომი, ერთი ვეფხი შეკრბეს, ერთად შეიყარნეს,
ჰგვანდეს რათმე მოყვარულთა, მათნი ნახვა გამეხარნეს,
მათ რა უყვეს ერთმანერთსა, გამიკვირდა, შემეზარნეს.

1127
ქედსა გარდავდეგ, ლომ-ვეფხი მოვიდეს ორგნით რებულნი,–
სახედ ვამსგავსე მიჯნურთა, ცეცხლნი დამევსნეს დებულნი;–
შეიყარნეს და შეიბნეს, იბრძოდეს გამწარებულნი,
ლომი სდევს, ვეფხი მიურბის, იყვნეს არ ჩემგან ქებულნი.

1128
პირველ ამოდ ილაღობეს, მერმე მედგრად წაიკიდნეს:
თვითო ტოტი ერთმანერთსა ჰკრეს, სიკვდილსა არ დარიდნეს;
გამოჰრიდა ვეფხმან გული, – დედათამცა განა იდნეს! –
ლომი მედგრად გაეკიდა, იგი ვერვინ დაამშვიდნეს.

1129
ლომსა დაუგმე ნაქმარი, ვარქვი: «არა ხარ ცნობასა,
შენ საყვარელსა რად აწყენ? ფუ მაგა მამაცობასა!»
ხრმალ-გარმოწვდილი გაუხე, მივეც ლახვართა სობასა,
თავსა გარდავჰკარ, მოცავჰკალ, დავხსენ სოფლისა თმობასა.

1130
ხრმალნი გავჰტყორცნე, გავიჭერ, ვეფხი შევიპყარ ხელითა;
მის გამო კოცნა მომინდა, ვინ მწვავს ცეცხლითა ცხელითა;
მიღრინვიდა და მაწყენდა ბრჭკალითა სისხლთა მღვრელითა,
ვეღარ გაუძელ, იგიცა მოვკალ გულითა ხელითა.

1131
რაზომსაცა ვამშვიდებდი, ვეფხი ვერა დავამშვიდე,
გავგულისდი, მოვიქნივე, ვჰკარ მიწასა, დავაწყვიდე;
მამეგონა, ოდეს ჩემსა საყვარელსა წავეკიდე,
სულნი სრულად არ ამომხდეს, რად გიკვირს თუ ცრემლთა ვღვრიდე!

1132
აჰა, ძმაო, მითხრობია ჭირი ჩემი, რაცა მჭირდა;
სულთა დგმაცა არა მმართებს, ასრე გასვლა რად გიკვირდა!
სიცოცხლესა გავეყარე, სიკვდილიცა დამიძვირდა.
ესე სიტყვა დაასრულა, ყმამან სულთქნა, აცატირდა.

1133
ავთანდილცა მასთანავე ტიროდა და ცრემლსა ღვრიდა;
უთხრა: «დასთმე, ნუ მოჰკვდები, გულსა სრულად ნუ დასჭრი, და!
ღმერთი მაგას მოწყალეობს, თუცა ჭირმან არ გაგრიდა;
თუმც უნდოდით გასაყრელად, პირველ ერთად არ შეგყრიდა.

1134
სდევს მიჯნურსა ფათერაკი, საწუთროსა დაანაღვლებს;
მაგრა ბოლოდ ლხინსა მისცემს, ვინცა პირველ ჭირსა გასძლებს;
მიჯნურობა საჭიროა, მით სიკვდილსა მიგვაახლებს,
გასწავლულსა გააშმაგებს, უსწავლელსა გაასწავლებს.

1135
იტირეს და გაემართნეს, ქვაბისაკენ თავნი არნეს;
რა ასმათმან დაინახა, განაღამცა გაეხარნეს!
მოეგება, მოტიროდა, ცრემლმან მისმან კლდენი ღარნეს,
აკოცეს და აცატირდეს, კვლა ცნობანი ააჩქარნეს.

1136
ასმათ თქვა: «ღმერთო, რომელი არ ითქმი კაცთა ენითა,
შენ ხარ სავსება ყოველთა, აღგვავსებ მზევებ ფენითა;
გაქო, ვით გაქო, რა გაქო, არ-საქებელო სმენითა!
დიდება შენდა, არ მომკალ ამისთვი ცრემლთა დენითა!»

1137
ტარიელ იტყვის: «აჰ, დაო, მით ცრემლი აქა მდენია,
საწუთრო ნაცვლად გვარეტებს, რაც ოდეს გაგვიცინია,
ძველია წესი სოფლისა, არ ახლად მოსასმინია.
ვა შენი ბრალი, და თუ არ, სიკვდილი ჩემი ლხინია!

1138
სწყუროდეს, წყალსა ვით დაღვრის კაცი უშმაგო, ცნობილი?
მე თვალთა ჩემთა, მით მიკვირს, რად ვარ ცრემლითა ლტობილი!
უწყალობა ჰკლავს, წყალი სდის, აროდეს არ გახმობილი!
ვა წახდა ვარდი პობილი, ვა მარგალიტი წყობილი!

1139
ავთანდილსცა მოეგონა მისი მზე და საყვარელი;
იტყვის: «ჩემო, ვით ვეგები მე უშენო სულთა მდგმელი?
შენ არ გახლავ, ჩემი ჩემთვის სიცოცხლეა სანანელი,
გითხრამცა ვინ, რა მჭირს, ანუ რა ცეცხლი მწვავს, რაგვარ ცხელი!

1140
ვარდი ამას ვით იაზრებს: მზე მო[მ]შორდეს, არ დავძრეო,
ანუ ჩვენ, გლახ, რა გვერგების, რა ჩასვენდეს გორსა მზეო?
გულო, გიჯობს, გაუმაგრდე, თავი სრულად გაიკლდეო,
ნუთუ მოგხვდეს ნახვა მისი, სულთა სრულად ნუ დალეო.

1141
სული დაიღეს, დადუმდეს, ორთავე ცეცხლი სდებოდა;
ასმათი შეჰყვა, შევიდეს, ცეცხლი მათებრვე გზებოდა,
დაუგო ტყავი ვეფხისა, რომე კვლავ მიწყივ ჰგებოდა;
ორნივე დასხდეს, უბნობდეს, რაცა მათ იამებოდა.

1142
წვადი შეიწვეს, შეიქნა პურობა მსგავსი ჟამისა,
მუნ უპურობა პურობა, არ სიდიდეა ჯამისა;
მას შეეხვეწნეს: «ჭამეო», ძალი არ ჰქონდა ჭამისა,
გასცოხნის, ლუკმა გასტყორცის, წონა ძლივ ჩანთქის დრამისა.

1143
ამოა, რომ კაცი კაცსა ამოსა ეუბნებოდეს!
მან გაუგონოს, რაცა თქვას, არ ცუდად წაუხდებოდეს,
ცოტად ეგრეცა დაუვსებს, ცეცხლი რაზომცა სდებოდეს.
დიდი ლხინია ჭირთა თქმა, თუ კაცსა მოუხდებოდეს.

1144
მას ღამესა ერთგან იყვნეს იგი ლომნი, იგი გმირნი.
იუბნეს და გააცხადნეს თავის-თავის მათნი ჭირნი.
რა გათენდა, კვლა დაიწყეს საუბარნი სიტყვა-ხშირნი;
ერთმანერთსა გაუგონნეს ფიცნი პირველ დანაპირნი.

1145
ტარიელ ეტყვის: «რად უნდა სიტყვისა თქმა მრავალისა?
რაცა შენ ჩემთვის გიქნია, ღმერთი მზღველია ვალისა;
კმა ზენაარი ზენარად, არ ნაქმარია მთრვალისა,
არ დაივიწყე მოყვრობა მოყვრისა წარმავალისა.

1146
აწ შემიხვეწე, ნუ დამწვავ კვლა წვითა უცხელესითა;
მე რომე ცეცხლი მედების, არ ანაგზები კვესითა.
ვერ დაშრეტ, შენცა დაიწვი სოფლისა ქნისა წესითა,
წადი, დაბრუნდი, შეიქეც მუნითვე, შენი მზე სით ა.

1147
ვინ დამბადა, განკურნება ჩემი უჩანს მასცა ძნელად,
ვისცა გესმის, გაიგონეთ, მით გაჭრილვარ ხელი ველად;
რაცა ჰმართებს გონიერთა, ერთხელ ვიყავ მეცა მქნელად,
აწ ნობათი ხელობისა მამხდომია, მით ვარ ხელად.

1148
ავთანდილ ეტყვის: «რა გითხრა პასუხი მაგა თქმულისა?
შენვე სთქვი ეგე ა სიტყვა კაცისა ბრძნად სწავლულისა:
ღმერთსამცა ვით არ შეეძლო კვლა განკურნება წყლულისა?
იგია მზრდელი ყოვლისა დანერგულ-დათესულისა!

1149
ღმერთსამცა ესე რად ექნა, ეგეთნი დაებადენით,
აღარ შეგყარნა, გაგყარნა, თვალნი ცრემლისა დადენით!
სდევს ფათერაკი მიჯნურსა, გასჭვრიტეთ, გაიცადენით,
თქვენ ერთმანერთი არ მოგხვდეს, მე სულნი ამომხადენით!

1150
ნეტარ, მამაცი სხვა რაა, არ გასძლოს, რაცა ჭირია!
ჭირსა გადრეკა რად უნდა, რა სასაუბრო პირია!
ნუ გეშის, ღმერთი უხვია, თუცა სოფელი ძვირია,
რასცა მიწვრთიხარ, იწვართე; გკადრო, უწვრთელი ვირია.

1151
თუ რა გესმის, გაიგონე, ესე კმარის სწავლა სწავლად;
ჩემსა მზესა დავეთხოვე თქვენს წინაშე წამოსავლად,
მოვახსენე: «რადგან ჩემი შეუქნია გული ავლად,
არას ვარგებ, არ დავდგები, სხვა ვიუბნო რაღა მრავლად?

1152
მან მიბრძანა: «მადლიერ ვარ, კარგად ხარ და მამაცურად,
მაგა შენსა გავლენასა მე დავიჩენ სამსახურად».
მისით კითხვით წამოსრულვარ, არ მთვრალი და არ მახმურად,
მივბრუნდე და რა უამბო? – «რად მო[ხ]ველ[ო] ჯაბან-ხრდლურად?»

1153
მაგ საუბარსა ესე სჯობს, ისმინე ჩემი თხრობილი:
მქნელი საქმისა ძნელისა კაციმცა იყო ცნობილი;
ვერას ვერა იქს ნაყოფსა ვარდი უმზეოდ ჭკნობილი.
შენ ვერას ირგებ, მე გარგებ, ძმა ძმისა უნდა ძმობილი.

1154
სადაცა გწადდეს, მუნ იყავ მითვე წესითა მაგითა,
გწადდეს – გულითა ბრძენითა, გწადდეს – ცნობითა შმაგითა;
მაგა ქცევითა ტურფითა, ანაგებისა ნაგითა,
ოდენ გამაგრდი, არ მოჰკვდე, არ დასდნე ცრემლთა დაგითა.

1155
ამის მეტსა არას გნუკევ: წელიწადსა ერთსა მსგეფსა
აქა ქვაბსა მომნახევდი მე, ამბავთა ყოვლგნით მკრეფსა;
ამა ჟამსა ნიშნად მოგცემ, დროსა ამას ვარდ-იეფსა,
ვარდთა ნახვა გაგაკრთობდეს, მართ ვითამცა ძაღლი ყეფსა.

1156
ვირ ვარდი იყოს და მზე ჯდეს კირჩხიბსა და საროტანსა;
აქა ქვაბსვე მომნახევდი, მოარებდი, ლომო, ტანსა;
არას ვპოვებ, ეგრე მოვალ, თუ რას ვჰპოვებ მოსატანსა,
უაქაოდ არ დავდგები, ერანს ვარ თუ ზულისტანსა.

1157
ამა დროსა გარდავსცილდე, აქავ ქვაბსვე არ მოვიდე,
ცან, ცოცხალი არ თურე ვარ, უღონიოდ მოვკვე კიდე;
ეს ამისად ნიშნად კმარის, შენ თუ ჩემთვის ცრემლსა ღვრიდე,
მაშინ, გწადდეს, იხარებდი, გწადდეს, ჭმუნვა გაიდიდე.

1158
აწ რაცა გკადრე, ამისთვის ნუთუ შენ იყო მჭმუნავი!
მოგშორდები და არ ვიცი, თუ ცხენი დამცემს, თუ ნავი;
არ, უთქმელობა არ ვარგა, არ პირუტყვი ვარ მჩმუნავი,
არ ვიცი, ღმერთი რას მიზამს, ანუ ცა მიწყივ მბრუნავი.

1159
მან უბრძანა: «აღარ გაწყენ, არცა სიტყვა გამეტადდეს,
არ მომისმენ, რაზომ გინდა საუბარი მიდიადდეს:
თუ არ მოგყვეს საყვარელი, შენ მას მიჰყევ, რაცა სწადდეს,
ბოლოდ ყოვლი დამალული საქმე ცხადად გამოცხადდეს.

1160
არ დაიჯერო, მაშინ სცნა ჩემთა საქმეთა ძნელობა,
ჩემთვის ყველაი სწორია, გაჭრა და გაუჭრელობა;
შენ რაცა გითქვამს, მაგას ვიქ, მრჯის რაზომ გინდა ხელობა,
უშენოდ მომხვდეს, რაღა ვქნა, არ დია დღეთა გრძელობა!

1161
საუბარი გარდასწყვიტეს, დააპირეს ესე პირი;
ცხენსა შესხდეს, მოიარეს, თვითო მოკლეს ველს ნადირი;
შემოიქცეს, აატირეს გული, კვლაცა ანატირი,
ხვალ გაყრისა გონებამან სხვა მიმატა ჭირსა ჭირი.

1162
ლექსთა მკითხველო, შენიმცა თვალნი ცრემლისა მღვრელია!
გულმან, გლახ, რა ქნას უგულოდ, თუ გულსა გული ელია?!
მოშორება და მოყვრისა გაყრა კაცისა მკვლელია,
ვინცა არ იცის, არ ესმის, ესე დღე რაგვარ ძნელია!

1163
დილა გათენდა, შესხდეს და მას ქალსა გაესალამნეს.
ტარიელ, ასმათ, ავთანდილ თვალთაგან ცრემლნი დალამნეს;
სამთავე ღაწვთა ალამნი არღავნის ფერად ალამნეს,
მათ ლომთა მიწყივ მხეც-ქმნილნი თავნი მხეცთავე ალამნეს.

1164
ქვაბი ჩავლეს და წავიდეს ზახილით ცრემლთა მდენანი,
ასმათ ტირს, მოსთქვამს: «ჰე ლომნო, ვისნი ვით მოგთქმენ ენანი!
მზემან დაგწვნა და დაგდაგნა ცისა მნათობნი ზენანი!
ვა ჩემნი ჭირნი ეზომნი, ვა სიცოცხლისა თმენანი!

1165
მათ ყმათა, მუნით წასრულთა, იგი დღე ერთგან იარეს,
ზღვის პირს მივიდეს, მუნ დადგეს, არ ხმელთა არე იარეს,
არ გაიყარნეს მას ღამით, კვლავ ცეცხლი გაიზიარეს,
ერთმანერთისა შორს ყოფა იტირეს, იმგლოიარეს.

1166
ტარიელს ეტყვის ავთანდილ: «რუ გახმა ცრემლთა დენისა!
რად მოიშორე შენ ფრიდონ, მომცემი მაგა ცხენისა?
მუნით იცნობის ამბავი, ღონე მის მზისა ლხენისა,
აწ მე მუნ მივალ, მასწავლე გზა ძმად-ფიცისა შენისა».

1167
ტარიელ სიტყვით ასწავლის მხარსა ფრიდონის გზისასა,
მართ გააგონა, რაც ოდენ შეეძლო ძალსა თქმისასა:
«აღმოსავლითკენ წადიო, პირსა იარე ზღვისასა,
თუ ნახე, ჩემი უამბე, გკითხავს ამბავსა ძმისასა».

1168
თხა მოკლეს და მიითრიეს, ცეცხლი შექნეს ზღვისა პირსა,
სვეს და ჭამეს, რაცა ჭამა შეჰფერობდა მათსა ჭირსა;
მას ღამესა ერთად იყვნეს, ერთგან მიწვეს ხეთა ძირსა.
ვჰგმობ მუხთალსა საწუთროსა, ზოგჯერ უხვსა, ზოგჯერ ძვირსა.

1169
ცისკრად ადგეს გასაყრელად, ერთმანერთსა მოეხვივნნეს:
მაშინ მათგან ნაუბარნი, დადნეს, ვინცა მოისმინნეს;
თვალთათ, ვითა წყაროს თვალნი, ცრემლნი ველთა მოადინნეს,
დიდხან დგანან შეჭედილნი, მკერდი მკერდსა შეარკინნეს.

1170
გაიყარნეს ტირილით და პირსა ხოკით, თმათა გლეჯით,
ერთი აღმა, ერთი ჩაღმა, უგზოდ მივლენ შამბთა ეჯით;
ვირე უჩნდა ერთმანერთი, იზახდიან პირსა ბღნეჯით,
იგი ნახნეს დაღრეჯილნი, მზე დაიღრეჯს მისით ღრეჯით.

1171
ვა, სოფელო, რაშიგან ხარ, რას გვაბრუნვებ რა ზნე გჭირსა!
ყოვლნი შენი მონდობილნი ნიადაგმცა ჩემებრ ტირსა!
სად წაიყვან სადაურსა, სად აუფხვრი სადათ ძირსა?!
მაგრა ღმერთი არ გასწირავს კაცსა, შენგან განაწირსა.

1172
ავთანდილ მისი გაყრილი ტირს, ხმა მისწვდების ცათამდის,
იტყვის, თუ: «ღვარი სისხლისა კვლაცა მდენია, კვლაცა მდის;
აწ აგრე გაყრა ძნელია, ვით მაშინ შეყრა ცათამდის, –
კაცი არ ყველა სწორია, დიდი ძეს კაცი კაცამდის».

1173
ველს მაშინ მხეცნი ძღებოდეს ცრემლითა მუნ ნატირითა;
ვერ დაივსებდა სახმილსა, იწვის ცეცხლითა ხშირითა.
კვლა თინათინის გონება ავსებს უფრორე ჭირითა;
ბაგეთათ ვარდსა ანათობს ბროლი ძოწისა ძირითა.

1174
ვარდი ჭკნებოდა, ღვრებოდა, ალვისა შტო ირხეოდა;
ბროლი და ლალი გათლილი ლაჟვარდად გარდიქცეოდა;
გამაგრებოდა სიკვდილსა, ამისთვის არ უმხნეოდ ა;
იტყვის, თუ: «ბნელი რას მიკვირს, რადგან დამაგდე, მზეო, და!»

1175
მზესა ეტყვის: «მზეო, გიტყვი თინათინის ღაწვთა დარად,
შენ მას გავ და იგი შენ გგავს, თქვენ ანათობთ მთად და ბარად;
ხელსა მალხენს ნახვა შენი, ამად გიჭვრეტ არ დამცდარად,
მაგრა ჩემი რად დააგდეთ გული ცივად, გაუმთბარად?

1176
თუ ერთისა მოშორვება მზისა ზამთრის გაგვაცივებს,
მე, გლახ, ორნი დამიყრიან, გული ამად რად არ ივნებს?
მაგრა კლდესა არა შესწონს, არაოდის არ ატკივნებს;
წყლულსა დანა ვერა ჰკურნებს, გაჰკვეთს, ანუ გაასივებს.

1177
იტყვის თუ: «ჩემი ხელ-[მ]ქმნელი, ღმერთო, მზეა და ცად არი;
ვინ პირი მსგავსად პირისა შექმნა და შეაცადარი;
უმისოდ სულდგმულობასა, გულო, ვით შეაცადარი!
ვა, სიცოცხლისა სოფელმან აროდეს არ დამცა დარი!

1178
მისსა მზესა, გზა-გზა მოსთქვამს, ჭირს თავს აძლევს ლხინის ფასად,
გულსა ეტყვის: «მიაშურე, გაგიპირავს შენ აწა სად»,
გარჯისათვის ეგრე თქმულა: «მიხვდებისო ერთი ასად»,
ჭირნი ჩემნი ვამსუბუქო, მკიდავს სხვათა უმძიმესად.

1179
მიმავალი ცასა შესტირს, ეუბნების, ეტყვის მზესა:
«ჰე[ი], მზეო, გეაჯები შენ, უმძლესთა მძლეთა მძლესა,
ვინ მდაბალთა გაამაღლებ, მეფობისა მისცემ სვესა,
მე ნუ გამყრი საყვარელსა, ნუ შემიცვლი ღამედ დღესა!»

1180
მო, ზოჰრაო, მომიმატე ცრემლი ცრემლსა, ჭირი ჭირსა,
გული შავად შემიღებე, სიბნელესა მიმეც ხშირსა,
შემომყარე კაეშნისა, ტვირთი მძიმე ვითა ვირსა,
მას უთხარ, თუ: «ნუ გასწირავ, შენია და შენთვის ტირსა».

1181
ჰე მუშთარო, გეაჯები შენ, მართალსა ბჭესა, ღმრთულსა,
მო და უყავ სამართალი, გაებჭობის გული გულსა;
ნუ ამრუდებ უმართლესსა, ნუ წაიწყმედ ამით სულსა!
მართალი ვარ, გამიკითხე, რად მაწყლულებ მისთვის წყლულსა?

1182
მოდი, მარიხო, უწყალოდ დამჭერ ლახვრითა შენითა,
შეცამღებე და შემსვარე წითლად სისხლისა დენითა,
მას უთხრენ ჩემნი პატიჟნი, მას გააგონენ ენითა,
როგორ გასრულვარ, შენ იცი, გული აღარას ლხენითა.

1183
მოდი, ზოჰალო, მარგე რა, მან დამწვა ცეცხლთა დაგითა,
ვინ მარგალიტსა გარეშე მოსცავს ძოწისა ბაგითა;
შენ დააშვენებ კეკლუცთა დაშვენებითა მაგითა,
ვისმე ჩემებრსა დააგდებ, გაჰხდი ცნობისა შმაგითა.

1184
ოთარიდო, შენგან კიდე არვის მიგავს საქმე სხვასა;
მზე მაბრუნვებს, არ გამიშვებს, შემიყრის და მიმცემს წვასა;
დაჯე წერად ჭირთა ჩემთა, მელნად მოგცემ ცრემლთა ტბასა,
კალმად გიკვეთ გაწლობილსა ტანსა წვრილსა ვითა თმასა.

1185
მო, მთვარეო, შემიბრალე, ვილევი და შენებრ ვმჭლდები,
მზე გამავსებს, მზევე გამლევს, ზოგჯერ ვსხვდები, ზოგჯერ ვწვლდები;
მას უამბენ სჯანი ჩემნი, რა მჭირს, ანუ რაგვარ ვბნდები,
მიდი, უთხარ: ნუ გასწირავ, მისი ვარ და მისთვის ვკვდები.

1186
აჰა, მმოწმებენ ვარსკვლავნი, შვიდნივე მემოწმებიან:
მზე, ოტარიდი, მუშთარი და ზუჰულ ჩემთვის ბნდებიან,
მთვარე, ასპიროზ, მარიხი, მოვლენ და მოწმად მყვებიან.
მას გააგონე, რანიცა ცეცხლნი უშენოდ მდებიან.

1187
აწ გულსა ეტყვის: «ვითამცა გდის ცრემლი, არ გაგხმობია,
რას გარგებს მოკლვა თავისა? ეშმა ძმად თურე გძმობია;
მეც ვიცი, ჩემსა ხელ-[მ]ქმნელსა თმად ყორნის ბოლო სთმობია,
მაგრა თუ ჭირსა არ დასთმობ, ლხინი რა დასათმობია!

1188
თუ დავრჩეო, ესე მიჯობს, – სიცოცხლისა იტყვის თუსა,–
ნუთუ მომხვდეს ნახვა მზისა, ნუ ვიზახი მიწყივ უსა.
მიიმღერის ხმასა ტკბილსა, არ დასწყვეტდის ცრემლთა რუსა,
მისსა ხმასა თანა ხმაცა ბულბულისა ჰგვანდის ბუსა.

1189
რა ესმოდის მღერა ყმისა, სმენად მხეცნი მოვიდიან,
მისვე ხმისა სიტკბოსაგან წყლით ქვანიცა გამოსხდიან,
ისმენდიან, გაჰკვირდიან, რა ატირდის, ატირდიან;
იმღერს ლექსთა საბრალოთა, ღვარისაებრ ცრემლნი სდიან.

1190
მოვიდიან შესამკობლად ქვეყნით ყოვლნი სურიელნი:
კლდით ნადირნი, წყალშიგ თევზნი, ზღვით ნიანგნი, ცით მფრინველნი,
ჰინდო-არაბ-საბერძნეთით, მაშრიყით და მაღრიბულნი,
რუსნი, სპარსნი, მოფრანგენი და მისრეთით მეგვიპტელნი.

1191
ყმა მტირალი სამოცათ დღე ზღვისა პირსა მივა გზასა;
შორით ნახნა, მენავენი მოდიოდეს შიგან ზღვასა;
მოიცადნა, ჰკითხნა: «ვინ ხართ, თქვენ ამისსა გნუკევ თქმასა,
ეს სამეფო ვისი არის, ან ჰმორჩილობს ვისსა ხმასა?»

1192
მათ მოახსენეს: «ტურფაო სახითა და ნაგებითა,
გვეუცხოე და გვეკეთე, მით გეუბნებით ქებითა:
აქამდის ზღვარი თურქთაა, მომძღვრე ფრიდონის ზღვებითა;
ჩვენცა ვისნი ვართ, გიანბობთ, თუ ჭვრეტით არ დავბნდებითა.

1193
ნურადინ ფრიდონ მეფეა ამა ქვეყნისა ჩვენისა,
მოყმე მხნე, უხვი, ძლიერი, ფიცხლა მამხტომი ცხენისა;
ვნება არავის არ ძალ-უც მის მზისა ოდნად მშვენისა,
იგია ჩვენი პატრონი, მსგავსი ცით შუქთა მფენისა».

1194
ყმამან უთხრა: «ძმანო ჩემნო, კარგთა კაცთა გარდგეკიდე;
მე მეფესა თქვენსა ვეძებ, მასწავლეთ, თუ სით წავიდე,
რა ვიარო, ოდის მივალ, ან გზასა აქვს რა სიდიდე?»
მენავეთა უწინამძღვრეს, არ დააგდეს გზამდის კიდე.

1195
მოახსენეს: «ესე გზაა მულღანზანზარს მიმავალი,
მუნ დაგხვდების მეფე ჩვენი მშვილდ-ფიცხელი, მახვილ-ხრმალი;
აქადაღმე ათ დღე მიხვალ ნაკვთად სარო, ფერად ლალი;
ვა, რად დაგ[ვ]წვენ, უცხოს უცხო, რად მოგვიდევ ცეცხლებრ ალი?»

1196
ყმამან უთხრა: «მიკვირს, ძმანო, რად ხართ ჩემთვის გულ-მოკლულნი,
ანუ აგრე ვით გეკეთნეს ზამთრის ვარდნი ფერ-ნაკლულნი!
თქვენმცა მაშინ გენახენით, ლაღნი ვდეგით, არ საპყრულნი!
ჩვენნი მჭვრეტნი დავაშვენნით, ჩვენგან სხდიან მხიარულნი».

1197
იგი წავიდეს; დაბრუნდა ყმა გზასა თავის-წინასა,
ვისი ჰგავს ტანი საროსა და ვისი გული რკინასა;
მიაცორვებს და მიუბნობს, მოსთქვამს მისსავე ლხინასა,
ნარგისნი ქუხან, ცრემლსა წვიმს, ჩარცხის ბროლსა და მინასა.

1198
ვინცა გზას ნახნის უცხონი, ჰმსახურებდიან, ჰყმობდიან,
მოეხვივიან საჭვრეტლად, მას ზედა სტრფიალობდიან,
ეძნელებოდის გაშვება, გაყრასა ძლივ დასთმობდიან,
გზის ყოლაოზი მისციან, ჰკითხის რა, უამბობდიან.

1199
მულღანზანზარს მიეახლა, ადრე დალევს გზასა გრძელსა;
მინდორს ნახა სპა ლაშქართა და ნადირთა ჰგვანდეს მსრველსა,
ყოვლგნით ალყა შემოეკრა, მოსდგომოდეს, გარე ველსა,
ისრ[ვ]იან და იზახიან, მხეცსა სჭრიან ვითა მჭელსა.

1200
კაცი ემთხვია; მას ჰკითხა ამბავი მის ლაშქარისა,
უბრძანა: «ისი ვისია ხმა ზათქისა და ზარისა?»
მან უთხრა: «ფრიდონ ხელმწიფე, მეფე მულღანზანზარისა,
იგი ნადირობს, შეუკრავს ნაპირი ველ-შამბნარისა».

1201
მათ ლაშქართაკე წავიდა მით უსახოთა ქცევითა,
გამხიარულდა; შვენება მის ყმისა ვჰთქვიმცა მე ვითა!
მისთა გამყრელთა დააზრობს, შემყრელთა დასწვავს მზე ვითა,
ნახოს, მჭვრეტელთა ახელებს, ტანი ლერწამობს ხე ვითა.

1202
მათ ლაშქართა ყოლბსა შუა ორბი სითმე გამოფრინდა;
ყმამან ცხენი შეუტევა, გაამაყდა, არ შეშინდა,
შესტყორცა და ჩამოაგდო, დაეცა და სისხლნი სდინდა,
გარდახდა და ფრთენი დასჭრნა, წყნარად შეჯდა, არ აქშინდა.

1203
იგი რა ნახეს, მესროლნი სროლასა მოეშლებოდეს,
ალყა დაშალეს, მოვიდეს, მოეხვევოდეს, ბნდებოდეს,
იქით და აქათ უვლიდეს, ზოგნი უკანა ჰყვებოდეს,
ვერცა ჰკადრებდეს: «ვინ ხარო?» ვერცა რას ეუბნებოდეს.

1204
მინდორსა შუა გორი დგა, ფრიდონ მას ზედა დგებოდა,
ღირსი მას თანა სროლასა ორმოცი კაცი ხლებოდა;
მუნ დაემართა ავთანდილ, მას თანა ყოლბი ჰყვებოდა.
ფრიდონს უკვირდა, რა ჰქნესო, მისთა სპათათვის წყრებოდა.

1205
ფრიდონ მონა გამოგზავნა: «წა, ნახეო ისი სპანი,
რა ქნეს, ალყა რად დაშალეს, სად წადიან ვითა ბრმანი?»
მონა ფიცხლა მოეგება, ნახა სარო, მორჩი ტანი,
დადგა, თვალნი გაურეტდეს, დაავიწყდეს სიტყვის თქმანი.

1206
ავთანდილ ცნა, თუ: ისია მოამბვედ ჩემად რებული.
უთხრა: არქვი შენს პატრონსა ეს ჩემი დავედრებული:
«ვარ უცხო ვინმე ღარიბი, საყოფთა მოშორვებული,
ძმად-ფიცი ტარიელისი, თქვენს წინა მომგზავრებული».

1207
მონა წავიდა ფრიდონის თხრობად ამბვისა მისისად,
უთხრა: «მზე ვნახე მოსრული, ჩანს მანათობლად დღისისად;
ვაზრობ, იგიცა დაშმაგდენ, თუ ბრძენთა ნახონ ისი სად;
«ვარ ძმაო ტარიელისი შეყრად ფრიდონის მქისისად».

1208
რა ტარიელ მოისმინა, ფრიდონს ჭირი უსუბუქდა,
თვალთა ცრემლნი გარდმოსცვივდეს, გული უფრო აუჩუქდა,
მონაქროლმან ვარდი დაზრა, წამწამთაგან ბუქი ბუქდა;
შეიყარნეს, ერთმანერთი მათგან იქო, არ გაუქდა.

1209
ფიცხლა იგი ქედი ჩავლო, ჩაეგება ფრიდონ წინა;
რა შეხედნა, ესე თქვა: «თუ არ მზეაო, ისი ვინ ა?»
მას ჰმეტობდა, რაცა ქება მონისაგან მოესმინა;
ერთმანერთსა გარდაუხდეს, ლხინმან ცრემლნი აფრქვევინა.

1210
მოეხვივნეს ერთმანერთსა, უცხოებით არ დარიდონ;
თვით უსახოდ ფრიდონს ყმა და მოეწონა ყმასა ფრიდონ;
რა მჭვრეტელთა იგი ნახონ, მზე მათთანა გააფლიდონ.
მომკალ, ბაზარს სხვა მათებრი ივაჭრონ რა, ანუ ჰყიდონ!

1211
ფრიდონისებრი მოყმენი ვინმცა ვით ვინ ეგებიან!
მაგრა მას ახლავს ქებანი, მართ მეტნი არ მიხვდებიან;
მზე უჩინო იქს მნათობთა, რა ახლოს შეიყრებიან,
დღისით ვერ ნათობს სანთელი და ღამით შუქნი ჰკრთებიან.

1212
ცხენთა შესხდეს, გაემართნეს, ფრიდონისსა მივლენ სრასა.
დაიშალა ნადირობა, მოეშალნეს მხეცთა სრვასა;
ავთანდილის ჭვრეტად სპანი იქით-აქათ იქმან ჯრასა,
თქვეს: «ასეთი ხორციელი შეუქნია რაგვარ რასა!»

1213
ყმა ფრიდონს ეტყვის: «ისწრაფი, ვიცი, ამბვისა თხრობასა,
გიანბო, ვინ ვარ, სით მოვალ, ვინათგან ჰლამი ცნობასა,
ანუ სით ვიცნობ ტარიელს, ანუ რად ვიტყვი ძმობასა,
იგი ძმად მიხმობს, ძმა ხარო, თუცა ძლივ ვღირს ვარ ყმობასა.

1214
მე ვარ ყმა როსტან მეფისა, მოყმე არაბეთს ზრდილობით,
დიდი სპასპეტი, სახელად მიხმობენ ავთანდილობით,
ძე დიდებულთა დიდ-გვართა, ზრდილი მეფეთა შვილობით,
საკრძალავი და უკადრი, მყოფი არვისგან ცილობით.

1215
დღესა ერთსა მეფე შეჯდა, ნადირობას გამოვიდა;
მინდორს ვნახეთ, ტარიელი ცრემლთა ღვრიდა, ველთა რწყვიდა,
გაგვიკვირდა, გვეუცხოვა, ვაწვივეთ და არ მოვიდა,
ჩვენ გვეწყინა, არ ვიცოდით, მას თუ ცეცხლი რაგვარ სწვიდა.

1216
მეფემან სპანი შეპყრობად შეუზახნა და წყრებოდა;
მან უჭირველად დაჰხოცნა, ომი არ მისჭირდებოდა,
ზოგსა მხარ-თეძო დალეწა და ზოგი სულთა ჰხდებოდა;
მუნღა ცნეს, ეტლი მთვარისა რომე არ დაბრუნდებოდა.

1217
მათ სპათაგან ვერ-შეპყრობა ცნეს მეფეთა მეტად მწყრალთა,
თვით შესხდეს და შეუტიეს ამაყთა და არას მკრძალთა.
რა ტარიელ მეფე იცნა, მუნღა დაჰკრთა მათთა ხრმალთა,
ცხენსა მისცნა სადავენი, დაგვეკარგა წინა თვალთა.

1218
ვძებნეთ და კვალი ვერ ვჰპოვეთ, დავჰწამეთ ეშმაურობა.
მეფე დაჭმუნდა, დაშალა სმა, ნადიმობა, პურობა.
მე ვეღარ გავსძლე მისისა ამბვისა არ-დასტურობა,
გამოვიპარე საძებრად: მწვიდა ცეცხლი და მურობა.

1219
იგი ვძებნე წელსა სამსა, არ ვიამე არცა ძილი.
მათ მასწავლეს, ხატაელნი ვნახე მისგან დაკოდილი;
ვჰპოვე ვარდი მოყვითანე, შუქ-მკრთალი და ფერ-მიხდილი,
შემიტკბო და შემიყვარა, ვითა ძმა და ვითა შვილი.

1220
ქვაბნი წაუხმან დევთათვინ, სრულად გამესისხლებია;
მუნ ასმათ ახლავს მარტოსა, სხვა არვინ უახლებია;
მას მუდმად ძველი ცეცხლი სწვავს, არ ახალ, არ ახლებია,
ვა ჰმართებს მისსა გაყრილსა, შავი ხლა თავსა ხლებია.

1221
ქალი მარტო ქვაბსა შიგან ზის მტირალი, ცრემლ-ნაწთომი;
ყმა ნადირსა უნადირებს, ლომის ლეკვსა ვითა ლომი,
მიართვამს და იგი არჩენს, იგი ერთგან ვერ-დამდგომი.
მისგან კიდე სანახავად არა უნდა კაცთა ტომი.

1222
მე უცხოს უცხო მანატრა მოსმენა სანატრელისა,
მითხრა ამბავი მისი და მისისა სასურველისა.
რა ჭირნი დასთმნა, ვერ იტყვის აწ ენა ესე ხელისა,
ჰკლავს სურვილი და ვერ-ჭვრეტა მისისა დამ[მ]არხველისა.

1223
ვითა მთვარე დაუდგომლად იარების, არ დადგების;
მასვე ცხენსა შენეულსა ზის, აროდეს გარდახდების;
არას ნახავს პირ-მეტყველსა, ვით პირუტყვი კაცთა ჰკრთების.
ვა მე, მისსა მგონებელსა, ვა მას, ვინცა მისთვის კვდების!

1224
მის ყმისა ცეცხლი მედების, დამწვა ცეცხლითა მისითა;
შემებრალნეს და გავშმაგდი, გავჰხე ცნობითა ვისითა;
მომინდა მისთა წამალთა ძებნა ზღვითა და ქვიშითა;
შევიქეც, ვნახენ მეფენი, მყოფნი გულითა მქისითა.

1225
პირველად ძებნად წამოსვლა მეფეს ვაცნობე აროსა,
მართ მონდომოდა შეტყობა პირ-მზესა ტანად საროსა:
ჭირ გარდახდილი შევესწარ ტურფასა შესაყაროსა,
ვჰპოვე, მას გვანდა, რა მზემან ღრუბელი გაიყაროსა.

1226
მივბრუნდი, ვჰკადრე ყოველი ნახული, მონასმენია,
მიბრძანეს: «ძნელი ადვილად გიჩანან შენ საქმენია»,
ვჰკადრე თუ: «ადრე მივმართებ, ტყუვილი არ სათქმენია».
დამვედრა, სიტყვა საბრალო ცნობათა გარდამხმენია.

1227
მეფეთა დია იამა უცხოთ ამბავთა სმენანი,
მითხრეს: «აწ ვიყვნეთ შენისა მონდომილისა მქენანი»,
მაგრამ შემატყვეს უმისოდ, გლახ, სიცოცხლისა თმენანი,
შევატყევ, ჩემგან ეწყინათ ადრე წასვლისა თქმენანი.

1228
დავეთხოე და გამიწყრეს, მეფე მიეცა ჭმუნვასა.
დავყარენ ჩემნი ლაშქარნი, მით იზახიან მუნ ვასა;
გამოვიპარე, დავეხსენ სისხლისა ცრემლთა წურვასა,
აწ ვეძებ მისთა წამალთა, ვიქ იქით-აქათ ბრუნვასა.

1229
შენი მან მითხრა ამბავი მისგან ძმობისა შენისა,
აწ მიპოვნიხარ უებრო შენ, საქებელი ენისა;
გამომირჩივე, სით მიჯობს ძებნა მის მზისა ზენისა,
მისთა მჭვრეტელთა ლხინისა, ვერ-მჭვრეტთა ამაზრზენისა.

1230
აწ ფრიდონ იტყვის სიტყვითა მის ყმისა ნაუბარითა;
ორნივე სწორად მოსთქმიდეს მოთქმითა საქებარითა,
გულ-ამოსკვნილნი გულითა ტირან ვერ-დამთმობარითა,
მუნ ვარდსა წყლითა ცხელითა რწყვენ ტევრთა საგუბარითა.

1231
ლაშქართა შიგან შეიქნა ხმა ტირილისა დიდისა,
ზოგთაგან ხოკა პირისა, ზოგთაგან სრევა რიდისა.
ფრიდონ ტირს, მოსთქვამს ხმა-მაღლად, გაყრილი წლისა შვიდისა:
«უხანობა და სიცრუვე ვა საწუთროსა ფლიდისა!»

1232
ფრიდონ მოსთქვამს: რა შეგასხათ, ვერ-საქებო, ვერ სათქმელო!
ხმელთა მზეო, სამყაროსა მზისა ეტლთა გარდამხმელო,
მოახლეთა სალხინოო, სიცოცხლეო სულთა მდგმელო,
ცისა ეტლთა სინათლეო, დამწველო და დამანთქმელო!

1233
რა მოგეშორე, მას აქეთ სიცოცხლე მომძულვებია;
თუცა შენ ჩემად არა გცალს, მე შენთვის მომსურვებია;
შენ უჩემობა ლხინად გიჩს, მე დია მიმჭირვებია,
ოხერ სიცოცხლე უშენოდ, სოფელი გამარმებია!

1234
ფრიდონ თქვნა ესე სიტყვანი მოთქმითა შვენიერითა;
გული დაიღეს, დადუმდეს, მივლენ არ თურე მღერითა.
ავთანდილ მჭვრეტთა აშვენებს ტურფითა არე-ფერითა,
მელნისა ტბათა მიჯარვით ჰბურავს გიშრისა ჭერითა.

1235
ქალაქს შევიდეს, მუნ დახვდა სრა მოკაზმული სრულითა,
სახელმწიფოთა ყოვლითა გასაგებლითა სრულითა;
მონანი ტურფად მოსილნი წესითა იყვნეს სრულითა.
შეჰფრფინევდიან ავთანდილს გულითა სულ-წასულითა.

1236
შევიდეს და დიდი შექნეს ჯალაბობა, არ ხალვათი,
იქით-აქათ დიდებულნი წარიგებით ათჯერ ათი.
თვით ორნივე ერთგან დასხდეს, ვითა ვინ თქვას ქება მათი!
ბროლ-ბალახშსა აშვენებდა ზოგან მინა, ზოგან სათი.

1237
დასხდეს: შეიქნა პურობა, გა[ა]მრავლებდეს მახალსა;
უმასპინძლებდეს ავთანდილს, ვითა მზახალი მზახალსა,
მოიღებდიან ჭურჭელსა ტურფასა, ახალ-ახალსა,
მაგრა მის ყმისა მჭვრეტელსა გული მიეცა, გლახ, ალსა.

1238
მას დღე სვეს, ჭამეს, გარდახდა ნადიმი მსმელთა დასისა.
გათენდა, ბანეს ავთანდილ, რიცხვი ძეს ძუნ ატლასისა,
შესამოსელი შემოსეს დრაჰკნისა ბევრ-ათასისა,
შეარტყეს წელთა სარტყელი, დაუდებელი ფასისა.

1239
ყმამან დაყვნა დღენი რამე, თუც ყოვნასა ვერა სთმობდა,
ფრიდონს თანა ნადირობას გავიდის და თამაშობდა,
სწორად ჰხოცდა შორს და ახლოს, თუ რას ხელსა მიაპყრობდა.
მისი სროლა მშვილდოსანსა ყველაკასა აწბილობდა.

1240
ქალაქს შევიდეს, ხმა გაჰხდა, მუნ ზათქნი იქებოდიან;
ქალნი და ყმანი დაჯარვით მისად საჭვრეტლად რბოდიან;
იგი ნახიან, დაბნდიან, ჭკუათა მიჰხდებოდიან;
ახლოს შეყრისა უღირსთა რამცა ქნეს, ისჯებოდიან.

1241
ყმა ფრიდონს ეტყვის: «გესმოდეს ჩემი აწ მონახსენები:
მე თქვენი გაყრა სიკვდილად მიჩს და მით თავსა ვევნები,
მაგრა არა მცალს დღე-კრულსა, ცეცხლი მე სხვაცა მედები,
გზა გრძელი, საქმე სასწრაფო მიც, დია დამეყოვნები.

1242
მართალ ა, შენი გამყრელი თვალი თუ ცრემლსა ღვრიდესა,
დღეს წაუვალი ვერა ვარ, მით ცეცხლი სხვაცა მწვიდესა;
დგომა მგზავრისა ცთომაა, კარგსა იქს, თავსა სწვრთიდესა,
სადა გინახავს იგი მზე, წამომყევ მზისა კიდესა.

1243
ფრიდონ უთხრა: «დასაშლელი ჩემგან არა არ გეთხრობის;
ვიცი, რომე აღარა გცალს, შენ ლახვარი სხვა გესობის;
წადი, ღმერთი გიწინამძღვრებს, შენი მტერი დაემხობის,
მაგრა თქვი, თუ უშენობა ჩემგან ვითა დაითმობის?

1244
ამას გკადრებ, არ ეგების მარტოსაგან წასვლა შენი;
თანა ყმათა წამოგატან, იმსახურენ, იახლენი,
აბჯარი და საგებელი, ერთი ჯორი, ერთი ცხენი.
არ წაიტან, გაისჯები, ღაწვი-ვარდი, ცრემლთა მდენი.

1245
მოასხნა ოთხნი მონანი, მისანდობელნი გულითა,
სრული აბჯარი საკაცო ქაფითა, საბარკულითა,
სამოცი ლიტრა წითელი აწონით არ-ნაკლულითა,
ერთი ტაიჭი უებრო, მით უნაგრითა სრულითა.

1246
ერთსა ჯორსა წვივ-მაგარსა საგებელი აუკიდა;
წავიდა და ფრიდონ შეჯდა, მასთანავე გამოვიდა.
აწ გაყრისა მომლოდნესა ედებოდა ცეცხლი, სწვიდა,
მოსთქვამს: «თუმცა მზე გვიახლა, ჩვენ ზამთარი ვერ დაგვზრვიდა».

1247
ფრიდონ მიუძღვა მას გორსა, ახლოს წამდგომსა ზღვისასა,
«მე აქათ ვნახე, რომლისა შუქნი არ ჰგვანან სხვისასა».
მხარსა აჩვენებს, ანიშნებს, წასვლასა ქაჯთა გზისასა,
ეტყვის თუ: «რად არ დამქოლავ მნახავსა იმა დღისასა?»

1248
ავთანდილ უთხრა: «ნაღველი არ გმართებს შენ ეგზომია,
რას ძნელად გიჩანს დახოცა და იმა ქაჯთა ომია?
ეგე არ არის, უხრმ[ლ]ობა განგებით არ მოგხდომია,
აროდეს ქნილა საქნელი, რაცა არ ღმერთსა ნდომია».

1249
ზარი მის ყმისა წასვლისა გაჰხდა, მიეცნეს წუხილსა.
მოატყდეს მოქალაქენი, ლარსა ვინ ჰყიდდა, თუ ხილსა;
ხმა ზახილისა მათისა ჰგვ[ა]ნდა ჰაერთა ქუხილსა,
იტყოდეს: «მზესა მოვშორდით, მო, თვალნი მივსცნეთ წუხილსა!»

1250
ქალაქი გავლეს, მივიდეს პირსა დიდისა ზღვისასა,
მაშინ ფრიდონის ნახულსა, ნასაჯდომევსა მზისასა,
მუნ დაადენდეს ნაკადსა სისხლისა ცრემლთა ტბისასა,
ფრიდონ უამბობს ამბავსა მის მნათობისა ტყვისასა:

1251
«აქა მათ ზანგთა მონათა მზე მოიყვანეს ნავითა,
კბილ-თეთრი, ბაგე-ბალახში, სახედავითა შავითა;
ცხენი გავქუსლე, გავაგე წაგვრა ხრმლითა და მკლავითა,
შორს მნახეს, ადრე გამექცნეს, ნავი მფრინვალე ჩნდა ვითა».

1252
მოეხვივნეს ერთმანერთსა, გაამრავლეს ცრემლთა ღვრანი,
აკოცეს და გაუახლდეს მათ ორთავე მათნი წვანი,
გაიყარნეს გაუყრელნი ძმად-ფიცნი და ვითა ძმანი,
ფრიდონ დადგა, ყმა წავიდა, შემხედველთა მკლველი ტანი.

1253
გამოესალმნეს, აკოცეს, ორთავე ცრემლი სდიოდა;
ყმამან გაქუსლა, მართ ოდენ საქმესა ისწრაფიოდა;
ფრიდონ სიცოხლეს იგმობდა, სიკვდილსა არად ჩიოდა,
ტარიელ-ავთანდილისა გაყრისა გული სტკიოდა.

1254
ყმა მიმავალი მიუბნობს, მსგავსი მთვარისა სრულისა.
არს თინათინის გონება მისად სალხენლად გულისა;
იტყვის: «მოგშორდი, სიცრუვე ვა საწუთროსა კრულისა!
შენ გაქვს წამალი ჩემისა მამრთელებელი წყლულისა.

1255
რად სიცხე გულსა ნიადაგ მწვავს გმირსა სამს ალებისა?
რად გული კლდისა ტინისა შე[მ]ქმნია სამ სალებისა?
არ შეუძლია ლახვარსა დაჩენა სამსა ლებისა,
შენ ხარ მიზეზი სოფლისა ასრე გასამსალებისა».

1256
ავთანდილ მარტო ზღვის პირსა მივა ოთხითა მონითა,
წამალსა ტარიელისსა ეძებს ყოვლითა ღონითა,
დღისით და ღამით მტირალი იღვრების ცრემლთა ფონითა,
ჩალად უჩს ყოვლი ქვეყანა მისვე ჩალისა წონითა.

1257
სადაცა ნახნის, ეუბნის, მგზავრნი ზღვის პირსა რებულნი,
ჰკითხის მის მზისა ამბავი; დღენი ვლნა გაასებულნი.
ქედსა გარდადგეს, აქლემნი აუჩნდეს ლარ-კიდებულნი.
მოქარავნენი ზღვის პირსა დაყრით დგეს შეჭირვებულნი.

1258
მუნ ქარავანი ურიცხვი მოსდგომოდა ზღვის კიდესა.
შეიჭირვებდეს, ჭმუნვიდეს, ვერა დგეს, ვერცა ვლიდესა.
ყმამან სალამი უბრძანა, ქებასა შეასხმიდესა,
ჰკითხეს: «ვაჭარნო, თუ ვინ ხართ?» – მათ საუბარი ჰკიდესა.

1259
უსამ იყო ქარავნისა უხუცესი, კაცი ბრძენი.
მოახსენა ხოტბა სრული, დალოცა და უქნა ზნენი.
ჰკადრეს: «მზეო, სიცოცხლე და შენ ამოჰხე ჩვენი მლხენი,
ჩამოჰხე და მოგახსენოთ ამბავი და საქმე ჩვენი».

1260
გარდახდა. ჰკადრეს: «ჩვენ ვართო მობაღდადელნი ვაჭარნი,
მაჰმადის სჯულნის მჭირავნი, აროდეს გვისმან მაჭარნი,
ზღვათა მეფისა ქალაქსა სავაჭროდ გამონაჭარნი,
საქონელ-სრულნი, მდიდარნი, არ ლარნი გვქონან ნაჭარნი.

1261
ჩვენ აქა ვპოვეთ ზღვის პირსა კაცი უსულოდ მდებარე,
უშველეთ, ენა მოექცა სიტყვისა გამომგებარე;
ვჰკითხეთ, თუ: «ვინ ხარ, ღარიბო, რასა საქმისა მდებარე?»
გვითხრა: «თუ შეხვალთ, დაგხოცენ; კიდე ცოცხალ ვარ მე ბარე?!»

1262
თქვა: «ქარავანი ეგვიპტით გამოვემართეთ ერითა,
ზღვასა შევედით ტვირთულნი ლარითა მრავალ-ფერითა,
მუნ მეკობრეთა დაგვხოცნეს ძელით, სახნისის წვერითა;
ყველაი წახდა, არ ვიცი, აქა მოსრულვარ მე რითა!»

1263
ლომო და მზეო, ესეა მიზეზი აქა დგომისა,
დაბრუნვებითა გვეცემის ზიანი არ-საზომისა;
შევიდეთ, ვა თუ დაგვხოცნენ, ძალი არა გვაქვს ომისა,
ვერცა ვდგათ, ვერცა წასრულვართ, ღონე წაგ[ვ]სვლია რჩომისა.

1264
ყმამან უთხრა: «ვინცა ჭმუნავს, ცუდია და ცუდად სცთების!
რაცა მოვა საქმე ზენა, მომავალი არ აგვცთების;
მე მივინდობ სისხლთა თქვენთა, შემოვისხამ, დაცაგწვთების;
ვინცა გებრძვის, ხრმალი ჩემი მბრძოლთა თქვენთა დააცვთების».

1265
მოქარავნენი აივსნეს სიხარულითა დიდითა,
თქვეს: «ყმა ვინმეა ჭაბუკი, არა ჩვენებრვე რიდითა;
აქვს თავისაგან იმედი, ვიყვნეთ გულითა მშვიდითა».
შევიდეს, ჩასხდეს ხომალდსა, გამართეს ზღვისა კიდითა.

1266
სიამოვნისა დარითა იარეს, არ სიძნელითა.
მათი ბადრაგა ავთანდილ უძღვის გულითა ქველითა.
გამოჩნდა ნავი მეკობრე დროშითა მეტად გრძელითა,
მას ნავსა ნავთა სალეწლად სახნისი ჰგია ძელითა.

1267
კიოდეს და მოდიოდეს, იზახდეს და ბუკსა ჰკრესა;
შეუშინდა ქარავანი მათ ლაშქართა სიდიდესა;
ყმამან უთხრა: «ნუ იშიშვით თქვენ იმათსა სიალფესა,
ანუ დავჰხოც იმ ყველასა, ან სიკვდილი ჩემი დღეს ა.

1268
უგანგებოდ ვერას მიზმენ, შეცამებნენ ხმელთა სპანი.
განგებაა, არ დავრჩები, ლახვარნია ჩემთვის მზანი;
ვერ დამხსნიან ვერ ციხენი, ვერ მოყვასნი, ვერცა ძმანი, –
ვინცა იცის ესე ასრე, ჩემებრვეა გულოვანი.

1269
თქვენ, ვაჭარნი ჯაბანნი ხართ, ომისაცა უმეცარნი,
შორს ისრითა არ დაგხოცნენ, ჩაიხრჩენით თანა კარნი;
მარტო მნახეთ, ვით შევიბა, ვით ვიხმარნე ლომნი მკლავნი!
მეკობრისა ნავისანი სისხლნი ნახნეთ მონაღვარნი.

1270
ჩაიცვა ტანსა აბჯარი ქცევითა ვეფხებრ მკრჩხალითა.
მას ხელთა კეტი რკინისა ჰქონდა ხელითა ცალითა;
ნავისა თავსა გულითა წადგა შიშ-შეუვალითა,
ვითა მჭვრეტელნი ჭვრეტითა, მტერნი დახოცნა ხრმალითა.

1271
კიოდეს იგი ლაშქარნი, ხმა მათი არ გაწყდებოდა,
აძგერეს ძელი, რომელსა ზედა სახნისი ჰგებოდა;
ყმა ნავის თავსა უშიშად ქვე დგა, არ თურე ჰკრთებოდა,
კეტი ჰკრა, ძელი მოსტეხა, სხვით არათ არ მოსტყდებოდა.

1272
ძელი მოსტყდა და ავთანდილ დარჩა ნავ-დაულეწელი;
შეშინდეს იგი ლაშქარნი, გზა ძებნეს გარდსახვეწელი;
ვეღარ გარდესწრნეს, გარდუხლტა მტერთა მი და მო მლეწელი;
არ დარჩა კაცი ცოცხალი მუნ მისგან დაუფრეწელი.

1273
მათ ლაშქართა გულ-უშიშრად ასრე ჰხოცდა, ვითა თხასა;
ზოგი ნავსა შეანარცხის, ზოგსა ჰყრიდა შიგან ზღვასა;
ერთმანერთსა შემოსტყორცის, რვა ცხრასა და ცხრა ჰკრის რვასა;
დამალულნი მკვდართა შუა იმალვიან, მალვენ ხმასა.

1274
გაუმარჯვდა ომი მათი, ვითა სწადდა მისსა გულსა.
ზოგთა ჰკადრეს ზენაარი: «ნუ დაგვხოცო, შენსა სჯულსა!»
არ დახოცნა, დაიმონნა, დარჩომოდა რაცა წყლულსა,
მართლად იტყვის მოციქული: «შიში შეიქს სიყვარულსა».

1275
კაცო, ძალსა ნუ იქადი, ნუცა მოჰკვეხ ვითა მთვრალი!
არას გარგებს ძლიერობა, თუ არ შეგწევს ღმრთისა ძალი!
დიდთა ხეთა მოერევის, მცირე დასწვავს ნაბერძკალი,
ღმერთი გფარავს, სწორად გაჰკვეთს, შეშა ვის ჰკრა, თუნდა ხრმალი.

1276
მუნ ავთანდილ საჭურჭლენი მათეულნი დიდნი ნახნა,
ნავი ნავსა შეატყუბნა, ქარავანსა დაუზახნა.
უსამ ნახა მხიარულმან, – გაეხარნეს, არ იახნა,
ჰკადრეს ხოტბა ქებად მისად, სასახავნი დიდნი სახნა.

1277
ავთანდილის მაქებელთა ათასიცა ენა ენდა!
ვერცა მათ თქვეს, ნაომრობა რაგვარ ტურფად დაუშვენდა;
ქარავანმან იზრიალნა, თქვეს: «უფალო, მადლი შენდა!
მზემან შუქნი შემოგვადგნა, ღამე ბნელი გაგვითენდა».

1278
მოეგებნეს, აკოცებდეს თავსა, პირსა, ფერხთა, ხელსა;
ჰკადრეს ქება უსაზომო მას ტურფასა საქებელსა:
–მისი ჭვრეტა გააშმაგებს კაცსა ბრძენსა, ვითა ხელსა,–
«შენგან დავრჩით ჩვენ ყოველნი ფათერაკსა ეზომ ძნელსა».

1279
ყმამან უთხრა: «მადლი ღმერთსა, შემოქმედსა, არსთა მხადსა,
ვისგან ძალნი ზეციერნი გააგებენ აქა ქნადსა,
იგი იქმან ყველაკასა, იდუმალსა, ზოგსა ცხადსა;
ხამს ყოვლისა დაჯერება, ბრძენი ჯერა მოწევნადსა.

1280
ღმერთმან სულსა ეგოდენსა თქვენ გათნია სისხლნი თქვენი.
მე, გლახ რა ვარ, მიწა ცუდი, თავით ჩემით რამცა ვქენი?
აწ დავხოცენ მტერნი თქვენნი, გავასრულე, რაცა ვთქვენი;
ნავი სრულად საქონლითა მომიღია, ვითა ძღვენი.

1281
ამოა, კარგსა მოყმესა რა ომი გამარჯვებოდეს,
ამხანაგთაგან ეჯობნოს, ვისცა მას თანა ჰხლებოდეს.
მიულოცვიდენ, აქებდენ, მათ აგრე მყოფთა სწბებოდეს,
ჰშვენოდეს დაკოდილობა, ცოტაი რამე ვნებოდეს.

1282
იგი ნავი მეკობრეთა მას დღე ნახეს, არ ახვალეს,
მუნ დებულთა საჭურჭლეთა ამარიმცა ვით დათვალეს!
მათსა ნავსა გარდმოიღეს, ნავი სრულად გარდმოსცალეს;
დალეწეს და ზოგი დაწვეს, შეშა დრამად არ გაცვალეს.

1283
ავთანდილს უსამ მოართვა ვაჭართა შემოთვლილობა:
«შენგან ვართ გამაგრებულნი, ჩვენ ვიცით ჩვენი ფლიდობა;
რაცა გვაქვ, იგი შენია, ამას არ უნდა ცილობა,
რასაცა მოგვცემ, გვიბოძე, გიქნია აქა ყრილობა».

1284
ყმამან შესთვალა: ჰე, ძმანო, წეღანცა მოგისმენია,
ღმერთსა შეესმა ნაკადი, რაცა თქვენ თვალთა გდენია,
მან დაგარჩინნა, მე რა ვარ, მე, გლახ, რა მომილხენია!
რა გინდა მომცეთ, რას ვაქნევ? მე ვარ და ჩემი ცხენია!

1285
მე თუმცა რაცა მინდოდა საჭურჭლე დასადებელი,
ჩემსაცა მქონდა ურიცხვი, უსახო ლარ-საგებელი;
რას ვაქნევ თქვენსა? რას გინდა? ოდენ ვარ თანამხლებელი;
სხვაგან რამე მიც სხვა საქმე თავისა წასაგებელი.

1286
აწ რაცა აქა ვიშოვე საჭურჭლე დაუთვალავი,
რაცა ვის გინდა, წაიღეთ, არვისი ვიყო მლალავი,
ერთსა ვიაჯი, მააჯეთ სააჯო არ-საკრძალავი:
საქმე რამე მიც თქვენშიგა თავისა დასამალავი.

1287
ჟამამდის ჩემსა ნუ იტყვით არ თქვენსა პატრონობასა,
თვით თავადია ჩვენი თქო, ნუ მიხმობთ ჭაბუკობასა.
მე სავაჭროსა ჩავიცვამ, დავიწყებ ჩუბაჩობასა;
თქვენ შემინახეთ ნამუსი, თქვენსა და ჩემსა ძმობასა!

1288
ესე საქმე ქარავანსა გაეხარნეს მეტად დია;
მოვიდეს და თაყვანის-სცეს, ჰკადრეს: «ჩვენი იმედია,
რაცა აჯა ჩვენ გვმართებდა, იგი თქვენვე გიაჯია,
მას ვ[მ]სახუროთ, ვისი პირი მზისა პირად გაგვიცდია».

1289
მუნით წავიდეს, იარეს, არ თურე ხანსა ზმიდიან,
მიხვდეს ტაროსსა ამოსა, ნიადაგ ამოდ ვლიდიან;
შეჰფრფინვიდიან ავთანდილს, ქებასა შეასხმიდიან,
მას მარგალიტსა, მას ყმასა, კბილთავე ფერსა, სძღვნიდიან.

1290
ზღვა გაიარა ავთანდილ, მივა ტანითა მჭევრითა.
ნახეს მოცვული ქალაქი, გარე ბაღისა ტევრითა.
გვარად უცხონი ყვავილნი, ფერითა ბევრის ბევრითა,
მის ქვეყანისა სიტურფე რა გაგაგონო ენითა!

1291
მათ ბაღთა პირსა დააბეს ნავი საბლითა სამითა;
ავთანდილ ტანსა ჯუბანი ჩაიცვნა, დაჯდა სკამითა;
მოასხნეს კაცნი მზიდავნი, დამიზდებული დრამითა;
იგი ყმა ვაჭრობს, თავადობს და თავსა მალავს ამითა.

1292
მოვიდა მისი მებაღე, ბაღსა იახლნეს რომელსა,
მას ყმასა უჭვრეტს შეფრფინვით პირსა, ელვათა მკრთომელსა;
ავთანდილ უხმო, ეუბნა კაცსა არ სიტყვა მცთომელსა:
«ვისნი ხართ, ვინ ხართ, რა ჰქვიან მეფესა აქა მჯდომელსა?

1293
წვრილად მითხარ ყველაკაი, – ყმა მას კაცსა ეუბნების,–
რა ლარია უფრო ძვირად, ან იეფად რა იხსნების?»
ჰკადრა: «ვხედავ, პირი შენი მზისა პირად მე მეცნების;
რაცა ვიცი, მ[ა]რთლად გკადრებ, მრუდი არა არ გემცნების.

1294
ესეა ზღვათა სამეფო თვისა ათისა სავლითა,
თვით გულანშარო ქალაქი, სავსე ტურფითა მრავლითა;
აქ მოდის ტურფა ყველაი ზღვა-ზღვა ნავითა მავლითა;
მელიქ-სურხავი ხელმწიფობს, სრული სვითა და დავლითა.

1295
აქა მოსვლითა გაყმდების, კაციცა იყოს ბერები:
სმა, გახარება, თამაში, ნიადაგ სიმღერაები,
ზამთარ და ზაფხულ სწორად გვაქვს ყვავილი ფერად-ფერები;
ვინცა გვიცნობენ, გვნატრიან, იგიცა, ვინ ა მტერები.

1296
დიდ-ვაჭარნი სარგებელსა ამისებრსა ვერ ჰპოებენ:
იყიდიან, გაჰყიდიან, მოიგებენ, წააგებენ;
გლახა თვე ერთ გამდიდრდების, სავაჭროსა ყოვლგნით ჰკრებენ;
უქონელნი წელიწადსა საქონელსა დაიდებენ.

1297
მე ვარ მებაღე უსენის, ვაჭართა უხუცესისა;
ესეცა გკადრო, ამბავი საქმე მისისა წესისა:
თვით ესე ბაღი მისია, თქვენი სადგომი დღისისა;
პირველ მას მართებს ჩვენება ყოვლისა უტურფესისა.

1298
რა შემოვლენ დიდ-ვაჭარნი, მას ნახვენ და ძღვენსა სძღვნიან,
უჩვენებენ, რაცა ჰქონდეს, სხვაგან ლარსა ვერ გახსნიან,
უტურფესსა სეფედ დასხმენ, ფასსა მუნვე დაუთვლიან;
მათ მაშინვე ააზატებს, ვითა სწადდეს, დაჰყიდიან.

1299
თქვენებრთა საპატიოთა მათ მართებს გამოსვენება;
დამყენებელთა უბრძანებს, მართებდეს ვის დაყენება.
აწ იგი აქა არ არის, რას მარგებს მისი ხსენება;
გამოგებვა და წაყვანა მას ჰმართებს, თქვენი ქენება.

1300
ფათმან ხათუნ შინა არის, ხათუნი და ცოლი მისი,
პურად კარგი მასპინძელი, საყვარელი, არ თუ მქისი;
მას ვაცნობო მოსვლა თქვენი, წაგიყვანოს ვითა თვისი;
წინა კაცთა მოგაგებებს, ქალაქს შეხვალ ნათლივ დღისი.

1301
ავთანდილ უთხრა: «წადიო, აგრე ქენ, რაცა გწადიან».
მებაღე მირბის, ახარებს, ოფლი ქვე მკრდამდინ ჩასდიან.
ხათუნსა უთხრა ამბავი: «მე ესე დამიქადიან,
ყმა მოვა, მისთა მჭვრეტელთა შუქნი მზედ გაიცადიან.

1302
ვაჭარი ვინმე პატრონი არს ქარავნისა დიდისა,
საროსა მსგავსი ნაზარდი და მთვარე დღისა შვიდისა;
შვენის ჯუბა და მოხვევა ძოწეულისა რიდისა.
მე მიხმო, მკითხა ამბავი და ნირი ლართა სყიდისა.

1303
ფათმან ხათუნს გაეხარნეს, გააგება მონა ათი,
მოუკაზმეს ქარვანსრანი, დააყენა ბარგი მათი;
შემოვიდა ღაწვი-ვარდი, ბროლ-ბალახში, მინა-სათი;
მისთა მჭვრეტთა დაასახეს ვეფხსა ტოტი, ლომსა-თათი.

1304
ზარი გაჰხდა, შემოაკრბეს ქალაქისა ერნი სრულად,
იქით-აქათ იჯარვოდეს: «უჭვრიტოთო ამას რულად!»
ზოგნი ნდომით შეჰფრფინვიდეს, ზოგნი იყვნეს სულ-წასულად;
მათთა ცოლთა მოიძულვეს ქმარნი, დარჩეს გაბასრულად.

1305
ფათმან, ცოლი უსენისი, გაეგება კართა წინა,
მხიარულმან უსალამა, სიხარული დაიჩინა;
ერთმანერთი მოიკითხეს, შევიდეს და დასხდეს შინა;
ფატმან ხათუნს მოსვლა მისი, შევითვატყე, არ ეწყინა.

1306
ფათმან ხათუნ თვალად მარჯვე, არ-ყმაწვილი, მაგრა მზმელი,
ნაკვთად კარგი, შავ-გვრემანი, პირ-მსუქანი, არ პირ-ხმელი,
მუტრიბთა და მომღერალთა მოყვარული, ღვინის-მსმელი;
დია ედვა სასალუქო დასაბურავ-ჩასაცმელი.

1307
მას ღამესა ფატმან ხათუნ უმასპინძლა მეტად კარგა.
ყმამან უძღვნა ძღვენი ტურფა, მომღებელთა თქვეს, თუ: «ვარგა».
ფატმანს მისი მასპინძლობა უღირს, ღმერთო, არ დაჰკარგა;
სვეს და ჭამეს, დასაწოლად ყმა გავიდა ღამით გარ, გა.

1308
დილასა ლარი ყველაი უჩვენა, გაახსნევინა,
ტურფანი სეფედ გარდასხნნეს, ფასიცა დაათვლევინა,
ვაჭართა უთხრა: «წაიღეთ», აჰკიდა, გააწევინა, –
თქვა: «ვითა გინდა, ვაჭრობდით, ნუ გამაცხადებთ, მე ვინა».

1309
ყმა ვაჭრულად იმოსების, არ ჩაიცვამს არას მისსა.
ზოგჯერ უხმის ფატმან მისსა, ზოგჯერ იყვის ფატმანისსა;
ერთგან სხდიან, უბნობდიან საუბარსა არა-მქისსა;
ფატმანს ჰკლვიდა უმისობა, რამინისი ვითა ვისსა.

1310
სჯობს სიშორე დიაცისა, ვისგან ვითა დაითმობის:
გილიზღებს და შეგიკვეთებს, მიგინდობს და მოგენდობის,
მართ ანასდათ გიღალატებს,– გაჰკვეთს, რაცა დაესობის,–
მით დიაცსა სამალავი არასთანა არ ეთხრობის.

1311
ფატმან ხათუნს ავთანდილის გულსა ნდომა შეუვიდა,
სიყვარული მეტის-მეტი მოემატა, ცეცხლებრ სწვიდა.
დამალვასა ეცდებოდა, მაგრა ჭირთა ვერ მალვიდა,
იტყვის: «რა ვქნა, რა მერგების!» აწვიმებდა, ცრემლთა ღვრიდა.

1312
მიღმა უთხრა, ვა თუ გაწყრეს, შეხედვაცა დამიძვირდეს!
თუ არა ვთქვა, ვეღარ გავსძლებ! ცეცხლი უფრო გამიხშირდეს.
ვთქვა და მოვკვდე, ანუ დავრჩე, ერთი რამე გამიპირდეს;
მას მკურნალმან ვერა ჰკურნოს, თუ არ უთხრას, რაცა სჭირდეს.

1313
დაწერა წიგნი საბრალო, მის ყმისა მისართმეველი,
მისისა მიჯნურობისა, მისთა პატიჟთა მცნეველი,
მისთა მსმენელთა გულისა შემძრველი, შემარყეველი,
უსტარი შესანახავი, არ ცუდად დასახეველი.

1314
ფატმან არ იცის, ავთანდილ თუ ვისით ცეცხლით მწველია,
მეფე მოშორდა გამზრდელსა, თინათინ ცრემლთა მღვრელია;
ნესტან-დარეჯანს დაეძებს, ბევრს ჭირთა გარდამხდელია.
აქა სცნობს მართალს ამბავსა, გაიადვილოს ძნელია.

1315
ჰე მზეო, ღმერთსა ვინათგან მზედ სწადდი დასაბადებლად,
მით შეგქნა მოშორვებულთა ლხინად, არ ჭირთა მწადებლად,
ახლოს შემყრელთა დამწველად, მათად ცეცხლისა მადებლად,
მნათობთა შენი შეხედვა ტკბილად უჩს, დასაქადებლად.

1316
შენ გტრფიალობენ მჭვრეტელნი, შენთვის საბრალოდ ბნდებიან,
ვარდი ხარ, მიკვირს, ბულბულნი რად არ შენზედა კრფებიან!
შენი შვენება ყვავილთა აჭკნობს, ჩემიცა ჭკნებიან,
სრულად დამწვარვარ, თუ მზისა შუქნი არ მომესწრებიან.

1317
ღმერთი მყავს მოწმად, ვიშიშვი თქვენსა ამისსა თხრობასა,
მაგრა რა ვირგო დღე-კრულმან, სრულად გავჰყრივარ თმობასა,
გული ვერ გასძლებს ნიადაგ შავთა წამწამთა სობასა,
თუ რას მეწევი, მეწივე, თვარა მივჰხვდები ცნობასა.

1318
მე ვირე ამა წიგნისა პასუხი მომივიდოდეს,
ვსცნობდე, გინდოდე საკლავად, ან ჩემი რა გაგვიდოდეს,
მუნამდის გავსძლო სულთა დგმა, გული რაზომცა მტკიოდეს,
სიცოცხლე, ანუ სიკვდილი გარდმიწყდეს ნეტარძი ოდეს!

1319
ფათმან ხათუნ დაწერა და გაუგზავნა წიგნი მისი.
ყმამან ასე წაიკითხა, და ვინმეა ანუ თვისი;
თქვა: «არ იცის გული ჩემი, ვინ მაშიკობს ვისსა ვისი,
რომე მიმიჩს სამიჯნურო, რათ ვამსგავსო მე მას ისი!»

1320
თქვა: «ყვავი ვარდთა რას აქნევს, ანუ რა მისი ფერია!
მაგრა მას ზედა ბულბულსა ჯერთ ტკბილად არ უმღერია.
უმსგავსო საქმე ყოველი მოკლე და მით ოხერია.
რა უთქვამს, რა მოუჩმახავს, რა წიგნი მოუწერია!»

1321
ესეგვარი საზრახავი დაუზრახა გულსა შინა;
მერმე იტყვის: «ჩემგან კიდე ჩემი შემწე არავინ ა;
რასათვისცა გამოჭრილ ვარ, მისი ძებნა რათგან მინა,
რათაცა ვით ვჰპოვებ, მას ვიქ, გულმან სხვამცა რა ისმინა!

1322
ისი დიაცი აქა ზის, კაცთა მნახავი მრავალთა,
მოსადგურე და მოყვარე მგზავრთა, ყოველგნით მავალთა;
მივჰყვე, მიამბობს ყველასა, რაზომცა ცეცხლი მწვავს ალთა
ნუთუ რა მარგოს, მე მისი გარდახდა ჩემგან ვცნა ვალთა.

1323
თქვა: «დიაცსა ვინცა უყვარს, გაექსვის და მისცემს გულსა,
აუგი და მოყივნება არად შესწონს ყოლა კრულსა;
რაცა იცის, გაუცხადებს, ხვაშიადსა უთხრობს სრულსა,
მიჯობს, მივჰყვე, განაღ რასმე ვსცნობ საქმესა დამალულსა.

1324
კვლა იტყვის: «ვერვინ ვერას იქს, თუ ეტლი არ მოსთმინდების;
მით რაცა მინდა, არა მაქვს, მაქვს რაცა, არ მომინდების;
ბინდის გვარია სოფელი, ესე თურ ამად ბინდების,
კოკასა შიგან რაცა დგას, იგივე წამოდინდების!»

1325
მოგეწერა, წავიკითხე შენი წიგნი, ჩემი ქება.
შენ მომასწარ, თვარა შენგან მე უფრო მჭირს ცეცხლთა დება;
შენცა გინდა, მეცა მინდა გაუწყვეტლად შენი ხლება,
შეყრა არის პირიანი, ორთავეა რადგან ნება.

1326
ფატმანისსა ვერ გიამბობ, მოემატა რა სიამე!
მიუწერა: «კმარის, რაცა უშენომან ცრემლი ვლამე,
აწ ვიქნები თავის წინა, აქა მპოვე მარტოსა მე,
მომისწრაფე შეყრა შენი, რა შეღამდეს, მოდი ღამე».

1327
მას ღამითვე საწვეველი რა მიართვეს წიგნი ყმასა,
შეღამდა და წაცავიდა, სხვა ემთხვია მონა გზასა:
«ამას ღამე ნუ მოხვალო, ვერა მპოვებ შენთვის მზასა».
მას ეწყინა, არ დაბრუნდა, თქვა, თუ: «ჰგავსო ეგე რასა!»

1328
წვეული აღარ დაბრუნდა კვლა ზევე უკუ-წვევითა.
ფატმან ზის წყენით, შევიდა ავთანდილ მარტო ხე ვითა,
დიაცსა წყენა შეატყვა, ნახა შესვლითა, შე, ვითა,
ვერ დაიჩინა შიშითა და მისითავე თნევითა.

1329
ერთგან დასხდეს და დაიწყეს კოცნა, ლაღობა წყლიანი;
შემოდგა კარსა ყმა ვინმე კეკლუცი, ტან-ნაკვთიანი,
შემოვლო, ახლოს შემოჰყვა მონა ხრმალ-დარაკიანი,
დაჰკრთა, რა ნახა ავთანდილ, ჰგავსო, თუ გზაა კლდიანი.

1330
ფატმან რა ნახა, შეშინდა, ძრწის და მიეცა ძრწოლასა.
მან გაკვირვებით უჭვრიტა მათსა ლაღობა-წოლასა;
უთხრა: «არ გიშლი, დიაცო, ფერთა მი და მო კრთომასა,
გამითენდების, განანებ მაგა მოყმისა ყოლასა!

1331
გამკიცხე, ბოზო დიაცო, და დამდევ გასათრეველად:
მაგრა სცნობ ხვალე პასუხსა მაგა საქმისა მზღვეველად:
ვარ შენთა შვილთა შენითა კბილითა დამაჭმეველად,
დავშალო, წვერთა ფუ მიყავ, ხელიღა ვრბოდე მე ველად!

1332
ესე თქვა და კაცმან წვერთა მოიზიდნა, გავლნა კარნი;
ფატმან შექნა თავსა ცემა, ღაწვნი ესხნეს ნახოკარნი;
ცრემლთა მისთათ შეეყარნეს, წყაროსაებრ ისმნეს წკარნი;
თქვა: დამქოლეთ, მოდით, ქვითა, მომადეგით მომაკარნი!

1333
მოსთქვამს: «მოვჰკალ, ჰაი, ქმარი, ამოვჰწყვიტენ წვრილნი შვილნი,
იავარ-ვყავ საქონელი, უსახონი თვალნი თლილნი,
გავეყარე საყვარელთა, ვა გამზრდელნი, ვა გაზრდილნი!
ბოლოდ ვექმენ თავსა ჩემსა, სიტყვანია ჩემგან წბილნი».

1334
ამას ყველასა ავთანდილ ისმენდა გაცბუნვებული;
უბრძანა: «რა გჭირს, რას იტყვი, რასთვის ხარ აგრე ვებული?
რას დაგექადა იგი ყმა, რა ნახა შენგან კლებული?
დადუმდი, მითხარ, ვინ იყო, ანუ რად საქმედ რებული?»

1335
დიაცმან უთხრა: «ჰე ლომო, ხელი ვარ ცრემლთა დენითა,
ნურას ნუ მკითხავ ამბავსა, ვერცა რას გითხრობ ენითა;
დავჰხოცენ შვილნი ხელითა, მით ვარ აღარას ლხენითა.
თავი მოვიკალ უთმინოდ სიყვარულითა შენითა.

1336
ესეგვარი დია მიხვდეს სიტყვა-მცდარსა, ენა-მეტსა,
ხვაშიადთა ვერ-მმალავსა, უჭკუვოსა, შმაგსა, რეტსა;
ვაგლახითა მეწივენით, გეტყვი ყოვლსა ჩემსა მჭვრეტსა,
[მ]კურნალმანცა ვერა ჰკურნოს თავისისა სისხლთა მხვრეტსა.

1337
ორისაგან ერთი ჰქენით, ამის მეტსა ნურას ჰლამით:
მოვითაჰკლავ იმა კაცსა, წადი, მოკალ მალვით ღამით,
მე და სრულად სახლი ჩემი დახოცასა დაგხვსენ ამით!
მოხვალ, გითხრობ ყველაკასა, მოვითმითხარ ცრემლთა ლამით.

1338
თვარა ღამითვე ტვირთები შენი წაიღე ვირითა,
დააგდე ჩემი მიდამო, სრულად მიკრიფე, მი, რითა.
ვეჭვ, რომე ჩემთა ცოდვათა შენცა აგავსონ ჭირითა,
თუ დარბაზს მივა ისი ყმა, შვილთა დამაჭმევს პირითა.

1339
რა ესე ესმა ავთანდილს ლაღსა, ბუნება-ზიარსა,
ადგა და ლახტი აიღო, რა ტურფა რამე მხნე არსა!
«ამა საქმისა ვერ-ცნობა, – თქვა, – ჩემი სიძუნტე არსა».
ნუ ეჭვ სულ-დგმულსა მისებრსა სხვა არცა მისებრი არსა!

1340
ფატმანს უთხრა: «კაცი მომეც მასწავლელად, წინამძღვარად,
გზასა მართლად წამიყვანოს, თვარა მეშვლად მინდა არად;
იმა კაცსა ვერა ვხედავ მეომარად, ჩემად დარად,
რაცა უყო, მოგანახვებ, მომიცადე, იყავ წყნარად».

1341
მას მისცა მონა დიაცმან წინამძღვრად, წაცამყვანებლად
კვლავე შეჰყივლა: «ვინათგან ცეცხლი აწ ცხელია ნელად,
თუ მოვითაჰკლა იგი ყმა ჩემად გულისა მფხანელად,
ბეჭედი ჩემი აცვია, მას გვედრებ მოსატანელად».

1342
ავთანდილ გავლო ქალაქი მით უებროთა ტანითა;
ზღვის პირსა სახლნი ნაგებნი დგეს ქვითა წითელ-მწვანითა,
ქვეშეთკენ სრითა ტურფითა, კვლა ზედათ ბანის-ბანითა,
დიდროანითა ტურფითა, მრავლისა თანის-თანითა.

1343
მუნ მიჰყავს პირ-მზე ავთანდილ მას, მისსა წინამძღომელსა;
ყმა მდაბლად ჰკადრებს: «ისია სრა მისი, ეძებ რომელსა».
უჩვენებს, ეტყვის: «ხედავო ბაღსა ზე-და-ქვე მდგომელსა?
იქი წევს ძილად, იცოდი, ანუ ქვე ჰპოვებ მჯდომელსა».

1344
კარსა წინა დარაჯანი ორნი უწვნეს მას, გლახ, ყმასა.
ყმა გავიდა, გაეპარა, დააგდებდეს ვირე ხმასა,
თვითო ხელი ყელსა მიჰყო, მუნვე მისცა სულთა ხდასა,
თავი თავსა შეუტაკა, გაურია ტვინი თმასა.

1345
იგი ყმა საწოლს მარტო წვა გულითა ჯავრიანითა;
ხელ-სისხლიანი ავთანდილ შედგა ტანითა ჯანითა;
ვერღა აესწრა, იდუმალ მოკლა, ვერცა თუ ვცანითა,
ხელი მოჰკიდა, მიწასა დაასკვნა, დაკლა დანითა.

1346
მჭვრეტელთა მზე და მებრძოლთა მხეცი და ვითა ზარია.
ბეჭდითურთ თითი მოჰკვეთა, ქვესკნელს მიწათა გარია,
ზღვითკენ სარკმელთა გასტყორცა, ზღვისა ქვიშათა გარია,
მისთვის არცაღა სამარე, არცა სათხარად ბარია.

1347
უყურეთ ბოზსა დიაცსა და ეშმაკისა ბადესა:
აქ ჭაშნაგირი უბრალოდ მოკლეს, ლახვარსა აგესა;
დაჰკარგეს სულით და ხორცით, ზღვაშიგან გარდააგდესა,
თითი მოჰკვეთეს ბეჭდითურთ, იგ დანა არ ჩააგესა.

1348
ხმა მათისა დახოცისა არ გაისმა არსით არა.
წამოვიდა ვარდი ტკბილი, რასამცა ვით გაემწარა!
ესე მიკვირს, სისხლი მათი ასრე ვითა მოიპარა!
რომე წეღან წამოევლო, გზა იგივე წაიარა.

1349
რა ფათმანისსა შევიდა ლომი, მზე, მოყმე წყლიანი,
უბრძანა: «მოვკალ, მან ყმამან დღე ვეღარ ნახოს მზიანი,
თვით მონა შენი მოწმად მყავს, ფიცი აფიცე ღმრთიანი,
აჰა თითი და ბეჭედი, და დანა მაქვს სისხლიანი.

1350
ესე ფატმან მოისმინა, გაუკვირდა მეტად დია,
ფერხთა კოცნად ეხვევოდა, პირსა ტკბილად შემხედი ა;
«გაღანამცა გამისრულე, ლომო, რაცა მიქადია,
აწ მექადდეს იგი მოყმე, მკვდარი ზღვისკენ გაგიგდია».

1351
აწ მითხარ, თუ რას იტყოდი, რას გაშმაგდი ისრე რეტად?
რას გექადდა ისი კაცი? მესწრაფების მეტის-მეტად».
ფატმან ფერხთა მოეხვია: «არ ღირს ვარო პირსა ჭვრეტად,
გამიმრთელდა გული წყლული, აწყა დავჯე ცეცხლთა შრეტად.

1352
მე და უსენი შვილითურთ აწ ახლა დავიბადენით;
ლომო, ქებანი შენნიმცა ჩვენ ვითა ვადიადენით!
ვინათგან სისხლთა ამისთა დაღვრევა დავიქადენით,
თავითგან გითხრობ ყველასა, თქვენ სმენად დაემზადენით.

1353
ჩვენთვის მოიღე ანაზდად წყალობა ზეცით, ღმრთულები,
ერთობით გვიხსენ სიკვდილსა, ახლად მოგვიდგი სულები;
მე მიკვირს ეგრე სიკეთე, რაზომცა ვიგულგულები,
აწ წვრილად [გ]კადრო ყველაი მე იმა ყმასთან თქმულები.

1354
ამა ქალაქსა წესია, დღესა მას ნავროზობასა
არცა ვინ ვაჭრობს ვაჭარი, არცა ვინ წავა გზობასა;
ყოველნი სწორად დავიწყებთ კაზმასა, ლამაზობასა,
დიდსა შეიქმან მეფენი პურობა-დარბაზობასა.

1355
ჩვენ დიდ-ვაჭართა ზედა გვაც დარბაზს მიღება ძღვენისა,
მათ საბოძვრისა ბოძება მართებს მსგავსისა ჩვენისა;
ათ დღემდინ ისმის ყოველგნით ხმა წინწილისა, ებნისა,
მოედანს მღერა, ბურთობა, დრგიალი ცხენთა დგენისა.

1356
ქმარი ჩემი დიდ-ვაჭართა წაუძღვების, უსენ, წინა,
მათთა ცოლთა მე წავასხამ, მაწვეველი არად მინა;
დედოფალსა ძღვენსა უძღვნით; მდიდარი თუ გლახა ვინ ა,
დარბაზს ამოდ გავიხარებთ, მხიარულნი მოვალთ შინა.

1357
დღე მოვიდა ნავროზობა, დედოფალსა ძღვენი [ვ]სძღვენით;
ჩვენ მივართვით, მათ გვიბოძეს, ავავსეთ და ავივსენით;
ჟამიერად მხიარულნი წამოვედით ნებით ჩვენით,
კვლა დავსხედით გახარებად, მუნებურნი არ ვიყვენით.

1358
ბაღსა შიგან თამაშობად საღამოსა გაველ ჟამსა,
გავიტანე ხათუნები, – მათი ჭმევა ჩემგან ხამსა;
მომყვებოდეს მომღერალნი, იტყოდიან ტკბილსა ხმასა,
ვი[მ]ღერდი და ვყმაწვილობდი, ვიცვალებდი რიდე-თმასა.

1359
იქ ბაღსა შიგან ტურფანი სახლნი, ნატიფად გებულნი,
მაღალნი, ყოვლგნით მხედველნი, ზღვას ზედა წაკიდებულნი,
მუნ შევიტანენ ხათუნნი, იგი ჩემთანა ხლებულნი,
კვლა დავიდევით ნადიმი, დავსხედით ამოდ შვებულნი.

1360
ვაჭრის ცოლთა მხიარულმან უმასპინძლე ამოდ, დურად;
სმასა ზედა უმიზეზო გავხე რამე უგემურად,
რა შემატყვეს, გაიყარა, სხდომილ იყო რაცა პურად,
მარტო დავრჩი, სევდა რამე შემომექცა გულსა მურად.

1361
უკმოვახვენ სარკმელნი და შევაქციე პირი გზასა,
ვიხედვიდი, ვიქარვებდი კაეშნისა ჩემგან ზრდასა;
შორს ამიჩნდა ცოტა რამე, მოცურვიდა შიგან ზღვასა,
მფრინველად ვთქვი, ანუ მხეცად, სხვას ვამსგავსე მემცა რასა!

1362
მაშორვიდა, ვერად ვიცან; მომეახლა, იყო ნავი;
ორთა კაცთა, ტანად შავთა, თვით პირიცა ედგა შავი;
იქით-აქათ მოსდგომოდეს, ახლოდ უჩნდა ოდენ თავი,
გამოიღეს, გამიკვირდა იგი უცხო სანახავი.

1363
გამოზიდნეს იგი ნავი, გამოიღეს ბაღსა წინა,
მიიხედნეს, მოიხედნეს, ვინ გვიჭ[ვ]რეტსო, სადა, ვინა,
ვერა ნახეს სულიერი, ვერცა რამან შეაშინა;
მე იდუმალ ვიხედვიდი, სულ-ღებული ვიყავ შინა.

1364
უსენ წასულა ქალაქად თვალ-მარგალიტის მნახველად;
ვაჭარი ვინმე ენახა, მივიდა მისად მსახველად;
მას ეუბნების: «რა გაქო?» – თვალი აქვს არად მფასველად.
მან ვერ სცნა ესე ამბავი, ფატმან მივიდა რა ველად.

1365
მით ნავიდაღმან, მათ რომე გარდმოსვეს კიდობანითა,
აჰხადეს, ქალი გარდმოჰხდა უცხოთა რათმე ტანითა,
თავსა რიდითა შავითა, ქვეშეთ მოსილი მწვანითა,
მზესა სიტურფედ ეყოფის, იყო მისითა გვანითა.

1366
ავთანდილს გული შეეძრა ამა სიტყვითა სმენითა,
ენიშნა ფერი რიდისა ტარიელისგან თქმენითა;
მაგრამ იხმარა სიწყნარე, იგი დიდითა თმენითა,
სხვა არა უთხრა, ასტირდა ცრემლით ტბა დასადგმენითა.

1367
რა მობრუნდა ქალი ჩემკენ, შემოადგეს სხივნი კლდესა,
ღაწვთა მისთა ელვარება ელვარებდა ხმელთა, ზესა,
დავიწუხენ თვალნი, ყოლა ვერ შევადგენ, ვითა მზესა,
უკმოვიხარჩ კარი ჩემგან, მათი ჭვრეტა ვერა ცნესა.

1368
მოვიხმენ ოთხნი მონანი, ჩემსა წინაშე მდგომელნი,
უჩვენე: ხედავთ, ჰინდოთა ტყვედ ჰყვანან შუქნი რომელნი?
ჩაეპარენით, ჩაედით წყნარად, ნუ ჩქ რად მხტომელნი,
მოგყიდონ, ფასი მიეცით, რასაცა იყვნენ მდომელნი.

1369
კვლავცა დავვედრე სიფრთხილე, ქაჯნია იგი გრძნეულნი;
არ მოიშორვოთ გულითა სწავლანი აწ ჩემეულნი;
ზღვათაკენ გზანი მოსტაცეთ, მუნ არ შეცურდენ წყეულნი.
ადრე მოგელი, მოჰფინოთ ჩემთვის სინათლე მზეულნი.

1370
თუ არ მოგცენ, ნუღარ მისცემთ, წაგვარეთ და დაჰხოცენით,
მოიყვანეთ ისი მთვარე, ქენით კარგად, ეცადენით!
ჩემნი ყმანი ზედადაღმან ჩაეპარნეს, ვითა ფრენით,
დაევაჭრნეს, არ მიჰყიდეს, შავნი ვნახენ მეტად წყენით.

1371
მე სარკმელთა გარდავადეგ. რა შევიგენ, არ მოჰყიდეს,
მეუზახენ: «დაჰხოცენით!» დაიპყრნეს და თავსა სჭრიდეს;
იგი ზღვასა შეასრივნეს, შემოადგეს ქალსა, სცვიდეს;
ჩავეგებე, გამოვგვარე, ზღვის პირს ხანსა არ დაზმიდეს.

1372
წაართვეს ნესტან-დარეჯან, აქამდის ზღვაში ტყვედ არი;
ქაჯნი დახოცნეს, ზღვას მისცეს, არ იყო მათთვის ცხედარი;
ფატმან რა ნახა, ჩაგზანა იგ ორნი ვინმე მხნედ არი;
მოეგება და ეხვევის, ვინ ნახოს ეგრე მზე-დარი.

1373
რა გიამბო ქება მისი, რა სიტურფე, რა ნაზობა!
ვჰფიცავ, რომე იგი მზეა, არა ჰმართებს მზესა მზობა!
ვინ გაიცდის შუქთა მისთა, ვინმცა ვით ქნა ნახაზობა!
მე თუ დამწვავს, აჰა მზა ვარ, აღარ უნდა ამას მზობა!

1374
ესე სიტყვა დაასრულა, ფატმან იკრნა პირსა ხელნი;
ავთანდილსაც აეტირნეს, გარდმოყარნა ცრემლნი ცხელნი;
ერთმანერთი დაავიწყდა, მისთვის გაჰხდეს ვითა ხელნი,
ღვარმან, ზედათ მოდენილმან, გააწყალნა ფიფქნი თხელნი.

1375
ფატმან რა ნახა ავთანდილ ტირილით შემჭიდრებული,
გულს ეტყვის თუ: «ესე არის მის მზისა ძებნად რებული;
ნეტარ, ვითმც ვიყო სამისოდ თავის თავ დამტერებული!
ეს მას წაუდგეს, მე დავრჩე უმისოდ გამწარებული».

1376
ჰკითხავს; «გინახავს იგი მზე, ანუ გაქვს მეცნიერობა?
შენ ეგრე შეგჭირს, გეტყობის, გწადს მისთა მტერთა მტერობა»,
ავთანდილ უთხრა: «შენ სრულქმენ ჯერ ეგე სიტყვიერობა,
მერმე შენცა ჰქენ ჩვენისა თქმულისა დანაჯერობა».

1377
მოიტირეს, ყმამან უთხრა: «ნუღარ გასწყვეტ, გაასრულე».
ფატმან იტყვის: «მივეგებე, გული მისთვის ვაერთგულე;
გარდუკოცნე ყოვლი ასო, თავი ამად მოვაძულე,
ზედა დავსვი ტახტსა ჩემსა, შევეკვეთე, გავესულე.

1378
ვჰკადრე: «მითხარ, ვინ ხარ, მზეო, ანუ შვილი ვისთა ტომთა?
იმა ზანგთა სით მოჰყვანდი შენ, პატრონი ცისა ხომთა?»
მან პასუხი არა მითხრა მე სიტყვათა ესე ზომთა,
ას ნაკეცი წყარო ვნახე ცრემლთა მისგან მონაწთომთა.

1379
რა მივაჭირვე კითხვითა, მეტითა საუბარითა,
გულ-ამოხრჩვინვით ატირდა მით რამე ხმითა წყნარითა;
ბროლ-ლალსა ღვარი ნარგისთა მოსდის გიშრისა ღარითა;
მისი მჭვრეტელი დავიწვი, გავჰხე გულითა მკვდარითა.

1380
მითხრა: «შენ ჩემთვის, დედაო, ხარ უმჯობესი დედისა,
რას აქნევ ჩემსა ამბავსა, ზღაპარი არის ყბედისა!
ღარიბი ვინმე, შემსწრობი ვარ უბედოსა ბედისა;
თუ რაცა მკითხო, ძალიმცა გიგმია არსთა მხედისა!»

1381
ვთქვი: «უჟამოდ არ წესია მოყვანა და მზისა ხმობა;
მომყვანელი გაშმაგდების და წაუვა ერთობ ცნობა;
ხმობა უნდა ჟამიერად, სააჯოსა ყოვლსა თხრობა.
რად არ ვიცი ამა მზისა საუბრისა უჟამობა?»

1382
ავიყვანე იგი პირ-მზე ნაქები და ვერ ვთქვი უქი;
სურვილმან და მზემან მისმან, ძლივ დავმალე მისი შუქი,
ჩამოვბურე მრავალ-კეცი სტავრა მძიმე, არ სუბუქი;
ცრემლსა სეტყვს და ვარდსა აზრობს, წამწამთაგან მოქრის ბუქი.

1383
მოვიყვანე შინა ჩემსა იგი პირ-მზე ტანით ალვით,
მოუკაზმე სახლი ერთი, შიგა დავსვი მეტად მალვით;
არვის ვუთხარ სულიერსა, შევინახე ფარვით, კრძალვით,
ერთი ზანგი ვამსახურე, მე შევიდი, ვნახი ხალვით.

1384
ვით გიანბო საკვირველი მე, გლახ, მისი ყოფა-ქცევა,
დღე და ღამე გაუწყვეტლად ტირილი და ცრემლთა ფრქვევა!
შევეხვეწი: «დადუმდიო», წამ ერთ ქონდის ჩემი თნევა.
აწ უმისოდ ვით ცოცხალ ვარ, ჰაი  ჩემთვის, ვაგლახ მე, ვა!

1385
შინა შევიდი, მას წინა ედგის ცრემლისა გუბები,
შიგან სისხლისა მორევსა ეყრდნის გიშრისა შუბები,
მელნისა ტბათათ იღვრების სავსე სათისა რუვები,
შუა ძოწსა და აკიკსა ჭვირს მარგალიტი ტყუბები.

1386
ჟამი ვერ ვპოვე კითხვისა ნიადაგ ცრემლთა ღვრისაგან,
თუმცა მეკითხა: «ვინ ხარ და ეგრე გასრული რისაგან?»
მჩქეფრად სისხლისა ნაკადი მოსდის ალვისა ხისაგან,
მას ხორციელი რა გასძლებს სხვა, კიდეგანი ქვისაგან!

1387
არად უნდის საბურავი, არცა წოლა საგებლითა,
მიწყივ იყვის რიდითა და მით ერთითა ყაბაჩითა,
მკლავი მისი სასთაულად მიიდვის და მიწვის მითა,
ძლივ ვაჭამი ცოტა რამე ათასითა შეხვეწითა.

1388
სხვა გიამბო საკვირველი რიდისა და ყაბაჩისა;
ვარ მნახავი ყოვლისავე უცხოსა და ძვირფასისა,
მაგრა მისი არა ვიცი, ქნილი იყო რაგვარ რისა:
სილბო ჰქონდა ნაქსოვისა და სიმტკიცე ნაჭედისა.

1389
მან ტურფამან სახლსა ჩემსა ეგრე დაყო ხანი დიდი;
ვერ გავანდევ ქმარსა ჩემსა, შესმენისა მქონდა რიდი;
ვთქვი: «თუ უთხრობ, ვიცი, დარბაზს გაამჟღავნებს ისი ფლიდი».
ესე მეყო საგონებლად, კვლა შევიდი, კვლა გავიდი.

1390
ვთქვი: «თუ არ უთხრა, რა უყო, ჩემგან რა მოეგვარების,
არცა რა ვიცი, რა უნდა, რა ვისგან მოეხმარების;
ქმარი რა მიგრძნობს, მოცამკლავს, ვეღარას მომეფარების;
ვითა დავმალო ნათელი, ვინ მზესა დაედარების?!

1391
მე, გლახ, მარტომან რა უყო, მიმატებს ცეცხლთა დებასა!
მო და გავანდო, ნუ შევალ უსენის შეცოდებასა;
არ გაამჟღავნოს, ვაფიცო, თუ მომცემს იმედებასა,
სულსა ვერ წასწყმედს, ვერა იქს ფიცისა გაცუდებასა.

1392
მივე მარტო, ქმარსა ჩემსა ველაღობე, ველაციცე,
მერმე უთხარ: გითხრობ რასმე, მაგრა პირველ შემომფიცე,
არვის უთხრა სულიერსა, საფიცარი მომეც მტკიცე.
ფიცი ფიცა საშინელი: თავიცაო კლდესა ვიცე!

1393
რაცა მითხრა, სიკვდილამდის არვის უთხრა სულიერსა,
არა ბერსა, არა ყმასა, მოყვარესა, არცა მტერსა.
მერმე უთხარ ყველაკაი უსენს, კაცსა ლმობიერსა:
მოდი, მომყევ აქა სამე, მე გიჩვენებ მზისა ფერსა.

1394
ადგა, ამყვა და წავედით, შევლენით კარნი სრისანი.
უსენ გაჰკვირდა, გაცაჰკრთა, რა შუქნი ნახნა მზისანი;
თქვა: რა მიჩვენე, რა ვნახე, რანია, ნეტარ, რისანი?!
თუ ხორციელი, არისცა, თვალნიმცა მრისხვენ ღმრთისანი!

1395
ვთქვი, თუ: «არცა რა მე ვიცი ამისი ხორციელობა,
რაცა არ გითხარ, მის მეტი მაქვ არცა მეცნიერობა;
მე და შენ ვჰკითხოთ, ვინ არის, ვისგან სჭირს ისი ხელობა,
ნუთუ რა გვითხრას, ვეაჯნეთ, ქნას დიდი ლმობიერობა».

1396
მივედით, გვქონდა ორთავე კრძალვა მისისა კძალვისა;
ვჰკადრე, თუ: «მზეო, სახმილი გვედების შენგან ალისა,
გვითხარ, რა არის წამალი მთვარისა შუქ-ნამკრთალისა?
რას შეუქნიხარ ზაფრანად შენ, ფერად მსგავსი ლალისა?»

1397
რაცა ვჰკითხეთ, არა ვიცი, ესმა, ანუ არ ისმენდა:
ვარდი ერთგან შეეწება, მარგალიტსა არ აჩენდა;
გველნი მოშლით მოეკეცნეს, ბაღი შეღმა შერეშენდა,
მზე ვეშაპსა დაებნელა, ზედა რადმცა გაგვითენდა!

1398
ვერა დავჰყარეთ პასუხი ჩვენ საუბრითა ჩვენითა:
ვეფხი-ავაზა პირ-ქუშად ზის, წყრომა ვერ უგრძენითა.
კვლაცა ვაწყინეთ, ატირდა მჩქეფრად ცრემლისა დენითა,
«არა ვიციო, მიმიშვი!» ეს ოდენ გვითხრა ენითა.

1399
დავსხედით და მას თანავე ვიტირეთ და ცრემლი ვლამეთ,
რაცა გვეთქვა, შევინანეთ, სხვამცა რაღა შევიწამეთ!
ძლივ ვიაჯეთ დადუმება, დავადუმეთ, დავაამეთ,
ჩვენ მივართვით ხილი რამე, მაგრა ვერა ვერ ვაჭამეთ.

1400
უსენ იტყვის: «ბევრ-ათასნი ჭირნი ამან ამიხოცნეს:
ესე ღაწვნი მზისად ხმანან, კაცთაგანმცა ვით იკოცნეს!
უმართლეა, ვერ-მჭვრეტელმან თუ პატიჟნი იასოცნეს,
მე თუ შვილნი მირჩევნიან, ღმერთმან იგი დამიხოცნეს!»

1401
მას უჭვრიტეთ დიდი ხანი, წამოვედით სულთქმით, ახით.
შეყრა გვიჩნდა სიხარულად, გაყრა დიდად ვივაგლახით.
ვაჭრობისა საქმისაგან მოვიცალით, იგი ვნახით,
გული ჩვენი გაუშვებლად დაეტყვევნეს მისით მახით.

1402
… … … … . .
… … … … . .
მას გვერდით ცხენი უბია ცი… ნი,
კაცი ლაშქართა უმაღლე, ტახტი უდგს პატიოსანი.

1403
რა გარდახდა ხანი რამე, გამოვიდეს ღამე-დღენი,
უსენ მითხრა: «არ მინახავს ძოღანდიდგან მეფე ჩვენი.
მივაზირებ, წავალ, ვნახავ, უდარბაზო, უძღვნა ძღვენი».
მოვახსენე: «დია, ღმერთო, ბრძანებაა ეგე თქვენი!»

1404
უსენ ტაბაკსა დააწყო მარგალიტი და თვალები;
დავვედრე: დარბაზს დაგხვდების დარბაზის ერი მთვრალები;
ამა ქალისა ამბავსა, მომკლავ, თუ არ ეკრძალები.
კვლა შემომფიცა: არ ვიტყვი, თავსაცა მეცეს ხრმალები.

1405
უსენ მივიდა, ხელმწიფე დახვდა ნადიმად მჯდომელი,–
უსენ არიფი მეფისა, მეფეა მისი მდომელი,–
წინა მიისვა, შეიძღვნა, ძღვენი მიართვა რომელი.
აწ ნახო მთვრალი ვაჭარი, ცქაფი, უწრფელი რომელი.

1406
რა მეფემან უსენს წინა სვა მრავალი დოსტაქანი.
კვლა შესვეს და კვლა აუვსეს სხვა ფარჩი და სხვა ჭიქანი.
დაავიწყდეს იგი ფიცი, რა მუსაფი, რა მაქანი!
მართლად თქმულა: «არა ჰმართებს ყვავსა ვარდი, ვირსა რქანი».

1407
უთხრა დიდმან ხელმწიფემან უჭკუოსა უსენ მთრვალსა:
«დია მიკვირს, საძღვნოდ ჩვენად სით მოიღებ ამა თვალსა,
მარგალიტსა დიდროანსა, უმსგავსოსა ჰპოვებ ლალსა?
ვერ გარდვიხდი, თავმან ჩემმან, ძღვენთა შენთა ნაათალსა».

1408
თაყვანის-სცა უსენ, ჰკადრა: «ჰე მაღალო ხელმწიფეო.
ზეცით შუქთა მომფენელო, მარჩენელო არსთა, მზეო!
რაცა სხვა მაქვს, ვისი არის ოქრო, თუნდა საჭურჭლეო?
დედის მუცლით რა გამომყვა? მბოძებია თქვენგან მეო.

1409
ამას [გ]კადრებ, თავმან თქვენმან, არა გმართებს მადლი ძღვნისა;
სხვა რამე მითქს სასძლო თქვენი, შესართავი თქვენის ძისა;
მას უცილოდ დამიმადლებთ, ოდის ნახოთ მსგავსი მზისა,
მაშინ მეტად გაამრავლოთ თქვენ ბრძანება ნეტარძისა».

1410
რას ვაგრძელებდე! გატეხა ფიცი, სიმტკიცე სჯულისა,
უამბო პოვნა ქალისა, მჭვრეტთაგან მზედ სახულისა.
მეფესა მეტად იამა, მიეცა ლხინი გულისა,
უბრძანა დარბაზს მოყვანა, სრულ-ქმნა უსენის თქმულისა.

1411
მე აქა ჩემსა ამოდ ვჯე, მუნამდის არ მიკვნესია.
შემოდგა კარსა მეფისა მონათა უხუცესია,
თანა ჰყვა მონა სამოცი, ვით ხელმწიფეთა წესია,
მოვიდეს; მეტად გავჰკვირდი, ვთქვი: «რამე საქმე ზესია».

1412
მისალამეს, «ფატმან! – მითხრეს, – ბრძანებაა ღმრთისა სწორთა:
დღეს რომელი უსენ შესძღვნა ქალი, მსგავსი მზეთა ორთა,
აწ მოგვგვარე, წავიყვანოთ, ვლა არ გვინდა გზათა შორთა».
ესე მესმა, დამტყდეს ცანი, რისხვა ღმრთისა ეცა გორთა.

1413
მე გაკვირვებით კვლა ვჰკითხე: «რა ქალი გინდა, რომელი?»
მათ მითხრეს: «უსენ შემოსძღვნა პირი ელვათა მკრთომელი».
არას მარგებდა, დავასკვენ დღე ჩემი სულთა მხდომელი,
ავთრთოლდი, ავდეგ ვეღარა, ვერცა ქვე ვიყავ მჯდომელი.

1414
შევე, ვნახე იგი ტურფა მტირალად და ცრემლ-დასხმულად,
ვჰკადრე: «მზეო, ბედმან შავმან ვით მიმუხთლა, ხედავ რულად!
ცა მობრუნდა რისხვით ჩემთვის, იავარ-მყო, ამფხვრა სრულად,
შემასმინეს, მეფე გითხოვს, ვარ ამისთვის გულ-მოკლულად».

1415
მან მითხრა: «დაო, ნუ გიკვირს, ეგე რაზომცა ძნელია!
ბედი უბედო ჩემზედა მიწყივ ავისა მქნელია.
კარგი რამ მჭირდეს, გიკვირდეს, ავი [რა] საკვირველია!
სხვა-და-სხვა ჭირი ჩემზედა არ ახალია, ძველია».

1416
თვალთათ ვითა მარგალიტი გარდმოყარა ცრემლი ხშირი,
ადგა ასრე გულ-უშიშრად, ვეფხი იყო, ანუ გმირი,
ლხინი ლხინად არად უჩნდა, მართ აგრევე ჭირად ჭირი.
მთხოვა, გარე აჯაღითა მოიბურა ტანი, პირი.

1417
შევე საჭურჭლეს, რომელსა ფასი არ დაედებოდა,
თვალ-მარგალიტი ავიღე, რაც ოდენ ამეღებოდა,
თვითო და თვითო თვითოსა ქალაქსა ეფასებოდა,
მიველ, მას წელთა შევარტყი, შავ-გული მისთვის კვდებოდა.

1418
ვარქვი: «ჩემო, განღა სადმე გეხმარების ესეგვარი».
მათ მონათა ხელთა მივეც პირი, მზისა დასადარი.
ცნა მეფემან, მოეგება, ჰკრეს ტაბლაკსა, გაჰხდა ზარი,
იგი მივა თავ-მოდრეკით, წყნარი არის მოუბარი.

1419
ზედა მოატყდა მჭვრეტელი, გაჰხდა ზათქი და ზარები,
ვერ იჭირვიდეს სრაანგნი, მუნ იყო არ-სიწყნარები;
იგი რა ნახა მეფემან, საროსა მსგავსი ნარები,
გაჰკრთომით უთხრა: «ჰე, მზეო, აქა ვით მოიგვარები?»

1420
ვით მზემან, მისნი მჭვრეტელნი შექნნა თვალისა მფახველად;
მეფემან ბრძანა: «გამხადა ნახული მე უნახველად,
ღმრთისაგან კიდე ვინმც იყო კაცი ამისად მსახველად!
მართებს ამისთა მიჯნურთა, ხელნი თუ რბოდენ, ახ, ველად!»

1421
გვერდსა დაისვა, ეუბნა ტკბილითა საუბარითა:
«მითხარო, ვინ ხარ, ვისი ხარ, მოსრული ვისით გვარითა?»
მან არა გასცა პასუხი პირითა, მზისა დარითა;
თავ-მოდრეკილი დაღრეჯით ქვე ზის ცნობითა წყნარითა.

1422
არ ისმენდა მეფისასა, რასა გინდა უბრძანებდა,
სხვაგან იყო გული მისი, სხვასა რასმე იგონებდა;
ვარდი ერთგან შეეწება, მარგალიტსა არ აღებდა,
მჭვრეტნი მისნი გააკვირნა, რასამცა ვინ იაზრებდა!

1423
მეფე ბრძანებს: «რა შევიგნათ, გული ჩვენი რათ იხსნების?
ამ ორთა კიდეთაგანი აზრი არა არ იქნების:
ან ვისიმე მიჯნურია, საყვარელი ეგონების,
მისგან კიდე არვისად სცალს, ვეღარცა ვის ეუბნების.

1424
ანუ არის ბრძენი ვინმე, მაღალი და მაღლად მხედი,
არცა ლხინი ლხინად უჩანს, არცა ჭირი ზედა-ზედი;
ვით ზღაპარი, ასრე ესმის უბედობა, თუნდა ბედი,
სხვაგან არის. სხვაგან ფრინავს. გონება უც ვითა ტრედი.

1425
ღმერთმან ქნას, შინა მოვიდეს ძე ჩემი გამარჯვებული,
მე დავახვედრო ისი მზე, და, – მისთვის დამზადებული;
მან ათქმევინოს ნუთუ რა, ჩვენცა ვცნათ გაცხადებული,
მუნამდის მთვარე შუქ-კრთომით ჯდეს, მზისა მოშორებული.

1426
ხელმწიფისა შვილსა გითხრობ კარგსა ყმასა, გულოვანსა,
უებროსა ზნე და თვ[ა]ლად, შვენიერსა პირსა, ტანსა;
მაშინ ლაშქარს წასრულ იყო, მუნ დაჰყოფდა დიდსა ხანსა,
მამა მისთვის ამზადებდა მას, მნათობთა დასაგვანსა.

1427
მოიღეს, ტანსა ჩააცვეს შესამოსელი ქალისა,
მას ზედა შუქი მრავალი ჩნდა მნათობისა თვალისა,
დაადგეს თავსა გვირგვინი ერთობილისა ლალისა,
მუნ ვარდსა ფერი აშვენებს ბროლისა გამჭვირალისა.

1428
მეფემან ბრძანა: «მოჰკაზმეთ საწოლი უფლის-წულისა».
დაუდგეს ტახტი ოქროსი, წითლისა მაღრიბულისა;
ადგა თვით დიდი ხელმწიფე, პატრონი სრისა სრულისა,
მას ზედა დასვა იგი მზე, ლხინი მჭვრეტელთა გულისა.

1429
უბრძანა ცხრათა ხადუმთა დადგომლად მცველად კარისად;
ხელმწიფე დაჯდა ნადიმად, მსგავსად მათისა გვარისად;
უბოძა უსენს უზომო მუქაფად მის მზისა დარისად.
სცემენ ბუკსა და ტაბლაკსა მოსამატებლად ზარისად.

1430
გააგრძელეს ნადიმობა, სმა შეიქნა მეტად გრძელი,
ქალი პირ-მზე ბედსა ეტყვის: «რა ბედი მიც ჩემი მკვლელი!
სადაური სად მოსრულ ვარ, ვის მივხვდები ვისთვის ხელი,
რა ვქნა, რა ვყო, რა მერგების, სიცოცხლე მჭირს მეტად ძნელი!»

1431
კვლავცა იტყვის: «ნუ დავაჭკნობ შვენებასა ვარდთა ფერსა,
ვეცადო რას, ნუთუ ღმერთმან მომარიოს ჩემსა მტერსა!
სიკვდილამდის ვის მოუკლავს თავი კაცსა მეცნიერსა?
რა მისჭირდეს, მაშინ უნდა გონებანი გონიერსა!»

1432
ხადუმნი უხმნა, უბრძანა: ისმენდით, მოდით ცნობასა!
მოღორებულხართ, დამცდარხართ თქვენ ჩემსა პატრონობასა,
დამცდარა თქვენი ხელმწიფე, ჩემსა თუ ჰლამის ჰსძლობასა,
ჩემთვის ბუკსა და ტაბლაკსა ცუდად, გლახ, იცემს ნობასა.

1433
არ ვარგ ვარ თქვენად დედოფლად, ჩემი გზა კიდეგანია;
მაშოროს ღმერთმან მამაცი, პირად მზე, სარო-ტანია!
სხვასა რად მნუკეთ საქმესა, ჩემნი საქმენი სხვანია,
თქვენთანა ჩემი სიცოცხლე არ ჩემი შესაგვანია.

1434
უცილოდ თავსა მოვიკლავ, გულსა დავიცემ დანასა,
თქვენ დაგხოცს თქვენი პატრონი, სოფელს ვერ დაჰყოფთ ხანასა;
ესე სჯობს: მოგცე საჭურჭლე, მძიმე მარტყია ტანასა,
მე გამაპარეთ, გამიშვით, თვარა დაიწყებთ ნანასა.

1435
შემოიხსნა მარგალიტი, შემოერტყა რაცა თვალი,
მოიხადა გვირგვინიცა გამჭვირვალი ერთობ ლალი;
მისცა, უთხრა: «გამომიღეთ, გეაჯები გულ-მხურვალი,
მე გამიშვით, ღმერთსა თქვენსა მიავალეთ თქვენი ვალი».

1436
მონათა მიხვდა სიხარბე მის საჭურჭლისა მძიმისა,
დაჰვიწყდა შიში მეფისა, ვითა ერთისა გზირისა,
გამოპარება დაასკვნეს მის უებროსა პირისა.
ნახეთ, თუ ოქრო რასა იქს, კვ[ე]რთხი ეშმაკთა ძირისა!

1437
რა ოქრო მისთა მოყვასთა აროდეს მისცემს ლხენასა,
დღედ სიკვდილამდის სიხარბე შეაქნევს კბილთა ღრჭენასა:
შესდის და გაზდის, აკლია, ემდურვის ეტლთა რბენასა,
კვლა აქა სულსა დააბამს, დაუშლის აღმაფრენასა.

1438
რა ხადუმთა აუსრულეს საქმე მისი საწადელი,
ერთმან ტანსა აიხადა, მისცა მისი ჩასაცმელი,
სხვანი კარნი გამოარნეს, იჯარვოდა დარბაზს მსმელი.
დარჩა მთვარე გველისაგან გავსებული, ჩასანთქმელი.

1439
მონანიცა გარდეხვეწეს, გაიპარნეს მასვე თანა.
ქალმან კარსა დამირეკა, ფატმანობა ჩემი ბრძანა.
გავე, ვიცან, მოვეხვივე, გამიკვირდა მეცა განა!
შინა ყოლა არ წამომყვა: «რად მაწვევო?» შემანანა.

1440
მიბრძანა: «თავი ვიყიდე მოცემულითა შენითა,
მუქაფა ღმერთმან შემოგზღოს მოწყალებითა ზენითა!
ვეღარ დამმალავ, გამიშვი, ფიცხლავ გამგზავნე ცხენითა,
სადამდის სცნობდეს ხელმწიფე, კაცთა მომწევდეს რბენითა».

1441
შევე ფიცხლად საჯინიბოს, ავხსენ ცხენი უკეთესი,
შეუკაზმე, ზედა შევსვი მხიარული, არ მომკვნესი;
ჰგვანდა, ოდეს ლომსა შეჯდეს მზე, [მ]ნათობთა უკეთესი,–
წახდა ჩემი ჭირნახული, ვერ მოვიმკე, რაცა ვსთესი.

1442
დღე მიიყარა, ხმა გახდა, მოვიდა მისი მდევარი,
მოიცვეს შიგან ქალაქი, შეიქნა მოსაწევარი;
მე მკითხეს, ვარქვი: «თუ ჰპოვოთ მუნ სახლსა, სადა მე ვარი,
მეფეთა ვიყო შემცოდე და მათთა სისხლთა მზღვევარი!»

1443
მონახეს, ვერა შეიგნეს, შეიქცეს დაწბილებულნი,
მას აქათ იგლოვს ხელმწიფე და ყოვლნი მათნი ხლებულნი.
დაჰხედენ დარბაზის ერთა, შევლენ ისფერით ღებულნი:
მზე მოგვეშორა, მას აქათ ჩვენ ვართ სინათლე-კლებულნი.

1444
მას მთვარისა სადაობა კვლა გიამბო, საქმე კვლაცი;
აწ უწინა ესე გითხრა, რას მექადდა ისი კაცი;
მე, გლახ, ვიყავ მისი ნეზვი, იგი იყო ჩემი ვაცი.
კაცსა დასვრის უგულობა და დიაცსა ბოზი ნაცი.

1445
მით არ ჯერ ვარ ქმარსა ჩემსა, მჭლე არის და თვალად ნასი.
ისი კაცი ჩაშნიგირი დარბაზს იყო მეტად ხასი;
ჩვენ გვიყვარდა ერთმანერთი, არ მაცვია თუცა ფლასი,
ნეტარძი ვინ სისხლი მისი შემახვრიტა ერთი თასი!

1446
ესე ამბავი მასთანა ვთქვი დიაცურად, ხელურად:
ჩემსავე მოსვლა მის მზისა და გაპარება მელურად.
გამჟღავნებასა მექადდა არ მოყვარულად, მტერულად,
აწ ისე მკვდარსა ვიგონებ, იშ, თავი ვიხსენ მე რულად!

1447
დამექადის, რაზომჯერცა წავიკიდნით თავის წინა.
ოდეს მეხმე, არ მეგონა მე იმისი ყოფა შინა:
მოსრულ-იყო, მოსლვა ეთქვა; შენცა მოხველ, შემეშინა,
ამად გკადრე: «ნუ მოხვალო», მოგაგებე მონა წინა.

1448
აღარ დაბრუნდით, მოხვედით, შუქნი თქვენ ჩემთვის არენით;
შეიყარენით ორნივე, ჩემზედა დაიჯარენით;
ამად შევშინდი, ღონენი ვეღარა მო[ვ]ა[გვ]არენით,
იმას, გლახ, ჩემი სიკვდილი გულითა სწადდა, არ ენით.

1449
თუმცა ისი არ მოგეკლა, მისრულიყო დარბაზს ვითა,
შემასმენდა ჯავრიანი, გული ედვა ცეცხლებრ, სწვიდა;
მეფე მწყრალი გარდასწმენდ[დ]ა სახლსა ჩემსა, გარდაგვიდა,
შვილთა, ღმერთო, დამაჭმევდა, დამქოლვიდა მერმე ქვითა!

1450
მუქაფა ღმერთმან შემოგზღოს! – მადლსა გკადრებდე მე რასა,–
რომელმან დამხსენ მშვიდობით იმა გველისა მზერასა!
აწ ამას იქით ვნატრიდე ჩემსა ეტლსა და წერასა,
აღარ ვიშიშვი სიკვდილსა, ჰაი, ქვე ჩავიჭერ [რ]ასა!

1451
ავთანდილ უთხრა: ნუ გეშის, წიგნსაცა აგრე სწერია:
მოყვარე მტერი ყოვლისა მტრისაგანც უფრო მტერია,
არ მიენდობის გულითა, თუ კაცი მეცნიერია;
ნუღარ იშიშვი იმისგან, აწ იგი მკვდართა ფერია.

1452
იგივე მითხარ, მას აქათ, ქალი გაგზავნე შენ ოდეს,
რაცაღა გეცნას ამბავი, ანუ რა მისი გსმენოდეს.
კვლა იტყვის ფატმან ტირილით, კვლა თვალთათ ცრემლი სდენოდეს:
წახდესო შუქნი, რომელი მზისაებრ ველთა ჰფენოდეს!

1453
აწ მოგახსენო ამბავი, წაყვანა მისი ვისაგან,
რაცა მას აქათ მსმენია მნახველთა კაცებისაგან,
ყველას წვრილად მოგახსენებ, გულიცა მედვას ქვისაგან,
თქვენცა სცნობთ მისსა ამბავსა, თუ გარჯილობა გზისაგან.

1454
ვა, საწუთროო, სიცრუვით თავი სატანას ადარე!
შენი ვერავინ ვერა ცნას, შენი სიმუხთლე სად არე;
პირი მზისაებრ საჩინო სად უჩინო ჰყავ, სად არე?
მით ვხედავ, ბოლოდ სოფელსა ოხრად ჩანს ყოვლი სად არე.

1455
ფატმან იტყვის: «მომეშორა მზე, მნათობი სრულად ხმელთა,
სიცოცხლე და სულ-დგმულობა, მონაგები ჩემთა ხელთა;
მას უკანით გაუწყვეტლად დება მჭირდის ცეცხლთა ცხელთა,
ვერ გავახმი წყარო ცრემლთა, თვალთათ ჩემთა გარდამღვრელთა.

1456
სახლი და შვილი მამძულდეს, ვჯდი უგულოთა გულითა,
მას ვიგონებდი მღვიძარე, რა მიმეძინის ლულითა;
უსენ, გამტეხი ფიცისა, მიჩს უსჯულოთა სჯულითა,
ვერ მიმიახლოს საახლოთ კრულმან პირითა კრულითა.

1457
დღესა ერთსა, საღამო-ჟამს, – ჩასვლა იყო ოდენ მზისა,–
წავდეგ წინა დარიჯაგთა, კარი მიჩნდა ხანდაგისა;
ვიგონებდი, სევდა მკლვიდა მისისავე გონებისა,
ვჰთქვი: «კრულია ზენაარი ყოვლისამცა მამაცისა».

1458
მოვიდა სითმე ღარიბი მონა მოყვსითა სამითა,
მონა მონურად მოსილი, სხვანი მგზავრულად ხამითა;
სასმელ-საჭმელი მოიღეს, ქალაქს ნასყიდი დრამითა,
სმიდეს, ჭამდეს და უბნობდეს, სხდეს მხიარულნი ამითა.

1459
მე უყურებდი, უჭვრეტდი; თქვეს: «ამოდ გავიხარენით,
მაგრა ჩვენ აქა მოყვ[ა]სნი უცხონი შევიყარენით,
არც არა ვიცით, ვინ ვინ ვართ, ანუ სით მოვიარენით,
ხამს, ერთმანერთსა ამბავი ჩვენიცა უთხრათ ბარ ენით».

1460
მათ სხვათა მათი ამბავი თქვეს, ვითა მგზავრთა წესია;
მონამან უთხრა: ჰე, ძმანო, განგება რამე ზესია;
მე მარგალიტსა მოგიმკი, თქვენ ქვრიმი დაგითესია,
ჩემი ამბავი ამბავთა მაგათგან უკეთესია.

1461
მე ვარო მონა მეფისა მაღლისა, ქაჯთა მფლობლისა;
მათ მიხვდა ცემა სენისა, მათისა დამამხობისა:
მოგვიკვდა შემწე ქვრივისა, შემწყალებელი ობლისა,
აწ შვილთა მისთა და მისი ზრდის, უკეთესი მშობლისა,

1462
დულარდუხტ არის დიაცი, მაგრა კლდე, ვითა ლოდია,
ვისცა არ დაჰკოდს, ყმა მისი ვერავის დაუკოდია;
მას უსხენ წვრილნი ძმის-წულნი: როსან და ერთი როდია,–
აწ იგი ქაჯეთს ხელმწიფედ ქვე ზის მორჭმული წოდია.

1463
გვესმა ამბავი, ზღვათ იქით სიკვდილი დისა მათისა,
შეიჭირვებდეს ვაზირნი, დაშალეს ქნა ხალვათისა,
ვითა ვჰკადროთო დავსება პირისა, ხმელთა მნათისა?!
როშაქ მონაა, თავადი მონისა ბევრ-ათასისა,

1464
როშაქ ბრძანა: «მოცავინმკლავს, მე ტირილსა არ დავხვდები.
მინდორს წავალ, ვიმეკობრებ, ალაფითა ავივსები,
შინა მოვალ შოებული, ადრე ზედა მოვესწრები,
მეფე დისა დატირებად წავიდოდეს, წაცავჰყვები».

1465
გვითხრა მისთა ხელისათა: «წავალ, თანა წამომყევით!»
წაგვიტანა მონა ასი, ყველაკაი მისგან რჩევით.
დღისით მზისით ვმეკობრობდით, ღამეთაცა ვიყვნით თევით;
დია ვლეწეთ ქარავანი, ლარი ჩვენკენ გარდმოვდევით.

1466
მინდორ-მინდორ მოვიდოდით ჩვენ ღამესა დია ბნელსა,
დიდნი რამე სინათლენი გამოგვიჩნდეს შუა ველსა;
ვთქვით, თუ: მზეა, ნუთუ ზეცით ჩამოჭრილი ზედა ხმელსა!
დაბნეული მივეცენით გონებასა ჩემსა მსჯელსა.

1467
ზოგთა ვთქვით: არის ცისკარი; ზოგთა ვთქვით: არის მთვარეო;
მას დარაზმულთა მივმართეთ, ახლოსმცა ვნახეთ ბარეო!
შორს მოუარეთ, მივედით, შემოვადეგით გარეო;
მით ნათლიდაღმა გამოჰხდა ხმა, ჩვენი მოუბარეო.

1468
გვითხრა: «ვინ ხართ, ცხენოსანნო? თქვენ სახელი თქვენი თქვენით;
გულანშაროთ მოციქული ქაჯეთს მივალ, მერიდენით!»
ესე გვესმა, მოვადეგით, ალყად გარე მოვერტყენით,
პირ-მზე რამე ცხენოსანი გავიცადეთ თვალით ჩვენით.

1469
უჭვრიტეთ პირსა მნათობსა, ელვათა მაელვარებსა;
მისი ციმციმი მზისაებრ ეფინებოდა არებსა;
ძვირ-ძვირად გვეუბნებოდა სიტყვასა რასმე წყნარებსა,
კბილთაგან შუქი შეადგა ზედა გიშრისა სარებსა.

1470
კვლა ვეუბენით მას მზესა ტკბილ-მოუბრითა ენითა.
არ მონა იყო, ტყუოდა, ჩვენ ესე შევიგენითა;
როშაქ შეატყო ქალობა, გვერ[დ]სცა წაუდგა ცხენითა,
აღარ გაუშვით, დაჭირვა ვჰკადრეთ ხელითა ჩვენითა.

1471
კვლა ვკითხეთ: «გვითხარ მართალი საქმე შენ მზეებრ ნათლისა,
ვისი ხარ, ვინ ხარ, სით მოხვალ მანათობელი ბნელისა?»
მან არა გვითხრა გაუშვა წყარო ცრემლისა ცხელისა.
რა საბრალოა გავსილი მთვარე, ჩანთქმული გველისა!

1472
არცა რა ცხადი ამბავი, არცა რა დასამალავი,
არა, არ გვითხრა, ვინ იყო, ან ვისგან ნამუხთალავი;
ქუშ-ქუშად გვეუბნებოდა, კუშტი, თავისა მკრძალავი,
ვითა ასპიტი, მჭვრეტელთა მისთა თვალითა მლალავი.

1473
როშაქ გვიბრძანა: «ნუ ჰკითხავთ, აწ თურე არ-სათქმელია,
ამისი საქმე უცხოა, საამბობლადცა ძნელია;
ბედი მეფისა ჩვენისა არსითგან სანატრელია,
მით რომე ღმერთი მას მისცემს, რაც უფრო საკურველია.

1474
ესე ღმერთსა მისაგვრელად მისად ჩვენთვის მოუცდია,
მიუტანოთ არმაღანად, დაგვიმადლებს მეტად დია.
ნუ დავმალავთ, გა[ვ]მჟღავნდებით, მეფე ჩვენი ამაყია,
პირველ – მათი შეცოდება, მერმე დიდი აუგია».

1475
მივემოწმენით, თათბირნი არ კიდე გავაკიდენით;
დავბრუნდით, ქაჯეთს მივმართეთ, მას წინა მოვეკიდენით;
არცა რა ვჰკადრეთ ხელდახელ, არცა თუ წავეკიდენით;
იგი ტირს, ღაწვსა გულ-მდუღრად ჩარცხის ცრემლისა კი დენით.

1476
მე როშაქს ვჰკადრე: «გამიშვი კვლა ადრე თქვენი მხლებელი;
აწ გულანშარო ქალაქსა ვარ საქმის რასმე მდებელი».
მან გამომიშვა, აქ სადმე ლარი მიც წასაღებელი,
თანა წაგიტან, წაცავალ მე მათი ზედა-მსწრებელი.

1477
მათ კაცთა დია ეამა ესე ამბავი მონისა.
მე გავიგონე, შერემშრა ნაკადი ცრემლთა ფონისა,
მენიშნა, ყოვლი ნიშანი ვიცან ჩემისა ღონისა,
ცოტაი ლხინი მომეცა, მსგავსი დრამისა წონისა.

1478
მოვიყვანე იგი მონა, ახლოს დავსვი ჩემსა წინა,
ვჰკითხე: «მითხარ, რას იტყოდი? გაგონება მეცა მინა».
მან იგივე კვლა მიამბო, რაცა მუნით მო[მ]ესმინა,
მან ამბავმან გამაცოცხლა, სულ-მობრძავი დამარჩინა.

1479
მე ორნი შავნი მონანი მყვანან სავსენი გრძნებითა;
უჩინოდ მივლენ-წამოვლენ მათითა ხელოვნებითა;
მოვასხნენ, ქაჯეთს გავგზავნენ, ვარქვი, თუ: «ნუ დასდგებითა,
მაცნობეთ მისი ამბავი თქვენითა მოქმედებითა».

1480
სამ დღე მოვიდეს, მიამბეს ფიცხლა ებიჯა გზისადა:
«მიუგვრიაო მეფისა, ზღვათ იქით წამავლისადა,
ვერვის შეუდგმან საჭვრეტლად თვალნი, მართ ვითა მზისადა,
ქვე დაუწინდავს საცოლედ როსან ცოტასა ყმისადა.

1481
როსანს შევრთოთო, – დულარდუხტს მეფესა უბრძანებია,–
ჯერ ქორწილობად არა მცალს, აწ გული ცეცხლ-ნადებია,
შემოვიქცევი, შევისძლობ, ვინ ცისა მზედ ნაქებია.
ციხეს დაუს[ვ]ამს, ხადუმი ერთაი უახლებია.

1482
ყოვლი მცოდნელი გრძნებისა მას თანა წაუტანია,
მით რომე გზა საჭიროა, მტერნი საომრად მზანია;
ქვე დაუყრია მოყმები, ვინც უფრო გულოვანია,
დაეყოვნების: წასრულა, ჯერთო ცოტაი ხანია.

1483
ქაჯთა ქალაქი აქამდის მტერთაგან უბრძოლველია.
ქალაქსა შიგან მაგარი კლდე მაღალი და გრძელია,
მას კლდესა შუა გვირაბი, ასაძვრომელი ხვრელია,
მუნ არის მარტო მნათობი, მისთა შემყრელთა მწველია.

1484
გვირაბის კარსა ნიადაგ მოყმე სცავს არ პირ-ნასები,
ათი ათასი ჭაბუკი დგას, ყველაკაი ხასები,
ქალაქის კართა სამთავე – სამათას-სამათასები.
გულო, გაგსაჯა სოფელმან, არ ვიცი და გლახ რას ები!

1485
ესე ამბავი ავთანდილ პირ-მზემან, მაგრა ვადამან,
რა მოისმინა, იამა, სხვად არა გაუცხადა მან,
შესწირა ღმერთსა მადლობა ტურფამან დანაბადამან:
«ამბავი ჩემი სალხინო მითხრაო ვისმანღა დამან!»

1486
ფატმანს უთხრა: «საყვარელო, კმა ხარ ჩემგან სასურველად,
მე ამბავი სანატრელი მომასმინე არ პირ-ბნელად,
მაგრა საქმე ქაჯეთისა გამაგონე უფრო მრთელად,
ქაჯი ყველა უხორცოა, რამან შექმნა ხორციელად?

1487
მის ქალისა სიბრალული ამანთებს და მიდებს ალსა,
მაგრა ქაჯნი უხორცონი რას აქნევენ, მიკვირს, ქალსა?!
ფატმან უთხრა: «მომისმინე, მართლად გხედავ მანდა მკრთალსა,
არ ქაჯნია, კაცნიაო, მინდობიან კლდესა სალსა.

1488
ქაჯნი სახელად მით ჰქვიან, არიან ერთად კრებულნი,
კაცნი, გრძნებისა მცოდნელნი, ზედა გახელოვნებულნი,
ყოველთა კაცთა მავნებნი, იგი ვერვისგან ვნებულნი;
მათნი შემბმელნი წამოვლენ დამბრმალნი, დაწბილებულნი.

1489
იქმენ რასმე საკვირველსა, მტერსა თვალთა დაუბრმობენ,
ქართა აღსძრვენ საშინელთა, ნავსა ზღვა-ზღვა დაამხობენ,
ვითა ხმელსა გაირბენენ, წყალსა წმიდად დააშრობენ,
სწადდეს, დღესა ბნელად იქმენ, სწადდეს, ბნელსა ანათლობენ.

1490
ამისთვის ქაჯად უხმობენ გარეშემონი ყველანი,
თვარა იგიცა კაცნია ჩვენებრვე ხორციელანი.
ავთანდილ მადლი უბრძანა: «ცეცხლნი დამივსენ ცხელანი,
დიდად მიამნეს ამბავნი, სიტყვანი აწინდელანი».

1491
გულითა ღმერთსა ადიდებს ავთანდილ ცრემლთა მდენელი;
თქვა: «ღმერთო, გმადლობ, რომელი ხარ ჭირთა მომალხენელი;
ყოფილი, მყოფი, უთქმელი, ყურთაგან მოუსმენელი,
წყალობა თქვენი იჩქითად არს ჩვენი გარდ-მომფენელი!»

1492
მის ამბვისა ცნობისათვის ცრემლით ღმერთსა ადიდებდა.
ფატმან ეჭვდა თავისათვის, ამად ცეცხლსა კვლა იდებდა;
ყმა ნამუსსა ინახვიდა, სიყვარულსა იფერებდა;
ფატმან ყელსა ეხვეოდა, პირსა მზესა აკოცებდა.

1493
მას ღამით ფატმან იამა ავთანდილს თანა წოლითა;
ყმა უნდო-გვარად ეხვევის ყელსა ყელითა ბროლითა,
ჰკლავს თინათინის გონება, ძრწის იდუმლითა ძრწოლითა,
გული ხელ-ქმნილი გასჭრია მხეცთავე თანა რბოლითა.

1494
ავთანდილ მალვით ცრემლისა წვავს, დენად სისხლ ნართა[ვ]ისად,
შიგან მელნისა მორევსა, ცურავს გიშრისა ნავი სად;
იტყვის, თუ: «მნახეთ, მიჯნურნო, იგი, ვინ ვარდი ა ვისად,
უმისოდ ნეხვთა ზედა ვზი ბულბული მსგავსად ყვავისად!»

1495
მუნ ცრემლნი, მისგან ნადენნი, ქვისაცა დასალბონია;
გიშრისა ტევრი აგუბებს, ვარდისა ველსა ფონია;
ფატმან მას ზედა იხარებს მართ ვითა იადონია.
თუ ყვავი ვარდთა იშოვებს, თავი ბულბული ჰგონია.

1496
გათენდა, ბანად წავიდა მზე, სოფელს შუქ-ნაკიდები;
დიაცმან უძღვნა მრავალი კაბა, ყაბაჩა, რიდები,
მრავალი ფერი სულნელი, ტურფა პერანგი, წმიდები:
«რაცა გწადდესო ჩაიცვი, მე ნურას ნუ მერიდები».

1497
ავთანდილ თქვა: «საქმე ჩემი გავაცხადო ამა დღესა!»
სამოსისა ვაჭრულისა ცმა აქამდის დაეწესა;
მას დღე ყოვლი საჭაბუკო შეიმოსა ტანსა მხნესა,
მოიმატა დაშვენება, დაემსგავსა ლომი მზესა!

1498
ფატმანს პური შეეკაზმა ავთანდილის საწვეველად;
ყმა შევიდა მხიარული მხიარულად, არ პირ-ბნელად:
ფატმან ნახა, გაუკვირდა ვაჭრულისა უმოსელად,
შემოსცინნა: «აგრე სჯობსო შენთვის ხელთა სასურველად».

1499
ფატმან მისსა შვენებასა მეტის-მეტად ჰკვირდებოდა.
მან პასუხი არა გასცა, თავის წინა ღიმდებოდა:
შეეტყვების, არ მიცნობსო, რა რეგვნადა რა გვარ ხმობდა!
თუცა რასმე იფერებდა, მეტი არა ჰგავიდოდა.

1500
პური ჭამეს, გაიყარნეს, ყმა მივიდა მისსა შინა,
ღვინო-სმული, მხიარული, დაწვა, ამოდ დაიძინა;
საღამო-ჟამ გაიღვიძნა, შუქი ველთა მოაფინა,
ფატმან უხმო: «მოდი, მნახე, მარტო ვარო, თავის წინა».

1501
ფატმან მივიდა, ავთანდილს ხმა ესმა მისგან ოხისა;
იტყოდა: «მომკლავს უცილოდ ტანი ალვისა, მო, ხისა!»
გვერდსა დაისვა, ბალიში მისცა მისისა ნოხისა,
ვარდისა ბაღსა უჩრდილობს ჩრდილი წამწამთა ქოხისა.

1502
ავთანდილ ბრძანა: «ჰე ფატმან, ვიცი, ეს საქმე შენია,
დაჰკრთები ამა ამბავსა, მართ ვითა გველ-ნაკბენია,
მაგრა აქამდის მართალი შენ ჩემი არა გსმენია,
ჩემნი მომკლველნი წამწამნი შავნი გიშრისა ხენია.

1503
გგონივარ ვინმე ვაჭარი, პატრონი ქარავანისა;
მე ვარ სპასპეტი მაღლისა მეფისა როსტევანისა,
თავადი სპისა დიდისა, მათისა შესაგვანისა,
მაქვს პატრონობა, მრავალი საჭურჭლე, მგზავსი ხანისა.

1504
შენ გიცი კარგი მოყვარე, ერთგული, მისანდობელი.
მათ უვის ერთი ასული, მზე ხმელთა მანათლობელი,–
იგია ჩემი დამწველი და ჩემი დამადნობელი,–
მან გამომგზავნა, დავაგდე პატრონი, მათი მშობელი.

1505
რომე შენ ქალი გყოლია, მე ძებნად მისვე ქალისად,
მივლია ყოვლი ქვეყანა, მის მზისა მონაცვალისად;
მისთვის გაჭრილი მინახავს, წევს ლომი ფერ-ნამკრთალი სად,
გამცუდებელად თავისად, მის გულისა და ძალისად.

1506
ავთანდილ ფატმანს ყოველი უთხრა ამბავი თავისა,
ამბავი ტარიელისგან შემოსა ვეფხის ტყავისა;
უბრძანა: «შენ ხარ წამალი ჯერთ შენგან უნახავისა,
ღონე წამწმისა ხშირისა, ყორნის ფრთებ-ნაფუშავისა.

1507
ფატმან უთხრა: «არ ვიცოდი პირველ შენი ცეცხლთა დება
მაგრამ ავად არ მოგიხდა ჩემი ხელის შემოდება;
ჩვენ მზე ვჰპოვეთ დაკარგული, მაზედ ვჰქენით ვალის-დება,
ღმერთმან ადრე მას შეგყაროს, ვისგანაც გაქვს გულის დება».

1508
ავთანდილ თავი დადრიკა სიცილით მოლიზღარემა,
ფატმან ჰრქვა; ჩემთვის დაგბადა ტურფამან არე-მარემა,
შენგან გამოჩნდა ნათელი, შუქნი მოჰფინა მთვარემა,
ესე ყველაი უსტარმან ქნა ჩემმა შესაწყნარემა.

1509
ვითაც დაედვა იმედი თინათინს მზისა დაროსა,
ებრძანა: შუქი მთვარემან სამს წლამდი სხვაგან აროსა,
მისნი ვერ-მჭვრეტნი ყვავილნი დააზროს, დაამჭკნაროსა,
მერმე მოვიდეს მნათობი, მნათობსა შეეყაროსა.

1510
უამბო ყველა არაბთა, სიდიდე როსტევანისა,
მეფობა თინათინისა, მზეებრ შუქ-მონავანისა.
მართ მიჯნურობა თავისა და ჭირნი ცეცხლთა წვანისა,
ან ძებნა ტარიელისა და პოვნა გმირთა გვანისა.

1511
იმა პირ-მზისა სახელი ნესტან-დარეჯან ხმობილი,
ინდოთ მეფისა ასული, ქალი წყნარი და ლმობილი;
ტარიელ მისთვის ხელ-ქნილი, თვალთა ცრემლ-გაუხმობილი.
მე ძმა ვარ მისი, დღეითგან შენცა იქნები დობილი.

1512
ქალსა შენ აქებ, გინახავს და მეტად მოგწონებია,
ტარიელ სარო, პირად მზე, ვინც მოუთვალოს ზნებია!
იცოდე მასთან სხვა კაცი არსად არ სახსენებია.
ვეჭვ, რომე ვარგოთ მე და შენ, თუ ღმრთისა ძალთა ნებია.

1513
ფატმან შეწუხდა მათისა ამბისა გაგონებული,
ჰკადრა თუ: მისსა მიჯნურსა გექნები დაწუნებული,
მე თქენი ჭირი ჭირად მჩანს, ვით გულსა ცეცხლი გზნებული,
გავგზავნოთ, ქალსა ვაცნობოთ ამბავი მოსურვებული.

1514
მოდი და, ფატმან, მეწიე, ვეცადნეთ მათსა რგებასა,
უშველოთ, იგი მნათობნი ნუთუ მიეცნენ შვებასა;
ვინცა სცნობს კაცი, ყველაი ჩვენსა დაიწყებს ქებასა,
ნუთუ კვლა მიხვდენ მიჯნურნი ერთმანერთისა ხლებასა.

1515
მომგვარე, ქაჯეთს გავგზავნოთ იგივე მონა გრძნეული,
ქალსა ვაცნობოთ ყველაი ამბავი ჩვენგან ცნეული;
მანცა გვაცნობოს მართალი, ვქნათ მისი გამორჩეული,
ღმერთმან ქნას, ქაჯთა სამეფო მოგესმას ჩვენგან ძლეული!

1516
ფატმან თქვა: «ღმერთსა დიდება, საქმენი მომხვდეს, მო, რანი,
დღეს რამე მესმნეს ამბავი, უკ[ვ]დავებისა სწორანი!»
მოგვარა მონა გრძნეული, შავი მართ ვითა ყორანი;
უბრძანა: «ქაჯეთს გა[გ]გზავნი, წა, გზანი გისხენ შორანი!

1517
აწ გამოჩნდების სახმრობა ჩემთვის შენისა გრძნებისა,
ფიცხლა დამივსე სახმილი შენ ჩემთა ცეცხლთა გზნებისა,
მას მზესა ჰკადრე მიზეზი მისისა განკურნებისა».
მან უთხრა: «ხვალე მოგართვა ყოვლი ამბავი ნებისა».

1518
კვლაცა უთხრა: «გაისარჯე, რაცა შენგან შეიძლების,
ჩვენსა ვარდსა მივეშველოთ, იგ უმზეოდ რათა ჭკნების?
თუ ჰაერი კარგი იქმნას, უმეტესად აყვავდების,
რასაც კაცი ღმერთსა შესთხოვს, არასოდეს ასცილდების».

1519
ფატმან სწერს: აჰა, მნათობო, სოფლისა მზეო ზენაო,
შენთა შორს-მყოფთა ყოველთა დამწველო, ამაზრზენაო,
სიტყვა-მჭევრო და წყლიანო, ტურფაო, ლამაზ-ენაო,
ბროლო და ლალო, ოროვე კვლავ ერთგან შენათხზენაო!

1520
თუცა თუ შენი ამბავი შენ არა მომასმენიე,
მე ეგრეცა ვცან მართალი, მით გულსა შენთვის ველიე;
შენთვის ხელ-ქმნილსა ტარიელს ამბვითა, მოალხენიე,
ორნივე მიხვდეთ წადილსა, იგი ვარდობდეს, შენ იე.

1521
მოსრულა შენად საძებრად მისი ძმად-შეფიცებული,
ავთანდილ, მოყმე არაბი, არაბეთს შიგან ქებული,
სპასპეტი როსტენ მეფისა, ვერვისგან დაწუნებული,
შენ სწერდი შენსა ამბავსა, ლაღი, ბრძნად გაგონებული.

1522
ჩვენ ამისთვის ესე მონა გამოვგზავნეთ თქვენსა წინა,
ვცნათ ამბავი ქაჯეთისა, მოსრულანცა ქაჯნი შინა?
მანდაურთა მეომართა ანგარიში წვრილად გვინა:
ვინ არიან მცველნი შენნი, ან თავადი მათნი ვინ ა?

1523
რაცა იცი მანდაური, მოგვიწერე, გაამჟღავნე;
მერმე შენსა საყვარელსა ნიშანი რა გაუგზავნე!
შენი ყველა აქამდისი ჭირი ლხინსა გაათავნე,
ღმერთსა უნდეს, მოყვარენი შესაფერნი შეგაზავნე!

1524
წადი, უსტარო, ისწრაფე, თუ მუხლი ჰქონდეს მალები;
დაგნატრი, მიხვალ, დაგხვდების ბროლი, სათი და ლალები;
ბედად შენ მჯობხარ, უსტარო, გნახვენ დამწველის თვალები,
შენს უკან ჩემი სიცოცხლე, თუ გესმის, არ გებრალები?

1525
ფატმან მისცა საწერილნი მას გრძნეულსა ხელოვანსა:
«ესე წიგნი მიართვიო ქალსა, მზისა დასაგვანსა!»
მან გრძნეულმან მოლი რამე წამოისხა ზედა ტანსა,
მასვე წამსა დაიკარგა, გარდაფრინდა ბანის-ბანსა.

1526
წავიდა, ვითა ისარი კაცისა მშვილდ-ფიცხელისა.
რა ქაჯეთს შეჰხდა, ქნილ იყო ოდენ ბინდ-ბანდი ბნელისა.
უჩინოდ შევლო სიმრავლე მოყმისა, კართა მცველისა,
მას მზესა ჰკადრა ამბავი მისისა სასურველისა.

1527
ციხისა კარნი დახშულნი შევლნა მართ ვითა ღიანი,
შევიდა ზანგი პირ-შავი, თმა-გრძელი, ტან-ნაბდიანი;
იგი მზე დაჰკრთა, ეგონა სამისო რამე ზიანი,
შესცვალა ვარდი ზაფრანად, ლაჟვარდის-ფერად – იანი.

1528
ქაჯმან უთხრა: «ვინ გგონივარ, ანუ აგრე რად დაბნდები?
მე ვარ მონა ფატმანისი, თქვენს წინაშე ნამგზავრები;
ამა წიგნმან გამამართლოს, არ ტყუვილად გეუბნები,
მზისა შუქნი მოისწრაფენ, ვარდო, ადრე ნუ დასჭკნები!

1529
შვენებითა არსთა მზე ხარ ქვეყანისა არეული.
ბროლ-ბალახში, ძოწ-გიშერი, პირ-გავსილი მთვარეული,
ალვის ნორჩი, ცისკრის ვარდი, მუშკ-სულნელი ა[მ]ბრეული.
ნუ დასჭნები, წამ-ერთ მოვა ღმრთის წყალობა ადრეული.

1530
პირ-მზე გაჰკვირდა ფატმანის ამბვითა საკვირველითა,
ნუშნი გააპნა, შეიძრნეს სათნი გიშრისა წნელითა.
მას იგი წიგნი მონამან მისცა თავისა ხელითა;
სულთქ[ვ]ამს, იკითხავს, უსტარსა ალტობს ცრემლითა ცხელითა.

1531
მონასა ჰკითხა: «მიანბე, ვინ არის ჩემი მძებნელი?
ანუ ვინ მიცის ცოცხალი, მიწათა ზედან მტკეპნელი?
მან მოახსენა: «ვიკადრებ, რასაც ოდენ ვარ მცნებელი,
რა წამოსრულ ხარ, მას აქათ შენგან ჩვენია მზე ბნელი.

1532
ფატმანის გული მას აქათ ლახვართა შენახევია;
მას რომე ცრემლი სდიოდეს, ზღვათაცა შენართევია;
მე ერთხელ შენი ამბავი მისთვის კვლაც მიმირთმევია.
ღმერთსა ვიმოწმებ, მას აქათ ტირილი არ დალევია.

1533
აწ ვინმე მოყმე მოვიდა შვენიერითა პირითა,
მან უთხრა წვრილად ყველაი, თქვენ ხართ რათაცა ჭირითა.
იგია შენი მძებნელი მკლავითა ვითა გმირითა;
მე გამომგზავნეს, დამვედრეს სწრაფა სწრაფითა ხშირითა.

1534
ქალმან უთხრა: «მემართლების, ყმაო, შენი ნაუბარი!
ფატმან ჩემი არ იცოდა, ვიყავ ვისი წანაგვარი.
უღონიოდ არის სადმე ჩემი ცეცხლთა მომდებარი,
მე მიუწერ, შენცა ჰკადრე, ვარ ვითამცა გულ-მდუღარი».

1535
კვლაცა უთხრა: «შენცა მხედავ, სადა ვზივარ სადაური,
სით დამეძებს, ვინც მოსულა, თუმცა არის მუნებური;
ყველა შენცა მოახსენე, რაც აქ მხედავ, ჩვენებური,
ღმერთს მიენდოს ჩემს საქმესა და დაუგდოს მასვე ყური».

1536
პირ-მზე ვჰწერ: აჰა, ხათუნო, დედისა მჯობო დედაო!
მისგან ტყვე-ქმნილსა სოფელმან რა მიყო, ამას ხედაო?
მე, გლახ, მათ ჩემთა პატიჯთა სხვაცა დამერთო ზედაო,
აწ ვნახე შენი უსტარი, მე დიდად მეიმედაო.

1537
შენ ორთა დამხსენ გრძნეულთა, გამიადვილე ჭირები,
აწ აქა სრულთა ქაჯთაგან ვარ ასრე დანამჭირები:
ერთსა მცავს ერთი სამეფო, ბევრჯერ ათასი გმირები,
ავად მომიხდა თათბირი და ჩემი დანაპირები!

1538
სხვად ამბავი აქაური მეტი რამცა მოგიწერე:
ქაჯთა მეფე არ მოსრულა, არცა მოვლენ ქაჯნი ჯერე,
მაგრა სპანი უთვალავნი მცვენ და მათი სიალფერე,
რასა ჰქვიან ძებნა ჩემი? არ ეგების, დაიჯერე!

1539
ვინცაღა ჩემი მძებნელი მოსრულა, ცუდ-მაშვრალია,
იჭირვის, იწვის, ენთების, ჩემი სწვავს ცეცხლებრ ალია,
მაგრა მას ვჰნატრი, უნახავს მზე, ამად არ დამზრალია,
უმისოდ ჩემი სიცოცხლე, ვამე, რა დიდი ბრალია!

1540
შენ ამბავი არ გიამბე, მაშინ ამად დაგიმალე,
ვერ იტყოდა ენა ჩემი, თავი ჭირთა გავაკრძალე;
გეხვეწები, საყვარელსა შემახვეწე, შემიბრალე,
ნუ წამოვა ძებნად ჩემად, მიუწერე, შეცასთვალე.

1541
მე რომ მჭირს, კმარის, ნუ მომკლავს ამისითავე სწორითა:
მას მკვდარსა ვნახავ, მოვკვდები მე სიკვდილითა ორითა.
ვერას ვინ მარგებს, დასტურად ვიცი, არ რამე ჭორითა,
არ დაგმორჩილდეს, დამქოლე შავისა ქვისა ყორითა.

1542
გეთქვა ნიშნისა გაგზავნა, აწ ესე განამჟღავნია,
მისეულთავე რიდეთა ნაკვეთი გამიგზავნია;
ესენი ჩემთვის მის გამო ტურფანი სანახავნია,
თუცა თუ ფერად ბედისა ჩემისა მსგავსად შავნია.

1543
შენცა სთხოვე: ნუ წამოვა ჩემად საძებრად აქეთა,
არამც თუ ვითა გაებას აქაურ გრძნეულთ მახეთა,
ჩემი საქმე ძნელი არის, ვით მწვანე იყოს მკვახეთა,
ღმერთსა თვისსა დაავალოს, ნუღარ დამწვავს მეახეთა.

1544
აწ საყვარელსა მიუწერს გულ-ამოსკვნილი, მტირალი,
მისმანვე ცრემლმან დაუვსის, ვის ედებოდის, ვის ალი!
დაწერა წიგნი, მსმენელთა გულისა გასაგმირალი,
ვარდი გააპის, გამოჩნდის მუნ ბროლი გამომჭვირალი.

1545
ჰე ჩემო, ესე უსტარი არს ჩემგან მონაღ[ვ]აწები,
ტანი კალმად მაქვს, კალამი ნავღელსა ამონაწები,
მე გული შენი ქაღალდად გულსავე ჩემსა ვაწები,–
გულო, შავ-გულო, დაბმულხარ, ნუ აიხსნები, აწ ები!

1546
ხედავცა, ჩემო, სოფელი რათა საქმეთა მქნელია!
რაზომცა ჰნათობს სინათლე, ჩემთვის ეგრეცა ბნელია.
ბრძენნი იცნობენ, სწუნობენ, მით მათგან საწუნელია;
უშენოდ ჩემი სიცოცხლე, ვამე, რა დიდი ძნელია!

1547
ხედავ, ჩემო, ვით გაგვყარნა სოფელმან და ჟამმან კრულმან?
ვეღარ გნახე საყვარელი მხიარული მხიარულმან,
ნეტარ, რა ქნას უშენომან გულმან, შენგან დალახრულმან!
გაგიცხადა დამალული გონებამან დაფარულმან.

1548
შენმან მზემან, აქანამდის შენ ცოცხალი არ მეგონე;
ჩემი მეთქვა: გარდასრულდა სიცოცხლე და ყოვლი ღონე;
აწ რა მესმა, შემოქმედი ვადიდე და ღმერთსა [ვ]ჰმონე,
ჩემი ყველა აქამდისი ჭირი ლხინსა შევაწონე.

1549
შენი სიცოცხლე მეყოფის ჩემად იმედად გულისად,
გულისა ერთობ წყლულისა და ასრე დადაგულისად!
მომიგონებდი, გახსოვდე მე შენთვის დაკარგული სად;
ვზი მზრდელად სიყვარულისა, მის ჩემგან დანერგულისად.

1550
სხვად, ჩემო, ჩემი ამბავი ჩემგან არ მოგეწერების:
ენა დაშვრების, მოსმენით არვისგან დაიჯერების.
ფატმან წამგვარა გრძნეულთა, ღმერთიმცა მას ეტერების!
აწ კვლა ქნა იგი სოფელმან, რაცა მას შეეფერების.

1551
აწ სოფელმან უარესი ჭირი ჭირსა დამისართა,
არ დასჯერდა ბედი ჩემი მათ პატიჯთა მრავალ-გვართა,
კვლაცა მიმცა შესაპყრობლად ქაჯთა, ძნელად საომართა;
ბედმან გვიყო ყველაკაი, ჩემო, რაცა დაგვემართა!

1552
ციხეს ვზი ეგზომ მაღალსა, თვალნი ძლივ გარდასწვდებიან,
გზა გვირაბითა შემოვა, მცველნი მუნ ზედა დგებიან,
დღისით და ღამით მოყმენი ნობათსა არ დასცდებიან,
მათთა შემბმელთა დაჰხოცენ, მართ ცეცხლად მოედებიან.

1553
ნუთუ ესენნი გეგონნეს სხვათა მებრძოლთა წესითა?!
ნუცა მე მომკლავ ჭირითა, ამისგან უარესითა;
შენ მკვდარსა გნახავ, დავიწვი, ვითა აბედი კვესითა;
მოგშორდი, დამთმე გულითა, კლდისაცა უმაგრესითა.

1554
შენ, საყვარელო, ნუ სჭმუნავ ჭმუნვითა ამისთანითა,
ჩემი სთქვა: სხვათა მიხვდების იგი ალვისა ტანითა.
არამ სიცოცხლე უშენოდ! ვარ აქამდისცა ნანითა;
ან თავსა კლდეთა ჩავიქცევ, ანუ მოვიკლავ დანითა.

1555
შენმან მზემან, უშენოსა ვერვის მიხვდეს მთვარე შენი,
შენმან მზემან, ვერვის მიხვდეს, მოცავიდენ სამნი მზენი;
აქა თავსა გარდავიქცევ, ახლოს მახლვან დიდნი კლდენი,
სული ჩემი შეივედრე, ზეცით მომხვდენ ნუთუ ფრთენი.

1556
ღმერთსა შემკადრე, ნუთუ კვლა დამხსნას სოფლისა შრომასა,
ცეცხლსა, წყალსა და მიწასა, ჰაერთა თანა ძრომასა;
მომცნეს ფრთენი და ავჰფრინდე, მივჰხვდე მას ჩემსა ნდომასა,
დღისით და ღამით ვხედვიდე მზისა ელვათა კრთომასა.

1557
მზე უშენოდ ვერ იქნების, რადგან შენ ხარ მისი წილი,
განაღამცა მას იახელ მისი ეტლი, არ თუ წბილი!
მუნა გნახო, მანდვე გსახო, განმინათლო გული ჩრდილი,
თუ სიცოცხლე მწარე მქონდა, სიკვდილიმცა მქონდა ტკბილი!

1558
მე სიკვდილი აღარ მიმძიმს, შემოგვედრებ რადგან სულსა,
მაგრა შენი სიყვარული ჩავიტანე, ჩამრჩა გულსა;
მომეგონოს მოშორვება, მემატების წყლული წყლულსა;
ნუცა მტირ და ნუცა მიგლოვ, ჩემო, ჩემსა სიყვარულსა.

1559
წადი, ჰინდოეთს მიმართე, არგე რა ჩემსა მშობელსა,
მტერთაგან შეიწრებულსა, ყოვლგნით ხელ-აუბყრობელსა,
გულსა ალხინე ჩემისა მოშორვებისა მთმობელსა,
მომიგონებდი მტირალსა, შენთვის ცრემლ-შეუშრობელსა!

1560
რაცა ვიჩივლე ბედისა ჩემისა, კმა საჩივარად;
ცან, სამართალი მართალი გულისა გულსა მივა რად.
შენთვის მოვკდები, გავხდები ყორანთა დასახივარად,
ვირე ცოცხალ ვარ, გეყოფი სატირლად და სატკივარად.

1561
აჰა, ინიშნე ნიშანი შენეულისა რიდისა!
გარდმიკვეთია ალამი, ჩემო, ერთისა კიდისა,
ესეღა დაგრჩეს სანაცვლოდ მის იმედისა დიდისა.
რისხვით მობრუნდა ბორბალი ჩვენზედა ცისა შვიდისა.

1562
ესე წიგნი, საყვარელსა მისსა თანა მინაწერი,
რა დასწერა, გარდაჰკვეთა მათ რიდეთა ერთი წვერი.
თავ-მოხდილსა დაუშვენდა სისხო თმათა, სიგრძე, წვერი,
ალვისაგან სული მოქრის, ყორნის ფრთათათ მონაბერი.

1563
ესე სიტყვა მართალია, არ-ჭრელად და არ-ხვასრულად;
ნესტან-დარეჯ ჰქვიან ქალსა ქართულადცა, კვლა სპარსულად;
თავშიშველი ყაყაჩოსა ჰგავს, თუ იყოს ვარდი სრულად;
ტარიელის გონებითა ალვა მჭკნარად, დანასრულად.

1564
იგი მონა წამოვიდა, გულანშაროს მიმავალი,
წამ-ერთ მიჰხდა ფატმანისსა, დღე იარა არ-მრავალი.
რა ავთანდილს გაუსრულდა საქმე მისი სასურვალი,
ხელ-აბყრობით ღმერთსა ჰმადლობს, ცნობა-სრული, არა მთრვალი.

1565
ფატმანს უთხრა: «გამისრულდა ჟამად საქმე საწადელი,
დიდი შენი მოჭირვება ჩემგან არის გარდუხდელი,
წავალ, დგომად აღარა მცალს, დრო მოსულა შარშანდელი,
ფიცხლა ქაჯეთს მოვიყვანო მათი მომსპობ-ამწყვედელი».

1566
ხათუნმან უთხრა: «ჰე ლომო, ცეცხლი აწ უფრო ცხელდების;
მოეშორების ნათელსა, გული ამისთვის ბნელდების;
ისწრაფე, ჩემი ნუ გაგვა, – ხელი ეგრეცა ხელდების,
თუ ქაჯნი მოგესწრობიან, მუნ მისვლა გაგიძნელდების».

1567
ყმამან ფრიდონის მონანი უხმნა, მასთანა ხლებული,
უბრძანა: «მკვდარნი აქამდის აწყა ვართ დაცოცხლებული,
რაცა გვინდოდა, მისითა სმენითა გაახლებული,
ჩვენთა მტერთანი გიჩვენნე წყლულნი მით ვაგლახვებული!* (ძ-ში ეს სტროფი 2-ჯერ არის)

1568
მიდით და ფრიდონს უამბეთ ამბავი არ-ნაცქაფავი;
მე ვერა ვნახავ, ვისწრაფი, გზა ჩემი არს ნასწრაფავი.
მან გაახაფოს ხმა ხაფი, კვლა უფრო გასახაფავი,
თქვენ მოგცე ლარი ყველაი მე, ჩემი ნაალაფავი.

1569
ჩემსა ზედა დიდი არის ვალი, თქვენგან დანადები;
მადლსა სხვაებრ გარდავიხდი, თუღა ფრიდონს შევეყრები;
აწ წაიღეთ ყველაკაი, მეკობრეთა წანაღები,
ამის მეტსა ვერას მოგცემ, ვიცი, ამად გეძუნწები.

1570
სახლი არ მახლავს, არ ძალ-მაქვ გაცემა საბოძვარისა.
მისცა მართ სავსე ხომალდი, რიცხვი ტურფათა ჯარისა,
უბრძანა: «წადით, წაიღეთ, გზა წავლეთ მისვე არისა,
ფრიდონს მიართვით უსტარი ჩემგან, ძმად-ნაფიცარისა».

1571
დაწერა: «ფრიდონ მაღალო, სვე-სრულო მეფეთ-მეფეო,
ლომისა მსგავსო ძალ-გულად, მზეო შუქ-მოიეფეო,
მოვლენილო და მორჭმულო, მტერთა სისხლისა მჩქეფეო,
უმცროსმა ძმამან შორი-შორ სალამი დავიყეფეო!

1572
ჭირნი ვნახენ და მოცამხვდა ნაცვალი ჭირ-ნახულისა,
კარგა მოხდომა საქმისა ჩემისა გაზრახულისა;
მიცნია მართლად ამბავი პირისა მზედ სახულისა,
დამარჩენელი ლომისა მის, ქვესკნელს დამარხველისა.

1573
იგი მზე ქაჯთა მეფესა ჰყავს, ქაჯეთს პატიმარია.
მუნ მისვლა მიჩანს თამაშად, თუცა გზა საომარია.
ნარგისთათ წვიმა ბროლისა წვიმს, ვარდი ნაწვიმარია,
ჯერთ ქალსა ქაჯნი არ ახლვან, მაგრა სპა უამარია.

1574
გულ-მხიარული ვიხარებ, ამად არ ცრემლი მმილდების,
სადაცა შენ და შენი ძმა ხართ, ძნელი გაადვილდების;
რაცა მოგინდეს, უცილოდ იქთ, იგი არ აგცილდების,
არ თურემ კაცმან დაგიდგნა, ვეჭვ, კლდეცა გაგილბილდების.

1575
აწ შემინდევ, ვერა გნახე, შორს ამისთვის წაგიარე,
გზა-გზა ყოვნა აღარა მცალს, პატიმრად ა იგი მთვარე;
ადრე მოვალთ მხიარულნი, ჩვენი ნახვა გაიხარე,
ამის მეტი რაღა გკადრო, ძმასა ძმურად მოეხმარე.

1576
ამა მონათა ჩემზედა გარდაუხდელი გულია:
ამოდ მსახურეს, თქვენიმცა გული ამათთვის სრულია!
ქება რად უნდა მას, ვინცა თქვენთანა ხან-დაზმულია?
მსგავსი ყველაი მსგავსსა შობს, ესე ბრძენთაგან თქმულია.

1577
ესე უსტარი დაწერა, შეკრა და წაცახვია მან,
მისცა ფრიდონის მონათა ვარდმან და თმითა იამან;
შესთვალა ზეპირ, რაცა ხმდა სულად, მართ ვითა გია, მან,
მათ მარგალიტი უჩვენის ძოწისა კარმან ღიამან.

1578
მოქარავნეთა უბრძანა: «საქმე მიც, გითხარ განაო;
კარგად მომიხდა, მოყვსობა მე თქვენი მესვიანაო;
რაცა მინდოდა, ყველაი ვქენ, ღმერთმან მაგულვანაო,
აწ აღარა მცალს, ბადრაგა სხვა წაიტანეთ თანაო»,

1579
მონახა, პოვა ავთანდილ ნავი მისისა მხარისა,
გამოემართა იგი მზე, პირია სავსე მთვარისა,
მაგრა დაგდება უმძიმდა ფატმანის გულ-მწუხარისა,
მისთა გამყრელთა ნაკადი ჩასდის სისხლისა ღვარისა.

1580
ფატმან, უსენ და მონანი ტირან ცრემლითა ცხელითა,
იტყვიან: «მზეო, რა გვიყავ? დაგვწვენ ცეცხლითა მწველითა,
რად დაგვაბნელენ შენისა მოშორებისა ბნელითა?
დამცაგვმარხენო ხელითა ჩვენითა დამმარხველითა!»

1581
გამოვლნა ზღვანი ავთანდილ მგზავრითა რათმე ნავითა,
პირ-მხიარული აცორვებს მართ ოდენ მარტო თავითა;
მას შეყრა ტარიელისი უხარის მით ამბავითა,
ხელ-განბყრობილი გულითა არს ღმრთისა საესავითა.

1582
მოწურვილ იყო ზაფხული, ქვეყნით ამოსვლა მწვანისა,
ვარდის ფურცლობის ნიშანი, დრო მათის პაემანისა,
ეტლის ცვალება მზისაგან, შეჯდომა საროსტანისა.
სულთქნა, რა ნახა ყვავილი მან, უნახავმან ხანისა.

1583
აგვირგვნდა ცა და ღრუბელნი ცროდეს ბროლისა ცვარითა;
ვარდთა აკოცა ბაგითა, მითვე ვარდისა დარითა;
უბრძანა: «გიჭვრეტ თვალითა, გულ-ტკბილად შემხედვარითა,
მისად სანაცვლოდ მოვილხენ თქვენთანა საუბარითა».

1584
რა მოეგონის მოყვარე, სდინდიან ცრემლნი მწარენი.
ტარიელისკენ იარნა მან გზანი საწყინარენი,
უდაბურნი და უგზონი, უცხონი რამე არენი,
სადაცა ნახნის, დახოცნის ლომ-ვეფხნი მოშამბნარენი.

1585
ქვაბნი გამოჩნდეს, იამა, იცნა, თქვა: «იგი კლდენია,
სადაა ჩემი მოყვარე და ვისთვის ცრემლი მდენია;
ღირს ვარმცა, ვნახო პირის-პირ, უამბო, რაცა მსმენია,
არ მოსრულ იყოს, რაღა ვქნა, ცუდ ჩემი განავლენია!

1586
თუ მოსრულა, უღონიოდ შინა ხანსა არ დაზმიდა,
მინდორს სადმე წავიდოდა, მხეცისაებრ ველთა ჰვლიდა;
სჯობს, თუ შამბ-შამბ წავიარო, – იგონებდა, იხედვიდა,
ესე თქვა და მიუქცივა, მინდორთაკენ წამოვიდა.

1587
მიაცორვებს და იმღერის მხიარულითა გულითა,
მართ სახელ-დებით უყივის ხმითა მით სიხარულითა.
ცოტაი წავლო, გამოჩნდა მზე სინათლითა სრულითა;
შამბისა პირსა ტარიელ დგა ხრმლითა მომახულითა.

1588
ტარიელს ლომი მოეკლა, მით ხრმალსა სისხლი სცხებოდა;
შამბისა პირსა ქვეითი დგა, ცხენი არა ხლებოდა;
ყივილი ავთანდილისა ესმოდა, ეოცებოდა,
შეხედნა, იცნა, გაიქცა, მისკენ მირბოდა, ხლტებოდა.

1589
ხრმალი გასტყორცა ტარიელ, მიმართა მისსა ძმობილსა.
ყმა ცხენისაგან გარდიჭრა, ჰგვანდა ეტლისა სწრობილსა.
მართ ერთმანერთსა აკოცეს, ჰგვანან ყელ-გარდაჭდობილსა,
ხმა შაქრის-ფერად გაუხდა ვარდსა, ხშირ-ხშირად პობილსა.

1590
ტარიელ მოთქვა ტირილით სიტყვა ნატიფი, მჭევრები:
– სისხლისა ღვარმან შეღება წითლად გიშრისა ტევრები,
ალვასა წყარო ცრემლისა მორწყავს, ნაკადი ბევრები, –
«რადგან შენ გნახე, რა [მ]გამა, პატიჟი მჭირდეს ბევრები!»

1591
ტარიელ ტირს და ავთანდილ სიცილით ეუბნებოდა;
გაღიმდის, ძოწნი გააპის, კბილთაგან ელვა ჰკრთებოდა;
ეტყოდა: «ვცანო ამბავი, შენ რომე გიამებოდა,
აწ გაახლდების ყვავილი, ვარდი აქამდის ჭკნებოდა».

1592
ამა ამბავსა გიამბობ, არს ჩემგან მონასმინები;
მასცა მოშორდა საწუთრო, ვის ჰგვანდეს ფერად მინები;
კიდე შემოგხსნის ჯინჯილსა, ხელობისათვის ვინ ები,
კვლა მასვე გიზამს სოფელი, თუ სჭმუნავ, რაცა ინები.

1593
ტარიელ უთხრა: «ჰე ძმაო, კმა არს, დღეს რაცა მლხენია,
ყოველი ჩემი სალხინო მინახავს, – ნახვა შენია;
სხვად ნუ ყოს ღმერთმან წამალი, არცა რა მოგისმენია:
კაცმანცა სოფელს ვით პოვა, რაცა არ საქმე ზენია!»

1594
რა ტარიელ არ შესჯერდა, ავთანდილცა არ დასწყნარდა,
მის ამბვისა დაყოვნება ვეღარ გასძლო, აუჩქარდა,
გამოიღო რიდე, მისცა, ვინ ბაგეთათ ვარდი ვარდა.
რა ტარიელ ნახა, იცნა, გამოუღო, შემოვარდა.

1595
წიგნი და კიდე რიდისა იცნა და გაცაშალა მან,
პირსა დაიდვა, დაეცა, ვარდმან ფერითა მკრთალამან,
სულნი გაიქცეს, მოდრიკა თავი გიშრისა ტალამან.
მისნი ვერ გასძლნეს პატიჟნი ვერ ყაენ, ვერცა სალამან.

1596
ავთანდილ უჭვრეტს ტარიელს უსულოდ ქვე-მდებარესა:
შეჰფრინდა, შველად მიმართა მას, ტკბილად მოუბარესა;
ვერა ვერ არგო დამწვარსა, სრულად ცეცხლ-ნადებარესა,
მისთა ნიშანთა სიცოცხლე მათ მისი მიებარესა.

1597
ავთანდილ დაჯდა ტირილად, ტირს ხმითა შვენიერია,
ყორანსა გაგლეჯს ხშირ-ხშირად, აფრთხობს ბროლისა ჭერია;
გახეთქა ლალი, გათლილი ანდამატისა კვერია,
მუნით წყარონი გამოჰხდეს, ძოწსა ვა[მ]სგავსენ ფერია.

1598
ტარიელს ეგრე გასულსა მზე დასტირს, იტყვის: ახა ვა!
ღმერთო, ნუ მოჰკლავ ჯერ ჟამად! თქვა: ბრალ არს დასამარხავა.
ნუ გვწვავ ცეცხლითა ცხელითა, ნუ გაგხვდი სხვათა მზრახავა,
სოფელო, მოგვეც სიახლე, ვისთვის გვაქვს გული მჭმახავა.

1599
პირსა იხოკს, ღაწვთა სისხლი ჩასდიოდა მისსა მჭვრეტსა:
რაცა ვქენო, არ უქნია არცა შმაგსა, არცა რეტსა;
წყალი სწრაფით რას დავასხი ცეცხლსა, ძნელად დასაშრეტსა!
ჩქარად ეცეს, ვერ გაუძლებს გული ლხინსა მეტის-მეტსა.

1600
მე მოვკალ ჩემი მოყვარე, რა მმართებს გაწბილებულსა?
თავსა ვაბრალობ საქმესა, არ დასმით გაგონებულსა!
ცრუ კაცი კარგად ვერას იქს საქმესა გაძნელებულსა,
თქმულა: «სიწყნარე გმობილი სჯობს სიჩქარესა ქებულსა!»

1601
უცნობო-ქმნილი ტარიელ ძეს მსგავსად ნატუსალისად.
ავთანდილ ადგა, გამოვლნა შამბნი საძებრად წყალისად,
მან პოვა სისხლი ლომისა, მოაქვს სავსებლად ალისად,
მკერდსა დაასხა, გავეხდა ლაჟვარდი ფერად ლალისად.

1602
ავთანდილ მკერდსა დაასხა მას ლომსა სისხლი ლომისა;
ტარიელ შეჰკრთა, შეიძრა რაზმი ჰინდოთა ტომისა,
თვალნი აახვნა, მიეცა ძალი ზე წამოჯდომისა.
ლურჯათ ჩანს შუქი მთვარისა, მზისაგან შუქ-ნამკრთალისა.

1603
ზამთარი ვარდთა გაახმობს, ფურცელნი შთამოსცვივნიან,
ზაფხულის მზისა სიახლე დასწვავს, გვალვასა ჩივიან,
მაგრა მას ზედა ბულბულნი ტურფასა ხმასა ყივიან,
სიცხე სწვავს, ყინვა დააზრობს, წყლულნი ორჯელვე სტკივიან.

1604
აგრევე გული კაცისა მოსაგვარებლად ძნელია,
ჭირსა და ლხინსა ორსავე ზედა მართ ვითა ხელია,
მიწყივ წყლულდების, საწუთრო მისი აროდეს მრთელია.
იგი მიენდოს სოფელსა, ვინცა თავისა მტერია!

1605
ტარიელ ნახა ნაწერი კვლაცა მკვლელისა მისისა,
იკითხავს, თუცა აშეთებს კითხვა წიგნისა მისისა;
დაუყვის ცრემლმან სინათლე, ბნელად ჩანს შუქი დღისისა.
ავთანდილ ადგა, დაუწყო თხრობა სიტყვისა მქი სისა.

1606
მიკვირს, თუ რად ნამუსად გიჩს, ცრემლნი მიგდიან მორევად;
მზე პატიმრად გყავს, სოფელი იჭირვის ჩვენდა მორევად;
ფრიდონ მოვიხმოთ ლომ-გული, ძმად-ფიცი ჩვენდა სწორევად,
მან მოგაშველოს ლაშქარი მათ გრძნეულთათვის მორევად.

1607
იტყვის, თუ: «ნაქმრად არ ვარგა კაცისა გასწავლულისა,
აწ რადღა გვმართებს ტირილი? ხამს დავსხდეთ ქმნად ღიმილისა;
ადეგ, წავიდეთ საძებრად მის მზისა წახდომილისა!
ადრე მიგიყვან, მიყვანა არს შენგან მონდომილისა.

1608
ტარიელ, მითხარ სიმღერა, მო ხმითა მოგვრინავითა:
ამ ჩემს ასულსა ზღვას შევრთავ, მზესა შინ მოგვრი ნავითა.
სულ ქაჯთა პირქვე დავამხობ გველებრივ მოგვრინავითა,
თუ ჩემი მოსვლა გრძნებისა მოვალ და მოგვრი ნავითა.

1609
ვითა გვმართებს გახარება, პირველ აგრე გავიხარნეთ,
მერმე შევსხდეთ, გავემართნეთ, ქაჯეთისკენ თავნი ვარნეთ,
ხრმალნი ჩვენნი ვიწინამძღვრნეთ, მათნი ზურგით დავიყარნეთ,
უჭირველნი შემოვიქცეთ, იგი მძორთა დავადარნეთ.

1610
მერმე ტარიელ ამბავსა ჰკითხავს, აღარა ბნდებოდა.
შეხედნის, თვალნი აჰმართნის, შავ-თეთრი ელვა ჰკრთებოდა,
მართ ვითა ლალსა მზისაგან, მას ფერი ეზარდებოდა;
ვინ ღირს ა, თუმცა წყალობით ცა მიწყივ მობრუნდებოდა!

1611
ავთანდილს მადლი უბრძანა, ქნა უყო საუბარისა;
«მე შენი ქება ვითა ვთქვა, ბრძენთაგან საქებარისა!
ვითა ზე-მთისა წყარომან, მომრწყე ყვავილი ბარისა,
დამწყვიტე დენა ცრემლისა, ნარგისთათ ნაგუბარისა.

1612
მე ვერა გიყო, ნაცვალსა ღმერთი გარდიხდის ციერი,
ზეგარდმოთ მისით შემოგზღოს მუქაფა ჩემაგიერი!
შესხდეს და შინა წავიდეს, მათ ლხინი ჰქონდა ძლიერი;
აწ გავეაძღო სოფელმან ასმათ, ადრითგან მშიერი.

1613
ქვაბისა კარსა ასმათი მარტო ზის, არ-ბარგოსანი.
შეხედნა, იცნა ტარიელ, თანა ყმა ჭარმაგოსანი, –
ორნივე ტურფად იმღერდეს, ვით იადონი მგოსანი, –
მაშინვე იცნა, ავარდა მოშლილი, პერანგოსანი.

1614
აქამდის მიწყივ ენახა ქვაბს მისვლა მოტირალისა,
აწ გაუკვირდა დანახვა სიცილით მომღერალისა.
ზარ-აღებული ავარდა, ცნობა უც ვითა მთვრალისა,
არ იცის სმენა ამბვისა ჯერთ მისგან სასურალისა.

1615
მათ რა ნახეს, შემოჰყივლეს სიცილით და კბილთა ჩენით:
«ჰე ასმათო, მოგვივიდა მოწყალება ღმრთისა ზენით:
ვჰპოვეთ მთვარე დაკარგული, რაცა გვწადდა, იგი ვქენით,
აწ გავხედით ბედისაგან ცეცხლთა შრეტით, ჭირთა ლხენით!»

1616
ავთანდილ ცხენსა გარდახდა ასმათის მოსახვეველად;
მან მიჰყო ხელი ალვასა, შტო მოჰყვა მოსარხეველად,
ყელსა და პირსა აკოცებს, არის ცრემლისა მფრქვეველად:
«რა სცანო, რა ჰქენ, მიანბე, ვტირ შენი მოაჯე ველად».

1617
ავთანდილ ასმათს უსტარი მისცა მისისა ზრდილისა,
ალვისა შტო-დამჭკნარისა, მთვარისა ფერ-მიხდილისა;
უთხრა, თუ: «ნახე ნაწერი მის პატიჟ-გარდახდილისა;
მზე მოგვეახლა, მოგვეცა ჩვენ მოშორება ჩრდილისა».

1618
ასმათ რა ნახა უსტარი, ცნა მისი დანაწერობა,
გაჰკვირდა, ზარმან აიღო, ათრთოლებს, ვითა ხელობა,
ტერფით თხემამდის გაუხდა მას მეტი საკვირველობა;
იტყვის: «რა ვნახე, რა მესმის? არსცა ამისი მრთელობა?!»

1619
ავთანდილ უთხრა: «ნუ გეშის, ეგე ამბავი მრთელია;
ლხინი მოგვეცა, მოგვშორდა ყოველი ჭირი ძნელია,
მზე მოგვეახლა, უკუნი ჩვენთვის აღარა ბნელია,
ბოროტსა სძლია კეთილმან, – არსება მისი გრძელია!»

1620
ჰინდოთ მეფე მხიარული ასმათს რასმე უბრძანებდა;
ერთმანერთსა ეხვეოდეს, სიხარული ატირებდა;
ვარდსა ზედა ყორნის ბოლო ნამსა თხელად აპკურებდა.
კაცსა ღმერთი არ გასწირავს, თუმცა კაცი შეიგებდა.

1621
ღმერთსა მისცეს დიდი მადლი, თქვეს: «გვ[ი]ყოო, რაცა სჯობდა;
აწყა ვცანით, უარესსა პირი თქვენი არ გაჰბრჭობდა».
ჰინდოთ მეფე ხელ-განბყრობით მხიარული ამას ხმობდა.
ქვაბს შევიდეს მხიარულნი, ასმათ რასმე მასპინძლობდა.

1622
ტარიელ ეტყვის ავთანდილ, ისმინე სიტყვა ასები,
გიამბობ რასმე ამბავსა, მოამბვედ ნუ გენასები:
მე ოდეს ქვაბნი წაუხვენ, დავხოცენ დევთა დასები,
მას აქათ მათი აქა ძეს საჭურჭლე ძვირ-ნაფასები.

1623
მე აგრე არა მინახავს, მართ ვითა არა მდომია;
მოდი და გავხსნათ, შევიგნეთ, საჭურჭლე თუ რა ზომია.
იამა, ადგეს ორნივე, არცა ქვე ასმათ მჯდომია,
დალეწეს კარი ორმოცი, მათგან არ ზედა ომია.

1624
პოვეს საჭურჭლე უსახო, კვლა უნახავი თვალისა,
მუნ იდვა რიყე თვალისა, ხელ-წმიდად განათალისა,
ჩნდის მარგალიტი, ოდენი ბურთისა საბურთალისა;
ვინმცა ქნა რიცხვი ოქროსა, ვერვისგან დანათვალისა!?

1625
იგი სახლი ორმოცივე შიგან იყო გატენილი.
პოეს ერთი ზარდახანა, აბჯრისათვის ახლად ქნილი;
მუნ აბჯარი ყოვლი-ფერი ასრე იდვა, ვითა მწნილი,
შიგან ერთი კიდობანი დაბეჭდილი, არ-გახსნილი.

1626
ზედა ეწერა: «აქა ძეს აბჯარი საკვირველიო,
ჯაჭვ-მუზარადი, ალმასი ხრმალი ბასრისა, მჭრელიო;
თუ ქაჯნი დევთა შეებნენ, იყოს დღე იგი ძნელიო;
უმისჟამისოდ ვინც გახსნის, არის მეფეთა მკვლელიო».

1627
კიდობანი გახსნეს, პოვეს მუნ აბჯარი სამი ტანი,
რასაცა ვით შეიმოსენ მეომარნი სამნი ყმანი:
ჯაჭვი, ხრმალი, მუზარადი, საბარკული მათი გვანი, –
ზურმუხტისა ბუდებითა იყვნეს ვითა ლუსკუმანი.

1628
თვითომან თვითო ჩაიცვეს, თავის თავს გამოსცდიდიან,
ჯაჭვ-მუზარადსა აბჯარი მართ ვერა ვერ დაჰკიდიან;
ხრმალნი რკინასა მოჰკრიან, ვით ბამბის მკედსა სჭრიდიან,
მათ უღირს ყოვლად ქვეყანად, შევატყვე, არ გაჰყიდიან.

1629
თქვეს: «ესე ნიშნად გვეყოფის, ვართო კარგითა ბედითა;
ღმერთმან მოგვხედნა თვალითა, ზეგარდმოთ მონახედითა».
აიღეს იგი აბჯარი თავის თავისა ქედითა,
თვითო მათ, ერთი ფრიდონის საძღნობლად შეკრეს ღვედითა.

1630
ოქროც რამე წაიტანეს, მარგალიტი ღარიბები;
გამოვიდეს, გამობეჭდეს ორმოცივე საჭურჭლები.
ავთანდილ თქვა: «ამას იქით დავამაგრო ხრმალსა ნები,
ამას ღამე არსად წავალ, რა გათენდეს, არ დავდგები».

1631
აქა, მხატვარო, დახატე ძმად უმტკიცესნი ძმობილნი.
იგი მიჯნურნი მნათობთა, სხვისა ვერვისგან სწრობილნი,
ორნივე გმირნი მოყმენი, მამაცობისა ცნობილნი;
რა ქაჯეთს მივლენ, გასინჯეთ ომი ლახვართა სობილნი.

1632
რა გათენდა, გაემართნეს, წაიტანეს ასმათ თანა,
ნურადინის ქვეყანამდის შეისვიან მათ უკანა;
მუნ ვაჭარმან ოქროს ფასათ ცხენი მისცა, არ უძღვანა;
ავთანდილ კმა ყულაოზად, სხვამცა ვინღა წაიტანა!

1633
იარეს და ზედა შეჰხდეს ნურადინის მეჯოგეთა;
ჯოგი ნახეს, მოეწონა, ფრიდონისთვის ეაგეთა.
მუნ ავთანდილს ჰინდო ეტყვის: «გაქნევ კარგთა სიშმაგეთა,
მოდი, ფრიდონს გავლაღობნეთ, ჯოგსა მისსა მოვადგეთა!

1634
ჯოგიწაუღოთ, მოსრულნი ვესმით ჯოგისა წაღებად,
გამოემართვის საომრად, ველთა სისხლისა დაღებად,
ანასდა[დ] გვიცნობს, გაჰკრთების, გულსა შეელმის დაღებად, –
ამოა კარგი ლაღობა, ლაღსა შევეიქს ლაღებად.

1635
დაიწყეს პყრობა ტაიჭთა ფრიდონის უკეთესებსა.
მუნ მეჯოგეთა ფანოსი შეექნა, ეკრა კვესებსა,
უყივლეს: «ვინ ხართ, მოყმენო, ვინ იქთ საქმესა ზესებსა?
ჯოგი მისია, ვინ მტერსა ჰკრავს ხრმალსა, არ აკვნესებსა».

1636
მათ მშვილდები დაიწვადეს, მეჯოგეთა გაეკიდნეს.
მეჯოგენი მიიზახდეს, ხმანი მათნი გაადიდნეს:
«გვიშველეთო, გვიშველეთო, მეკობრეთა ამოგვწყვიტნეს!»
ხმა შეიქნა, შეიყარნეს, ფრიდონს ჰკადრეს, არ დარიდნეს.

1637
შეეკაზმა ფრიდონ, შეჯდა, შეკაზმული გამოვიდა.
ხმა შეიქნა, შეიყარნეს, რაზმი ველთა დაჰფარვიდა.
იგი მზენი მოეგებნეს, ვის ზამთარი ვერ დაზრვიდა;
დაეხურა ზარადები, პირსა მათსა უფარვიდა.

1638
რა ტარიელ ფრიდონ იცნა, თქვა: «ვნახეო, ვინცა მინა».
მუზარადი მოიხადა, გაიღიმნა, გაიცინა;
ფრიდონს უთხრა: «რასა ჰლამი, ჩვენი მოსვლა რას გეწყინა?
პურად ავი მასპინძელი მოგვეგებვი ომად წინა!»

1639
ფრიდონ ფიცხლა გარდაიჭრა, დავარდა და თაყვანის-სცა.
იგინიცა გარდახდეს და მოეხვივნეს, აკოცესცა.
ფრიდონ ღმერთსა ხელ-აბყრობით უსაზომო მადლი მისცა,
დიდებულნი აკოცებდეს, იცნობდიან იგი ვისცა.

1640
ფრიდონ უთხრა: «რასა სდეგით? მოგელოდი უწინარე,
მე მზა ვარო, სამსახური თქვენი რამცა დავიზარე!»
ჰგვანდა, თუმცა შეყრილ იყვნეს ორნი მზენი, ერთი მთვარე,
ერთმანერთი დააშვენეს, გაემართნეს, იქცეს გარე.

1641
ფრიდონის სახლსა გარდახდეს ორნივე, ტურფად გებულსა.
ახლოს დაისვამს ავთანდილს, მისსა ძმად-შეფიცებულსა.
ტარიელ დაჯდა საჯდომსა, ოქსინო-გარდაგებულსა,
მათ უძღვნეს იგი აბჯარი ფრიდონს, ჭაბუკად ქებულსა.

1642
უთხრეს: «ჯერთ ჟამად არა გვაქვს სხვა შენთვის არმაღანია,
მაგრა ტურფანი მრავალნი ქვე სამე გვისხენ სხვანია».
მან დასდვა პირი მიწასა, არ დაიყოვნა ხანია:
«ჩემთვის ამისი ბოძება არს თქვენი შესაგვანია».

1643
გამოისვენეს მას ღამით ფრიდონის მასპინძლობითა;
აბანოს ბანნა, აავსნნა შესამოსვლისა ძღვნობითა,
დამოსნა ტურფად-ტურფითა, ერთმანერთისა მჯობითა,
თვალ-მარგალიტი ღარიბი უძღვნა ოქროსა გობითა.

1644
კვლავ ფრიდონ ჰკადრა: «რაც გინდეს ჩემგან თქვენ ნუ გაქვთ რიდია;
ეს თავი ჩემი თქვენისა ფერხისა გზა და ხიდია;
თვალ-მარგალიტი აიღეთ, ორნივ სალაროს მიდია;
ესეცა ბრძანეთ, ლაშქარი მცირე გვინდა თუ დიდია?»

1645
უთხრა, თქვა: «ესე სიტყვაა ავისა მასპინძელისა, –
ჰგავს, მომწყენოდეს სტუმრობა თქვენ ბრძნისა ვითა ხელისა,
მაგრა აწ ყოფნა არ ვარგა, წავლა სჯობს გზისა გრძელისა,
თუ ქაჯნი მოგვესწრობიან, საეჭვი არს სიძნელისა.

1646
დიდთა რას ვაქნევთ ლაშქართა? კარგნი გვინდან და ცოტანი;
სამასი კაცი გვეყოფის, წავიდეთ მართ მეოტანი;
ჩვენ ქაჯეთს ქაჯთა მეომრად დავაგნეთ ხრმალთა კოტანი,
მას ადრე ვჰპოვებთ, ვისიცა მოგვკლავს ალვისა, მო, ტანი.

1647
ქაჯეთს ერთხელ მეც ყოფილვარ, ნახავთ, თქვენცა გემაგრების;
ყოვლგნით კლდეა, გარეშემო მტერი ვერა მოადგების;
თუ იდუმალ არ შეუვალთ, ცხადად შებმა არ ეგების,
მით ლაშქარი არად გვინდა, რაზმი მალვით ვერ მოგყვების.

1648
იგინიცა დაემოწმნეს ამა მისსა ნაუბარსა.
მუნ დააგდეს ქალი ასმათ, ფრიდონ მისცემს საჩუქვარსა.
თვით სამასსა ცხენოსანსა წაიტანდეს, გმირთა დარსა;
ბოლოდ ღმერთი გაუმარჯვებს ყოვლსა, პირველ შენაზარსა.

1649
ზღვა გაიარეს სამთავე ერთგან ძმად შეფიცებულთა;
ფრიდონ გზა იცის, იარეს, დღისით და ღამით რებულთა.
ფრიდონ თქვა: «ვახლავთ არეთა ჩვენ, ქაჯეთს მიახლებულთა,
აქათგან ღამით ვლა გვინდა, მით არას გამჟღავნებულთა».

1650
ამა ფრიდონის თათბირთა სამნივე ერთგან ზმიდიან:
რა გაუთენდის, დადგიან და ღამით ფიცხლა ვლიდიან;
მივიდეს, აჩნდა ქალაქი, მცველთა ვერ დასთვალვიდიან,
გარე კლდე იყო, გუშაგთა ხმა ჯარვით გაადიდიან.

1651
ყოვლგნით მრგვალი, შეუვალი, არსით იყო ყოლა პირი;
სამთა კართა ცხრა ათასი ზედა სცვიდა მოყმე გმირი;
შუა ციხე ამართული, კლდე კეკლუცი, არ დუხჭირი,
გვირაბითა შესავალი ახვრეტილი, ვითა სტვირი.

1652
გვირაბის კარსა ჭაბუკი ათი ათასი მცველია.
მათ ლომთა ნახეს ქალაქი, მთვარე დგას მუნ ნათელია;
თქვეს: «ვითათბიროთ, ვითა ვთქვათ, აწ გამორჩევა ძნელია;
ასი ათასსა აჯობებს, თუ გამორჩევით მქნელია».

1653
მათ არჩივეს, ვითა უნდათ, ერთმანერთსა უბნობდიან;
ყველამ თითოს გამორჩევით იგონებენ, არჩევდიან;
ზოგი რასა, ზოგი სხვასა გამორჩევას იძახდიან;
ვითა მათგან იქნებოდა, თვითოს მხარეს ეძებდიან.

1654
მო და მოვყვეთ თათბირისა ყველამ თავის გამორჩევით,
სხვადასხვასა არჩევნითა გზას ეძებდნენ ყოვლის ზენით.
თქვეს: ყველა გზანი ვარჩიოთ, რომელიც ა რჩევით ჩვენით,
უკეთესი რაცა ვნახოთ, ჩვენ მო და იგივე ვქენით.

1655
ფრიდონ თქვა: «ვიტყვი სიტყვასა, ვეჭვ, ჩემი არ დამცდარია:
ჩვენ ცოტანი ვართ, ქალაქი დიდთაგან საომარია;
პირის-პირ ომი არ ძალ-გვაქვ, არ ჟამი საკვეხარია,
ათას წელ ვერსით შეუვალთ, თუ ზედ დაგვიხშან კარია.

1656
ჩემსა სიმცროსსა გამზრდელნი სამოშაითოთ მზრდიდიან,
მასწავლნეს მათნი საქმენი, მახლტუნვებდიან, მწვრთნიდიან;
ასრე გავიდი საბელსა, რომ თვალნი ვერ მომკიდიან,
ვინცა მჭვრეტდიან ყმაწვრილნი, იგიცა ინატრიდიან.

1657
აწ ვინცა ვიცით უკეთე შეტყორცა საგდებელისა,
მან ერთსა ბურჯსა გარდვაგდოთ წვერი საბლისა გრძელისა.
მას ზედა გავალ ადვილად, მიჩანს მართ ვითა ველისა.
თქვენ ჭირად გაყო შიგანთა პოვნა კაცისა მრთელისა.

1658
საბლითა გავალ, არად მიჩს ჭირად გატანა ფარისა;
შიგან ჩავხტები კისკისად, ვეცემი მსგავსი ქარისა,
ლაშქართა დავჰხოც, გავახვამ, ნახოთ გაღება კარისა!
თქვენცა მუნ მოდით, სადაცა გესმას ზრიალი ზარისა».

1659
ავთანდილ უთხრა: «ჰე ფრიდონ, მოყვასნი ვერ გიჩივიან;
ლომთა მკლავთაგან იმედი გაქვ, არა წყლულნი გტკივიან;
სთათბირობ ძნელსა თათბირსა, მტერთა ივაგლახ-ივიან,
მაგრა თუ გესმის, გუშაგნი რა ახლოს-ახლოს ყივიან?!

1660
რა გახვიდოდე, გუშაგთა ესმის აბჯრისა ჩხერება,
გიგრძნობენ, თოკსა მოჰკვეთენ, ამისი ხამს დაჯერება;
წაგიხდეს ცუდად ყველაი, დაგრჩეს ცუდიღა ფერება,
ეგე თათბირი არ ვარგა, სხვებრ ვქნათ თავის[ა] ტერება.

1661
სჯობს, დადეგით დამალულნი თქვენ ადგილსა იდუმალსა,
ისი კაცნი არ იჭირვენ მგზავრსა, ქალაქს შემავალსა,
სავაჭროთა შევეკაზმი, ვიქ საქმესა მე მუხთალსა,
ერთსა ჯორსა გარდავჰკიდებ მუზარადსა, ჯაჭვსა, ხრმალსა.

1662
სამთავე შესვლა არ ვარგა, თუ გვიგრძნან, არს სათუები;
მე მარტო შევალ ვაჭრულად და კარგად შევეტყუები,
მალვით ჩავიცვამ აბჯარსა, გავჩნდები, გავეცრუები,
ღმერთმან ქნას, უხვად ვადინო შიგნით სისხლისა რუები!

1663
შიგანთა მცველთა მოვიცლი მე უნახავად ჭირისად,
თქვენ გარეთ კართა ეცენით ყოველნი მსგავსად გმირისად;
კლიტეთა დავლეწ, გავახვამ, ნახოთ გაღება კარისად, –
თუ რა სხვა გვიჯობს, თქვენ ბრძანეთ, ვარ მრჩევლად ამა პირისად».

1664
ტარიელ უთხრა: «მე თქვენი ვცან გმირთა მეტი გმირობა,
თქვენსა ძალ-გულსა თქვენივე ჰგავს თათბირობა, პირობა;
ვიცი, გწადს ომი ფიცხელი, არ ცუდი ხრმალთა ღირობა.
კაციმცა მაშინ თქვენ გახლავს, რა ომმან ქნას გაჭირობა.

1665
მაგრა იყვენით ჩემთვისცა საქმისა რასმე რჩევითა:
ხმა ესმას ჩემსა ხელ-მქნელსა, ზედა გარდმოდგეს მზე ვითა,
თქვენ გქონდეს ომი ფიცხელი, უომრად მნახოს მე ვითა?
ესე მე დამსვრის, ნუ უბნობთ სიტყვითა თქვენ სათნევითა.

1666
როს ვიყვენით ორნივ შვებით, გვქონდის ლხინი უკლებელად,
მისთვის ვლეწენ სამეფონი და ავწყვიტენ მხეცნი ველად;
აწე თვის წინ საომარსა ვით ვყო თავი უკუ-მვლელად,
არ ვაჩვენო, ვით ვყოფილვარ ანუ ახლა, ან პირველად.

1667
არა მნახოს თქვენთან ომსა, უკუ ვიყო დამალული,
არ იტყვის თუ, თვით რა ქმნილა იგი პირველ მოქადული;
ამა დღესა ვერ ვეჩვენო, მაშ, სად მნახოს ომს შესული?
გამიგონეთ, ნუთუ სჯობდეს სიტყვა აწე ჩემგან თქმული.

1668
მაგა თათბირსა ესე სჯობს, ვქნათ ჩემი მონახსენები:
გავიყოთ კაცი ას-ასი, რა ღამე ჩნდეს ნათენები,
სამთავე სამგნით მივმართოთ, ფიცხლა დავსხლიტოთ ცხენები;
მოგვეგებვიან, ვემცრობით, ჩვენ ხრმალთა მივცეთ მძლედ ნები.

1669
ვინცა შეუსწრას, ჰფარავსმცა მას ღმრთისა საფარველია!
კარნი დალეწნეს, დახოცნეს ყოველი კართა მცველია;
სამთავე იქით მივმართოთ, მაშინ აღარა ძნელია,
ძლევა მან მოგვცეს, რომელი სათქმლადცა საზარელია.

1670
ფიცხლა შევებნეთ, შევსჯარნეთ, ვერ მოგვასწრობენ კარებსა,
სამთაგან ერთი შეუვალთ, სხვა გარეთ ვსცემდეთ გარებსა,
მან ერთმან შიგნით შიგანნი მივსცნეთ სისხლისა ღვარებსა,
ხელი კვლა ვჰხადოთ აბჯარსა, მას ჩვენგან მძლედ ნახმარებსა.»

1671
ფრიდონ უთხრა: «შემიგიან, გაგიგია, ვიცი მე რა,
მაგა ცხენსა ჩემეულსა წამოასწრობს კართა ვერა;
ოდეს გიძღვენ, არ ვიცოდი, ქაჯეთს გვინდა ქაჯთა მზერა,
თვარა ყოლა არ გიძღვნიდი, ჩემი გითხრა სიძუნწე რა».

1672
ფრიდონ ლაღი ამხნაგობს საუბართა ესოდენთა.
ამაზედა გაიცინნეს მათ წყლიანთა, სიტყვა-ბრძენთა,
ერთმანერთსა ელაღობნეს ლაღობათა, მათთა მშვენთა,
გარდახდეს და დაეკაზმნეს, უკეთესთა შესხდეს ცხენთა.

1673
კვლავ ერთმანერთსა მიუგეს სიტყვები არ პირ-მკვახები,
დაასკვნეს იგი თათბირი, ტარიას განაზრახები:
გაიყვეს კაცი ას-ასი, ყველაი გმირთა სახები,
ცხენებსა შესხდეს, აიღეს მათ მათი ჩაბალახები.

1674
იგი ჭაბუკნი შუქითა ვნახენ მზისაცა მეტითა;
მათ სამთა შვიდნი მნათობნი ჰფარვენ ნათლისა სვეტითა;
ტარიელ შავსა ზედა ზის ტანითა მით წერწეტითა,
დალივნეს მტერნი ომითა, ვითა მჭვრეტელნი ჭვრეტითა.

1675
ჩემი აწ ესე ნათქვამი მათი სახე და დარია:
რა ზედა წვიმდენ ღრუბელნი და მთათა აღტყდეს ღვარია,
მოვა და ხევთა მოგრაგნის, ისმის ზათქი და ზარია,
მაგრა რა ზღვასა შეერთვის, მაშინ ეგრეცა წყნარია.

1676
თუცა ფრიდონ და ავთანდილ სიკეთე-მიუწდომნია,
მაგრა ტარიას შემბმელნი არვისგან მოსანდომნია,
მზე მნათობთაცა დაჰფარავს, არცაღა ნათლად ხომნია.
აწ იყურებდით, მსმენელნო, გესმნენ ფიცხელნი ომნია!

1677
სამთავე სამად გაიყვეს, თვითომან თვითო კარები;
თანა ჰყვა კაცი სამასი, ყველაი გმირთა დარები.
მას ღამით უქნეს სადარნო, უცრუო, ანაჩქარები,
გათენდა, გაჩნდეს, მიმართეს, თავის-თავ ჰქონდა ფარები.

1678
პირველ ამოდ მიდიოდეს მგზავრთა რათმე მაგიერად,
მათ შიგანთა ვერა უგრძნეს, ვერცა დახვდეს გულ-ხმიერად;
გულსა შიში არა ჰქონდა, ამოდ დგეს და ნებიერად,
მიდგეს გარეთ, მუზარადნი დაიხურნეს ჟამიერად.

1679
ანაზდად ცხენი გაქუსლეს, მათრახმან შექნა წრიალი.
რა ნახნეს, კარნი გაახვნეს, ქალაქით გაჰხდა ზრიალი.
სამთავე სამგნით მიჰმართეს, თავსა მით უყვეს რიალი,
იკრეს ნობსა და დაბდაბსა, შეიქნა ბუკთა ტკრციალი.

1680
მაშინ ქაჯეთს მოიწია უსაზომო რისხვა ღმრთისა:
კრონოს, წყრომით შეხედულმან, მოიშორა სიტკბო მზისა;
მათვე რისხვით გარდუბრუნდა ბორბალი და სიმრგვლე ცისა.
ველნი მკვდართა ვერ იტევდეს, გადიადდა ჯარი მკვდრისა.

1681
კაცსა უკრავად დაბნედდის ხმა ტარიელის ხაფისა,
აბჯარსა ფრეწდის, გაცუდდა სიმაგრე ჯავშან-ქაფისა.
სამგნითვე კართა შესჯარნეს, ჭირი არ ნახეს კაფისა,
რა ქალაქს შეჰხდეს, შეიქნა სიხარკე ციხეს სწრაფისა.

1682
ავთანდილ და ლომი ფრიდონ შიგნით ერთგან შეიყარნეს,
მტერნი სრულად აეწყვიტნეს, სისხლნი მათნი მოეღვარნეს,
უყივლეს და ერთმანერთი ნახეს, დიდად გაეხარნეს,
თქვეს: «ტარიელ რა იქნაო?» მისად ჭვრეტად თვალნი არნეს.

1683
ქაჯეთს მიუხდეს საომრად იგ სამნი გმირნი ლომები;
კაცსა უნახავს, ეგზომნი მათ ქონდა ბრძოლა-ომები?
კარნი დალეწეს, დახოცეს, გავს, იყვნეს დაუშრომები.
ტარიელ გავა, სად იყო იგ მაღლა ასაძრომები!

1684
ფრიდონ შეუტყვა, ეს იყო თათბირი ტარიელისა;
ყველას მიუსწრა, შეიჭრა, მის მზისა შეყრას ელისა;
ჭირნი გაჰქარდა, დაივსო ცეცხლი მათისა მწველისა,
აწ შეიყარნეს, შერეშრა ნაკადი ცრემლთა სველისა.

1685
ერთმანცა არა იცოდა, ვერა ცნეს ტარიერისა.
ციხისა კარსა მიჰმართეს, რიდი არ ჰქონდა მტერისა;
მუნ ნახეს რიყე აბჯრისა, ნალეწი ხრმალთა წვერისა,
ათი ათასი ნობათი, უსულო, მსგავსი მტვერისა.

1686
ციხისა მცველი ყველაი იდვა მართ ვითა სნეული,
თავით ფერხამდის დაჭრილი, აბჯარი მუნ დახეული,
ციხისა კარნი გახმულნი, კართა ნალეწი სრეული,
ცნეს ნაქმრად ტარიელისად, თქვეს: «საქმე არს მისეული».

1687
გზანი დახვდეს შეკაზმულნი, შევიდეს და გაძვრეს ხვრელსა,
ნახეს, მზისა შესაყრელად გამოეშვა მთვარე გველსა,
მუზარადი მოეხადა, ჰშვენის აკრვა თმასა ლელსა,
მკერდი მკერდსა შეეწება, გარდაეჭდო ყელი ყელსა.

1688
ეხვეოდეს ერთმანერთსა, აკოცონ და ცრემლნი ღვარნენ;
ამას ჰგვანდეს, ოდეს ერთგან მუშთარ, ზუალ შეიყარნენ;
მზე რა ვარდთა შემოადგეს, დაშვენდენ და შუქნი არნენ,
აქანამდის ჭირ-ნახულთა ამას იქით გაიხარნენ.

1689
მათ ერთმანერთსა აკოცეს, დგანან ყელ-გარდაჭდობილნი.
კვლა შეეწებნეს ხშირ-ხშირად ვარდნი ბაგეთათ პობილნი.
აწ ესენიცა გავიდეს, შეკრბეს სამნივე ძმობილნი,
მას მზესა მისცეს სალამი, წადგეს მართ ვითა ხმობილნი.

1690
მზე მოეგება პირითა ტურფითა, მოცინარითა,
აკოცა მისთა მეშველთა ლაღმან ცნობითა წყნარითა,
მათ მდაბლად მადლი უბრძანა სიტყვითა მით ნარნარითა,
ორნივე ერთგან უბნობდეს ტურფითა საუბარითა.

1691
ტარიელსაც უსალამეს, მას ალვისა მორჩსა ვით ხეს,
მიულოცეს გამარჯვება, ერთმანერთი მოიკითხეს;
არა სჭირდა, არ ინანეს, რომ აბჯარი არ გაითხეს,
თავნი მათნი გაალომეს, მათი მბრძოლი იშვლეს, ითხეს.

1692
სამასისა კაცისაგან ას-სამოცი შეჰყოლოდა;
ფრიდონს უმძიმს სპათა მისთა, მაგრა ერთ-კერძ უხაროდა:
მონახეს და არ აცოცხლეს, რაცა მბრძოლი დარჩომოდა,
რომე პოვნეს საჭურჭლენი, აწმცა თვალვით ვით ითქმოდა!

1693
მოკრიფეს ჯორი, აქლემი, რაცა ვით პოვეს მალები;
სამიათასსა აჰკიდეს მარგალიტი და თვალები,
თვალი ყველაი დათლილი, იაგუნდი და ლალები,
იგი მზე შესვეს კუბოსა, არს მათგან განაკრძალები.

1694
სამოცი კაცი დააგდეს ქაჯეთს ციხისა მცველია,
წამოიყვანეს იგი მზე, მათიღა წაგვრა ძნელია;
ზღვათა ქალაქსა დაჰმართეს, თუცა გზა მუნით გრძელია,
თქვეს: «ფატმან ვნახოთ, მუქაფა გვაც მისი გარდუხდელია».

1695
ზღვათა მეფესა წინაშე გაგზავნა მახარობელი;
შესთვალა: «მოველ ტარიელ, მტერთა მძლე, მოსრვით მსპობელი;
ქაჯეთით მომყავს ჩემი მზე, ჩემი ლახვრითა მსობელი;
მწადიან, გნახნე პატივით, ვითა მამა და მშობელი.

1696
აწ მე მაქვ ქაჯთა ქვეყანა და მათი დანადებია;
მეფეო, კარგი ყველაი მე თქვენგან წამკიდებია;
ფატმანს უხსნია ჩემი მზე, სდედებია და სდებია,
ამისად მუქფად რა გიძღვნა? მძულს ცუდი ნაქადებია.

1697
მოდი, გვნახენ, გავიარდეთ ქვეყანასა შენსა ვირე,
სრულად ქაჯთა სამეფოსა გიძღვნა, ჩემგან შეიწირე,
კაცნი შენნი შეაყენენ, ციხე მაგრად დაიჭირე,
მე ვისწრაფვი, ვერა გნახავ, შენ წამოდი, ჩემ კერძ ირე.

1698
თქვენ უბრძანე ჩემაგიერ უსენ[ს], ქმარსა ფატმანისსა,
გამოგზავნოს, იამების ნახვა მისი ხსნილსა მისსა;
მისგან კიდე ინატრიდა ჭვრეტასამცა სხვადღა ვისსა,
ვინ მზესაცა უნათლია, ასრე ვითა ბროლი ფისსა!

1699
რა კაცი ტარიელისი ესტუმრა ზღვათა მფლობელსა, –
წესია, გული გაჰკრთების ამბავსა გასაკრთობელსა, –
მისცა მადლი და დიდება ღმერთსა, მართლისა მბჭობელსა,
მაშინვე შეჯდა, არ უნდა მისვლა სხვასაღა მხმობელსა.

1700
ბარგი აჰკიდა, გააგო ქნა ქორწილისა მათისა,
მას მიაქვ რიცხვი ტურფათა, არ სიდიადე სათისა;
ფატმან ჰყავს თანა, იარა სავალი დღისა ათისა;
უხარის ნახვა ლომისა და მზისა, ხმელთა მნათისა.

1701
შორს გაეგებნენ სამნივე დიდსა მეფესა ზღვათასა,
გარდახდეს, მდაბლად აკოცეს, გარესწყდეს ჯარსა სპათასა;
შეასხეს ქება ტარიელს, მან მადლი გაუათასა,
ქალი რა ნახეს, სტრფიალობს შუქსა მას ბროლ-ბაკმათასა.

1702
ფატმან ხათუნს, მისსა მჭვრეტსა, ედებოდა ცეცხლი ნელი,
მოეხვია, გარდუკოცნა ხელი, ფეხი, პირი, ყელი;
იტყვის: «ღმერთო, რა გმსახურო, განმინათლდა რადგან ბნელი!
ვსცან სიმოკლე ბოროტისა, კეთილია შენი გრძელი».

1703
ქალი ფატმანს ეხვეოდა, ტკბილად იტყვის, არ გამწყრალი:
«ღმერთმან გული განმინათლა გახეთქილი, გაცამწყრალი,
აწ აგრე ვარ გავსებული, წინას ვიყავ ვითა მცხრალი.
მზემან შუქნი შემომადგნა, ვარდივით ვჩან არ-დამზრალი».

1704
ზღვათა მეფე გარდაიხდის მუნ ქორწილსა მეტად დიდსა.
ქაჯეთიცა დაუმადლა, არ გაუშვა დღესა შვიდსა;
უხვად გასცემს საბოძვარსა, საჭურჭლესა ანაკიდსა,
პერპერასა დაპანტულსა ზედა ცვეთენ ვითა ხიდსა.

1705
მუნ იდვის გორი ლარისა, სტავრისა და ატლასისა;
ტარიელს უძღვნა გვირგვინი, ვერ-დანადები ფასისა,
იაგუნდისა მრთელისა, ყვითლისა, მეტად ხასისა,
კვლა ერთი ტახტი ოქროსი, წითლისა მართ ხალასისა.

1706
ნესტან-დარეჯანს ყაბაჩა უძღვნა შემკული თვალითა,
იაგუნდითა წითლითა, ბადახჩითა და ლალითა.
დასხდეს ორნივე ქალ-ყმანი პირითა ელვა-მკრთალითა,
მათნი მჭვრეტელნი დაიწვნეს ცეცხლითა მართ ახალითა.

1707
ავთანდილს და ფრიდონს უძღვნა უსაზომო დიდი ძღვენი:
ძვირფასისა უნაგირი, უკეთესი თვითო ცხენი,
თვითო კაბა თვალიანი, უცხო ფერთა შუქთა მფენი,
მოახსენეს: «მადლი რა ვთქვათ, სვიანმცაა დავლა თქვენი!»

1708
ტარიელ მადლსა გარდიხდის ტურფა სიტყვითა, ენითა:
დიდად ვიამე, მეფეო, პირველ ნახვითა თქვენითა,
მერმე აგვავსენ მრავლითა ტურფა ფერითა ძღვენითა,
ვიცი, შორი-შორ არ-ჩავლა ჩვენ თქვენი კარგად ვქენითა.

1709
ზღვათა მეფე მოახსენებს: «ხელმწიფეო, ლომო, ქველო,
მოახლეთა სიცოცხლეო, ვერა-მჭვრეტთა შორით მკვლელო.
მსგავსი თქვენი რამცა მეძღვნა, შვენიერო სანახველო!
რა მოგშორდე, რა მერგების, საჭვრეტელად სასურველო?!»

1710
ტარიელ ფატმანს უბრძანა: «მე თავი შენი მიდია;
დავ, გული შენი ჩემზედა გარდაუხდელი, დიდია;
აწ რაცა ქაჯთა საჭურჭლე ქაჯეთით ამიკიდია,
მომიცემია, წაიღე, არ კიდე მომიყიდია».

1711
ფატმან ხათუნ თაყვანი-სცა, ჰკადრებს მადლსა მეტის-მეტსა:
«მე, მეფეო, შენი ნახვა მიდებს ცეცხლსა დაუშრეტსა;
რა მოგშორდე, რა ვიქნები? მე დამაგდებ ვითა რეტსა.
ახ, ნეტარძი მოახლეთა! ვაგლახ თქვენსა ვერა-მჭვრეტსა!»

1712
ზღვათა მეფესა ეტყვიან ორნივე შუქთა მაფენი,
კბილნი ბროლნი და ბაგენი სადაფთა მოსადაფენი:
უთქვენოდ მყოფთა არ გვინდან ნიშანნი, საჩანგდაფენი,
მაგრა გაგვიშვენ, ჟამია, წავიდეთ, ვართ მოსწრაფენი.

1713
შენ იყავ ჩვენი მშობელი, ჩვენგან ღმრთად საესავიო,
მაგრა ამასცა ვიაჯით, გვიბოძოთ ერთი ნავიო.
მეფემან ბრძანა: არა მშურს სამიწოდ თქვენად თავიო,
რადგან ისწრაფი, რა გკადრო? წა, გიწინამძღვრებს მკლავიო!

1714
მეფემან ნავი-ხომალდი მოჰკაზმა ზღვისა კიდესა.
გამოემართა ტარიელ, გამყრელნი ცრემლსა ღვრიდესა,
თავსა იცემდეს, იგლეჯდეს, თმა-წვერსა გაიყრიდესა,
ფატმანის ცრემლთა შედენით თვით ზღვაცა გაადიდესა.

1715
ფატმან ავთანდილს თვალითა ტკბილითა შემხედველია;
ავთანდილ უთხრა: მუხთალი სოფელი ეგრე მქნელია;
აღარვისად მცალს უმისოდ, გული ვისთვისცა მწველია,
ბრძენთა თქმულია: «მოყვარე არ გაიშვების ძველია».

1716
კვლავ ფატმან ჰკადრა სამთავე სიტყვები დასათხოველი;
ავთანდილისგან გამოვა ქნად საქმე კარგი ყოველი;
ნუ მოიშორვებთ, გიყვარდესთ, გაფიცო ღმერთი ცხოველი,
რადგან გმსახურეთ, რაც ვჰქენით, ცოდვათ აღარას მოველი.

1717
ტარიელ ბრძანა: ჰე ფატმან, ჩემთვის ხარ კარგის გულითა,
შენ გაგვინათლე სიბნელე, ვსხედით შუქ-დაკარგულითა,
ხარ ნიადაგმცა ყოვლითა საქმითა საკარგულითა,
ვართ ჩვენის გულით შენისა გულთანა დანერგულითა.

1718
გამოვლნეს ზღვანი სამთავე, ერთგან ძმად შენაფიცართა,
კვლა ამტკიცებდეს სიტყვათა, მათ პირველ დანამტკიცართა;
ჰშვენის მღერა და სიცილი მათ, მისთა არ-უვიცართა,
ბაგეთათ შუქი შეადგის ზედა ბროლისა ფიცართა.

1719
მუნით კაცი ასმათთანა მათ გაგზავნეს მახარობლად,
კვლა ფრიდონის თავადთასა ნაომართა მათთა [მ]თხრობლად:
«მანდა მოვა, მოიმაღლებს მზე მნათობთა მამაგრობლად,
ჩვენ, დამზრალნი აქანამდის, აწ გავხედით დაუზრობლად».

1720
იგი მზე შესვეს კუბოსა, იარეს გზა ზღვის პირისა,
მიყმაწვრილობდეს, უხარის მათ გარდახდომა ჭირისა;
მივიდეს, სადა ქვეყანა იყო ნურადინ გმირისა,
მოეგებნიან, ისმოდის ხმა სიმღერისა ხშირისა.

1721
მუნ მიეგება ყოველი ფრიდონის დიდებულები.
ასმათი, სავსე ლხინითა, ვის აღარ აჩნდა წყლულები,
ნესტან-დარიჯს ზედ მოიჭდნვა, რომე ვერ გახსნის ცულები,
აწ გაუსრულა ყოველი მან მისი ნაერთგულები.

1722
ნესტან-დარეჯან ეხვევის, პირსა აკოცებს პირითა;
უბრძანა: «ჩემო, ვაგლახ მე, შენცა აგავსე ჭირითა,
აწ ღმერთმან მოგვცა წყალობა, ვცან, მისი არ-სიძვირით ა;
მე გულსა შენსა ეზომსა, არ ვიცი, გარდვიხდი რითა!»

1723
ასმათ ჰკადრა: მადლი ღმერთსა, ვარდნი ვნახენ არ-დაზრულნი,
ბოლოდ ასრე გააცხადნა გონებამან დაფარულნი,
სიკვდილიცა სიცოცხლედ მიჩს, ოდენ გნახენ მხიარულნი, –
სჯობან ყოვლთა მოყვარულთა პატრონ-ყმანი მოყვარულნი.

1724
დიდებულთა თაყვანის-სცეს, მოახსენეს დიდი ქება:
«რომე ღმერთმან გაგვახარნა, კურთხეულა მისი ღმრთება!
ჩვენ გვიჩვენნა პირი თქვენი, აღარა გვწვავს ცეცხლთა დება,
წყლულსა, მისგან დაკოდილსა, მასვე ძალ-უც განკურნება».

1725
მოვიდეს და პირი ხელსა დასდვეს, ეგრე გარდაჰკოცნეს.
მეფე ეტყვის: «ძმათა თქვენთა თავნი ჩვენთვის დაიხოცნეს,
იგი შვება საუკუნო ცხადად პოვეს, არ იოცნეს,
ერთსა მიხვდეს საზიაროდ, დიდებანი იასოცნეს.

1726
თუცა მე მათი დახოცა მტკივის და სატკივარია,
მაგრა მათ მიხვდა უკვდავი მუნ დიდი საჩუქვარია.
ესე თქვა, ნელად ატირდა და წვიმა თოვლსა არია,
ნარგისთათ იძვრის ბორიო, ვარდსა ზრავს, იანვარია.

1727
მუნ ატირდეს ყველაკანი, რა ტირილად იგი ნახეს,
რაცა ვისცა დაჰკლებოდა, მათ ტირილით, სულთქმით ახეს;
დადუმდეს და მოახსენეს: რადგან ბრძენთა მზეებრ გსახეს,
თქვენთა მჭვრეტთა მღერა ჰმართებს, რასათვისმცა ივაგლახეს!

1728
ვინ ღირს ა თქვენგან ეგზომსა ტირილსა, შეჭირვებასა;
თქვენთვის სიკვდილი დია სჯობს მიწათა ზედა რებასა.
კვლა ფრიდონ ჰკადრა მეფესა: ნურათ იქთ გამწარებასა,
ღმერთიმცა მუქფად მოგიზღავს ათასსა გახარებასა!

1729
ავთანდილცა მიუმტკივნა, ეტყვის დიდსა სიმძიმილსა;
მათ შეასხეს ქება, უთხრეს: «თავნი მივსცნეთ აწ ღიმილსა,
რადგან მიხვდა დაკარგული ლომი მზესა წახდომილსა,
აღარა ვსტირთ სატირალსა, აღარ დავსდებთ თვალთა მილსა».

1730
მივიდეს, სადა ქალაქი დიდი მულღანზანზარია;
სცემდეს ბუკსა და ტაბლაკსა, გახდა ზათქი და ზარია,
დაბდაბისა და ქოსისა ხმა ტურფად შენათხზარია,
მოატყდეს მოქალაქენი, დააგდეს მუნ ბაზარია.

1731
შუკათათ მოდგეს ვაჭარნი, ყოვლგნით მჭვრეტელთა ჯარია;
შორს უარებდეს სარანგნი, ხელთა აქვ მათ აბჯარია;
მოიჯრებოდეს ჯალაბნი, ს[ა]რანგთა დამსაჯარია,
მათად საჭვრეტლად მიშვება მუნ მათგან ნააჯარია.

1732
გარდახდეს და ფრიდონისსა, სრა ნახეს მოსაწონები.
გამოეგება მრავალი ოქრო-სარტყლითა მონები,
ფერხთა საფენლად ოქსინო მართ მათგან არს ნაქონები,
თავსა აყრიდეს ოქროსა, ხვეტს ჯარი მუნ ნარონები.

1733
საქორწილოთ ამზადებდნენ მათ ქალ-ყმათა მზისა დართა,
უცხოს რიგათ იქცეოდნენ, რაგვარ უნდა მათთა გვართა,
ქვეყანასა აშვენებდნენ, ვითა ჰფერობს მზისა დართა,
იგი არე ააყვავეს, ვისა სცალდა კრეფა ვარდთა.

1734
მუნ მრავალნი სათამამო სანახავი ცეცხლოსანი,
სა წა უნდა, წარავლინეს ყველგან კარგნი ცხენოსანი.
რა გაისმა ქორწილობა, მოდიოდნენ სხვაგნით სხვანი.
მაშინდელი ქება მათი მთქმელი უნდა რა მისანი!

1735
მათ ქალ-ყმათათვის საჯდომი დაედგა თეთრ-ძოწეული,
წითელ-ყვითლითა თვალითა ზედა კეკლუცად ფრქვეული;
ავთანდილისთვის – ყვითელი და შავი ერთგან რეული;
მოვიდეს, დასხდა; მჭვრეტელი ვცან მათი სულ-დალეული.

1736
მგოსნები მოდგეს, ისმოდა ხმა სიმღერისა ტკბილისა;
ქორწილი ქნეს და გამრავლდა ძღვნობა ლარისა ლბილისა,
ფრიდონის პურად კარგისა, არ მასპინძლისა წბილისა;
ნესტან-დარეჯანს უშვენის ღიმილი, ჩენა კბილისა.

1737
მოიღეს ძღვენი უსახო ფრიდონის არ-ალქატისა,
ცხრა მარგალიტი, სიდიდით მართ ვითა კვერცხი ბატისა,
კვლა ერთი თვალი, სამსგავსო მზისა შუქ-მონამატისა,
მას წინა ღამით ძალ-ედვის მხატვარსა ხატვა ხატისა.

1738
კვლა უძღვნა თვითო ფარღული, გარდასაყრელი ყელისა,
მრგვლად დათლილისა თვალისა, იაგუნდისა მრთელისა;
კვლა მოაქვ ერთი ტაბაკი, მძლედ საჭირავი ხელისა,
ავთანდილისთვის ლომისა ძღვენი ფრიდონის ქველისა.

1739
იგი ტაბაკი სავსეა მარგალიტითა სხვილითა.
ავთანდილს უძღვნა ყველაი არა სიტყვითა წბილითა.
აივსო სახლი სტავრითა და ოქსინოთა ლბილითა,
ტარიელ მადლი უბრძანა, ლაღმან სიტყვითა ტკბილითა.

1740
ფრიდონისგან უსაზომო ქორწილია დღესა რვასა;
ყოვლთა დღეთა მიართმიდის უფასოსა ძღვენსა მზასა;
დღე და ღამე არ გასწყვეტდის ჩაღანა და ჩანგი ხმასა.
აჰა, მიხვდა შესაფერნი ყმა ქალსა და ქალი ყმასა.

1741
ტარიელ ფრიდონს უბრძანა დღე-ერთ სიტყვები გულისა:
«არს გული თქვენი საჩემო უფროსი ძმისა სრულისა,
არ გემუქფების სიცოცხლე, არცა მოცემა სულისა,
მე თქვენგან ვჰპოვე მოკვდავმან ჩემი წამალი წყლულისა.

1742
ავთანდილისგან შენც იცი ჩემთვის თავისა დადება,
აწ მე მაქვ ნაცვლად მისისა მოხმარებისა წადება:
შენ მიდი, ჰკითხე, რა უნდა, მან ქნას ამისი ცხადება,
ვითა დამივსო სახმილი, ეგრე მისიცა კმა დება.

1743
უთხარ: ძმაო, რა გარდიხდის შენგან ჩემსა ჭირ-ნახულსა!
ღმერთი მოგცემს წყალობასა, მისგან ზეცით შესახულსა!
თუ ვერა ვიქ საწადელსა შენსა, შენთვის გაზრახულსა,
არა ვნახავ სახლსა ჩემსა, არ დარბაზსა, არცა ხულსა.

1744
აწ მითხარ, ჩემგან რა გინდა, ანუ რათ მოგეხმარები?
ვარჩევ, წავიდეთ არაბეთს, იყავ ჩემიცა მარები;
ტკბილი სიტყვითა გავმართოთ და ხრმლითა – საომარები.
თუ შენ შენს ცოლსა არ შეგრთავ, მე ჩემსა არ ვექმარები.

1745
რა ფრიდონ უთხრა ავთანდილს ტარიას მოციქულობა,
მას გაეცინნეს, გაღიმდა, ჰშვენოდა მხიარულობა;
თქვა, თუ: «მეშველი რად მინდა? მჭირს არავისგან წყლულობა!
ჩემი მზე არცა ქაჯთა ჰყავს, არცა სჭირს ლხინ-ნაკლულობა.

1746
ჩემი მზე ტახტსა ზედა ზის, მორჭმული ღმრთისა ნებითა,
საკრძალავი და უკადრი, ლაღი, არვისგან ვნებით-ა,
არცა რა უმძიმს ქაჯთაგან, არცა გრძნეულთა გრძნებითა,
მას ზედა შველა რად მინდა?! რად მეჭვ რასაცა თნებითა?

1747
რა მოვა ჩემთვის განგება, ზეცით მოსრული ზენანი,
ღმერთი იწადებს, მომივლენს გულსა სახმილთა ლხენანი;
მაშინღა მომხვდენ მოკვდავსა მზისა ელვათა ფენანი,
უმისჟამისოდ ცუდნია ჩემგან მი და მო რბენანი.

1748
მიდი და ჰკადრე ტარიელს პასუხი, ჩემგან თხრობილი:
«მადლი რად უნდა, მეფეო, ხარ რაზომ გინდა ლმობილი?
ვარ მუცლითგანვე დედისათ თქვენად სამონოდ შობილი,
ღმერთმან მუნამდის მიწად მყოს, ვირ მეფე იყო ცნობილი.

1749
გებრძანა: «შეყრა მწადიან საყვარელისა შენისა».
ეგე არს მგზავსი გულისა ლმობიერისა თქვენისა;
მუნა მე ხრმალი არ მიკვეთს, არცა სივრცელე ენისა,
მიჯობს მოლოდნა საქმისა მის განგებისა ზენისა.

1750
ესეა ჩემი საწადი და ჩემი მოსანდომარე:
ჰინდოეთს გნახო მორჭმული, საჯდომთა ზედა მჯდომარე,
გვერდსავე გიჯდეს მნათობი, პირი ელვათა მკრთომარე,
მებრძოლნი თქვენნი მოგესრნენ, არვინ ჩნდეს მუნ მეომარე.

1751
რა გამისრულდენ ესენი ჩემნი გულისა ნებანი,
მაშინღა მივალ არაბეთს, მომხვდენ მის მზისა ხლებანი;
ოდისცა სწადდეს, დამივსნეს ამა ცეცხლისა დებანი.
სხვად თქვენგან არა არ მინდა, მძულან რასაცა თნებანი.

1752
რა ფრიდონ ჰკადრა ტარიელს ესე სიტყვანი ყმისანი,
მან ბრძანა: «მაგას არა ვიქ, ამას არ უნდა მისანი,
ვითა მან პოვნა მიზეზი ჩემისა სულთა დგმისანი,
ეგრევე მანცა სამისოდ ნახნეს ძალ-გულნი ძმისანი.

1753
მიდი, უთხარ ჩემაგიერ სიტყვა ჩემგან არ-ნათნები:
«მე შენისა გამზრდელისა უნახავად არ დავდგები.
ვეჭვ, მრავალი დამეხოცოს მონა, მისგან საყვარლები,
ვითხოვ ხოლო შენდობასა, ეგეთივე მოვბრუნდები».

1754
ესე უთხარ: «ამის მეტსა ჰმოციქულობ ნურას ნუო,
ხვალე წასვლა არ დავშალო, არცა საქმე გავათუო;
მე არ მიზამს არაბთ მეფე, რომე სიტყვა გავაცრუო,
ამოდ ვსთხოო ქალი მისი, შევეხვეწო, შევაგუო».

1755
უამბა ფრიდონ ავთანდილს ტარიას მოციქულობა:
არ დადგებისო, ცუდია შენგან ცდისაღა თქმულობა.
მას დაუმძიმდა, მოედვა კვლა გულსა კვამლ-ალმულობა.
ასრე ხამს რიდი მეფეთა, ყმათაგან მოკრძალულობა!

1756
ავთანდილ მივა მუხლ-მოყრით ტარიას შესახვეწელად,
ფერხთა ეხვევის, აკოცებს, აღარ შეხედავს ზე წელად,
ეტყვის: «კმა, რაცა შევსცოდე როსტანს წლეულად მე წელად.
კვლა ნუ მიქ ერთგულობისა გამტეხლად, დაცამლეწელად.

1757
რასაცა ჰლამი, არ მოგცემს მას ღმრთისა სამართალია,
გამზრდელსა ჩემსა ვით ვჰკადრო მე საქმე სამუხთალია!
მე მისთვის ხელი ვით გავსძრა, ვინ ჩემთვის ფერ-ნამკრთალია!
ვით მოიხმაროს მონამან პატრონსა ზედა ხრმალია!

1758
ეგე საქმე მე და ჩემსა საყვარელსა შეგვამდურვებს,
ვა თუ გაწყრეს, გაგულისდეს, კუშტი გულსა შეაურვებს,
ამბავსაცა დამიძვირებს, ჭვრეტისათვის მომასურვებს,
შენდობასა ხორციელი კაცი ვერა დამიურვებს.

1759
ტარიელ უთხრა სიცილით, მან მზემან შუქ-ნაფენამან,
ხელი მოჰკიდა ავთანდილს, აჰმართა, ააყენა მან:
«მიყოო კარგი ყველაი მომართებამან შენამან,
მაგრა სჯობს, შენცა გალხინოს ჩემმან შენითა ლხენამან.

1760
დია მძულს მეტი მოყვრისა შიში, კრძალვა და რიდობა,
მძულს გაუწყვეტლად კუშტობა და სულ-მძიმობა დიდობა;
თუ მოყვარეა, გულისა ქნას ჩემკენ მონაზიდობა,
თვარა მე ჩემდა, იგ მისდა, დია სჯობს კიდის-კიდობა.

1761
მე ვიცი გული საშენოდ შენისა საყვარელისა,
არ ეწყინების სტუმრობა შენისა მე შემყრელისა.
რადმცა რა ვჰკადრე მეფესა თხრობა რასაცა ჭრელისა!
ოდენ ნახვისა მათისა ნატრა მაქვ სანატრელისა.

1762
ამას ოდენ მოვახსენებ მუდარით და შეპოვნებით,
რომე მოგცეს ქალი მისი მან მისითა მოგონებით.
რადგან ბოლო შეყრავეა, სიშორესა ვით ეთნებით?
დააშვენეთ ერთმანერთი, თავის-თავის ნუ დასჭკნებით.

1763
რა ავთანდილ ტარიასგან ცნა, წასვლასა არ დაშლიდა,
არა ჰკადრა შეცილება, საუბარსა ზედა ჰრთვიდა;
ფრიდონ კაცსა დარჩეულსა სათანაოდ გარდასთვლიდა,
თანა წაჰყვა, განაღამცა მათ თანავე გზასა ვლიდა.

1764
მივლენ უცხოს შექცევითა, რაცა უნდა უხაროდათ,
ერთმანერთსა ულოცვიდენ, ვითა რიგათ წესი ჰქონდათ.
გზასა კეთილს მიდიოდნენ, შველა ღმრთისა სხვა რა უნდათ?
იგონებდნენ ჭირნახულსა, ახლა ლხინი კარგი უნდათ.

1765
მივიდოდნენ სიხარულით გზათა შინა, რაცა უნდათ,
ნადირობდნენ, მხეცთა სვრიდენ, ანგარიში არა უნდათ,
კაცნი რასაც ღმერთსა სთხოვენ, წყალობანი მისგან უნდათ,
რადგან ბოლო კარგა მოვა, უკეთესი სხვა რა უნდათ!

1766
ამ საქმესა დაფარულსა ბრძენ დიონოს გააცხადებს:
ღმერთი კარგსა მოავლინებს, არ, ბოროტსა არ დაბადებს,
ავსა წამ-ერთ შეამოკლებს, კარგსა ხან-გრძლად გააკვლადებს,
თავსა მისსა უკეთესსა უზადო-ჰყოფს, არ აზადებს.

1767
ფრიდონისით გაემართნეს იგი ლომნი, იგი მზენი,
თანა მიჰყავს პირი მზისა, ქალი მჭვრეტთა ამაზრზენი,
ჰკიდავს ბროლსა ყორნის ბოლო დაწყობილი, დანათხზენი,
მუნ ბადახშსა აშვენებდეს სინატიფე-სინაზენი.

1768
იგი მზე უჯდა კუბოსა და ეგრე არონინებდეს;
მინადირობდეს, ნადირსა მუნ სისხლსა დაადინებდეს;
სადაცა დახვდეს ქვეყანა, მჭვრეტელთა მოალხინებდეს,
მოეგებნიან, სძღნობდიან, აქებდეს, არ აგინებდეს.

1769
მას ჰგვანდეს, თუმცა სამყაროს მზე უჯდა შუა მთვარეთა;
იარნეს დღენი მრავალნი, ლაღთა, ბრძნად მოუბნარეთა;
შიგან მათ დიდთა მინდორთა, ყოვლგნით კაც-მიუმცვდარეთა,
სად ყოფილიყო ტარიელ, მიხვდეს მის კლდისა არეთა.

1770
ტარიელ ბრძანა: «მე მმართებს დღეს თქვენი მასპინძელობა;
მუნ მივალ, სადა ყოფილვარ, მჭირდა სადამდის ხელობა;
მუნ გვიმასპინძლოს ასმათმან, მას უც ხორცისა ხმელობა,
მე რომე გიძღვნი ტურფათა, აქოთ ლარისა ჭრელობა».

1771
მივიდეს, შიგან გარდახდეს ქვაბსა მას დიდთა კლდეთასა.
ასმათს უც ხორცი ირმისა, იქს მასპინძლობა-კვეთასა.
ამხანაგობდეს, ლაღობდეს წასვლასა მათ საქმეთასა,
ღმერთსა ჰმადლობდეს შეცვლასა ლხინად ჭირისა დღეთასა.

1772
მოიარეს ქვაბოანი, თამაშობდეს მხიარულნი,
პოვნეს იგი საჭურჭლენი, ტარიასგან დაბეჭდულნი,
ვერცა ვისგან დანათვალნი, ვერცა ვისგან შეგებულნი;
არ იტყვიან, თუ არ გვაქვსო, იგ ამისთვის გულ-ნაკლულნი.

1773
უბოძა ტურფა მრავალნი მათ მათი შესადარები,
კვლა ფრიდონისნი აავსნა, სპა ჰყვა თუ სპასალარები.
აივსო კაცი ყველაი, მაშინ მათთანა ნარები,
მაგრა ძეს რომე საჭურჭლე, ჰგვანდა კაც-დაუკარები.

1774
ფრიდონს უთხრა: ვალი შენი ჩემგან ძნელად გარდიხდების,
მაგრა თქმულა: კარგის მქნელი კაცი ბოლოდ არ წახდების;
აწ საჭურჭლე რაზომიცა აქა ძეს და ან იდების,
შენი იყოს ყველაკაი, შენ წაიღე, ვითა გხვდების.

1775
ფრიდონ მდაბლად თაყვანის-სცა, ჰკადრა მადლი მეტის-მეტი:
«მე, მეფეო, რად გგონივარ უჭკუო და აგრე რეტი?
მტერი ყოვლი ჩალად გიჩანს, ვინმცა იყო ვითა კეტი,
ჩემი ლხინი მუნამდის-ა, ვირე ვიყო შენი მჭვრეტი!»

1776
ფრიდონ კაცნი დააბრუნვა მოსასხმელად აქლემისად,
სახლსა მისსა მისაღებლად მის ყველასა საჭურჭლისად;
აწ მუნითცა გაემართნეს არაბეთით მივლად გზისად,
ავთანდილ-ა გალეული შესაყრელად მთვარე მზისად.

1777
მუნიდგან ვლეს შექცევითა, რომე მეტი არ იქნების,
ასრე რომე ყოველ დღივა ნადირობა არ აკლდების;
გაცემა და წყალობანი დიდსა, მცირეს, რაც შეხვდების,
ერთმანერთის ახლო ყოფით ვითა ვარდნი აყვავდების.

1778
მიხვდეს არაბთა საზღვარსა, რა ვლეს მრავალი ხანები.
დახვდა სოფლები, ციხები, ხშირ-ხშირად, თანის-თანები,
მუნ შიგა მყოფსა ემოსა ტანსა ლურჯი და მწვანები,
ავთანდილისთვის ყველაი ცრემლითა არს ნაბანები.

1779
ავთანდილ იცნეს, გაისმა ხმა მათგან სიხარულისა;
დაიწყეს ყოვლგნით ლაშქართა ქნა მათკენ სიარულისა,
თაყვანის-სცემდა სიმრავლე სპისა პირ-მხიარულისა,
ქალი ნახიან: შვენება, თქვიან, არს მზისა სრულისა.

1780
ტარიელ კაცი გაგზავნა წინაშე როსტან მეფესა,
შესთვალა: «გკადრებ, მეფეო, სურვილთა სიიეფესა;
მე მოვალ, მეფე ჰინდოთა, დარბაზსა თქვენსა სეფესა,
გიჩვენებ ვარდსა კოკობსა, უფვრჭვნელსა, მოუკრეფესა.

1781
მე ვით ვიმართლო თქვენს წინა შემცოდე ჩემი თავია?
მქონდა მე მაშინ ხელ-მქნილსა გული ცეცხლ-შენართავია;
ლაშქარი ვნახე, მამეცა ჭირი ჭირს დანართავია,
აწ ლხინით ვნახოთ მგოსანნი და ჩანგთა გამმართავია.

1782
მაშინ თქვენ ჩემი გეწყინა ნახვა მიწისა შენისა,
ცდა შეპყრობისა ავი ჰქენ, შემოტეობა ცხენისა;
მე შენთა სპათა ვაჩვენე ნიშანი რამე წყენისა,
დავჰხოცე მონა მრავალი, მსახური სრისა თქვენისა.

1783
აწ ამად მოვალ წინაშე, დავყარენ ჩემნი გზანია,
შემინდოთ, რაცა შეგცოდე, ჰქნნეთ გაწყრომისა კმანია.
ძღვენი არა გვაქვს, გვმოწმობენ ფრიდონ და მისნი სპანია,
ოდენ ძღვნად თქვენი ავთანდილ მე თქვენთვის მომიტანია.

1784
რა მიუვიდა მეფესა მახარობელი ჟამისა,
ვით გაეხარნეს, ვერ იტყვის ენა ერთისა წამისა;
თინათინს ღაწვთა ემატა ელვა შუქისა სამისა,
ბროლსა და ლალსა აშვენებს მუნ ჩრდილი წარბ-წამწამისა.

1785
ტაბლაკსა ჰკრეს და გაისმა სიცილი თქართქარებისა.
ლაშქარნი რბოდეს მი და მო, ქნა სწადდა მათკენ რებისა.
დაიწყეს მოსხმა ცხენისა, მოღება უნაგრებისა,
შესხდა სიმრავლე მოყმისა მკლავ-ფიცხელ, გულ-მაგრებისა.

1786
მეფე შეჯდა, გაეგებნეს თავადნი და სრულად სპანი.
ვისცა ესმის, მოვიდიან მას წინაშე სხვაგნით სხვანი.
ყველაკაი ღმერთსა ჰმადლობს, გაამაღლნეს მათნი ხმანი,
თქვეს: «ბოროტსა უმყოფოო, კეთილნია შენთვის მზანი!»

1787
რა ერთმანერთი აუჩნდა მიგებულ-მოსაგებავთა,
ავთანდილ ეტყვის ტარიელს სიტყვათა დანაზებავთა:
«აგერა ხედავ მინდორთა, მტვერითა შენაღებავთა?
ამად მედების სახმილი, გულსა ეცხელა, ებავთა.

1788
ისია ჩემი გამზრდელი და თქვენად მოგებებულა.
იქი ვერ მივალ, მრცხვენიან, გულსა სახმილი დებულა,
ჩემად არაკად სულ-დგმული კაცი არ გაწბილებულა,
რასაცა მიზამთ, თქვენ იცით, ფრიდონ თქვენადვე ხლებულა.

1789
ტარიელ უთხრა: «კარგსა იქ შენ პატრონისა კრძალვასა.
აწ დადეგ, იქი ნუ მოხვალ, იქმცა უჩემოდ ხალვასა.
მე მივალ, უთხრობ მეფესა შენგან თავისა მალვასა,
ვეჭვ, ღმრთითა ადრე შეგყარო მზესა მას, ტანად ალვასა».

1790
მუნ დადგა ლომი ავთანდილ, დაიდგა მცირე კარავი.
ნესტან-დარეჯან მუნვე დგას, იგია მჭვრეტთა მზარავი,
მისთა წამწამთა ნიავი ქრის, ვითა ქარი არავი,
წავიდა მეფე ჰინდოთა მისრული, მიუპარავი.

1791
ფრიდონ წაჰყვა. გაღანამცა გავლეს ველი დიდსა ხანსა,
ცნა მეფემან, ტარიელა, მარტო მოვა, მოხრის ტანსა;
გარდახდა და თაყვანი-სცა მას უკადრსა, ლომებრ ჯანსა,
სდებს პატივსა ჰინდოთ მეფე, მართ მამისა შესაგვანსა.

1792
მუნით როსტან მოეგება, არ ჰყოფს ზრდილობის კლებასა,
ცხენით გარდახდნენ, იქმოდნენ შეყრისა მოსწრაფებასა;
არაბთა მეფე სალამსა ჰკადრებს ტარიელს, ქებასა,
შეტრფობით უმზერს, მიეცა როსტენ მუნ დიდსა შვებასა.

1793
ტარიელცა თაყვანი-სცა, მივა კოცნად, სასალამოდ;
მეფე ყელსა აკოცებდა მართ ბაგისა დასაჰამოდ,
გაკვირვებით ეუბნების, არის მისგან სათამამოდ:
«შენ მზე ხარო, შენი გაყრა არის დღისა შესაღამოდ».

1794
გაეკვირვა მეფე მისსა თვალადობა-სიტურფესა,
პირსა უჭვრეტს გაკვირვებით, უქებს მკლავთა სიალფესა;
კვლა ფრიდონცა უსალამა, თაყვანი-სცა მან მეფესა,
მას მეფესა, ავთანდილის ნახვისათვის მოსწრაფესა.

1795
მეფე ტარიას ქებასა დაჰკრთების, დაეღონების.
ტარიელ ეტყვის: «მეფეო, აწ გული შენ გემონების;
მიკვირს, თუ ეგრე სიკეთე თქვენ ჩემი რად გეგონების!
რადგან ავთანდილ შენია, სხვად რად ვინ მოგეწონების?

1796
კვლავ მეფე ჰკითხავს: რა უყავ თქვენი უღირსი ძმობილი?
თან რად არ გახლავსთ, ეს მიკვირს, სჭირს რამე დასაგმობილი?
შენთა წამალთა ძებნითა გულსა ლახვარი სობილი,
ამა ლაშქართა თავადი, ჩემგან ძეობით ხმობილი.

1797
ნუ გიკვირს მისი ვერ-ნახვა და დაყოვნება ხანისა!
მოდი და დავსხდეთ, მეფეო, ამოა კორდი მწვანისა,
გკადრო მიზეზი მისისა თქვენს წინა ვერ-მოტანისა,
ვიაჯ რასმე და აწ მმართებს მოთხოვა მე ფარმანისა.

1798
დასხდეს მეფენი, მოადგა გარე სიმრავლე რაზმისა.
ტარიელს პირსა ციმციმი ათქს, უნათლესი ბაზმისა;
ჭვრეტა ახელებს მჭვრეტელთა, ყოფა ქცევისა და ზმისა;
დაუწყო თხრობა მეფესა სიტყვისა ბრძნად ნაკაზმისა:

1799
მეფეო, თავი მემცრობის მე მისად მოსახსენებლად,
მაგრა მოსრული თქვენს წინა ვარ შემოხვეწა-მქენებლად;
თვით იგი იაჯს, რომელი ჩანს მზეებრ შუქთა მფენებლად,
ვინ არის ჩემად სინათლედ და ჩემად გამათენებლად.

1800
აწ ამას გკადრებთ ორნივე ხვეწით და შემუდარებით:
ავთანდილ დამდვა წამალი მისგან თავისა დარებით,
დაჰვიწყდეს, რომე პატიჟნი სჭირდეს ჩვენთავე დარებით,
არ გაწყენ, გრძელი ამბავი არს ჩვენგან მიუმხვდარებით.

1801
თქვენთა უყვარს ერთმანერთი, ქალი მას და იგი ქალსა,
მით ვიგონებ საბრალოსა, მტირალსა და ფერ-ნამკრთალსა;
მუხლ-მოყრილი გიაჯები, ნუღარ აწვევ იმათ ალსა,
რომე მისცეთ ქალი შენი მკლავ-მაგარსა, გულ-ფიქალსა.

1802
ამის მეტსა არას გკადრებ, არ მოკლესა, არცა გრძელსა.
ამოიღო ხელ-მანდილი, მოინასკვა იგი ყელსა,
ადგა, მუხლნი დაუყარნა, ეაჯების, ვითა მზრდელსა.
გაუკვირდა ყოვლსა კაცსა, მის ამბვისა მომსმენელსა.

1803
რა ტარიელ მუხლ-მოყრილი ნახა, მეფე შეუზარდა,
შორს უკუდგა, თაყვანი-სცა, ქვე მიწამდის დაუვარდა,
მოახსენა: «ხელმწიფეო, ლხინი ყოვლი გამიქარდა,
თქვენმან აგრე სიმდაბლემან ნახვა თქვენი ჩამადარდა.

1804
ვით ეგების, რაცა გწადდეს, რომე კაცი არ მოგთმინდეს,
ანუ მშურდეს ქალი ჩემი, საკლავად და ტყვედცა გინდეს;
გებრძანამცა სახლით თქვენით, ცრემლი არცა მაშინ მდინდეს;
სხვა მისებრი ვერა პოვოს, ცათამდისი გაცაფრინდეს!

1805
მე სიძესა ავთანდილის უკეთესსა ვჰპოვებ ვერა;
თვით მეფობა ქალსა ჩემსა მივეც, აქვ და მას ეფერა;
ვარდი ახლად იფურჭვნების, მე ყვავილი დამებერა,
რამცა ვჰკადრე შეცილება, რასცა ოდენ იგი ჯერა!

1806
ქალსაცა ჰკითხეთ, აცნობეთ, იქს თქვენსა გაგონებასა;
მათ ერთმანერთი უნდოდეს, მეცა ღმრთით დავრთავ ნებასა;
მემცა ნუ ვნახავ ცოცხალი მე რასმე მათსა ვნებასა,
რადგან შეყრაა მიზეზი, რა მოაქვს დაყოვნებასა!

1807
თინათინს ჰკადრეს ყოველი მეფეთა ნაუბარია:
გწადიან, მიგცე ავთანდილს პირ-ბრძენთა საქებარია?
ინდოთა მეფე შექნილა, ჩვენს შუა დამწყობარია,
აწყა გათავდეს ყველაი, გული, გულს შენაბარია.

1808
ქალმან ჰკადრა, თუ: მეფეო, რადღა ვიხმარებ ენასა,
მაგრამ მოველი მშობლურად თქვენგან არავე წყენასა;
თუ თქვენ გაწყინო, ნუმც ოდეს მოველი ზეცით ლხენასა,
ბრძანებას ვექმნე მორჩილი, ესე თურე სწადს ზენასა.

1809
თუ შეგერთო ერთი მონა, თქვენთვის არცა მაშინ მშურდა.
ვინცა გკადრა შეცილება, უშმაგომცა ვინ მოგმდურდა!
თუ ავთანდილ არ მიყვარდა, აგრე მისთვის რად მომსურდა?
დია, ღმერთო, წინაშე ვარ, ესე ჩემგან დადასტურდა.

1810
რა ტარიელ მეფისაგან ესე სიტყვა მოისმინა,
დადრკა, მდაბლად ეთაყვანა, პირსა ზედა დაეფინა.
კვლა მეფემან თაყვანი-სცა, წამორევლო, წადგა წინა,
ერთმანერთი მოიმადლეს, მართ ერთსაცა არ ეწყინა.

1811
ტარიელ ფრიდონ გაგზავნა მის ყმისა მოსაყვანელად;
შესთვალა: «მოდი, გიბრძანებს იგი, შენ ვისად სჩან ელად;
ჭირნი გარდახდეს, მოგაკლდა ცრემლი ღაწვისა მბანელად,
ნუღარ ეშიშვი სახმილსა, შენი დამწველი-ა ნელად».

1812
ფრიდონ შეჯდა, ავთანდილის მახარობლად გაექანა,–
ესდენ დიდი სიხარული გაეხარნეს მასმცა განა!–
წავიდა და წამოუძღვა, მოიყვანა, მოჰყვა თანა,
მაგრა ირცხვის მეფისაგან, შუქი ბნელად მოევანა.

1813
მეფე ადგა, მოეგება; ყმა გარდახდა, რა მივიდა;
ხელთა ჰქონდა ხელ-მანდილი, პირსა მითა იფარვიდა.
მზე ღრუბელსა მოჰფარვიდა, ქუშდებოდა, ვარდსა ზრვიდა,
მაგრა მისსა შვენებასა რამცა ვითა დაჰფარვიდა?!

1814
მეფე კოცნასა ჰლამოდა, აღარა ცრემლი სდენიან;
ავთანდილ ფეხთა ეხვევის, შუქნი ქვე დაუფენიან;
უბრძანა: «ადეგ, ნუ ირცხვი, შენ ზნენი გამოგჩენიან;
რადგან მერჩიო, ნუ მერცხვი, გაე, რასაღა გრცხვენიან!»

1815
მოეხვია, გარდაჰკოცნა მან პირისა არე-მარე:
«დამივსეო ცეცხლი ცხელი, მაგრა წყალი არე მარე;
ვინ გიშერი დააჯოგა წარბ-წამწმისა არემა-რე,
გვალე, შეგყრი, ლომო, მზესა, თავი მისკენ არე მარე».

1816
მეფე ყელსა ეხვეოდა მას ლომსა და ვითა გმირსა,
ახლოს უზის, ეუბნების, აკოცებს და უჭვრეტს პირსა;
იგი მზეა, ხელმწიფობა ასრე მიხვდა, ვითა ღირსა.
მაშინღაა ლხინი ამო, რა გარდიხდის კაცი ჭირსა.

1817
ყმა მეფესა მოახსენებს: «მიკვირს, სხვასა რად რას ბრძანებ!
რად არ გინდა ნახვა მზისა, ანუ რადღა აგვიანებ?
მიეგებვი მხიარული, სახლსა თქვენსა მოიყვანებ,
შემოიმოს შუქთა მისთა, ნათლად გარე მოივანებ».

1818
ტარიელსცა მოახსენა; შესხდეს, ქალსა მიეგებნეს,
მათ სამთავე გოლიათთა მზისა ფერად ღაწვნი ღებნეს,
მიხვდეს მათსა საწადელსა, იგი პოვეს, რაცა ძებნეს,
ხელი ჰხადეს ხრმალთა მათთა, არა ცუდად წელთა ებნეს.

1819
მეფემან ქალს უსალამა, მან შორით გარდახდომილმან.
დაუყვნა თვალნი ელვამან, მისთა ღაწვთაგან კრთომილმან;
გამოეგება, აკოცა კუბოსა შიგან მჯდომილმან,
დაუწყო ქება მეფემან, თვით ვერას ვერ-მიხდომილმან.

1820
ეტყვის: «მზეო, ვითა გაქო, ნათელო და დარიანო!
შენთვის ხელნი გონებანი არა ცუდად არიანო,
მზიანო და მთვარიანო, ეტლად რაო და რიანო?
თქვენ საჭვრეტლად აღარ მინდით, არ ვარდნო და არ იანო».

1821
გაჰკვირდეს ყოვლნი მხედველნი მისთა ელვათა ფენასა;
ვით მზემან, დაყვნა მჭვრეტელთა თვალნი ნათლისა ჩენასა;
მისგან დამწვარნი მისცნიან გულნი ჭვრეტითა ლხენასა,
სითცა გამოჩნდის, იქმოდეს ჯარნი მუნითკენ რბენასა.

1822
შინა წავიდეს ყოველნი, შესხდეს თავისა დარებად,
ჰქონდეს შვიდნივე მნათობნი მის მზისა დასადარებად,
არ მიიხდომვის სიტურფე, არს მათგან მიუმხვდარებად,
ადრე მივიდეს მეფისა სახლად საყოფად, არებად.

1823
შევიდეს, ნახეს თინათინ, მჭვრეტთა მიმცემი ჭირისა;
სკიპტროსან-გვირგვინოსანსა ჰშვენოდა ცმა პორფირისა,
მისრულთა პირსა შეადგა ელვა მისისა პირისა;
შევიდა მეფე ჰინდოთა, იგი მზე, მგზავსი გმირისა.

1824
ტარიელ და ცოლმან მისმან ქალსა მდაბლად უსალამეს,
მოეგება, აკოცეს და საუბარი დააჰამეს,
იგი სახლი გაანათლეს, არ ნათელი შეაღამეს,
ბროლ-ბადახში გააღაწვეს და გიშერი აწამწამეს.

1825
თინათინ ზედა აწვივნა ტახტსა მეფეთა ზეთასა,
ტარიელ უთხრა: «შენ დაჯე, სწადიან ბჭესა ბჭეთასა,
დღეს ტახტი შენი შენ გმართებს მეტად ყოველთა დღეთასა,
მე ლომი ლომთა დაგისვა გვერდსა შენ მზესა მზეთასა».

1826
ორთავე ხელი მოჰკიდეს და დასვეს ტახტსა თავისსა,
გვერდსა დაუსვეს ავთანდილ, სურვილსა მოეკლა ვისსა;
უნახავსა და ნახულსა სჯობს ყოვლსა სანახავისსა,
ნუ ეჭვ მიჯნურად მათებრსა ნუცა რამინის და ვისსა.

1827
ქალსა შესწბა, გაუკვირდა ავთანდილის გვერდსა ჯდომა,
ფერი ჰკრთა და გაუფიცხა შე და გამო გულმან კრთომა;
მეფე ეტყვის: შვილო, ჩემგან გაქვ სირცხვილი თუ რა ზომა,
ბრძენთა უთქვამს სიყვარული, ბოლოდ მისი არ-წახდომა.

1828
აწ, შვილო, ღმერთმან თქვენ მოგცეს ათას წელ დღეთა გრძელობა,
სვე-სვიანობა, დიდობა, კვლა ჭირთა გარდუხდელობა!
ცამცა ნუ შეგცვლის, მოგხვდების თვით მისებრ შეუცვლელობა!
თქვენით ხელითა მეღირსოს მიწათა შემომყრელობა!

1829
მართ მეფემან სპათა ბრძანა ავთანდილის თაყვანება:
«ესეაო მეფე თქვენი, ასრე იქნა ღმრთისა ნება,
დღეს ამას აქვს ტახტი ჩემი, მე – სიბერე, ვითა სნება,
ჩემად სწორად ჰმსახურებდით, დაიჭირეთ ჩემი მცნება!»

1830
ლაშქარნი და დიდებულნი დადრკეს, მდაბლად ეთაყვანნეს,
მოახსენეს: მიწად ვექმნნეთ, ვინცა მიწად მიგვიყვანნეს,
მორჩილ-ქმნილნი დაგვადიდნეს, ურჩნი მკვდართა დაგვაგვანნეს,
მტერთა მკლავნი შეაძუტნეს, გულნი ჩვენნი აგულვანნეს.

1831
ტარიელცა უთხრა ქებით იმედისა გათავება;
ქალსა ეტყვისა: შემიყრიხართ, აღარა გწვავს ცეცხლთა დება,
ქმარი შენი ძმაა ჩემი, მწადს ეგრევე თქვენი დება,
ორგულთა და შემცილეთა შენთა მე ვქნა გაფლიდება.

1832
მას დღე ავთანდილ პატრონად ზის და ხელმწიფე ზენია,
მას თანა მჯდომსა ტარიელს ჰშვენიან სინაზენია;
დარეჯან ახლავს თინათინს, ვინ მჭვრეტთა ამაზრზენია;
ჰგავს, თუ ცა მოდრკა ქვეყანად, შეყრილან ოთხნი მზენია.

1833
რომ გენახნეს ოთხნივ ერთად ტახტსა ზედა მსხდომნი ჯუფთად,
აღზრდილიყო სარო ნორჩი, ყმა ახოვნად, ქალი სუფთად,
მუნა მყოფთა მათთვის ეზღვნა უშურველად სულნი, მუფთად,
წამწამთაგან დაჭრილიყო მჭვრეტელთ გული ყიმა ქუფთად.

1834
აბა ეს არის ლხინი და, თუ გინდა, ერთა-ჭამება!
მათთა შუქთა და ელვათა თვალი არ შეედგამება!
მუნ შინა მყოფთა გაყრისა ნდომა არ დაეწამება,
როსტან ლხინობს და მასპინძლობს, დღე არ მიუჩანს, ღამება.

1835
ქორწილი ავთანდილისა, იგ სხდომა ოთხთა მზეთასა;
მუნ კრთომა ელვა-შუქისა, ციერთ უზენე ზეთასა;
ქალთა უტურფეს მნათობთა, ყმათა უმხნესთა მხნეთასა,
როსტევან ფრიდონს მუხლ-მოყრით ხელთ ღვინით სავსეა თასა.

1836
დაიწყეს მორთმა პურისა ლაშქართა მის მესავსისა,
ზროხა და ცხვარი დაკლული არს უმრავლესი მხავსისა,
შეიქნა ძღვნობა ძღვენისა, მათისა შესამსგავსისა,
მათ ყოვლთა შუქი ანათობს პირისა, მზისა მსგავსისა.

1837
იაგუნდისა ჯამები იყვის, ლალისა ჭიქები,
კვლა უცხო ფერთა ჭურჭელთა სხდის უცხო-უცხო სიქები.
მის ქორწილისა მაქები კაცი ბრძენთაგან იქები,
მჭვრეტელო, გულსა ეტყოდი: «ნუ აიხსნები, იქ ები!»

1838
მუტრიბნი მოდგეს ყოველგნით, ისმოდა ხმა წინწილისა;
შეყრით ძეს გორი ოქროსა და ბადახშისა თლილისა;
მსმელთათვის წყარო ღვინისა ასგან დის, მსგავსი მილისა,
ბინდით ცისკრამდის სმა იყო, გარდაჰხდა ჟამი დილისა.

1839
არა დარჩა უსაბოძვრო არ კოჭლი და არ საპყარი;
მოდიოდა მარგალიტი მოფანტული, მონაყარი;
გაბედითდა წასაღებლად ატლასი და ოქრო მყარი.
სამ დღე იყო ჰინდოთ მეფე ავთანდილის ვით მაყარი.

1840
ხვალისა მეფე არაბთა კვლა პურობს, არ ღაფალია;
ტარიელს უთხრა: «შენი მზე საჭვრეტლად სატურფალია.
მეფე ხარ ყოვლთა მეფეთა და ეგე დედოფალია;
ხამს, ყურთა გვეგდოს საყურად ჩვენ თქვენი ნატერფალია.

1841
აწ, მეფეო, არ ეგების ჩვენი სხდომა თქვენად სწორად.
სახელმწიფო საჯდომი და სხვა დაუდგა ტახტი შორად.
ქვემოთ დასხნა ავთანდილ და მისი ცოლი მათად სწორად.
პირველ ძღვენი ტარიასთვის მოიღიან, იდვის გორად.

1842
არაბთა მეფე მასპინძლობს, იქს ოდენ არიფობასა,
ზოგჯერ მათ ახლავს, ზოგჯერ მათ, არ იხმობს ხელმწიფობასა,
გასცემს და უქებს ყველაი უხვობა-იეფობასა,
ფრიდონ ზის ახლოს ავთანდილს, ჩვეულ-ა ვით მეფობასა.

1843
მეფესა ქმრითურთ პატივი ჰქონდა ჰინდოთა ქალისა,
სიყვარული და ჩუქება, ვით სიძისა და სძალისა;
რომე სძღვნა, არა ეგების თქმა არცა ნაათალისა,–
თვითო სკიპტრა და პორფირი და გვირგვინები თვალისა.

1844
კვლა ეძღვნა ძღვენი ორთავე, მსგავსი მათისა ბედისა,
ათასი თვალი, ნაშობი რომანულისა დედისა,
კვლა მარგალიტი ათასი, მართ ვითა კვერცხი ტრედისა,
ათასი ცხენი ტაიჭი, სიდიდით მსგავსი ქედისა.

1845
ფრიდონს უძღვნა ცხრა ტაბაკი მარგალიტი თავ-შედგმული,
ცხრა ტაიჭი, ძვირფასისა უნაგრითა შეკაზმული.
ჰინდოთ მეფე თაყვანი-სცემს ლაღი, ბრძენი, არ მახმული,
მადლი ჰკადრა ფხიზელურად, თუცა იყო ღვინო-სმული.

1846
რას ვაგრძელებდე, გარდახდეს დღენი ერთისა თვისანი.
თამაშობდიან, არ იყვნეს ყოლა გაყრანი სმისანი.
ტარიელს სძღვნიან უცხონი თვალნი ლალისა ქვისანი,
მათ ყოვლთა მათნი ელვანი ჰფარვენ, მართ ვითა მზისანი.

1847
ტარიელ ჰგვანდის ვარდსა და იყვის ფიფქისა მთოელად,
ავთანდილ როსტანს წინაშე გაგზავნა დასათხოელად,
შესთვალა: შენი სიახლე კმა ჩემად ლხინად ყოელად,
მტერთა აქვს ჩემი სამეფო, ვიცი, მუნ შიგან მძოელად.

1848
უცებნი მოსრნის მცოდნელთა ცოდნამან, ხელოვნებამან.
ვეჭვ, მოგცეს თქვენცა დაღრეჯა ჩემმან რასაცა ვნებამან;
წავიდე, ავი არ მიყოს მე აქა დაყოვნებამან,
ადრე კვლა გნახნე მორჭმულნი, ინებოს ღმრთისა ნებამან.

1849
როსტევანს ეთქვა: მეფეო, რად ხართ რასაცა რიდითა?
რაცა გიჯობდეს, იქმოდით, გასჭვრეტდით, გაიცდიდითა,
ავთანდილ თანა წამოგყვეს, წადით ლაშქრითა დიდითა,
თქვენთა მტერთა და ორგულთა დაჰფრეწდით, დაცასჭრიდითა.

1850
ავთანდილ უთხრა ტარიელს ესე სიტყვები ორები.
მან უთხრა: გაე, ნუ უბნობ, შეცევ ბროლისა ყორები,
ახალ შერთულსა მთვარესა, მზეო, ვით მოეშორები?
ავთანდილ უთხრა: მაგითა შენგან არ მოვიღორები.

1851
არ დია გინდა დამაგდო, წახვიდე ჩემად მზრახავად!
«ცოლი უყვარსო, გამწირა», იყო ამისად მსახავად;
მე დავრჩე შენი გაყრილი თავისა მე ვაგლახავად?
კაცსა მოყვრისა გაწირვა, ახ, მოუხდების, ახ, ავად!

1852
ტარიელს უგავს სიცილი ბროლისა ვარდთა ფრქვევასა;
უბრძანა: «ვიტყვი უშენოდ შენისა უფრო მე ვასა;
რადგან გწადიან, წამამყევ, დამწამებ ნურას თნევასა».
ავთანდილ ბრძანებს ლაშქართა ყოვლგნით მის თანა წვევასა.

1853
შეყარნა სპანი არაბეთს, აღარა ხანსა ზმულია;
კაცი ოთხმოცი ათასი, ყველაი დაკაზმულია.
კაცსა და ცხენსა ემოსა აბჯარი ხვარაზმულია.
არაბთა მეფე მათითა გაყრითა ნავღელ-ჭმულია.

1854
ერთმანერთისა გაყრილნი ქალნი ორნივე, დობილნი,
ერთმანერთისა დად-ფიცნი, სიტყვისა გამონდობილნი,
მკერდითა მკერდსა შეკრულნი, ყელითა გარდაჭდობილნი,
ტიროდეს; მათთა მჭვრეტელთა გულნიცა ესხნეს წდობილნი.

1855
მთვარე ცისკრისა ნიავსა რა თანა შეესწოროსა,
ორნივე სწორად ნათობენ, მოშორდენ, მოეშოროსა;
არა თუ იგი მოშორდენ, მართ ცამან მოიშოროსა,
მათად საჭვრეტლად მჭვრეტელმან ხამს თავი იქედგოროსა.

1856
მათთავე სახედ, რომელსა ესენი დაუბადიან,
იგივე გაჰყრის, სიშორე არა თუ ნებით სწადიან,
ვარდსა წებვენ და აპობენ, ტირან და ცრემლნი ჩასდიან.
მათთა გამყრელთა ყველათა სიცოცხლე არ იქადიან.

1857
ნესტან-დარეჯან თქვა: ნეტამც ყოლე არ შეგემცნებოდი,
მზისა გამყრელი გაყრითა აწ ასე არ დავდნებოდი.
ამბავსა სცნევდი, მაცნევდი, წიგნითა მეუბნებოდი,
ვითა მე შენთვის დამწვარ ვარ, აგრევ შენ ჩემთვის სდნებოდი.

1858
თინათინ უთხრა: ჰე მზეო, შენთა მჭვრეტელთა ლხინებო,
რადმცა გაგწირე, თუ ვითა გაყრასა მოვითმინებო!
ღმრთისაგან დღეთა თხოვისა ნაცვლად სიკვდილი ვინებო,
აგრემცა მივი, რაზომსა მე ცრემლსა დავიდინებო!

1859
კვლა აკოცეს ერთმანერთსა, გაიყარნეს იგი ქალნი;
ქვე დამდგომმან წამავალსა ვერ მოსწყვიტნა ყოლა თვალნი;
იგი იჭვრეტს უკუღმავე, ედებოდეს ამით ალნი.
რომე მწადდეს, ვერ დავსწერენ მე სიტყვანი ნაათალნი.

1860
როსტან მათითა გაყრითა ხელთაგან უფრო ხელდების,
ათასჯერ იტყვის ვაგლახსა, არ სულთქმა უერთხელდების,
ცხელი სდის წყარო ცრემლისა, მართ ვითა ქვაბი ცხელდების:
ტარიელ არის დაღრეჯით, ფიფქი ნასდების, თხელდების.

1861
ტარიელს ვარდსა დაუტყლეჟს მეფე ხვევნით და კოცებით;
იტყვის, თუ: თქვენი სიახლე მიჩს აქამდისცა ოცებით;
რადგან მოგშორდი, დავრჩები პატიჟთა გაასოცებით,
შენგან მოგვეცა სიცოცხლე, შენგანვე დავიხოცებით.

1862
ტარიელ შეჯდა, მეფისა გამყრელი, გამომსალამე;
სრულად ლაშქართა სდიოდა ცრემლი, მინდორთა სალამე;
«მზე შენ გელმისო საომრად და თავი შენ მას ალამე»
უბრძანა: «თქვენთვის მტირალსა ყოლა არ მიჩნდეს სალა მე!»

1863
გაემართნეს და წავიდეს დია სპითა და ბარგითა,
ტარიელ, ფრიდონ, ავთანდილ თავითა მეტად კარგითა,
კაცი ოთხმოცი ათასი ჰყვა ცხენებითა ვარგითა,
მივლენ სამნივე გულითა ერთმანერთისა მარგითა.

1864
სამ თვე ვლეს, – ღმერთმან მათებრი სხვა ნურა ნუ დაჰბადოსა!
მოეგებნიან, მტერობა ვერავინ დაიქადოსა!
მინდორსა შიგან სადილად გარდახდეს უდელადოსა,
ვითა მართებდა, პურობდეს, ღვინოსა სმიდეს, არ დოსა.

1865
მუნით გაგზავნეს ინდოეთს კაცნი ჰ[ა]მბავთა მცნეველად;
შეჰსთვალეს: «მოვალს ტარიელ, მოჰყავსცა თვისი მზე ველად,
ვის ვერა ჰგავსო სარო და ვერცა კინამო მრხეველად,
წინ მოგვეგებეთ, იყვენით დღისით და ღამის მთეველად». (ჱ 1079, ფ. 204რ)

1866
ოდეს ინდოთ იგი მეფე შვილთა თვისთა მწუხარებით
საწუთოსა გასალმოდა, სოფლის ბრუნვის ჩვეულებით,
სრულ ინდონი ათვრამეტ თვე იყვნენ გლოვით, ვალალებით,
არსით უჩნდათ სანუგეშო, დედოფალსა ჰყმობდენ კრებით. (ჱ 1079, ფ. 204რ)

1867
რა მისულიყო ინდოეთს ჰამბავი ტარიელისა,
შეჰქმნოდათ სიხარულითა დენა ცრემლისა ცხელისა,
დედოფალს ჰკადრეს: მოგვეცა შორად განდევნა ბნელისა,
მოგვხედა ღმერთმან წყალობით, ჟამი გვხვდა სანატრელისა. (ჱ 1079, ფ. 204რ)

1868
შეკრბა სიმრავლე სპათა და თავადთა დიდებულებთა;
ისწრაფეს, გასხდენ ტაიჭთა ტურფადრე დაკაზმულებთა;
უსწრობდეს ერთი მეორეს, მიეცნენ სიხარულებთა,
გაისმა, სრულად ინდოელთ მიეცა შვება გულებთა. (ჱ 1079, ფ. 204რ)

1869
დედოფალმან პალატისა დიდებულნი ხასნი სრულად
მათ მეფეთა დასახვედრად მიაგება მხიარულად,
საჭურჭლენი უთვალავნი წინა უძღვნა დატვირთულად,
უბრძანა, თუ: «ნურას ზოგავთ, რადგან ვარდნი არ არს ზრულად». (ჱ 1079, ფ. 204რ)

1870
გასცა ინდოეთს ბრძანება ახდად შავისა სრულისა,
შემოსვა ძოწეულისა და ზარქაშისა მკულისა:
«გვეღირსა ზე[ს]თა წყალობით პოვნა ჩვენ დაკარგულისა,
განსდევნეთ ჭმუნვა ყოველთა, დღე გვაქვს აწ სიხარულისა». (ჱ 1079, ფ. 204რ)

1871
მოვიდეს სრულნი ინდონი, ტარიელს ესალმოდიან,
ფერხთა და ხელთა ჰკოცნიდეს, ცრემლითა უსურვოდიან,
ნესტან-დარეჯანს ვით ვარდსა ბულბულებრ გარ ეტრფოდიან,
იგ დიდებითა დიდითა მათ მეფეთ წინ უძღოდიან. (ჱ 1079, ფ. 204რ)

1872
მივიდნენ ქალაქს, შეიქმნა ხშირად საკრავთა ტკბილობა,
მოქალაქეთა შეექმნათ ქვე სტავრათ დაფენილობა,
აყრიდენ ზედა თვალ-გოჰარს, არვის აქვს მოწყენილობა.
სრასა შევიდნენ; დედოფალს თვალთად ჰსჩანს ცრემლის ნილობა. (ჱ 1079, ფ. 204რ)

1873
მაშინ ყოვლთა მეფისათვის აატირეს გული ჩვილი,
მოსთქვეს: «გმირი სიუხვისა, ვა, მოგვშორდა ნილოს ქმნილი!»
ტარიელცა ცრემლსა აფრქვევს, – მისგან იყო ტკბილად ზრდილი:
«დავჰკარგეო მზისა სწორი, მომდგომია ბნელი ჩრდილი». (ჱ 1079, ფ. 205რ)

1874
დედოფალი გარდეხვია მათ ორთავე თვისსა შვილთა,
აკოცებს და ეუბნების გულ-სადებთა სიტყვა ტკბილთა:
«ვა, გიმუხთლათ საწუთრომან თქვენ ედემის ალვა-ზრდილთა,
ნურღა ჰსწუხხართ, აწ დასხედით მეფობისა ტახტ-ადგილთა». (ჱ 1079, ფ. 205რ)

1875
მიუძღვა და ტახტსა დასხნა, ერთობილნი ულოცვიდეს,
დედოფალსა სხვასა ტახტსა შემკობილსა ცალკე სმიდეს,
ავთანდილს და ფრიდონს მრავლად უსასყიდლოს ძღვენსა ძღვნიდეს,
შეჰქმნეს სმა და სიხარულით მათ შვებანი განადიდეს. (ჱ 1079, ფ. 205რ)

1876
ქედსა ზედა გარდამოდგა მეტად დიდი ქარავანი,
კაცები და სახედრები ერთობ იყო შაოსანი;
გარეშემო მოეკეცნეს უკანამო დალალანი;
მეფე ბრძანებს: «მოასხითო, ჩვენ დავყოვნოთ აქა ხანი».

1877
მოასხნეს იგი ვაჭარნი და მათი უხუცესია;
უბრძანეს: ვინ ხართ, შავითა რად ტანნი შეგიბლესია?
მათ მოახსენეს: სით მოვალთ, მუნ ასრე დანაწესია,
ჰინდოეთს ნისრით მოსრულთა გვივლია გზა უგრძესია.

1878
გაეხარნეს მათ ვაჭართა ჰინდოეთით მომავლობა,
მაგრა თავი უმეცარ ყვეს, არა მისცეს ყოლა გრძნობა;
უცხოურად ეუბნების, მათ ვერა ცნეს მათი ცნობა,
არ ესმოდა ჰინდოური, არაბულად ყვეს უბნობა.

1879
უბრძანეს: «გვითხარ, ვაჭარნო, ამბავი ჰინდოეთისა»
მათ ჰკადრეს: «ზეცით მოსრულა ჰინდოეთს რისხვა ზეცისა;
დიდსა და წვრილსა ყველასა ცრემლი სდის მსგავსი წვეთისა,
მუნ შიგან მყოფსა ბრძენსაცა ცნობა აქვს ვითა შეთისა».

1880
თვით მათვე მათსა ამბავსა უამბობს, არის წყლიანი:
ფარსადან, მეფე ჰინდოთა, იყო ხელმწიფე სვიანი,
მას ესვა ქალი მნათობი, მზისაცა უფრო მზიანი,
კბილ-მარგალიტი, ტან-ალვა, ღაწვ-ბადახშ, ყორან-თმიანი.

1881
მას ქალსა და ამირბარსა ერთმანერთი შეუყვარდა.
ამირბარმან სიძე მოკლა, ხმა მეფესა დაუვარდა;
იგი ქალი პატარაი მამის დასა გაეზარდა,
ბუქთა მისგან მონაქროლთა ჰინდოეთი გარდაჰქარდა.

1882
მამიდაი ქაჯი იყო, გრძნეულობა იცის კარგა,
მით შემართა საშინელი, მზე ხმელეთსა დაუკარგა;
თვითცა მოკვდა უბედური, მართ საცოცხლოდ არად ვარგა;
იგი ქალი დაუკარგა, ალვა მორჩი სხვაგან დარგა.

1883
ცნა ამირბარმან, წავიდა ლომი მის მზისა მძებნელად,
იგიცა წახდა, ჰინდოეთს გახდა მთვარე და მზე ბნელად;
ორნივე წახდეს, პოვნაღა მათი არს აწ საგებნელად;
მეფემან ბრძანა: «ჰე ღმერთო, რად ცეცხლსა მომიდებ ნელად?»

1884
მეფე გაშმაგდა მათისა უღონო-ქმნილი ძებნისა;
ვად შეიცვალა ჰინდოეთს ხმა ქოს-წინწილთა, ებნისა;
ცოტასა ხანსა გავესძლო დება სახმილთა გზნებისა,
აწ თვითცა მოკვდა, შეექნა ბოლო სრისა და ტკეპნისა.

1885
რა ვაჭარმან ესე სიტყვა თქვა, საქმენი გააკვლადნა,
ქალმან დიდნი დაიკივლნა, ფიცხლა თავსა მოიხადნა.
ტარიელცა დაიზახნა, დაფარულნი გააცხადნა,
ნარგისთაგან ნაწვიმარნი ღვარი ადგა, თოვლი გადნა.

1886
მომკალ, ქალსა თავ-მოხდილსა თუ მზე ვითა ეურჩოსა!
სული ვარდსა დავამსგავსე, თავ-შიშველი ყაყაჩოსა;
თუ ბრძენიცა მაქებარი მისი იხმობს ვირებ «ჩოსა»,
ჰგავს, თუ ტყუბი მარგალიტი ზის ბროლისა ხარხანჩოსა.

1887
ქალი საბრალოდ მამასა ტირს, ბულბულისა მსგავსია,
თმა გაიგლიჯა, გაყარა, ღაწვი ცრემლითა ავსია,
ვარდი შექნილა ზაფრანად, ლალი მართ ვითა მხავსია,
მზესა ღრუბელი ეფარვის, ამად ნათელი დავსია.

1888
იხოჭს და იგლეჯს, ზახილით ტირს სიტყვა-ხაფი უარე;
სისხლი და წყალი თვალთაგან სდის ცრემლი გარე უარე:
«მოვჰხეო შენთვის, მამაო, შვილი ყოველთა უარე,
ვერა გმსახურა ასულმან, ვერცა რა შეგაგუარე.

1889
ჩემთვის ბნელ-ქმნილო მამაო, ნათელო თვალთა ჩემთაო,
ჩემთა რა გაცნევს ამბავთა, გულისა მონაცემთაო!
მზეო, რადღა გაქვს სინათლე, რადღა ანათობ თემთაო?
რად არ დაიქეც, ქვეყანა, რადღა ჰმართიხარ ზე, მთაო?»

1890
ტარიელ მოსთქვამს: «გამზრდელო, ჰაი, რა საქმე მსმენია!
მიკვირს, თუ მზეღა რად ჰნათობს, რად არა დაუჩენია!?
მზე მოვჰკვე ყოვლთა სულ-დგმულთა, სოფელი აღარ შენია,
ღმერთსა მოჰმადლე, შემინდევ, რაცა შენ ჩემგან გწყენია».

1891
მაშინ გაჰხდეს ყველაკანი მტირალად და ცრემლთა მღვრელად;
დიდი ხანი მოიტირეს თავის-თავის გაუყრელად;
ავთანდილ და ფრიდონ ტირან გულ-სადაგად, არ თუ ჭრელად,
მაგრა ექმნნეს სულსა მღებელ, კათოლიკოს-მაწყვერელად.

1892
ზე ადგეს და მოახსენეს: «ჰე მნათობნო, ცისა მზენო,
დასთმეთ, გული დაიწყნარეთ, ქენით, რაცა მოგახსენო;
იგი ღმერთმან გაამაღლა, ვითა ორბი, მისნო ფრთენო,
აქა ყოფნა არა გვმართებს, არცაღა გვცალს გლოვად ჩვენო».

1893
მადლი უბრძანეს, აწვივნეს, ქვე დასხდეს ზე ადგომილნი;
მუნვე დგეს იგი ვაჭარნი, პირსა ფერ-ჰაერ-კრთომილნი;
გაკვირვებულნი საბრალოდ, მართ ვერას ვერ მიხვდომილნი;
უბრძანა: «ძმანო, რა გიკვირს, ჩვენ იგი ვართ წახდომილნი».

1894
კვლა უბრძანებდეს: «გვიამბეთ ამბავი დანარჩომია».
მათ მოახსენეს: «პატრონნო, ჰინდოეთს დიდი ომია,
მოსრულა ხათა ლაშქარი, ქალაქსა შემოსდგომია,
რამაზ არს ვინმე ხელმწიფე, მათად პატრონად მჯდომია.

1895
ჯერთ დედოფალი ცოცხალ-ა, მკვდართაგან უფრო მკვდარია;
იბრძვის ლაშქარი ჰინდოთა, თუც იმედ-გარდამწყდარია;
გარეთ ციხენი წაუხმან, ყველაი გარდამხდარია.
მზენო, თქვენ შუქნი მიჰფინეთ, ჰაი, რა ავი დარია!

1896
მუნა მყოფსა ყველაკასა შეეკერა, ჩვენცა, შავი;
რამაზს წინა გამოვედით, მისრულად ვთქვით ჩვენი თავი;
მეფე ჩვენი დიდი არის, მათ ეწადა მისი ზავი,
გამოგვიშვნა, წაედითო, არა გვიყო ყოლა ავი.

1897
რა ტარიელს ესე ესმა, მეტად ფიცხლა აიყარა,
ეჯი სამ დღე წასავალი ერთსა დღესა წაიარა;
დროშა მისი აიმართა, წინა არა მოიფარა,
აწ ნახე, თუ გოლიათი გული ვითა ამაგარა!

1898
ჰინდოეთს ზედა წაადგა, მუნ მთა და დიდი ქედია;
აჩნდა ლაშქარი უსახო, მესაკვირველა, მე, დია.
ტარიელ ბრძანა: «მოყმენო, აწ თქვენგან რა იმედია?
ადრე მოვიცლი, ჩემთანა ღმერთი და ჩემი ბედია!

1899
იმა ლაშქართა უნახვან კვლა ხრმალთა ჩემთა კვეთანი;
ერთხელ შემებნეს, დავჰხოცენ, შევქნენ აბჯართა ფეთანი».
ავთანდილ ჰკადრა: «რად უნდა თქმანი სიტყვათა მძლეთანი?
მართ ვითა მტვერთა წავიხვამთ, მიხვდენ ფერხითა ცვეთანი».

1900
დაეკაზმნეს საომარად, გაამაყდეს, გაჩაუქდეს,
ცხენთა შესხდეს უკეთესთა, სახედარნი ასუბუქდეს,
ერთმანერთსა აჯობინეს, მჭვრეტელთაგან არ გაუქდეს,
იგი ქედი ჩაიქროლეს, ბუქისაცა უფრო ბუქდეს.

1901
წინ მავალნი დარაჯათა მათთა ზედა გარდეკიდეს;
ტარიასთა გააქცივნეს, მიეწივნეს, ჩამოჰყრიდეს,
მოაგებნეს მხარ-დაკრულნი, მათ წინაშე მოასხმიდეს,
აიზიდნეს; «ვისნი ხართო?» – ჰკითხეს, ხანსა დარეზმიდეს.

1902
მათ მოახსენეს: «მეფეო ჩვენ – ცუდად დაღორებულნი,
რამაზის ხელმწიფისანი აქა დარაჯად რებულნი».
უბრძანა: წადით, რეგვენნო, თქვენ ჩვენგან გაფიცხებულნი.
აცნობეთ თქვენსა პატრონსა: «მოვლენ გულითა ქებულნი».

1903
უთხარით: «ბრძანებს ტარიელ, მეფე ლაღი და ჯანია,
იგი ხელმწიფე მაღალი, მებრძოლთა მემაჯანია;
ჩემსა ამბავსა გაცნევენ შენნივე დარაჯანია,
შიში ვერ გიხსნის სიკვდილსა, ცუდნიღა დაღრეჯანია!

1904
დია დიდთა დამაჯნება უშმაგომან ვით გააგო!
ჰინდოეთსა ვით მოადეგ, შმაგთაგანცა უფრო შმაგო?
აჰა, მოველ იგი ცეცხლი, რომე წმიდად ამოგდაგო,
ხრმალი ჩემი მოლესული შენსა ზედა დავაბლაგო.

1905
აწ დაემზადე, მოპარვა მე თქვენი არა მწადიან;
შემები, რაზმი გარდმაწყევ, წინასვე გამიცხადიან:
პირ-ბოზო, ჩემი მორევნა რა დიდი დაგიქადიან?
მე ჩაბალახად გახმარნე, რაცა გიმუზარადიან.

1906
დარაჯანი წავიდეს და ერთმანერთსა მიუსწრობდეს.
რამაზს უთხრეს ყველაკაი, დამალვასა ვერა ჰსთმობდეს
«მოვიდაო ჰინდოთ მეფე, ლაშქარნიცა კარგნი ჰყმობდეს
ვინცა ვითა გარდიხვეწოს, იგი ერთი ორთა სჯობდეს!»

1907
ჰინდოთა დროშა ტარიელს აქვს და ალამი უბია,
დროშა არაბთა მეფისა მასსა თანავე ჰყუდია;
არაბთა იცის ყველამან, მათი აბჯარი შუბია;
ფრიდონ – მზე მოყმე, რომელმან შექნა სისხლისა გუბია.

1908
ცოტაი წავლეს, გამოჩნდეს ხუთასი ცხენოსანანი;
შეტეობასა ჰლამოდეს ყმანი არაბთა თანანი;
ტარიელ გაწყრა: «ნუ იქთო», მისცნა საქმისა ნანანი;
მოვიდეს, აჩნდეს უაბჯროდ, ჰქონდეს არც თუ დანანი.

1909
უბრძანა: ერთხელ კვლავც ვნახე რამაზის სიმუხთალია,
იმათი ისრე მოდენა ჩვენზედა არ მართალია;
ფიცი არა სწამს დღე-კრულსა, არცა მაჰმადის რჯულია,
ღალატს ეცდების უცილოდ, ეს მათგან გაზრახულია.

1910
აწ შეუტიოთ, ნუ ვარჩევთ, მათ გაუცუდოთ ფლიდობა.
ავთანდილ ბრძანა: ვაცალოთ, ქნან ჩვენკენ მონაზიდობა;
ჩვენცა ცოტანი ვეჩვენნეთ, ვსცნათ მათი ხმალთა დიდობა,
გამოაცხადებს უცილოდ, სადა ჰყავს ლაშქართ ყრილობა.

1911
რამაზ ბრძანა: შევეხვეწნეთ, შევეტყუვნეთ საქმით ჩვენით,
ვერას უზამთ გოლიათთა, თუ არ ხერხით, თვალთა ჩენით,
შეგვანანებს აქ მოსვლასა, ამოგვაგდებს ლაშქრით ჩვენით,
შევეხვეწნეთ, ნუ დაგვხოცო, მიუვიდეთ ნებით ჩვენით.

1912
აღარ აცალეს მათ გმირთა მათ ხერხთა გამამრჩევლობა,
შესძახეს: ნახეთ აწ, რამაზ, ამ ჩვენთა ხმალთა მკვეთლობა,
ცოტა წინარე წამოდეგ, არას გიშველის დედლობა,
ფრიდონის სიკისკასობა, შენს ლაშქარზედა ქველობა.

1913
მართ ამაზედა შეიქნა შეტევებ-შემოტევება;
ხატაელთ ღმერთი შერისხდა, შეექნა გამომჟღავნება;
ლაშქარნი სრულად მოვიდეს, რაც რამაზს გულში ენება.
ავთანდილ ბრძანა: ამათი მე ესე ასრე მენება.

1914
აქეთ არაბნი გაუხდეს და შეუტივეს ცხენები,
ტარიელ ხელთა აიღო, შუბსა ახმარა მძლე ნები,
უკრა და ცხენსა გაავლო იგ სიკვდილისა მქენები;
რამაზს შეჰყარა აწ ღმერთმან სამთა გმირთაგან სენები.

1915
უბრძანა, თუ: სიმუხთალე ორჯელ შენი შემიტყვია,
არ გაგიშვებ შენ ცოცხალსა, ესე ჩემგან შეგიტყვია,
არც გაუშვებ ხატაელთა, რაცა ჩვენთა ხელთა ტყვეა,
შიში მოჰკლავს უსაცილოდ რამაზს, ესე შემიტყვია.

1916
ცხენთა ფერხსა მოეხვია, მუხლ-მოყრილი შეეხვეწა,
მოახსენა: «შემიბრალე, მისსა ძალსა, ვინცა გხვეწა;
უმართლე ხარ, ნუ მაცოცხლებ და წამიღონ მკვდარი მე, წა!
გული თქვენი სასაკუთრო ბედმან ასრე დამილეწა.

1917
მე ღმერთმან მიყო მუქაფა, ფიცისა გამტეხელობა,
კვლაცა მენახე და მეცან ომშიგან თქვენი ქველობა;
ეს თემი გახდა უმეფოდ, გჭირდა აქამდის ხელობა,
არა ვიცოდი სიცოცხლე, ღვთისაგან თქვენი მლხენობა.

1918
დაიკარგენით, წაჰხედით თქვენ წელნი მეათენია,
გახდეს მფრინველნი უმეფოდ, არწივსა მოსტყდეს ფრთენია;
ამად შევმართენ საქმენი მათნი საკამათენია,
ადრე გამიტყდა სოფელი, მართ ვითა კაბათენია.

1919
შინა წავიდეს, გარდახდეს, ეს თურე არ ლაყაბია;
რამაზ ჰყავს ორთა დედათა, ყელსა მანდილი აბია;
შეშინებული, საბრალოდ დუღდა, მართ ვითა ქვაბია;
«შეგცოდე, მომკალ მე ხვალემ, რამცა ვინ მიასაბია.

1920
ვიაჯი, მომკალ მე ხვალემ, ყველაი ჩემი ბრალია;
მერმე ვაზირი ხუთასი მყავს აქათ წაუვალია,
თავები დასჭერ, ადინე სისხლი, მართ ვითა წყალია,
სპა უბრალოა, ნუ დაჰხოც, ამად ვტირ გულ-მხურვალია.

1921
ყოვლთა მისცეს ზენაარი, მიუყარნეს მუხლნი წინა:
«ნუ დაგვხოცო, მისსა ძალსა, ვინცა აქა მოგაწინა!»
ტარიელ დგას დაყმუნებით, რამაზ წინა მოეფინა.
ღმერთი ალხენს შეხვეწილსა, არ შეუნდოს კაცი ვინა!

1922
კაცი ცრემლითა შეინდობს, თუ ცოდვა მის თანაც არსა.
ვით ნინეველნი, ისხემდეს თავსა მტვერსა და ნაცარსა.
ამით დაეხსნნეს რისხვასა, ზეცით მოსრულსა ნაცარსა.
წაღმავე წაგრეხს სოფელსა კვლა მისგან უკუ ნაცარსა.

1923
ბრძენმან ვინმე მოსწავლემან საკითხავნი ესე ჰპოვნე,
ესეაო მამაცისა მეტის-მეტი სიგულოვნე;
«ოდის მტერსა მოერიო, ნუღარ მოჰკლავ, დაიყოვნე;
გინდეს სრული მამაცობა, ესე სიტყვა დაიხსოვნე».

1924
ტარიელ მოტკბა, ღმრთისავე მსგავსად იგ წარმართულია;
«აღარ დაგხოცო», უბრძანა, – ძლეული შიშმან თუ ლია, –
წაღმავე წაგრეხს საქმესა, რაცა უკუღმა სთულია,
ნაქმარი მრუდი ყველაი აწ ჩემგან გამართულია.

1925
თაყვანის-სცეს და დალოცეს, ყოვლთა ხმა ერთად იერეს,
ღმერთსა შევედრეს ზახილით, სვე მათი გააძლიერეს,
თავები დახსნეს სიკვდილსა, სიცოცხლე ამის მიერეს.
ტარიას ხრმალნი ვერ დაძღეს, ჯერთ ხორცი მოიმშიერეს.

1926
ტარიას ჭვრეტად მოსრული მუშთარი ახლოს მჭვრეტია;
რისხვისა ცეცხლი ტარიელს სიტკბოთა დაუშრეტია;
მოვიდეს, ნახეს; რამაზის ლაშქარი ძლივღა ეტია,
ჰინდოეთს ზეცით სინათლე ჩადგა, მართ ვითა სვეტია.

1927
ერთი კაცი მათ ლაშქართა მახარობლად მიუვიდა:
«არ დაგხოცსო, შეგიწყალნა», – ყველაკაი დალოცვიდა;
ბუკსა ჰკრეს და იხარებდეს, ყველა ამას მოზრახვიდა:
«მოვიდაო იგი მოყმე, რომე ერთი ბევრთა სრვიდა».

1928
მოეგებნიან ტარიელს, შორი-შორ უსალამიან;
შიგანთა დროშა ჰინდოთა მათ იცნეს, აალამიან.
ვერ გამოენდვნეს ჰინდონი, თქვეს, თუ: «ღალატსა ჰლამიან»,
არ მოელოდეს ტარიელს, მით ცრემლნი დაილამიან.

1929
ტარიელ მიდგა, უყივლა: «მე მოველ, მეფე თქვენიო,
თანა მყავს ჩემი მნათობი, პირი ელვათა მფენიო,
ჩვენ მოგვცა მაღლით მაღალმან წყალობა მისი ზენიო,
გამოდით, თქვენი სიშორე არს ჩვენგან მოუთმენიო».

1930
მაშინღა იცნეს ტარიელ, მათგან მი და მო სრბანია,
სრულად მჭვრეტლითა აივსო ზღუდე და ბანის-ბანია;
ხმა-მაღლად ხმობდეს, იზახდეს: «მოგვშორდეს სალმობანია,
აქამდის რისხვა მაღალმან აწ მოგვცა წყალობანია».

1931
კარნი გაახვნეს, გამოჩნდეს, მოიხვნეს მათ კლიტენია;
ერთობ ფლასითა მოსილნი მათ მზეთა ზედ მჭვრეტენია;
ტირან ორნივე ქალ-ყმანი, ვარდისა ბაღსა ტენია,
ზახილით თავსა იგლეჯენ, ყორნის თმა ბროლსა ტენია.

1932
ვითა გამზრდელსა ჰმართებდა, გაზრდილი ეგრეც ხელია:
რომე სდის ცრემლი თვალთაგან, კვლა ცეცხლი უფრო ცხელია;
თავსა იგლეჯს და იზახის, ტირს მეტად გულ-ფიცხელია,
გიშრისა ტევრსა მოჰფოცხვდა ბროლისა საფოცხელია.

1933
რა ნახნა ხასნი, ვაზირნი ფლასითა დამოსილნია,
კვლა დაიზახნა ტარიელ უფროსნი დანაკივლნია;
სისხლი და ცრემლი თვალთაგან სდის და მიწყობით მილნია.
მოვიდეს, ყელსა მოეჭდვნეს, ვითა ძმანი და შვილნია.

1934
დიდებულნი მოეხვივნეს, მოუზრუნვეს მათ ცოლ-ქმართა;
ქალი დაბნდა, მამისათვის ტირილიცა ვერ შემართა,
ვარდსა რტონი შთამოსცვივდეს, ზე ვერავინ წამომართა,
მუნა კაცთა ვერ ვხედევდი გაცინებით მოღიმართა.

1935
დედოფალი გამოჭრილი მოვიდოდა მათად ნახვად,
უბრძანებდა: «რად ვინ სტირთო? – ესე ჰქონდა წყრომა-ზრახვად,–
ღმერთმან რისხვა მოაქცივა წყალობისა გამოსახვად,
გვმართებს, რომე მადლი მივსცეთ, აღარა გვცალს გლოვა-ახვად».

1936
ტარიელს ზედა მოიჭდვნა მხურვალთა ცრემლთა მდენელმან,
იტყვის, თუ: «ცეცხლი დამევსო ცხელი, აწ დამწვა მე ნელმან;
დადუმდი, სული დაიღე ჩემგან ამისმან მსმენელმან,
თქვენი სიცოცხლე მალხინა ღმერთმან, ობოლთა მლხენელმან».

1937
ქალმან დედასა შესტირნა: «ჰაი, რაღა ვქნა, დედაო!
შესამოსლითა დაგაგდე, აწ შაოსანსა გხედაო,
მამამან ტახტი დასცალა, არა ზის მასღა ზედაო!»
დედამან ცრემლი მოჰხოცნა, ეტყვის: დადუმდი, ბედ-აო.

1938
გარდაუკოცნა პირი და ბაგეთა ვარდი თხელები,
ვარდსა დაუტყლეჟს ბაგეთათ, გახდა ალვისა მთხელები,
დარეჯანს ეტყვის: «რაღა ვთქვათ სიტყვები ბედით ხელები?
ჩვენ ყოვლთა გვმართებს ნეტარძი ათასი, არ ერთხელები».

1939
რა გარდახდა მცირე ხანი, ჟამი იქნა გარდასრულად,
დიდებულნი ეთაყვანნეს, ერთობილნი ადგეს სრულად;
იგი მზენი მიეგებნეს, მოეხვივნეს გულის-გულად,
აკოცეს და მოიკითხეს თავის-თავის, თვითეულად.

1940
ავთანდილ და ფრიდონ ჰკადრეს დედოფალსა მიმტკივნება;
ტარიელ თქვა: «დედოფალო, გჭირს ამათი არა-მცნება,
ესენია მხსნელნი ჩვენნი, აწ არა გვცალს გრძლად უბნება;
ამათგან გვაქვს ჩვენ ორთავე სიცოცხლისა მოპოვნება».

1941
ადგა და ქალაქს შევიდა, თვით გარდახდა სრასა მათსა;
ერთსა ბრძანებს დედოფალი, მართ სიტყვასა ვითამ ათსა:
«ღმერთმან მოსრნა მტერნი ჩვენნი, ვერ დაგვცემენ ყოლ შამათსა,
ამად შევიქ სიხარულსა მით გულისა საკამათსა».

1942
უბრძანა: გლოვა გახსენით, ქოს-წინწილასა ჰკარითო,
დიდი ზათქი და ზაამი გავიდეს ჩვენით კარითო!
ნახლები თქვენი ოქროსა სარტყლითა მოიკარითო,
იცინოდით და იმღერდით, ნუ ცრემლი აწანწკარითო.

1943
დედოფალმან მათ ცოლ-ქმართა თვითო ხელი დაუჭირა,
ზედა ტახტსა მეფისასა ერთგან დასხმა გაუპირა,
მოიშორეს კაეშანი, გული მდედრი აქვითკირა,
გლოვა ცვალა სიხარულად, აღარავინ აატირა.

1944
დედოფალმან შეიმოსა, შავი ძაძა აიხადა,
დიდებულთა შესამოსი მხიარული დაუმზადა,
ყველაკაი დამოსა და საბოძვარი უდიადა,
ბრძანა: «ჭირი დავივიწყოთ, რადგან ლხინი დაგვებადა».

1945
ტახტსა ზედა ერთად მსხდომი ტარიელ და ცოლი მისი
ასე გვანდნენ მზე მნათობსა, ვით ნათელი სამოთხისი;
ლხინი ჰქონდათ სიხარულით, არ ეძინათ ღამე-დღისი,
ვინცა ნახოს, შენატრიდის კაცთა ძენი ადამისი.

1946
ტახტსა ზედან ერთგან მსხდომნი ტარიელ და ცოლი მისი
ერთმანერთსა შეჰფერობდეს, ქალი ყმისა შესატყვისი;
გონება და ანუ ენა გამოსთქმიდა მათმცა ვისი!
რამცა ჰგვანდა ხორციელი სოფელს შვილი ადამისი!

1947
ტარიელს და ცოლსა მისსა მიხვდა მათი საწადელი –
შვიდი ტახტი სახელმწიფო, საშვებელი გაუცდელი.
მათ პატიჟთა დაავიწყებს ლხინი ესე აწინდელი,
ყოლა ლხინსა ვერ იამებს კაცი ჭირთა გარდუხდელი.

1948
თვით ორნივე ერთგან მსხდომნი ნახნეთ, მზეცა ვერა სჯობდეს;
ბუკსა ჰკრეს და მეფედ დასვეს, ქოსნი ხმათა დაატკბობდეს;
მისცეს კლიტე საჭურჭლეთა, თავთა მათთა მიანდობდეს;
«ესეაო მეფე ჩვენი» – იზახდეს და ამას ხმობდეს.

1949
ავთანდილ და ფრიდონისთვის ორნი ტახტნი დაამზადნეს;
ზედა დასხდეს ხელმწიფურად, დიდებანი უდიადნეს;
ღმერთმან სხვანი ხორციელნი მათებრნიღა რა დაბადნეს!
ამბობდიან ჭირთა მათთა, ყველაკასა გაუცხადნეს.

1950
სმა, პურობა, გახარება ქნეს, ჯალაბი გაადიდეს;
ვითარიცა ქორწინობა ხამს, ეგეთსა გარდიხდიდეს.
მათ ოთხთავე თავის-თავის ძღვენსა სწორად მიართმიდეს,
გლახაკთათვის საბოძვარსა საჭურჭლესა ერთგან ყრიდეს.

1951
დედოფალმან ეგრე ბრძანა: ობოლ-ქვრივნი მოასხენით,
ყველაკაი დაამდიდრეთ, საბოძვრითა აავსენით;
თვით უბოძა უსაზომო, რომ არ ითქმის ყოლა ენით:
ულოცეთო დღეგრძელობა, ესე ღმერთსა შევედრენით.

1952
ტარიელ თქვა: «დედოფალო, გკადრებ ერთსა მოსახსენსა:
შეიწყალე რამაზ მეფე, მიავალე ღმერთსა შენსა;
ვნახე, მეტად შემებრალნეს, შეუშინდა ხრმალსა ჩვენსა.
ღმერთი ალხენს მოცთომილსა მონანულსა, ცრემლ-ნადენსა».

1953
დედოფალმან ლმობიერად «შეუნდობო», ესე ბრძანა;
მოიყვანეს რამაზ მეფე, ხელმწიფეთა ათაყვანა;
ყოვლით კერძო მომღერალთა ხმები გაეთანისთანა, –
ჭირთა მათგან გარდახდილთა ესე ლხინი შეაგვანა.

1954
ოქრო, თვალი, მარგალიტი, შვენიერი სანახავად,
ყოვლგნით იდვის ვითა გორი, მოდის ველთა მოსარწყავად;
ვისცა სწადდის, ალაფობდის, წაიღებდის უკითხავად,
მანდატურნი არვის სცვიდეს, ბოლოს ვინ ჯდის ანუ თავად.

1955
ავთანდილ და ფრიდონისთა სპათა ეტყვის მეფე დიდი:
«სტუმარნი ხართ, შოებისა სირცხვილი და ნუ გაქვ რიდი!»
თვითოს კაცსა თვითო ჯორი მარგალიტი ანაკიდი,
ესე მისცა, საბოძვარსა სხვასა ყველას ვერ დავსთვლიდი.

1956
ავთანდილ და ფრიდონისთვის საბოძვარსა ვინ დასთვალავს!
ვერ გამოსთქვამს სიმრავლესა ენა, ამად თავსა კრძალავს!
რაცა იდვა, უკეთესსა დედოფალი არ დამალავს,
მათ უხმობდა მხსნელად მისად, ტკბილად უჭვრეტს, არა მალავს.

1957
სრულნი ჰინდონი ავთანდილს და ფრიდონს ღმრთად ხადოდიან:
«თქვენგან გვჭირს კარგი ყველაი», – მართ ამას მოიტყოდიან,
ვითა პატრონსა სჭვრეტდიან, რაც სწადდის, მას იტყოდიან,
სადარბაზებლად ნიადაგ მათ წინა მოვიდოდიან.

1958
ტარიელ რამაზ მეფესა უბოძა საბოძვარია,
უბრძანა: «ხარკსა მოგვცემდი, მართ ვითა შენი გვარია!»
მან თაყვანი-სცა, პირისა ქვე მდაბლად დამდებარია,
წავიდა მისი მლოცველი, არ ომთა მომკვეხარია.

1959
ჰინდოთ მეფე უბრძანებდა ასმათს, მისსა შეკდომილსა:
«რაცა შენ ჰქენ, არ უქნია არ გამზრდელსა, არცა ზრდილსა;
აწ ჰინდოეთს სამეფოსა მეშვიდესა, ერთსა წილსა
ზედა დაგსვამ, შენი იყოს, გვმსახურებდი ტკბილი ტკბილსა.

1960
ვინცა გწადდეს, ქმრად შეირთე, სამეფოსა ეპატრონე;
მუნიდაღმა გვმსახურებდი, თავი შენი დაგვამონე!
ასმათ ფერხნი გარდუკოცნა: «შენგანაო ჩემი ღონე,
მონებისა უკეთესი რამც გიშოვე, რამც ვიქონე?»

1961
მოახსენა: ხელმწიფეო, ვიკადრებ და ნუ გაწყრები:
თუ ხმელეთი სრულად მქონდეს, ვერცა მაშინ გაგეყრები,
მე მეყოფა შუქი თქვენი, ვარ მზის ეტლთა შენასწრები,
ვერ გავსწირავ ჩემგან ზრდილსა, არცა სხვაგან ვიარები. (ჟ, ფ. 174რ)

1962
კვლავცა უბრძანა ტარიელ: კმარს შენი ჭირთ ნახულები,
გვახსოვან შენი ჩვენზედა თვალნი ცრემლ-ნაფახულები;
სჯობს, მოისმინო ნათქვამი, ჰქნა ჩემგან გაზრახულები,
ბოროტი სცვალო კეთილად, გყვენ სპანი ხმალ-მახვილები. (ჟ, ფ. 174რ)

1963
დამორჩილდა, მოახსენა: ჭირთა ჟამი ერთხელია,
მიიყვანეს კარგი მოყმე, გონიერი, არ ხელია,
ასმათ მისცეს, მიუძღვების, დაუჭირა სახელია,
იგი კაცი გაადიდეს, აქვს მეფობის სახელია. (ჟ, ფ. 174რ)

1964
ერთგან სამთავე ძმობილთა დაყვნეს ცოტანი დღენია,
თამაშობდიან, უსახო მიუდიოდეს ძღვენია,
რა მარგალიტი ღარიბი, რა უკეთესი ცხენია!
მაგრა ავთანდილს სურვილმან დაღრეჯა დააჩენია.

1965
ტარიელ ცნა, ამა ყმასა ცოლისათვის მოესურვა;
უბრძანებდა: გული შენი განაღამცა მომემდურვა,
აწ ვაგლახ მენ, ჭირი შენი გონებამან შვიდით ურვა,
მოგშორდები, საწუთრომან ლხინი ესე დამიშურვა!

1966
კვლა ფრიდონცა დაეთხოვა: «წავიდეო სახლსა ჩემსა,
ზედა-ზედა დავსტკეპნიდე დარბაზსა და ამა თემსა,
სამსახურსა მიბრძანებდი, უხუცესი ვითა მრწემსა,
თქვენთვის ასრე მომსურდების, წყაროსათვის ვით ირემსა».

1967
მასცა უბოძა ფარმანი: «წა, სახლი მოიარეო,
მე ნუ გამწირავ, მიახლე, ადრე მობრუნდი გარეო».
ავთანდილს უთხრა: «უშენოდ რამცაღა გავიხარეო?
რადგან ისწრაფი, ნუ გაგვა, მიგელის ლომსა მთვარეო!»

1968
როსტანისთვის წაატანა ძღვნად ტურფები ჯუბაჩები,
კვლა ჭურჭელი თვალთა თლილთა, არ კოვზები, არ ჩამჩები:
«ჩემაგიერ მიუტანე, წაო, ნურას მეურჩები».
ავთანდილ თქვა: «არა ვიცი, მე უშენოდ ვით დავრჩები!»

1969
ქალსა ქალმან გაუგზავნა ყაბაჩა და ერთი რიდე,
რომე ჩაცმა-დაბურვასა ვინმც ღირს იყო მათგან კიდე!
ერთი თვალი – წამღებელსა, ვერა თქვას, თუ: «ცუდად ვზიდე», –
ღამე მზეებრ გაანათლის, ჩნდის, სადაცა შეხედვიდე.

1970
ავთანდილ შეჯდა, წავიდა, ტარიას გაესალამა;
იგი ორნივე გაყრისა დაწვა ცეცხლისა ალამა;
სრულად ინდონი მისტირან, ცრემლმან მინდორი დალამა;
ავთანდილ იტყვის: «მომკლაო სოფლისა მე სამსალამა».

1971
ერთგან ფრიდონ და ავთანდილ იარნეს დღენი მცირენი;
გზამან გაჰყარნა, წავიდეს თავის-თავ ანატირენი;
კარგად მოუხდეს მათ მათნი საქმენი დანაპირენი;
ავთანდილ მიჰხდა არაბეთს, ნახნა არ ცუდნი ჭირენი.

1972
გამოეგებნეს არაბნი, სამეფო დააშვენა მან;
ნახა მზე მისი, მირიდა მისთა სურვილთა წყენამან;
მის თანა ტახტზედ დავეჯდა, ილხინა მჭვრეტთა ლხენამან,
გაახელმწიფა გვირგვინი ზეცით მოსრულმან ზენამან.

1973
მათ სამთავე ხელმწიფეთა ერთმანერთი არა სძულდეს,
ერთმანერთსა ნახვიდიან, საწადელნი გაუსრულდეს,
ბრძანებისა შემცილენი მათთა ხრმალთათ დავეწყლულდეს,
მოიმატნეს სამეფონი, გახელმწიფდეს, გამორჭმულდეს.

1974
ფრიდონცა არის თავისსა, მორჭმული, შვებით ხასებით,
მტერთა საშიში, ერთგულთა მოსახრმად დაუზარებით,
მათ ძმათა ამბის საკითხი არ გაწყდის კაცი კარებით,
გასცემდის ოქრო-გუარსა, ლარს ნურვინ დაეკარებით. (ძ, ფ. 174რ)

1975
ფრიდონცა ესვა მოყვარედ, მათ წინა მიიყვანიან;
ერთმანერთისა მეშველთა მებრძოლნი იმაჯანიან:
მათთა ურჩთა და შემკადრთა მიწები ააკვანიან,
ორგულთა მკლავნი შემუსრნეს, ერთგულნი აგულვანიან.

1976
ყოვლთა სწორად წყალობასა ვითა თოვლსა მოათოვდეს,
ობოლ-ქვრივნი დაამდიდრნეს და გლახაკნი არ ითხოვდეს,
ავთა მქნელნი დააშინნეს, კრავნი ცხვართა ვერა სწოვდეს,
შიგა მათთა საბრძანისთა თხა და მგელი ერთგან სძოვდეს.

1977
საწუთროო უხანაო, სიმუხთლისა სენი გჭირსა:
უწინ ცათა აყვანილსა ჩააგდებვე დიდსა ჭირსა;
გააყვითლებ ქარვის ფერად პირველ ლალსა განაჭვირსა,
კარგად ვერვინ ვერა ნახავს ხანგრძლად შენგან დანაჭირსა.

1978
ესე ამბავი ნარჩომი მათ ლომთა მორჭმით მგონეთა,
გალექსვა აკლდა ხვარაზმთა, მეტად ვერ მოვიგონეთა,
ძნელია პოვნა, გული ჰკრთა, დავვარდი, დავეღონეთა,
კვლავე ვთქვი, ლექსი გავმართე, მოსმენით გაიგონეთა.

1979
აწ, გონიერნო, სიტყვანი თქვენ ჩემნი შეიწყნარენით:
ძველნი ნარჩომნი ამბავნი ლექსად ვთქვენ, გაიხარენით.
სარგის დაურჩა უთქმელად, მას ესე დავაბარენით.
ლექსნი მიქენით, ამისთვის ენანი მომახმარენით.

1980
მორჭმულია ჰინდოთ მეფე, მასზედ მტერნი არ აბუქნა,
მით მჭვრეტელთა დაადნობდა, მოყვარულთა დაუშუქნა:
აწ გაიღეთ მაედანსა ბარგი მძიმე, არ სუბუქნა,
კარავნი და კვლა ოთაღნი ხატაურნი ვინმცა უქნა!

1981
ბრძანებს: «წავალ მოსასვენოდ, მოვიარო მე მინდორი».
მრავლად ახლვან ბაზიერნი და მწყაზარი თეთრი ქორი,
სუნღული და შავარდნები ბრუნვენ, მოჰყავს ერთსა ორი,
ავაზები გაუშვიან, დგიან მჭვრეტნი, იდგის გორი.

1982
მით მიუთხრობს ჰინდოთ მეფე: «ჭირნი ამფხვრეს ნარონები;
ლხინი გვმართებს აწ მორჭმულთა მოსურნალთ მოსაწონები»;
ტახტსა ზედა ჯდა, წინა უთქს ოქრო-სარტყლითა მონები,
მუტრიბნი და მომღერალნი, თამაშობენ მოგოსნები.

1983
ილხენდა და თამაშობდა, წამწამთაგან უქრის ქარი.
მას ნადიმსა მჯდომსა თურემ დაესოო გულსა ნარი,
ჯალაბები გაიყარეს და დაახრჩვეს მაგრა კარი,
მანდატურნი გარ უვლიდეს, ჩააყენეს მჭვრეტთა ჯარი.

1984
გრძლად ავად გახდა ტარიელ სენთაგან, მორჭმით მპყრობელი,
დიდი ჰინდოთა ხელმწიფე, მეფეთა ზედა მფლობელი;
ოთხ წელ წვა ზედა ლოგინთა მრავალთა სენთა მშობელი,
ვეღარა ვნახეთ მხეცთა სრვით და ვერცა რაზმთა მწყობელი.

1985
ესმა ხვარაზმშას ამბავი ესე ჰინდოთა სენისა,
ვით გაეხარნეს, რა გკადრო სიამე მონახსენისა!
ვაზირნი უხმნა, რჩევად ზის, ბრძნად უბნობს, არ ავ-ენისა;
ბრძანებს: ვადინოთ ჰინდოეთს სისხლი რუდ მონადენისა.

1986
მე მასმია, ჰინდოთ მეფე ტარიელ წევს ხანთა დიდთა,
აწ ჩვენ გვმართებს სისხლთა ძებნა, ნუ ვამყოფებთ დანამშვიდთა;
ამოვსწყვიტნეთ, დავარბივნეთ, ვხოცდეთ, ვსცვეთდეთ, ვითა ხიდთა,
ათასთა და ბევრ-ათასთა შევიქმოდეთ მათთა შვიდთა.

1987
უტარიელოდ ჰინდოთა ლაშქარნი ნურა გგონია;
იცით, თუ რამაზს რა უყო, არად არ სავარგონია;
პირველ ბრძენთაგან მრავალი სიჯაბნე გამიგონია,
აწ გვმართებს მათი მტერობა, ესე მით მომიგონია.

1988
ჰკადრეს ვაზირთა: «მეფეო, ვართ დედის მუცლით მონანი,
მაგა საქმისა ვერ-ქმნელნი, ვართ აქამდისცა მონანი.
ჩვენ მოგვეწონნეს თათბირნი, ეგ შენნი შენაგონანი,
ღმერთსა სწადს, ასრე სუბუქ ვქნათ, ვითა დრამისა წონანი.

1989
თუ ბრძანოთ, აწვე გავგზავნოთ ყოვლგნით ლაშქრისა მხმობელი,
ვიხმნეთ ხვარაზმთა ლაშქარნი მებრძოლთა დამამხობელი,
ომისა მოწადინენი, ერთმანერთისა მსწრობელი;
ჩვენნი აბჯარნი ზნე-სრულნი, უზარო, დაუშრობელი.

1990
აწ მეფე ბრძანებს: «გავგზავნოთ, ყოვლგნით წასვლა ხამს კაცისა.
ნურვინ დადგების, მოვიდნენ, რაზმი ვჰკრათ მართ მამაცისა;
ნურას დავარჩენთ, ავსწყვიტოთ ნაშობი მუნ დიაცისა;
ომ-გარდახდილნი ვბრწყინვიდეთ, ვართ ვითამ გუნდი-ა ცისა.

1991
აწ უბრძანოთ სპათა ჩვენთა, შევყაროთ და გავემართნეთ,
მივიდეთ და ამოვსწყვიტნეთ, თავნი გმირთა დავადარნეთ,
ნუ გაუშვებთ ქალაქებსა და ციხენი დავარღვივნეთ;
ყოვლგნით მცნობნი გავგზავნენით, დავწერეთ და გავაჩინეთ.

1992
წავიდა ყველგან ბრძანება ლაშქართა ხვარაზმულისა,
ლაშქრად ჰინდოეთს აწვევენ გრძლად ხანსა დასაზმულისა:
«თქვენ მოდით გამოკაზმულნი, ვთქვა ხშირად სარაზმულისა,
გულ-მხიარული, მებრძოლთა ყოლ არ მოწყალე მზმელისა».

1993
ხანი გამოხდა, დაიწყეს მოსვლა ლაშქართა ჯარისა;
მეფეს უხარის ხვარაზმთა მებრძოლთა მეაჯარისა;
ყველასა კარგი აცვია, ლესული ტან-აბჯარისა,
სრულ შეუყრია მეფესა, კარსა უთქს ტევრი ჯარისა. (ჳ, გვ.431)

1994
აღლუმი ნახა მეფემან, ლაშქართა მიმართულისა,
ანგარიშ-მიუხდომელი, ჰინდოეთს გამართულისა,
დროშისა მუნ ანგარიში იყო ზრო ამართულისა,
ოცი ათასი დაწერეს ალმისა წარმართულისა.

1995
ცხენ-კაცისა ანგარიში თვალვით ვერვის შეუგია;
შუბი ოთხასი ათასი ბასრის პირი დაუგია;
ჰინდოეთს მივა ხელმწიფე, სისხლთა ძებნა გაუგია;
საქმე ყოვლი მით ძაბუნი რათმე დიდი აუგია.

1996
ხვარაზმშით გამოემართა რევანოზ მეფის შვილიო,
მთვარე კირჩხიბსა ზედან ზის, აწ არის ეტლი ცვლილიო;
მენავეთაცა უბრძანა: «დაჰკაზმეთ ნავი მსხვილიო,
წავიდეთ, მტერი დავადნო მე, ვითა ცეცხლმან ცვილიო».

1997
მინდორს გადგეს ბარგი მძიმე, ოთაღნი და სხვა კარავნი;
ამაზედა აიყარნეს იგ ლაშქარნი უთვალავნი;
რაზმი დადგეს, გაემართნეს, იყვნეს ტევრნი უამრავნი,
ასრე ფიცხლად წამოვიდეს, არ დადგების ხრმალ-უკრავნი.

1998
წავიდეს, მზღვარი დააგდეს ხვარაზმთა სახემწიფოსა;
ჰინდოეთს მიჰხდეს, მივიდეს, არბევენ ვით სასწრაფოსა:
ჰხოცენ კაცსა და დიაცსა ტურფასა საალაფოსა,
ოხრად გაჰხდიან ქალაქსა, სამოთხეს და სამყოფოსა.

1999
აჰა, სოფელი რათა ჰგავს, სიტკბო სოფლისა წესია;
ზოგთა ტახტი აქვს წესისა და მერმე სამარესია;
ჭკნების ყვავილნი ხორცთანი, მბრუნავი ეტლი ესია,
ანასდად შეუყვარდების მიინდობს ზესთა ზესია.

2000
ესმა ჰინდოთა მეფესა სენთაგან დამძიმებულსა,
ემატა სევდა სევდასა აღარ ნეტარძი გებულსა;
ბრძანა: თუ მიყო სოფელმან მისგან არ გახარებულსა,
დამმწარდა სიტკბო სოფლისა მე ასრე გაგონებულსა.

2001
მომკალ, ვინცა ვინ ჩემს უფრო ამ სოფლისაგან ჩიოდეს,
დამერთო სევდა სევდასა, გარდმიწყდეს ნეტარძი ოდეს,
მაშინ რად არა შემკადრეს, ღაწვნი როს გაილალოდეს,
მას მიჰგავს, ყვავილნი დაჭნეს, ფურცელნი შთამოსცვიოდეს.

2002
მსგავსად იზრახნა ტარიელ, არ ჰგვანდა გახარებულსა,
კაცი გაგზავნა ყოველგნით, ბრძანება მისცა რებულსა:
«ფიცხლა მოდითო, გიბრძანებ ლაშქართა შემოკრებულსა,
აწ გნუკევ ომსა ფიცხელსა მათთვის არ დაზარებულსა».

2003
წამს შეიყარნეს ჰინდონი ლაშქრითა უთვალავითა,
ცხენ-კეთილ, აბჯარ-სრულობით მინდორთა მოსარწყავითა,
დროშითა მრავალ-ფერითა მეფისა წითელ-შავითა,
ხრმლებითა ჰინდოურითა, კარგითა ნაკაზმავითა.

2004
მთა იყო მეტად მაღალი შუა ჰინდოთა თემისა;
იქი დგას მეფე ხვარაზმთა, მფლობელი ლაშქართ ზემისა.
მთას აქათ იდგეს ჰინდონი მსგავსი ფუტკართა რემისა,
ომსა ხვალისას ასკვნიან, გესმის სიტყვისა ჩემისა?!

2005
წინ მოეგებნეს ჰინდონი ხვარაზმშს ქოს-ტაბლაკებითა,
მალითა ტაიჭებითა, გულ-მედგრად სარაკებითა,
პილოთა მეომრებითა, ჩარხ-ნავაქ-ზანდუკებითა,
რაზმითა მრავალ-კეცითა, ხევთაცა გავაკებითა.

2006
ცისკრად ჰკრეს ქოსთა, დაბდაბთა ორთა ქიშვათა მეფეთა,
ჰინდოთა და ხვარაზმელთა, მედგრად სისხლისა მჩქეფეთა,
შეუტივნეს და შეიბნეს, წყლულთა სცნობ სიიეფეთა.
მათ სპათა ვერა ნახვიდი ღიმილით ვარდთა მკრეფეთა.

2007
ხვარაზმშ ასრე შეუტევნა, ვით მწყაზარი, თეთრი ქორი,
მრავალ-კეცი ტევრი იდგა და გატეხა რაზმი ორი;
ცხენ-კაცისა დანახოცი ყველგან იდგა გორის გორი,
თავნი დარჩეს დიდებულნი, დახოცილნი ორგნით სწორი.

2008
ხვარაზმშაჰ ვითა შეიბა, არათ არ გაგეგონების!
შუბითა ხრმლითა, ლახტითა, ისრითა მოგეწონების!
თუ ნახავ მისთა ნაკრავთა, საამ, როსტომ გეგონების,
ასრე ხამს, ვინცა საომრად ხრმალ-შუბი დაიგონების.

2009
მედგრად იბრძოდეს ჰინდონი ლაშქარნი უხელმწიფონი;
დია დახოცეს ორთავე ჩაბალახ-ჯაჭვ-უქაფონი;
ომსა ნაწვართნი ჩაუქნი, ტურფანი სანაყოფონი,
ბოლოდ ჰინდონი გაიქცნეს ხანსა არ-დასამყოფონი.

2010
ხვარაზმშას სპანი უკანა მისდევენ გამარჯვებულნი;
ჩამოჰყრიდიან, ჰხოცდიან ამაყნი, ალაღებულნი;
გაჰხდეს ჰინდოთა მინდორნი სისხლითა გაწითლებულნი,
ცეცხლებრ მოექცნეს ჰინდოთა იგ სპანი გამეხებულნი.

2011
გააქცივნეს, ამოსწყვიტნეს, ერთი ორთა ვერა სჯობდეს;
ვისცა უნდა, იშოვებდეს, სჭრიდეს, ჰხოცდეს, ალაფობდეს;
ხვეწა იყო, მუდარობა, სიცოცხლესა იაჯობდეს,
ვინცა ღონე მოიძივის, დამალვასა ვერა სთმობდეს.

2012
გაიმარჯვა ხვარაზმელმან, იქნა მისი გაგებული;
იხარებს მეფე მორჭმული, გული აქვს გალომებული,
იშოვეს მრავლად ლაშქართა, კვლა მივა გამეხებული,
ცხენი ყველაი ნაკაზმი, ალაფი ალაღებული.

2013
ტარიელს წინა მივიდეს ჰინდონი ხრმალ-დალეწილნი,
გაქცეულ-გარდახვეწილნი, შიშითა გაწბილებულნი,
აბჯარ ახდილნი, დაძრცვილნი, ტან-სარო შემოფრეწილნი,
ცხენ-დადგომილნი, მტირალნი, დაგლეჯილ-პირ-დახოჭილნი.

2014
ტარიელ იწვა სენთაგან დავარდნილ, გულ-ნაცემული;
აწ ახლა გახდა მართ ასრე, ვით გულსა დანა-ცემული;
რა ესმა, ასრე ეწყინა, ვითა ასპიტთა ცემული.
ლხინი მოსძულდა, არ უჩნდა ჩანგ-ბარბით და ნა ცემული.

2015
მივიდეს, გარე მოადგეს, ყველგან ციხეთა გარეთა.
ებრძვიან, ცეცხლსა უდებენ, მოაოხრებდეს არეთა,
ჰხოცდეს, სწვიდეს და არღვევდეს, ცრემლთა ადენდეს მწარეთა,
აჯა არ გამოუღიან არად არ მემუდარეთა.

2016
გარეთ ყველანი წაახვნა ციხეთა სიმაგრენია,
მათ უზენაროდ მიეპყრნეს, მიკვირდეს სიმედგრენია;
ერთ წლამდის იყვნეს ჰინდოეთს, ვაკედ ქნეს კლდე და ღრენია,
მერმე წავიდეს სავსენი სიცილით მომღერენია.

2017
რად არ გასინჯავთ სოფელსა, სჭირს გარე-შიგან ჭრელობა!
მისცემს კვლა ზოგჯერ სევდასა, არა აქვს გაუყრელობა;
გამართავს, რაცა სწადიან, მისი წესია ტრელობა,
ტარიელ თვალნი აჰმართნა, ჰკლავს გულსა დანამჭრელობა.

2018
ნესტ-დარეჯანის წამწამთათ ბუქისა ფიფქმან დამმზრომმან,
მობრუნდა, ჰკითხა მზემ, მორჩმან, ტურფამან, ტანად სარომან.
დაუყვნა მისმან ელვამან ტარიელს, პირ-უმთვარომან:
ნუ ივნებ, ლომო ლომთაო, რა ქნა წყეულმან ჟამ-დრომან?

2019
ჯავრნი ხვარაზმთა ჩვენზედა მით გარეშემო გუბია;
ჩვენზედა სპანი იხმარნა, რაცა ალამი უბია,
ვიხმნეთ ძმად-ფიცნი არაბთათ, მათი აბჯარი შუბია,
ავთანდილს, ფრიდონს სურვილი ჰკლავს, ჩვენთვის თვალთათ გუბია.

2020
ტარიელ ორთა სენთაგან მეტადღა დაჭმუნვებულმან,
მტერთაგან ამოწყვეტილმან, უსახოდ შეჭირვებულმან,
არაბეთს კაცი გაგზავნა მტირალმან, მიჭირვებულმან,
ავთანდილს წვრილად აცნობა უღონოდ დაჭირვებულმან.

2021
რაცა პირველ სენი სჭირდა, ყველა წვრილად მიუწერა,
მერმე რაგვარ ხვარაზმელთა მათთვის ძაძა შეეწერა;
ვით ერბივნეს, ვით ეხოცნეს, ვით ქალაქი მოემტვერა,
ვით სოფელი მუხთალია, იგი მეცა დამემტერა!

2022
გვერდსა მიისვეს მწერალი, მთქმელ-გამამრჩევი ენათა;
ტარიელ, ნესტან-დარეჯან ხმა-ტკბილი მოუსმენათა;
რა გაათავეს წერითა წიგნი, ხელთ მისცეს მონათა:
«წადით, მიართვით ავთანდილს, ჩვენთვის ცრემლ-დამადენათა».

2023
კვლავ ფრიდონისას გაგზავნეს სხვა კაცი ერთი ნავითა;
მასცა აცნობეს სოფლისა სიცრუვე საბრუბავითა:
სენთა და ხვარაზმელთაგან ოდენ ვარ საფშვინავითა,
მტირალი სისხლის ცრემლითა დამხობით საკრინავითა.

2024
აწ ვითა გმართებს გმირთა და ჩემთა ფიცისა ძმობილთა,
აგრე გაფიცხდით საშველად, გაწვევთ სასწრაფოდ ხმობილთა;
თქვენთა ლაშქართა იმედსა ვართ ქვისებრ დაულბობილთა,
ომსა ნაწვართთა, ჩაუქთა, მებრძოლთა რაზმად წყობილთა.

2025
არაბთ მეფე მორჭმულია. იყო მცილე მისი ვინა?
იმღერდა და იხარებდა, მოგოსნები უსხდა წინა,
ჩანგთა ჰკრიან, აწყობდიან პირ-მთვარენი, ვარდთა მინა,
გავიდის და ნადირობდის, კვლა მობრუნდის, იყვის შინა.

2026
იბურთის და ითამაშის და თინათინს თანა დაჯდის,
ეს სოფელი იამოვნის, საწუთროსა დაუწყნარდის;
ყელსა ბროლსა შვენებანი მას ელვანი გარ უვარდის,
ერთად სხდიან ტახტსა ზედან, მათ ბაგეთათ ვარდი ვარდის.

2027
სმა-ჭამა და ნადიმობა, მსგეფსსა ერთსა გაისვენა;
ელვამან და შვენებამა მათმან სრულად დააშვენა;
მომღერალთა მათ წინაშე არაოდეს მოასვენა;
მე ვერ ვიტყვი, რაცა სჭირდა, ბევრი უნდა ქებად ენა.

2028
რა გარდახდა, გამოვიდა ჟამი რამე, ღამე, დღენი;
მოციქული შარას გრძელსა მოამოკლებს, ირჩევს ცხენი.
გაგზავნილნი რა მივიდეს, ნახეს მორჩი ალვის ხენი,
რა ავთანდილს მოახსენეს, ატირდა და უთქვნა ზნენი.

2029
კვლავე ჰკადრეს: თქვენ, მორჭმულნო, და აქებდეს ხელმწიფესა;
მოახსენეს: «დიდებულო, შენ ტურფაო, მაღლად მხედსა;
შენ გაქვს ყოვლი დიდებანი, მორჭმულსა და კარგად მქნესა,
ხვარაზმელთა ჰინდოთ ზედა ჰკლვიდა სევდა ტარიესა».

2030
რა ავთანდილს, ფრიდონს ესმა ჰინდოთ ესე საწყინარი,
გულსა ასრე ლახვრად ეცა, მართ დაესო აწვე ნარი!
თქვეს: «გავხედით საწუთროსა, არას კარგსა მოუბნარი,
აქანამდის მხიარულნი ვტირთ აღარას მოცინარი».

2031
ავთანდილ სულთქვამს, ოხვრიდა, მოჰგონდა ტარიელობა;
მასთანა ყველა სწორ იყვის, დგომა, გაჭრა და ხელობა;
უკვირდა მკლავთა დადრეკა, უსახოდ მათი ქველობა,
სჭირს და სოფელი არ იკლებს, გულსა ლახვარი მჭრელობა,

2032
მართ ავთანდილს ვით ეწყინა, ვინმცა ჰკადრა, ვინ არ ღირსნი?
ყველა წვრილად მოიკითხა, ვით ნაქმარნი ხვარაზმისნი;
უბრძანა და შემოხადნა დიდებულნი სპანი მისნი,
«აწ ტარიელს ვმსახუროთო, ვართ მონანი ყმათა ყმისნი».

2033
თვითო კაცი ერთმანერთსა გაუგზავნეს: «არ დავსწბეთა,
ჰინდოთა და ტარიელის საქმისათვის გვინდა ფეთა».
პაემანი შეუკვეთეს – «დროთა ხანთა არ დავსცდეთა» –
ერთმანერთის შველისა და ნახვისათვის მოსწრაფეთა.

2034
აწ ავთანდილ ფრიდონს კაცი გაუგზავნა, გაემართნეს;
ოცდათ დღე შიგ შეიყარნეს იარაღნი მოიმართნეს;
მუნ დროშანი ვერ დავთვალენ, რომე იმათ აემართნეს,
მათ ორთავე ხელმწიფეთა პირნი მზეებრ იწაღმართნეს.

2035
მათ ორთავე ხელმწიფეთა, სრულად მათთა სამეფოთა,
აქიმები დაარჩივეს თემთა კარგთა სამყოფოთა;
წამოვიდეს რაზმ-წყობილნი, გზათა ლევენ სასწრაფოთა,
მოისმენდი ხმათა მათთა საბუკ-ტაბლაკ-სადაფოთა.

2036
ჰინდოეთს მივლენ ნავითა, გამართეს სამუნაოთა,
სრულნი აბჯრითა მოსილნი ხვარაზმშის საბრუნაოთა.
სწრაფით დალევენ შარათა, წყალთა და მათ უნაოთა,
ხვარაზმს დასთხრიან საფლავთა სატირლად, საზრუნაოთა.

2037
წავიდეს, რაზმი დააწყეს, გზანი იარნეს რებითა;
მისძახდეს ხმასა მაღალსა საყვირ-ქოს-ტაბლაკებითა;
ზღვის პირს მივიდეს, დაჰკაზმეს ნავები კატარღებითა,
ჩასხდეს, გავიდეს დროშითა, კარგითა ალამებითა.

2038
გავიდეს და პირსა დადგეს, უთვალავი სპა იახლა;
უამრავი დროშა იყო, რომ ალამი მოენახლა;
ამოსწყვიტენ მათთა მბრძოლთა, ყოლა ტკბილად ვინ ემზახლა,
მებრძოლია ხვარაზმთ მეფე, იგი ვერსად დაესახლა.

2039
გაკრფეს ლაშქარნი ზღვისაგან და მივლენ ტარიელისა,
უხარის ნახვა ძმობილთა დიდის ჰინდოთ მფლობელისა;
გაგზავნეს მახარობელი: «მოვალთ მოსწრაფე ხელისა,
გვტრფიალობს ნახვა ვარდისა, აწ ახლად გაუშლელისა».

2040
მივიდა მახარობელი, ტარიელს ჰკადრეს, აქებდეს.
განხდა ხმა – ზარი მოსვლისა, სიხარულსა ყოვლნი ხმობდეს;
ცისკრად იკრეს ნაღარასა, ქოსნი ხმასა დაატკბობდეს,
სამნივ ერთად შეიყარნეს, მათთა მჭვრეტთა დაადნობდეს.

2041
წინ მოეგება მტირალი პირითა მილეულითა;
აღარ მთვარულად სავსითა, არ ნათლად დილეულითა,
მართ ძრვითა ოდენ ცოცხალი სახითა მისეულითა,
თაყვანის-სცემდეს იგ გმირნი წესითა დარჩეულითა.

2042
თაყვანი-სცეს უსალამეს, მოიკითხეს ერთმანერთი;
მერმე ჰკითხეს: «ვით არისო ლომი, გმირთა შენაერთი?»
მან პირ-მზემან წვრილად ბრძანა: «სენი სჭირსო ყოლ არ-ერთი,
მისის ასრე ყოფისათვის შეგვარისხეს ზედათ ღმერთი».

2043
მოიტირეს მათ ლომ-კაცთა ტარიელის სნეულება,
მერმე უმძიმს ჰინდოთათვის მათ მტერთაგან ძლეულება;
ტარიელის ნახვა სწრაფით უნდა, ვით არს ჩვეულება,
ნახეს მჭლედ და ფერ-მიხდილად, გულსა სჭირდა დაწყლულება.

2044
ნესტან-დარეჯან ტან-სარო, პირად-მზე, ვითამცა ლალი,
დაღრეჯილიყო სევდითა, აწ აღარ ვითამცა ლალი,
სისხლის ცრემლითა მტირალი უბნობდა ვითამც ალალი,
თქვა: «იყო ჩვენთვის ხვარაზმშა, მწყერთათვის ვითამც ალალი».

2045
სისხლის ცრემლითა მტირალი ბრძანებდა არ სათუობით;
ზურგი ათქს მზესა მოდრეკით, სევდა სჭირს დასანაზობით;
ნესტან-დარეჯან ტან-სარო არს მისით ხასიათობით,
სევდა სევდასა დართვოდა ვერ მჭვრეტთა დასანათობით.

2046
გამოვლნეს ზღვანი, მოვიდეს ხმელეთსა ტარიერისა;
ნახეს სენთაგან დაცემით ტარიერ მსგავსი ბერისა;
ორთა სენთაგან ჩიოდა მტირალი მოანბვე რისა,
თქვა: «გახდა თემი ჰინდოთა სისხლთაგან მონატბერისა».

2047
ტარიელის ნახვისათვის მობრუნდეს და მიუჩუქნეს;
ნახეს მჭლედ და ფერ-მიხდილად, ჰკადრეს, გული აუჩუქნეს;
ლომო, მზეო, რამ გაგხადა? – პირთა ზედა შუქნი უქნეს,
აწ ნუ გაგვა, მტერთა შენთა რისხვა ზეცით მოუბუქნეს.

2048
ტარიელ ძმათა უჩივის: «სენი დამერთო მტერულად;
დღესა ერთსა ნადირობით მოვიდოდი მხიარულად,
სმად დავჯე და ვიხარებდი, ვარდი არ ვქენ დანასრულად,
მართ ანასდათ მომივიდა, სევდამ მოკლა გული სრულად.

2049
ესმა ხვარაზმთა მფლობელსა, იგი დამერთო მე ზედა;
ჰინდონი ჩემნი შეებნეს, მთვარე დაბნელდა და მზე, და;
ქვეყანა ჩემი ასწყვიტა, სისხლი იკითხა ჩემზედა,
მე ასრე ვიყავ, მკლავთაგან ვერ მოვიხმარენ მტერზედა.

2050
სოფელო, ვისთა სისხლთა სვამ, დამწვენ, გლახ, ცეცხლი ვისა და?
ვის ვარდი, ია ყაყაჩოდ არა ჰგავს ნარგისისადა;
მნახველნი ფიცვენ ფიცითა: წაუხმან შუქნი მზისადა,
უყურეთ, მსგავსად ყვავისა ბულბული ნეხვთა ვზი სადა?

2051
ესე თქვა და ვით ეწყინა ეს ამბავი მათ მეფეთა,
ტარიელის შველისათვის არ-დამდგომთა, მოსწრაფეთა.
ცრემლი სდის და აგრე ფიცვენ: «ვადენთ სისხლთა მომჩქეფეთა,
ხვარაზმს მივალთ, მოვიხმარებთ მკლავ-მაგარნი სიალფეთა»,

2052
აწ ასმათი მიეგებვის ნამსახური და დობილი;
მტერთა ჩვენთა ნახვა თქვენი შემშრეს თვალთა ცრემლ-ლტობილი!
მათ სალამი გამოუღეს, მოიკითხეს გულ-წდობილი,
შესტირნა და აუჩუქნა, აატირნა ერთობილი.

2053
კვლა მოიკითხეს ასმათი, ნამსახური და ხლებული;
ღმერთსამც მადლი აქვს, არ ვნახეთ ტარიელ თვალთათ ლებული;
მოვასხით, ზედ დავაყენოთ მკურნალნი ხელოვნებული,
«ადრე ვჰკურნებთო», იტყვიან, ამას ვართ იმედებული.

2054
ხელი ჰყვეს, გვერდსა მიუსხდეს აქიმნი შემოკრებულნი;
წავლენ ფრიდონ და ავთანდილ გულითა გამეხებულნი;
ფიცხლა ჰინდოთა აცნობეს, მოვლენ, არიან ქებულნი,
მოვიდეს სპანი ჰინდონი არ ხანსა დაყოვნებულნი.

2055
აღლუმი ვნახეთ, არ აკლდა იგ ლაშქარნი უთვალავნი;
მთა და ბარი გაიტენა, მოემატა სპანი სხვანი;
ბუკსა იკრეს და ავთანდილს, ფრიდონს სძღვნიან, მოდგეს თავნი,
მიდგეს, შორით უსალამეს, თქვეს, თუ: «ვნახეთ ცათ ვარსკვლავნი!»

2056
სამთა მეფეთა დროშები მუნ სამგან ამართულნია;
ხვარაზმს მიდიან სასწრაფოდ, არ წყნარად გამართულნია;
სხვათა მრავალთა თავადთა ნიშანი წარმართულნია,
მე ვერ დავთვალენ ამარ, ვა, ჩემგან ძნელ შემართულნია.

2057
ცისკრად შეიქნა ხმა ბუკთა, საყვირთა, ქოს-ტაბლაკება;
ჰინდონი დგანან შუასა, შვენის დროშის ალამება;
მარჯვნით დგას ლომი ავთანდილ, ყოლ არა უნდა მას ქება,
მარცხენით ფრიდონ მოჰყვების, უხარის მათ გვერდსა ხლება.

2058
გაემართნეს, სამესისხლოდ ხვარაზმს მივლენ გმირნი ესე;
ზღვართა მათთა არ მივიდეს, ღაზოდ იყვნეს სისხლთა მთესე,
მივიდეს და აწ ამათ ქნეს პირველ მათგან დანაწესე.
ცეცხლებრ სწვენ და აოხრებენ, მიუბრუნვეს რისხვა ზესე.

2059
წავიდა კაცი საცნობლად ვით შავარდენი ხეზითა,
აცნობა ხვარაზმთ მეფესა მორჭმულსა ღმრთითა ზეზითა:
«არიან ორნი მნათობნი, ჰგვანან, – მოსრულან მზე მზითა,
ქვეყანა სრულად დაუწვავს, რისხვა მათით მიზეზით ა».

2060
ხვარაზმშას ესმა ამბავი – მოსვლა ჰინდოთა რაზმისა,
კვლა მეშვლად ფრიდონ, ავთანდილ, ბრძნად მისთვის არ ნაკაზმისა;
იგი აჩქარდა, ხმობა თქვა სპისა მის ხვარაზაზმისა,
სწრაფით მივიდეს, ვერა ვთქვით ზრახვა შინ ხანსა დაზმისა.

2061
რა ლაქარნი მოუვიდეს, იკრეს ფიცხლა ნაღარათა;
ხანს არ ჰყოვნის, აიყარა, არას ელის აღარათა;
წინ ლაშქარნი გაიძღვანნა, ფიცხლად მათკენ გაემართა,
მიეჯარნეს, რაზმი დადგეს, დროშა მრავლად აემართა.

2062
კვლავე ხვარაზმთა ემთხვივა მუნ კაცი მაამბობარი:
«მოვიდაო სპა მრავალი და აივსო მთა და ბარი,
სრულნი შენნი დიდებულნი დაიხოცნეს, არვინ არი,
მრავლად ზიდეს საქონელი, ჯორ-აქლემი უამარი».

2063
წინ მოეგება ხვარაზმშაჰ რაზმითა მრავალ-კეცითა;
იზახდა ხაფად: მებრძოლნო თქვენ ჩემნო, გაიქეცითა!
თუ მკითხავთ, გიჯობს, სით მოხვალთ, მუნითვე შეიქეცითა,
თვარ გათქმევინო, თუ: ჩვენთვის რისხვით ცა დაიქეცითა.

2064
ამას იზახდა ხვარაზმშაჰ; ორთავე რაზმი გასწორდა;
შეიქნა შემოტევება, მუნ მშვილდოსნობა გაჭორდა;
«ჰკარ, მოკალ, შეიპყარისა» ხმა თვით მრავალთგან გაორდა;
ბოლოდ გაიქცა ხვარაზმშაჰ, ღმრთისა წყალობა გაშორდა.

2065
უკან მისდევენ ხვარაზმშას გმირნი ორნივე მეფენი,
ძალ-გულად მსგავსნი ლომთანი, კბილითა მოსადაფენი.
ხვარაზმშას სპანი ძლეულნი მიდიან რბით მოსწრაფენი.
აივსნეს მათნი მძლეველნი აბჯრითა მეალაფენი.

2066
დროშა ჰინდოთა მეფისა შუა დგას სათავადოსა;
მარჯვნით უთქს მეფე არაბთა ომისა მოსაწადოსა.
მარცხენით გმირი ნურადინ კარგსა სახვაშიადოსა,
ომ-გარდახდილნი ჰშვენოდეს. ჩამოჰხდეს უდილადოსა.

2067
გარეთ ყოველგან ოხრად ქნეს ციხე-ქალაქთა ვაკობა;
კვლა შიგანთაცა არ დასცხრა ომი და ბუკ-ტაბლაკობა,
მუნ მოიწია უთქვამი სისხლისა საარაკობა,
ერთ წლამდის მათცა ოხრად ქნეს ვაკეა თუ ხანდაკობა.

2068
ტარიელ ადგა სენთაგან ღმრთისაგან შეწყალებული,
დიდი ჰინდოთა პატრონი, მორჭმული, ალაღებული,
დაშვენდა, მსგავსია მზისა და მთვარე პირ-გავსებული,
მას ტურფად მოუხდებიან სიცილი კარ-გაღებული.

2069
მკურნალთა მადლი უბრძანა, წყალობა მისათხრობელი:
«ამითა მეცა შემოგზღო, ჩემთვის იყვენით მშრობელი,
პირი ქნა ხვარაზმელთაკენ, მივა არ დაუშრობელი,
დავჰხოცნე ჩემნი მებრძოლნი, სისხლნი ვქნნე დაუშრობელი».

2070
ამას თურმე უბრძანებდა, მოსჯობდა და დარჩა სრულად;
აბჯროსანი ვით დაშვენდა, ვიკადრებდე ამას რულად;
მისთ მებრძოლთა გაიცდიდა ძველ-ნაჭართა სისხლ-წასრულად,
ერთობ ავად დახოცილთა გაპატიჯულ-გაბასრულად.

2071
უბრძანა ხმობა ლაშქართა, ვინ შინა დანარჩომია;
შესთვალა: «ხვარაზმს წავიდეთ, აწ ჩვენცა გვმართებს ომია!»
მოვიდა ჰინდოთ ლაშქარი სიკეთე მიუხდომია,
ოცი ათასი მოვიდა, ყველაი მისთვის მწყრომია.

2072
ცისკრად იკრეს ნობ-დაბდაბსა, გაემართა ლომი ლომთა,
ხვარაზმს მივა სამესისხლოდ, უქადებდა დიდთა ომთა,
გაუგზავნა წინათ კაცი მათ ძმობილთა, ომს უშრომთა,
შესთვალა, თუ: «დავრჩი, მოვალ, გარდავასხამ სისხლთა ხომთა».

2073
მივიდა მახარობელი წინაშე მასთა ძმობილთა,
მისთვის თავ-გამოწირულთა, მისთვის საშველად ხმობილთა,
მისთვის ტირილით მოსრულთა და მისთვის ჩამოჭკნობილთა.
წინ მოეგებნეს, აჩენდეს მათ მარგალიტთა წყობილთა

2074
გმირნი ნაომარ-მნათობნი ჰშვენოდეს სიმწყაზარითა.
ყოლ არ ვაჭრულად მოსილნი, ჯორ-აქლემ-საბაზარითა,
არცა მტერთაგან ძაბუნნი, არც იყვნეს დანაზარითა,
დალივნეს შიშით მებრძოლნი მათითა შანაზარითა.

2075
მიეგებნეს უსალამეს, სიხარულით გარდაკოცნეს,
დარჩომა და გამარჯობა ერთმანერთსა მიულოცნეს,
მეომარი და მებრძოლი ათად უჩნდა, არ იოცნეს,
ომად ყოფა ხვარაზმასი მართ სიზმრადცა არ იოცნეს.

2076
ტარიელ ნახა ქალაქი, თვით მათცა ევარგებოდა,
წაღებისა და ომისა ყოლ ღონე არ ეგებოდა,
შუა ციხე დგა, მისებრი სხვა არა არ ეგებოდა,
შიგანთა მცველთა სიმრავლე თვალვით არ შეიგებოდა.

2077
ხვარაზმშას ესმა: «ტარიელ მოსრულა, მოჯობებულა».
აწ იგი შიგნით აჩქარდა, საომრად გაჯავრებულა.
ვაზირი იხმო, ყოველთა ვაზირთა დაჭარბებულა,
აბჯარსა გასცემს, ისწრაფის, რჩევად ზის, გახაფებულა.

2078
ვაზირსა ჰრქვა: «უომარი არ დავდგები არათ არა».
ტარიელის ომსა თავად ემოწმების არა თარა.
ხვარაზმშაჰ თქვა: «არ შევება, უპასუხო ლაშქართა რა?»
ვაზირმან თქვა: «გარეთ რაზმი მოვაგვაროთ ღონითა რა».

2079
ხვარაზმშაჰ თქვა: «რად დამიშლი, ჰე ვაზირო, ომსა თავად?
ჰე, რას იტყვი, სად გინახავ მუქარისა მთხოვი ავად!
ჩემთა მბრძოლთა ჩემგან აჩნდის ასო ბევრგან დანაშავად,
შინ მისვლამან შეიცვალნის ძოწეულნი თავსა შავად».

2080
აწ ვაზირი თარა ჰკადრებს საუბარსა წყნარსა ამოდ:
«ვიცი, რომე გიცნობდიან წინას მბრძოლთა სათამამოდ.
მაგრა აწ სჩან სიყმისაგან წასვლა გამოსასალამოდ,
სიბერეა მსგავსი მისი, რა დღე მიჰხდეს დასაღამოდ.

2081
მე დია ვიცი, მინახავ მრავალთა მბრძოლთა მორევით,
გედინოს სისხლთა ნაკადი, დაცაგეყენოს მორევით,
გაგექცივნენ და გეყივლოს მაღლითა ხმითა მორე ვით,
აწ სიბერისა ლახვარი ასვია გულსა მორევით.

2082
თქვენ წაგივლია წინასი სიყმისა შვენიერობა;
ერთი გასვია, მეფეო, გაჩნია დანაბერობა,
ტარიელს პირსა აჩნია სიყმისა ვარდთა ფერობა,
რაზმად შევიბნეთ, მეფეო, გვმართებს ამისი ჯერობა.

2083
რა გათავდა ვაზირობა, ასრე ვითა აღსარება,
მეფე ბრძანებს: «დამიშალეთ, არ მიჯობდა მუქარება?
აწ ვქნათ კარგად გამორჩევით გარეთ ომსა მოგვარება,
ღმერთმან ქნას და ნახოთ მათი სიცოცხლისა გამწარება».

2084
ჰკადრა ვაზირმან: «მეფეო, ხარ ომსა კარგად ჩვეული,
რამცა ვიცოდი მე თქვენგან უკეთე გამორჩეული?
ნახე, ტარიელს რაზმი ჰყავს და ასაბია წვეული,
ამისთვის იქნა ხვარაზმთა ლაშქარი მათგან ძლეული».

2085
აწ რადგან აღარ დაიშლი კართ გარეთ ომსა რაზმითა,
ღამით გავიდეთ გაპარვით, არ მაშხალითა, ბაზმითა.
ცისკრისა ჟამსა დავესხნეთ გმირთა წესითა და ზმითა,
ღმერთმან ქნას, ასრე დავჰხოცნეთ, არ იყვნენ ხანსა დაზმითა.

2086
დაასკვნეს ესე თათბირი თარასგან ნავაზირები.
ხვარაზმშაჰ ბრძანა: «უთუვოდ ვქნათ ესე დანაპირები».
იანგარიშა მისი სპა ომსა მართ ვითა გმირები,
ასოთხმოცათი ათასი მებრძოლთა ამატირები.

2087
სხვა სპა მრავალი ქვეითი ციხეს დაყარა ჭურვილი,
ზღუდეთად კარგი მესროლი, ჩაბალახ-ჩამოხურვილი,
ღამით გავიდეს, თუ ომთა არა მართებდა სურვილი,
ცისკრისა ჟამსა დამსხმელთა შექნეს სისხლისა წურვილი.

2088
რას ვაგრძელებდე. დაესხნეს ცისკრისა ჟამსა ომითა,
შეიქნა შემოკივილი ქუხილის შენაზომითა;
მათ მძინარეთა გარეთ ქნეს სისხლი რუდ მინაწდომითა,
მაღლად იზახდა ხვარაზმშაჰ ტარიელისთვის წყრომითა.

2089
ეტყვის ტარიელს: ძე ჩემი შენ მუხთლად მოჰკალ მძინარე;
თუ მამაცი ხარ, შემები, მოდი, წამოდეგ წინარე!
მოდი, ვჰკრათ ჩვენ ერთმანერთსა ხრმალი სისხლისა მდინარე,
ვეჭვ, სამართალმან შენ შეგქნას მოსვლისა მოსაწყინარე.

2090
რა ესმა ესე ზახილი მათ სამთა გმირთა მეფეთა,
მართ წყნარად ადგომილ იყვნეს, ჰგვანდეს ვარდისა მკრეფეთა.
ტანსა იცმიდეს აბჯარსა, მართ შუქთა მოიეფეთა,
ხვარაზმშას სპათა გაუხდეს, ვით მგელნი ძაღლთა მყეფეთა.

2091
ფიცხლა მიჰმართა ხვარაზმიშ, ვით შავარდენი ფრთიანი;
სითცა პირი ქნის, დახოცის, ტანი მუნ დაძრის ხიანი;
იზახდა: «ვაი, ჰინდოთა ნუვინ გაუშვებთ მღრთიანი»,
დახვდეს, მამაცად იბრძოდეს, დამსხმელთა ეცა ზიანი.

2092
მათ ლომთა სპანი სამგნითვე შეიძრნეს გარეთ მდგომელნი;
ზედა დამსხმელთა მიუხდეს ამაყნი, მცქაფად მწყრომელნი;
ფიცხლად შეებნეს, არ ჰგვანდეს იგ ფრანგნი, ვინმე ჰრომელნი.
მათნი იაღნი ტიროდეს, ვით იცინიან რომელნი.

2093
იგ სამივე ხელმწიფენი დაკაზმულნი დადგეს კართა,
ცხენთა შესხდეს უკეთესთა, წინა დროშა აემართა;
ღმერთსა მუნა მადლი ჰკადრეს, შემობრუნდეს, მიემართა:
«მკლავნი ჩვენნი ვიხმარნეთო, ღმრთით, რაც გვინდა, დაგვემართა».

2094
აწ უყურეთ თქვენ, მსმენელნო, რა ფიცხელი არის ომი:
სწყვეტდის თავთა თავადებსა, ტარიელ არს მათვის მწყრომი;
დახოცნა და ამოსწყვიტნა, ვერვინ იყო წინა მდგომი,
გარე რაზმი მრავალკეცი დაიხოცა თუ რა ზომი.

2095
ერთკენ ავთანდილს და ფრიდონს მრგვლივ სპანი ზედ მოეჯარნეს;
იგი ორნივე გაუხდეს, რა გკადრო, ვით გაეხარნეს;
ჰხოცდეს, უკანა მისდევდეს, ქალაქის კართა შესჯარნეს,
უნდოდა, თუმცა შიგანთა ყოლ კარნი არ დაეყარნეს.

2096
ტარიელ ნახა ხვარაზმშაჰ, გამაყდა გული ბერისა;
შეიქნა ველი ორგნითვე სისხლითა მონატბერისა;
გორად ძეს შუბთა ნალეწი და ხმალთა მრავალ-ფერისა.
კვლა მოუბრუნდა ხვარაზმშას რისხვა ცით მონაბერისა.

2097
ესმა მუქარა მეფისა ღმრთივ გვირგვინ, გულ-აზატია:
«მივმართე, მივდეგ საომრად, ჩავიპყარ მძიმე ლახტია,
ბარგისტანითა კაზმულსა მე ცხენსა გარდავახტია,
მოსრულ ხარ, მოდი საომრად, მით გაგიცუდო ტახტია».

2098
შეიქნა ომი ფიცხელი რაზმის კიდემდე-კიდია;
ხვარაზმშას სპათა, ჰინდონო, ვით მჭელსა მოიმკიდია;
ეაჯებოდეს ტარიელს: «სრულ ნუ დაგვხოცო კი დია».
ვისცა გარდაჰკრის, გააპის, ცხენს კაცი გარდნაკიდია.

2099
შუბნი შემოსცნა ხვარაზმშაჰ, ტარიელს მკერდსა შელეწნა,
ვერ გაუტეხნა აბჯარი, ვერცა თუ სადმე დახვეწნა;
ვაქებ, ვინ გმირი ასეთი ან სარო ალვა ახეწნა!
ტარიელ ხრმალი ხვარაზმშას ცხენსა ჰკრა, ყოლ არ აძეწნა.

2100
შეიქმნა ომი ფიცხელი, ხელმწიფის დროშა მართია,
სპათა მიუხდა ავთანდილ, მიღმა და მოღმა ფანტია;
ვისცა გარდაჰკრის, განჰკვეთდის, ცხენ-კაცით განაკვეთია;
სხვა რაზმი მოდგა, იოცნა, ომსა ნაკრავთა ცხადია.

2101
ტარიელ ცხენი ხვარაზმშას მოუკლა, მუნვე დაეცა;
უფიცხე იბრძვის, ქვეითსა ხრმალი უნდოდა დაეცა;
ყმა აღარავინ იახლა, რომ ადრე ცხენსა აეცა,
ამისთვის მარტო იბრძოდა, არათ ღონითა გაექცა.

2102
მიუხდა, ხმალი გარდაჰკრა, ცხენს თავი გაუგდებინა,
შეჰყივლა: დამრჩი, მეფეო, თავს ცეცხლი მოადებინა,
ჩემი ცოცხლისა დარჩომა თავსა რამ შეგადებინა,
შვილი მამიკალ და მეცა მას თანა გექადებინა?

2103
მიკვირს, თუ რად არ გრცხვენიან მუხთლობის მოსურვებულსა?
ჩემი ძე მოჰკალ მწოლარე, მე მისთვის ვაგლახ-ვებულსა;
აწ მობირებით არაბნი მოგისხმან გაავებულსა,
მეც მამკალ, მოდი, ცოცხალსა რას მაქნევ დაზავებულსა?

2104
დაშვრა, მისჭირდა მარტოსა, მრავალი ხრმალი ექნია;
გაუტყდა ხრმალი და ლახტი, მართ ვითა მშვილდი შეჰქნია;
ამისთვის სპათა სიმრავლე მრგვლად ალყად გარე შექნია,
ხელთა შეიპყრეს, დაბნელდეს მისთვის მნათობთა შუქნია.

2105
ტარიელ ნახა ხვარაზმშაჰ საკლავად გამართებული;
გაეხარნეს და შეექნა პირი მზებრ წარმართებული;
თქვა: კმარის ჩემთვის ღმრთისაგან წყალობა დამართებული.
აწ აღარავის მოვაკლევ, მეფეა წარმართებული.

2106
სიკვდილი ახლოს იხილა დიდმან ხვარაზმთა მფლობელმან,
სახვეწრად ენა აუბნა მუნ ღონე-გაცუდებულმან,
მაშინღა დასცხრა ტარიელ ცეცხლთაგან აღტყინებულმან,
ცხენთა თვით აღსვა ხვარაზმშა ვითა მშობელი შობულმან.

2107
მოვიდა, გააშვებინა დიდი ხვარაზმთა მფლობელი;
ცხენი მოჰგვარეს და წყნარად შესვა მართ ვითა მხმობელი;
მივიდეს მისნი ძმად-ფიცნი, მოლოცვა-წარმომთხრობელი.
უქეს ხვარაზმშას დარჩომა, ყოლ არა იყვნეს მგმობელი.

2108
მობრუნდეს გამარჯვებულნი, ჩამოხდეს ჩრდილთა ხეთასა,
ტურფათა რასმე ბაღთასა, ყოლ არ კატართა ტყეთასა.
მათ ნაომრობა ჰშვენოდა, მჯობთა ყოველთა მხნეთასა;
თქვეს, თუ: «ვაჯობოთ ესე დღე მეტად ყოველთა დღეთასა».

2109
გამოისვენეს მაშვრალთა აბჯრისა ტანსა ახდითა,
პურობა, სმა სიმღერითა, სოფლისა ხელსა დახდითა;
მათი მებრძოლი მას დღესა მკვდრად ჩნდა ამრისა წახდითა,
ხვარაზმშაჰ იჯდა ფერხითა მსგავსად ფერისა დახდითა.

2110
დილასა ფრიდონ, ავთანდილ და სხვათა სპათა თავნია
ტარიელისსა მივიდეს, დახვდეს ლაშქარნი შავნია;
აწ მათგან სამოციქულოდ კაცი ჩანს შენაგზავნია,
შესთვალეს: «ღმერთმან პატივგცა, ტყვედ გყვანან შენნი მავნია.

2111
ვინათგან ღმერთმან პატივი ეგზომი დაგდვა დიდებით,
გმართებს, რომ იყო საღმრთოსა საქმესა ზედა რიდებით;
აწ შენ რადმცა ჰქენ ეგ საქმე პირველსა ზედა მიდებით,
პირი აიღეთ, გაუშვით ხვარაზმშაჰ ამოდ, მშვიდებით.

2112
ტარიელ გასცა პასუხი მეტად წყნარი და მჭევრები:
«ღმრთისაგან მე მჭირს წყალობა და თქვენგან დიდი ბევრები;
აწ სამჯერ თქვენგან დადგმულა ჩემთვის შუბისა ტევრები,
დარჩეს, გაუშვით ხვარაზმშაჰ, აგრევ თავადი ბევრები».

2113
შევიდეს, ნახეს ტარიელ და მადლსა გარდაიხდიდეს;
მერმე ადგეს და, ხვარაზმშაჰ სად იყო, მუნა მივიდეს;
უსალამეს მათ ორთავე, თავის-თავის მოიმშვიდეს;
გვერდსა დაუსხდეს, ნაკრავთა უქებდეს და გაიცდიდეს.

2114
მერმე ჰკადრეს: «ჰე ხვარაზმშა, ხელმწიფეო ბედნიერო,
მორჭმულო და თვით-მპყრობელო, ზნე-უკლებო, გონიერო,
გვიკვირს, რაცა თქვენ გიქნია, პირველ-კაცო, მეცნიერო,
რად აშვილეთ შვილი თქვენი, ყოვლით ზნითა შვენიერო?

2115
«თუ გასმიოდა ტარიელ ნახვითა ანუ სმენითა,
მემკვიდრე სადმე არისო, რად არა მოიხსენი თა?
აწ გარდაუშვით პირველი სისხლი პირითა ჩვენითა,
აქათ წადით და მეფობდით ბრძნითა გონება-ენითა».

2116
ხვარაზმშა წყნარნი სიტყვანი თქვნა ბრძენთა სწავლა-რიგისა;
პირველად ქება ავთანდილს და ნურადინს მიუგისა:
«მე თქვენი ქება ვითა ვთქვა, ბუდე ვარ აწ აუგისა,
მკლავს სირცხვილისა ლახვარი ბასრისა შუბ-დაუგისა.

2117
«ოდეს ძე ჩემი ეთხოვა სასიძოთ ჰინდოთ მეფესა,
მაშინ არსადით ვიცნობდი ტარიელს, სისხლთა მჩქეფესა;
უმკვიდროდ ყოფა ეწერა მას წიგნსა მათსა სეფესა,
ამად ვერ მივხვდი, მიგმობდით ჭკუასა დანაყეფესა,

2118
ჰმართებდა, თუმცა ტარიელს ებრძანა ჩემთვის კაცითა,
მართ ერთხელ ვითა ეგრეცა, არ მრავლად კვლა და კვლაცითა:
მე ვარ მემკვიდრე პატრონი, მე მმართებს ღმრთითა და ცითა,
ნუ მოსცემ შვილსა, თვარ დავხვდე რაზმითა ცემა-ტკაცითა.

2119
თუ მაშინ არ დამეშალა, თქვენ უმართლე ხართ მდურვასა;
მე თავსაცავე ვაბრალობ მას საშინელსა ურვასა;
მაგრა უმეცრად შთავიჭერ ცრემლთა მორვისა ცურვასა,
ამად ვერავინ დამიშლის გულსა სისხლისა წურვასა.

2120
ეს ასრე იყო, რაც გკადრე, თქვენცა გასმოდეს, მგონია,
თვარ გაიკითხენ, ჰინდონი გკადრებენ უშმაგონია.
ავთანდილ ჰკადრა: მეფეო, ესე ვერ გაგიგონია,
მაგისთანანი სიტყვანი აწ არად სავარგონია.

2121
თავმან თქვენმან, თუ მოგვისმენ, ამას გკადრებთ დაუცდომლად:
სჯობს წახვიდეთ, ტახტსა თქვენსა იყვნეთ სისხლთა დამთმო მჯდომლად;
არა გაკლდეს დიდებასა ხელი ცათა შეუცთომლად,
შენდობა ხამს, რადგან ადამ აღარ დარჩა შეუნდობლად.

2122
ხვარაზმშა ბრძანებს: «ვინათგან თქვენ გწადს, აგრე ვქნათ, ვით ბრძანეთ;
მაგრა ნახეთ, რა ძნელია, ესე კარგად გაიგონეთ:
წინაშე ვარ, გარდაუშვებ, რადგან ასრე მიძაბუნეთ,
შემაკითხეთ სპათა ჩემთა, თარას გვერდსა შემაგონეთ».

2123
ადგეს ფრიდონ და ავთანდილ, ტარიას გამოეზრახნეს;
ხვარაზმშას სიტყვა ყოველი წყნარად თქვეს, არ დაიზახნეს:
«თარა ვაზირსა უხმობთო, ვინ ბრძენთა გამოესახნეს».
მიდგეს ფრიდონ და ავთანდილ, შიგანთა არ უვაგლახნეს.

2124
შიგნით შეჰყივლეს: «ისმინეთ ჩვენი ხმა თქვენთვის ზავისა;
თარა ვაზირი გარდმოდგეს სახასო ბრძენთა თავისა;
ხვარაზმშა ბრძანებს, ნახვა სწადს შენი არ-ჭკუვად-ავისა,
გამოდი, ჩვენ გამოგინდობთ, არ მიზდი გინდა ნავისა».

2125
გამოვიდა თარა ბრძენი, პლატონისა დიდად დარი;
ხვარაზმელის მართ ნახვისა ღმრთისა ხვეწით მემუდარი;
რა ხელმწიფე მისი ნახა, მუნ გაცოცხლდა ვითა მკვდარი,
თქვა, თუ: «ღმერთო, კურთხეულ ხარ, აღარ ვნახე სასუდარი».

2126
თაყვანი-სცა, მერმე ყელსა მოეხვივა თარა ბრძენი;
მოახსენა: «ღმერთო, რა ვთქვა მადლთა შენთა მე სიგრძენი!
ამა ომთა მოარჩინენ, არ უობლენ წვრილნი ძენი,
რა მადლი ვთქვა, რომ ასეთნი წყალობანი მიბოძენი!»

2127
დასხდეს მეფე და ვაზირი, არჩევენ სათათბიროსა.
მეფე ბრძანებდა სიტყვასა გულ-მდუღრად ასატიროსა:
«ვაზირო, ჰგვანდა ძე ჩემი ბროლ-ლალსა გასაჭვიროსა,
ვით მეტყვი: სისხლი გაუშვი, მაგ ძნელსა სავაზიროსა».

2128
ვაზირი ჰკადრებს: «მეფეო, თქვენ უმართლე ხართ მას დია,
მაგრა ჰყავს ტყვედ დარჩენილი, ვინცა მესისხლე ცხადია:
არ გაგიშვებენ ცოცხალსა, უფიცავს მას მაჰმადია,
თუ გარდაუშვებ, გამართლებს, ვინ ღმრთისა დანაბადია».

2129
მეფემან ბრძანა: «ადვილად ნუ მეუბნები, ვაზირო,
თუ დავივიწყო ძე ჩემი, მმართებს, რომ გული ვატირო,
ანუ გავიჭრა მინდორად და თავი გავინადირო,
მიჯობს, რომ მოვკვდე და ჩემი დარჩომა არ დავაპირო».

2130
ვაზირმან ჰკადრა: «მეფეო, ისმინე სიტყვა ასები:
აქამდი ჩემი კადრება არ გაგეგონა ნასები;
ტარიელს თქვენთა სისხლთაგან სწადს სავსე შესვას თასები,
თქვენად საკლავად მიუსხამს უცხო სპა ბევრ-ათასები».

2131
სისხლი გაუშვა ხვარაზმშა, მტკიცე ქნეს მოზავებული;
შეჰფიცეს ყოვლი სიმტკიცე წინასწარ მოსწავებული;
კარგ ვაზირობით არა ჩანს თარასგან დაშავებული;
ხვარაზმშა დადგა, წავიდა ტარიელ გამარჯვებული.

2132
მივა ტარიელ მოყვისთა ფრიდონ და ავთანდილითა,
გამარჯვებული ნადირობს საბინდოთა და დილითა;
იტყვის, თუ: ვერ გარდავიხდი მე ვალსა თქვენ სადილითა,
თქვენ დამარჩინეთ, თუ არ მკვდრად ვიწევ ხვარაზმშას ჩრდილითა.

2133
წამოვიდეს მხიარულნი ნადირობით, თამაშობით.
მტერთა ზედა მოქცეოდეს, მათგან იყვნეს უშიშობით,
მათ მოემწყო ხვარაზმელი, არ დაეგდო შამუშობით.
ერთმანერთსა აქებდიან მხიარულნი, არ ქუშობით.

2134
მოვიდეს მოქალაქენი, გამოეგებნეს ზარითა;
მუტრიბთა ხმანი ისმოდეს ბარბითთა შენაზარითა;
ნესტან-დარეჯან დაშვენდა ელვითა მით მწყაზარითა,
მას სიხარულსა ვერ დავსწერ ხელითა, ვერც აზარითა.

2135
რად ვაგრძელებდე, მუნ დაყვნა მრავალნი დღენი ამონი,
მერმე გაუშვნა სავსენი მნათობნი დაუღამონი;
წავლენ ფრიდონ და ავთანდილ ტკბილნი, გამომსალამონი,
დადგა ტარიელ, თუც ცრემლი სდის ხმელთა დასალამონი.

2136
აავსნა მისაცემლითა ოქსინოთა და შარდითა,
სტავრითა, საკრამანგითა, მძიმითა სადუქარდითა;
წავლენ ფრიდონ და ავთანდილ პირითა მინა-ვარდითა,
გავლენ ზღვასა და მიდიან საროთა განაზარდითა.

2137
მივიდეს, მათი ქვეყანა მათ დახვდა ამოდ ნებითა;
მოეგებნიან, სძღნობდიან წესითა და რიგებითა;
თინათინს პირსა სინათლე ემატა დაშვენებითა;
მულღაზანზარი შეიქნა მეტითა აშენებითა.

2138
ეს ამბავი დარჩომოდა სარგის ლექსთა შეუწყობლად,
აგრევ თმოგვი თმოგველთაგან შესავლითურთ დარჩა ობლად;
ესე სიტყვა მოახსენეს, ვინ ჩანს გმირთა რაზმთა მწყობლად,
მიბრძანა, თუ: «ლექსად თქვიო, მჭევრ-ქართულად დაუშრობლად».

2139
ერთმანერთისა მეშველთა მებრძოლი იმაჯანიან;
ორთავე მტერი მოყვარედ მათ წინა მოიყვანიან;
მათთა ურჩთა და შემკადრთა მიწები უაკვანიან,
ორგულთა მკლავნი შემუსრნეს, ერთგულთა აგულვანიან.

2140
ყოვლთა სწორად წყალობასა ვითა თოვლსა მოათოვდეს,
ობოლ-ქვრივნი დაამდიდრნეს და გლახაკნი არ ითხოვდეს,
ავის მქნელნი დააშინნეს, კრავნი ცხვართა ვერა სწოვდეს,
შიგან მათთა საბრძანისთა თხა და მგელი ერთად სძოვდეს.

2141
რაცა ძალ-მედვა ქებანი თამარის, მზეებრ მნათისა,
ვთქვენი მორჭმა და დიდება, სიბრძნე, ქველობა მათისა,
განვრცომა ივერიისა, არ მარტოდ ამა ერთისა,
სულით სიწმინდე ქრისტესდმი, დამცემი ომარ-ფათისა. (ჱ«, 130რ; N«, 131რ)

2142
ხანი გარდახდა, მოვიდა დღე აღსასრული მეფისა;
დაწვა ლოგინად, დავარდა, მას მაჯა აღარ ჩქეფისა;
თქვა: «ჩემი ასრე დაცემა, ვიცი, ამ სოფელს ეფისა,
აწვე სარიდან მამგვარეთ, ანდერძი ვჰკადრო კრეფისა». (ჳ, გვ. 467)

2143
ღმერთს ერთ ქალ-ყმანი მიეცა, ოთხმოცდაათ წელ-ხანია;
შვილი კარგა სჯობს მამასა, ერქვა მას სარიდანია;
ქვეყანა იმას ეხვევის, სრულა ინდოთა სპანია,
მისთვისა უნდა სამეფო, პირველად მის მაქანია. (ჳ, გვ. 468)

2144
შვიდთა სამეფო თავადნი ტარიას შემოჰყრიაო,
სარიდან შიგნით შევიდა, მამასა გარდეხვიაო,
უთხრა, თუ: «შვილო, ნუ სტირი, სოფელს ეს დაუდვიაო,
ძველნი წავლენ და ახალნი ამოვა ნაზარდიაო. (ჳ, გვ. 468)

2145
სოფელი არვის დაინდობს, არც დიდსა, არცა მცირებსა,
ვისაც რომ კარგი უნახავს, ბოლო ჟამ აატირებსა;
მახე დაუდგამს ყვევლთათვის, ნახეთ, თუ რას აპირებსა,
ჩავარდების და დაამსხვრევს რკინასა, ქვა-ქვიტკირებსა. (ჳ, გვ. 468)

2146
აწ მე მივალ ამ სოფლითა, დღე გათავდა ჩემი ირე;
ღმერთმან მოგცეს ხელმწიფობა, ტახტთა დაჯე, დაიჭირე;
ხმალი წელთა შემოირტყი, გული შენი აქვიტკირე;
ერთგულთ უყავ წყალობანი, მტერთა ზედან გააგმირე. (ჳ, გვ. 468)

2147
უხვად გაეცი მრავალი ოქრო, თვალ-ხას-ატლასია;
მზეებრივ სულა მოჰფინე ქვრივ-გლახა, თუნდა ხასია;
პურობდი, ლხინსა ნუ მოშლი, თქვან, რომ სოლომონთ დასია,
მტერი დაწვი და დასდაგე, გახადე ვითა ფლასია, (ჳ, გვ. 469)

2148
ხუთს დღესა ლხინი, პურობა ჰქენ, ვინც რომ გინა ვინაო,
ხუთს დღესა სამართალი ჰქენ მოწყალეს ღმერთსა წინაო,
ხუთს დღეს მშვილდით და ისრითა ინადირებდე შენაო,
ხუთს დღესა შეისვენებდი, ხალვათად იყავ შინაო. (ჳ, გვ. 469)

2149
ყოველს კვირასა ლოცვასა ნუ აიცილებ შენეო,
მღრთის სამსახურში შეუდეგ, ცრემლიცა დაიდენეო,
კვირაში ერთხელ იბურთე, სრულ ჯარი დააშვენეო.
ამა ანდერძსა დაჰყვები, დღე-გრძლად იქნები შენეო. (ჳ, გვ. 469)

2150
თუ შორიდამ მიგივიდეს მოციქული სხვა მეფისა,
კარგა დახვდი, ლმობიერად, რაც მართებდეს ვისცა ვისსა;
ცამდი მაღლად მოგიხსენონ, შენც მისწერე, როგორც ღირსა,
თვარა შენსა ურჩის მქნელსა ნუ უჩვენებ მიწყივ პირსა. (ჳ, გვ. 469)

2151
მოგილოცონ პატრონობა, შენცა ტკბილად მოიკითხე,
აჩუქე და სრულ აავსე, ლაშქართა და ჯართა მისცხე.
ასრე გახდის გაცემანი, ააყვავებს ვარდსა ის ხე;
მტერი ფერხთა მოგექცევის, იქნას ჯაბან, ივაც-ითხე. (ჳ, გვ. 470)

2152
ეს ანდერძი გაათავა, დაასრულა არე მარე:
სახელმწიფო მიაბარა, სრულ ქვეყანა, არე-მარე;
აწ სარიდანს გარდმოსცვივდა ბროლის პირსა ა რე მარე,
ერთობილთა დიდებულთა გარდმოჰყარეს ცრემლი მწარე. (ჳ, გვ. 470)

2153
სრულ ინდოთა თავადებთა შვილი ვედრა, მიაბარა:
მაგისია ინდოეთი, სხვას მიხვდების არვის არა;
რომე ჩემს დროს მსახურებდით, ასრე თქვი, თუ: არ მამკვდარა.
აატირა ყველაკაი, თავს იცემენ, თქვიან: არა! (ჳ, გვ. 470)

2154
ანადირებდეთ, ასწავლდეთ წაღმა-უკუღმა სროლითა,
მერმე მოედანს გამართეთ ცხენთა დგინება რბოლითა;
ყოვლის ზნეობით გაავსეთ, არამც თუ შინა წოლითა,
ამანცა თქვენა აგავსოს საქონელ მრავალ-ქოლითა. (ჳ, გვ. 470)

2155
მერმე შვილსა მიაბარა ინდოეთი, ჯარი ყველა:
«რაც მე მექნას, ამა ჯარზედ უხვად იყავ არ ერთხელა;
ვაზირები ივაზირე, გაამაგრე თემი ყველა,
მტერი ასრე შეგექნების, რომე იყვნენ ტურა-მელა». (ჳ, გვ. 471)

2156
ვინ იცის, თუ მტერი ასტყდეს, უცხო იყოს, გინდა ელი,
თუ დაატყო მორევნანი, ჯარი დაეც ვითა მგელი,
თვარა ფრიდონს გაუგზავნე კაცი მალი, გულ-ფიცხელი,
მასვე წამსა მოგეხმარვის, ავთანდილცა მასთან მვლელი. (ჳ, გვ. 471)

2157
გახსოვს, ყმანო, მათ რა უყო ხვარაზმელთა მაშინა, რა!
შინ ჩაუდგნენ, ამოაგდეს, მიწით ცამდი აამტვერა;
ორს წელიწადს ციხეშია შეამწყვდია, შეაჯერა,
ასრე მოსთხრის მტერსა შენსა, სახნისმან რომ ჰყაროს თერა. (ჳ, გვ. 472)

2158
გამოესალმა ჯარსა და შვილსა აკოცა პირსაო;
ზოგნი და ზოგნი თავადნი, ახლოს რომელიც ღირსაო
ყველამ კალთასა ეხვია, იგლეჯენ წვერთ და პირსაო,
ერთობით გარეთ გავიდნენ, ნატრობენ სიკვდილს, ჭირსაო. (ჳ, გვ. 471)

2159
დაახალვათა მეფემან სადგომი, სრასა ავალსა;
წევს, მარტო მოსთქვამს ანდერძსა და თავის გარდასავალსა,
რაც პირვლად გარდახდომია, ბრძანებს, მართ ვითა სავალსა.
«ავი ყოფილხარ, სოფელო, არვის დაადებ ჰავალსა». (ჳ, გვ. 472)

2160
აჰა მოგესმნეს სოფლისა საქმენი თავით ქვენამდი!
მოგვიგონენით, ყოფადნო, პირველ-ყოფილნი თქვენამდი!
რა გესმნეს ძნელნი ანდერძნი, ღაწვთა ტირილით ქვე ნამდი,
ყურად იხვენით, რაცა ვთქვა, მე სულთა აღმოფრთქვენამდი.

2161
გხადი, ყოველნო სულ-დგმულნო, ხვეწნით და მე თაყვანებით,
ხილვად აწ ჩემთა საქმეთა თქვენ აქა მონაყვანებით!
სული განეყვის ხორცთაგან მძლავრებით, არ წაყვანებით,
მეწყალვის, ვხედავ, გლახ, მისი მოგლა და მონაყვანებით.

2162
ჟამ ერთ გაუშვით ყოველი სოფლისა უბან-დაბანი,
უგულებელს ყავთ ზრუნვანი, სახლი და ვანი და ბანი,
მიმოკვეთანი, გაჭრანი, სიცილი, მღერა და ბანი.
ისმინეთ ჩემნი ანდერძნი, ცუდია დაფ-დაბდაბანი.

2163
შემომერტყენით მიდამო, მოსხედით, მომეკარენით,
ზოგთა მზირ მიყავთ ერდოთა, სარკმლით და მომეკარენით,
ნესტან-დარეჯან, მკოცნიდი ბაგით და მომეკარ ენით,
ჯვარს ვაცმევინებ სოფელსა, ურია მამეკარენით.

2164
გულისხმა ყვენით, აღმოვსთქვამ მე თქვენსა შესაძინელსა,
დასაუნჯებსა სულთასა, არ კარგვით არ საძინელსა;
მღვიძრად ყოფასა სწავლასა, არ-რულსა, არ-საძინელსა,
ცრემლთა ადენდით ცხელებთა, არ ყინვით ცივ-საძინელსა

2165
მე ვიყავ მეფე ეგეთი, ვითარ მოგითხრა წერილმან,
ბოლოდ დამდაგა სოფელმან, ნავთმან, ფისმან და წერილმან,
საჭმლად მიშოვა ჭიამან, ბუზმან და ძაღლის მწერილმან,
ვა თუ დაგსაჯნეს, მიჯნურნო, ძაძამან ამოწერილმან.

2166
ადამის თესლი სხვა ერთი მე ვერა მჯობდა ვერითა,
ვერ სახით, ვერ ახოვნებით, დამეგმოს სიავე რითა!
აწ მამიახლა სიკვდილი, მამლამის თვალთა ბღვერითა,
დამბღუჯა, ვერავინ გაგვყრის გაზითა, ვერცა კვერითა,

2167
ნუ მიენდობით სოფელსა, საქმესა ცუდა, მუხთალთა,
არვის მიგინდობს, რაძი ვინ კარგთა უყოფდეთ, უთვალთა,
ბოლოდ ჟამს დაგცემს, შეგიბრკმობს ფერხთა და მართ ნაკუთალთა,
ყველასა ერთად მოგიყრის მის დღეჩი დანახუთალთა.

2168
ესე დღე ყოვლთა ზედა აც, ქვეყანად ვინცა იშობა;
მუხთალსა, ცრუსა სოფელსა სჭირს კაცთა ზედა იშობა;
არ აღირაცხვის სიცქაფე მისი, ვით ზღვისა ქვიშობა,
ბოლოდ ასრე იქს, ცუდია ცქნაფვა და მისგან შიშობა.

2169
ყოველნი დავიხოცებით, სრულად ერთობით და რამად,
მით დაგიტეობ მცნებასა, მიენდვნეთ ცუდად, არ ამად;
ვიტყვი მუხთალსა სოფელსა ცრუდ და მიუნდოდ, არამად,
წყეულმან, ნახეთ, რა მიყო, ძმანი არ მაძმნა, და რამად.

2170
ვერათ მორჩებით, უწყოდით, ვერ ხვეწნით, ვერ მუდარებით,
ვერ-გარდახვეწით, აღფრინვით და მთათა დაბუდარებით.
ციხის ციხეთა აგებით, ცათაცა დაუდარებით,
მაშინ მოგგონდეს ყოველი, ოდესმცა ისუდარებით.

2171
აღარას გვარგებს ტირილი, სულთქმიდეს, მაშინ ახევდეს;
ერთი მეორეს უჭვრეტდეს, მტირალი, ქუში ნახევდეს;
სჯობს იუნჯებდეს მუნასა, აქა არ შეინახევდეს,
გარეთ გასცემდეს, უხობდეს, ატლასთა არ შინა ხევდეს.

2172
თქმულ არს: სიკვდილი უფალ არს ხორცთა და ანაგებისა;
არ ეშინიან მძლავრთაგან ნივთთა და მონაგებისა;
არ შეეწყალვის ჭაბუკი, გლახა არ ეძაგებისა,
არა ჰკვირდების თვალ-წარბი, ჰაერი ღაწვ-ბაგებისა.

2173
სოფელი ამად გვაღორებს, გვღებავს ფერად რა მინისა,
ჟამად გიუხვის, რაც სთხოვი, ესე მთნავს, ესრა მინისა.
ანაზდად გაგტეხს, რა გკადრო ჭიქისა ან რა მინისა,
ჩემსა არ ჯერ-ხართ, სახედ გიც ვისისა და რამინისა.

2174
არ გაგითავდეს არავის ესე სოფელი წამიერ,
ისწრაფის მუნვე მიქცევად, მოკვდავი ეს მიწა მიერ,
მას ნეტარ, ვინცა სიმართლით წავიდა უბიწ ამიერ;
ცუდია აქა მეფობა, სრულობით ვერ იწამიერ.

2175
თქვენცა ისმინეთ მეფენო, მთავარნო და დიდებულნო,
არ ძალით თქვენით რას მქნელნო, ღმრთისაგან გადიდებულნო,
თვისნო, არ-თვისნო, მშვი-ნაშვნო, ძმანო და მადიდებულნო,
აწ განეყავით გლახაკთა, ლარნო აქამდი დებულნო.

2176
იყვენით მართლ-მსაჯულობით, სიმართლის მიმსახველობით,
ღმრთის შიშით, სჯულთა მტკიცნობით, მცნებათა დამარხველობით,
ქვრივთა, ობოლთა მსჯელობით, გლახაკთა გამკითხველობით.
არ ბნედით, არ აშიკობით, არ გაჭრით, არ ახ ველობით.

2177
მიუნდობელო სოფელო, რას ბრუნავ, რას მუხანათობ?
ოდესმე სწუხ და აბნელებ, ოდესმე არ სწუხ, ანათობ;
არვის მიგვინდობ წამ ერთცა, ჟამთა არვებ, თუ ხან ათობ,
დაგვწვავ კვამლურებ ბნელითა, არ ვითა ხე მუხა ნათობ.

2178
უხვაიშნოო, წყეულო, მოდი, სიკვდილო, მომკალო,
მომზადენ ცელნი, მოლესენ, ჩემო, უჟამოდ მომკალო!
თქვენთვის შევიქენ საჭმელად, ჭიანო, მჭამდით, მო, მკალო:
ჩემი გავლეწე, დავაგდე, ამ სოფლის მე დამთმომ, კალო.

2179
მოდით, მომიზღეთ, მიჯნურნო, ცრემლნი რომ ისესხენითა;
მიჯნურნო, ეგზომ ტურფანი ჩემებრ სხვას ვის ესხენითა!
გარდაეშალე ბროლზედა, ყორნისებრ თმის ესხენითა,
აღელდი, მელნისა ტბაო, გიშრის ტყის ძირს ესხენითა,

2180
ვეღარ ვმლიქნელობ ჩემებრივ, აშიყნო, მე აწ არ ენით;
თანა მამყევით, მიჯნურნო, საფლავის არე წარენით;
ცრემლნი დასთხივეთ თქვენ ჩემთვის, გლახ, თავნი გაიმწარენით,
საფლავი სრად და საწოლად, სუდარი მიზეწარენით.

2181
აწ მშვიდობითმც არს, რომელმან სჯულ-მიდვა და მადინაო
მშვიდობით, ტურფავ მაჩიტო, მაქაო და მადინაო,
სოფელმან მსგავსად წყაროსა სისხლის რუ დამადინაო,
გულით მით წითობს, მომინდე, შენ არად ამადინაო.

2182
თქვენმცა მშვიდობით, პატრონნო, მსაჯულნო, ჩემებრ მეფენო
სახელმწიფენო ჭურჭელნო, ოქსინოვ ქვეშე მეფენო,
თავადნო, სპანო, მტერთათვის ლომებრ მბრდღვინავნო, სეფენო,
ყოვლნი მტიროდით საბრალოდ, ჩემთვის ცრემლისა მჩქეფენო.

2183
თქვენცა მშვიდობით, მშობელნო, აწ ჩემთვის ჭმუნვით გასულნო,
თვისნო ტომნო, და-ძმანო და შვილნო – ძენო და ასულნო,
იარაღნო და მონანო, აწ ჩემგან სხვაგნით წასულნო,
აწ მიიბარეთ, გლახ, სული, ზეცისა ძალთა დასულნო.

2184
ვამე დაიხსნეს კავშირნი, არ მფეთქენ მე მაჯანია,
ცუდ იქმნეს მკლავნი მაგარნი, ვა მტერთა მემაჯანია!
მკლავნი, რომელსა ვერ მბრძოდა იგ დევი ქაჯ-მაჯანია,
გამოისალმნეს, გაუშვა ქვე-მდგომმან ხორცმან ჯანია!

2185
უჩემოდ დაჭნი, ვარდო და იავო, ფერ-მკრთალად იყავ!
ვით დამთმე, ლალო და ბროლო? ძოწო და სათო, რა მიყავ?
კვლა იაგუნდო, ნავღელი, გატყდი და შუა გამიყავ,
აწ მარგალიტო მჭვირვალო, ნუ მტირ და ბაგე დაიყავ!

2186
ჩემი გარდახდა, სურვილო, რას გარგებს, რაზომც ინანო!
და მოადინეთ სისხლის რუ, გაწკრით, ვარდნო და მინანო!
ჩემთანა ცისა მნათობნო, რანო და ანუ ვინანო,
მზე მზეთა მოვჰკვე მტიროდეთ, გულნო, კლდენო და რკინანო!

2187
აწ ეს ვითხოვო ღმრთისაგან, სააჯოდ დიდად ძნელია.
სადა არს ჩემი სავანე, მუნ განმინათლოს ბნელია,
მისთა ელვათა მაკრთობდეს, არ მცხინვარე ყოს, ნელია.
ანგელოზთ თანა ვფრვინვიდე, ვადიდო ჩემი მხსნელია.

2188
სული, რომელი აწ ჩემგან ჩანს უტყვად დანახულები,
მუნ დაამკვიდროს, სადაცა ჰყვანან მართალთა სულები,
შორს ქმნას ნაწილსა, რომელთა არს დამზრალ-დანახულები,
რომელსა თიკნად უწოდენ, არს მარცხნით წანახულები.

2189
ამ სააჯოსა ღმრთისაგან კვლა ვეღარ ვითხოვ აროსა:
გლახ, სულსა დახსნას ბნელი და ნათლისა გზასა აროსა.
მართალთა თანა შეჰრაცხოს, ზრდიდეს მართ ვითა საროსა,
ედემს ბუნაგი აღუგოს, სამოთხეს დაამყაროსა.

2190
აწ გაიხვენით სატირლად, ტურფა რაც გვქონან ახლებნი
ოთაღნი მსგავსნი ედემთა, კარავნი ნაჭრნი, ნახლებნი,
თავთა იცემდით მხარ-დახდით მონანი ჩვენნი ნახლებნი,
ჩვენ დაგვმარხენით, შთაიცვით, წახვიდეთ რა შინა ხლებნი.

2191
ესე წესია სოფლისა, საბჭოდ მცალს არ აწ ამისად.
ამად არ გეტყვი, მიენდვნეთ არცა ერთისა წამისად.
უწყალოდ ცვალის ჰაერი ტურფისა თვალ-წამწამისად,
ბოლოდ უმუხთლოდ ვერ მორჩი, თუ თავიც წააწამისად.

2192
ესე ისმინეთ ყოველთა დიდმან, მცირემან, მონამან:
«თვით არ გეწიოს, რაც ავი სთქვა სხვათა დანაგმონამან».
დარეჯანს ესმა ანდერძი, სრულყო არ დანაბრკონამან,
არე ვარდისა მელნის ტბამ აღელდა, მორწყო, მონამან.

2193
ანდერძი სრულ ყო, გარდახდა, ენავ, დაიყავ, პირო, და.
ნესტან-დარეჯან მოსთქმიდა, სისხლის ცრემლითა ტიროდა:
იგიცა მოკვდა, არა თქვა: «სიცოცხლე დავაპირო და».
შვილნი ტიროდეს, შეიქნა გლოვა, არ სტვირი ყვიროდა.

2194
ჰგვანდეს, დაბნელდეს თუ მზენი ან ერთგან ორნი მთვარენი;
დიოდა მსგავსად ნილოსა მუნ ცრემლნი მონაღვარენი,
ვნახე და დავჰკრთი სოფელსა და თავნი სხვაგნით ვარენი,
ვჰთქვი თუ: «მივენდო ღმერთსა და ბრალნიმცა აღუარენი».

2195
მტირალთა პირ-დახოკილთა მხართა იტვირთეს, აიღეს,
იგ უსახონი მიჯნურნი თაბუთისაკენ წაიღეს,
იარაღიცა ტურფანი მათნი მათთანა გაიღეს,
ცისა მნათობნი ტიროდეს, სული აროდეს დაიღეს.

2196
მდუღრად ტიროდეს შვილნიცა, მათნი ძენი და ქალანი,
მოსთქმიდეს: «მზენო, სოფელმან ვითარ მოგხადნა ყალანი?
ოხრად უთქვენოდ ყოველნი ციხე-ქალაქი, ყალანი!
დაგვწვენ, ცეცხლისა გვედების უწყალოდ ჩვენ აქ ალანი».

2197
ძე მამას მწარედ მოსთქმიდა, ცრემლი სდიოდა სალამე:
«ვა, გაგეყარე, გმირო, და დათხოვით მოგესალამე!»
თავს დაილეწა კაპარჭი, «გული კლდე მაქვსო, სალა, მე,
ვა ჯავრნი შენნი, სოფელო, მაჭამე კვლავ სამსალა მე».

2198
მაღორებლისა მუხთლისა სოფლისა წესი ბარ ესა:
ყოვლთა მოაწევს ბოლოდ ჟამ ტკივილსა სალმობარესა;
იგი სოფლისა ჯავარნი საფლავთა მიაბარესა,
ზედა მიწანი მიყარეს, მინიჩბეს, მიაბარესა.

2199
აწ მამისმინეთ ყოველთა სიტყვანი ანდერძისანი!
თუ ვიყავ მეფე ვითარი, ენას არ ძალ-აქვს თქმისანი;
მაშინ მოგგონდე მოკვდავი, სულთ ბრძოლა ნახოთ სხვისანი.
დაიხსნეს ხორცთა კავშირნი, ღონე არა აქვს ძვრისანი. (D, ფ. 170ვ)

2200
სიყმის დროს ველთა, მინდორად მხეცთ ჩემგან ჰქონდა სვრანია;
ხვარაზმთ მეფის ძე დავჰთრგუნე, აღარ აქვს ხელთა ძვრანია;
როსტევანს უნდა შეპყრობა, ყმა მწივა ოცდა-რვანია
ხატაველთ როგორ დააჩნდა ჩემგან მათრახის კვრანია. (D, ფ. 171რ)

2201
რა უყავ რამაზ მეფესა ან ფრიდონის მტერს ვნებითა,
ქვაბს დევნი როგორ გავსწყვიტე, ლომ-ვეფხთ ვეგონე სნებითა
ქაჯთ ციხე ძალად წაუხვენ, რამაზ გაუშვი ნებითა,
ხვარაზმშა ხმალ-შეხვეწილი გავბეგრე ჭკუა-მცნებითა. (D, ფ. 171რ)

2202
ლხინი შევჰქნი და ვიშვებდი, მტერთ არა მქონდა რიდები;
გამარჯვებულსა მშვენოდეს, რა თავს მეხვივის რიდები;
აწ წაველ, გავჰხე სოფლისგან, თქვენც გასავლად გიც ხიდები,
ხორცნო, მიწამან გიტვირთოს, ძვალნო, სადამდის იდები? (D, ფ. 171რ)

2203
თვალნი დაბნელდეს, რომელსა მელნის ტბა გარე უარდა;
ღაწვნი ზაფრანად გამხდარა, რომელი პირველ უარდა;
მკლავნი, ქვაბს დევთა მახოცნი, აწ შუბიდაღმან უარდა;
სენთაგან დადნა, საკვდავად შეიქნა, უარ-უარ და. (D, ფ. 171რ)

2204
თქვა, თუ: გამწირა სოფელმან, ხორცნო წადი და სულ ები
პირველ მინდორად გაგაჭრო, აწ ყელს მოგჯარა სულები;
მჭვრეტნო, არ დაშლი ტირილსა, რომ ბევრჯელ გითხრა «სულები».
პირი მილურჯობს და გული ცემით შემქნია სუ ლები. (D, ფ. 171რ)

2205
რაცა მემართა, მიიწყო სოფელმან ჩემი ბეგარა;
რაც შვება მამხვდა, საჩემოდ არ იქნა, გამოდეგ არა;
რაცა ვინები, მიუხვის, ესე გთნავს, ანუ ეგ არა.
აწ უნდა მშალოს ნივთთაგან, მიწასა მიმცეს მე გარა. (D, ფ. 171რ)

2206
სახლნო, დაგაგდე უმკვიდროდ, სარკმელნო, ერდოვ, რა ბანო!
მომთქმელნო, ჩემნო მტირალნო, ზარნო, ზახილნო, რა ბანო;
ღაწვნი ყაყაჩოს მფერავნი, ცრემლნო, აყვითლეთ რა ბანო,
მოსემ ვით გამცნო, მგოდებდით, კარანო, ჩემთვის რაბანო. (D, ფ. 171ვ)

2207
რაცა მე მიყო მუხთალმან, თქვენც რამე გავნოს ეგება;
ვინცა მიჰყვება ჩემებრივ, გულსა ლახვარი ეგება;
ფიცხელი ვერსით გარდუხლტეს, გამქცევსა წინა ეგება;
ნუ მიენდობით, გასინჯეთ, ვის მართლ მჭვრეტლად გაქვს ეგება. (D, ფ. 171ვ)

2208
აღარ დამინდო სოფელმან, შეიქნა ჩემთვის უხანო,
ნუ მიჰყოლიხართ, უფალნო, პატრონო, ბეგნო, ნუ ხანო!
გულს შუა საკვდად ისარი მკრა, არა გამახუხანო.
ჩემისა სიკვდილისათვის ამხანაგებიც წუხანო. (D, ფ. 171ვ)

2209
ფრიდონ მტიროდი პირველ მე, მერმე ავთანდილ ხლმიანი,
რემა წაგისხით, ვლაღობდით, აწ აღარა ვართ ხმიანი;
წავედით, ჩვენთვის დაბნელდა მზე კამკამ-სინათლიანი;
ჩვენი მიფარვა, წახდომა არის შენთვისცა ზიანი. (D, ფ. 171ვ)

2210
ძეთა შეგვედრებ, რომელთა ჯერ არ იციან ბრძოლანი,
მაგრა მიქნია ამათთვი ნაწვართთა ყმათა ყოლანი;
ამათ ასწავლე ჩემებრივ ისპად ისრისა სროლანი,
ვა მიგვჭირდების წასრულთა მუდმად მიწაზედ წოლანი. (D, ფ. 172რ)

2211
ამ სოფლისგან წასლვისათვის მტერთა იგეს ჩემზე იში,
აღარ ვეჭობ, რამაზ რომე ჩემს შვილს დასდვას რამე შიში;
ვერც ხვარაზმშამ ძეთ ჩემთ რამე გამოჰპიროს შამათ-ქიში;
მოდით, ჩემნო დამმარხველნო, მამაყარეთ მიწა, ქვიში! (D, ფ. 172რ)

2212
სულთ ამოსვლის დროს შემოგტირ, მიწად გარდმექცა კაცება;
ჩემნო დაზრდილნო მონანო, შექენით თავის ტკაცება.
თმანი დაფხვრენით, ულვაშსა, წვერს უქმნეთ ხელის ტაცება!
სრულ დაიგლიჯეს მონათა თავს თმანი, ან პირს რაცება. (D, ფ. 172რ)

2213
რაცა სოფელმან წყლულები დამდვა, ვერ მკურნა მალამა;
ცრემლთა ღვარისა მორევსა მიმცა სარჩობლად, მალამა;
სიყმის დროს რჯანი მიმრავლა, ბოლოს სიკვდილი მალამა.
წავალ და ხორცმან მიწასა საჭმლად და სადნოდ მალ ამა. (D, ფ. 172რ)

2214
მხეცთა ვსვრიდი, ვერსად მორჩის ისრის ჩემის განაკრავი;
საჭმლად მქონდის ნადირთ ხორცი, არ თუ თიკან, განა კრავი;
მტერთ ვერ ქნიან შესაპყრობლად გზანი ჩემნი განაკრავი,
მედვის გორად თვალ-გუარი, არ წვრილ-წვრილად განაკრავი. (D, ფ. 172რ)

2215
შვილო სარიდან, უჩემოდ თვალნი ცრემლითა შენამე,
გულსა არ უთხრა: «მტერთაგან ვიჯაბნე, მამხვდა შენა მე».
ჩემთ ძმობილთ ძეთა მსახურე, ეტკბე, ემდაბლე, შენ ამე,
მტერთ ეპასუხე, როგორც მე, იკითხე, მექნას შენ ამე. (D, ფ. 172ვ)

2216
სიცოხლესაც ბევრი მსაჯა მე სოფელმან მუხთლად მქცევმან;
ბევრჯელ მარტო დაბნედილმან, არ მტერთ ომში გამომქცევმან;
ხვარაზმშ შუბი შემომლეწა, თვითვე ცხენის წამომქცევმან,
აწ სიკვდილმან მიძაბუნა, ჩემის სახლის დამაქცევმან. (D, ფ. 172ვ)

2217
სიკვდილო, რასთვის არ მამკალ, როდესაც ვიყავ ხელია!
დაბნედით მპოვა ავთანდილ, თვალთ მავლო მან სახელია;
აწ ჩემი ასრე წაყვანა ან შენი რა სახელია?
შემიბრალებდით, მსმენელნო, თუმცა გვერც გიახელია. (D, ფ. 172ვ)

2218
სიკვდილი მწევს და მპატიჟობს, დამიწყო მისკენ ბირება;
პირველ მიქადა დღეთ სიგრძე, აწ არ მითავა პირება;
გაგჰხედით ორნი მნათობნი, ვის ძვირად გვქონდა ღირება;
ჩვენს უკან ლხინი, სიუხვე, თქვენც იცით, დაიძვირება. (D, ფ. 172ვ)

2219
ის დღე გიჯობდა, დარეჯან, როს ქაჯთა ციხე ავიღე!
სხივთა ელვა და ციმციმი, შუქნი მიდამო გაიღე,
შენ და ასმათი შეგყარე, სულთქმა გულთაგან დაიღე,
აწ მზიდე საფლავისაკენ, მივლე, საკაცე წაიღე. (D, ფ. 172რ)

2220
ნესტან-დარეჯან ატირდა, ანდერძს დაიწყო წერება:
ჩემთა მნახავთა გიმძიმდეს, რომ შუქი მამემტვერება,
არ დაიშალა სოფელმან პირვლიდგან ჩემი მტერება,
არც მე ვშორდები ტარიელს, ვეღარვინ ვერ გვეტერება. (D, ფ. 172რ)

2221
რა დავიბადე, გსმენიათ ჩემთ სხივთა კამკამ-კრთომანი;
ზრახვასა თავი დავრიდე, მით არ მეწივა ცთომანი;
ტარიელ ჩემთვის ბნდებოდა, მეც მქონდა მისი ნდომანი,
ხატაველთ ომი უბრძანე, ფიცხლავ ქნა მან მიხდომანი. (D, ფ. 173რ)

2222
გამარჯვებული მოვიდა, ხელთ კოდილ იყო ომითა,
რამაზ მოგვარა მეფესა ხელ-შეკრულ წინ წადგომითა;
ხვარაზმშს ძე სთხოვეს საჩემქრმოდ, არ ვიქმენ მე მიხდომითა,
ტარიელ მოკლა ანაზდათ, შეიქნა სულთა ხდომითა. (D, ფ. 173რ)

2223
მეფე გაუწყრა დას დავარს, ვინ ჩემი იყო მზრდელია;
დავარ მცა, ქაჯთა ხელთ მიმცა: «ჰქენით ჭირთ-გარდამხდელია»;
ნავს ჩამსვეს, რაზა დაკლიტეს, არ იყვნეს პირ-ამხდელია,
ზღვის წყალსა ვსვემდი სიმწარით, მეგონა ველის ყრდელია (D, ფ. 173რ)

2224
ქაჯთაგან ფათმან წამგვარა, მათ გაუცუდა გრძნებანი;
უსენ გატეხა საფიცი, მთვრალმან ქნა განჟღავნებანი;
მიმცეს მეფესა, გამპარავთ ქნეს ჩემი ქრთამით ნებანი;
ფათმან მიველ, თავისა ვჰქენ ცხენით წაყვანებანი: (D, ფ. 173რ)

2225
წაველ, გზაზედ დამიჭირა როშაქ, მიცნა ქალობითა;
წამიყვანეს, ვერ წაუველ ცხენ-ფიცხობის მალობითა;
ქაჯთ მეფემან მკითხა: «ვინ ხარ?» – ვერ მათქმივა ძალობითა.
მოვიდეს და ციხით ვიხსენ ავთანდილის წყალობითა. (D, ფ. 173რ)

2226
წამიყვანეს, ქაჯნი ჰხოცეს, ციხე შექნეს სამთავ ქცევითა;
ფათმან ვნახე ფრიდონისას, ვიყავ კაის ყოფა-ქცევით;
ასმათ წამყვა, ქვაბნი გავლეთ, არ ვჰყვით ცრემლი განაქცევით.
რა თინათინ ვნახე, მნახა, ჩვენ ვჰქნით შუქნი განაქცევით. (D, ფ. 173ვ)

2227
წამოველ, მოველ ინდოეთს, მოგვშორდა საქმე მტერული;
მტერნი გავაძეთ, ვიშვებდი, არ ვიყვი მე უფერული,
აწ კარს მამადგა სიკვდილი, გულსა ლახვარი ძგერული.
ესე სოფელი ამიჩნდა სიზმარი, ძილი მე რული. (D, ფ. 173ვ)

2228
აწ თან მივსდევ მე ტარიელს სიკვდილსა და საფლავს შინა;
ანდერძს გკადრებ, გვახსენებდით, ვინც დასდგებით თქვენ აქ შინა,
თუ ჩვენ მივსდით, ესეც მიკვირს, რად თქვენ ვეღარ შეგაშინა,
სული მივსცეთ წამღებელთა, გვამმა ხორცში აღგვაქშინა. (D, ფ. 173ვ)

2229
ჟამმან ჩემმან უხანომან დამიბნელნა თვალნი მნათი,
ღაწვი ვარდი ზაფრანად ქმნა და გაცუდდა მინა, სათი,
დამედარვის ვერცვინ მარტო, ვერც თუ შეკრბენ ერთგან ათი.
აწ სოფელმან ჩემზე ბრუნვით მოიხმარა მისი ხლათი, (D, ფ. 173ვ)

2230
აწ დავმიწდები, წახდების ღაწვი ბადახში, ლალები,
სანდომობა და უსული, სოფლისა ჯავარ-წყალები;
მიწა დამალპობს, წამახდენს, ვარ თქვენგან შესაწყალები,
მამთქმელთა ჩემთა ცრემლი სწვეთს, გული შეჰქნია სალები. (D, ფ. 174რ)

2231
სოფელს მივენდევ, მეგონა, ყოფა არ წამიხდებისა;
უყურე, ახლა რა მიყო, თუ ჩემზე რა მოჰხდებისა!
რაცა მე მიყავ, სოფელო, იგიმც შენ გარდაგხდებისა
სულს როგორც მე მცლი გვამთაგან, ეგრემც შენ ამოგხდებისა. (D, ფ. 174რ)

2232
მივალ და მართლა არ ვიცი უცთურად წავლა გზებისა;
მნახავთა ჩემთა ვის ესმის, ედების ცეცხლი გზებისა;
მოაგონდების შუქ-კრთომა მას, არა სხვისა მზებისა,
რაღა ვიჩივლო დაგმობა სოფლისა მიზეზებისა. (D, ფ. 174რ)

2233
რადგან სწორად გარდახდების ავი ანუ კარგი ვინ ა,
მაშ, წამი-ერთ რა ვის გავა, გარეთ იყოს თუნდა შინა;
აქათ ბარგსა რასა ვზიდავთ, აწვე წასვლა სხვაგან გვინა,
საკაცე და თუნდა ტახტი სწორიაო ბრძენთა წინა.

2234
ამა ჩემსა გაზრახულსა იკითხვიდეს ანუ წერდეს,
ფუ მას კაცსა, რომელიცა სოფლისაგან არ შესჯერდეს;
ტარიელ და ცოლი მისი სიბერითა გაუშვერდეს,
დაყვნეს წელნი ოთხმეოცნი, დაბრმეს, დაღრკეს, დაცაბერდეს.

2235
ერთი ყმა და ერთი ქალი მართ მათნივე შესაფერნი,
ღმერთმან მისცნა ესე შვილად, საჭვრეტელად შვენიერნი;
ელვანი და შვენებანი მათგან ჰქონდეს მათ მიერნი,
მსგავსნი მსგავსსა წარმოშობენ ციერნი და მიწიერნი.

2236
დღენი მათნი წაიარეს, დაბერდეს და დაუძლურდეს;
ტარიელის ლომნი მკლავნი მეტად გაუუსუსურდეს;
ბედისაგან მადრიელნი სოფელსავე მოემდურდეს;
სოფლისაგან გაბჭობითა ბრძენთა წიგნი დადასტურდეს.

2237
სოფელს მყოფსა ყველაკასა ესე არვის არ ასცილ დეს.
მათ სოფლისა შვენებათა წყალ-ჯავარი გაუწბილდეს,
მიჯნურობა გაუსუსტდა, გონებანი გაულბილდეს,
სიყვარული გააცივეს, ერთმანერთსა უკუგრილდეს.

2238
ტარიელ და ცოლმან მისმან ტახტოსნობა მოიწყინეს;
მეფედ დასხნეს შვილნი მათნი, ნაცვლად მათად დაადგინეს;
ერთსა წელსა დაიხოცნეს, მიწვეს მიწად, მიიძინეს,
მზესა ლომი არ გაჰყარეს, მასვე თანა დააწვინეს.

2239
კაცი მოჰკაზმეს, გაგზავნეს ფრიდონთან წიგნი შავია;
ღმერთი გამიწყრა, მოვშორდი, დავრჩი ვაგლახი ავია,
ანდერძს გვედრებდა, ტიროდა, ფრიდონ არს ინდოთ თავია;
ახლა თქვენ იცით, თუ მოხვალთ, გეყოფის ერთი ნავია. (ჩ«, ფ. 169 რ)

2240
კაცი მივიდა, ფრიდონსა წიგნი მიართვა ქებულსა,
რა წაიკითხა, ათრთოლდა, დაეცა მათთვის ვებულსა;
ტირის, იძახის: «ვა, ძმაო და დაო, მოშორვებულსა,
რასთვის დამაგდეთ ღარიბი აქ მარტო მიწას შვებულსა?» (ჩ«, ფ. 169 რ)

2241
ისმინეთ, ძენო კაცთანო, ანდერძი ავთანდილისა!
ვიტყვი, მსგავსია სოფელი, ეს მუხანათი, ჩრდილისა;
სწორია ჟამი მწუხრისა კრულთანა, ავთან დილისა,
ადრე დალპების, გაცვთების, ვით ქსელი ნაქვს-მანდილისა.

2242
რა მიიახლა სიკვდილად, დაუწყო ხდამა სულითა,
ხელთა იხრიდა, კრთებოდა სიტყვითა დამასულითა;
თქვა: ვეღარ მიხსნას ძმამან და ვერცაღა დამა სულითა,
მუნ შემიწყნაროს, რომელმან მიწა ადამა სულითა.

2243
რაზომც გამეფდა, ცად ვინ თქვა კაცი შთამოსრულ ან ასულ,
ცუდია აქა დიდობა, ვარდი აწ მეც ვჩან დანასულ,
უხვაიშნოა ესე დღე, ძე რაღას მარგებს ან ასულ,
მიწა მიიქცეს მიწადვე, ხორცი მოკვდების, განა სულ!

2244
სიჭაბუკისა ყვავილი დაჭნა, ჩანს ავად ვარდია;
პირველ მტერთ ზედა სიმაღლით ვსჩნდი ორბებრ მონავარდია;
აწ წაველ მგზავსი გმირისა და ფერად მინა-ვარდია,
თანა წამამყევ, თინათინ, ჩემს უკან ნუ დავარდია!

2245
იგიმცა კაცი კრულია, ვინცა მიენდოს სოფელსა,
მოლ იზღარსა და მუხთალსა, სიცილით ჰკოცნის ოფელსა,
პირველ სიცოცხლის მქადესა, ბოლოდ უარის-მყოფელსა,
მუნ დამკარგავსა კაცთასა, აქაც ხან-დაუყოფელსა.

2246
შეიწყნარენით, ნაარსნო, მცნებას გასწავებ არ ავსა;
ნუ მიჰყოლიხართ სოფელსა, ნიავსა, ქარსა არავსა;
მუნ იუნჯებდით, სად ღმერთი დასდგამს სიმართლის კარავსა,
სადა ვერ უკბენს მღილი და არ ძალ-უც პარვა მპარავსა.

2247
მიჯნურობისა სახმილმან დამწვა მძლავრ ანაგზემან და;
მზე მოვჰკვე, თავის გამოღმა შენ დამიტირე მზემან და;
სხვამ ჩემოდნობა ვერა ქნას ყოველმან მონაზემან და,
ცავ, შთამოიქეც, მნათითურთ, აწ რადღა ჰყოვნი ზე მანდა?

2248
მტიროდით თქვენთვის დამწვარსა, მიჯნურნო, ჩემთვის ურვილნო,
გამზრდელნო, თქვენცა გაზრდილნო, ტურფად ისპანო, ჭურვილნო,
ხასნო, აზიზად ნანახნო, თავნო ნაზობით ბურვილნო,
სულთქმით მამთქვემდით, ბაგენო, და უბანებდით, სურვილნო!

2249
თინათინ, პირველ სურვილი პირის შენისა ამარე,
აწ ლომმან თავი გამარა და, მზეო, შენ მასამარე,
აქა ნარბენთა სწორად ვლოთ, უიცი იგიც სამ არე,
ერთად წავიდეთ, აჰა მზა ჩვენთვის თაბუთი, სამარე.

2250
ავთანდილ გკადრო, მისმინეთ სიტყვანი შესაწუხანი:
ვინ შავარდნისებრ ვფრთოსნობდი, აწ მამხვდა თვალთა ჭუხანი,
დაჭნა შვენების ყვავილნი, აღარ მაქვს ფახი-ფუხანი,
წახდა სიყმისა აერი, გაცუდდეს ეკალ-მუხანი.

2251
ჩემსა ნახვასა ნატრობდეს სრულად არაბთა არები,
ვით გამომიჩნდა მეფესთან მე ჩემი მშვილდ-ისარები,
ტარიელ, ვნახეთ, დავეკრთა, ძებნის არ ვიყავ მზარები,
ვიპოვე, ხადა დევთათვის წაერთო ქვაბთა კარები.

2252
წაველ, ვისთვისცა ხელ იყო, ვძებნე, გლახ, მარტო თა ვითა,
გზაზე მეკობრე ამიჩნდა ხომალდ-კატარღა ნავითა,
იგიც დავჰხოცე, ჩაჩნაგირს რა უყავ ჩემის მკლავითა?
ტარიელს ქაჯეთს მოუძეხ, არ ვიყავ მათზე ზავითა.

2253
არაბთ ქვეყანას გავმეფდი, ქვეყანა მექმნა მუდარა,
სამჯერ ტარიელს უშველე, მის მტერთ ვახმარე სუდარა,
ლხინით ვიშვებდი, შუქებმან ჩემან მრავალთა უდარა,
აწ ხორცმან მთხოა მშვიდობა, საფლავსა დაიბუდა რა.

2254
სიკვდილსა მივჰყავ სადგომლად, მან აღარ მამცა დროება,
მოვიდეს სულის წამღებნი, მათ ჩემზე შექნეს გროება,
ორბი რომ მოვჰკალ, ისრის პირს თუ როგორ მარჯვე ზრო ება,
აწ საკაცე და ტაგრუცი ჩემზედა იაზროება.

2255
ნუ ვის გგონია, ჩემებრივ სხვა ყოფილიყოს შვებითა;
სოფლის წესია, ბოლო-ჟამ ყოვლს კაცსა შეგვიქს ვნებითა,
სულნი მშორდების გვამთაგან და ხორცნი დავიდნებითა,
ცეცხლი, წყალი და აერი, მიწა მიწას ტვირთ-დებითა.

2256
თავზედან, თმანო, აფოლხვდით, ვინ ყორნის ფრთეებრ ბზინევდით;
წარბნო, დასცვივდით ხშირ-ხშირნო, ვინ მშვილდებრ უკუხრილევდით,
დაბნელდით, თვალნო მელნისავ, მოთქმის რუს მოადინევდით,
ღაწვნო, ვინ ვარდებრ ჰყვაოდი, აწ ვეღარ ისრევ მინევდით.

2257
ძოწნო და იავ, გალურჯდი, შიგ მარგალიტთა ღელვანო;
უკუგრეხილნო ულვაშნო, ხელთ ხლებით ჰქონდა ქელვანო;
ყელსა და ყურსა შუქ-მკრთომსა, რისთვისა დაჰკრთით ელვანო?
ვა მოგეშორვე, მინდორნო, ჩემ კერძ ნადირნო ველვანო.

2258
მკლავნო, რომელსა ადვილ გჩნდა მოხდომით მშვილდთა მოწევა;
ხელნო გულზედა დააკრფდით, დაჭნი სათო და მოწევა;
ზურგნო, ჟამთაგან მოხრილნო, შეიქმენ ვითა ხოწევა;
ტანნო, ზარიფად ნაზარდნო, მიწა გიწევს და მოწევა.

2259
მუხლნო, ვით გქონდა ცხენთ რბევა ან ავჟანდათა გრძელობა,
უცხენოდ ვეფხი შევიპყრი, არ გჩნდა დაჭირვის ძნელობა,
თავს ვითარ ჭკუა ათხოვე, ან მას ვის სჭირდა ხელობა;
მუხლნი წამექცნეს და თვალნი დაშრტა, ეხვია ძნელობა.

2260
ჯაჭვნო, რომელსა ვერ გტეხდა ისართ კვრა ანუ შუბები;
ხრმალნო, მრავალჯერ აყენე მტერთა სისხლისა გუბები,
ლახტმა, მუზარადს ნაცემმა, სისხლით აავსის უბები,
იარაღთა და ყმათაგან აწ მარტო მივალ ხუბები:

2261
რად მოვსთვალო თავის ქება, იარაღთა ანუ ყმათა,
ჩვენ გვნატრობდეს ქვეყანანი, სამთ ძმობილთა, ვითა ძმათა;
მე და ფრიდონ მოუსმენდით ტარიელის სიტყვის თქმათა,
აწ დავენგვთქამს შავი მიწა, ამოვიღებთ ვეღარ ხმათა,

2262
ვინ არ შესჯერდეს სოფელსა, იცით, რომ შეიჯერებსა;
თუ ყმა არ ისმენს, ჭაბუკი, სმენა ხომ მართებს ბერებსა;
არვის დაგვინდობს, მიმნდოსთვის უფრო ძნელს ქარსა ბერებსა,
გულსა შეიპყრობს, მიიწვევს და თვალსა გააშტერებსა.

2263
ხორცნი, დაიხსნეს, მოგაკრფდეს სულისა წამღებელები,
ვის რომე ვერას მოჰპარვენ, არც არად უნდა მცველები,
წვეულსა ვერვინ აბრუნებს, ვერც მოეწევა მშლელები,
თუ ცვალონ დგომა წასვლაზედ, ჩვენც მივსცეთ შეშამშლელბი.

2264
გებრალებოდე ყოველთა აწ სულთა ამოსვლისათვი,
მამიგონებდე, შერმადინ, მე შენგნით წამოსვლისათვი,
პირველ მტერთ შემაზარავი, აწ მიწას შთამოსვლისათვი,
სადა არა მყავს შემცნენი, ანუ მწე გზაზე სლვისათვი.

2265
შერმადინ ჩემო, თან-ზრდილო, გახსოვნს, სად ვსძებნე ხელია?
მაშინ შეგვედრე ქვეყანა, თავადად შენ გქმენ ცველია,
აწ ჩემთ წვრილთ ძეთა ეთვისე, იყავ მწვრთელ-მსწავლელ-მზრდელია.
მამიგონებდე, მტიროდე, ადინე ცრემლი ცხელია.

2266
გახსონს, როსტევან მიბრძანა ველთ სრვა ნადირთა ხოცისა,
რაც მხეცთა სისხლი მინდორთა ვასხვით, რისხვა ვსცით ოცისა,
თორმეტნი ისრის მიმრთმევლად, მე შენ მყვი მარტომ ოცისა,
მით არ მიშვილა, მეფე მყო, გულს სევდა ამამხოცისა.

2267
შენცა მსწრებიხარ თან ხლებით, როს ორნივ ვიყვნით ცნობასა,
ვით ვეკრძალოდი როსტევანს, ან ვით ვისმენდი თქმობასა;
შენ ჩემგან ზრდილო, ყმად თქმულო, მე შენ გეტყოდი ძმობასა,
აწ გაგიჩნდების ნამუსი, ვით ჰფერობს პატრონ-ყმობასა.

2268
ტარიას ძებნად მოვლახე ქვეყნისა სიგრძე-განეია;
ქვაბს ვპოვე ასმათ, მიმოწმე, სოფლის მახესა განება.
ცრემლი დავჰსწყვიტე, მეგონა, სოფელმან თავი განება,
აწ მივჰყავ ძალად უნებლივ, მათ აღარ მიყვეს განება,

2269
მოდით, მოყვასნო, მტიროდით ცრემლ-დენით, მოთქმა-ზარებით,
პირ-ხოჭით, თმა-წვერ-დაგლეჯით, სიტყვა-თქმა შესაზარებით;
უკუღმა ბრუნავს სოფელი, მე მექმნა აბეზარებით,
ვერა მარგეს რა მოყვასთა, ვერ ჯადვარ, ვერ ფაზარებით.

2270
ფრიდონ, გნახე, მაშინ გიცან, ოდეს მინდორს ნადირობდი
ალყა გარე შემოგეკრა, სპათ ნადირთ სრვას მიუთხრობდი,
ორბის მოკლა მოგეწონა, სხვათ შენ ჩემთან მოუსწრობდი,
ალყა შალე, მოგეწონე, შეყრისათვის მწვე ხარობდი.

2271
დამხვდი კარგა, ბევრი მამეც, გამისტომრე ტყვის საძებრად;
შენით წაველ, ფატმან ვპოვე, მის მტერს ვექმენ, ცან, უძებრად;
მან მიანბო ტყვის ამბავი, ძმას დავშრიტე ცეცხლი მგზებრად,
შევჰკრბით სამნივ ქვეყანანი, დავაშვენეთ მთვარე მზებრად.

2272
რაცა ვჰქენით, ყველა იცი, ჩვენ ვლეთ, შენ ტახტს დაემყარე;
აწ მტიროდი სულთქმა-ახით, სულნი ხორცსა გავეყარე;
ბოდიშსა და სალამს მოგთხოვ, მით სიკვდილსა წავეყარე,
ეულს პატრონს, უმკვიდროსა მე წაუელ, ავეყარე.

2273
ოდეს ტარიელ დამარხო, მიტირე მეც თავს ცემითა,
თინათინს შუქთა ელვანი ჯავარ-ციმციმის ცემითა,
ორნივ გავშორდით ნივთთაგან, ვიქნებით დანაცემითა,
აღარად უნდით, გავშორდით სოფლისა მიც-მოცემითა.

2274
ვიცი, რომ შენცა დაბერდი, აღარ გიც ბევრი ხანია;
აღარც შენა გცალს სოფლისთვის, ხან ვარდი ჰკრიფო, ხანია;
ანუ მინდორად შეექცე, მოჰკლა ქურციკთან თხანია,
ასრე გვაბრუნვებს სოფელი და ჟამი ეს უხანია.

2275
ძეთა შენთა ესე უთხარ, მტკიცედ კარგა დააბარე:
მათცა იძმონ ძენი ჩემნი, ძმისგან უფრო მიაბარე;
ღმერთსა უნდეს, მტერნი მათნი ხელ-შეკრულნი მიაბარე,
მე საფლავს ქვეშ მამაქციე, მიწა ნიჩბით მიაბარე.

2276
კარგნი ყოფილხართ სამნივე, ჰხოცეთ დევი და ქაჯები:
წაგიხდა მხნენი ძალ-გული და დალპა ცუდად მაჯები;
სოფლის ურჯულოდ წასვლისთვის თუ არ აგართვან აჯები,
მიკვირს, მწერალო, ანდერძსა მათსა სწერ, რად ისაჯები?

2277
აზომ არ არის სოფლისა საღამო, არცა დილია,
სიზმრისა უფრო სიზმარი, ჩრდილისა უფრო ჩრდილია;
არ ამოჰკრეფენ სწავლულნი, მათ მათგან გამოცდილია;
ავი და კარგი სწორად სჩანს, სიცოცხლე თუ სიკვდილია.

2278
ავთანდილ და ცოლმან მისმან დაყვნეს წელნი სამოც-ათნი;
ღმერთმან მისცნა ორნი ძენი, სიტურფითა მსგავსი მათნი;
გაუნდოვდეს საჭვრეტელად ბროლ-ბადახშნი, მინა-სათნი,
სიბერემან გაუცუდნა მათ, გლახ, მათნი ხასიათნი.

2279
ავთანდილ და ცოლმან მისმან სული ცათკენ გაგზავნესა,
ორნი ესე ხორციელნი, იგი მათსა სინაზესა,
ხორცითაცა შეიერთნეს მას წყაროსა ზესთა ზესა,
მზე მრავალთა დაუტევეს, მიიახლნეს ერთად მზესა.

2280
ვინცა კრავნი გააკრავნა და თიკანნი გაათიკნა,
მანვე თხანი თიკანთაგან გაარჩივნა, გააბლიკნა,
გონიერნი გაამაღლნა, სულნი მათნი მოირიკნა;
ერთმანერთსა ეზიარნეს, რამანცაღა ჩამოდრიკნა

2281
მითქვამს და კვლავ ვსთქვა სოფლისა სიცრუვე კვლა და კვლადობა;
იგი გარდახდეს, გაისმა ოდენ ამბავი მათობა,
სადაა კბილთა სითეთრე, ანუ ღაწვთაღა ნათობა,
მტვერად შექმნილა, წაუხდა მათ მათი ხასიათობა.

2282
მოვიდა ფრიდონ ტირილით, ზახილით თავსა მცემელი,
იხოჭს და იგლეჯს და მოსთქვამს, არ უნდა გარდამცემელი.
მოიღო მეტად დიადი გლახაკთა მისაცემელი.
უნდოდა, თუმცა ეშოვნა ლახვარი დასაცემელი.

2283
ტაგრუცსა მიჯდა, მოსთქმიდა ხმითა მით შვენიერითა;
იგლეჯდა თეთრსა თმა-წვერსა, გაჰყრის ბროლისა ჭერითა;
მაღლად იზახდა ვაგლახსა ტირილით, არ სიმღერითა,
მართ წმინდად გაგლეჯილიყო ერთობ თმითა და წვერითა.

2284
თქვნა მეტად კარგნი სიტყვანი ფილასოფოსთა ცნობისა,
რომე ხორხითა იტყოდა მსგავსი დავითის ძნობისა:
მე, გლახ, ვით მოვჰთქვა სიკეთე თქვენისა ცხენოსნობისა,
ან ვით მოვთვალო მოკლული თქვენისა მშვილდოსნობისა!

2285
რაზმთა მლეწელნო, ყოველთ მებრძოლთა თქვენთა მძლეველნო,
კვლავ ასპარეზად ტურფანო, უსწოროდ დამნაძლეველნო,
თქვენ, ვისცა შველა უბრძანით, უცხონო შესაძლეველნო,
აწ ცრემლთა ჩემთა დენასა, ხამს, თუ ვით გაუძლე, ველნო.

2286
თქვენებრ ტახტსა ვის დაჯდების, ვინ მოჰკაზმავს სრასა სრულად,
ან ნადიმსა ვინ გარდიხდის ზნე-უკლებსა, ჯავარ-სრულად?
ვითამც დავრჩი მე უთქვენოდ, ვიგონებდე ამას რულად?
ცოცხალი მე არ ვიქნები გაკიცხული, გაბასრულად.

2287
თინათინს, ნესტან-დარეჯანს ვით მოუთქვნა სინაზენი!
ტანი მჭევრი ალვის მორჩი, პირი მჭვრეტთა ამაზრზენი,
ბროლ-ბადახში, ლალ-გიშერი, მარგალიტთა შენათხზენი,
საუბარი სიტყვა-ტკბილი, ვერ მჭვრეტელთა ამაგზენი.

2288
ფრიდონ მოსთქმიდა ოთხთავე, ორთა და ორთა ტიროდა,
მაღლად იზახდა ვაგლახსა, მართ ვითა ლომი ყვიროდა:
თქვენის პირისა ჯავარი აღარა ლალად ჭვიროდა,
იტყვის: თუ მოვჰკვდე, რა მგამა, რადგან დამაგდე, გმიროდა.

2289
ნურადინ ფრიდონ მოსთქმიდა ორთავე მისთა ძმობილთა,
უქებს სიუხვე ჯავარსა, ძოწ-მარგალიტთა წყობილთა,
სისხლისა ცრემლთა ადენდა, უკლებთა, დაუშრობილთა,
ავსებდა სიბრალულითა ყოველთა მუნ შესწრობილთა.

2290
თინათინს, ნესტან-დარეჯანს, კვლავ მოუთქვნა სინაზენი,
პირი მზისა უნათლესი, თმა გიშერი ვითა ტევრნი:
აწ ვაგლახ მე, ვით დამალეთ შუქთა სხივნი ბევრის ბევრნი,
ჰი, ჰი, ჩემთვის მოიწივნა საშინელნი მოსაწევრნი!

2291
ამისთანათა სიტყვითა გრძლად და გულ-მდუღრად ტიროდა;
მერმე ადგა და ქვანიცა ტიროდეს, ასრე სულთქმიდა;
ტაგრუცსა გაესალამა, ტანსა ძაძასა იცმიდა,
თავსა ნაცარსა იყრიდა, არა გვირგვინსა ირქმიდა.

2292
შინა მოვიდა, შინ მოკვდა ფრიდონ მათისა სევდითა;
მათს უკან აღარ ვარგიყო არცა კარგისა ბედითა;
თვალნი დაუდგა ბედ-კრულსა საგონებლითა მეტითა.
ნურადინ იყო მორჭმული ლარ-საქონლითა დიდითა.

2293
გასრულდა მათი ამბავი ვითა აჩრდილი ღამისა.
გარდახდეს, გავლეს სოფელი, – ნახეთ სიმუხთლე ჟამისა! –
ვის გრძლად ჰგონია, სოფელი არის ერთისა წამისა.
ვსწერ ვინმე მესხი მელექსე მე რუსთველისა და მისა,

2294
ქართველთა ღმრთისა დავითის, ვის მზე მსახურებს სარებლად,
ესე ამბავი გავლექსე მე მათად საკამათებლად,
ვინ არის აღმოსავლეთით დასავლეთს ზართა მარებლად,
ორგულთა მათთა დამწველად, ერთგულთა გამამაგრებლად.

2295
მე ვთქვი ქება თამარისა და ხმელთა შინა მნათისა,
ვთქვი მათი ქება, მიზეზად მქონდა ქებისა მათისა.
რომანულისა თვალისა, მის ბროლისა და სათისა,
მემცა ვით მექო, ვერ აქებს, ბრძენნი თუ შეკრბენ ათისა.

2296
დავითის ქნანი ვითა ვთქვნე სიჩალხე-სიხაფეთანი!
ესე ამბავნი უცხონი, უცხოთა ხელმწიფეთანი,
პირველ ზნენი და საქმენი, ქებანი მათ მეფეთანი,
ვჰპოვე და ლექსად გარდავჰთქვენ, ამითა ვილაყფეთანი.

2297
დასრულდა ესე ამბავი მათ ხელმწიფეთა დ[იდის]ა,
[ა]მოდ სასმენი, ბოლო-ჟამ საბრალო არსთა კი[დის]ა,
[მო]ყვრენი ვინცა იყურებთ, არ ჩავარდნაა ხიდისა,
ნახეთ, გასინჯეთ სიცრუე სოფლისა ამა ფლიდისა! (F, ფ. 232 რ)

2298
ცუდია ესე სოფელი, ვითა სიზმარი ღამისა!
არ მამეხმარა საჭურჭლე დედისა, არცა მამისა;
უხანობისა ქარი ქრის, ვითა ერთისა წამისა,
[ოხრად] გახდების აერი ტურფისა თვალ-წამწამისა. (F, ფ. 232 რ)

2299
ესე ასეთი სოფელი, არვისგან მისანდობელი,
წამია კაცთა თვალისა და წამწამისა მსწრობელი!
რასა ვინ ეძებთ, რას აქნევთ? ბედია მაყივნებელი,
ვის არ შეუცვლის, კარგია, ორისავ იყოს მხლებელი.

2300
ამირან დარეჯანის ძე მოსეს უქია ხონელსა,
აბდულ-მესია – შავთელსა, ლექსი მას უქეს რომელსა,
დილარგეთს – სარგის თმოგველსა, მას ენა-დაუშრომელსა,
ტარიელ – მისსა რუსთველსა, მისთვის ცრემლ-შეუშრობელსა.

2301
დიდება შენდა, დიდება, ღმერთო ყოვლისა მპყრობელო,
ჩვენ უღირსთაგან უცნობო, ენითა მოუთხრობელო,
ცასა და ცისა მნათობთა საკვირვლად მაბრუნებელო,
ქვეყნისა ქართა, ჰაერთა და ზღვათა შემწრწუნებელო! (შ«, ფ. 167 ვ)

2302
ხარ თმათა მისთა სადარო, სურნელებისა იაო,
მომხედე შენთვის მტირალსა, თავი რას დაგიღიაო?
ზილფნი უმგზავსო ზუნბულსა, ძოწსა აქვს კარი ღიაო,
შიგ ოცდაოთხს[ა] მარგალიტს უბია სამაიაო. (ჱ 743, ფ. 2რ)

2303
ვერვინ ხელყოს შესაფერ…
შორს იცნობის, თქვენც შეატ…
გონება და სიტყვის წყობა მას ჰქონია…
გაუსინჯეთ თავ-ბოლომდის სიტყვის გვა… (D, ფ. 7რ)

2304
მიჯნურნო, ხედავთ, რუსთველი თუ როგ…
სიტყვას შეგიმკობს საფერსა, როგორიც…
ტარიელს ველად გააჭრობს, ასმათ გვერც…
ხან ლხინსა მისცემ სიტყვითა, ხან გ… (D, ფ. 7რ)

2305
მელექსეთ აწვრთნის, ნუ ცდილობ…
რა რომ ქართული შეგიმცრდეს, ვეღ…
დაღრმობილს სიტყვას ვერ მისხ…
[მა]შინ დაიწყებს უწყვეტ…  (D, ფ. 7რ)

2306
რადგან კაცსა სიყვარული საყვარლისა ვერ ეთმობის,
მისთვის მოსთქვამს მარად დღისით, მისთვის ყველას მიენდობის,
მაშ რად გიკვირთ შეფერება, რადგანაც ისი გულს ეგრძნობის?
თავი მისთვის გაუწირამს, მისთვის სიკვდილსაც ეხმობის. (ჱ 1079, ფ. 4რ. მიწერილია აშიაზე)

2307
[…] უმზეოდ ბრალია, თუმცა შეეპყრას ჩრდილოსა;
[…] რომე ჭმუნვას ვარ ძნელსა, არ სა[ა]ადვილოსა;
[ვაჟი არა] მყავს, ქალია მართ ჩემსა საგაზრდილოსა;
[ასრე მ]ით მხედავთ, მუნ ვიტყვი სიტყვასა საღრეჯილოსა. (ჟ, ფ. 4ვ)

2308
[კვლა] მოახსენეს; მეფეო, ვქენით, რაც გიამებისა,
[ღმერთმა]ნ ნიადაგ ეგრე ყოს საქმე თქვენისა ნებისა;
[ჩვენ] ტახტი დავდგით, სიკეთე ვით ითქმის, ან შვენებისა?
[შორი]თ მოვხვიეთ ფარდაგი, ზარქაში ატლასებისა. (ჟ, ფ. 5ვ)

2309
მერმე მოვიდნე ლაშქარნი, მის მზისა დამლოცველ[ია],
რომე აივსო სრულობით მინდორი, მთა და ველ[ია];
პირველად წადგა ავთანდილ, სოგრატ მას თანა მვლელია;
გარდააყარეს გუარი, სთქვა: ნიჩბით დასაგ[ველია]! (ჟ, ფ. 6რ)

2310
[აწ] ნახეთ მეფე თინათინ და მისთა შუქთა შუქობა,
რომე მისებრივ სიუხვე ბუქსა თუ ჰქონდა ბუქობა!
[მა]თრ იმა დღისა მნახავსა არსად ეთქმოდა უქობა,
[მასც]ა ზარქაში ემოსა, ვის ჰქონდა მებალდუქობა. (ჟ, ფ. 6რ)

2311
როსტევან ჰსჭვრეტდა მას ყმასა, გლახ, დიდად განჰკვირვებული,
უბრძანა მონას: მიდიო, ვინ არს მზებრ განათლებული?
მოვიდეს, ვნახოთ, შევიტკბოთ, რად არს-ყე დაჭმუნვებული?
რა უმძიმს, რა სჭირს? – გვაცნობოს, ჰსწამს თუ ზე დასთა კრებული. (ჱ 1079, ფ. 12რ. მიწერილია აშიაზე)

2312
შინა მოვიდა ხელმწიფე, პირი შუქ-ფერმიხდილითა,
კარზედა მდეგნი უღონოდ დახდეს შიშისა ზარითა;
სახლი დაუხვდეს მოცული ოქრო-სკამ-დანადგამითა.
მარტო ავთანდილ მიხმეთო – ბრძანა სიტყვითა წყნარითა. (ჟ, ფ. 12რ)

2313
ჩანგსა ჰკრავს პირ-მზე ავთანდილ, საწოლს ზის პერანგოსანი;
იგ ხელობს, ვითა ბულბული, ვარდზე მღერს, ვითა მგოსანი;
მას ტანსა მხნესა ჩაიცვა ტურფა რამ შესამოსანი,
იგ შეყრად მზესა პატიჯობს ზანგი პირ-შავი, თმოსანი.

2314
ავთანდილ ჰკადრა: მეფეო, ბრძანე, რაცა გწადებოდეს,
ვეჭობ, რომ თქვენი სიტყვითა ზღვას ცეცხლი მოედებოდეს,
თვარ ქვეყნად რაცა მოგინდეს, არ ქნა, ვით მოგინდებოდეს?
სასამსახუროდ ჭირსა და სასჯელს ვინმც ერიდებოდეს! (ჟ, ფ. 15რ)

2315
შენცა იცი, თინათინის სხივი მზესა უაღრესობს;
გული ჩემი ვააბედე, იგი ჩემზედ ტალობს, კვესობს.
აწ გიცხადებ დაფარულსა, გაპჭე, რაცა უმჯობესობს;
მონათათვის ბრძანებულის აღსრულება რჯულად წესობს. (ჱ 1079, ფ. 18რ. მიწერილია აშიაზე)

2316
პაემანსა არ მოვესწრა, ნუღარ იცდი, მოვჰყვე თურე;
ამბე ჩემი ნაუბარი, საქმე ესე ადასტურე;
ვა დავჰკარგე ჭირთ ნახული, წახდა, რაცა ვიმსახურე;
გაუმჟღავნე ყმათა ჩემთა, ცრემლი ხშირად მოიწურე. (ჟ, ფ. 18ვ)

2317
ტარიას ძებნად ავთანდილ მივა თეთრისა ცხენითა;
მას რომ შეკაზმა უხდების, ვინძი თქვათ ქება ენითა;
ხელს ეძებს თვითცა ხელქმნილი მარტო ცრემლისა დენითა,
გულსა სჭრის შავნი წამწამნი იგ ზედა-ზედა ძგერითა.

2318
ავთანდილ უკუ ირბინა გვერდი მყაფარი, კლდიანი,
გამხლტობს ირემსა ფერდსა ჰკრა ისარი ორბის ფრთიანი;
მას რომ გადაჰხდა პატიჟნი, აწ კაცი უნდა მხნიანი,
მინდვრისა პირსა სადილად ჩამოხდა გულ-სევდიანი. (F, ფ. 25რ)

2319
ჰპოვა ავთანდილ ტარიელ [წინ]-უკან მინადენია;
თითს უშვერს; თქვა, თუ: ის არის, უხარის, არ თუ სწყენია.
მაგრამ ტარიელს ახოვნად შვენიან სინაზენია;
მოურწყავს გიშრის ღარითა ვარდი ყვითელი ტენია. (L, ფ. 7რ. მიწერილია აშიაზე)

2320
ავთანდილ მისდევს უკანა, ტარიელ მივა წინარე;
მას შეეცვალა სალხინოდ იგ ჭირი მოუთმინარე;
[იგ] ვითა მნათი ხელ-ქმნილი მოყმე მათ თანა ვინ არე? –
[შე]სთხზვია ვარდსა ბროლი და ძოწი გიშრითურთ მინა-რე. (L, ფ. 7რ. მიწერილია აშიაზე)

2321
ყმასა შეჰყრია ასმათი, ყელსა აბჯინებს დანასა.
რას ერჩის? – ვარდი დაზვრია, იგ კიდევ უფრო დ[ანასა].
მითხარ ვინ არის იგი ყმა? – ჰკითხევდა ამის[თანასა]
არას ვიტყვიო, იგ ვინმე პატიჯი [ათად ანასა]. (F, ფ. 10ვ. მიწერილია აშიაზე)

2322
უთხრა, თუ: დაო, არა ვარ სულ ცნობა-დაკარგულია,
მიჯნურობისა შმაგობით ხელთა არა მაქვს გულია,
მაგრამ ცოტაცა კვლავ ვიცი, რაცა რამ საკარგულია,
ვინ ღირს-ა, კაცი გამოჩნდეს ჩემებრ თავ-დაკარგულია. (ჟ, ფ. 31რ)

2323
მოახსენა: ვჰპოვე ვინმე მიჯნურობით გამოჭრილი,
შენად ძებნად წამოსრული, დიდთა ჭირთა გარდახდილი,
დაუგდია მისი მთვარე, ამად ქნილა ფერ-მიხდილი;
ნახო, აწცა ეკადრების მზისა შუქთა მისგან ცილი. (ჳ, გვ. 59)

2324
აქ გლოვა ტარიელისგან, სიკვდილი სარიდინისა,
იგ სრულ შავითა შემოსა მის ლომ-ნაკვეთის ტანისა,
იგ გლოვით გამოსასვლელად პატიჟი ფარსადანისა,
აწ დაბადება ქალისა მთვარულებ მონავანისა. (L, ფ. 24ვ. მიწერილია აშიაზე)

2325
[იგი უებ]რო მნათი რა იქს სარ … … … … … . .
გამოჰკრთის მუნით სინათლე ამ … … … . მზერა[სა],
ეს ქვე ძეს მისთვის უცნობო, იგი ტახტ[სა] ზის ზე რასა?
წიგნსა იკითხვენ, სწამლობენ, სინჯვენ მაჯისა ძგერასა. (L, ფ. 27რ. მიწერილია აშიაზე)

2326
… … … … … … … … … … …
დიდნი … … … … … … … … … …
იგ ზაფრან … … სრბებენ ლალ … … …
მტერ-დაცე[მულ] … … … … … … … (L, ფ. 27რ. მიწერილია აშიაზე)

2327
ზედ მოსდგომია ასმათი ტარ[იელს იქა მჯდომე]ლსა,
წიგნი მოართვა იგ მისი, მზე ვერ უდარებს რომელსა;
ხატავეთს წასლვა ებრძანა პირსა ელვათა მკრთომელსა,
გულსა დაედვა იმედი მას ლომსა ვეფხებრ მხლტომელსა. (L, ფ. 31რ.)

2328
[… … … ]ების აჯიღა, ამბავიც მოაქვს ზ[არება],
[… … ] შეგრთაო, ყმისათვის ამას რა შეედარება?
ლაშქართა წვევნა უბრძანა, საომრად წაეყარება,
აწ ნახეთ მისი სიქველე, ანუ ხელ-ფერხთა ხმარება! (L, ფ. 31რ. მიწერილია აშიაზე)

2329
რა პურობა გარდვიხადე, დარბაზს მიველ მხიარული;
მეფემ ტკბილად შემომცინა, დიდი აქვნდა სიყვარული;
ნება ვსთხოვე ხატაეთზედ, რაზმით მეწყო სიარული,
ჰბრძანა: «შვილო, აგრე ჰსჯობსო, შეანანო საქმე მტრული». (ჱ 1079, ფ. 46ვ. მიწერილია აშიაზე)

<<options>>
<<option chkUseYourSearch>> 'დეტალური ძიებით' სარგებლობა //([[პარამეტრები|ძიების პარამეტრები]]) ([[დახმარება|დახმარება ძიებაში]])// 

/***
|Name:|CloseOnCancelPlugin|
***/
//{{{
merge(config.commands.cancelTiddler,{

  handler_mptw_orig_closeUnsaved: config.commands.cancelTiddler.handler,

  handler: function(event,src,title) {
    this.handler_mptw_orig_closeUnsaved(event,src,title);
    if (!story.isDirty(title) && !store.tiddlerExists(title) && !store.isShadowTiddler(title))
      story.closeTiddler(title,true);
    return false;
  }

});

//}}}

Name: აქვამარინი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #B5D1DF
PrimaryLight: #618FA9
PrimaryMid: #1a3844
PrimaryDark: #000
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #f8f8f8
TertiaryLight: #bbb
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #888
Error: #f88

[[თავფურცელი]]

<!--{{{-->
<div class='toolbar' macro='toolbar [[ToolbarCommands::EditToolbar]]'></div>
<div class='title' macro='view title'></div>
<div class='editor' macro='edit title'></div>
<div macro='annotations'></div>
<div class='editor' macro='edit text'></div>
<div class='editor' macro='edit tags'></div><div class='editorFooter'><span macro='message views.editor.tagPrompt'></span><span macro='tagChooser excludeLists'></span></div>
<!--}}}-->

/***
|Name:|ExtentTagButtonPlugin|
***/
//{{{

window.onClickTag_mptw_orig = window.onClickTag;
window.onClickTag = function(e) {
  window.onClickTag_mptw_orig.apply(this,arguments);
  var tag = this.getAttribute("tag");
  var title = this.getAttribute("tiddler");
  // Thanks Saq, you're a genius :)
  return false;
}

//}}}

მუშაობის დაწყებამდე, პირველ ყოვლისა, უნდა შეცვალოთ:
* [[SiteTitle]] და [[SiteSubtitle]]: საიტის სათაური და ქვესათაური საიტის თავსართში (შენახვის შემდეგ ისინი ბრაუზერის სათაურის ზოლზეც გამოჩნდება)
* [[MainMenu]]: ძირითადი მენიუ (ჩვეულებრივ, მარცხნივ ან სათაურის ქვეშ)
* [[DefaultTiddlers]]: ნაგულისხმები ჩანაწერები, რომლებიც ბრაუზერის გახსნისას აისახებიან
ასევე, უნდა მიუთითოთ თქვენი სახელი ცვლილებებზე ხელმოსაწერად: <<option txtUserName>>

შექმენით აგრეთვე [[თავფურცელი]].

/***
|Name:|HideWhenPlugin|
***/
//{{{

window.hideWhenLastTest = false;

window.removeElementWhen = function(test,place) {
  window.hideWhenLastTest = test;
  if (test) {
    jQuery(place).empty()
    place.parentNode.removeChild(place);
  }
};

merge(config.macros,{

  hideWhen: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( eval(paramString), place );
  }},

  showWhen: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( !eval(paramString), place );
  }},

  hideWhenTagged: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( tiddler.tags.containsAll(params), place );
  }},

  showWhenTagged: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( !tiddler.tags.containsAll(params), place );
  }},

  hideWhenTaggedAny: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( tiddler.tags.containsAny(params), place );
  }},

  showWhenTaggedAny: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( !tiddler.tags.containsAny(params), place );
  }},

  hideWhenTaggedAll: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( tiddler.tags.containsAll(params), place );
  }},

  showWhenTaggedAll: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( !tiddler.tags.containsAll(params), place );
  }},

  hideWhenExists: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( store.tiddlerExists(params[0]) || store.isShadowTiddler(params[0]), place );
  }},

  showWhenExists: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( !(store.tiddlerExists(params[0]) || store.isShadowTiddler(params[0])), place );
  }},

  hideWhenTitleIs: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( tiddler.title == params[0], place );
  }},

  showWhenTitleIs: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( tiddler.title != params[0], place );
  }},

  'else': { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    removeElementWhen( !window.hideWhenLastTest, place );
  }}

});

//}}}

<<importTiddlers>>

/***
|Name:|InstantTimestampPlugin|
***/
//{{{

config.InstantTimestamp = {

  // adjust to suit
  timeFormat: 'DD/0MM/YY 0hh:0mm',
  dateFormat: 'DD/0MM/YY',

  translations: [
    [/^!ts?$/img,  "'!!{{ts{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.timeFormat)+'}}}'"],
    [/^!ds?$/img,  "'!!{{ds{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.dateFormat)+'}}}'"],

    // thanks Adapted Cat
    [/\{ts?\}(?!\}\})/ig,"'{{ts{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.timeFormat)+'}}}'"],
    [/\{ds?\}(?!\}\})/ig,"'{{ds{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.dateFormat)+'}}}'"]

  ],

  excludeTags: [
    "noAutoCorrect",
    "noTimestamp",
    "html",
    "CSS",
    "css",
    "systemConfig",
    "systemConfigDisabled",
    "zsystemConfig",
    "Plugins",
    "Plugin",
    "plugins",
    "plugin",
    "javascript",
    "code",
    "systemTheme",
    "systemPalette"
  ],

  excludeTiddlers: [
    "StyleSheet",
    "StyleSheetLayout",
    "StyleSheetColors",
    "StyleSheetPrint"
    // more?
  ]

};

TiddlyWiki.prototype.saveTiddler_mptw_instanttimestamp = TiddlyWiki.prototype.saveTiddler;
TiddlyWiki.prototype.saveTiddler = function(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created) {

  tags = tags ? tags : []; // just in case tags is null
  tags = (typeof(tags) == "string") ? tags.readBracketedList() : tags;
  var conf = config.InstantTimestamp;

  if ( !tags.containsAny(conf.excludeTags) && !conf.excludeTiddlers.contains(newTitle) ) {

    var now = new Date();
    var trans = conf.translations;
    for (var i=0;i<trans.length;i++) {
      newBody = newBody.replace(trans[i][0], eval(trans[i][1]));
    }
  }

  // TODO: use apply() instead of naming all args?
  return this.saveTiddler_mptw_instanttimestamp(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created);
}

// you can override these in StyleSheet
setStylesheet(".ts,.ds { font-style:italic; }","instantTimestampStyles");

//}}}

/***
|Name:|LessBackupsPlugin|
***/
//{{{

var MINS  = 60 * 1000;
var HOURS = 60 * MINS;
var DAYS  = 24 * HOURS;

if (!config.lessBackups) {
  config.lessBackups = {
    // comment out the ones you don't want or set config.lessBackups.modes in your 'tweaks' plugin
    modes: [
      ["YYYY",  365*DAYS], // one per year for ever
      ["MMM",   31*DAYS],  // one per month
      ["ddd",   7*DAYS],   // one per weekday
      //["d0DD",  1*DAYS],   // one per day of month
      ["h0hh",  24*HOURS], // one per hour
      ["m0mm",  1*HOURS],  // one per minute
      ["s0ss",  1*MINS],   // one per second
      ["latest",0]         // always keep last version. (leave this).
    ]
  };
}

window.getSpecialBackupPath = function(backupPath) {

  var now = new Date();

  var modes = config.lessBackups.modes;

  for (var i=0;i<modes.length;i++) {

    // the filename we will try
    var specialBackupPath = backupPath.replace(/(\.)([0-9]+\.[0-9]+)(\.html)$/,
        '$1'+now.formatString(modes[i][0]).toLowerCase()+'$3')

    // open the file
    try {
      if (config.browser.isIE) {
        var fsobject = new ActiveXObject("Scripting.FileSystemObject")
        var fileExists  = fsobject.FileExists(specialBackupPath);
        if (fileExists) {
          var fileObject = fsobject.GetFile(specialBackupPath);
          var modDate = new Date(fileObject.DateLastModified).valueOf();
        }
      }
      else {
        netscape.security.PrivilegeManager.enablePrivilege("UniversalXPConnect");
        var file = Components.classes["@mozilla.org/file/local;1"].createInstance(Components.interfaces.nsILocalFile);
        file.initWithPath(specialBackupPath);
        var fileExists = file.exists();
        if (fileExists) {
          var modDate = file.lastModifiedTime;
        }
      }
    }
    catch(e) {
      // give up
      return backupPath;
    }

    // expiry is used to tell if it's an 'old' one. Eg, if the month is June and there is a
    // June file on disk that's more than an month old then it must be stale so overwrite
    // note that "latest" should be always written because the expiration period is zero (see above)
    var expiry = new Date(modDate + modes[i][1]);
    if (!fileExists || now > expiry)
      return specialBackupPath;
  }
}

// hijack the core function
window.getBackupPath_mptw_orig = window.getBackupPath;
window.getBackupPath = function(localPath) {
  return getSpecialBackupPath(getBackupPath_mptw_orig(localPath));
}

//}}}

[[შინ|თავფურცელი]]||[[დახმარება|დახმარება ძიებაში]]||<<fontSize შრიფტი: >>||<<search>>

<!--{{{-->
<link rel='alternate' type='application/rss+xml' title='RSS' href='index.xml' />
<!--}}}-->

Name: შავი
Background: #000
Foreground: #fff
PrimaryPale: #333
PrimaryLight: #555
PrimaryMid: #888
PrimaryDark: #aaa
SecondaryPale: #111
SecondaryLight: #222
SecondaryMid: #555
SecondaryDark: #888
TertiaryPale: #222
TertiaryLight: #666
TertiaryMid: #888
TertiaryDark: #aaa
Error: #300

Name: ლურჯი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #cdf
PrimaryLight: #57c
PrimaryMid: #114
PrimaryDark: #012
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88

//{{{
// Pretty sure this is incomplete and experimental
// TODO: Fix it or remove it.

(function($){

merge(config.macros,{
  mptwCollapse: {
    handler: function(place,macroName,params) {
      createTiddlyButton(place, params[0] == '+' ? '\u25AD' : '\u25AC', 'collapse/uncollapse', function(){
        $(story.findContainingTiddler(place)).toggleClass('collapsed');
      });
    }
  }
});

/* this doesn't work unless you have a modified ViewTempate */
config.shadowTiddlers["MptwCollapsePluginStyles"] = ""
  +".collapsed .uncollapsedView { display:none;       }"
  +".collapsedView              { display:none;       }"
  +".collapsed .collapsedView   { display:block;      }"
  +".tiddler.collapsed          { padding-bottom:1em; }"
  +".tiddler.collapsed .title   { font-size:100%;     }"
;

store.addNotification("MptwCollapsePluginStyles",refreshStyles);

})(jQuery);

//}}}

.collapsed .uncollapsedView { display:none;       }.collapsedView              { display:none;       }.collapsed .collapsedView   { display:block;      }.tiddler.collapsed          { padding-bottom:1em; }.tiddler.collapsed .title   { font-size:100%;     }

/***
|Name:|MptwConfigPlugin|
***/
//{{{
var originalReadOnly = readOnly;
var originalShowBackstage = showBackstage;

config.options.chkHttpReadOnly = false;  // means web visitors can experiment with your site by clicking edit
readOnly = false;                        // needed because the above doesn't work any more post 2.1 (??)
showBackstage = true;                    // show backstage for same reason

config.options.chkInsertTabs = true;     // tab inserts a tab when editing a tiddler
config.views.wikified.defaultText = "";  // don't need message when a tiddler doesn't exist
config.views.editor.defaultText = "";    // don't need message when creating a new tiddler

config.options.chkSaveBackups = true;         // do save backups
config.options.txtBackupFolder = 'marqafi';  // put backups in a backups folder

config.options.chkAutoSave = (window.location.protocol == "file:"); // do autosave if we're in local file

config.mptwVersion = "2.5.3";

config.macros.mptwVersion={handler:function(place){wikify(config.mptwVersion,place);}};

if (config.options.txtTheme == '')
  config.options.txtTheme = 'MptwTheme';

// add to default GettingStarted
config.shadowTiddlers.GettingStarted += "\n\nშექმენით აგრეთვე [[თავფურცელი]].";

// add select theme and palette controls in default OptionsPanel
config.shadowTiddlers.OptionsPanel = config.shadowTiddlers.OptionsPanel.replace(/(\n\-\-\-\-\n© 2012, გია შერვაშიძე)/, "{{select{<<selectTheme>>\n<<selectPalette>>}}}$1");

// these are used by ViewTemplate
config.mptwDateFormat = 'DD/MM/YY';
config.mptwJournalFormat = 'Journal DD/MM/YY';

//}}}

Name: მწვანე
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #9b9
PrimaryLight: #385
PrimaryMid: #031
PrimaryDark: #020
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88

Name: წითელი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #eaa
PrimaryLight: #c55
PrimaryMid: #711
PrimaryDark: #500
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88

Name: თალხი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #aaa
PrimaryLight: #777
PrimaryMid: #111
PrimaryDark: #000
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88

Name: აქვამარინი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #B5D1DF
PrimaryLight: #618FA9
PrimaryMid: #1a3844
PrimaryDark: #000
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #f8f8f8
TertiaryLight: #bbb
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #888
Error: #f88

|Name|MptwTheme|
|Description|Mptw Theme including custom PageLayout|
|PageTemplate|##PageTemplate|
|ViewTemplate|##ViewTemplate|
|EditTemplate|##EditTemplate|
|StyleSheet|##StyleSheet|

http://mptw.tiddlyspot.com/#MptwTheme ($Rev: 1829 $)

!PageTemplate
<!--{{{-->
<div class='header' macro='gradient vert [[ColorPalette::PrimaryLight]] [[ColorPalette::PrimaryMid]]'>
	<div class='headerShadow'>
		<span class='siteTitle' refresh='content' tiddler='SiteTitle'></span>&nbsp;
		<span class='siteSubtitle' refresh='content' tiddler='SiteSubtitle'></span>
	</div>
	<div class='headerForeground'>
		<span class='siteTitle' refresh='content' tiddler='SiteTitle'></span>&nbsp;
		<span class='siteSubtitle' refresh='content' tiddler='SiteSubtitle'></span>
	</div>
</div>
<!-- horizontal MainMenu -->
<div id='topMenu' refresh='content' tiddler='MainMenu'></div>
<!-- original MainMenu menu -->
<!-- <div id='mainMenu' refresh='content' tiddler='MainMenu'></div> -->
<div id='sidebar'>
	<div id='sidebarOptions' refresh='content' tiddler='SideBarOptions'></div>
	<div id='sidebarTabs' refresh='content' force='true' tiddler='SideBarTabs'></div>
</div>
<div id='tiddlersBar' refresh='none' ondblclick='config.macros.tiddlersBar.onTiddlersBarAction(event)'></div>
<div id='displayArea'>
	<div id='messageArea'></div>
	<div id='tiddlerDisplay'></div>
</div>
<!--}}}-->

!ViewTemplate
<!--{{{-->
<div class="uncollapsedView">
[[MptwTheme##ViewTemplateToolbar]]

<div class='titleContainer'>
	<span class='title' macro='view title'></span>
	<span macro="miniTag"></span>
</div>

<div class='subtitle'>
</div>

<div macro="showWhen tiddler.tags.containsAny(['css','html','pre','systemConfig']) && !tiddler.text.match('{{'+'{')">
	<div class='viewer'><pre macro='view text'></pre></div>
</div>
<div macro="else">
	<div class='viewer' macro='view text wikified'></div>
</div>

<div class="tagglyTagging" macro="tagglyTagging"></div>
</div>
<div class="collapsedView">
	<span class='toolbar'>
		<span macro='toolbar closeTiddler'></span>
		<span macro='mptwCollapse +'></span>
	</span>
	<span class='title' macro='view title'></span>
</div>

<!--}}}-->

!ViewTemplateToolbar
<!--{{{-->
<div class='toolbar'>
	<span style="padding:1em;"></span>
	<span macro='toolbar +closeTiddler'></span>
	<!--span macro='mptwCollapse -'></span-->
</div>
<!--}}}-->

!EditTemplate
<!--{{{-->
<div class="toolbar" macro="toolbar +saveTiddler saveCloseTiddler closeOthers -cancelTiddler cancelCloseTiddler deleteTiddler"></div>
<div class="title" macro="view title"></div>
<div class="editLabel">სათაური</div><div class="editor" macro="edit title"></div>
<div macro='annotations'></div>
<div class="editLabel">ტექსტი</div><div class="editor" macro="edit text"></div>
<div class="editLabel">ჭდეები</div><div class="editor" macro="edit tags"></div>
<div class="editorFooter"><span macro="message views.editor.tagPrompt"></span><span macro="tagChooser"></span></div>
<!--}}}-->

!StyleSheet
/*{{{*/

/* a contrasting background so I can see where one tiddler ends and the other begins */
body {
	background: [[ColorPalette::TertiaryLight]];
}

/* sexy colours and font for the header */
.headerForeground {
	color: [[ColorPalette::PrimaryPale]];
}
.headerShadow, .headerShadow a {
	color: [[ColorPalette::PrimaryMid]];
}

/* separate the top menu parts */
.headerForeground, .headerShadow {
	padding: 1em 1em 0;
}

.headerForeground, .headerShadow {
	font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;
	font-weight:bold;
}
.headerForeground .siteSubtitle {
	color: [[ColorPalette::PrimaryLight]];
}
.headerShadow .siteSubtitle {
	color: [[ColorPalette::PrimaryMid]];
}

/* make shadow go and down right instead of up and left */
.headerShadow {
	left: 1px;
	top: 1px;
}

/* prefer monospace for editing */
.editor textarea, .editor input {
	font-family: 'Consolas', monospace;
	background-color:[[ColorPalette::TertiaryPale]];
}


/* sexy tiddler titles */
.title {
	font-size: 250%;
	color: [[ColorPalette::PrimaryLight]];
	font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;
}

/* more subtle tiddler subtitle */
.subtitle {
	padding:0px;
	margin:0px;
	padding-left:1em;
	font-size: 90%;
	color: [[ColorPalette::TertiaryMid]];
}
.subtitle .tiddlyLink {
	color: [[ColorPalette::TertiaryMid]];
}

/* a little bit of extra whitespace */
.viewer {
	padding-bottom:3px;
}

/* don't want any background color for headings */
h1,h2,h3,h4,h5,h6 {
	background-color: transparent;
	color: [[ColorPalette::Foreground]];
}

/* give tiddlers 3d style border and explicit background */
.tiddler {
	background: [[ColorPalette::Background]];
	border-right: 2px [[ColorPalette::TertiaryMid]] solid;
	border-bottom: 2px [[ColorPalette::TertiaryMid]] solid;
	margin-bottom: 1em;
	padding:1em 2em 2em 1.5em;
}

/* make options slider look nicer */
#sidebarOptions .sliderPanel {
	border:solid 1px [[ColorPalette::PrimaryLight]];
}

/* the borders look wrong with the body background */
#sidebar .button {
	border-style: none;
}

/* this means you can put line breaks in SidebarOptions for readability */
#sidebarOptions br {
	display:none;
}
/* undo the above in OptionsPanel */
#sidebarOptions .sliderPanel br {
	display:inline;
}

/* horizontal main menu stuff */
#displayArea {
	margin: 1em 15.7em 0em 1em; /* use the freed up space */
}
#topMenu br {
	display: none;
}
#topMenu {
	background: [[ColorPalette::PrimaryMid]];
	color:[[ColorPalette::PrimaryPale]];
}
#topMenu {
	padding:2px;
}
#topMenu .button, #topMenu .tiddlyLink, #topMenu a {
	margin-left: 0.5em;
	margin-right: 0.5em;
	padding-left: 3px;
	padding-right: 3px;
	color: [[ColorPalette::PrimaryPale]];
	font-size: 115%;
}
#topMenu .button:hover, #topMenu .tiddlyLink:hover {
	background: [[ColorPalette::PrimaryDark]];
}

/* make 2.2 act like 2.1 with the invisible buttons */
.toolbar {
	visibility:hidden;
}
.selected .toolbar {
	visibility:visible;
}

/* experimental. this is a little borked in IE7 with the button 
 * borders but worth it I think for the extra screen realestate */
.toolbar { float:right; }

/* fix for TaggerPlugin. from sb56637. improved by FND */
.popup li .tagger a {
   display:inline;
}

/* makes theme selector look a little better */
#sidebarOptions .sliderPanel .select .button {
  padding:0.5em;
  display:block;
}
#sidebarOptions .sliderPanel .select br {
	display:none;
}

/* make it print a little cleaner */
@media print {
	#topMenu {
		display: none ! important;
	}
	/* not sure if we need all the importants */
	.tiddler {
		border-style: none ! important;
		margin:0px ! important;
		padding:0px ! important;
		padding-bottom:2em ! important;
	}
	.tagglyTagging .button, .tagglyTagging .hidebutton {
		display: none ! important;
	}
	.headerShadow {
		visibility: hidden ! important;
	}
	.tagglyTagged .quickopentag, .tagged .quickopentag {
		border-style: none ! important;
	}
	.quickopentag a.button, .miniTag {
		display: none ! important;
	}
}

/* get user styles specified in StyleSheet */
[[StyleSheet]]

/*}}}*/

/***
|Description:|A place to put your config tweaks so they aren't overwritten when you upgrade MPTW|
See http://www.tiddlywiki.org/wiki/Configuration_Options for other options you can set. In some cases where there are clashes with other plugins it might help to rename this to zzMptwUserConfigPlugin so it gets executed last.
***/
//{{{

// example: set your preferred date format
//config.mptwDateFormat = 'MM/0DD/YY';
//config.mptwJournalFormat = 'Journal MM/0DD/YY';

// example: set the theme you want to start with
//config.options.txtTheme = 'MptwRoundTheme';

// example: switch off autosave, switch on backups and set a backup folder
//config.options.chkSaveBackups = true;
//config.options.chkAutoSave = false;
//config.options.txtBackupFolder = 'backups';

// uncomment to disable 'new means new' functionality for the new journal macro
//config.newMeansNewForJournalsToo = false;

//}}}

/***
|Name:|NewHerePlugin|
***/
//{{{
merge(config.macros, {
  newHere: {
    handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
      wikify("<<newTiddler "+paramString+" tag:[["+tiddler.title+"]]>>",place,null,tiddler);
    }
  },
  newJournalHere: {
    handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
      wikify("<<newJournal "+paramString+" tag:[["+tiddler.title+"]]>>",place,null,tiddler);
    }
  }
});

//}}}

/***
|Name:|NewMeansNewPlugin|
***/
//{{{

// change this or set config.newMeansNewForJournalsToo it in MptwUuserConfigPlugin
if (config.newMeansNewForJournalsToo == undefined) config.newMeansNewForJournalsToo = true;

String.prototype.getNextFreeName = function() {
  numberRegExp = / \(([0-9]+)\)$/;
  var match = numberRegExp.exec(this);
  if (match) {
  var num = parseInt(match[1]) + 1;
    return this.replace(numberRegExp," ("+num+")");
  }
  else {
    return this + " (1)";
  }
}

config.macros.newTiddler.checkForUnsaved = function(newName) {
  var r = false;
  story.forEachTiddler(function(title,element) {
    if (title == newName)
      r = true;
  });
  return r;
}

config.macros.newTiddler.getName = function(newName) {
  while (store.getTiddler(newName) || config.macros.newTiddler.checkForUnsaved(newName))
    newName = newName.getNextFreeName();
  return newName;
}


config.macros.newTiddler.onClickNewTiddler = function()
{
  var title = this.getAttribute("newTitle");
  if(this.getAttribute("isJournal") == "true") {
    title = new Date().formatString(title.trim());
  }

  // ---- these three lines should be the only difference between this and the core onClickNewTiddler
  if (config.newMeansNewForJournalsToo || this.getAttribute("isJournal") != "true")
    title = config.macros.newTiddler.getName(title);

  var params = this.getAttribute("params");
  var tags = params ? params.split("|") : [];
  var focus = this.getAttribute("newFocus");
  var template = this.getAttribute("newTemplate");
  var customFields = this.getAttribute("customFields");
  if(!customFields && !store.isShadowTiddler(title))
    customFields = String.encodeHashMap(config.defaultCustomFields);
  story.displayTiddler(null,title,template,false,null,null);
  var tiddlerElem = story.getTiddler(title);
  if(customFields)
    story.addCustomFields(tiddlerElem,customFields);
  var text = this.getAttribute("newText");
  if(typeof text == "string")
    story.getTiddlerField(title,"text").value = text.format([title]);
  for(var t=0;t<tags.length;t++)
    story.setTiddlerTag(title,tags[t],+1);
  story.focusTiddler(title,focus);
  return false;
};

//}}}

----
© 2012, გია შერვაშიძე

/***
|Name:|PrettyDatesPlugin|
***/
//{{{
Date.prototype.prettyDate = function() {
  var diff = (((new Date()).getTime() - this.getTime()) / 1000);
  var day_diff = Math.floor(diff / 86400);

  if (isNaN(day_diff))      return "";
  else if (diff < 0)        return "მომავალში";
  else if (diff < 60)       return "ახლახანს";
  else if (diff < 120)      return "1 წუთის წინ";
  else if (diff < 3600)     return Math.floor(diff/60) + " წუთის წინ";
  else if (diff < 7200)     return "1 საათის წინ";
  else if (diff < 86400)    return Math.floor(diff/3600) + " საათის წინ";
  else if (day_diff == 1)   return "გუშინ";
  else if (day_diff < 7)    return day_diff + " დღის წინ";
  else if (day_diff < 14)   return  "კვირის წინ";
  else if (day_diff < 31)   return Math.ceil(day_diff/7) + " კვირის წინ";
  else if (day_diff < 62)   return "წინა თვეს";
  else if (day_diff < 365)  return "დაახლოებით " + Math.ceil(day_diff/31) + " თვის წინ";
  else if (day_diff < 730)  return "შარშან";
  else                      return Math.ceil(day_diff/365) + " წლის წინ";
}

Date.prototype.formatString_orig_mptw = Date.prototype.formatString;

Date.prototype.formatString = function(template) {
  return this.formatString_orig_mptw(template).replace(/pppp/,this.prettyDate());
}

// for MPTW. otherwise edit your ViewTemplate as required.
// config.mptwDateFormat = 'pppp (DD/MM/YY)';
config.mptwDateFormat = 'pppp';

//}}}

/***
|Name:|QuickOpenTagPlugin|
***/
//{{{
config.quickOpenTag = {

  dropdownChar: (document.all ? "\u25bc" : "\u25be"), // the little one doesn't work in IE?

  createTagButton: function(place,tag,excludeTiddler) {
    // little hack so we can do this: <<tag PrettyTagName|RealTagName>>
    var splitTag = tag.split("|");
    var pretty = tag;
    if (splitTag.length == 2) {
      tag = splitTag[1];
      pretty = splitTag[0];
    }

    var sp = createTiddlyElement(place,"span",null,"quickopentag");
    createTiddlyText(createTiddlyLink(sp,tag,false),pretty);

    var theTag = createTiddlyButton(sp,config.quickOpenTag.dropdownChar,
                        config.views.wikified.tag.tooltip.format([tag]),onClickTag);
    theTag.setAttribute("tag",tag);
    if (excludeTiddler)
      theTag.setAttribute("tiddler",excludeTiddler);
        return(theTag);
  },

  miniTagHandler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
    var tagged = store.getTaggedTiddlers(tiddler.title);
    if (tagged.length > 0) {
      var theTag = createTiddlyButton(place,config.quickOpenTag.dropdownChar,
                          config.views.wikified.tag.tooltip.format([tiddler.title]),onClickTag);
      theTag.setAttribute("tag",tiddler.title);
      theTag.className = "miniTag";
    }
  },

  allTagsHandler: function(place,macroName,params) {
    var tags = store.getTags(params[0]);
    var filter = params[1]; // new feature
    var ul = createTiddlyElement(place,"ul");
    if(tags.length == 0)
      createTiddlyElement(ul,"li",null,"listTitle",this.noTags);
    for(var t=0; t<tags.length; t++) {
      var title = tags[t][0];
      if (!filter || (title.match(new RegExp('^'+filter)))) {
        var info = getTiddlyLinkInfo(title);
        var theListItem =createTiddlyElement(ul,"li");
        var theLink = createTiddlyLink(theListItem,tags[t][0],true);
        var theCount = " (" + tags[t][1] + ")";
        theLink.appendChild(document.createTextNode(theCount));
        var theDropDownBtn = createTiddlyButton(theListItem," " +
          config.quickOpenTag.dropdownChar,this.tooltip.format([tags[t][0]]),onClickTag);
        theDropDownBtn.setAttribute("tag",tags[t][0]);
      }
    }
  },

  // todo fix these up a bit
  styles: [
"/*{{{*/",
"/* created by QuickOpenTagPlugin */",
".tagglyTagged .quickopentag, .tagged .quickopentag ",
" { margin-right:1.2em; border:1px solid #eee; padding:2px; padding-right:0px; padding-left:1px; }",
".quickopentag .tiddlyLink { padding:2px; padding-left:3px; }",
".quickopentag a.button { padding:1px; padding-left:2px; padding-right:2px;}",
"/* extra specificity to make it work right */",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.button, ",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.tiddyLink, ",
"#mainMenu .quickopentag a.tiddyLink, ",
"#mainMenu .quickopentag a.tiddyLink ",
" { border:0px solid black; }",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.button, ",
"#mainMenu .quickopentag a.button ",
" { margin-left:0px; padding-left:2px; }",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.tiddlyLink, ",
"#mainMenu .quickopentag a.tiddlyLink ",
" { margin-right:0px; padding-right:0px; padding-left:0px; margin-left:0px; }",
"a.miniTag {font-size:150%;} ",
"#mainMenu .quickopentag a.button ",
" /* looks better in right justified main menus */",
" { margin-left:0px; padding-left:2px; margin-right:0px; padding-right:0px; }",
"#topMenu .quickopentag { padding:0px; margin:0px; border:0px; }",
"#topMenu .quickopentag .tiddlyLink { padding-right:1px; margin-right:0px; }",
"#topMenu .quickopentag .button { padding-left:1px; margin-left:0px; border:0px; }",
"/*}}}*/",
    ""].join("\n"),

  init: function() {
    // we fully replace these builtins. can't hijack them easily
    window.createTagButton = this.createTagButton;
    config.macros.allTags.handler = this.allTagsHandler;
    config.macros.miniTag = { handler: this.miniTagHandler };
    config.shadowTiddlers["QuickOpenTagStyles"] = this.styles;
    store.addNotification("QuickOpenTagStyles",refreshStyles);
  }
}

config.quickOpenTag.init();

//}}}

/***
|Name:|RenameTagsPlugin|
***/
//{{{
config.renameTags = {

  prompts: {
    rename: "ჭდის გადარქმევა: '%0' - '%1' სულ %2 tidder%3?",
    remove: "ჭდის ამოღება: '%0' სულ %1 tidder%2?"
  },

  removeTag: function(tag,tiddlers) {
    store.suspendNotifications();
    for (var i=0;i<tiddlers.length;i++) {
      store.setTiddlerTag(tiddlers[i].title,false,tag);
    }
    store.resumeNotifications();
    store.notifyAll();
  },

  renameTag: function(oldTag,newTag,tiddlers) {
    store.suspendNotifications();
    for (var i=0;i<tiddlers.length;i++) {
      store.setTiddlerTag(tiddlers[i].title,false,oldTag); // remove old
      store.setTiddlerTag(tiddlers[i].title,true,newTag);  // add new
    }
    store.resumeNotifications();
    store.notifyAll();
  },

  storeMethods: {

    saveTiddler_orig_renameTags: TiddlyWiki.prototype.saveTiddler,

    saveTiddler: function(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created,creator) {
      if (title != newTitle) {
        var tagged = this.getTaggedTiddlers(title);
        if (tagged.length > 0) {
          // then we are renaming a tag
          if (confirm(config.renameTags.prompts.rename.format([title,newTitle,tagged.length,tagged.length>1?"s":""])))
            config.renameTags.renameTag(title,newTitle,tagged);

          if (!this.tiddlerExists(title) && newBody == "")
            // dont create unwanted tiddler
            return null;
        }
      }
      return this.saveTiddler_orig_renameTags(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created,creator);
    },

    removeTiddler_orig_renameTags: TiddlyWiki.prototype.removeTiddler,

    removeTiddler: function(title) {
      var tagged = this.getTaggedTiddlers(title);
      if (tagged.length > 0)
        if (confirm(config.renameTags.prompts.remove.format([title,tagged.length,tagged.length>1?"s":""])))
          config.renameTags.removeTag(title,tagged);
      return this.removeTiddler_orig_renameTags(title);
    }

  },

  init: function() {
    merge(TiddlyWiki.prototype,this.storeMethods);
  }
}

config.renameTags.init();

//}}}

/***
|Name:|SaveCloseTiddlerPlugin|
***/
//{{{
merge(config.commands,{

  saveCloseTiddler: {
    text: 'მზადაა/დახურვა',
    tooltip: 'ჩანაწერის ცვლილებების შენახვა და დახურვა',
    handler: function(ev,src,title) {
      var closeTitle = title;
      var newTitle = story.saveTiddler(title,ev.shiftKey);
      if (newTitle)
        closeTitle = newTitle;
      return config.commands.closeTiddler.handler(ev,src,closeTitle);
    }
  },

  cancelCloseTiddler: {
    text: 'გაუქმება/დახურვა',
    tooltip: 'ჩანაწერის ცვლილებების გაუქმება და დახურვა',
    handler: function(ev,src,title) {
      // the same as closeTiddler now actually
      return config.commands.closeTiddler.handler(ev,src,title);
    }
  }

});

//}}}

/***
|Name:|SelectThemePlugin|
***/
//{{{

config.macros.selectTheme = {
  label: {
    selectTheme:"თემის შერჩევა",
    selectPalette:"პალიტრის შერჩევა"
  },
  prompt: {
    selectTheme:"მიმდინარე თემის შერჩევა",
    selectPalette:"მიმდინარე პალიტრის შერჩევა"
  },
  tags: {
    selectTheme:'systemTheme',
    selectPalette:'systemPalette'
  }
};

config.macros.selectTheme.handler = function(place,macroName)
{
  var btn = createTiddlyButton(place,this.label[macroName],this.prompt[macroName],this.onClick);
  // want to handle palettes and themes with same code. use mode attribute to distinguish
  btn.setAttribute('mode',macroName);
};

config.macros.selectTheme.onClick = function(ev)
{
  var e = ev ? ev : window.event;
  var popup = Popup.create(this);
  var mode = this.getAttribute('mode');
  var tiddlers = store.getTaggedTiddlers(config.macros.selectTheme.tags[mode]);
  // for default
  if (mode == "selectPalette") {
    var btn = createTiddlyButton(createTiddlyElement(popup,'li'),"(ნაგულისხმები)","ნაგულისხმები პალიტრა",config.macros.selectTheme.onClickTheme);
    btn.setAttribute('theme',"(default)");
    btn.setAttribute('mode',mode);
  }
  for(var i=0; i<tiddlers.length; i++) {
    var t = tiddlers[i].title;
    var name = store.getTiddlerSlice(t,'Name');
    var desc = store.getTiddlerSlice(t,'Description');
    var btn = createTiddlyButton(createTiddlyElement(popup,'li'), name?name:t, desc?desc:config.macros.selectTheme.label['mode'], config.macros.selectTheme.onClickTheme);
    btn.setAttribute('theme',t);
    btn.setAttribute('mode',mode);
  }
  Popup.show();
  return stopEvent(e);
};

config.macros.selectTheme.onClickTheme = function(ev)
{
  var mode = this.getAttribute('mode');
  var theme = this.getAttribute('theme');
  if (mode == 'selectTheme')
    story.switchTheme(theme);
  else // selectPalette
    config.macros.selectTheme.updatePalette(theme);
  return false;
};

config.macros.selectTheme.updatePalette = function(title)
{
  if (title != "") {
    store.deleteTiddler("ColorPalette");
    if (title != "(default)")
      store.saveTiddler("ColorPalette","ColorPalette",store.getTiddlerText(title),
          config.options.txtUserName,undefined,"");
    refreshAll();
    if(config.options.chkAutoSave)
      saveChanges(true);
  }
};

config.macros.applyTheme = {
  label: "ჩართვა",
  prompt: "ამ თემის ან პალიტრის ჩართვა" // i'm lazy
};

config.macros.applyTheme.handler = function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
  var useTiddler = params[0] ? params[0] : tiddler.title;
  var btn = createTiddlyButton(place,this.label,this.prompt,config.macros.selectTheme.onClickTheme);
  btn.setAttribute('theme',useTiddler);
  btn.setAttribute('mode',macroName=="applyTheme"?"selectTheme":"selectPalette"); // a bit untidy here
}

config.macros.selectPalette = config.macros.selectTheme;
config.macros.applyPalette = config.macros.applyTheme;

config.macros.refreshAll = { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
  createTiddlyButton(place,"refresh","refresh layout and styles",function() { refreshAll(); });
}};

//}}}

[img[.\images\h-all.jpg]]
[img[.\images\logo-all.jpg]]
<html>
<a href="index.html" title="მენიუ - სხვა ვერსიები">
<img src="images/menu.jpg" width="155" alt="მენიუ - სხვა ვერსიები" /></a>
</html>
<<slider chkSliderOptionsPanel OptionsPanel "პროგრამის შესახებ »" "ავტორი">>

საკითხავი და საძიებო სისტემა

[[ვეფხისტყაოსანი|თავფურცელი]]

#backstageButton { display: none !important; }

/***
|Name:|TagglyTaggingPlugin|
***/
//{{{

merge(String.prototype,{

  parseTagExpr: function(debug) {

    if (this.trim() == "")
      return "(true)";

    var anyLogicOp = /(!|&&|\|\||\(|\))/g;
    var singleLogicOp = /^(!|&&|\|\||\(|\))$/;

    var spaced = this.
      // because square brackets in templates are no good
      // this means you can use [(With Spaces)] instead of [[With Spaces]]
      replace(/\[\(/g," [[").
      replace(/\)\]/g,"]] ").
      // space things out so we can use readBracketedList. tricky eh?
      replace(anyLogicOp," $1 ");

    var expr = "";

    var tokens = spaced.readBracketedList(false); // false means don't uniq the list. nice one JR!

    for (var i=0;i<tokens.length;i++)
      if (tokens[i].match(singleLogicOp))
        expr += tokens[i];
      else
        expr += "tiddler.tags.contains('%0')".format([tokens[i].replace(/'/,"\\'")]); // fix single quote bug. still have round bracket bug i think

    if (debug)
      alert(expr);

    return '('+expr+')';
  }

});

merge(TiddlyWiki.prototype,{
  getTiddlersByTagExpr: function(tagExpr,sortField) {

    var result = [];

    var expr = tagExpr.parseTagExpr();

    store.forEachTiddler(function(title,tiddler) {
      if (eval(expr))
        result.push(tiddler);
    });

    if(!sortField)
      sortField = "title";

    result.sort(function(a,b) {return a[sortField] < b[sortField] ? -1 : (a[sortField] == b[sortField] ? 0 : +1);});

    return result;
  }
});

config.taggly = {

  // for translations
  lingo: {
    labels: {
      asc:        "\u2191", // down arrow
      desc:       "\u2193", // up arrow
      title:      "სათაური",
      modified:   "შეცვლა",
      created:    "შექმნა",
      show:       "+",
      hide:       "-",
      normal:     "სია",
      group:      "დაჯგუფება",
      commas:     "დაყოფა",
      sitemap:    "ჩანოშლა",
      numCols:    "სვეტები\u00b1", // plus minus sign
      label:      "ჭდით: '%0':",
      exprLabel:  "ჭდეების თანხვედრა '%0':",
      excerpts:   "ამონარიდები",
      descr:      "აღწერილობა",
      slices:     "ნაკუწები",
      contents:   "ტექსტი",
      sliders:    "ჩამოშლა",
      noexcerpts: "მხოლოდ სათაურები",
      noneFound:  "(არაა)"
    },

    tooltips: {
      title:      "სათაურით დახარისხება",
      modified:   "შეცვლის თარიღით დახარისხება",
      created:    "შექმნის თარიღით დახარისხება",
      show:       "ჭდეების სიის ჩვენება",
      hide:       "ჭდეების სიის დამალვა",
      normal:     "დაუჯგუფებელი სიის ჩვენება",
      group:      "დაჯგუფებული სიის ჩვენება",
      sitemap:    "საიტის რუკის სტილით ჩვენება",
      commas:     "დაყოფილი სიის ჩვენება",
      numCols:    "სვეტების რაოდენობის შეცვლა",
      excerpts:   "ამონარიდების ჩვენება",
      descr:      "აღწერილობის ნაკუწების ჩვენება",
      slices:     "ყველა ნაკუწის ჩვენება",
      contents:   "ჩანაწერის სრულად ჩვენება",
      sliders:    "ტექსტის ჩვენება ჩამოშლაში",
      noexcerpts: "მხოლოდ სრული სათაურის ჩვენება"
    },

    tooDeepMessage: "* //sitemap too deep...//"
  },

  config: {
    showTaggingCounts: true,
    listOpts: {
      // the first one will be the default
      sortBy:     ["title"],
      sortOrder:  ["asc","desc"],
      hideState:  ["show","hide"],
      listMode:   ["normal","group","sitemap"],
      numCols:    ["1","2","3","4"],
      excerpts:   ["noexcerpts","excerpts"]
    },
    valuePrefix: "taggly.",
    excludeTags: ["excludeLists","excludeTagging"],
    excerptSize: 50,
    excerptMarker: "/%"+"%/",
    siteMapDepthLimit: 25
  },

  getTagglyOpt: function(title,opt) {
    var val = store.getValue(title,this.config.valuePrefix+opt);
    return val ? val : this.config.listOpts[opt][0];
  },

  setTagglyOpt: function(title,opt,value) {
    // create it silently if it doesn't exist
    if (!store.tiddlerExists(title)) {
      store.saveTiddler(title,title,config.views.editor.defaultText.format([title]),config.options.txtUserName,new Date(),"");

      // <<tagglyTagging expr:"...">> creates a tiddler to store its display settings
      // Make those tiddlers less noticeable by tagging as excludeSearch and excludeLists
      // Because we don't want to hide real tags, check that they aren't actually tags before doing so
      // Also tag them as tagglyExpression for manageability
      // (contributed by RA)
      if (!store.getTaggedTiddlers(title).length) {
        store.setTiddlerTag(title,true,"excludeSearch");
        store.setTiddlerTag(title,true,"excludeLists");
        store.setTiddlerTag(title,true,"tagglyExpression");
      }
    }

    // if value is default then remove it to save space
    return store.setValue(title, this.config.valuePrefix+opt, value == this.config.listOpts[opt][0] ? null : value);
  },

  getNextValue: function(title,opt) {
    var current = this.getTagglyOpt(title,opt);
    var pos = this.config.listOpts[opt].indexOf(current);
    // supposed to automagically don't let cols cycle up past the number of items
    // currently broken in some situations, eg when using an expression
    // lets fix it later when we rewrite for jquery
    // the columns thing should be jquery table manipulation probably
    var limit = (opt == "numCols" ? store.getTaggedTiddlers(title).length : this.config.listOpts[opt].length);
    var newPos = (pos + 1) % limit;
    return this.config.listOpts[opt][newPos];
  },

  toggleTagglyOpt: function(title,opt) {
    var newVal = this.getNextValue(title,opt);
    this.setTagglyOpt(title,opt,newVal);
  },

  createListControl: function(place,title,type) {
    var lingo = config.taggly.lingo;
    var label;
    var tooltip;
    var onclick;

    if ((type == "title" || type == "modified" || type == "created")) {
      // "special" controls. a little tricky. derived from sortOrder and sortBy
      label = lingo.labels[type];
      tooltip = lingo.tooltips[type];

      if (this.getTagglyOpt(title,"sortBy") == type) {
        label += lingo.labels[this.getTagglyOpt(title,"sortOrder")];
        onclick = function() {
          config.taggly.toggleTagglyOpt(title,"sortOrder");
          return false;
        }
      }
      else {
        onclick = function() {
          config.taggly.setTagglyOpt(title,"sortBy",type);
          config.taggly.setTagglyOpt(title,"sortOrder",config.taggly.config.listOpts.sortOrder[0]);
          return false;
        }
      }
    }
    else {
      // "regular" controls, nice and simple
      label = lingo.labels[type == "numCols" ? type : this.getNextValue(title,type)];
      tooltip = lingo.tooltips[type == "numCols" ? type : this.getNextValue(title,type)];
      onclick = function() {
        config.taggly.toggleTagglyOpt(title,type);
        return false;
      }
    }

    // hide button because commas don't have columns
    if (!(this.getTagglyOpt(title,"listMode") == "commas" && type == "numCols"))
      createTiddlyButton(place,label,tooltip,onclick,type == "hideState" ? "hidebutton" : "button");
  },

  makeColumns: function(orig,numCols) {
    var listSize = orig.length;
    var colSize = listSize/numCols;
    var remainder = listSize % numCols;

    var upperColsize = colSize;
    var lowerColsize = colSize;

    if (colSize != Math.floor(colSize)) {
      // it's not an exact fit so..
      upperColsize = Math.floor(colSize) + 1;
      lowerColsize = Math.floor(colSize);
    }

    var output = [];
    var c = 0;
    for (var j=0;j<numCols;j++) {
      var singleCol = [];
      var thisSize = j < remainder ? upperColsize : lowerColsize;
      for (var i=0;i<thisSize;i++)
        singleCol.push(orig[c++]);
      output.push(singleCol);
    }

    return output;
  },

  drawTable: function(place,columns,theClass) {
    var newTable = createTiddlyElement(place,"table",null,theClass);
    var newTbody = createTiddlyElement(newTable,"tbody");
    var newTr = createTiddlyElement(newTbody,"tr");
    for (var j=0;j<columns.length;j++) {
      var colOutput = "";
      for (var i=0;i<columns[j].length;i++)
        colOutput += columns[j][i];
      var newTd = createTiddlyElement(newTr,"td",null,"tagglyTagging"); // todo should not need this class
      wikify(colOutput,newTd);
    }
    return newTable;
  },

  createTagglyList: function(place,title,isTagExpr) {
    switch(this.getTagglyOpt(title,"listMode")) {
      case "group":  return this.createTagglyListGrouped(place,title,isTagExpr); break;
      case "normal": return this.createTagglyListNormal(place,title,false,isTagExpr); break;
      case "commas": return this.createTagglyListNormal(place,title,true,isTagExpr); break;
      case "sitemap":return this.createTagglyListSiteMap(place,title,isTagExpr); break;
    }
  },

  getTaggingCount: function(title,isTagExpr) {
    // thanks to Doug Edmunds
    if (this.config.showTaggingCounts) {
      var tagCount = config.taggly.getTiddlers(title,'title',isTagExpr).length;
      if (tagCount > 0)
        return " ("+tagCount+")";
    }
    return "";
  },

  getTiddlers: function(titleOrExpr,sortBy,isTagExpr) {
    return isTagExpr ? store.getTiddlersByTagExpr(titleOrExpr,sortBy) : store.getTaggedTiddlers(titleOrExpr,sortBy);
  },

  getExcerpt: function(inTiddlerTitle,title,indent) {
    if (!indent)
      indent = 1;

    var displayMode = this.getTagglyOpt(inTiddlerTitle,"excerpts");
    var t = store.getTiddler(title);

    if (t && displayMode == "excerpts") {
      var text = t.text.replace(/\n/," ");
      var marker = text.indexOf(this.config.excerptMarker);
      if (marker != -1) {
        return " {{excerpt{<nowiki>" + text.substr(0,marker) + "</nowiki>}}}";
      }
      else if (text.length < this.config.excerptSize) {
        return " {{excerpt{<nowiki>" + t.text + "</nowiki>}}}";
      }
      else {
        return " {{excerpt{<nowiki>" + t.text.substr(0,this.config.excerptSize) + "..." + "</nowiki>}}}";
      }
    }
    else if (t && displayMode == "contents") {
      return "\n{{contents indent"+indent+"{\n" + t.text + "\n}}}";
    }
    else if (t && displayMode == "sliders") {
      return "<slider slide>\n{{contents{\n" + t.text + "\n}}}\n</slider>";
    }
    else if (t && displayMode == "descr") {
      var descr = store.getTiddlerSlice(title,'Description');
      return descr ? " {{excerpt{" + descr  + "}}}" : "";
    }
    else if (t && displayMode == "slices") {
      var result = "";
      var slices = store.calcAllSlices(title);
      for (var s in slices)
        result += "|%0|<nowiki>%1</nowiki>|\n".format([s,slices[s]]);
      return result ? "\n{{excerpt excerptIndent{\n" + result  + "}}}" : "";
    }
    return "";
  },

  notHidden: function(t,inTiddler) {
    if (typeof t == "string")
      t = store.getTiddler(t);
    return (!t || !t.tags.containsAny(this.config.excludeTags) ||
        (inTiddler && this.config.excludeTags.contains(inTiddler)));
  },

  // this is for normal and commas mode
  createTagglyListNormal: function(place,title,useCommas,isTagExpr) {

    var list = config.taggly.getTiddlers(title,this.getTagglyOpt(title,"sortBy"),isTagExpr);

    if (this.getTagglyOpt(title,"sortOrder") == "desc")
      list = list.reverse();

    var output = [];
    var first = true;
    for (var i=0;i<list.length;i++) {
      if (this.notHidden(list[i],title)) {
        var countString = this.getTaggingCount(list[i].title);
        var excerpt = this.getExcerpt(title,list[i].title);
        if (useCommas)
          output.push((first ? "" : ", ") + "[[" + list[i].title + "]]" + countString + excerpt);
        else
          output.push("*[[" + list[i].title + "]]" + countString + excerpt + "\n");

        first = false;
      }
    }

    return this.drawTable(place,
      this.makeColumns(output,useCommas ? 1 : parseInt(this.getTagglyOpt(title,"numCols"))),
      useCommas ? "commas" : "normal");
  },

  // this is for the "grouped" mode
  createTagglyListGrouped: function(place,title,isTagExpr) {
    var sortBy = this.getTagglyOpt(title,"sortBy");
    var sortOrder = this.getTagglyOpt(title,"sortOrder");

    var list = config.taggly.getTiddlers(title,sortBy,isTagExpr);

    if (sortOrder == "desc")
      list = list.reverse();

    var leftOvers = []
    for (var i=0;i<list.length;i++)
      leftOvers.push(list[i].title);

    var allTagsHolder = {};
    for (var i=0;i<list.length;i++) {
      for (var j=0;j<list[i].tags.length;j++) {

        if (list[i].tags[j] != title) { // not this tiddler

          if (this.notHidden(list[i].tags[j],title)) {

            if (!allTagsHolder[list[i].tags[j]])
              allTagsHolder[list[i].tags[j]] = "";

            if (this.notHidden(list[i],title)) {
              allTagsHolder[list[i].tags[j]] += "**[["+list[i].title+"]]"
                    + this.getTaggingCount(list[i].title) + this.getExcerpt(title,list[i].title) + "\n";

              leftOvers.setItem(list[i].title,-1); // remove from leftovers. at the end it will contain the leftovers

            }
          }
        }
      }
    }

    var allTags = [];
    for (var t in allTagsHolder)
      allTags.push(t);

    var sortHelper = function(a,b) {
      if (a == b) return 0;
      if (a < b) return -1;
      return 1;
    };

    allTags.sort(function(a,b) {
      var tidA = store.getTiddler(a);
      var tidB = store.getTiddler(b);
      if (sortBy == "title") return sortHelper(a,b);
      else if (!tidA && !tidB) return 0;
      else if (!tidA) return -1;
      else if (!tidB) return +1;
      else return sortHelper(tidA[sortBy],tidB[sortBy]);
    });

    var leftOverOutput = "";
    for (var i=0;i<leftOvers.length;i++)
      if (this.notHidden(leftOvers[i],title))
        leftOverOutput += "*[["+leftOvers[i]+"]]" + this.getTaggingCount(leftOvers[i]) + this.getExcerpt(title,leftOvers[i]) + "\n";

    var output = [];

    if (sortOrder == "desc")
      allTags.reverse();
    else if (leftOverOutput != "")
      // leftovers first...
      output.push(leftOverOutput);

    for (var i=0;i<allTags.length;i++)
      if (allTagsHolder[allTags[i]] != "")
        output.push("*[["+allTags[i]+"]]" + this.getTaggingCount(allTags[i]) + this.getExcerpt(title,allTags[i]) + "\n" + allTagsHolder[allTags[i]]);

    if (sortOrder == "desc" && leftOverOutput != "")
      // leftovers last...
      output.push(leftOverOutput);

    return this.drawTable(place,
        this.makeColumns(output,parseInt(this.getTagglyOpt(title,"numCols"))),
        "grouped");

  },

  // used to build site map
  treeTraverse: function(title,depth,sortBy,sortOrder,isTagExpr) {

    var list = config.taggly.getTiddlers(title,sortBy,isTagExpr);

    if (sortOrder == "desc")
      list.reverse();

    var indent = "";
    for (var j=0;j<depth;j++)
      indent += "*"

    var childOutput = "";

    if (depth > this.config.siteMapDepthLimit)
      childOutput += indent + this.lingo.tooDeepMessage + "\n";
    else
      for (var i=0;i<list.length;i++)
        if (list[i].title != title)
          if (this.notHidden(list[i].title,this.config.inTiddler))
            childOutput += this.treeTraverse(list[i].title,depth+1,sortBy,sortOrder,false);

    if (depth == 0)
      return childOutput;
    else
      return indent + "[["+title+"]]" + this.getTaggingCount(title) + this.getExcerpt(this.config.inTiddler,title,depth) + "\n" + childOutput;
  },

  // this if for the site map mode
  createTagglyListSiteMap: function(place,title,isTagExpr) {
    this.config.inTiddler = title; // nasty. should pass it in to traverse probably
    var output = this.treeTraverse(title,0,this.getTagglyOpt(title,"sortBy"),this.getTagglyOpt(title,"sortOrder"),isTagExpr);
    return this.drawTable(place,
        this.makeColumns(output.split(/(?=^\*\[)/m),parseInt(this.getTagglyOpt(title,"numCols"))), // regexp magic
        "sitemap"
        );
  },

  macros: {
    tagglyTagging: {
      handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
        var parsedParams = paramString.parseParams("tag",null,true);
        var refreshContainer = createTiddlyElement(place,"div");

        // do some refresh magic to make it keep the list fresh - thanks Saq
        refreshContainer.setAttribute("refresh","macro");
        refreshContainer.setAttribute("macroName",macroName);

        var tag = getParam(parsedParams,"tag");
        var expr = getParam(parsedParams,"expr");

        if (expr) {
          refreshContainer.setAttribute("isTagExpr","true");
          refreshContainer.setAttribute("title",expr);
          refreshContainer.setAttribute("showEmpty","true");
        }
        else {
          refreshContainer.setAttribute("isTagExpr","false");
          if (tag) {
                refreshContainer.setAttribute("title",tag);
            refreshContainer.setAttribute("showEmpty","true");
          }
          else {
                refreshContainer.setAttribute("title",tiddler.title);
            refreshContainer.setAttribute("showEmpty","false");
          }
        }
        this.refresh(refreshContainer);
      },

      refresh: function(place) {
        var title = place.getAttribute("title");
        var isTagExpr = place.getAttribute("isTagExpr") == "true";
        var showEmpty = place.getAttribute("showEmpty") == "true";
        jQuery(place).empty()
        addClass(place,"tagglyTagging");
        var countFound = config.taggly.getTiddlers(title,'title',isTagExpr).length
        if (countFound > 0 || showEmpty) {
          var lingo = config.taggly.lingo;
          if (config.taggly.getTagglyOpt(title,"hideState") == "show") {
            config.taggly.createListControl(place,title,"excerpts");
            config.taggly.createListControl(place,title,"numCols");
            config.taggly.createTagglyList(place,title,isTagExpr);
            if (countFound == 0 && showEmpty)
              createTiddlyElement(place,"div",null,"tagglyNoneFound",lingo.labels.noneFound);
          }
        }
      }
    }
  },

  // todo fix these up a bit
  styles: [
"/*{{{*/",
"/* created by TagglyTaggingPlugin */",
".tagglyTagging { padding-top:0.5em; }",
".tagglyTagging li.listTitle { display:none; }",
".tagglyTagging ul {",
" margin-top:0px; padding-top:0.5em; padding-left:2em;",
" margin-bottom:0px; padding-bottom:0px;",
"}",
".tagglyTagging { vertical-align: top; margin:0px; padding:0px; }",
".tagglyTagging table { margin:0px; padding:0px; }",
".tagglyTagging .button { visibility:hidden; margin-left:3px; margin-right:3px; }",
".tagglyTagging .button, .tagglyTagging .hidebutton {",
" color:[[ColorPalette::TertiaryLight]]; font-size:90%;",
" border:0px; padding-left:0.3em;padding-right:0.3em;",
"}",
".tagglyTagging .button:hover, .hidebutton:hover, ",
".tagglyTagging .button:active, .hidebutton:active  {",
" border:0px; background:[[ColorPalette::TertiaryPale]]; color:[[ColorPalette::TertiaryDark]];",
"}",
".selected .tagglyTagging .button { visibility:visible; }",
".tagglyTagging .hidebutton { color:[[ColorPalette::Background]]; }",
".selected .tagglyTagging .hidebutton { color:[[ColorPalette::TertiaryLight]] }",
".tagglyLabel { color:[[ColorPalette::TertiaryMid]]; font-size:90%; }",
".tagglyTagging ul {padding-top:0px; padding-bottom:0.5em; margin-left:1em; }",
".tagglyTagging ul ul {list-style-type:disc; margin-left:-1em;}",
".tagglyTagging ul ul li {margin-left:0.5em; }",
".editLabel { font-size:90%; padding-top:0.5em; }",
".tagglyTagging .commas { padding-left:1.8em; }",
"/* not technically tagglytagging but will put them here anyway */",
".tagglyTagged li.listTitle { display:none; }",
".tagglyTagged li { display: inline; font-size:90%; }",
".tagglyTagged ul { margin:0px; padding:0px; }",
".excerpt { color:[[ColorPalette::TertiaryDark]]; }",
".excerptIndent { margin-left:4em; }",
"div.tagglyTagging table,",
"div.tagglyTagging table tr,",
"td.tagglyTagging",
" {border-style:none!important; }",
".tagglyTagging .contents { border-bottom:2px solid [[ColorPalette::TertiaryPale]]; padding:0 1em 1em 0.5em;",
"  margin-bottom:0.5em; }",
".tagglyTagging .indent1  { margin-left:3em;  }",
".tagglyTagging .indent2  { margin-left:4em;  }",
".tagglyTagging .indent3  { margin-left:5em;  }",
".tagglyTagging .indent4  { margin-left:6em;  }",
".tagglyTagging .indent5  { margin-left:7em;  }",
".tagglyTagging .indent6  { margin-left:8em;  }",
".tagglyTagging .indent7  { margin-left:9em;  }",
".tagglyTagging .indent8  { margin-left:10em; }",
".tagglyTagging .indent9  { margin-left:11em; }",
".tagglyTagging .indent10 { margin-left:12em; }",
".tagglyNoneFound { margin-left:2em; color:[[ColorPalette::TertiaryMid]]; font-size:90%; font-style:italic; }",
"/*}}}*/",
    ""].join("\n"),

  init: function() {
    merge(config.macros,this.macros);
    config.shadowTiddlers["TagglyTaggingStyles"] = this.styles;
    store.addNotification("TagglyTaggingStyles",refreshStyles);
  }
};

config.taggly.init();

//}}}

/***
InlineSlidersPlugin
By Saq Imtiaz
http://tw.lewcid.org/sandbox/#InlineSlidersPlugin

// syntax adjusted to not clash with NestedSlidersPlugin
// added + syntax to start open instead of closed

***/
//{{{
config.formatters.unshift( {
  name: "inlinesliders",
  // match: "\\+\\+\\+\\+|\\<slider",
  match: "\\<slider",
  // lookaheadRegExp: /(?:\+\+\+\+|<slider) (.*?)(?:>?)\n((?:.|\n)*?)\n(?:====|<\/slider>)/mg,
  lookaheadRegExp: /(?:<slider)(\+?) (.*?)(?:>)\n((?:.|\n)*?)\n(?:<\/slider>)/mg,
  handler: function(w) {
    this.lookaheadRegExp.lastIndex = w.matchStart;
    var lookaheadMatch = this.lookaheadRegExp.exec(w.source)
    if(lookaheadMatch && lookaheadMatch.index == w.matchStart ) {
      var btn = createTiddlyButton(w.output,lookaheadMatch[1] + " "+"\u00BB",lookaheadMatch[1],this.onClickSlider,"button sliderButton");
      var panel = createTiddlyElement(w.output,"div",null,"sliderPanel");
      panel.style.display = (lookaheadMatch[1] == '+' ? "block" : "none");
      wikify(lookaheadMatch[3],panel);
      w.nextMatch = lookaheadMatch.index + lookaheadMatch[0].length;
    }
   },
   onClickSlider : function(e) {
    if(!e) var e = window.event;
    var n = this.nextSibling;
    n.style.display = (n.style.display=="none") ? "block" : "none";
    return false;
  }
});

//}}}

/***
|Name:|ToggleTagPlugin|
!!Usage
{{{<<toggleTag }}}//{{{TagName TiddlerName LabelText}}}//{{{>>}}}
* TagName - the tag to be toggled, default value "checked"
* TiddlerName - the tiddler to toggle the tag in, default value the current tiddler
* LabelText - the text (gets wikified) to put next to the check box, default value is '{{{[[TagName]]}}}' or '{{{[[TagName]] [[TiddlerName]]}}}'
(If a parameter is '.' then the default will be used)
* TouchMod flag - if non empty then touch the tiddlers mod date. Note, can set config.toggleTagAlwaysTouchModDate to always touch mod date
!!Examples
|Code|Description|Example|h
|{{{<<toggleTag>>}}}|Toggles the default tag (checked) in this tiddler|<<toggleTag>>|
|{{{<<toggleTag TagName>>}}}|Toggles the TagName tag in this tiddler|<<toggleTag TagName>>|
|{{{<<toggleTag TagName TiddlerName>>}}}|Toggles the TagName tag in the TiddlerName tiddler|<<toggleTag TagName TiddlerName>>|
|{{{<<toggleTag TagName TiddlerName 'click me'>>}}}|Same but with custom label|<<toggleTag TagName TiddlerName 'click me'>>|
|{{{<<toggleTag . . 'click me'>>}}}|dot means use default value|<<toggleTag . . 'click me'>>|
!!Notes
* If TiddlerName doesn't exist it will be silently created
* Set label to '-' to specify no label
* See also http://mgtd-alpha.tiddlyspot.com/#ToggleTag2
!!Known issues
* Doesn't smoothly handle the case where you toggle a tag in a tiddler that is current open for editing
* Should convert to use named params
***/
//{{{

if (config.toggleTagAlwaysTouchModDate == undefined) config.toggleTagAlwaysTouchModDate = false;

merge(config.macros,{

  toggleTag: {

    createIfRequired: true,
    shortLabel: "[[%0]]",
    longLabel: "[[%0]] [[%1]]",

    handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
      var tiddlerTitle = tiddler ? tiddler.title : '';
      var tag   = (params[0] && params[0] != '.') ? params[0] : "checked";
      var title = (params[1] && params[1] != '.') ? params[1] : tiddlerTitle;
      var defaultLabel = (title == tiddlerTitle ? this.shortLabel : this.longLabel);
      var label = (params[2] && params[2] != '.') ? params[2] : defaultLabel;
      var touchMod = (params[3] && params[3] != '.') ? params[3] : "";
      label = (label == '-' ? '' : label); // dash means no label
      var theTiddler = (title == tiddlerTitle ? tiddler : store.getTiddler(title));
      var cb = createTiddlyCheckbox(place, label.format([tag,title]), theTiddler && theTiddler.isTagged(tag), function(e) {
        if (!store.tiddlerExists(title)) {
          if (config.macros.toggleTag.createIfRequired) {
            var content = store.getTiddlerText(title); // just in case it's a shadow
            store.saveTiddler(title,title,content?content:"",config.options.txtUserName,new Date(),null);
          }
          else
            return false;
        }
        if ((touchMod != "" || config.toggleTagAlwaysTouchModDate) && theTiddler)
            theTiddler.modified = new Date();
        store.setTiddlerTag(title,this.checked,tag);
        return true;
      });
    }
  }
});

//}}}

<!--
{{{
-->
<span macro="yourSearch if found">
<!-- The Summary Header ============================================ -->
<table class="summary" border="0" width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody>
  <tr>
	<td align="left">
		<span class="yourSearchRange" macro="yourSearch itemRange"></span>,
		&nbsp;სულ&nbsp;<span class="yourSearchCount" macro="yourSearch count"></span>&nbsp;ჩანაწერიდან
		კონტექსტი:&nbsp;<span class="yourSearchQuery" macro="yourSearch query"></span>
	</td>
	<td class="yourSearchButtons" align="right">
		<span macro="yourSearch chkPreviewText"></span><span class="chkBoxLabel">ესკიზი</span>
		<span macro="yourSearch linkButton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'"></span>
		<span macro="yourSearch closeButton"></span>
	</td>
  </tr>
</tbody></table>

<!-- The List of Found Tiddlers ============================================ -->
<div id="yourSearchResultItems" itemsPerPage="25" itemsPerPageWithPreview="10"></div>

<!-- The Footer (with the Navigation) ============================================ -->
<table class="yourSearchFooter" border="0" width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody>
  <tr>
	<td align="left">
		გვერდები: <span class="yourSearchNaviBar" macro="yourSearch naviBar"></span>
	</td>
	<td align="right"><span macro="yourSearch version"></span>, <span macro="yourSearch copyright"></span>
	</td>
  </tr>
</tbody></table>
<!-- end of the 'tiddlers found' case =========================================== -->
</span>


<!-- The "No tiddlers found" case =========================================== -->
<span macro="yourSearch if not found">
<table class="summary" border="0" width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody>
  <tr>
	<td align="left">
		შედეგი: ვერაფერი მოიძებნა კონტექსტისთვის <span class="yourSearchQuery" macro="yourSearch query"></span>.
	</td>
	<td class="yourSearchButtons" align="right">
		<span macro="yourSearch linkButton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'"></span>
		<span macro="yourSearch closeButton"></span>
	</td>
  </tr>
</tbody></table>
</span>


<!--
}}}
-->

/***
|''Name:''|TiddlersBarPlugin|
|''Description:''|A bar to switch between tiddlers through tabs (like browser tabs bar).|
|''Version:''|1.2.5|
|''Date:''|Jan 18,2008|
|''Source:''|http://visualtw.ouvaton.org/VisualTW.html|
|''Author:''|Pascal Collin|
|''License:''|[[BSD open source license|License]]|
|''~CoreVersion:''|2.1.0|
|''Browser:''|Firefox 2.0; InternetExplorer 6.0, others|
!Demos
On [[homepage|http://visualtw.ouvaton.org/VisualTW.html]], open several tiddlers to use the tabs bar.
!Installation
#import this tiddler from [[homepage|http://visualtw.ouvaton.org/VisualTW.html]] (tagged as systemConfig)
#save and reload
#''if you're using a custom [[PageTemplate]]'', add {{{<div id='tiddlersBar' refresh='none' ondblclick='config.macros.tiddlersBar.onTiddlersBarAction(event)'></div>}}} before {{{<div id='tiddlerDisplay'></div>}}}
#optionally, adjust StyleSheetTiddlersBar
!Tips
*Doubleclick on the tiddlers bar (where there is no tab) create a new tiddler.
*Tabs include a button to close {{{x}}} or save {{{!}}} their tiddler.
*By default, click on the current tab close all others tiddlers.
!Configuration options 
<<option chkDisableTabsBar>> Disable the tabs bar (to print, by example).
<<option chkHideTabsBarWhenSingleTab >> Automatically hide the tabs bar when only one tiddler is displayed. 
<<option txtSelectedTiddlerTabButton>> ''selected'' tab command button.
<<option txtPreviousTabKey>> previous tab access key.
<<option txtNextTabKey>> next tab access key.
!Code
***/
//{{{
config.options.chkDisableTabsBar = config.options.chkDisableTabsBar ? config.options.chkDisableTabsBar : false;
config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab  = config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab  ? config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab  : false;
config.options.txtSelectedTiddlerTabButton = config.options.txtSelectedTiddlerTabButton ? config.options.txtSelectedTiddlerTabButton : "closeOthers";
config.options.txtPreviousTabKey = config.options.txtPreviousTabKey ? config.options.txtPreviousTabKey : "";
config.options.txtNextTabKey = config.options.txtNextTabKey ? config.options.txtNextTabKey : "";
config.macros.tiddlersBar = {
	tooltip : "იხ. ",
	tooltipClose : "დაწკაპეთ აქ დაფის დასახურად",
	tooltipSave : "დაწკაპეთ აქ დაფის შესანახად",
	promptRename : "მიუთითეთ ჩანაწერის ახალი სახელი",
	currentTiddler : "",
	previousState : false,
	previousKey : config.options.txtPreviousTabKey,
	nextKey : config.options.txtNextTabKey,	
	tabsAnimationSource : null, //use document.getElementById("tiddlerDisplay") if you need animation on tab switching.
	handler: function(place,macroName,params) {
		var previous = null;
		if (config.macros.tiddlersBar.isShown())
			story.forEachTiddler(function(title,e){
				if (title==config.macros.tiddlersBar.currentTiddler){
					var d = createTiddlyElement(null,"span",null,"tab tabSelected");
					config.macros.tiddlersBar.createActiveTabButton(d,title);
					if (previous && config.macros.tiddlersBar.previousKey) previous.setAttribute("accessKey",config.macros.tiddlersBar.nextKey);
					previous = "active";
				}
				else {
					var d = createTiddlyElement(place,"span",null,"tab tabUnselected");
					var btn = createTiddlyButton(d,title,config.macros.tiddlersBar.tooltip + title,config.macros.tiddlersBar.onSelectTab);
					btn.setAttribute("tiddler", title);
					if (previous=="active" && config.macros.tiddlersBar.nextKey) btn.setAttribute("accessKey",config.macros.tiddlersBar.previousKey);
					previous=btn;
				}
				var isDirty =story.isDirty(title);
				var c = createTiddlyButton(d,isDirty ?"!":"x",isDirty?config.macros.tiddlersBar.tooltipSave:config.macros.tiddlersBar.tooltipClose, isDirty ? config.macros.tiddlersBar.onTabSave : config.macros.tiddlersBar.onTabClose,"tabButton");
				c.setAttribute("tiddler", title);
				if (place.childNodes) {
					place.insertBefore(document.createTextNode(" "),place.firstChild); // to allow break line here when many tiddlers are open
					place.insertBefore(d,place.firstChild); 
				}
				else place.appendChild(d);
			})
	}, 
	refresh: function(place,params){
		removeChildren(place);
		config.macros.tiddlersBar.handler(place,"tiddlersBar",params);
		if (config.macros.tiddlersBar.previousState!=config.macros.tiddlersBar.isShown()) {
			story.refreshAllTiddlers();
			if (config.macros.tiddlersBar.previousState) story.forEachTiddler(function(t,e){e.style.display="";});
			config.macros.tiddlersBar.previousState = !config.macros.tiddlersBar.previousState;
		}
	},
	isShown : function(){
		if (config.options.chkDisableTabsBar) return false;
		if (!config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab) return true;
		var cpt=0;
		story.forEachTiddler(function(){cpt++});
		return (cpt>1);
	},
	selectNextTab : function(){  //used when the current tab is closed (to select another tab)
		var previous="";
		story.forEachTiddler(function(title){
			if (!config.macros.tiddlersBar.currentTiddler) {
				story.displayTiddler(null,title);
				return;
			}
			if (title==config.macros.tiddlersBar.currentTiddler) {
				if (previous) {
					story.displayTiddler(null,previous);
					return;
				}
				else config.macros.tiddlersBar.currentTiddler=""; 	// so next tab will be selected
			}
			else previous=title;
			});		
	},
	onSelectTab : function(e){
		var t = this.getAttribute("tiddler");
		if (t) story.displayTiddler(null,t);
		return false;
	},
	onTabClose : function(e){
		var t = this.getAttribute("tiddler");
		if (t) {
			if(story.hasChanges(t) && !readOnly) {
				if(!confirm(config.commands.cancelTiddler.warning.format([t])))
				return false;
			}
			story.closeTiddler(t);
		}
		return false;
	},
	onTabSave : function(e) {
		var t = this.getAttribute("tiddler");
		if (!e) e=window.event;
		if (t) config.commands.saveTiddler.handler(e,null,t);
		return false;
	},
	onSelectedTabButtonClick : function(event,src,title) {
		var t = this.getAttribute("tiddler");
		if (!event) event=window.event;
		if (t && config.options.txtSelectedTiddlerTabButton && config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton])
			config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton].handler(event, src, t);
		return false;
	},
	onTiddlersBarAction: function(event) {
		var source = event.target ? event.target.id : event.srcElement.id; // FF uses target and IE uses srcElement;
		if (source=="tiddlersBar") story.displayTiddler(null,'New Tiddler',DEFAULT_EDIT_TEMPLATE,false,null,null);
	},
	createActiveTabButton : function(place,title) {
		if (config.options.txtSelectedTiddlerTabButton && config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton]) {
			var btn = createTiddlyButton(place, title, config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton].tooltip ,config.macros.tiddlersBar.onSelectedTabButtonClick);
			btn.setAttribute("tiddler", title);
		}
		else
			createTiddlyText(place,title);
	}
}

story.coreCloseTiddler = story.coreCloseTiddler? story.coreCloseTiddler : story.closeTiddler;
story.coreDisplayTiddler = story.coreDisplayTiddler ? story.coreDisplayTiddler : story.displayTiddler;

story.closeTiddler = function(title,animate,unused) {
	if (title==config.macros.tiddlersBar.currentTiddler)
		config.macros.tiddlersBar.selectNextTab();
	story.coreCloseTiddler(title,false,unused); //disable animation to get it closed before calling tiddlersBar.refresh
	var e=document.getElementById("tiddlersBar");
	if (e) config.macros.tiddlersBar.refresh(e,null);
}

story.displayTiddler = function(srcElement,tiddler,template,animate,unused,customFields,toggle){
	story.coreDisplayTiddler(config.macros.tiddlersBar.tabsAnimationSource,tiddler,template,animate,unused,customFields,toggle);
	var title = (tiddler instanceof Tiddler)? tiddler.title : tiddler;  
	if (config.macros.tiddlersBar.isShown()) {
		story.forEachTiddler(function(t,e){
			if (t!=title) e.style.display="none";
			else e.style.display="";
		})
		config.macros.tiddlersBar.currentTiddler=title;
	}
	var e=document.getElementById("tiddlersBar");
	if (e) config.macros.tiddlersBar.refresh(e,null);
}

var coreRefreshPageTemplate = coreRefreshPageTemplate ? coreRefreshPageTemplate : refreshPageTemplate;
refreshPageTemplate = function(title) {
	coreRefreshPageTemplate(title);
	if (config.macros.tiddlersBar) config.macros.tiddlersBar.refresh(document.getElementById("tiddlersBar"));
}

ensureVisible=function (e) {return 0} //disable bottom scrolling (not useful now)

config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar = "/*{{{*/\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += "#tiddlersBar .button {border:0}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += "#tiddlersBar .tab {white-space:nowrap}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += "#tiddlersBar {padding : 1em 0.5em 2px 0.5em}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += ".tabUnselected .tabButton, .tabSelected .tabButton {padding : 0 2px 0 2px; margin: 0 0 0 4px;}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += ".tiddler, .tabContents {border:1px [[ColorPalette::TertiaryPale]] solid;}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar +="/*}}}*/";
store.addNotification("StyleSheetTiddlersBar", refreshStyles);

config.refreshers.none = function(){return true;}
config.shadowTiddlers.PageTemplate=config.shadowTiddlers.PageTemplate.replace(/<div id='tiddlerDisplay'><\/div>/m,"<div id='tiddlersBar' refresh='none' ondblclick='config.macros.tiddlersBar.onTiddlersBarAction(event)'></div>\n<div id='tiddlerDisplay'></div>");

//}}}

!კონტექსტის ძიება
ნაგულისხმებად, საძიებო სისტემა ასახავს ყველა ჩანაწერს, რომელიც შეიცავს საძიებო კონტექსტს. 
* მაგალითად, თუ მიუთითებთ ''__{{{ქართ}}}__'' აისახება ჩანაწერები სიტყვებით __'სა''ქართ''ველო'__, __'''ქართ''ველი'__, __'''ქართ''ული'__ და სხვ.
თუ მხოლოდ ის ჩანაწერები გსურთ, რომლებიც ზუსტად თქვენს მიერ მითითებულ კონტექსტს შეიცავს, საძიებო სიტყვის წინ აუცილებელია მიუთითოთ პრეფიქსი __{{{'='}}}__. 
* მაგალითად ''__{{{=ბარი}}}__'' მოძებნის ყველა ჩანაწერს, რომელიც შეიცავს ცალკეულ სიტყვას 'ბარი' და არ ასახავს იმ ჩანაწერებს, რომლებიც ამ სიტყვას კონტექსტურად შეიცავს, მაგალითად: __'მეგობარი'__, __'ბარისახო'__ ან __'ნუგბარი'__.
!ლოგიკური ძიება
ლოგიკური ძიება გამოგადგებათ რამდენიმე სიტყვის მოსაძებნად.
|!რა გსურთ|!რას უთითებთ|!მაგალითი|
|უნდა შეიცავდეს ''ყველა სიტყვას''|სიტყვების სია|{{{კაცი ადამიანი}}} (ან {{{კაცი and ადამიანი}}})|
|უნდა შეიცავდეს ''ერთ სიტყვას მაინც''|სიტყვებს შორის - ''or''|{{{კაცი ''or'' ადამიანი}}}|
|ამ სიტყვას ''არ უნდა შეიცავდეს''|სიტყვის წინ დასვით ''-''|{{{-ადამიანი}}} (ან {{{not ადამიანი}}})|
ორი სიტყვის მითითებისას დაყავით ისინი შორისით, საძიებო სისტემა მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომელიც ორივე სიტყვას შეიცავს, თუმცა არა აუცილებლად მიმდევრობით. თუ სიტყვების მიმდევრობის მოძიება გსურთ, მაგალითად, '{{{კაცია ადამიანი}}}', ეს სიტყვები ბრჭყალებში უნდა ჩასვათ. მაგალითად: {{{"კაცია ადამიანი"}}}.

''შენიშვნა:'' ფრჩხილების გამოყენებამ შესაძლოა თვისობრივად შეცვალოს ლოგიკური ჯაჭვი. მაგალითად, {{{not (კაცი or ადამიანი)}}} მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომლებიც იმავდროულად ''არ შეიცავს'' კონტექსტებს არც  "კაცი" და არც "ადამიანი". ამის საპირისპიროდ, {{{not კაცი or ადამიანი}}} (ე.ი. ფრჩხილების გარეშე) მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომელიც არ შეიცავს კონტექსტს "კაცი" ან შეიცავს კონტექსტს "ადამიანი".
!კომბინაციები
თავისუფლად შეგიძლიათ საძიებო მეთოდების კონტექსტების კომბინაციაც. 
|!რას უთითებთ|!შედეგი|
|{{{!კაცი !ადამი -%შობა}}}|ყველა ჩანაწერი, რომელთა ''სათაურებშიც გვხვდება'' {{{კაცი}}} და {{{ადამი}}}, ხოლო ''ტექსტში არ გვხვდება'' {{{შობა}}}.|
|{{{#=შობა}}}|ყველა ჩანაწერი ჭდით 'შობა' (ზუსტი სიტყვა), მაგრამ არა ჩანაწერები ჭდით 'ბავშვობა', 'წარმოშობა' და სხვ.|
!ძიება ველებში
ამ სახის ძიება შესაძლებლობას მოგცემთ ძიებისას შემოიფარგლოთ მხოლოდ გარკვეული ველებით, მაგალითად: სათაურებით ანდა ჭდეებით. ძირითადი ფორმაა //სპეცსიმბოლო//'':''//კონტექსტი// (მაგალითად, {{{!:ლოცვა}}} ან {{{title:ლოცვა}}}). სპეცსიმბოლოები გამოიყენება ველის მისათითებლად. ველები შესაძლოა იყოს ჩანაწერის ''სათაური'', ''ჭდე'' ან ''ტექსტი''.
|!რა გსურთ|!რას უთითებთ|!მაგალითი|
|ძიება ''მხოლოდ სათაურებში''|კონტექსტის წინ - ''!''|{{{!ლოცვა}}} (ასევე, შესაძლებელია {{{title:ლოცვა}}})|
|ძიება ''მხოლოდ ტექსტში''|კონტექსტის წინ - ''%''|{{{%ადამ}}} (ასევე, შესაძლებელია {{{text:ადამ}}})|
|ძიება ''მხოლოდ ჭდეებში''|კონტექსტის წინ - ''#''|{{{#შობა}}} (ასევე, შესაძლებელია {{{tags:შობა}}})|
კონტექსტის მოძებნა რამდენიმე ველშიც შეგიძლიათ. მაგალითად. {{{!#ლოცვა}}} (იგივეა, რაც {{{title:tags:ლოცვა}}}) მოძებნის სიტყვებს კონტექსტით //ლოცვა// მხოლოდ სათაურებსა და ჭდეებში, მაგრამ არა - ტექსტში. 
!მთავრულის გათვალისწინება და სპეცსიმბოლოები - @@bgcolor(#ff0000):color(#ffffff):ამორთულია@@
ორივე შესაძლებლობა სრულად გათვალისწინებულია (ძირითადად) უცხოურენოვანი ტექსტებისთვის, თუმცა ამ დროისთვის ამორთულია, რადგან სპეცსიმბოლოებით ძიებისას გაფილტვრისა და ლოგიკური ძიების შესაძლებლობა იკარგება.
მაინც მოვიყვან პაწია მაგალითს. 
* {{{/ბ[აო][ლრ]ი/}}} მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომლებიც შეიცავენ სიტყვებს "ბალი", "ბარი", "ბოლი" ან "ბორი".
!წვდომის კლავიშები - @@bgcolor(#ff0000):color(#ffffff):ამორთულია@@
სწრაფი წვდომისთვის (ვინც შეჩვეულია) შეგიძლიათ ისარგებლოთ კლავიშთა კომბინაციებითაც (დავარქვათ "ბილიკები"). კლავიშთა კომბინაციები ღილაკთა მინიშნებებშიც აისახება.
|!კლავიში|!ქმედება|
|{{{Alt-F}}}|''ერთერთი ძირითადი'': მას კურსორი საძიებო ველზე გადააქვს, სადაც საძიებო კონტექსტის მითითება შეგიძლიათ. {{{Alt-F}}} ასევე ასახავს წინა ძიების შედეგებს. მისი საშუალებით შეგიძლიათ მრავალი ჩანაწერის ჩვენებაც: "დააჭირეთ {{{Alt-F}}}. შეარჩიეთ ჩანაწერები." მიმდევრობა.|
|{{{ESC}}}|დახურავს ყველა [[თქვენი ძიების შედეგი]]. როცა [[თქვენი ძიების შედეგი]] და კურსორი უკვე საძიებო კონტექსტის მითითების ველშია, შეგიძლიათ დაიწყოთ საძიებო სიტყვის მითითება.|
|{{{Alt-1}}}, {{{Alt-2}}},... |ამ კლავიშებზე დაჭერა გახსნის ჩანაწერებს შესაბამისი ნომრით ძიების შედეგებიდან.|
|{{{Alt-O}}}|გახსნის ყველა მოძიებულ ჩანაწერს.|
|{{{Alt-P}}}|გადაერთვება 'ესკიზის' რეჟიმში.|
|{{{Alt-'<'}}}, {{{Alt-'>'}}}|ასახავს შემდეგ და წინა გვერდებს [[ძიების შედეგი]]-სთვის.|
|{{{Return}}}|თუ 'მყისიერი ძიების' (რომელიც ავტომატურად იწყებს ძებნას 3 ან მეტი სიმბოლოს შეტანის შემდეგ) პარამეტრი ამოვრთე, ძიების დასაწყებად მოგიწევთ დაჭერა კლავიშზე {{{Return}}} (როგორც ღილაკზე 'ძიება').|
//თუ რომელიმე ამ ბილიკთაგან არ მუშაობს, ეს ალბათ ბრაუზერის ბრალია, სადაც ეს კომბინაცია უკვე "დაკავებულია".//

!!"ვეფხისტყაოსნის" ხელნაწერებში დადასტურებული უკლებლივ ყველა სტროფი (1960-63 წლების გამოცემა)

© 2012, გია შერვაშიძე

/***
!Usage
{{{<<fontSize>>}}} results in <<fontSize>>
{{{<<fontSize font-size: >>}}} results in <<fontSize font-size:>>
***/

//{{{
config.fontSize={};

//configuration settings
config.fontSize.settings =
{
            defaultSize : 100,  // all sizes in %
            maxSize : 200,
            minSize : 40,
            stepSize : 10
};

//startup code
var fontSettings = config.fontSize.settings;

if (!config.options.txtFontSize)
            {config.options.txtFontSize = fontSettings.defaultSize;
            saveOptionCookie("txtFontSize");}
setStylesheet(".tiddler .viewer {font-size:"+config.options.txtFontSize+"%;}\n","fontResizerStyles");
setStylesheet("#contentWrapper .fontResizer .button {display:inline;font-size:105%; font-weight:bold; margin:0 1px; padding: 0 3px; text-align:center !important;}\n .fontResizer {margin:0 0.5em;}","fontResizerButtonStyles");

//macro
config.macros.fontSize={};
config.macros.fontSize.handler = function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler)
{

               var sp = createTiddlyElement(place,"span",null,"fontResizer");
               sp.ondblclick=this.onDblClick;
               if (params[0])
                           createTiddlyText(sp,params[0]);
               createTiddlyButton(sp,"+","შრიფტის ზომის გაზრდა",this.incFont);
               createTiddlyButton(sp,"=","შრიფტის ზომის აღდგენა",this.resetFont);
               createTiddlyButton(sp,"--","შრიფტის ზომის შემცირება",this.decFont);
}

config.macros.fontSize.onDblClick = function (e)
{
             if (!e) var e = window.event;
             e.cancelBubble = true;
             if (e.stopPropagation) e.stopPropagation();
             return false;
}

config.macros.fontSize.setFont = function ()
{
               saveOptionCookie("txtFontSize");
               setStylesheet(".tiddler .viewer {font-size:"+config.options.txtFontSize+"%;}\n","fontResizerStyles");
}

config.macros.fontSize.incFont=function()
{
               if (config.options.txtFontSize < fontSettings.maxSize)
                  config.options.txtFontSize = (config.options.txtFontSize*1)+fontSettings.stepSize;
               config.macros.fontSize.setFont();
}

config.macros.fontSize.decFont=function()
{

               if (config.options.txtFontSize > fontSettings.minSize)
                  config.options.txtFontSize = (config.options.txtFontSize*1) - fontSettings.stepSize;
               config.macros.fontSize.setFont();
}

config.macros.fontSize.resetFont=function()
{

               config.options.txtFontSize=fontSettings.defaultSize;
               config.macros.fontSize.setFont();
}

config.paramifiers.font =
{
               onstart: function(v)
                  {
                   config.options.txtFontSize = v;
                   config.macros.fontSize.setFont();
                  }
};
//}}}

/***
|''Name:''|TableSortingPlugin|
|''Description:''|Dynamically sort tables by clicking on column headers|
|''Author:''|Saq Imtiaz ( lewcid@gmail.com )|
|''Source:''|http://tw.lewcid.org/#TableSortingPlugin|
|''Code Repository:''|http://tw.lewcid.org/svn/plugins|
|''Version:''|2.02|
|''Date:''|25-01-2008|
|''License:''|[[Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License|http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/]]|
|''~CoreVersion:''|2.2.3|
!!Usage:
* Make sure your table has a header row
** {{{|Name|Phone Number|Address|h}}}<br> Note the /h/ that denote a header row 
* Give the table a class of 'sortable'
** {{{
|sortable|k
|Name|Phone Number|Address|h
}}}<br>Note the /k/ that denotes a class name being assigned to the table.
* To disallow sorting by a column, place {{{<<nosort>>}}} in it's header
* To automatically sort a table by a column, place {{{<<autosort>>}}} in the header for that column
** Or to sort automatically but in reverse order, use {{{<<autosort reverse>>}}}

!!Example:
|sortable|k
|Name |Salary |Extension |Performance |File Size |Start date |h
|ZBloggs, Fred |$12000.00 |1353 |+1.2 |74.2Kb |Aug 19, 2003 21:34:00 |
|ABloggs, Fred |$12000.00 |1353 |1.2 |3350b |09/18/2003 |
|CBloggs, Fred |$12000 |1353 |1.200 |55.2Kb |August 18, 2003 |
|DBloggs, Fred |$12000.00 |1353 |1.2 |2100b |07/18/2003 |
|Bloggs, Fred |$12000.00 |1353 |01.20 |6.156Mb |08/17/2003 05:43 |
|Turvey, Kevin |$191200.00 |2342 |-33 |1b |02/05/1979 |
|Mbogo, Arnold |$32010.12 |2755 |-21.673 |1.2Gb |09/08/1998 |
|Shakespeare, Bill |£122000.00|3211 |6 |33.22Gb |12/11/1961 |
|Shakespeare, Hamlet |£9000 |9005 |-8 |3Gb |01/01/2002 |
|Fitz, Marvin |€3300.30 |5554 |+5 |4Kb |05/22/1995 |

***/
// /%
//!BEGIN-PLUGIN-CODE
config.tableSorting = {
	
	darrow: "\u2193",
	
	uarrow: "\u2191",
	
	getText : function (o) {
		var p = o.cells[SORT_INDEX];
		return p.innerText || p.textContent || '';
	},
	
	sortTable : function (o,rev) {
		SORT_INDEX = o.getAttribute("index");
		var c = config.tableSorting;
		var T = findRelated(o.parentNode,"TABLE");
		if(T.tBodies[0].rows.length<=1) 
			return;
		var itm = "";
		var i = 0;
		while (itm == "" && i < T.tBodies[0].rows.length) {
			itm = c.getText(T.tBodies[0].rows[i]).trim();
			i++;
		}
		if (itm == "") 
			return; 	
		var r = [];
		var S = o.getElementsByTagName("span")[0];		
		c.fn = c.sortAlpha; 
		if(!isNaN(Date.parse(itm)))
			c.fn = c.sortDate; 
		else if(itm.match(/^[$|£|€|\+|\-]{0,1}\d*\.{0,1}\d+$/)) 
			c.fn = c.sortNumber; 
		else if(itm.match(/^\d*\.{0,1}\d+[K|M|G]{0,1}b$/)) 
			c.fn = c.sortFile; 
		for(i=0; i<T.tBodies[0].rows.length; i++) {
			 r[i]=T.tBodies[0].rows[i]; 
		} 
		r.sort(c.reSort);
		if(S.firstChild.nodeValue==c.darrow || rev) {
			r.reverse();
			S.firstChild.nodeValue=c.uarrow;
		} 
		else 
			S.firstChild.nodeValue=c.darrow;
		var thead = T.getElementsByTagName('thead')[0]; 
		var headers = thead.rows[thead.rows.length-1].cells;
		for(var k=0; k<headers.length; k++) {
			if(!hasClass(headers[k],"nosort"))
				addClass(headers[k].getElementsByTagName("span")[0],"hidden");
		}
		removeClass(S,"hidden");
		for(i=0; i<r.length; i++) { 
			T.tBodies[0].appendChild(r[i]);
			c.stripe(r[i],i);
			for(var j=0; j<r[i].cells.length;j++){
				removeClass(r[i].cells[j],"sortedCol");
			}
			addClass(r[i].cells[SORT_INDEX],"sortedCol");
		}
	},
	
	stripe : function (e,i){
		var cl = ["oddRow","evenRow"];
		i&1? cl.reverse() : cl;
		removeClass(e,cl[1]);
		addClass(e,cl[0]);
	},
	
	sortNumber : function(v) {
		var x = parseFloat(this.getText(v).replace(/[^0-9.-]/g,''));
		return isNaN(x)? 0: x;
	},
	
	sortDate : function(v) {
		return Date.parse(this.getText(v));
	},

	sortAlpha : function(v) {
		return this.getText(v).toLowerCase();
	},
	
	sortFile : function(v) { 		
		var j, q = config.messages.sizeTemplates, s = this.getText(v);
		for (var i=0; i<q.length; i++) {
			if ((j = s.toLowerCase().indexOf(q[i].template.replace("%0\u00a0","").toLowerCase())) != -1)
				return q[i].unit * s.substr(0,j);
		}
		return parseFloat(s);
	},
	
	reSort : function(a,b){
		var c = config.tableSorting;
		var aa = c.fn(a);
		var bb = c.fn(b);
		return ((aa==bb)? 0 : ((aa<bb)? -1:1));
	}
};

Story.prototype.tSort_refreshTiddler = Story.prototype.refreshTiddler;
Story.prototype.refreshTiddler = function(title,template,force,customFields,defaultText){
	var elem = this.tSort_refreshTiddler.apply(this,arguments);
	if(elem){
		var tables = elem.getElementsByTagName("TABLE");
		var c = config.tableSorting;
		for(var i=0; i<tables.length; i++){
			if(hasClass(tables[i],"sortable")){
				var x = null, rev, table = tables[i], thead = table.getElementsByTagName('thead')[0], headers = thead.rows[thead.rows.length-1].cells;
				for (var j=0; j<headers.length; j++){
					var h = headers[j];
					if (hasClass(h,"nosort"))
						continue;
					h.setAttribute("index",j);
					h.onclick = function(){c.sortTable(this); return false;};
					h.ondblclick = stopEvent;
					if(h.getElementsByTagName("span").length == 0)
						createTiddlyElement(h,"span",null,"hidden",c.uarrow); 
					if(!x && hasClass(h,"autosort")) {
						x = j;
						rev = hasClass(h,"reverse");
					}
				}
				if(x)
					c.sortTable(headers[x],rev);		
			}
		}
	}
	return elem; 
};

setStylesheet("table.sortable span.hidden {visibility:hidden;}\n"+
	"table.sortable thead {cursor:pointer;}\n"+
	"table.sortable .nosort {cursor:default;}\n"+
	"table.sortable td.sortedCol {background:#ffc;}","TableSortingPluginStyles");

function stopEvent(e){
	var ev = e? e : window.event;
	ev.cancelBubble = true;
	if (ev.stopPropagation) ev.stopPropagation();
	return false;	
}	

config.macros.nosort={
	handler : function(place){
		addClass(place,"nosort");
	}	
};

config.macros.autosort={
	handler : function(place,m,p,w,pS){
		addClass(place,"autosort"+" "+pS);		
	}	
};
//!END-PLUGIN-CODE
// %/

/***
|''Name:''|YourSearchPlugin|
***/
//{{{
//============================================================================
//                           YourSearchPlugin
//============================================================================

// Ensure that the Plugin is only installed once.
//
if (!version.extensions.YourSearchPlugin) {

version.extensions.YourSearchPlugin = {
	major: 2, minor: 1, revision: 1,
	source: "#",
	licence: "#",
	copyright: "#"
};

if (!window.giatw) window.giatw = {};

// define the Array forEach when not yet defined (e.g. by Mozilla)
if (!Array.forEach) {
    Array.forEach = function(obj, callback, thisObj) {
        for (var i = 0,len = obj.length; i < len; i++)
            callback.call(thisObj, obj[i], i, obj);
    };
    Array.prototype.forEach = function(callback, thisObj) {
        for (var i = 0,len = this.length; i < len; i++)
            callback.call(thisObj,  this[i], i, this);
    };
}

giatw.toInt = function(s, defaultValue) {
	if (!s) return defaultValue;
	var n = parseInt(s);
	return (n == NaN) ? defaultValue : n;
};

giatw.createEllipsis = function(place) {
	var e = createTiddlyElement(place,"span");
	e.innerHTML = "&hellip;";
};

//#concept Object
//
giatw.shallowCopy = function(object) {
	if (!object)
		return object;
	var result = {};
	for (var n in object) 
		result[n] = object[n];
	return result;
};

// Returns a shallow copy of the options, or a new, empty object if options is null/undefined.
//
// @param options [may be null/undefined]
//
//#concept Object, Options
//#import giatw.shallowCopy
//
giatw.copyOptions = function(options) {
	return !options ? {} : giatw.shallowCopy(options);
};

//#import giatw.define-namespace
// returns the number of occurances of s in the text
giatw.countStrings = function(text, s) {
	if (!s)
		return 0;
		
	var len = s.length;
	var n = 0;
	var lastIndex = 0;
	while (1) {
		var i = text.indexOf(s, lastIndex);
		if (i < 0)
			return n;
		n++;
		lastIndex = i+len;
	}
	return n;
};// Returns the content of the first "braced" text {...}
// Also takes care of nested braces
//
// Returns undefined when no braced text is found or it is not properly nested
//
// @param [optional] when defined and a braced text is found lastIndexRef.lastIndex will contain the index of the char following the (final) closing brace on return.
//
giatw.getBracedText = function(text, offset,lastIndexRef) {
	if (!offset) offset = 0;
	var re = /\{([^\}]*)\}/gm;
	re.lastIndex = offset;
	var m = re.exec(text);
	if (m) {
		// The matching stopped at the first closing brace.
		// But if the matched text contains opening braces 
		// this is not the final closing brace.
		// Handle this case specially, find the "corresponding" closing brace
		var s = m[1];
		var nExtraOpenBrace = giatw.countStrings(s,"{");
		
		if (!nExtraOpenBrace) {
			if (lastIndexRef)
				lastIndexRef.lastIndex = re.lastIndex;
			// simple case: no nested braces
			return s;
		}

		// special case: "nested braces"
		var len = text.length;
		for (var i = re.lastIndex; i < len && nExtraOpenBrace; i++) {
			var c = text.charAt(i);
			if (c == "{") 
				nExtraOpenBrace++;
			else if (c == "}")
				nExtraOpenBrace--;
		}
		if (!nExtraOpenBrace) {
			// found the corresponding "}".
			if (lastIndexRef)
				lastIndexRef.lastIndex = i-1;
			return text.substring(m.index+1, i-1);
		}
	}
	
	// no return means: return undefined;
};

// Returns an array with those items from the array that pass the given test
//
// @param test an one-arg boolean function that returns true when the item should be added.
// @param testObj [optional] the receiver for the test function (global if undefined or null)
// @param result [optional] an array. When define the selected items are added to this array, otherwise a new array is used.
//
//#import Array.prototype.forEach
//
giatw.select = function(array,test,testObj,result) {
	if (!result) result = [];
	array.forEach(function(t) {
		if (test.call(testObj,t)) 
			result.push(t);
		});
	return result;
};

// A portable way to "consume an event"
// 
// (Uses "stopPropagation" and "preventDefault", but will also "cancelBubble",
// even though this is a "non-standard method" , just in case).
//
giatw.consumeEvent = function(e) {
	if (e.stopPropagation) e.stopPropagation();
	if (e.preventDefault) e.preventDefault();
	e.cancelBubble = true;
	e.returnValue = true;
};

// Class giatw.TiddlerFilterTerm =================================================================
//
// Used to check if a tiddler contains a given text.
//
// A list of fields (standard and/or extended) may be specified to restrict the search to certain fields. 
//
// When no explicit fields are given the fields defined by defaultFields are checked, plus all extended 
// fields (when options.withExtendedFields is true).
//
// @param options [may be null/undefined]
//		options.fields @seeParam giatw.MultiFieldRegExpTester.fields
// 		options.withExtendedFields @seeParam giatw.MultiFieldRegExpTester.withExtendedFields  
// 		options.caseSensitive [Default: false]
// 		options.fullWordMatch [Default: false]
// 		options.textIsRegExp [Default: false] when true the given text is already a regExp
//
//#import giatw.MultiFieldRegExpTester
//
giatw.TiddlerFilterTerm = function(text,options) {
	if (!options) options = {};

	var reText = text;
	if (!options.textIsRegExp) {
		reText = text.escapeRegExp();
		if (options.fullWordMatch) 
			reText = "\\b"+reText+"\\b";
	}
	var regExp = new RegExp(reText, "m"+(options.caseSensitive ? "" : "i"));

	this.tester = new giatw.MultiFieldRegExpTester(regExp, options.fields, options.withExtendedFields);
}

giatw.TiddlerFilterTerm.prototype.test = function(tiddler) {
	return this.tester.test(tiddler);
}

// Recognize a string like
//     "Some Title. Some content text #Tag1 #Tag2 Tag3"
// with the tags and the text being optional.
// Also the period at the end of the title is optional when no content text is specified)
//
// Returns the result in an object with properties "title" and "params",
// with "params" following the parseParams format, containing the "tag" and "text" arguments.
//
giatw.parseNewTiddlerCommandLine = function(s) {
	var m = /(.*?)\.(?:\s+|$)([^#]*)(#.*)?/.exec(s);
	if (!m) 
		m = /([^#]*)()(#.*)?/.exec(s);
	if (m) {
		var r;
		if (m[3]) {
			var s2 = m[3].replace(/#/g,"");
			r = s2.parseParams("tag");
		} else
			r = [[]];
			
		// add the text parameter
		var text = m[2]?m[2].trim():"";
		r.push({name: "text", value: text});
		r[0].text = [text];
		
		return {title: m[1].trim(), params: r}; 
	} else
		return {title: s.trim(),params: [[]]};
}	
// 		options.defaultFields [@seeOptionDefault giatw.TiddlerFilterTerm.fields] fields to check when no fields are explicitly specified in queryText.
// 		options.withExtendedFields [@seeOptionDefault giatw.TiddlerFilterTerm.withExtendedFields] when true and no fields are explicitly specified in queryText also the extended fields are considered (in addition to the ones in defaultFields).
// @seeOptions giatw.TiddlerFilterTerm (-fields -fullWordMatch -withExtendedFields)
//
//#import giatw.getBracedText
//#import giatw.copyOptions
//#import giatw.TiddlerFilterTerm
//
giatw.parseTiddlerFilterTerm = function(queryText,offset,options) {
	
	// group 1: {...} 		(JavaScript expression)
	// group 2: '=' 		(full word match (optional))
	// group 3: [!%#] 		(field selection short cuts)
	// group 4: fieldName ':'
	// group 5: String literal "..."
	// group 6: RegExp literal /.../
	// group 7: scheme '://' nonSpaceChars
	// group 8: word
	var re = /\s*(?:(?:\{([^\}]*)\})|(?:(=)|([#%!])|(?:(\w+)\s*\:(?!\/\/))|(?:(?:("(?:(?:\\")|[^"])+")|(?:\/((?:(?:\\\/)|[^\/])+)\/)|(\w+\:\/\/[^\s]+)|([^\s\)\-\"]+)))))/mg; // " <- The syntax highlighting of my editors gets confused without this quote
	var shortCuts = {'!':'title','%':'text','#':'tags'};
	
	var fieldNames = {};
	var fullWordMatch;
	re.lastIndex = offset;
	while (1) {
		var i = re.lastIndex;
		var m = re.exec(queryText);
		if (!m || m.index != i) 
			throw "Word or String literal expected";
		if (m[1]) {
			var lastIndexRef = {};
			var code = giatw.getBracedText(queryText,0,lastIndexRef);
			if (!code)
				throw "Invalid {...} syntax";
			var f = Function("tiddler","return ("+code+");");
			return {func: f,
					lastIndex:lastIndexRef.lastIndex,
					markRE: null};
		}
		if (m[2])
			fullWordMatch = true;
		else if (m[3]) 
			fieldNames[shortCuts[m[3]]] = 1;
		else if (m[4]) 
			fieldNames[m[4]] = 1;
		else {
			var textIsRegExp = m[6];
			var text = m[5] ? window.eval(m[5]) : m[6] ? m[6] :  m[7] ? m[7] : m[8];
			
			var options = giatw.copyOptions(options);
			options.fullWordMatch = fullWordMatch;
			options.textIsRegExp = textIsRegExp;

			var fields = [];
			for (var n in fieldNames)
				fields.push(n);
			if (fields.length == 0) {
				options.fields = options.defaultFields;
			} else {
				options.fields = fields;
				options.withExtendedFields	= false;
			}	
			var term = new giatw.TiddlerFilterTerm(text,options);
			var markREText = textIsRegExp ? text : text.escapeRegExp();
			if (markREText && fullWordMatch)
				markREText = "\\b"+markREText+"\\b";
			return {func: function(tiddler) {return term.test(tiddler);},
					lastIndex:re.lastIndex,
					markRE: markREText ? "(?:"+markREText+")" : null};
		}
	}
};

// Class giatw.BoolExp =================================================================
//
// Allows the execution/evaluation of a boolean expression, according to this syntax:
//
// boolExpression    : unaryExpression (("AND"|"OR"|"&&"|"||")? unaryExpression)*
//                   ;
//
// unaryExpression   : ("not"|"-")? primaryExpression
//                   ;
//
// primaryExpression : "(" boolExpression ")" 
//                   | Term
//                   ;
//
// For flexibility the Term syntax is defined by a separate parse function.
//
// Notice that there is no precedence between "AND" and "OR" operators, i.e. they are evaluated from left to right.
//
// To evaluate the expression in a given context use code like this:
//
//	var be = new giatw.BoolExp(s, termParseFunc);
//  var result = be.exec(context);
// 
// @param s the text defining the expression 
// @param parseTermFunc a Function(text,offset,options) that parses the text starting at offset for a "Term" and returns an object with properties {func: Function(context), lastIndex: ...}. func is the function to be used to evaluate the term in the given context.
// @param options [may be null/undefined] (is also passed to the parseTermFunc)
// 			options.defaultOperationIs_OR [Default: false] When true the concatenation of unaryExpressions (without an operator) is interpreted as an "OR", otherwise as an "AND".
// 			options.caseSensitive [default: false]
//
giatw.BoolExp = function(s, parseTermFunc, options) {
	this.s = s;
	var defaultOperationIs_OR = options && options.defaultOperationIs_OR;
	
	var reStart = /\s*(?:(\-|not)|(\())/gi; 		// group 1: NOT, group2 "("
	var reCloseParenthesis = /\s*\)/g;  			// match )
	var reAndOr = /\s*(?:(and|\&\&)|(or|\|\|))/gi; 	// group 1: AND, group 2: OR
	var reNonWhiteSpace = /\s*[^\)\s]/g;
	
	var reNot_Parenthesis = /\s*(\-|not)?(\s*\()?/gi;
	
	var parseBoolExpression; //#Pre-declare function name to avoid problem with "shrinkSafe"
	
	var parseUnaryExpression = function(offset) {
		reNot_Parenthesis.lastIndex = offset;
		var m = reNot_Parenthesis.exec(s);
		var negate;
		var result;
		if (m && m.index == offset) {
			offset += m[0].length;
			negate = m[1];
			if (m[2]) {
				// case:  (...)
				var e = parseBoolExpression(offset);
				reCloseParenthesis.lastIndex = e.lastIndex;
				if (!reCloseParenthesis.exec(s))
					throw "Missing ')'";
				result = {func: e.func, lastIndex: reCloseParenthesis.lastIndex, markRE: e.markRE};
			}
		}
		if (!result)
			result = parseTermFunc(s,offset,options);

		if (negate) {
			result.func = (function(f){return function(context) {return !f(context);}})(result.func);
			// don't mark patterns that are negated
			// (This is essential since the marking may also be used to calculate "ranks". If we
			// would also count the negated matches (i.e. that should not exist) the rank may get too high)
			result.markRE = null;
		}
		return result;
	};

	parseBoolExpression = function(offset) {
		var result = parseUnaryExpression(offset);
		while (1) {
			var l = result.lastIndex;
			reAndOr.lastIndex = l;
			var m = reAndOr.exec(s);
			var isOrCase;
			var nextExp;
			if (m && m.index == l) {
				isOrCase = !m[1];
				nextExp = parseUnaryExpression(reAndOr.lastIndex);
			} else {
				// no "AND" or "OR" found. 
				// Maybe it is a concatenations of parseUnaryExpression without operators
				try {
					nextExp = parseUnaryExpression(l);
				} catch (e) {
					// no unary expression follows. We are done
					return result;
				}
				isOrCase = defaultOperationIs_OR;
			}
			result.func = (function(func1, func2, isOrCase) {
					return isOrCase
						? function(context) {return func1(context) || func2(context);}
						: function(context) {return func1(context) && func2(context);};
				})(result.func,nextExp.func,isOrCase);
			result.lastIndex = nextExp.lastIndex;
			if (!result.markRE)
				result.markRE = nextExp.markRE;
			else if (nextExp.markRE) 
				result.markRE = result.markRE + "|" + nextExp.markRE;
		}
	};
	
	var expr = parseBoolExpression(0);
	this.evalFunc = expr.func;
	if (expr.markRE)
		this.markRegExp = new RegExp(expr.markRE, options.caseSensitive ? "mg" : "img");
}

giatw.BoolExp.prototype.exec = function() {
	return this.evalFunc.apply(this,arguments);
};

giatw.BoolExp.prototype.getMarkRegExp = function() {
	return this.markRegExp;
};

giatw.BoolExp.prototype.toString = function() {
	return this.s;
};

// Class giatw.MultiFieldRegExpTester ==================================================================
//
// @param fields [optional; Default: ["title","text","tags"]] array of names of fields to be considered
// @param withExtendedFields [optional; Default: false] when true also extended fields are considered (in addition to the ones given in 'fields')
//
giatw.MultiFieldRegExpTester = function(re, fields, withExtendedFields) {
	this.re = re;
	this.fields = fields ? fields : ["title","text","tags"];
	this.withExtendedFields = withExtendedFields;
}

// Returns the name of the first field found that value succeeds the given test,
// or null when no such field is found
//
giatw.MultiFieldRegExpTester.prototype.test = function(tiddler) {
	var re = this.re;
	// Check the fields explicitly specified
	for (var i = 0; i < this.fields.length; i++) {
		var s = store.getValue(tiddler, this.fields[i]);
		if (typeof s == "string" && re.test(s))
			return this.fields[i];		
	}
	// Check the extended fields (if required)
	if (this.withExtendedFields) 
		return store.forEachField(
				tiddler,
				function(tiddler, fieldName, value) {
					return typeof value == "string" && re.test(value)?fieldName:null;
				}, true);
		
	return null;
}

// Class giatw.TiddlerQuery ==================================================================
//
//#import giatw.select
//#import giatw.MultiFieldRegExpTester
//
giatw.TiddlerQuery = function(queryText,caseSensitive,useRegExp,defaultFields,withExtendedFields) {
	if (useRegExp) {
		this.regExp = new RegExp(queryText, caseSensitive ? "mg" : "img");
		this.tester = new giatw.MultiFieldRegExpTester(this.regExp, defaultFields, withExtendedFields);
	} else {
		this.expr = new giatw.BoolExp(
				queryText,
				giatw.parseTiddlerFilterTerm, {
				defaultFields: defaultFields,
				caseSensitive: caseSensitive,
				withExtendedFields: withExtendedFields});
	}
	
	this.getQueryText = function() {
		return queryText;
	};
	this.getUseRegExp = function() {
		return useRegExp;
	};
	this.getCaseSensitive = function() {
		return caseSensitive;
	};
	this.getDefaultFields = function() {
		return defaultFields;
	};
	this.getWithExtendedFields = function() {
		return withExtendedFields;
	};
}

// Returns true iff the query includes the given tiddler
//
// @param tiddler [may be null/undefined]
//
giatw.TiddlerQuery.prototype.test = function(tiddler) {
	if (!tiddler) return false;
	if (this.regExp) {
		return this.tester.test(tiddler);
	}
	return this.expr.exec(tiddler);
};

// Returns an array with those tiddlers from the tiddlers array that match the query.
//
giatw.TiddlerQuery.prototype.filter = function(tiddlers) {
	return giatw.select(tiddlers,this.test,this);
};

giatw.TiddlerQuery.prototype.getMarkRegExp = function() {
	if (this.regExp) {
		// Only use the regExp for marking when it does not match the empty string.
		return "".search(this.regExp) >= 0 ? null :  this.regExp;
	}
	return this.expr.getMarkRegExp();
};

giatw.TiddlerQuery.prototype.toString = function() {
	return (this.regExp ? this.regExp : this.expr).toString();
};

// Class giatw.PageWiseRenderer ================================================
//
// Subclass or instance must implement getItemsPerPage function;
// They should also implement onPageChanged and refresh the container of the
// PageWiseRenderer on that event.
//
//#import giatw.toInt
//
giatw.PageWiseRenderer = function() {
	this.firstIndexOnPage = 0; // The index of the first item of the lastResults list displayed on the search result page
};

merge(giatw.PageWiseRenderer.prototype, {
	setItems: function(items) {
		this.items = items;
		this.setFirstIndexOnPage(0);
	},
	
	// Maximum number of pages listed in the navigation bar (before or after the current page)
	//
	getMaxPagesInNavigation: function() {
		return 10;
	},
	
	getItemsCount: function(items) {
		return this.items ? this.items.length : 0;
	},
	
	getCurrentPageIndex: function() {
		return Math.floor(this.firstIndexOnPage / this.getItemsPerPage());
	},
	
	getLastPageIndex: function() {
		return Math.floor((this.getItemsCount()-1) / this.getItemsPerPage())
	},
	
	setFirstIndexOnPage: function(index) {
		this.firstIndexOnPage = Math.min(Math.max(0, index), this.getItemsCount()-1);
	},
	
	getFirstIndexOnPage: function() {
		// Ensure that the firstIndexOnPage is really a page start. 
		// This may have become violated when getItemsPerPage has changed,
		// (e.g. when switching between previewText and simple mode.)
		this.firstIndexOnPage = Math.floor(this.firstIndexOnPage / this.getItemsPerPage()) * this.getItemsPerPage();
	
		return this.firstIndexOnPage;
	},
	
	getLastIndexOnPage: function() {
		return Math.min(this.getFirstIndexOnPage()+this.getItemsPerPage()-1, this.getItemsCount()-1);
	},
	
	onPageChanged: function(pageIndex,oldPageIndex) {
	},
	
	renderPage: function(itemRenderer) {
		if (itemRenderer.beginRendering)
			itemRenderer.beginRendering(this);
		try {
			// When there are items found add them to the result page (pagewise)
			if (this.getItemsCount()) {
				// Add the items of the current page
				var lastIndex = this.getLastIndexOnPage();
				var iInPage = -1;
				for (var i=this.getFirstIndexOnPage(); i <= lastIndex; i++) {
					iInPage++;
					
					itemRenderer.render(this,this.items[i],i,iInPage);
				}
			}
		} finally {
			if (itemRenderer.endRendering)
				itemRenderer.endRendering(this);
		}
	},
	
	addPageNavigation: function(place) {
		if (!this.getItemsCount()) return;
	
		var self = this;
		var onNaviButtonClick = function(e) {
			if (!e) var e = window.event;

			giatw.consumeEvent(e);

			var pageIndex = giatw.toInt(this.getAttribute("page"),0);
			var oldPageIndex = self.getCurrentPageIndex();
			if (pageIndex == oldPageIndex)
				return;
			var index = pageIndex * self.getItemsPerPage();
			self.setFirstIndexOnPage(index);
			self.onPageChanged(pageIndex,oldPageIndex);	
		};
	
		var button;
		var currentPageIndex = this.getCurrentPageIndex();
		var lastPageIndex = this.getLastPageIndex();
		if (currentPageIndex > 0) {
			button = createTiddlyButton(place, "წინა", "გადასვლა წინა გვერდზე (ბილიკი: Alt-'<')", onNaviButtonClick, "prev");
			button.setAttribute("page",(currentPageIndex-1).toString());
			button.setAttribute("accessKey","<");
		}
	
		for (var i = -this.getMaxPagesInNavigation(); i < this.getMaxPagesInNavigation(); i++) {
			var pageIndex = currentPageIndex+i;
			if (pageIndex < 0) continue;
			if (pageIndex > lastPageIndex) break;
	
			var pageNo = (i+currentPageIndex+1).toString();
			var buttonClass = pageIndex == currentPageIndex ? "currentPage" : "otherPage";
			button = createTiddlyButton(place, pageNo, "Go to page %0".format([pageNo]), onNaviButtonClick, buttonClass);
			button.setAttribute("page",(pageIndex).toString());
		}
		
		if (currentPageIndex < lastPageIndex) {
			button = createTiddlyButton(place, "შემდეგი", "გადასვლა შემდეგ გვერდზე (ბილიკი: Alt-'>')", onNaviButtonClick, "next");
			button.setAttribute("page",(currentPageIndex+1).toString());
			button.setAttribute("accessKey",">");
		}
	}
});

// Class giatw.LimitedTextRenderer ===========================================================
//
// Renders a given text, ensuring that a given limit of number of characters 
// is not exceeded.
//
// A "markRegExp" may be specified. Substring matching this regular expression 
// ("matched strings") are rendered with the class "marked". 
//
// if the given text is longer than the limit the matched strings are preferred 
// to be included in the rendered text (with some leading and trailing "context text"). 
// 
// Example:
//     var renderer = new giatw.LimitedTextRenderer();
//
//     var place = ... // a DOM element that should contain the rendered (limited) text
//     var s = "This is another 'Hello World' example, as saying 'Hello' is always nice. So let's say it again: >Hello!<";
//     var maxLen = 50;
//     var markRE = /hello/gi;
//     renderer.render(place,s,maxLen,markRE);
// 
//#import giatw.createEllipsis
//
giatw.LimitedTextRenderer = function() {
	var minMatchWithContextSize = 40; 
	var maxMovementForWordCorrection = 4; // When a "match" context starts or end on a word the context borders may be changed to at most this amount to include or exclude the word.
	
	
	//----------------------------------------------------------------------------
	//
	// Ranges
	//
	// Objects with a "start" and "end" property (not a specific class). 
	// 
	// In a corresponding "Ranges array" these objects are sorted by their start 
	// and no Range object intersects/touches any other in the array.
	//
	//----------------------------------------------------------------------------
	
	// Adds the Range [startIndex,endIndex[ to the ranges, ensuring that the Ranges
	// in the array are sorted by their start and no Range object 
	// intersects/touches any other in the array (i.e. possibly the new Range is 
	// "merged" with existing ranges)
	//
	// @param ranges array of Range objects
	//
	var addRange = function(ranges, startIndex, endIndex) {
		var n = ranges.length;
		
		// When there are no ranges in ranges, just add it.
		if (n == 0) {
			ranges.push({start: startIndex, end: endIndex});
			return;
		}
		
		var i = 0;
		for (; i < n; i++) {
			var range = ranges[i];
			
			// find the first range that intersects or "touches" [startIndex, endIndex[
			if (range.start <= endIndex && startIndex <= range.end) {
				// Found.
				
				var r;
				// find the first range behind the new range that does not interfere
				var rIndex = i+1;
				for (; rIndex < n; rIndex++) {
					r = ranges[rIndex];
					if (r.start > endIndex || startIndex > range.end) {
						break;
					}
				}
				
				// Replace the ranges i to rIndex-1 with the union of the new range with these ranges.
				var unionStart = startIndex;
				var unionEnd = endIndex;
				for (var j = i; j < rIndex; j++) {
					r = ranges[j];
					unionStart = Math.min(unionStart, r.start);
					unionEnd = Math.max(unionEnd, r.end);
				}
				ranges.splice(i, rIndex-i, {start: unionStart, end: unionEnd});
				return;			
			}
			
			// if we found a range R that is right of the new range there is no
			// intersection and we can insert the new range before R.
			if (range.start > endIndex) {
				break;
			}
		}
	
		// When we are here the new range does not interfere with any range in ranges and
		// i is the index of the first range right to it (or ranges.length, when the new range
		// becomes the right most range). 
	
		ranges.splice(i, 0, {start: startIndex, end: endIndex});
	};
	
	// Returns the total size of all Ranges in ranges
	//
	var getTotalRangesSize = function(ranges) {
		var totalRangeSize = 0;
		for (var i=0; i < ranges.length; i++) {
			var range = ranges[i];
			totalRangeSize += range.end-range.start;
		}
		return totalRangeSize;
	};
	
	//----------------------------------------------------------------------------
	
	
	var isWordChar = function(c) {
		return (c >= "a" && c <= "z") || (c >= "A" && c <= "Z") || c == "_";
	};
	
	// Returns the bounds of the word in s around offset as a {start: , end:} object.
	//
	// Returns null when the char at offset is not a word char.
	//
	var getWordBounds = function(s, offset) {
		// Handle the "offset is not in word" case
		if (!isWordChar(s[offset])) return null;
	
		for (var i = offset-1; i >= 0 && isWordChar(s[i]); i--) 
			{/*empty*/}
			
		var startIndex = i+1;
		var n = s.length;
		for (i = offset+1; i < n && isWordChar(s[i]); i++) 
			{/*empty*/}
		
		return {start: startIndex, end: i};
	};
	
	var moveToWordBorder = function(s, offset, isStartOffset) {
		var wordBounds;
		if (isStartOffset) {
			wordBounds = getWordBounds(s, offset);
		} else {
			if (offset <= 0) return offset;
			wordBounds = getWordBounds(s, offset-1);
		}
		if (!wordBounds) return offset;
		
		if (isStartOffset) {
			if (wordBounds.start >= offset-maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.start;
			if (wordBounds.end <= offset+maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.end;
		} else {
			if (wordBounds.end <= offset+maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.end;
			if (wordBounds.start >= offset-maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.start;
		}
		return offset;
	};
	
	
	
	// Splits s into a sequence of "matched" and "unmatched" substrings, using the 
	// matchRegExp to do the matching.
	// 
	// Returns an array of objects with a "text" property containing the substring text. 
	// Substrings that are "matches" also contain a boolean "isMatch" property set to true.
	// 
	// @param matchRegExp [may be null] when null no matching is performed and the returned 
	// 			array just contains one item with s as its text
	// 
	var getTextAndMatchArray = function(s, matchRegExp) {
		var result = [];
		if (matchRegExp) {
			var startIndex = 0;
			var n = s.length;
			var currentLen = 0;
			do {
				matchRegExp.lastIndex = startIndex;
				var match = matchRegExp.exec(s);
				if (match) {
					if (startIndex < match.index) {
						var t = s.substring(startIndex, match.index);
						result.push({text:t});
					}
					result.push({text:match[0], isMatch:true});
					startIndex = match.index + match[0].length;
				} else {
					result.push({text: s.substr(startIndex)});
					break;
				}
			} while (true);
		} else {
			result.push({text: s});
		}
		return result;
	};
	
	
	
	var getMatchedTextCount = function(textAndMatches) {
		var result = 0;
		for (var i=0; i < textAndMatches.length; i++) {
			if (textAndMatches[i].isMatch) {
				result++;
			}
		}
		return result;	
	};
	
	
	
	var getContextRangeAround = function(s, startIndex, endIndex, matchCount, maxLen) {
		// Partition the available space into equal sized areas for each match and one 
		// for the text start.
		// But the size should not go below a certain limit
		var size = Math.max(Math.floor(maxLen/(matchCount+1)), minMatchWithContextSize);
		
		// Substract the size of the range to get the size of the context.
		var contextSize = Math.max(size-(endIndex-startIndex), 0);
		// Two thirds of the context should be before the match, one third after.
		var contextEnd = Math.min(Math.floor(endIndex+contextSize/3), s.length);
		var contextStart = Math.max(contextEnd - size, 0);
	
		// If the contextStart/End is inside a word and the end of the word is
		// close move the pointers accordingly to make the text more readable.
		contextStart = moveToWordBorder(s, contextStart, true);
		contextEnd = moveToWordBorder(s, contextEnd, false);
		
		return {start: contextStart, end: contextEnd};
	};
	
	// Get all ranges around matched substrings with their contexts
	//
	var getMatchedTextWithContextRanges = function(textAndMatches, s, maxLen) {
		var ranges = [];
		var matchCount = getMatchedTextCount(textAndMatches);
		var pos = 0;
		for (var i=0; i < textAndMatches.length; i++) {
			var t = textAndMatches[i];
			var text = t.text;
			if (t.isMatch) {
				var range = getContextRangeAround(s, pos, pos+text.length, matchCount, maxLen);
				addRange(ranges, range.start, range.end);
			}
			pos += text.length;
		}
		return ranges;
	};
	
	var fillUpRanges = function(s, ranges, maxLen) {
		var remainingLen = maxLen - getTotalRangesSize(ranges);
		while (remainingLen > 0) {
			if (ranges.length == 0) {
				// No matches added yet. Make one large range.
				addRange(ranges, 0, moveToWordBorder(s, maxLen, false));
				return;
			} else {
				var range = ranges[0];
				var startIndex;
				var maxEndIndex;
				if (range.start == 0) {
					// The first range already starts at the beginning of the string.
	
					// When there is a second range fill to the next range start or to the maxLen.
					startIndex = range.end;
					if (ranges.length > 1) {
						maxEndIndex =  ranges[1].start;
					} else {
						// Only one range. Add a range after that with the complete remaining len 
						// (corrected to "beautify" the output)
						addRange(ranges, startIndex, moveToWordBorder(s, startIndex+remainingLen, false));
						return;
					}
				} else {
					// There is unused space between the start of the text and the first range.
					startIndex = 0;
					maxEndIndex = range.start;
				}
				var endIndex = Math.min(maxEndIndex, startIndex+remainingLen);
				addRange(ranges, startIndex, endIndex);
				remainingLen -= (endIndex-startIndex);
			}
		}
	};
	
	
	// Write the given ranges of s, using textAndMatches for marking portions of the text.
	//
	var writeRanges = function(place, s, textAndMatches, ranges, maxLen) {
		if (ranges.length == 0) return;
		
		// Processes the text between startIndex and endIndex of the textAndMatches
		// "writes" them (as DOM elements) at the given place, possibly as "marked" text.
		//
		// When endIndex is not the end of the full text an ellisis is appended. 
		//
		var writeTextAndMatchRange = function(place, s, textAndMatches, startIndex, endIndex) {
			var t;
			var text;
			
			// find the first text item to write
			var pos = 0;
			var i = 0;
			var offset = 0;
			for (;i < textAndMatches.length; i++) {
				t = textAndMatches[i];
				text = t.text;
				if (startIndex < pos+text.length) {
					offset = startIndex - pos;
					break;
				}
				pos += text.length;
			}
			
			var remainingLen = endIndex - startIndex;
			for (; i < textAndMatches.length && remainingLen > 0; i++) {
				t = textAndMatches[i];
				text = t.text.substr(offset);
				offset = 0;
				if (text.length > remainingLen) text = text.substr(0,remainingLen);
				
				if (t.isMatch) {
					createTiddlyElement(place,"span",null,"marked",text);
				} else {
					createTiddlyText(place, text);
				}
				remainingLen -= text.length;
			}
			
			if (endIndex < s.length) {
				giatw.createEllipsis(place);
			}
		};
		
		// When the first range is not at the start of the text write an ellipsis("...")
		// (Ellipses between ranges are written in the writeTextAndMatchRange method)
		if (ranges[0].start > 0) giatw.createEllipsis(place);
	
		var remainingLen = maxLen;
		for (var i = 0; i < ranges.length && remainingLen > 0; i++) {
			var range = ranges[i];
			var len = Math.min(range.end - range.start, remainingLen);
			writeTextAndMatchRange(place, s, textAndMatches, range.start, range.start+len);
			remainingLen -= len;
		}
	};
	
	this.render = function(place,s,maxLen,markRegExp) {
		if (s.length < maxLen) maxLen = s.length;
		
		var textAndMatches = getTextAndMatchArray(s, markRegExp);
		
		var ranges = getMatchedTextWithContextRanges(textAndMatches, s, maxLen);
		
		// When the maxLen is not yet reached add more ranges 
		// starting from the beginning until either maxLen or 
		// the end of the string is reached.
		fillUpRanges(s, ranges, maxLen);
	
		writeRanges(place, s, textAndMatches, ranges, maxLen);
	};
};



(function() {

function alertAndThrow(msg) {
	alert(msg);
	throw msg;
};

if (version.major < 2 || (version.major == 2 && version.minor < 1)) 
	alertAndThrow("YourSearchPlugin requires TiddlyWiki 2.1 or newer.\n\nCheck the archive for YourSearch plugins\nsupporting older versions of TiddlyWiki.\n\nArchive: #");

giatw.YourSearch = {};

//----------------------------------------------------------------------------
// The Search Core
//----------------------------------------------------------------------------

// Model Variables
var lastResults; // Array of tiddlers that matched the last search
var lastQuery; // The last Search query (TiddlerQuery)

var setLastResults = function(array) {
	lastResults = array;
};

var getLastResults = function() {
	return lastResults ? lastResults : [];
};

var getLastResultsCount = function() {
	return lastResults ? lastResults.length : 0;
};

// Standard Ranking Weights
var matchInTitleWeight = 4;
var precisionInTitleWeight = 10;
var matchInTagsWeight = 2;

var getMatchCount = function(s, re) {
	var m = s.match(re);
	return m ? m.length : 0;
};

var standardRankFunction = function(tiddler, query) {	
	// Count the matches in the title and the tags
	var markRE = query.getMarkRegExp();
	if (!markRE) return 1;
	
	var matchesInTitle = tiddler.title.match(markRE);
	var nMatchesInTitle =  matchesInTitle ? matchesInTitle.length : 0;
	var nMatchesInTags = getMatchCount(tiddler.getTags(), markRE);

	// Calculate the "precision" of the matches in the title as the ratio of
	// the length of the matches to the total length of the title.
	var lengthOfMatchesInTitle = matchesInTitle ? matchesInTitle.join("").length : 0;
	var precisionInTitle = tiddler.title.length > 0 ? lengthOfMatchesInTitle/tiddler.title.length : 0;
	
	// calculate a weighted score
	var rank= nMatchesInTitle * matchInTitleWeight 
			+ nMatchesInTags * matchInTagsWeight 
			+ precisionInTitle * precisionInTitleWeight 
			+ 1;

	return rank;
};

// @return Tiddler[]
//
var findMatches = function(store, searchText,caseSensitive,useRegExp,sortField,excludeTag) {
	lastQuery = null;
	
	var candidates = store.reverseLookup("tags",excludeTag,false);
	try {
		var defaultFields = [];
		if (config.options.chkSearchInTitle) defaultFields.push("title");
		if (config.options.chkSearchInText) defaultFields.push("text");
		if (config.options.chkSearchInTags) defaultFields.push("tags");
		lastQuery = new giatw.TiddlerQuery(
				searchText,caseSensitive, useRegExp,defaultFields,config.options.chkSearchExtendedFields); 
	} catch (e) {
		// when an invalid query is given no tiddlers are matched
		return [];
	}

	var results = lastQuery.filter(candidates);

	// Rank the results
	var rankFunction = giatw.YourSearch.getRankFunction();
	for (var i = 0; i < results.length; i++) {
		var tiddler = results[i];
		var rank = rankFunction(tiddler, lastQuery);
		// Add the rank information to the tiddler.
		// This is used during the sorting, but it may also
		// be used in the result, e.g. to display some "relevance" 
		// information in the result	
		tiddler.searchRank = rank;	
	}
	
	// sort the result, taking care of the rank and the sortField	
	if(!sortField) {
		sortField = "title";
	}
	
	var sortFunction = function (a,b) {
		var searchRankDiff = a.searchRank - b.searchRank;
		if (searchRankDiff == 0) {
			if (a[sortField] == b[sortField]) {
				return(0); 
			} else {
				return (a[sortField] < b[sortField]) ? -1 : +1; 
			}
		} else {
			return (searchRankDiff > 0) ? -1 : +1; 
		}
	};
	results.sort(sortFunction);
	return results;
};

//----------------------------------------------------------------------------
// The Search UI (Result page)
//----------------------------------------------------------------------------

// Visual appearance of the result page
var maxCharsInTitle = 80;
var maxCharsInTags = 50;
var maxCharsInText = 250;
var maxCharsInField = 50;

var itemsPerPageDefault = 25; // Default maximum number of items on one search result page
var itemsPerPageWithPreviewDefault = 10; // Default maximum number of items on one search result page when PreviewText is on

// DOM IDs
var yourSearchResultID = "yourSearchResult";
var yourSearchResultItemsID = "yourSearchResultItems";

var lastSearchText; // The last search text, as passed to findMatches

var resultElement; // The (popup) DOM element containing the search result [may be null]
var searchInputField; // The "search" input field
var searchButton; // The "search" button
var lastNewTiddlerButton;

var initStylesheet = function() {
	if (version.extensions.YourSearchPlugin.styleSheetInited) 
		return;
		
	version.extensions.YourSearchPlugin.styleSheetInited = true;
	setStylesheet(store.getTiddlerText("YourSearchStyleSheet"),"yourSearch");
}

var isResultOpen = function() {
	return resultElement != null && resultElement.parentNode == document.body;
};

var closeResult = function() {
	if (isResultOpen()) {
		document.body.removeChild(resultElement);
	}
};

// Closes the Search Result window and displays the tiddler 
// defined by the "tiddlyLink" attribute of this element
//
var closeResultAndDisplayTiddler = function(e)
{
	closeResult();
	
	var title = this.getAttribute("tiddlyLink");
	if(title) {
		var withHilite = this.getAttribute("withHilite");
		var oldHighlightHack = highlightHack;
		if (withHilite && withHilite=="true" && lastQuery) {
			highlightHack = lastQuery.getMarkRegExp();
		}
		story.displayTiddler(this,title);
		highlightHack = oldHighlightHack;
	}
	return(false);
};

// Adjusts the resultElement's size and position, relative to the search input field.
//
var adjustResultPositionAndSize = function() {
	if (!searchInputField) return;
	
	var root = searchInputField;
	
	// Position the result below the root and resize it if necessary.
	var rootLeft = findPosX(root);
	var rootTop = findPosY(root);
	var rootHeight = root.offsetHeight;
	var popupLeft = rootLeft;
	var popupTop = rootTop + rootHeight;

	// Make sure the result is not wider than the window
	var winWidth = findWindowWidth();
	if (winWidth < resultElement.offsetWidth) {
		resultElement.style.width = (winWidth - 100)+"px";
		winWidth = findWindowWidth();
	}

	// Ensure that the left and right of the result are not
	// clipped by the window. Move it to the left or right, if necessary.	
	var popupWidth = resultElement.offsetWidth;
	if(popupLeft + popupWidth > winWidth)
		popupLeft = winWidth - popupWidth-30;
	if (popupLeft < 0) popupLeft = 0;
	
	// Do the actual moving
	resultElement.style.left = popupLeft + "px";
	resultElement.style.top = popupTop + "px";
	resultElement.style.display = "block";
};

var scrollVisible = function() {
	// Scroll the window to make the result page (and the search Input field) visible.
	if (resultElement) window.scrollTo(0,ensureVisible(resultElement));
	if (searchInputField) window.scrollTo(0,ensureVisible(searchInputField));
};

// Makes sure the result page has a good size and position and visible
// (may scroll the window)
//
var	ensureResultIsDisplayedNicely = function() {
	adjustResultPositionAndSize();
	scrollVisible();
};



var indexInPage; // The index (in the current page) of the tiddler currently rendered.
var currentTiddler; // While rendering the page the tiddler that is currently rendered.

var pager = new giatw.PageWiseRenderer();

var MyItemRenderer = function(parent) {
	// Load the template how to display the items that represent a found tiddler
	this.itemHtml = store.getTiddlerText("YourSearchItemTemplate");
	if (!this.itemHtml) alertAndThrow("YourSearchItemTemplate not found");
	
	// Locate the node that shall contain the list of found tiddlers
	this.place = document.getElementById(yourSearchResultItemsID);
	if(!this.place)
		this.place = createTiddlyElement(parent,"div",yourSearchResultItemsID);
};

merge(MyItemRenderer.prototype,{
	render: function(pager,object,index,indexOnPage) {
		// Define global variables, referenced by macros during applyHtmlMacros
		indexInPage = indexOnPage;
		currentTiddler = object;
		
		var item = createTiddlyElement(this.place,"div",null, "yourSearchItem");
		item.innerHTML = this.itemHtml;
		applyHtmlMacros(item,null);
		refreshElements(item,null);
	},

	endRendering: function(pager) {
		// The currentTiddler must only be defined while rendering the found tiddlers
		currentTiddler = null;
	}
});

// Refreshes the content of the result with the current search result
// of the selected page.
//
// Assumes that the result is already open. 
//
var refreshResult = function() {
	if (!resultElement || !searchInputField) return;

	// Load the template for the YourSearchResult
	var html = store.getTiddlerText("YourSearchResultTemplate");
	if (!html) html = "<b>Tiddler YourSearchResultTemplate not found</b>";
	resultElement.innerHTML = html;

	// Expand the template macros etc.
	applyHtmlMacros(resultElement,null);
	refreshElements(resultElement,null);
	
	var itemRenderer = new MyItemRenderer(resultElement);
	pager.renderPage(itemRenderer);

	ensureResultIsDisplayedNicely();
};

pager.getItemsPerPage = function() {
	var n = (config.options.chkPreviewText) 
			? giatw.toInt(config.options.txtItemsPerPageWithPreview, itemsPerPageWithPreviewDefault) 
			: giatw.toInt(config.options.txtItemsPerPage, itemsPerPageDefault);
	return (n > 0) ? n : 1;
};

pager.onPageChanged = function() {
	refreshResult();
};

var	reopenResultIfApplicable = function() {
	if (searchInputField == null || !config.options.chkUseYourSearch) return;
	
	if ((searchInputField.value == lastSearchText) && lastSearchText && !isResultOpen()) {
		// For speedup we check re-use the previously created resultElement, if possible.
		if (resultElement && (resultElement.parentNode != document.body)) {
			document.body.appendChild(resultElement);
			ensureResultIsDisplayedNicely();
		} else {
			giatw.YourSearch.onShowResult(true);
		}
	}
};


var invalidateResult = function() {
	closeResult();
	resultElement = null;
	lastSearchText = null;
};



//-------------------------------------------------------------------------
// Close the search result page when the user clicks on the document
// (and not into the searchInputField, on the search button or in the result)
// or presses the ESC key

// Returns true if e is either self or a descendant (child, grandchild,...) of self.
//
// @param self DOM:Element
// @param e DOM:Element or null
//
var isDescendantOrSelf = function(self, e) {
	while (e != null) {
		if (self == e) return true;
		e = e.parentNode;
	}
	return false;
};

var onDocumentClick = function(e) {
	if (e.target == searchInputField) return; 
	if (e.target == searchButton) return; 
	if (resultElement && isDescendantOrSelf(resultElement, e.target)) return; 
	
	closeResult();
};

var onDocumentKeyup = function(e) {
	// Close the search result page when the user presses "ESC"
	if (e.keyCode == 27) closeResult();
};
addEvent(document,"click",onDocumentClick);
addEvent(document,"keyup",onDocumentKeyup);


// Our Search Macro Hijack Function ==========================================

// Helper
var myStorySearch = function(text,useCaseSensitive,useRegExp)
{
	lastSearchText = text;
	setLastResults(findMatches(store, text,useCaseSensitive,useRegExp,"title","excludeSearch"));

	giatw.YourSearch.onShowResult();
};


var myMacroSearchHandler = function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler)
{
	initStylesheet();

	lastSearchText = "";
	var searchTimeout = null;
	var doSearch = function(txt)
		{
		if (config.options.chkUseYourSearch)
			myStorySearch(txt.value,config.options.chkCaseSensitiveSearch,config.options.chkRegExpSearch);
		else
			story.search(txt.value,config.options.chkCaseSensitiveSearch,config.options.chkRegExpSearch);
		lastSearchText = txt.value;
		};
	var clickHandler = function(e)
		{
		doSearch(searchInputField);
		return false;
		};
	var keyHandler = function(e)
		{
		if (!e) var e = window.event;
		searchInputField = this;
		switch(e.keyCode)
			{
			case 13:
				if (e.ctrlKey && lastNewTiddlerButton && isResultOpen())
					lastNewTiddlerButton.onclick.apply(lastNewTiddlerButton,[e]);
				else
					doSearch(this);
				break;
			case 27:
				// When the result is open, close it, 
				// otherwise clear the content of the input field
				if (isResultOpen()) {
					closeResult();
				} else {
					this.value = "";
					clearMessage();
				}
				break;
			}
		if (String.fromCharCode(e.keyCode) == this.accessKey || e.altKey) 
			{
			reopenResultIfApplicable();
			}

		if(this.value.length<3 && searchTimeout) clearTimeout(searchTimeout);
		if(this.value.length > 2)
			{
		 	if (this.value != lastSearchText)
		 		{
				if (!config.options.chkUseYourSearch || config.options.chkSearchAsYouType)
					{
					if(searchTimeout)
						clearTimeout(searchTimeout);
					var txt = this;
					searchTimeout = setTimeout(function() {doSearch(txt);},500);
					}
				}
			else
				{
				if(searchTimeout)
					clearTimeout(searchTimeout);
				}
			};
		if (this.value.length == 0) 
			{
			closeResult();
			}
		};


	var focusHandler = function(e)
		{
		this.select();
		clearMessage();
		reopenResultIfApplicable();
		};

	
	var args = paramString.parseParams("list",null,true);
	var buttonAtRight = getFlag(args, "buttonAtRight");
	var sizeTextbox = getParam(args, "sizeTextbox", this.sizeTextbox);
	
	var btn;
	if (!buttonAtRight)
		btn = createTiddlyButton(place,this.label,this.prompt,clickHandler);
		
	var txt = createTiddlyElement(null,"input",null,"txtOptionInput searchField",null);
	if(params[0])
		txt.value = params[0];
	txt.onkeyup = keyHandler;
	txt.onfocus = focusHandler;
	txt.setAttribute("size",sizeTextbox);
	txt.setAttribute("accessKey",this.accessKey);
	txt.setAttribute("autocomplete","off");
	if(config.browser.isSafari)
		{
		txt.setAttribute("type","search");
		txt.setAttribute("results","5");
		}
	else
		txt.setAttribute("type","text");

	if(place)
		place.appendChild(txt);

	if (buttonAtRight)
		btn = createTiddlyButton(place,this.label,this.prompt,clickHandler);

	searchInputField = txt;
	searchButton = btn;
};

//----------------------------------------------------------------------------
// Support for Macros
//----------------------------------------------------------------------------

var openAllFoundTiddlers = function() {
	closeResult();
	var results = getLastResults();
	var n = results.length;
	if (n) {
		var titles=[];
		for(var i = 0; i<n; i++)
			titles.push(results[i].title);
		story.displayTiddlers(null,titles);
	}
};

var createOptionWithRefresh = function(place, optionParams, wikifier,tiddler) {
	invokeMacro(place,"option",optionParams,wikifier,tiddler);
	// The option macro appended the component at the end of the place.
	var elem = place.lastChild;
	var oldOnClick = elem.onclick;
	elem.onclick = function(e) {
		var result = oldOnClick.apply(this, arguments);
		refreshResult();
		return result;
	};
	return elem;
};

var removeTextDecoration = function(s) {
	var removeThis = ["''", "{{{", "}}}", "//", "<<<", "/***", "***/"];
	var reText = "";
	for (var i = 0; i < removeThis.length; i++) {
		if (i != 0) reText += "|";
		reText += "("+removeThis[i].escapeRegExp()+")";
	}
	return s.replace(new RegExp(reText, "mg"), "").trim();
};



// Returns the "shortcut number" of the currentTiddler. 
// I.e. When the user presses Alt-n the given tiddler is opened/display.
//
// @return 0-9 or -1 when no number is defined
//
var getShortCutNumber = function() {
	var i = indexInPage;
	return (i >= 0 && i <= 9) 
		? (i < 9 ? (i+1) : 0)
		: -1;
};

var limitedTextRenderer = new giatw.LimitedTextRenderer();
var renderLimitedText = function(place, s, maxLen) {
	limitedTextRenderer.render(place,s,maxLen,lastQuery.getMarkRegExp())
}

// When any tiddler are changed reset the result.
// 
var oldTiddlyWikiSaveTiddler = TiddlyWiki.prototype.saveTiddler;
TiddlyWiki.prototype.saveTiddler = function(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields) {
	oldTiddlyWikiSaveTiddler.apply(this, arguments);
	invalidateResult();
};
var oldTiddlyWikiRemoveTiddler = TiddlyWiki.prototype.removeTiddler;
TiddlyWiki.prototype.removeTiddler = function(title) {
	oldTiddlyWikiRemoveTiddler.apply(this, arguments);
	invalidateResult();
};

//----------------------------------------------------------------------------
// Macros
//----------------------------------------------------------------------------

// ====Macro yourSearch ================================================

config.macros.yourSearch = {
	// Standard Properties
	label: "yourSearch",
	prompt: "ძიების მიმდინარე/ბოლო შედეგების წვდომა",
	
	handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
		if (params.length == 0) return;
	
		var name = params[0];
		var func = config.macros.yourSearch.funcs[name];
		if (func) func(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler);
	},
	
	tests: {
		"true" : function() {return true;},
		"false" : function() {return false;},
		"found" : function() {return getLastResultsCount() > 0;},
		"previewText" : function() {return config.options.chkPreviewText;}
	},

	funcs: {
		itemRange: function(place) {
			if (getLastResultsCount()) {
				var lastIndex = pager.getLastIndexOnPage();
				var s = "%0 - %1".format([pager.getFirstIndexOnPage()+1,lastIndex+1]);
				createTiddlyText(place, s);
			}
		},
		
		count: function(place) {
			createTiddlyText(place, getLastResultsCount().toString());
		},
		
		query: function(place) {
			if (lastQuery) {
				createTiddlyText(place, lastQuery.toString());
			}
		},
		
		version: function(place) {
			var t = "საძიებო სისტემა %0.%1.%2".format(
					[version.extensions.YourSearchPlugin.major, 
					 version.extensions.YourSearchPlugin.minor, 
					 version.extensions.YourSearchPlugin.revision]);
			var e = createTiddlyElement(place, "a");
			e.setAttribute("href", "#");
			e.innerHTML = '<font color="black" face="Arial, Helvetica, sans-serif">'+t+'<font>';
		},
		
		copyright: function(place) {
			var e = createTiddlyElement(place, "a");
			e.setAttribute("href", "#");
			e.innerHTML = '<font color="blue" face="Arial, Helvetica, sans-serif"><b><font color="blue">გია შერვაშიძე - საცნობარო და საძიებო სისტემა</font></b>';
		},
		
		newTiddlerButton: function(place) {
			if (lastQuery) {
				var r = giatw.parseNewTiddlerCommandLine(lastQuery.getQueryText());
				var btn = config.macros.newTiddler.createNewTiddlerButton(place,r.title,r.params,"ახალი ჩანაწერი","ახალი ჩანაწერის შექმნა საძიებო კონტექსტზე დაფუძნებით. (ბილიკი: Ctrl-Enter; გამყოფები: '.', '#')",null,"text");				
				// Close the result before the new tiddler is created.
				var oldOnClick = btn.onclick;
				btn.onclick = function() {
					closeResult();
					oldOnClick.apply(this,arguments);
				}
				lastNewTiddlerButton = btn;
			}
		},
		
		linkButton: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			if (params < 2) return;
			
			var	tiddlyLink = params[1];
			var text = params < 3 ? tiddlyLink : params[2];
			var tooltip = params < 4 ? text : params[3];
			var accessKey = params < 5 ? null : params[4];
			
			var btn = createTiddlyButton(place,text,tooltip,closeResultAndDisplayTiddler,null,null, accessKey);
			btn.setAttribute("tiddlyLink",tiddlyLink);
		},
		
		closeButton: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			var button = createTiddlyButton(place, "დახურვა", "ძიების შედეგების დახურვა (ბილიკი: ESC)", closeResult);
		},
		
		openAllButton: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			var n = getLastResultsCount();
			if (n == 0) return;
		
			var title = n == 1 ? "ჩანაწერის გახსნა" : "ყველა %0 ჩანაწერის გახსნა".format([n]);
			var button = createTiddlyButton(place, title, "ყველა მოძიებული ჩანაწერის გახსნა (ბილიკი: Alt-O)", openAllFoundTiddlers);
			button.setAttribute("accessKey","O");
		},
		
		naviBar: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			pager.addPageNavigation(place);
		},
		
		"if": function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			if (params.length < 2) return;
			
			var testName = params[1];
			var negate = (testName == "not");
			if (negate) {
				if (params.length < 3) return;
				testName = params[2];
			}
			
			var test = config.macros.yourSearch.tests[testName];
			var showIt = false;
			try {
				if (test) {
					showIt = test(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) != negate;
				} else {
					// When no predefined test is specified try to evaluate it as a JavaScript expression.
					showIt = (!eval(testName)) == negate;
				}
			} catch (ex) {
			}
			
			if (!showIt) {
				place.style.display="none";
			}
		},
		
		chkPreviewText: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			var optionParams = params.slice(1).join(" ");
			
			var elem = createOptionWithRefresh(place, "chkPreviewText", wikifier,tiddler);
			elem.setAttribute("accessKey", "P");
			elem.title = "მოძიებული ჩანაწერის ესკიზის ჩვენება (ბილიკი: Alt-P)";	
			return elem;
		}
	}
};


// ====Macro foundTiddler ================================================

config.macros.foundTiddler = {
	// Standard Properties
	label: "foundTiddler",
	prompt: "ინფორმაცია მიმდინარე ჩანაწერზე ძიების შედეგების გვერდზე",
	
	handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
		var name = params[0];
		var func = config.macros.foundTiddler.funcs[name];
		if (func) func(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler);
	},
		
	funcs: {
		title: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			if (!currentTiddler) return;
			
			var shortcutNumber = getShortCutNumber();
			var tooltip = "ჩანაწერის გახსნა";
		
			var btn = createTiddlyButton(place,null,tooltip,closeResultAndDisplayTiddler,null);
			btn.setAttribute("tiddlyLink",currentTiddler.title);
			btn.setAttribute("withHilite","true");
			
			renderLimitedText(btn, currentTiddler.title, maxCharsInTitle);
		
			if (shortcutNumber >= 0) {
				btn.setAttribute("accessKey",shortcutNumber.toString());
			}
		},
		
		tags: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			if (!currentTiddler) return;
		
			renderLimitedText(place, currentTiddler.getTags(), maxCharsInTags);
		},
		
		text: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			if (!currentTiddler) return;
		
			renderLimitedText(place, removeTextDecoration(currentTiddler.text), maxCharsInText);
		},
		
		field:  function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			if (!currentTiddler) return;
			var	name = params[1];
			var len = params.length > 2 ? giatw.toInt(params[2],maxCharsInField) : maxCharsInField;
			var v = store.getValue(currentTiddler,name);
			if (v)
				renderLimitedText(place, removeTextDecoration(v), len);
		},
		
		// Renders the "shortcut number" of the current tiddler, to indicate to the user
		// what number to "Alt-press" to open the tiddler.
		//
		number: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
			var numberToDisplay = getShortCutNumber();
			if (numberToDisplay >= 0) {
				var text = "".format([numberToDisplay.toString()]);
				createTiddlyElement(place,"span",null,"shortcutNumber",text);
			}
		}
	}
};


//----------------------------------------------------------------------------
// Configuration Stuff
//----------------------------------------------------------------------------

var opts = {chkUseYourSearch:true,
	chkPreviewText:true,
	chkSearchAsYouType:true,
	chkSearchInTitle:true,
	chkSearchInText:true,
	chkSearchInTags:true,
	chkSearchExtendedFields:true,
	txtItemsPerPage:itemsPerPageDefault,
	txtItemsPerPageWithPreview:itemsPerPageWithPreviewDefault};
for (var n in opts) 
	if (config.options[n] == undefined) config.options[n] = opts[n];




//----------------------------------------------------------------------------
// Shadow Tiddlers
//----------------------------------------------------------------------------

config.shadowTiddlers.AdvancedOptions += "\n<<option chkUseYourSearch>> 'დეტალური ძიებით' სარგებლობა //([[პარამეტრები|ძიების პარამეტრები]]) ([[დახმარება|დახმარება ძიებაში]])// ";

config.shadowTiddlers["დახმარება ძიებაში"] =
"!Field Search\nWith the Field Search you can restrict your search to certain fields of a tiddler, e.g"+
" only search the tags or only the titles. The general form is //fieldname//'':''//textToSearch// (e."+
"g. {{{title:intro}}}). In addition one-character shortcuts are also supported for the standard field"+
"s {{{title}}}, {{{text}}} and {{{tags}}}:\n|!What you want|!What you type|!Example|\n|Search ''titles "+
"only''|start word with ''!''|{{{!jonny}}} (shortcut for {{{title:jonny}}})|\n|Search ''contents/text "+
"only''|start word with ''%''|{{{%football}}} (shortcut for {{{text:football}}})|\n|Search ''tags only"+
"''|start word with ''#''|{{{#Plugin}}} (shortcut for {{{tags:Plugin}}})|\n\nUsing this feature you may"+
" also search the extended fields (\"Metadata\") introduced with TiddlyWiki 2.1, e.g. use {{{priority:1"+
"}}} to find all tiddlers with the priority field set to \"1\".\n\nYou may search a word in more than one"+
" field. E.g. {{{!#Plugin}}} (or {{{title:tags:Plugin}}} in the \"long form\") finds tiddlers containin"+
"g \"Plugin\" either in the title or in the tags (but does not look for \"Plugin\" in the text). \n\n!Boole"+
"an Search\nThe Boolean Search is useful when searching for multiple words.\n|!What you want|!What you "+
"type|!Example|\n|''All words'' must exist|List of words|{{{jonny jeremy}}} (or {{{jonny and jeremy}}}"+
")|\n|''At least one word'' must exist|Separate words by ''or''|{{{jonny or jeremy}}}|\n|A word ''must "+
"not exist''|Start word with ''-''|{{{-jonny}}} (or {{{not jonny}}})|\n\n''Note:'' When you specify two"+
" words, separated with a space, YourSearch finds all tiddlers that contain both words, but not neces"+
"sarily next to each other. If you want to find a sequence of word, e.g. '{{{John Brown}}}', you need"+
" to put the words into quotes. I.e. you type: {{{\"john brown\"}}}.\n\nUsing parenthesis you may change "+
"the default \"left to right\" evaluation of the boolean search. E.g. {{{not (jonny or jeremy)}}} finds"+
" all tiddlers that contain neither \"jonny\" nor \"jeremy. In contrast to this {{{not jonny or jeremy}}"+
"} (i.e. without parenthesis) finds all tiddlers that either don't contain \"jonny\" or that contain \"j"+
"eremy\".\n\n!'Exact Word' Search\nBy default a search result all matches that 'contain' the searched tex"+
"t. E.g. if you search for {{{Task}}} you will get all tiddlers containing 'Task', but also '~Complet"+
"edTask', '~TaskForce' etc.\n\nIf you only want to get the tiddlers that contain 'exactly the word' you"+
" need to prefix it with a '='. E.g. typing '=Task' will find the tiddlers that contain the word 'Tas"+
"k', ignoring words that just contain 'Task' as a substring.\n\n!~CaseSensitiveSearch and ~RegExpSearch"+
"\nThe standard search options ~CaseSensitiveSearch and ~RegExpSearch are fully supported by YourSearc"+
"h. However when ''~RegExpSearch'' is on Filtered and Boolean Search are disabled.\n\nIn addition you m"+
"ay do a \"regular expression\" search even with the ''~RegExpSearch'' set to false by directly enterin"+
"g the regular expression into the search field, framed with {{{/.../}}}. \n\nExample: {{{/m[ae][iy]er/"+
"}}} will find all tiddlers that contain either \"maier\", \"mayer\", \"meier\" or \"meyer\".\n\n!~JavaScript E"+
"xpression Filtering\nIf you are familiar with JavaScript programming and know some TiddlyWiki interna"+
"ls you may also use JavaScript expression for the search. Just enter a JavaScript boolean expression"+
" into the search field, framed with {{{ { ... } }}}. In the code refer to the variable tiddler and e"+
"valuate to {{{true}}} when the given tiddler should be included in the result. \n\nExample: {{{ { tidd"+
"ler.modified > new Date(\"Jul 4, 2005\")} }}} returns all tiddler modified after July 4th, 2005.\n\n!Com"+
"bined Search\nYou are free to combine the various search options. \n\n''Examples''\n|!What you type|!Res"+
"ult|\n|{{{!jonny !jeremy -%football}}}|all tiddlers with both {{{jonny}}} and {{{jeremy}}} in its tit"+
"les, but no {{{football}}} in content.|\n|{{{#=Task}}}|All tiddlers tagged with 'Task' (the exact wor"+
"d). Tags named '~CompletedTask', '~TaskForce' etc. are not considered.|\n\n!Access Keys\nYou are encour"+
"aged to use the access keys (also called \"shortcut\" keys) for the most frequently used operations. F"+
"or quick reference these shortcuts are also mentioned in the tooltip for the various buttons etc.\n\n|"+
"!Key|!Operation|\n|{{{Alt-F}}}|''The most important keystroke'': It moves the cursor to the search in"+
"put field so you can directly start typing your query. Pressing {{{Alt-F}}} will also display the pr"+
"evious search result. This way you can quickly display multiple tiddlers using \"Press {{{Alt-F}}}. S"+
"elect tiddler.\" sequences.|\n|{{{ESC}}}|Closes the [[YourSearch Result]]. When the [[YourSearch Resul"+
"t]] is already closed and the cursor is in the search input field the field's content is cleared so "+
"you start a new query.|\n|{{{Alt-1}}}, {{{Alt-2}}},... |Pressing these keys opens the first, second e"+
"tc. tiddler from the result list.|\n|{{{Alt-O}}}|Opens all found tiddlers.|\n|{{{Alt-P}}}|Toggles the "+
"'Preview Text' mode.|\n|{{{Alt-'<'}}}, {{{Alt-'>'}}}|Displays the previous or next page in the [[Your"+
"Search Result]].|\n|{{{Return}}}|When you have turned off the 'as you type' search mode pressing the "+
"{{{Return}}} key actually starts the search (as does pressing the 'search' button).|\n\n//If some of t"+
"hese shortcuts don't work for you check your browser if you have other extensions installed that alr"+
"eady \"use\" these shortcuts.//";

config.shadowTiddlers["ძიების პარამეტრები"] =
"|>|!ძიების პარამეტრები|\n|>|<<option chkUseYourSearch>> 'დეტალური ძიებით' სარგებლობა|\n|!|<<option chkPreviewText"+
">> ესკიზის ჩვენება|\n|!|<<option chkSearchAsYouType>> 'მყისი ძიების' რეჟიმი (კლავიში RETURN"+
" საჭირო აღარაა)|\n|!|ნაგულისხმებად:<<option chkSearchInTitle>>სათაური ('!')     <<option chk"+
"SearchInText>>ტექსტი ('%')     <<option chkSearchInTags>>ჭდე ('#')    <<option chkSearchExtendedFiel"+
"ds>>გარე ველი<html><br><font size=\"-2\">ჩანაწერთა ნაგულისხმები ველები მოსაძიებლად "+
"თუ საძიებო ტექსტი პრეფიქსის გარეშეა. <br>(სურვილისამებრ, უშუალოდ მიუთითეთ '!', "+
"'%', '#' ან 'fieldname:' პრეფიქსი).</font></html>|\n|!|ჩანაწერთა რაოდენობა ძიების "+
" შედეგების გვერდზე: <<option txtItemsPerPage>>|\n|!|ჩანაწერთა რაოდენობა ძიების შედეგების "+
"გვერდზე ესკიზით: <<option txtItemsPerPageWithPreview>>|\n";
			
config.shadowTiddlers["YourSearchStyleSheet"] = 
"/***\n!~YourSearchResult Stylesheet\n***/\n/*{{{*/\n.yourSearchResult {\n\tposition: absolute;\n\twidth: 800"+
"px;\n\n\tpadding: 0.2em;\n\tlist-style: none;\n\tmargin: 0;\n\n\tbackground: #ffd;\n\tborder: 1px solid DarkGra"+
"y;\n}\n\n/*}}}*/\n/***\n!!Summary Section\n***/\n/*{{{*/\n.yourSearchResult .summary {\n\tborder-bottom-width:"+
" thin;\n\tborder-bottom-style: solid;\n\tborder-bottom-color: #999999;\n\tpadding-bottom: 4px;\n}\n\n.yourSea"+
"rchRange, .yourSearchCount, .yourSearchQuery   {\n\tfont-weight: bold;\n}\n\n.yourSearchResult .summary ."+
"button {\n\tfont-size: 10px;\n\n\tpadding-left: 0.3em;\n\tpadding-right: 0.3em;\n}\n\n.yourSearchResult .summa"+
"ry .chkBoxLabel {\n\tfont-size: 10px;\n\n\tpadding-right: 0.3em;\n}\n\n/*}}}*/\n/***\n!!Items Area\n***/\n/*{{{*"+
"/\n.yourSearchResult .marked {\n\tbackground: none;\n\tfont-weight: bold;\n}\n\n.yourSearchItem {\n\tmargin-to"+
"p: 2px;\n}\n\n.yourSearchNumber {\n\tcolor: #808080;\n}\n\n\n.yourSearchTags {\n\tcolor: #008000;\n}\n\n.yourSearc"+
"hText {\n\tcolor: #808080;\n\tmargin-bottom: 6px;\n}\n\n/*}}}*/\n/***\n!!Footer\n***/\n/*{{{*/\n.yourSearchFoote"+
"r {\n\tmargin-top: 8px;\n\tborder-top-width: thin;\n\tborder-top-style: solid;\n\tborder-top-color: #999999;"+
"\n}\n\n.yourSearchFooter a:hover{\n\tbackground: none;\n\tcolor: none;\n}\n/*}}}*/\n/***\n!!Navigation Bar\n***/"+
"\n/*{{{*/\n.yourSearchNaviBar a {\n\tfont-size: 16px;\n\tmargin-left: 4px;\n\tmargin-right: 4px;\n\tcolor: bla"+
"ck;\n\ttext-decoration: underline;\n}\n\n.yourSearchNaviBar a:hover {\n\tbackground-color: none;\n}\n\n.yourSe"+
"archNaviBar .prev {\n\tfont-weight: bold;\n\tcolor: blue;\n}\n\n.yourSearchNaviBar .currentPage {\n\tcolor: #"+
"FF0000;\n\tfont-weight: bold;\n\ttext-decoration: none;\n}\n\n.yourSearchNaviBar .next {\n\tfont-weight: bold"+
";\n\tcolor: blue;\n}\n/*}}}*/\n";

config.shadowTiddlers["YourSearchResultTemplate"] =
"<!--\n{{{\n-->\n<span macro=\"yourSearch if found\">\n<!-- The Summary Header ============================"+
"================ -->\n<table class=\"summary\" border=\"0\" width=\"100%\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"0\">"+
"<tbody>\n  <tr>\n\t<td align=\"left\">\n\t\tშედეგი: <span class=\"yourSearchRange\" macro=\"yourSearc"+
"h itemRange\"></span>,\n\t\t&nbsp;სულ&nbsp;<span class=\"yourSearchCount\" macro=\"yourSearch count\"></span>&nbsp;ჩანაწერიდან\n"+
"\t\tკონტექსტი:&nbsp;<span class=\"yourSearchQuery\" macro=\"yourSearch query\"></span>\n\t</td>\n\t<td class=\"yourSea"+
"rchButtons\" align=\"right\">\n\t\t<span macro=\"yourSearch chkPreviewText\"></span><span class=\"chkBoxLabel"+
"\">ესკიზი</span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch newTiddlerButton\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch openAllButton\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch lin"+
"kButton 'ძიების პარამეტრები' მორგება 'საძიებო სისტემის გამართვა'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch linkB"+
"utton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch clo"+
"seButton\"></span>\n\t</td>\n  </tr>\n</tbody></table>\n\n<!-- The List of Found Tiddlers ================="+
"=========================== -->\n<div id=\"yourSearchResultItems\" itemsPerPage=\"25\" itemsPerPageWithPr"+
"eview=\"10\"></div>\n\n<!-- The Footer (with the Navigation) ==========================================="+
"= -->\n<table class=\"yourSearchFooter\" border=\"0\" width=\"100%\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"0\"><tbody"+
">\n  <tr>\n\t<td align=\"left\">\n\t\tგვერდები: <span class=\"yourSearchNaviBar\" macro=\"yourSearch naviBar"+
"\"></span>\n\t</td>\n\t<td align=\"right\"><span macro=\"yourSearch version\"></span>, <span macro=\"yourSearc"+
"h copyright\"></span>\n\t</td>\n  </tr>\n</tbody></table>\n<!-- end of the 'tiddlers found' case ========="+
"================================== -->\n</span>\n\n\n<!-- The \"No tiddlers found\" case ================="+
"========================== -->\n<span macro=\"yourSearch if not found\">\n<table class=\"summary\" border="+
"\"0\" width=\"100%\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"0\"><tbody>\n  <tr>\n\t<td align=\"left\">\n\t\tშედეგი:"+
" ვერაფერი მოიძებნა კონტექსტისთვის <span class=\"yourSearchQuery\" macro=\"yourSearch query\"></span>.\n\t</td>\n\t<t"+
"d class=\"yourSearchButtons\" align=\"right\">\n\t\t<span macro=\"yourSearch newTiddlerButton\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch linkButton 'ძიების პარამეტრები'"+
" მორგება 'საძიებო სისტემის გამართვა'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch linkButton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება"+
" 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch closeButton\"></span>\n\t</td>\n  <"+
"/tr>\n</tbody></table>\n</span>\n\n\n<!--\n}}}\n-->\n";

config.shadowTiddlers["YourSearchItemTemplate"] = 
"<!--\n{{{\n-->\n<span class='yourSearchNumber' macro='foundTiddler number'></span>\n<span class='yourSea"+
"rchTitle' macro='foundTiddler title'/></span>&nbsp;-&nbsp;\n<span class='yourSearchTags' macro='found"+
"Tiddler field tags 50'/></span>\n<span macro=\"yourSearch if previewText\"><div class='yourSearchText' macro='fo"+
"undTiddler field text 250'/></div></span>\n<!--\n}}}\n-->";

config.shadowTiddlers["YourSearch"] = "<<tiddler [[დახმარება ძიებაში]]>>";

config.shadowTiddlers["YourSearch Result"] = "ჩამოშლადი სარკმელი დეტალური ძიების მოთხოვნის შედეგებით.";

//----------------------------------------------------------------------------
// Install YourSearch
//----------------------------------------------------------------------------

// Overwrite the TiddlyWiki search handler and verify after a while 
// that nobody else has overwritten it.
config.macros.search.handler = myMacroSearchHandler;

var checkForOtherHijacker = function() {
	// Check that still our search handler is installed
    if (config.macros.search.handler != myMacroSearchHandler) {
    	alert(
"გზავნილი - გაფრთხილება:\n\n\nსხვა მოდულმა ამორთო 'დეტალური ძიების' მოდული.\n\n\nალბათ "+
"უნდა ამორთოთ სხვა მოდული ან შეცვალოთ ჩატვირთვის რიგი \n(ჩანაწერთა სახელების შეცვლით), "+
"რათა გაააქტივოთ 'დეტალური ძიება'.");
    }
};

setTimeout(checkForOtherHijacker, 5000);

// === Public API =================================

giatw.YourSearch.getStandardRankFunction = function() {
	return standardRankFunction;
};

giatw.YourSearch.getRankFunction = function() {
	return giatw.YourSearch.getStandardRankFunction();
};

giatw.YourSearch.getCurrentTiddler = function() {
	return currentTiddler;
};

giatw.YourSearch.closeResult = function() {
	closeResult();
};

// Returns an array of tiddlers that matched the last search
giatw.YourSearch.getFoundTiddlers = function() {
	return lastResults;
};

// The last Search query (TiddlerQuery), or null
giatw.YourSearch.getQuery = function() {
	return lastQuery;
};

giatw.YourSearch.onShowResult = function(useOldResult) {
	highlightHack = lastQuery ? lastQuery.getMarkRegExp() : null;
	if (!useOldResult)
		pager.setItems(getLastResults());
	if (!resultElement) {
		resultElement = createTiddlyElement(document.body,"div",yourSearchResultID,"yourSearchResult");
	} else if (resultElement.parentNode != document.body) {
		document.body.appendChild(resultElement);
	}
	refreshResult();
	highlightHack = null;
};

})();
} // of "install only once"
// Used Globals (for JSLint) ==============

// ... JavaScript Core
/*global 	alert,clearTimeout,confirm */
// ... TiddlyWiki Core
/*global 	Tiddler, applyHtmlMacros, clearMessage, createTiddlyElement, createTiddlyButton, createTiddlyText, ensureVisible ,findPosX, highlightHack, findPosY,findWindowWidth, invokeMacro, saveChanges, refreshElements, story */
//}}}