2 – 1
რომელმან შექმნა სამყარო ძალითა მით ძლიერითა,
ზეგარდმო არსნი სულითა ყვნა ზეცით მონაბერითა,
ჩვენ, კაცთა, მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა,
მისგან არს ყოვლი ხელმწიფე სახითა მისმიერითა.
5 – 2
ჰე, ღმერთო ერთო, შენ შეჰქმენ სახე ყოვლისა ტანისა,
შენ დამიფარე, ძლევა მეც დათრგუნვად მე სატანისა,
მომეც მიჯნურთა სურვილი, სიკვდიდმდე გასატანისა,
ცოდვათა შესუბუქება, მუნ თანაწასატანისა.
6 – 3
ვის შვენის, – ლომსა, – ხმარება შუბისა, ფარ-შიმშერისა,
– მეფისა მზის თამარისა, ღაწვბალახშ-თმაგიშერისა,-
მას, არა ვიცი, შევმართო შესხმა ხოტბისა, შერისა?!
მისთა მჭვრეტელთა ყანდისა მირთმა ხამს, მართ მიშერისა.
7 – 4
თამარს ვაქებდეთ მეფესა სისხლისა ცრემლდათხეული,
ვთქვენი ქებანი ვისნი მე არავად გამორჩეული.
მელნად ვიხმარე გიშრის ტბა და კალმად მინა რხეული,
ვინცა ისმინოს, დაესვას ლახვარი გულსა ხეული.
8 – 5
მიბრძანეს მათად საქებრად თქმა ლექსებისა ტკბილისა,
ქება წარბთა და წამწამთა, თმათა და ბაგე-კბილისა,
ბროლ-ბალახშისა თლილისა, მის მიჯრით მიწყობილისა.
გასტეხს ქვასაცა მაგარსა გრდემლი ტყვიისა ლბილისა.
9 – 6
აწ ენა მინდა გამოთქმად, გული და ხელოვანება, –
ძალი მომეც, და შეწევნა შენგნით მაქვს, მივსცე გონება;
მით შევეწივნეთ ტარიელს, ტურფადცა უნდა ხსენება;
მათ სამთა გმირთა მნათობთა სჭირს ერთმანერთის მონება.
11 – 7
მო, დავსხდეთ, ტარიელისთვის ცრემლი გვდის შეუშრობილი;
მისებრი მართ დაბადებით ვინმცა ყოფილა შობილი!
დავჯე, რუსთველმან გავლექსე, მისთვის გულლახვარსობილი,
აქამდის ამბად ნათქვამი, აწ მარგალიტი წყობილი.
14 – 8
ესე ამბავი სპარსული, ქართულად ნათარგმანები,
ვით მარგალიტი ობოლი, ხელისხელ საგოგმანები,
ვპოვე და ლექსად გარდავთქვი, საქმე ვქმენ საჭოჭმანები,
ჩემმან ხელმქმნელმან დამმართოს ლაღმან და ლამაზმა ნები.
13 – 9
მე, რუსთველი, ხელობითა ვიქ საქმესა ამა დარი:
ვის მორჩილობს ჯარი სპათა, მისთვის ვხელობ, მისთვის მკვდარი;
დაუძლურდი, მიჯნურთათვის კვლა წამალი არსით არი,
ანუ მომცეს განკურნება, ანუ მიწა მე სამარი.
15 – 10
თვალთა, მისგან უნათლოთა, ენატრამცა ახლად ჩენა;
აჰა, გული გამიჯნურდა, მიხვდომია ველთა რბენა!
მიაჯეთ ვინ, ხორცთა დაწვა კმარის, მისცეს სულთა ლხენა.
სამთა ფერთა საქებელთა ლამის ლექსთა უნდა ლევნა.
18 – 11
შაირობა პირველადვე სიბრძნისაა ერთი დარგი,
საღმრთო, საღმრთოდ გასაგონი, მსმენელთათვის დიდი მარგი,
კვლა აქაცა ეამების, ვინცა ისმენს კაცი ვარგი;
გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის, შაირია ამად კარგი.
19 – 12
ვითა ცხენსა შარა გრძელი და გამოსცდის დიდი რბევა,
მობურთალსა – მოედანი, მართლად ცემა, მარჯვედ ქნევა,
მართ აგრევე მელექსესა – ლექსთა გრძელთა თქმა და ხევა,
რა მისჭირდეს საუბარი და დაუწყოს ლექსმან ლევა.
20 – 13
მაშინღა ნახეთ მელექსე და მისი მოშაირობა,
რა ვეღარ მიხვდეს ქართულსა, დაუწყოს ლექსმან ძვირობა,
არ შეამოკლოს ქართული, არა ქმნას სიტყვამცირობა,
ხელმარჯვედ სცემდეს ჩოგანსა, იხმაროს დიდი გმირობა.
22 – 14
მოშაირე არა ჰქვიან, თუ სადმე თქვას ერთი, ორი;
თავი ყოლა ნუ ჰგონია მელექსეთა კარგთა სწორი;
განაღა თქვას ერთი, ორი, უმსგავსო და შორი-შორი,
მაგრა იტყვის: «ჩემი სჯობსო», უცილობლობს ვითა ჯორი.
23 – 15
მეორე ლექსი, ცოტაი – ნაწილი მოშაირეთა,
არ ძალუც სრულქმნა სიტყვათა, გულისა გასაგმირეთა, –
ვამსგავსე მშვილდი ბედითი ყმაწვილთა მონადირეთა:
დიდსა ვერ მოჰკლვენ, ხელად აქვს ხოცა ნადირთა მცირეთა.
25 – 16
მესამე ლექსი კარგია სანადიმოდ, სამღერელად,
სააშიკოდ, სალაღობოდ, ამხანაგთა სათრეველად;
ჩვენ მათიცა გვეამების, რაცა ოდენ თქვან ნათელად.
მოშაირე არა ჰქვიან, ვერას იტყვის ვინცა გრძელად.
27 – 17
ხამს, მელექსე ნაჭირვებსა მისსა ცუდად არ აბრკმობდეს,
ერთი უჩნდეს სამიჯნურო, ერთსა ვისმე აშიკობდეს,
ყოვლსა მისთვის ხელოვნობდეს, მას აქებდეს, მას ამკობდეს, -
მისგან კიდე ნურა უნდა, – მისთვის ენამუსიკობდეს.
28 – 18
ჩემი აწ ცანით ყოველმან, მას ვაქებ, ვინცა მიქია;
ესე მიჩნს დიდად სახელად, არ თავი გამიქიქია!
იგია ჩემი სიცოცხლე, უწყალო ვითა ჯიქია;
მისი სახელი შეფარვით ქვემორე მითქვამს, მიქია.
16 – 19
რაცა ვისცა ბედმან მისცეს, დასჯერდეს და მას უბნობდეს:
მუშა მიწყივ მუშაკობდეს, მეომარი გულოვნობდეს;
კვლა მიჯნურსა მიჯნურობა უყვარდეს და გამოსცნობდეს,
არცა ვისგან დაეწუნოს, არცა სხვასა უწუნობდეს.
29 – 20
ვთქვა მიჯნურობა პირველი და ტომი გვართა ზენათა,
ძნელად სათქმელი, საჭირო გამოსაგები ენათა;
იგია საქმე საზეო, მომცემი აღმაფრენათა;
ვინცა ეცდების, თმობამცა ჰქონდა მრავალთა წყენათა.
30 – 21
მას ერთსა მიჯნურობასა ჭკვიანნი ვერ მიხვდებიან,
ენა დაშვრების, მსმენლისა ყურნიცა დავალდებიან;
ვთქვნე ხელობანი ქვენანი, რომელნი ხორცთა ხვდებიან;
მართ მასვე ჰბაძვენ, თუ ოდენ არ სიძვენ, შორით ბნდებიან.
31 – 22
მიჯნური შმაგსა გვიქვიან არაბულითა ენითა,
მით რომე შმაგობს მისისა ვერმიხვდომისა წყენითა;
ზოგთა აქვს საღმრთო სიახლე, დაშვრების აღმაფრენითა,
კვლა ზოგთა ქვე უც ბუნება კეკლუცთა ზედა ფრფენითა.
32 – 23
მიჯნურსა თვალად სიტურფე მართებს, მართ ვითა მზეობა,
სიბრძნე, სიუხვე, სიმდიდრე, სიყმე და მოცალეობა,
ენა, გონება, დათმობა, მძლეთა მებრძოლთა მძლეობა.
ვისცა ეს სრულად არა სჭირს, აკლია მიჯნურთ ზნეობა.
34 – 24
მიჯნურობა არის ტურფა, საცოდნელად ძნელი გვარი;
მიჯნურობა სხვა რამეა, არ სიძვისა დასადარი:
იგი სხვაა, სიძვა სხვაა, შუა უზის დიდი ზღვარი,
ნუვინ გარევთ ერთმანერთსა! გესმის ჩემი ნაუბარი?
45 – 25
იყო არაბეთს როსტევან, მეფე ღმრთისაგან სვიანი,
მაღალი, უხვი, მდაბალი, ლაშქარმრავალი, ყმიანი,
მოსამართლე და მოწყალე, მორჭმული, განგებიანი,
თვით მეომარი უებრო, კვლა მოუბარი წყლიანი.
48 – 26
სხვა ძე არ ესვა მეფესა, მართ ოდენ მარტოდ ასული,
სოფლისა მნათი მნათობი, მზისაცა დასთა დასული;
მან მისთა მჭვრეტთა წაუღის გული, გონება და სული,
ბრძენი ხამს მისად მაქებრად და ენა ბევრად ასული.
49 – 27
მისი სახელი – თინათინ, არს ესე საცოდნარია!
რა გაიზარდა, გაივსო, მზე მისგან საწუნარია.
მეფემან უხმნა ვაზირნი, თვით ზის ლაღი და წყნარია,
გვერდსა დაისხნა, დაუწყო მათ ამო საუბნარია.
51 – 28
უბრძანა: «გკითხავ საქმესა, ერთგან სასაუბნაროსა:
რა ვარდმან მისი ყვავილი გაახმოს, დაამჭნაროსა,
იგი წავა და სხვა მოვა ტურფასა საბაღნაროსა;
მზე ჩაგვისვენდეს, ბნელსა ვსჭვრეტთ, ღამესა ჩვენ უმთვაროსა.
52 – 29
მე გარდასრულვარ, სიბერე მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია,
დღეს არა, ხვალე მოვკვდები, სოფელი ასრე მქმნელია;
რაღაა იგი სინათლე, რასაც არ ახლავს ბნელია?!
ჩემი ძე დავსვათ ხელმწიფედ, ვისგან მზე საწუნელია!»
53 – 30
ვაზირთა ჰკადრეს: «მეფეო, რად ჰბრძანეთ თქვენი ბერობა?
ვარდი თუ გახმეს, ეგრეცა გვმართებს მისივე ჯერობა:
მისივე მეტობს ყოველსა სული და ტურფაფერობა.
მთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან ვითამცა ჰკადრა მტერობა?!
55 – 31
მაგას ნუ ჰბრძანებთ, მეფეო, ჯერთ ვარდი არ დაგჭნობია,
თქვენი თათბირი ავიცა სხვისა კარგისა მჯობია;
ხმდა განაღამცა საქმნელად, რაცა თქვენ გულსა გლმობია:
სჯობს და მას მიეც მეფობა, ვისგან მზე შენაფლობია!
56 – 32
თუცა ქალია, ხელმწიფედ მართ ღმრთისა დანაბადია;
არ გათნევთ, იცის მეფობა, უთქვენოდ გვითქვამს კვლა დია;
შუქთა მისთაებრ საქმეცა მისი მზებრ განაცხადია.
ლეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს, თუნდა ხვადია».
58 – 33
ავთანდილ იყო სპასპეტი, ძე ამირსპასალარისა,
საროსა მჯობი ნაზარდი, მსგავსი მზისა და მთვარისა,
ჯერთ უწვერული, სადარო ბროლ-მინა საცნობარისა;
მას თინათინის გონება ჰკლვიდის, წამწამთა ჯარისა.
59 – 34
გულსა მისსა მიჯნურობა მისი ჰქონდა დამალულად;
რა მოშორდის, ვერმჭვრეტელმან ვარდი შექმნის ფერნაკლულად;
ნახის, ცეცხლი გაუახლდის, წყლული გახდის უფრო წყლულად.
საბრალოა, სიყვარული კაცსა შეიქს გულმოკლულად!
60 – 35
რა მეფედ დასმა მეფემან ბრძანა მისისა ქალისა,
ავთანდილს მიხვდა სიამე, ვსება სჭირს მის სოქალისა;
თქვა: «ზედა-ზედა მომხვდების ნახვა მის ბროლ-ფიქალისა,
ნუთუ ვით ვპოვო წამალი მე ჩემი, ფერგამქრქალისა!»
62 – 36
არაბეთს გასცა ბრძანება დიდმან არაბთა მფლობელმან:
«თინათინ ჩემი ხელმწიფედ დავსვი მე, მისმან მშობელმან;
მან გაანათლნეს ყოველნი, ვით მზემან მანათობელმან.
მოდით და ნახეთ ყოველმან შემსხმელმან, შემამკობელმან!»
63 – 37
მოვიდეს სრულნი არაბნი, ჯარი გამრავლდა ხასისა:
ავთანდილ პირმზე, სპასპეტი ლაშქრისა ბევრათასისა,
ვაზირი სოგრატ, მოახლე მეფისა დასთა დასისა;
მათ რომე დადგეს საჯდომი, თქვეს: «უთქმელია ფასისა!»
66 – 38
თინათინ მიჰყავს მამასა პირითა მით ნათელითა,
დასვა და თავსა გვირგვინი დასდგა თავისა ხელითა,
მისცა სკიპტრა და შემოსა მეფეთა სამოსელითა.
ქალი მზეებრ სჭვრეტს ყოველთა ცნობითა ზემხედველითა.
67 – 39
უკუდგეს და თაყვანისსცეს მეფემან და მისთა სპათა,
დალოცეს და მეფედ დასვეს, ქება უთხრეს სხვაგნით სხვათა,
ბუკსა ჰკრეს და წინწილანი დაატკბობდეს მათთა ხმათა.
ქალი ტირს და ცრემლთა აფრქვევს, ხრის ყორნისა ბოლო-ფრთათა.
68 – 40
მამისა ტახტსა საჯდომლად თავი არ ეღირსებოდა,
ამად ტირს, ბაღი ვარდისა ცრემლითა აივსებოდა;
მეფე სწვრთის: «მამა ყოველი ძისაგან ითავსებოდა,
ამისად ქმნამდის დამწველი ცეცხლი არ დამევსებოდა».
69 – 41
უბრძანა: «ნუ სტირ, ასულო, ისმინე ჩემი თხრობილი:
დღეს შენ ხარ მეფე არაბეთს, ჩემგან ხელმწიფედ ხმობილი,
აქათგან ესე სამეფო შენია მართ მონდობილი.
ხარმცა ბრძნად მქმნელი საქმისა, იყავ წყნარი და ცნობილი!
70 – 42
ვარდთა და ნეხვთა ვინათგან მზე სწორად მოეფინების,
დიდთა და წვრილთა წყალობა შენმცა ნუ მოგეწყინების!
უხვი ახსნილსა დააბამს, იგი თვით ების, ვინ ების.
უხვად გასცემდი, ზღვათაცა შესდის და გაედინების.
72 – 43
მეფეთა შიგან სიუხვე, ვით ედემს ალვა, რგულია;
უხვსა მორჩილობს ყოველი, იგიცა, ვინ ორგულია;
სმა-ჭამა – დიდად შესარგი, დება რა სავარგულია?!
რასაცა გასცემ, შენია, რაც არა, დაკარგულია!"
73 – 44
ამა მამისა სწავლასა ქალი ბრძნად მოისმინებდა,
ყურსა უპყრობდა, ისმენდა, წვრთასა არ მოიწყინებდა;
მეფე სმასა და მღერასა იქს, მეტად მოილხინებდა;
თინათინ მზესა სწუნობდა, მაგრა მზე თინათინებდა.
75 – 45
მოიხმო მისი გამზრდელი, ერთგული, ნაერთგულევი,
უბრძანა: «ჩემი საჭურჭლე, შენგან დანაბეჭდულევი,
მომართვი ჩემი ყველაი, ჩემი ნაუფლისწულევი!"
მოართვეს, გასცა უზომო, უანგარიშო, ულევი.
76 – 46
მას დღე გასცემს ყველაკასა სივაჟისა მოგებულსა,
რომე სრულად ამოაგებს მცირესა და დიდებულსა.
მერმე ბრძანა: «ვიქ საქმესა, მამისაგან სწავლებულსა,
ჩემსა ნუვინ ნუ დამალავთ საჭურჭლესა დადებულსა!"
77 – 47
უბრძანა: «წადით, გახსენით, რაცა სად საჭურჭლენია!
ამილახორო, მოასხი ჯოგი, რემა და ცხენია!"
მოიღეს, გასცა უზომო, სიუხვე არ მოსწყენია.
ლარსა ხვეტდიან ლაშქარნი, მართ ვითა მეკობრენია.
78 – 48
ალაფობდეს საჭურჭლესა მისსა, ვითა ნათურქალსა,
მას ტაიჭსა არაბულსა, ქვენაბამსა, ნასუქალსა,
რომე ჰგვანდა სიუხვითა ბუქსა, ზეცით ნაბუქალსა;
არ დაარჩენს ცალიერსა არ ყმასა და არცა ქალსა.
80 – 49
დღე ერთ გარდახდა; პურობა, სმა-ჭამა იყო, ხილობა,
ნადიმად მსხდომთა ლაშქართა მუნ დიდი შემოყრილობა.
მეფემან თავი დაჰკიდა და ჰქონდა დაღრეჯილობა.
«ნეტარ, რა უმძიმს, რა სჭირსო?" – შექმნეს ამისი ცილობა.
81 – 50
თავსა ზის პირმზე ავთანდილ, მჭვრეტთაგან მოსანდომია,
სპათა სპასპეტი, ჩაუქი, ვითა ვეფხი და ლომია;
ვაზირი ბერი სოგრატი თვით მასთანავე მჯდომია.
თქვეს, თუ: «რა უმძიმს მეფესა, ანუ რად ფერი ჰკრთომია?"
82 – 51
თქვეს, თუ: «მეფე ცუდსა რასმე გონებასა ჩავარდნილა,
თვარა აქა სამძიმარი მათი ყოლა არა ქმნილა».
ავთანდილ თქვა: «სოგრატ, ვჰკითხოთ, გვითხრას, ვინმცა შეგვეცილა?
ვჰკადროთ რამე სალაღობო, რასათვისმცა გაგვაწბილა?»
84 – 52
ადგეს სოგრატ და ავთანდილ ტანითა მით კენარითა,
თითო აივსეს ჭიქები, მივლენ ქცევითა წყნარითა,
წინა მიუსხდეს მუხლმოყრით, პირითა მოცინარითა.
ვაზირი ლაღობს ენითა, წყლიანად მოუბნარითა:
85 – 53
«დაგიღრეჯია, მეფეო, აღარ გიცინის პირიო.
მართალ ხარ: წახდა საჭურჭლე თქვენი მძიმე და ძვირიო,
ყველასა გასცემს ასული თქვენი საბოძვარხშირიო;
ყოლამცა მეფედ ნუ დასვი! თავსა რად უგდე ჭირიო?"
86 – 54
რა მეფემან მოისმინა, გაცინებით შემოხედნა,
გაუკვირდა: ვით მკადრაო, ან სიტყვანი ვით გაბედნა?!
«კარგი ჰქმენო, – დაუმადლა, ბრძანებანი უიმედნა, –
ჩემი ზრახვა სიძუნწისა, ტყუვის, ვინცა დაიყბედნა!
88 – 55
ეგე არ მიმძიმს, ვაზირო, ესეა, რომე მწყენია:
სიბერე მახლავს, დავლიენ სიყმაწვილისა დღენია;
კაცი არ არის, სითგანცა საბრძანებელი ჩვენია,
რომე მას ჩემგან ესწავლნეს სამამაცონი ზნენია.
90 – 56
ერთაი მიზის ასული, ნაზარდი სათუთობითა;
ღმერთმან არ მომცა ყმაშვილი, – ვარ საწუთროსა თმობითა, –
ანუმცა მგვანდა მშვილდოსნად, ანუცა მობურთლობითა;
ცოტასა შემწევს ავთანდილ ჩემგანვე ნაზარდობითა."
91 – 57
ყმა მეფისა ბრძანებასა ლაღი წყნარად მოისმენდა,
თავმოდრეკით გაიღიმნა, გაცინება დაუშვენდა,
თეთრთა კბილთა გამომკრთალსა შუქსა ველთა მოაფენდა.
მეფე ჰკითხავს: «რას იცინი, ანუ ჩემგან რა შეგრცხვენდა?»
92 – 58
კვლა უბრძანა: «თავსა ჩემსა, რას იცინი, რა დამგმეო?"
ყმამან ჰკადრა: «მოგახსენებ და ფარმანი მიბოძეო,
რაცა გკადრო, არ გეწყინოს, არ გარისხდე, არ გასწყრეო,
არ გამხადო კადნიერად, არ ამიკლო ამაზეო."
96 – 59
უბრძანა: «რადმცა ვიწყინე თქმა შენგან საწყინარისა!"
ფიცა მზე თინათინისა, მის მზისა მოწუნარისა.
ავთანდილ იტყვის: «დავიწყო კადრება საუბნარისა:
ნუ მოჰკვეხ მშვილდოსნობასა, თქმა სჯობს სიტყვისა წყნარისა.
98 – 60
მიწაცა თქვენი ავთანდილ თქვენს წინა მშვილდოსანია;
ნაძლევი დავდვათ, მოვასხნეთ მოწმად თქვენნივე სპანია;
მოასპარეზედ ვინ მგავსო? – ცუდნიღა უკუთქმანია.
გარდამწყვედელი მისიცა ბურთი და მოედანია!»
101 – 61
–«მე არ შეგარჩენ შენ ჩემსა მაგისსა დაცილებასა.
ბრძანე, ვისროლოთ, ნუ იქო შედრეკილობა-კლებასა.
კარგთა კაცთასა ვიქმოდეთ მოწმად ჩვენთანა ხლებასა,
მერმე გამოჩნდეს მოედანს, ვისძი უთხრობდენ ქებასა!»
102 – 62
ავთანდილცა დამორჩილდა, საუბარი გარდასწყვიდეს,
იცინოდეს, ყმაწვილობდეს, საყვარლად და კარგად ზმიდეს,
ნაძლევიცა გააჩინეს, ამა პირსა დაასკვნიდეს:
«ვინცა იყოს უარესი, თავშიშველი სამ დღე ვლიდეს!»
105 – 63
მონადირეთა უბრძანა: «მინდორნი მოიარენით,
დასცევით ჯოგი ნადირთა, თავნი ამისთვის არენით!»
ლაშქარნი სამზოდ აწვივნეს: «მოდით და მოიჯარენით!"
გაყარეს სმა და ნადიმი; მუნ ამოდ გავიხარენით.
107 – 64
დილასა ადრე მოვიდა იგი ნაზარდი სოსანი,
ძოწეულითა მოსილი, პირად ბროლბალახშოსანი,
პიროქრო რიდე ეხვია, შვენოდა ქარქაშოსანი,
მეფესა გასლვად აწვევდა, მოდგა თეთრტაიჭოსანი.
108 – 65
შეეკაზმა მეფე, შეჯდა, ნადირობას გამოვიდეს;
მგრგვლივ მინდორსა მოსდგომოდეს, ალყად გარე შემოჰკრვიდეს;
ზეიმი და ზარი იყო, სპანი ველთა დაჰფარვიდეს;
ნაძლევისა მათისათვის ისროდეს და ერთგან სრვიდეს.
109 – 66
უბრძანა: «მონა თორმეტი მოდით, ჩვენთანა ვლიდითა,
მშვილდსა ფიცხელსა მოგვცემდით, ისარსა მოგვართმიდითა,
ნაკრავსა შეადარებდით, ნასროლსა დასთვალვიდითა!"
დაიწყო მოსლვა ნადირმან ყოვლთა მინდორთა კიდითა.
111 – 67
მოვიდა ჯოგი ნადირთა ანგარიშმიუწვდომელი:
ირემი, თხა და კანჯარი, ქურციკი მაღლად მხლდომელი.
მას პატრონ-ყმანი გაუხდეს; ჭვრეტადმცა სჯობდა რომელი!
აჰა მშვილდი და ისარი და მკლავი დაუშრომელი!
113 – 68
ცხენთა მათთა ნატერფალნი მზესა შუქთა წაუხმიდეს,
მიჰხოცდეს და მიესროდეს, მინდორს სისხლთა მიასხმიდეს,
რა ისარი დაელივის, მონანიყე მიართმიდეს.
მხეცნი, მათგან დაკოდილნი, წაღმა ბიჯსა ვერ წასდგმიდეს.
114 – 69
იგი ველი გაირბინეს, ჯოგი წინა შემოისხეს,
დახოცეს და ამოსწყვიდეს, ცათა ღმერთი შეარისხეს,
ველნი წითლად შეეღებნეს, ნადირთაგან სისხლი ისხეს.
ავთანდილის შემხედველთა: «ჰგავსო ალვას, ედემის ხეს».
116 – 70
იგი მინდორი დალიეს, მართ მათგან განარბენია,
მინდორსა იქით წყალი დის და წყლისა პირსა ტყენია.
ნადირნი ტყესა შეესწრნეს, სადა ვერა რბის ცხენია.
იგი მაშვრალნი ორნივე მოსწყდეს, რაზომცა მხნენია.
118 – 71
ერთმანერთსა, თუ: «მე გჯობო», სიცილით ეუბნებოდეს,
ამხანაგობდეს, ლაღობდეს, იქით და აქათ დგებოდეს.
მერმე მოვიდეს მონანი, რომელნი უკან ჰყვებოდეს,
უბრძანა: «თქვითო მართალი, ჩვენ თქვენგან არ გვეთნებოდეს!»
120 – 72
მონათა ჰკადრეს: «მართალსა გკადრებთ და ნუ გემცთარებით;
მეფეო, ყოლა ვერ ვიტყვით შენსა მაგისად დარებით,
აწეცა დაგვხოც, ვერა ჰგავ, – ვერათ ვერ მოგეხმარებით, –
ვისგან ნაკრავნი გვინახვან მხეცნი ვერ წაღმა წარებით.
122 – 73
ორთავე ერთგან მოკლული ყველაი ასჯერ ოცია,
მაგრა ავთანდილს ოცითა უფროსი დაუხოცია:
არ დასცთომია ერთიცა, რაც ოდენ შეუტყორცია,
თქვენი მრავალი მიწითა დასვრილი გაგვიხოცია».
124 – 74
მეფესა ესე ამბავი უჩნს, ვითა მღერა ნარდისა,
უხარის ეგრე სიკეთე მისისა განაზარდისა,
აქვს მიჯნურობა ამისი, ვითა ბულბულსა ვარდისა,
სიცილით ლაღობს, მიეცა გულით ამოსლვა დარდისა.
125 – 75
იგი ორნივე საგრილად გარდახდეს ძირსა ხეთასა.
ლაშქართა შექმნეს მოდენა, მოდგეს უფროსნი ბზეთასა.
ახლოს უთქს მონა თორმეტი, უმხნესი სხვათა მხნეთასა.
თამაშობდეს და უჭვრეტდეს წყალსა და პირსა ტყეთასა.
127 – 76
ნახეს, უცხო მოყმე ვინმე ჯდა მტირალი წყლისა პირსა,
შავი ცხენი სადავითა ჰყვა ლომსა და ვითა გმირსა,
ხშირად ესხა მარგალიტი ლაგამ-აბჯარ-უნაგირსა.
ცრემლსა ვარდი დაეთრთვილა, გულსა მდუღრად ანატირსა.
128 – 77
მას ტანსა კაბა ემოსა გარეთმა ვეფხის ტყავისა,
ვეფხის ტყავისა ქუდივე იყო სარქმელი თავისა,
ხელთა ნაჭედი მათრახი ჰქონდა უსხოსი მკლავისა;
ნახეს და ნახვა მოუნდა უცხოსა სანახავისა.
133 – 78
წავიდა მონა საუბრად მის ყმისა გულმდუღარისად,
თავჩამოგდებით მტირლისა, არ ჭვრეტით მოლიზღარისად, –
მუნვე წვიმს წვიმა ბროლისა, ჰგია გიშრისა ღარი სად, –
ახლოს მივიდა, მოსცალდა სიტყვისა თქმად აღარისად.
135 – 79
ვერა ჰკადრა საუბარი, მონა მეტად შეუზარდა,
დიდხანს უჭვრეტს გაკვირვებით, თუცა გული უმაგარდა;
მოახსენა: «გიბრძანებსო», ახლოს მიდგა, დაუწყნარდა.
იგი ტირს და არა ესმის მისგან, გაუუმეცარდა.
136 – 80
მის მონისა არა ესმა სიტყვა, არცა ნაუბარი,
მათ ლაშქართა ზახილისა იყო ერთობ უგრძნობარი,
უცხოდ რამე ამოსკვნოდა გული ცეცხლთა ნადებარი,
ცრემლსა სისხლი ერეოდა, გასდის, ვითა ნაგუბარი.
137 – 81
სხვაგან ქნის მისი გონება მისმან თავისა წონამან.
ესე მეფისა ბრძანება ერთხელ კვლა ჰკადრა მონამან.
არცა დააგდო ტირილი, არცა რა გაიგონა მან,
არცა გახლიჩნა ბაგენი, თავი ვარდისა კონამან.
139 – 82
რა პასუხი არა გასცა, მონა გარე შემობრუნდა,
როსტანს ჰკადრა: «შემიტყვია, იმას თქვენი არა უნდა;
თვალნი მზეებრ გამირეტნა, გული მეტად შემიძრწუნდა,
ვერ ვასმინე საუბარი, მით დავყოვნე ხანი მუნ, და–».
140 – 83
მეფე გაჰკვირდა, გა-ცა-წყრა, გული უც მისთვის მწყრომარე,
გაგზავნა მონა თორმეტი მისი წინაშე მდგომარე,
უბრძანა: «ხელთა აიღეთ აბჯარი თქვენ საომარე,
მიდით და აქა მომგვარეთ, ვინ არის იქი მჯდომარე!»
142 – 84
მონანი მიდგეს, მივიდეს, გახდა აბჯრისა ჩხარია;
მაშინღა შეკრთა იგი ყმა, ტირს, მეტად გულმდუღარია,
თვალნი მოარნა ყოველგნით, ნახა ლაშქართა ჯარია,
ერთხელ ესე თქვა: «ვა¡ მეო», სხვად არას მოუბარია.
144 – 85
თვალთა ხელი უკუივლო, ცხელნი ცრემლნი მოიწურნა,
ხრმალ-კაპარჭი მოიმაგრა, მკლავნი გაიმამაცურნა,
ცხენსა შეჯდა, – მონათამცა საუბარნი რად იყურნა!-
სხვასა მხარსა გაემართა, მათი ჭირი არ განკურნა.
146 – 86
მონათა ხელი გამართეს მის ყმისა შესაპყრობელად.
მან, გლახ, იგინი დახადნა მტერთაცა საწყალობელად:
ჰკრა ერთმანერთსა, დახოცნა თავსა ხელაუპყრობელად,
ზოგსა გარდაჰკრის მათრახი ქვე მკრდამდის გასაპობელად.
149 – 87
მეფე გაწყრა, გაგულისდა, ლაშქარნიცა შეუზახნა;
მან მდევართა მიწევნამდის არ უჭვრიტა, არცა ნახნა,
რაზომნიცა მიეწივნეს, ყოვლნი მკვდართა დაასახნა,
კაცი კაცსა შემოსტყორცა, როსტან ამად ივაგლახნა.
151 – 88
შესხდეს მეფე და ავთანდილ მის ყმისა მისაწეველად.
იგი ლაღი და უკადრი მივა ტანისა მრხეველად,
ტაიჭი მიუქს მერანსა, მიეფინების მზე ველად,
შეიგნა მისლვა მეფისა მისად უკანამდეველად.
153 – 89
რა ცნა, მეფე მოვიდაო, ჰკრა მათრახი მისსა ცხენსა,
მასვე წამსა დაიკარგა, არ უნახავს თვალსა ჩვენსა,
ჰგვანდა ქვესკნელს ჩაძრომილსა ანუ ზეცად ანაფრენსა;
ეძებდეს და ვერ ჰპოვებდეს კვალსა მისგან წანარბენსა.
155 – 90
კვალი ძებნეს და უკვირდა ვერპოვნა ნაკვალევისა,
აგრე კვალწმიდად წახდომა კაცისა, ვითა დევისა;
ლაშქარნი მკვდართა სტიროდეს, სწრაფა აქვს წყლულთა ხვევისა.
მეფემან ბრძანა: «ვნახეო მიზეზი ლხინთა ლევისა».
156 – 91
ბრძანა: «ღმერთსა მოეწყინა აქამდისი ჩემი შვება,
ამად მიყო სიმწარითა სიამისა დანავღლება,
სიკვდილამდის დამაწყლულა, ვერვის ძალუც განკურნება.
მასვე მადლი! ესე იყო წადილი და მისი ნება».
157 – 92
ესე თქვა და შემობრუნდა, დაღრეჯილი წამოვიდა,
არცაღა ჰკრა ასპარეზსა, ვამი ვამსა მოურთვიდა;
ყველაკაი მოიშალა, სადაცა ვინ მხეცთა სრვიდა;
ზოგთა თქვეს, თუ: «მართალია», ზოგი, ღმერთო, უზრახვიდა.
158 – 93
მეფე საწოლს შემოვიდა სევდიანი, დაღრეჯილი;
მისგან კიდე არვინ შეჰყვა, ავთანდილ უჩნს ვითა შვილი.
ყველაკაი გაიყარა, ჯალაბი ჩანს არდაჯრილი.
გაბედითდა სიხარული, ჩაღანა და ჩანგი ტკბილი.
159 – 94
თინათინს ესმა ეგეთი მამისა დაღრეჯილობა;
ადგა და კარსა მივიდა, ჰქონდა მზისაცა ცილობა,
მოლარე იხმო, უბრძანა: «ძილია, თუ ღვიძილობა?"
მან მოახსენა: «დაღრეჯით ზის, სჭირსო ფერშეცვლილობა.
160 – 95
ერთაი ახლავს ავთანდილ, წინაშე უზის სკამითა;
უცხო ყმა ვინმე უნახავს, ასრე დაღრეჯით ამით-ა.
თინათინ ბრძანა: «აწ წავალ, შესლვა არ ჩემგან ჟამით-ა,
მიკითხოს, ჰკადრე: იყო-თქო აქა ერთითა წამითა».
162 – 96
ხანი გამოხდა, იკითხა: «ნეტარ, რასა იქს ქალიო,
ჩემი ლხინი და ჯავარი, ჩემი სოფლისა წყალიო?"
მოლარე ჰკადრებს: «მოვიდა აწყაღა ფერნამკრთალიო,
დაღრეჯით გცნა და მიბრუნდა წინაშე მომავალიო».
163 – 97
უბრძანა, თუ: «წადი, უხმე! უმისობა ვით გავსძლეო?
მოახსენე: «რად დაჰბრუნდი შენ, მამისა სიცოცხლეო?
მოდი, ჭმუნვა გამიქარვე, გულსა წყლულსა მეწამლეო,
გითხრა ჩემი სამიზეზო, მე თუ ლხინთა რად დავლეო».
164 – 98
თინათინ ადგა, მივიდა, მიჰყვა მამისა ნებასა,
უგავს პირისა სინათლე მთვარისა მოვანებასა.
მამამან გვერდსა დაისვა, აკოცებს ნება-ნებასა,
უბრძანა: «მახლავ რად არა, რად მელი მოყვანებასა?»
165 – 99
ქალმან ჰკადრა: «ხელმწიფეო, დაღრეჯილსა ვინცა გცნობდეს,
ვინმცა გნახა კადნიერად, რაზომ გინდა ამაყობდეს!
თქვენნი აგრე დაღრეჯანი მნათობთაცა დაამხობდეს!
კაცმან საქმე მოიგვაროს, ვეჭვ, ჭმუნვასა ესე სჯობდეს».
167 – 100
უბრძანა: «შვილო, რაზომცა მჭირს საქმე სავაგლახია,
შენი ჭვრეტა და სიახლე ლხინადვე დამისახია,
მომქარვებელი სევდისა, მართ ვითა მუფარახია.
ვეჭვ, რა სცნა, შენცა მამართლო, ჩემი სულთქმა და ახია.
168 – 101
უცხოსა და საკვირველსა ყმასა რასმე გარდვეკიდე,
მისმან შუქმან გაანათლა სამყარო და ხმელთა კიდე.
რა უმძიმდა, არ ვიცოდი, ან ტიროდა ვისთვის კიდე;
ჩემად ნახვად არ მოვიდა, გავგულისდი, წავეკიდე.
169 – 102
მე რა მნახა, ცხენსა შეჯდა, თვალთა ცრემლნი მოიხოცნა,
შესაპყრობლად შეუზახენ, სპანი სრულად დამიხოცნა,
ვითა ეშმა დამეკარგა, არ კაცურად გარდამკოცნა,
ჯერთცა ესე არა ვიცი, ცხადი იყო, თუ მეოცნა.
170 – 103
აწ ესე მიკვირს, რა იყო, ანუ რა ვნახე და რული!
მან დამიხოცა ლაშქარი, ადინა სისხლი ღვარული.
კაცთა ხორცისად ვით ითქმის ისრე თვალთაგან ფარული?!
უცილოდ ღმერთსა მოვსძულდი აქამდის მე მხიარული.
171 – 104
ტკბილნი მისნი წყალობანი ბოლოდ ასრე გამემწარნეს,
დამავიწყდეს, რაცა დღენი მხიარულსა წამეარნეს.
ყოვლმან პირმან ვაგლახ მიყოს, ვეღარავინ მინეტარნეს,
სადამდისცა დღენი მესხნენ, ვეღარამან გამახარნეს!»
172 – 105
ქალმან ჰკადრა: «მოგახსენებ მე სიტყვასა დანაყბედსა:
ჰე მეფეო! რად ემდურვი ანუ ღმერთსა, ანუ ბედსა?
რად დასწამებ სიმწარესა ყოველთათვის ტკბილად მხედსა?
ბოროტიმცა რად შეექმნა კეთილისა შემოქმედსა?
176 – 106
მე ამას ვარჩევ: მეფე ხარ, მეფეთა ზედა მფლობელი,
შორს არის თქვენი საზღვარი, ბრძანებამიუთხრობელი.
გაგზავნე კაცი ყოველგან მისთა ამბავთა მცნობელი,
ადრე სცნობ, არის იგი ყმა შობილი თუ უშობელი».
177 – 107
თუ ყოფილა იგი მოყმე ხორციელი, ხმელთა მვლელად,
მას ნახვიდა სხვაცა ვინმე, გამოჩნდების მასწავლელად.
თუ არ ეშმა გჩვენებია ლხინთა შენთა შემცვლელ-მშლელად;
სევდისაგან მოიცალე, რად შექმნილხარ მოუცლელად?»
180 – 108
მოასხნეს კაცნი, გაგზავნეს ოთხთავე ცისა კიდეთა,
უბრძანეს: «წადით, პატიჟთა თავიმცა რად დარიდეთა?
მონახეთ, ძებნეთ იგი ყმა, სხვად ნურად მოიცლიდეთა,
მისწერეთ წიგნი, სადაცა ვერ მისწვდეთ, ვერ მიხვიდეთა».
181 – 109
კაცნი წავიდეს, იარეს მართ ერთი წელიწადია,
მონახეს, ძებნეს იგი ყმა, იკითხეს კვლა და კვლა დია,
ვერცა თუ ნახეს ნახული ღმრთისაგან დანაბადია,
ცუდად მაშვრალნი მოვიდეს, მათსავე გულსა ზადია.
182 – 110
მონათა ჰკადრეს: «მეფეო, ჩვენ ხმელნი მოვიარენით,
მაგრა ვერ ვპოვეთ იგი ყმა, მით ვერა გავიხარენით,
მისსა მნახავსა სულდგმულსა კაცსა ვერ შევეყარენით,
ჩვენ ვერას გარგეთ, საქმენი სხვანი რა მოიგვარენით!»
183 – 111
მეფე ბრძანებს: «მართალ იყო ასული და ჩემი ძეო,
ვნახე რამე ეშმაკისა სიცუდე და სიბილწეო,
ჩემად მტერად წამოსრული, გარდმოჭრილი ზეცით ზეო.
გამიშვია შეჭირვება, არა მგამა ყოლა მეო».
184 – 112
ესე თქვა და სიხარულით თამაშობა ადიადა;
მგოსანი და მუშაითი უხმეს, პოვეს რაცა სადა;
დია გასცა საბოძვარი, ყველა დარბაზს შემოხადა;
მისი მსგავსი სიუხვითა ღმერთმან სხვამცა რა დაჰბადა!
187 – 113
ავთანდილ ჯდა მარტო საწოლს, ეცვა ოდენ მართ პერანგი,
იმღერდა და იხარებდა, წინა ედგა ერთი ჩანგი.
შემოვიდა მას წინაშე თინათინის მონა ზანგი,
მოახსენა: «გიბრძანებსო ტანი ალვა, პირი მანგი».
188 – 114
ავთანდილს მიხვდა მოსმენა საქმისა სანატრელისა,
ადგა და კაბა ჩაიცვა, მჯობი ყოვლისა ჭრელისა;
უხარის შეყრა ვარდისა, არ ერთგან შეუყრელისა.
ამოა ჭვრეტა ტურფისა, სიახლე საყვარელისა!
189 – 115
ავთანდილ ლაღი, უკადრი მივა, არვისგან რცხვენოდა,
მას ნახავს, ვისთა ვამთაგან ცრემლი მრავალჯერ სდენოდა;
იგი უებრო ქუშად ჯდა, ელვისა მსგავსად შვენოდა;
მთვარესა მისთა შუქთაგან უკუნი გარდაჰფენოდა.
190 – 116
გაძრცვილსა ტანსა ემოსნეს ყარყუმნი უსაპირონი,
ებურნეს მოშლით რიდენი, ფასისა თქმად საჭირონი,
შვენოდეს შავნი წამწამნი, გულისა გასაგმირონი,
მას თეთრსა ყელსა ეკიდნეს გრძლად თმანი არუხშირონი.
191 – 117
დაღრეჯით იყო მჯდომარე ძოწეულითა რიდითა,
ავთანდილს უთხრა დაჯდომა წყნარად, ცნობითა მშვიდითა.
მონამან სელნი დაუდგნა, დაჯდა კრძალვით და რიდითა.
პირისპირ პირსა უჭვრეტდა, სავსე ლხინითა დიდითა.
192 – 118
ქალმან უბრძანა: «ზარი მლევს მე ამისისა თხრობისა;
მწადდა არათქმა, რომლისა ღონე არა მაქვს თმობისა,
მაგრა იცია მიზეზი შენისა აქა ხმობისა,
რად ვზი ქუშად და დაღრეჯით ასრე მიხდილი ცნობისა?»
193 – 119
ყმამან ჰკადრა: «საზაროსა ჩემგან თქმაღა ვით იქმნების?
მზესა მთვარე შეეყაროს, დაილევის, და-ცა-ჭნების;
აზრად არად აღარა მცალს, თავი ჩემი მეგონების,
თქვენვე ბრძანეთ, რაცა გიმძიმს, ანუ რაცა გეკურნების».
194 – 120
ქალმან უთხრა საუბარი კეკლუცსიტყვად, არ დუხჭირად;
იტყვის: «თუცა აქანამდის ჩემგან შორს ხარ დანამჭირად,
მიკვირს, მოგხვდა წამისყოფით საქმე შენგან საეჭვი რად,
მაგრა გითხრა პირველ ხვალმე, სენი მე მჭირს რაცა ჭირად.
195 – 121
გახსოვს, ოდეს შენ და როსტანს მინდორს მხეცი დაგეხოცა,
ყმა გენახა უცხო ვინმე, რომე ცრემლი მოეხოცა?
მას უკანით გონებამან მისმან ასრე დამამხოცა;
შენ გენუკევ მონახვასა, კიდით კიდე მოლახო ცა.
196 – 122
აქანამდის ნაუბარსა თუცა ვერას ვერ გეტყვია,
მაგრა შორით სიყვარული შენგან ჩემი შემიტყვია,
ვიცი, რომე გაუწყვედლად თვალთათ ცრემლი გისეტყვია,
შეუპყრიხარ სიყვარულსა, გული შენი დაუტყვია.
198 – 123
ასრე გითხრა, სამსახური ჩემი გმართებს ამად ორად:
პირველ, ყმა ხარ, ხორციელი არავინ გვყავს შენად სწორად,
მერმე, ჩემი მიჯნური ხარ, დასტურია, არ ნაჭორად;
წადი იგი მოყმე ძებნე, ახლოს იყოს, თუნდა შორად!
200 – 124
შენგან ჩემი სიყვარული ამით უფრო გაამყარე;
რომე დამხსნა შეჭირვება, ეშმა ბილწი ასაპყარე;
გულსა გარე საიმედო ია მორგე, ვარდი ყარე;
მერმე მოდი, ლომო, მზესა შეგეყრები, შემეყარე!
201 – 125
სამსა ძებნე წელიწადსა იგი შენი საძებნარი;
ჰპოვო, მოდი გამარჯვებით, მხიარულად მოუბნარი;
ვერა ჰპოვებ, დავიჯერებ, იყო თურე უჩინარი;
კოკობი და უფურჭვნელი ვარდი დაგხვდე დაუმჭნარი.
202 – 126
ფიცით გითხრობ: შენგან კიდე თუ შევირთო რაცა ქმარი,
მზეცა მომხვდეს ხორციელი, ჩემთვის კაცად შენაქმარი,
სრულად მოვსწყდე სამოთხესა, ქვესკნელს ვიყო დასანთქმარი,
შენი მკლვიდეს სიყვარული, გულსა დანა ასაქმარი!»
203 – 127
მოახსენა ყმამან: «მზეო, ვინ გიშერი აწამწამე,
სხვა პასუხი რამცა გკადრე, ანუ რამცა შევიწამე?
მე სიკვდილსა მოველოდი, შენ სიცოცხლე გამიწამე,
ვითა მონა, სამსახურად განაღამცა წავე, წა-, მე!»
204 – 128
კვლაცა ჰკადრა: «აჰა, მზეო, რათგან ღმერთმან მზედ დაგბადა,
მით გმორჩილობს, ზეციერი მნათობია რაცა სადა;
მე რომ თქვენგან მოვისმინენ წყალობანი, მედიადა.
ვარდი ჩემი არ დაჭნების, შუქი შენი იეფად-ა»
206 – 129
კვლა შეჰფიცეს ერთმანერთსა, დააპირეს ესე პირი,
გასალდეს და გაამრავლეს საუბარი სიტყვახშირი.
გაადვილდა, აქანამდის გარდეხადა რაცა ჭირი,
თეთრთა კბილთა გამოჰკრთების თეთრი ელვა ვითა ჭვირი.
207 – 130
ერთგან დასხდეს, ილაღობეს, საუბარი ასად აგეს,
ბროლ-ბალახში შეხვეული და გიშერი ასადაგეს;
ყმა ეტყვის, თუ: «შენთა მჭვრეტთა თავი ხელი, ა, სად აგეს!
ცეცხლთა, შენგან მოდებულთა, გული ჩემი ასადაგეს».
209 – 131
ყმა წავიდა, სიშორესა თუცა მისსა ვერ გასძლებდა,
უკუღმავე იხედვიდა, თვალთა რეტად აყოლებდა,
ბროლსა სეტყვს და ვარდსა აზრობს, ტანსა მჭევრსა ათრთოლებდა,
გული ჰქონდა გულისათვის, სიყვარულსა ავალებდა.
211 – 132
თქვა: «მზეო, ვარდსა სიშორე შენი დამაჩნდეს ეს ადრე,
ბროლი და ლალი გასრულვარ ქარვისა უყვითლესადრე.
მაშინ რაღა ვქმნა, ვერჭვრეტა რა მომხვდეს კვლა უგრძესადრე!
ხამს მოყვრისათვის სიკვდილი, ესე მე დამიც წესადრე».
212 – 133
საწოლს დაწვა, ტირს, მტირალსა ცრემლი ძნელად ეხოცების,
ვითა ვერხვი ქარისაგან, ირხევის და იკეცების;
რა მილულნის, სიახლევე საყვარლისა ეოცების,
შეკრთის, დიდნი დაიზახნის, მით პატიჟი ეოცების.
213 – 134
მოშორვება საყვარლისა მას შეჰქმნოდა მისად ღაზოდ,
ცრემლსა ვითა მარგალიტსა სწვიმს ვარდისა დასანაზოდ.
რა გათენდა, შეეკაზმა მისთა მჭვრეტთა სალამაზოდ,
ცხენსა შეჯდა, გაემართა, დარბაზს მივა სადარბაზოდ.
214 – 135
დარბაზს ეჯიბი შეგზავნა, მართ მისგან შენარონია,
შესთვალა: «გკადრებ, მეფეო, მე ესე გამიგონია:
ყოველი პირი მიწისა თქვენ ხრმლითა დაგიმონია,
აწ, თუ სჯობს, ესე ამბავი ცნან, რაცა გარემონია.
215 – 136
მე წავიდე, მოვიარო, ვილაშქრო და ვინაპირო,
თინათინის ხელმწიფობა მტერთა თქვენთა გულსა ვჰგმირო,
მორჩილქმნილთა გავახარო, ურჩი ყოვლი ავატირო,
ძღვენნი გკადრნე ზედა-ზედა, არ სალამი დავაძვირო».
217 – 137
მეფესა ეთქვა ამისი დიადი მადრიელობა,
ებრძანა: «ლომო, არა გჭირს შენ ომთა გარდუხდელობა,
აწ მაგა შენსა თათბირსა ჰგავსო შენივე ქველობა.
წა, მაგრა მომხვდეს, რაღა ვქმნა, თუ სიშორისა გრძელობა!»
218 – 138
ყმა შევიდა, თაყვანისსცა, მადლი რამე მოახსენა:
«ხელმწიფეო, მიკვირს, ქება რად იკადრეთ ჩემი თქვენა!
აწ ნუთუ კვლა სიშორისა ღმერთმან ბნელი გამითენა,
პირი თქვენი მხიარული მხიარულსა კვლა მიჩვენა!»
219 – 139
მეფე ყელსა მოეხვია, გარდაკოცნა ვითა შვილი;
სხვა მათებრი არ ყოფილა არ გამზრდელი, არ გაზრდილი!
ყმა ადგა და წამოვიდა, მას დღე მათი ჩანს გაყრილი;
როსტან მისთვის აატირა გონიერი გული, ლბილი.
220 – 140
გამოემართა ავთანდილ, მოყმე მხნე, ლაღად მავალი.
ოც დღე იარა, ღამეცა დღეს ზედა წართო მრავალი.
იგია ლხინი სოფლისა, იგია ნივთი და ვალი,
არ მისცილდების თინათინ მისი მას, ვისგან სწვავ ალი.
221 – 141
რა მოვიდა, სიხარული შიგან გახდა სამეფოსა;
მოეგებნეს დიდებულნი, ძღვენსა სძღვნიდეს იეფოსა;
იგი პირმზე არ მოსცთების სიარულსა სასწრაფოსა;
მიხვდეს მყოფნი მას წინაშე სიხარულსა სადაფოსა.
222 – 142
ქალაქი ჰქონდა მაგარი საზაროდ სანაპიროსა;
გარე კლდე იყო, გიამბობ ზღუდესა უქვიტკიროსა;
ყმამან მუნ დაყო სამი დღე ამოსა სანადიროსა,
გაზრდილი მისი შერმადინ დაისვა სავაზიროსა.
224 – 143
უბრძანა: «აჰა, შერმადინ, ამად მე შენგან მრცხვენიან,
ჩემნი საქმენი ყოველნი გცოდნიან, გაგივლენიან,
მაგრა არ იცი აქამდის, რანიცა ცრემლნი მდენიან!
მე ვისგან მქონდეს პატიჟნი, აწ მასვე მოულხენიან.
225 – 144
მოუკლვივარ თინათინის სურვილსა და სიყვარულსა,
ცრემლი ცხელი ასოვლებდის ნარგისთაგან ვარდსა ზრულსა,
ვერ ვაჩენდი აქანამდის ჭირსა ჩემგან დაფარულსა,
აწ მიბრძანა საიმედო, ამად მხედავ მხიარულსა.
227 – 145
მიბრძანა: «მიცან ამბავი მის ყმისა დაკარგულისა,
მოხვიდე, სრულვქმნა მაშინღა შენი წადილი გულისა,
ქმარი არ მინდა უშენო, მომხვდეს ხისაცა რგულისა!"
მომცა წამალი გულისა, აქამდის დადაგულისა.
230 – 146
პირველ, ყმა ვარ, წასლვა მინდა პატრონისა სამსახურად, –
ხამს მეფეთა ერთგულობა, ყოფა გვმართებს ყმასა ყმურად, –
მერმე, ცეცხლი დაუვსია, აღარა მწვავს გულსა მურად.
ხამს, თუ კაცი არ შეუდრკეს, ჭირს მიუხდეს მამაცურად.
231 – 147
ვართ უმოყვრესნი მე და შენ ყოველთა პატრონ-ყმათასა,
ამისთვის გნუკევ სმენასა შენ ამა ჩემთა ხმათასა:
ჩემ წილ დაგაგდებ პატრონად, თავადად ჩემთა სპათასა,
ამა საქმესა ვერა ვიქ მე განდობასა სხვათასა.
232 – 148
ლაშქართა და დიდებულთა ალაშქრებდი, ჰპატრონობდი,
დარბაზს კაცსა გაჰგზავნიდი და ამბავსა მათსა სცნობდი,
წიგნსა სწერდი ჩემ მაგიერ, უფასოსა ძღვენსა სძღვნობდი,
აქა სადმე არყოფასა ჩემსა მათმცა რად აგრძნობდი!
233 – 149
ლაშქრობა და ნადირობა შენი ჩემსა დაასახე,
აქათ სამ წელ მომიცადე, ხვაშიადი შემინახე,
მე ნუთუმცა შემოვბრუნდი, ალვა ჩემი არ დაჭნა ხე,
არ მოვბრუნდე, მომიგლოვე, მიტირე და მივაგლახე!
235 – 150
მაშინღა ჰკადრე მეფესა არ საქმე სასურვალია,
აცნობე ჩემი სიკვდილი, – იყავ მართ ვითა მთრვალია, –
მიხვდა-თქო საქმე, რომელი ყოვლთათვის გარდუვალია.
გლახაკთა მიეც საჭურჭლე, ოქრო, ვერცხლი და რვალია!
237 – 151
მაშინ უფრო მომეხმარე, ამისგანცა უფრო მხნედრე;
ნუთუ ადრე დამივიწყო? მახსენებდი ზედა-ზედრე!
მეტად კარგად დამიურვე, სული ჩემი შეივედრე,
ზრდანი ჩემნი მოიგონენ, გული შენი მოიმდედრე!»
238 – 152
რა მონამან მოისმინა, გაუკვირდა, შეეზარა,
თვალთათ ვითა მარგალიტი ცხელი ცრემლი გარდმოყარა,
მოახსენა: «უშენომან გულმან რამცა გაიხარა!
ვიცი, რომე არ დასდგები, მაგას გიშლი ამად არა.
240 – 153
«ჩემად ნაცვლად დაგაგდებო», – ესე სიტყვა ვით მიბრძანე?
რაგვარა ვქმნა პატრონობა? რამც გიფერე, რამც გიგვანე?
შენ მარტოსა გიგონებდე, მემცა მიწა ვიაკვანე!
სჯობს, ორნივე გავიპარნეთ, წამოგყვები, წამიტანე!»
241 – 154
ყმამან უთხრა: «მომისმინე, მართლად გითხრობ, არა ჭრელად:
რა მიჯნური ველთა რბოდეს, მარტო უნდა გასაჭრელა;
მარგალიტი არვის მიხვდეს უსასყიდლო უვაჭრელად;
კაცი ცრუ და მოღალატე ხამს ლახვრითა დასაჭრელად.
243 – 155
ვისმცა ვუთხარ ხვაშიადი? შენგან კიდე არვინ ვარგა;
უშენოსა პატრონობა ვის მივანდო, ვინ იქს კარგა?
სანაპირო გაამაგრე, მტერმან ახლოს ვერ იბარგა!
კვლა ნუთუმცა შემოვიქეც, ღმერთმან სრულად არ დამკარგა.
244 – 156
განგებაა, სწორად მოჰკლავს, ერთი იყოს, თუნდა ასი;
მარტოობა ვერას მიზამს, მცავს თუ ცისა ძალთა დასი;
აქათ სამ წელ არ მოვიდე, მაშინ გმართებს გლოვა, ფლასი;
წიგნსა მოგცემ, გმორჩილობდეს, ვინცა იყოს ჩემი ხასი».
245 – 157
დაწერა, თუ: «ჩემნო ყმანო, გამზრდელნო და ზოგნო ზრდილნო,
ერთგულნო და მისანდონო, ამას ზედა გამოცდილნო,
თქვენ ჩემისა საწადლისა მიდგომილნო, ვითა ჩრდილნო,
წიგნი ჩემი მოისმინეთ, ყოვლნო ერთგან შემოხდილნო!
246 – 158
მიწაცა თქვენი ავთანდილ, ისმინეთ, გიწერ მე რასა:
თვით ვიქ ხელითა ჩემითა ამა წიგნისა წერასა,
ცოტასა ხანსა ვარჩიე გაჭრა სმასა და მღერასა,
პურად და საჭმლად მივენდევ ჩემსა მშვილდსა და ცერასა.
247 – 159
საქმე რამე მიც თავისა ზე სადმე გარდსახვეწელი,
დავყო მარტოდ და ღარიბად ესე წლეული მე წელი;
გემუდარები ამისთვის, ვარ თქვენი შემომხვეწელი,
მე დამახვედროთ სამეფო მტერთაგან დაულეწელი.
248 – 160
მე შერმადინ დამიგდია, ჩემად კერძად პატრონობდეს,
სიკვდილსა და სიცოცხლესა სადამდისცა ჩემსა სცნობდეს;
ყოვლთა მზეებრ მოგეფინოს, ვარდს არ ზრვიდეს, არ აჭნობდეს,
შემცოდესა ყველაკასა ვითა ცვილსა დაადნობდეს.
249 – 161
თქვენცა იცით, გამიზრდია, ვითა ძმა და ვითა შვილი;
ამას ასრე მორჩილობდით, არის ვითამც ავთანდილი,
ბუკსა იკრას, აქნევინეთ ყოვლი საქმე, ჩემგან ქმნილი;
მე თუ დრომდის არ მოვიდე, გლოვა გმართებს, არ სიცილი».
250 – 162
ესე წიგნი გაასრულა წყლიანმან და სიტყვანაზმა,
წელთა ოქრო შემოირტყა, საღარიბოდ შეეკაზმა,
ბრძანა: «მინდორს შევჯდებიო», ლაშქარიცა დაერაზმა;
მასვე წამსა წამოვიდა, შინა ხანი არა დაზმა.
251 – 163
ბრძანა: «წადით ყველაკაი, აქა მომხრედ არვინ მინა».
მონებიცა მოიშორვა, თავი გაითავისწინა,
მარტო გარე შემობრუნდა, შამბი შიგან გაირბინა.
მიწყივ მისად საგონებლად მისი მკლველი თინათინ-ა.
252 – 164
იგი ველი გაირბინა, ლაშქართაგან გაეკიდა;
ვინმცა ნახა სულიერმან, ანუ ვინმცა წაეკიდა?
ვის მახვილი ვერას ავნებს, მისი მკლველი გაეკიდა;
მისგან ტვირთი კაეშნისა ტვირთად ვარგად აეკიდა.
253 – 165
რა ლაშქართა ინადირეს და პატრონი მოითვალეს,
იგი პირმზე ვეღარ პოვეს, პირი მათი იფერმკრთალეს,
მათსა დიდსა სიხარულსა სამძიმილი ანაცვალეს,
ყოვლგან რბოდეს საძებარად, ვინცა იყო უცხენმალეს.
255 – 166
შერმადინ ერთგან შეყარნა ხასნი და დიდებულები,
უჩვენა იგი უსტარი, ამბავი მისი თქმულები.
რა მოისმინეს, ყველაი დარჩა გულდანაწყლულები;
თავსა იცემდეს, არ იყო გული უცრემლო, ულები.
257 – 167
ყოვლთა ჰკადრეს: «თუცა ყოფა ჩვენ უმისოდ გვეარმისცა,
უშენოსა საჯდომი და ტახტი მისი ვისმცა მისცა?
განაღამცა გმორჩილობდით, თუ გვიბრძანო რაცა ვისცა!"
იგი მონა აპატრონეს, ყველაკამან თაყვანისცა.
258 – 168
ამ საქმესა მემოწმების დიონოსი ბრძენი, ეზროს:
საბრალოა, ოდეს ვარდი დაეთრთვილოს, და-ცა-ეზროს.
ვის ბალახში არა ჰგვანდეს და ლერწამი ტანად ეზროს,
იგი სადმე გაღარიბდეს, საყოფთაგან იაბეზროს.
260 – 169
ავთანდილ იგი მინდორი ოთხახმით გარდაიარა,
დააგდო ზღვარი არაბთა, სხვათ ზღვართა არე იარა,
მაგრა მის მზისა გაყრამან სიცოცხლე გაუზიარა;
თქვა: «თუ მე მასმცა ვეახელ, აწ ცხელსა ცრემლსა ვღვრი არა».
261 – 170
ახალმან ფიფქმან დათოვა, ვარდი დათრთვილა, დანასა;
მოუნდის გულსა დაცემა, ზოგჯერ მიმართის დანასა;
თქვის: «ჭირი ჩემი სოფელმან ოთხმოცდაათი ანასა,
მოვშორდი ლხინსა ყველასა, ჩანგსა, ბარბითსა და ნასა!»
264 – 171
ვარდი მის მზისა გაყრილი უფრო და უფრო ჭნებოდა,
გულსა უთხრის, თუ: «დათმეო», ამად არ დია ბნდებოდა.
უცხო უცხოთა ადგილთა საძებრად იარებოდა,
მგზავრთა ჰკითხვიდის ამბავთა, მათ თანაემოყვრებოდა.
266 – 172
მუნ ეძებს, ცრემლი მტირალსა სდის ზღვათა შესართავისად;
უჩნდის ქვეყანა ტახტად და მკლავი სადებლად თავისად;
თქვის: «საყვარელო, მოგშორდი, გული შენ დაგრჩა, ვთქვა, ვისად?
შენთვის სიკვდილი მეყოფის ლხინად ჩემისა თავისად».
267 – 173
ყოვლი პირი ქვეყანისა მოვლო, სრულად მოიარა,
ასრე რომე ცასა ქვეშე არ დაურჩა არე არა,
მაგრა იგი მის ამბისა მსმენელსაცა ვერ მიმხვდარა.
ამას შიგან წელიწადი სამი სამ თვედ მიიყარა.
268 – 174
მიხვდა რასმე ქვეყანასა უგემურსა, მეტად მქისსა,
თვე ერთ კაცსა ვერა ნახავს, ვერას შვილსა ადამისსა,-
იგი ჭირი არ უნახავს არ რამინს და არცა ვისსა,-
დღე და ღამე იგონებდის საყვარელსა მასვე მისსა.
269 – 175
მას მიხვდა წვერი სადგურად მაღლისა მთისა დიდისა,
გამოჩნდა მუნით მინდორი, სავალი დღისა შვიდისა.
მის მთისა ძირსა წყალი დის, არად სანდომი ხიდისა,
ორგნითვე ტყესა შეეკრა ნაპირი წყლისა კიდისა.
270 – 176
ზედ წაადგა, შეექცევის, დროთა, დღეთა ანგარიშობს;
თვენი ესხნეს ორანიღა, ამად სულთქვამს, არა იშობს;
«ვა¡ თუ საქმე გამიმჟღავნდეს! – კვლა ამისთვის გულმოშიშობს,-
ავსა კარგად ვერვინ შესცვლის, თავსა ახლად ვერვინ იშობს».
271 – 177
საგონებელი შეექმნა, დადგა საქმისა მრჩეველად,
თქვა: «თუ დავბრუნდე, ეზომი ხანი რად დავყავ მე ველად?
ჩემსა რა ვჰკადრო მნათობსა, ვიყავ რად დღეთა მლეველად;
მისი ვერა ვცნა ჭორადცა, ვარ ვისთა გზათა მკვლეველად?
272 – 178
თუ არ დავბრუნდე, საძებრად დავყვნე სხვანიცა ხანანი,
რომელსა ვეძებ, ვერა ვცნნე ამბავნი მე მისთანანი,
დრო გარდაუწყდეს შერმადინს, მიხვდენ ღაწვისა ბანანი,
მივიდეს, ჰკადრნეს მეფესა საქმენი დასაგვანანი,
273 – 179
უამბოს ჩემი სიკვდილი, თვით ჩემგან დავედრებული,
მათ შექმნან გლოვა-ტირილი, ქმნან საქმე გამწარებული,
მერმე მივიდე ცოცხალი მე, სხვაგან სადმე რებული!"
ამას იგონებს ტირილით გონებაშეიწრებული.
274 – 180
იტყვის: «ღმერთო, სამართალნი შენნი ჩემთვის რად ამრუდენ?
მე ეზომნი სიარულნი კიდე რად, გლახ, გამიცუდენ?
გულით ჩემით სიხარულნი აჰფხვრენ, ჭირნი დააბუდენ;
დღეთა ჩემთა ცრემლნი ჩემნი ვერაოდეს დავიყუდენ».
275 – 181
კვლაცა იტყვის, «დათმობა სჯობს», და თავსავე ეუბნების:
«დღეთა მეტად ნუ მოჰკვდები, გული ჩემი ნუ დადნების,
უღმრთოდ ვერას ვერ მოვაწევ, ცრემლი ცუდად მედინების,
განგებასა ვერვინ შესცვლის, არსაქმნელი არ იქმნების».
277 – 182
«ყოვლნი არსნი ცათ ქვეშეთნი ერთობ სრულად მომივლიან,
მაგრა საქმე მის კაცისა ვერასადა შემიგნიან;
უღონიოდ მართალ იყვნეს, რომელთაცა ქაჯად თქვიან.
აწ ტირილი არას მარგებს, ცუდად ცრემლნი რასა მდიან?»
278 – 183
მთით ჩამოვიდა ავთანდილ, გავლნა წყალნი და ტყენია,
მინდორს აცორვებს ტაიჭსა, შეჟღრენით მონაწყენია.
გასცუდებოდეს მკლავნი და მისნი სიამაყენია,
ბროლისა ველსა სტურფობდეს გიშრისა მუნ საყენია.
279 – 184
მობრუნვება დააპირა, სულთქვნა, მერმე ივაგლახა,
მას მინდორსა დაემართა, გზა თვალითა გამოსახა;
თვესა ერთსა სულიერი კაცი არსად არ ენახა,
მხეცნი იყვნეს საშინელნი, მაგრა არა შეუზახა.
281 – 185
თუცა მხეცქმნილი ავთანდილ გულამოსკვნით და კვნესით-ა,
ეგრეცა ჭამა მოუნდის ადამის ტომთა წესითა,
ისრითა მოკლის ნადირი, როსტომის მკლავუგრძესითა,
შამბისა პირსა გარდახდა, ცეცხლი დააგზო კვესითა.
282 – 186
ცხენსა მისცა საძოვარი, ვირე წვადი შეიწოდეს;
ექვსნი რამე ცხენოსანნი, ნახა, მისკენ მოვიდოდეს;
თქვა, თუ: «ჰგვანან მეკობრეთა, თვარა კარგი რამც იცოდეს!
აქა კაცი ხორციელი კვლა ყოფილა არაოდეს».
286 – 187
ხელთა ჰქონდა ისარ-მშვილდი, მათკენ მივა მხიარული.
ორთა კაცთა წვეროსანთა ყმა მოჰყვანდა უწვერული,
თავსა იყო დაკოდილი, შეებნიდა სისხლსა გული,
ტიროდეს და იჭირვოდეს, ცოტა ედგა მას, გლახ, სული.
287 – 188
უყივლა, თუ: «ძმანო, ვინ ხართ? მეკობრეთა დაგამსგავსენ!"
მათ მიუგეს: «დაგვიწყნარდი, გვიშველე რა, ცეცხლნი ავსენ,
ვერა გვარგო, მოგვიმატენ, ჭირნი ჭირთა მოგვისავსენ,
სატირელნი მოგვიტირენ, ღაწვნი შენცა დაიმხავსენ!»
288 – 189
ავთანდილ მიდგა, ეუბნა მათ კაცთა გულმდუღარეთა;
მათ უთხრეს მათი ამბავი, ტირილით მოუბარეთა:
«ჩვენ ვართო ძმანი სამნივე,- მით ვიდენთ ცრემლთა მწარეთა,-
დია გვაქვს ციხე-ქალაქი ხატაეთს არემარეთა.
289 – 190
კარგი გვესმა სანადირო, ნადირობას წამოვედით,
გვყვეს ლაშქარნი უთვალავნი, წყლისა პირსა გარდავხედით,
სანადირო მოგვეწონა, თვესა ერთსა არ წავედით,
ვხოცდით მხეცსა უზომოსა მინდორით და მთით და ქედით.
290 – 191
ჩვენ სამთა ძმათა ჩვენთანა მესროლნი დავაწბილენით,
მით ერთმანერთსა სამნივე ჩვენ კიდე დავეცილენით:
«მე უკეთ მოვჰკლავ, მე გჯობო», სიტყვანი ვავაქილენით,
ვერ გავაჩინეთ მართალი, ვისარჩლეთ, ვითაკილენით.
291 – 192
დღეს ავჰყარენით ლაშქარნი, სავსენი ირმის ტყავითა,
ვთქვით: «გავაჩინოთ მართალი, ვინ ვსჯობთ თავისა მკლავითა,
თავსა ვეახლნეთ მარტონი, დავდგეთ მართ ოდენ თავითა,
თვითდანახულსა მოვჰკლვიდეთ, ნუ ვისრით დამნახავითა!»
292 – 193
ჩვენ ვიახლენით სამთავე სამნივე მეაბჯრენია,
ლაშქართა წასლვა უბრძანეთ, მით არას მოაზრენია,
მოვინადირეთ მინდორი, ისი ტყენი და ღრენია,
დავხოცეთ მხეცი, მფრინველი არცა ზე გარდაგვფრენია.
293 – 194
ანაზდად მოყმე გამოჩნდა კუშტი, პირგამქუშავია,
ზედა ჯდა შავსა ტაიჭსა, – მერანი რამე შავია, –
თავსა და ტანსა ემოსა გარეთმა ვეფხის ტყავია,
ჯერთ მისი მსგავსი შვენება კაცთაგან უნახავია.
295 – 195
უჭვრიტეთ, მისთა ელვათა შუქნი ძლივ გავიცადენით,
ვთქვით, თუ: «მზეაო ქვეყანად, ნუ ვეუბნებით ცად ენით!"
მისი მოგვინდა შეპყრობა, ვჰკადრეთ და შევეცადენით,
ასრე სულთქმით და ვაებით მით ვართ, ცრემლისაცა დენით.
296 – 196
მე უხუცესმან უმცროსთა კაცი დავსთხოვე ქენებით;
ჩემმან შედეგმან ტაიჭი მისი მით აქო ხსენებით;
ამან მართ ოდენ მორევნა გვითხრა, უალლეთ ჩვენ ნებით,
მივმართეთ, იგი აგრევე წყნარად მივა და შვენებით.
298 – 197
ბროლმან, ლალსა გარეულმან, ვარდნი თხელნი ანატიფნა,
იგი ტკბილნი გონებანი ჩვენთვის მეტად გააყიფნა:
არ აგვიხვნა, არცა დაგვსხნა, ყოლა არად ამოგვკრიფნა,
მისნი მკვახედ მოუბარნი მათრახითა შეგვამწიფნა!
299 – 198
უმცროსსა ძმასა მივეცით, უფროსნი დავეზიდენით;
ხელი მოჰკიდა, «დადეგო», ესეცა ჰკადრა კიდ ენით;
მან ხრმალსა ხელი არ მიჰყო, ჩვენ ამად დავერიდენით,
თავსა გარდაჰკრა მათრახი, ვნახეთ სისხლისა კი დენით.
301 – 199
მით ერთითა მათრახითა თავი ასრე გარდაჰფრიწა,
ვითა მკვდარი უსულოქმნა, ვითა მიწა დაამიწა,
მისი რასმე მკადრებელი მოამდაბლა, მოაწიწა,
თვალთა წინა წაგვივიდა ლაღი, კუშტი, ამაყი, წა-!
302 – 200
აღარ დაბრუნდა, წავიდა წყნარად და აუჩქარებლად,
აგერა მივა, ნახეო, იგი მზეებრ და მთვარებლად».
შორს უჩვენებდეს ავთანდილს მტირალნი გაუხარებლად,
ოდენ ჩნდა შავი ტაიჭი მისი მის მზისა მარებლად.
304 – 201
აჰა, მიჰხვდა ავთანდილსა ღაწვთა ცრემლით არდათოვნა,
რათგან ცუდად არ წაუხდა მას ეგზომი გარეთ ყოვნა.
კაცსა მიხვდეს საწადელი, რას ეძებდეს, მისი პოვნა,
მაშინ მისგან აღარა ხამს გარდასრულთა ჭირთა ხსოვნა.
305 – 202
უთხრა, თუ: «ძმანო, ვარ ვინმე ღარიბი უადგილოსა,
მე იმა ყმისა საძებრად მოვშორდი საგაზრდილოსა,
აწ თქვენგან მივხვდი საქმესა ყოლა არსაადვილოსა,
ღმერთიმცა ნურას ნუღარ იქს თქვენსა დასაღრეჯილოსა!
306 – 203
ვითა მე მივხვდი წადილსა, ჩემსა გულისა ნებასა,
აგრემცა ღმერთი ნურას იქს ძმისა თქვენისა ვნებასა!"
უჩვენა მისი სადგომი: «მიდითო ნება-ნებასა,
ჩრდილსა გარდასვით მაშვრალი, მიეცით მოსვენებასა,!»
307 – 204
ესე უთხრა და წავიდა, ცხენი გაქუსლა დეზითა,
ვითა გავაზი გაფრინდა, არგაშვებული ხეზითა,
ან მთვარე, მზისა შემყრელი, მზე სინათლითა ზეზითა.
დაივსო ცეცხლი შემწველი მისითა მან მიზეზითა.
308 – 205
მიეწურა, იგონებდა, ახლოს შეყრა ვითა აგოს:
«საუბარმან უმეცარმან შმაგი უფრო გააშმაგოს!
ხამს, თუ კაცმან გონიერმან ძნელი საქმე გამოაგოს,
არსიწყნარე გონებისა მოიძულოს, მოიძაგოს.
309 – 206
რადგან ისი არის რადმე უცნობოდ და ისრე რეტად,
რომე კაცსა არ მიუშვებს საუბრად და მისად ჭვრეტად,
მივეწევი, შევიყრებით ერთმანერთის ცემა-ჟლეტად,
ანუ მოვჰკლავ, ანუ მომკლავს, დაიმალვის მეტისმეტად».
312 – 207
ავთანდილ იტყვის: «ეზომნი ჭირნიმცა რად ვაცუდენი?
რაცაღა არის, არ არის, თუმცა არ ედგნეს ბუდენი;
სადაცა მივა, მივიდეს, რამცა მოვლიდეს ზღუდენი,
მუნაღა ვძებნნე ღონენი ჩემნი არდასამრუდენი».
313 – 208
წინა-უკანა იარნეს ორნი დღენი და ღამენი,-
დღისით და ღამით მაშვრალნი, არ საჭამადთა მჭამენი,-
არსადა ხანი არ დაყვეს, ერთნი თვალისა წამენი.
მათ თვალთა ცრემლნი სდიოდეს, მინდორთა მოსალამენი.
314 – 209
დღისით ვლეს და საღამოჟამ გამოუჩნდეს დიდნი კლდენი,
კლდეთა შიგან ქვაბნი იყვნეს, ძირსა წყალი ჩანადენი,
წყლისა პირსა, არ ითქმოდა, შამბი იყო თუ რასდენი,
ხე დიდრონი, თვალუწდომი, მაღლა კლდემდის ანაყრდენი.
316 – 210
მან ყმამან ქვაბსა მიმართა, გავლნა წყალნი და ტყენია;
ავთანდილ ცხენსა გარდახდა, მონახნა დიდნი ხენია;
მას ზედა ჭვრეტად გავიდა, ძირსა დააბა ცხენია,
მუნით უჭვრეტდა, იგი ყმა მივა ცრემლმინადენია.
317 – 211
რა ტყენი გავლნა მან ყმამან, მოსილმან ვეფხის ტყავითა,
ქვაბისა კარსა გამოდგა ქალი ჯუბითა შავითა,
ატირდა მაღლად ცრემლითა, ზღვათაცა შესართავითა,
იგი ყმა ცხენსა გარდახდა, ყელსა მოეჭდო მკლავითა.
318 – 212
ყმამან უთხრა: «დაო ასმათ, ხიდნი ზღვასა ჩაგვიცვივდეს:
ვეღარ მივხვდით ჟამიერად, ჩვენ ვისნიცა ცეცხლი გვწვიდეს».
ესე თქვა და მკერდსა ხელნი იკრნა, ცრემლნი გარდმოსწვიმდეს.
ქალი შებნდა, მოეხვია, ერთმანერთსა სისხლი სწმიდეს.
319 – 213
იგი ტევრი გაეხშირა დანაგლეჯსა მათსა თმასა,
ერთმანერთსა ეხვეოდეს – ყმა ქალსა და ქალი ყმასა;
იზახდიან, მოსთქმიდიან, მოსცემდიან კლდენი ხმასა.
ავთანდილ სჭვრეტს გაკვირვებით მათსა ეგრე ქცევა-ზმასა.
320 – 214
სული დაიღო მან ქალმან, დასთმო გულისა წყლულობა,
ქვაბს შეიყვანა ტაიჭი, მოჰხადა აკაზმულობა,
მას ყმასა შეჰხსნა, შეიღო აბჯრისა წელმორტყმულობა;
შინა შევიდეს, მას დღესა გარდახდა გამოსრულობა.
321 – 215
ავთანდილს უკვირს: «ამბავი ისი თუ ვცნაო მე რითა?!"
გათენდა, ქალი გამოდგა, მოსილი მითვე ფერითა,
შავსა აუდვა ლაგამი, სწმედდა რიდისა წვერითა,
შეკაზმა, მოაქვს აბჯარი წყნარად, არ რამე ჩხერითა.
322 – 216
მის მოყმისა წესი იყო, მეტსა თურე არას ეჯდა.
ქალი ტირს და მკერდსა იცემს, თმისა ტევრსა გაიგლეჯდა;
ერთმანერთსა მოეხვივნეს, აკოცა და ცხენსა შეჯდა;
ასმათ, აგრე დაღრეჯილი, კვლა უფრორე დაიღრეჯდა.
323 – 217
ავთანდილ ახლოს კვლა ნახა სახე მისივე, კაცისა,
ულვაშაშლილი, წვერგამო, «ნუთუ მზეაო, – თქვა, – ცისა!"
ეყნოსა სული ალვისა, ქართაგან მონატაცისა;
ასრე უჩნს მოკლვა ლომისა, მართ ვითა ლომსა – ვაცისა.
324 – 218
მასვე გზასა წამოვიდა, რომე გუშინ შეეარა,
შამბი გავლო, გაეშორა, თავი მინდორს გააგარა.
ავთანდილ სჭვრეტს გაკვირვებით, მალვით ხესა მოეფარა,
თქვა, თუ: «ღმერთმან ესე საქმე მეტად კარგად მომიგვარა.
326 – 219
აწ ამას ჩემთვის ღმრთისაგან სხვა საქმე რა ვაჯობინო?
ქალი შევიპყრა, მის ყმისა ამბავი ვაამბობინო,
ჩემიცა უთხრა ყველაი, მართალი გავაბრჭობინო, .
მას ყრმასა ხრმალი არა ვჰკრა, არცა მას დავასობინო».
327 – 220
ჩამოვიდა, ცხენი ახსნა, მისგან ხესა გამობმული,
ზედა შეჯდა, გაემართა, ქვაბი დახვდა კარგახმული.
მუნით ქალი გამოიჭრა გულმდუღარე, ცრემლდასხმული,
ეგონა, თუ: დაბრუნდაო პირი ვარდი, ბროლბაკმული.
328 – 221
ვერ იცნა, – სახე არ ჰგვანდა მისი მის ყმისა სახესა, –
ფიცხლა გაიქცა, მიმართა ზახილით კლდესა და ხესა;
ყმა გარდაიჭრა, დააბა, ვითა კაკაბი მახესა;
ხმას სცემდეს კლდენი ქალისა ზახილსა მუნ ერთსახესა.
329 – 222
მას ყმასა თავი არ მისცა, ჭვრეტადცა ებილწებოდა,
ვითა კაკაბი არწივსა ქვეშე მი და მო ძრწებოდა,
ტარიელს ვისმე უზახდა მწედ, თუცა არ ემწებოდა,
ავთანდილ მუხლთა უყრიდა, თითითა ეხვეწებოდა.
331 – 223
ეტყოდა: «სულე! რამც გიყავ? კაცი ვარ, ადამიანი!
უფეროქმნილნი მინახვან ვარდნი და ისი იანი,
მისი რა მითხარ, ვინ არის ტანსარო, პირბაკმიანი,
სხვად არას გიზამ, ნუ გეშის, ნუ ჰყივი აგრე ხმიანი».
332 – 224
ქალი ეტყოდა ტირილით, სარჩელი უგავს ბრჭობასა:
«თუ არ შმაგი ხარ, დამეხსენ; შმაგი ხარ, მოდი ცნობასა!
აწ მეტად ძნელსა საქმესა მნუკევ ადვილად თხრობასა;
ცუდად ნუ სცთები, ნუ ელი მაგა ამბისა ცნობასა!»
333 – 225
კვლა ეტყვის: «ყმაო, რა გინდა, ანუ მენუკევ მე რასა?
მაგა საქმესა ვერა იქს ვერცა კალამი წერასა.
შენ ერთხელ იტყვი, «მითხარო», მე ასჯერ გითხრობ «ვერასა»,
ვითა ტირილი სიცილსა, მიჯობს ვაგლახი მღერასა».
335 – 226
«ქალო, არ იცი, სით მოვალ, რა ჭირნი მომითმენიან,
ოდითგან ვეძებ ამბავთა, ესე არვისგან მსმენიან;
შენ მიპოვნიხარ, სიტყვანი ჩემნი რაზომცა გწყენიან,
ვერ დაგეხსნები, მიამბე, ჩემგან ნუღარა გრცხვენიან!»
336 – 227
ქალმან უთხრა: «რას შეგესწარ, მე ვინ ვარ და ანუ შენო?
მზე არ მახლავს, შეგეტყვების, თრთვილო, ასრე მით მაწყენო!
გრძელი სიტყვა საწყინოა, ასრე მოკლედ მოგახსენო:
ვერასათვის ვერ გიამბობ, რაცა გინდა, იგი ქმენო!»
337 – 228
კვლაცა ჰკითხა ზენარობით, მიუყარნა მუხლნი წინა,
მაგრა ვერა ვერ დაჰყარა, მუდარობა მოეწყინა,
პირსა ზედა გაგულისდა, თვალთა სისხლი მოედინა,
ადგა, თმათა წამოზიდნა, ყელსა დანა დააბრჯინა.
338 – 229
ეგრე უთხრა: «მე ეზომი ჯავრი ვითა შეგარჩინო,
რაგვარა თუ ამატირო, ცრემლი ცუდად დამადინო?
გიჯობს, მითხრა, ამის მეტი მართ აღარა არ გაწყინო,
თვარა, ღმერთმან მტერი ჩემი მოკლას, ვითა მოგაკვდინო!»
339 – 230
ქალმან უთხრა: «ეგე ღონე მოიგონე მეტად ავი:
თუ არ მომკლავ, არ მოვკვდები, მრთელი ვარ და მოუკლავი.
რად რა გითხრა, სადამდისცა ვიყო ჭირთა უნახავი?
კვლა თუ მომკლავ, სასაუბროდ აღარ მედგას ზედა თავი».
341 – 231
კვლა ეტყვის: «ყმაო, რად მპოვე, ვინ მეუბნები მე, ვინო?
ეგე ამბავი ცოცხალსა ენითა ვერ მათქმევინო!
მე თავი ჩემი ნებითა ჩემითა მოგაკლვევინო,
ვითა უსტარი ბედითი ადვილად დაგახევინო.
342 – 232
ჩემი სიკვდილი შენ ჩემად პატიჟად ნურად გგონია,
მით რომე დამხსნი ტირილსა, შემშრების ცრემლთა ფონია;
ჩალად მიჩნს ყოვლი სოფელი, მისთვისვე შემიწონია;
ვერ გიცნობ, ვინ ხარ, ვის გითხრნე სიტყვანი მისანდონია?»
343– 233
ყმამან თქვა, თუ: «არ ეგების აწ ამისი ასრე თქმევა,
სხვასა რასმე მოგონება სჯობს საქმისა გამორჩევა».
გაუშვა და ცალკე დაჯდა, ტირს, დაიწყო ცრემლთა ფრქვევა,
ქალსა უთხრა: «გაგარისხე, აწ, ესე თქვი, ვით დავრჩე, ვა!»
344 – 234
ქალი დაუჯდა კუშტგვარად, ქუშობს, ჯერთ არ დამტკბარია;
ავთანდილ ქვე ზის ტირილად, აღარას მოუბარია;
ვარდისა ბაღსა მოგუბდა ცრემლისა საგუბარია.
კვლა იქით ქალი ატირდა, მისთვის გულნალმობარია.
345 – 235
ყმა მტირალი შეებრალა, ამად ცრემლნი ცხელნი ღვარნა,
მაგრა უჯდა უცხოს უცხო, არ ბაგენი აუბარნა;
ყმამან ცნა, თუ: «გონებანი ჩქარნი ჩემთვის დააწყნარნა».
ცრემლდენილი შეეხვეწა, ადგა, მუხლნი მიუყარნა.
346 – 236
უთხრა: «ვიცი, აღარ ვარგხარ შენ აწ ჩემად დასადობლად,
გაგარისხე, დარჩომილვარ ღარიბად და ამად ობლად;
აწ ეგრეცა თავი ჩემი დამიც შენთვის დასანდობლად,
ამად რომე შეცოდება შვიდგზის თქმულა შესანდობლად.
347 – 237
თავი ჩემი სამსახურად თუცა ავად მოგაწონე,
მიჯნურისა შებრალება ხამს, ესეცა გაიგონე!
სხვაგნით ყოვლგნით უღონო ვარ, არვინ არის ჩემი ღონე;
სულთა მოგცემ გულისათვის, სხვა მეტიმცა რა გაქონე!»
348 – 238
რა ქალსა მიხვდა ყმისაგან მიჯნურობისა სმინება,
გულამოხვინჩვით დაიწყო ასკეცთა ცრემლთა დინება,
კვლა გაამრავლა ზახილით ტირილი, არგაცინება.
ავთანდილს ღმერთმან წადილი მისცა, გულისა ლხინება.
349 – 239
იტყვის, თუ: «ამა სიტყვითა მას ფერი შეეცვალების,
ვისთვისმე ხელი უცილოდ, მას ცრემლი ემალმალების».
კვლა უთხრა: «დაო, მიჯნური მტერთაცა შეებრალების;
ესეცა იცი, სიკვდილსა თვით ეძებს, არ ეკრძალების.
350 – 240
ვარ მიჯნური, ხელი ვინმე, გაუძლებლად სულთა დგმისად;
ჩემმან მზემან გამომგზავნა საძებარად იმა ყმისად;
ღრუბელიცა ვერ მიხვდების, მე მისრულვარ სადა, მი-, სად!
გული თქვენი მიპოვნია, მისი შენად, შენი მისად.
351 – 241
მისი სახე გულსა ჩემსა ხატად ასრე გამოვხატე,
მისთვის ხელმან, გამოჭრილმან ლხინი ჩემი ვაალქატე.
ორისაგან ერთი მიყავ: ტყვედმქმენ ანუ მააზატე,
ან მაცოცხლე, ანუ მომკალ, ჭირი ჭირსა მომიმატე!»
352 – 242
ქალმან უთხრა ყმასა სიტყვა პირველისა უამესი:
«ეგე სიტყვა მოიგონე დია რამე უკეთესი.
წეღან საქმე მტერობისა გულსა ჩემსა ჩამოსთესი,
აწ მოყვარე გიპოვნივარ, დისაგანცა უფრო დესი.
357 – 243
მაშა, რათგან მიჯნურობა შენად ღონედ მოიგონე,
არ ეგების, ამას იქით თუმცა თავი არ გამონე,
არ შენ მოგეც თავი ჩემი, დაგაბნიე, დაგაღონე;
შენთვის მოვკვდე, ამისებრი მემცა საქმე რა ვიღონე!
359 – 244
აწ რაცა გითხრა, თუ ამა საქმესა დამმორჩილდები,
რასაცა ეძებ, მიხვდები, უცილოდ არ ასცილდები;
თუ არ მომისმენ, ვერ ჰპოვებ, რაზომცა ცრემლსა მილდები,
მოგხვდების მდურვა სოფლისა, მოჰკვდები, გა-ცა-სწბილდები».
360 – 245
ყმამან უთხრა: «ეგე საქმე ამას ჰგავსო, არა სხვასა:
ორნი კაცნი მოდიოდეს სადაურნი სადმე გზასა,
უკანამან წინა ნახა ჩავარდნილი შიგან ჭასა,
ზედ მიადგა, ჩაჰყიოდა, ტირს, იზახის ვაგლახ-ვასა.
361 – 246
ეგრე უთხრა: «ამხანაგო, იყავ მანდა, მომიცდიდე,
წავალ თოკთა მოსახმელად, მწადსო, თუმცა ამოგზიდე»;
მას ქვეშეთსა გაეცინნეს, გაუკვირდა მეტად კიდე,
შემოჰყივლა: «არ გელოდე, სად გაგექცე, სად წავიდე?»
362 – 247
აწ, დაო, შენთა ხელთაა ჩემი საბელი ყელისა,
რასაცა მიზამ, შენ იცი, შენ ხარ წამალი ხელისა,
სხვად უღონოა უშენოდ ჩემი აპყრობა ხელისა;
თვარა ვისმც ექმნა გვარლითა შეკრვა თავისა მრთელისა!»
363 – 248
ქალმან უთხრა: «მომეწონა, ყმაო, შენი ნაუბარი.
ხარ უცილოდ კარგი ვინმე, მოყმე, ბრძენთა საქებარი;
ხარ ვინათგან აქანამდის მაგა ჭირთა დამთმობარი,
რაცა გითხრა, მომისმინე, გიპოვნია საძებარი.
364 – 249
იმა მოყმისა ამბავი არსადა არ იპოვნების;
თვით თუ არ გითხრობს, არ ითქმის, არვისგან დაიხსოვნების;
მოილოდინე, მოვიდეს, რაზომცა დაგეყოვნების,
დადუმდი, ვარდსა ნუ აზრობ, ცრემლითა ნუ ითოვნების!
366 – 250
გითხრა, თუ ცოდნა გწადიან მისისა შენ სახელისა:
ტარიელ არის სახელი იმა მოყმისა ხელისა;
მე ასმათ მქვიან, რომელსა წვა მაქვს ცეცხლისა ცხელისა,
სულთქმა სულთქმისა ბევრისა, მაშა თუ არ ერთხელისა.
367 – 251
ამის მეტსა ვერას გითხრობ მე სიტყვასა ამისთანსა:
ისი მინდორს არონინებს ტანსა მტერთა მემაჯანსა,
ვჭამ, გლახ, მარტო ნადირისა მისგან ხორცსა მონატანსა,
აწვე მოვა, არა ვიცი, თუ დაჰყოვნის დიდსა ხანსა.
368 – 252
ამას გვედრებ, მოიცადო, თავი სხვაგან არსად არო;
რა მოვიდეს, შევეხვეწო, ნუთუ ვით რა მოვაგვარო;
ერთმანერთსა შეგამეცნნე, თავი შენი შევაყვარო,
თვით გიამბოს საქმე მისი, საყვარელსა გაახარო».
372 – 253
ქალსა ყმამან მოუსმინა, დამორჩილდა, დართო ნება.
ამას ზედა მოიხედნეს, ხევით ესმა ჩხაპუნება;
მთვარე წყალსა გამოსრული ნახეს, შუქთა მოვანება,
უკურიდნეს, აღარა ქმნეს მუნ ხანისა დაყოვნება.
373 – 254
ქალმან უთხრა: «ყმაო, ღმერთმან მოგცა ჟამად, რაცა გინა,
მაგრა თავი უჩინოქმენ, დამალული იყავ შინა;
იმა ყმისა მეუნებლე ხორციელი არავინ-ა;
ნუთუ ვით რა მოვაგვარო, შენი ნახვა არ ეწყინა.»
374 – 255
ავთანდილ ქვაბსა დამალა ქალმან მალვითა მალითა.
იგი ყმა ცხენსა გარდახდა, შვენოდა კაპარჭ-ხრმალითა;
ატირდეს მაღლად ცრემლითა, ზღვათაცა შესამალითა,
ავთანდილ სარკმლით უჭვრეტდა ჭვრეტითა იდუმალითა.
375 – 256
ამარტის ფერად შეცვალა ბროლი ცრემლისა ბანამან.
დიდხან იტირეს ყმამან და მან ქალმან შაოსანამან;
შეჰხსნა, შეიღო აბჯარი, ცხენიცა შეიყვანა მან;
დადუმდეს, ცრემლნი მოჰკვეთნა შავმან გიშრისა დანამან.
376 – 257
ავთანდილ სარკმლით უჭვრეტდა, ტყვე, საკნით ნააზატები.
მან ქალმან ქვეშე დაუგო ვეფხის ტყავისა ნატები;
მას ზედა დაჯდა იგი ყმა, სულთქვამს ჭირმონამატები,
სისხლისა ცრემლსა გაეწნა შუა გიშრისა სატები.
377 – 258
მან ქალმან ხელყო კვესითა გზება ცეცხლისა ნელისა,
ეგონა ჭამა ხორცისა შემწვრისა, შეუქნელისა;
მიუპყრა, ერთი ახლიჩა,- ქმნაა საქმისა ძნელისა,-
ძალი არ ჰქონდა, დაუწყო გამოყრა უცოხნელისა.
378 – 259
ცოტად მიწვა, მიიძინა, თუცა ყოლა ვერა მეტი;
შეკრთა, დიდნი დაიზახნა, წამოვარდა ვითა რეტი,
იზახდის და წამ-წამ იკრის გულსა ლოდი, თავსა კეტი.
ცალკერძ ზის და პირსა იხოკს ქალი მისი შენამჭვრეტი.
379 – 260
«რად დაბრუნდი? – მოახსენა, – მითხარ, რაცა წაგეკიდა!"
მან უბრძანა: «მონადირე მეფე ვინმე გარდმეკიდა,
ჰყვეს ლაშქარნი უთვალავნი, ბარგი მძიმედ აეკიდა,
იგი მინდორს ნადირობდა, დაეფანჩა მარეკი, და-.
380 – 261
სევდად მეცა კაცთა ნახვა, ცეცხლი უფრო გავიალე,-
არ მივეო ახლოს შეყრად, – თავი ჩემი შევიწყალე,
მათგან მკრთალი შემოვბრუნდი, ტყესა შიგან დავიმალე».
თქვა: «ნუთუმცა უკუმრიდა, რა გათენდეს, წავალ ხვალე».
381 – 262
ქალსა ცრემლი გადმოსცვივდა ასნაკეცი, ბევრისბევრად;
მოახსენა: «მხეცთა თანა იარები მარტო ტევრად,
არას კაცსა არ იახლებ საუბრად და შემაქცევრად;
მას მაგითა ვერას არგებ, დღეთა შენთა ცუდად ლევ რად?
382 – 263
ყოვლი პირი ქვეყანისა ერთობ სრულად მოგივლია,
ერთი კაცი შემაქცევრად შენად ვითა დაგელია,
გეახლოს და არ გაშმაგდე, თუცა ჭირი არ გაკლია.
შენ მოჰკვდე და იგი წახდეს, ესე შენთვის რა მადლია?»
383 – 264
უბრძანა: «დაო, ეგეა მსგავსი შენისა გულისა,
მაგრა არ არის ქვეყანად წამალი ამა წყლულისა!
ვის ძალუც პოვნა კაცისა, თვით სოფლად არმოსრულისა?
ჩემი ლხინია სიკვდილი, გაყრა ხორცთა და სულისა.
384 – 265
ღმერთმან სხვამცა ეტლსა ჩემსა რაცა კაცი რად დაჰბადა,
სიახლე და საუბარი თუმცა მისი მე მეწადა!
ვინმცა გასძლნა ჭირნი ჩემნი, ანუ ვინმცა შეეცადა?
შენგან კიდე ხორციელი, დაო, მივის არასადა».
385 – 266
ქალმან ჰკადრა: «არ გამიწყრე, ვიშიშვი და ვიაჯ დია;
რათგან ღმერთსა ვაზირობა შენი ჩემზედ მოუგდია,
ვერ დავმალავ, უკეთესი რაცა საქმე გამიცდია.
არა ვარგა უსაზომო, თავი ზომსა გარდგიხდია.»
386 – 267
«მისი მძებნელი იყომცა ჭკუვითა მეტის მეტითა:
შენ კაცთა ნაცვლად ნადირთა ახლავ გულითა რეტითა;
სჯობს, ერთი კაცი იახლო, ილხენდე მისით ჭვრეტითა,
ვით იადონი არ მოჰკვდე ბულბული თესლთა კვნეტითა»
387 – 268
ყმამან უთხრა: «რას მენუკევ, არა ვიცი, გამიცხადე!
კაცი ჩემად სამსახურად უღმრთოდ მემცა ვით დავბადე!
ღმერთსა ჩემი უბედობა უნდა, მემცა რას ვეცადე!
განაღამცა გავნადირდი, თავი ასრე გავიხადე».
388 – 269
ქალმან კვლა ჰკადრა: «გაგსაჯე მეტითა შეგონებითა,
მაგრა თუ კაცი მოგგვარო, მოგყვეს თავისა ნებითა,
იგი გეახლოს, ილხენდე მისითა შემეცნებითა,
ფიცე, არ მოჰკლა, არ იყო არსავნებლისა ვნებითა!»
389 – 270
მან უბრძანა: «თუ მიჩვენებ, ვნახავ, დიდად გავიხარებ,
სიყვარულმან მისმან, ვისთვის ხელი მინდორს თავსა ვარებ,
არას უზამ უგემურსა, არათ ოდეს გავამწარებ;
რაცა ჩემგან ეამების, ვაამებ და შევიყვარებ».
390 – 271
ქალი ადგა და წავიდა მის ყმისა მოსაყვანებლად;
«არ ეწყინაო», უამბობს, არს მისად მაგულვანებლად,
ხელი მოჰკიდა, მოჰყვანდა, ვით მთვარე მოსავანებლად;
იგი რა ნახა ტარიელ, თქვა მზისა დასაგვანებლად.
391 – 272
გამოეგება ტარიელ, მართებს ორთავე მზე დარად,
ანუ ცით მთვარე უღრუბლო შუქთა მოჰფენდეს ქვე დარად,
რომე მათთანა ალვისა ხეცა ვარგიყო ხედ არად,
ჰგვანდეს შვიდთავე მნათობთა, სხვადმცა რისად ვთქვი მე და რად!
392 – 273
მათ აკოცეს ერთმანერთსა, უცხოებით არ დარიდეს,
ვარდსა ხლეჩდეს, ბაგეთაგან კბილნი თეთრნი გამოსჭვირდეს,
ყელი ყელსა გარდააჭდვეს, ერთმანერთსა აუტირდეს,
ქარვად შექმნნეს იაგუნდნი მათნი, თუცა ლალად ღირდეს.
393 – 274
მობრუნდეს, ყმამან ავთანდილს ხელი შეუპყრა ხელითა,
ერთგან დასხდეს და იტირეს დიდხან ცრემლითა ცხელითა.
ასმათი სულსა უღებდა სიტყვითა საკვირველითა:
«თავთა ნუ დაჰხოცთ, ნუ ბნელიქთ მზესა თქვენითა ბნელითა».
394 – 275
ტარიელის ვარდი იყო დათრთვილული, არ დაზრული;
ყმასა უთხრა: «მესწრაფების, მითხარ შენი დაფარული,
ვინ ხარ, ანუ სით მოსრულხარ, სადაური, სით მოსრული?
მე სიკვდილსა აღარ ვახსოვ, ვარ მისგანცა განწირული».
395 – 276
ავთანდილ გასცა პასუხი, სიტყვები ლამაზებია:
«ლომო და გმირო ტარიელ, ვის თავი გინაზებია,
მე ვარ არაბი, არაბეთს არს ჩემი დარბაზებია,
მიჯნურობითა დამწვარვარ, ცეცხლი უშრეტი მგზებია.
396 – 277
მე პატრონისა ჩემისა ასული შემყვარებია;
თვით მეფედ მათად მას ხედვენ მონები მკლავმაგრებია.
თუცა არ მიცნობ, გინახავ, თუ ვითა გეაზრებია,
გახსოვსცა, ოდეს დაჰხოცე მონები არსაპყრებია?
397 – 278
შენ მინდორს გნახეთ გაჭრილი, ჩვენ ზედა გარდგეკიდენით,
პატრონი ჩემი გაგიწყრა, ჩვენ ხაფად წაგეკიდენით,
გიხმეთ, არ მოხვე, ლაშქარნი უკანა გამოგკიდენით,
შენ ველნი წითლად შეღებენ სრულად სისხლისა კი დენით.
398 – 279
ყველაკასა მათრახითა თავი უხრმლოდ გარდაჰკვეთეთ.
მეფე შეჯდა, დაგვეკარგე, კვალი შენი ვერ მოვკვეთეთ,
ვითა ქაჯი დაგვემალე, მონებიცა დავაფეთეთ,
ამან უფრო დაგვაშმაგნა, თავი სრულად გავაშეთეთ.
399 – 280
ჭმუნვა შეექმნა, თქვენც იცით, ხელმწიფე ნებიერია.
მოგნახეს, გძებნეს ყოველგან, მათ რუკა დაუწერია,
ვერ ნახეს შენი ნახული ვერცა ყმა, ვერცა ბერია;
აწ გამომგზავნა, რომელსა ვერ მზე ჰგავს, ვერ ეთერია.
400 – 281
მიბრძანა: «მიცან ამბავი მის ყმისა წახდომილისა,
მაშინ ვარ მქმნელი საქმისა, მის შენგან მონდომილისა».
სამ წლამდის მითხრა დადენა უმისოდ ცრემლთა მილისა.
არ გიკვირს, გავსძელ ვერჭვრეტა მისისა მე ღიმილისა?!
401 – 282
აქანამდის მნახავიცა კაცი შენი არ მენახა;
თურქნი ვნახენ, რომე თქვენთვის სიტყვა რამე გაემკვახა;
მათრახითა ჩამოგეგდო, ერთი მკვდართა დაგესახა;
მათ მასწავლეს, ძმა რომელთა სულმობრძავი სამე, გლახ, ა».
402 – 283
ტარიელსცა აეხსენა ომი მათი მაშინდელი,
იტყვის: «მახსოვს ეგე საქმე, თუცა არის ადრინდელი;
ერთგან გნახენ ნადირობას შენ და შენი მე გამზრდელი;
მით ვტიროდი, მომეგონა მე, გლახ, ჩემი წამწყმედელი.
403 – 284
რას მაქნევდით, რა გინდოდათ, ერთმანერთსა რითა ვჰგვანდით?
თქვენ მორჭმულნი სთამაშობდით, ჩვენ მტირალნი ღაწვთა ვბანდით.
რა მონანი შესაპყრობლად მომწიენით, გაჰგულვანდით,
აწ ვეჭვ, რომე ჩემად ნაცვლად თანა მკვდართა წაიტანდით.
404 – 285
მოვიხედენ, მომეწია; რა პატრონი შენი ვნახე,
ხელმწიფობით შემებრალნეს, ამად ხელი არ შევახე,
თვალთა წინა გამოვექეც, მეტი არა შეუზახე.
ჩემი ცხენი უჩინოსა ჰგავს და სხვასმცა რას ვასახე!
405 – 286
კაცმან ვერ ასწრას თვალისა დაფახვა, დაწამწამება,
მას გავექცევი, ვისგანცა ჩემი არა ვცნა ამება.
მათ თურქთა მიღმა გამეგო მე არას არ შეწამება,
ავად შვენოდა მორევნა და ჩემი დათამამება.
406 – 287
აწ ვაშად მოხვე,- მეამა ნახვა შენისა პირისა!-
ტანად სარო და პირად მზე, მამაცად მსგავსი გმირისა!
გარჯილხარ, მაგრა არა ხარ გარდაუხდელი ჭირისა:
ძნელია პოვნა კაცისა ღმრთივ ზეცით განაწირისა!»
407 – 288
ავთანდილ უთხრა: «ვით მაქებ საქები ბრძენთა ენისა?
მაგისად ნაცვლად რამც ვიყავ ღირსი ქებისა თქვენისა!
სახე ხარ მზისა ერთისა, ზეცით მნათისა ზენისა,
რათგან ვერ შეგცვლის პატიჟი ეგზომთა ცრემლთა დენისა.
409 – 289
ამა დღემან დამავიწყა, გული ჩემი ვინ დაბინდა;
დამიგდია სამსახური მისი, იქმნას, რაცა გინდა;
იაგუნდი ეგრეცა სჯობს, ათასჯერმცა მინა მინდა,
შენ გეახლო სიკვდილამდის, ამის მეტი არა მინდა!»
410 – 290
ტარიელ უთხრა: «მე შენი გული აწ მემხურვალების;
მიკვირს, თუ ნაცვლად მაგისად შენ ჩემი რა გევალების!
მაგრა წესია, მიჯნური მიჯნურსა შეებრალების,
შენ საყვარელსა გაგყარო, ესე რათ გენაცვალების!
411 – 291
წამოსრულხარ ჩემად ძებნად, პატრონისა სამსახურად;
ღმერთმან ქმნა და გიპოვნივარ, შენცა ცდილხარ მამაცურად.
მაგრა ჩემსა რა გიამბობს, გამოჭრილვარ ასრე თუ რად!
მე თუ ვიტყვი, დამწვავს ცეცხლი ცხელი, შემიქს ალად, მურად».
412 – 292
ასმათ უთხრა: «ლომო, ცრემლით მაგა ცეცხლსა რა ერგების!
მე ვითა ვთქვა წვევა თქმისა, რათგან ეგრე არ ეგების!
ვხედავ, ესე ხელი ვინმე მოყმე შენთვის წაეგების,
ცნას მიზეზი შენთა წყლულთა, ქმნას, რა ღონე აეგების.
413 – 293
მეხვეწებოდა, ლამოდა ჩემგან რასამე სმენასა;
ნუ ყოსო ღმერთმან, გაძლება მემცა ვით მივეც ენასა!
თუ რას სცნობს, ვეჭო ამისგან თქვენსა რასამე ლხენასა.
არს უკეთესი, რაცაღა სწადს განგებასა ზენასა».
414 – 294
ამას დაყმუნდა ტარიელ, დამწვარი, დაავლებული;
ასმათს უბრძანა: «მას აქათ შენ ხარ ჩემთანა ხლებული;
რად არა იცი, უწამლო არს ლები ესე ლებული!
კვლა ესე ყმა მწვავს მტირალი, ცრემლითა დავალებული.
415 – 295
კაცმან ვით პოვოს, ღმრთისაგან რაცა არდანაბადია!
მით გული ჩემი სახმილმან აწ ასრე დანაბა დია;
კვლა გზასა მიკრავს, მიჭირავს, მითქს ბადე დანაბადია;
აწ ხელთა, ნაცვლად ლხინისა, ჩალა მაქვს და ნაბადია.
416 – 296
მაგრა ღმერთმან მოწყალემან მით ცნობითა ერთით მზითა
ორი მისი მოწყალება დღესცა მომცა ამა გზითა:
პირველ, შეჰყრის მოყვარულთა ჩემით რათმე მიზეზითა,
კვლა, ნუთუმცა სრულად დამწვა ცეცხლთა ცხელთა ანაგზითა».
418 – 297
ყმასა უთხრა: «ვინცა კაცმან იძმოს ანუ და-ცა-იდოს,
ხამსო, მისთვის სიკვდილსა და ჭირსა თავი არ დარიდოს;
ღმერთმან ერთი რად აცხოვნოს, თუ მეორე არ წაწყმიდოს!
შენ ისმენდი, მე გიამბობ, რაცა გინდა წამეკიდოს».
419 – 298
ასმათს უთხრა: «მოდი, მოჯე, თანა წყალი მოიტანე,
დაბნედილსა მაპკურებდი, გული მითა გარდამბანე;
მკვდარი მნახო, დამიტირე, სულთქმა გაათანისთანე,
მე სამარე გამითხარე, აქა მიწა მიაკვანე!»
420 – 299
ღილჩახსნილი საამბობლად დაჯდა, მხარნი ამოყარნა;
ვითა მზე ჯდა მოღრუბლებით, დიდხან შუქნი არ ადარნა;
ვერ გაახვნა სასაუბროდ, მან ბაგენი გაამყარნა,
მერმე სულთქვნა, დაიზახნა, ცრემლნი ცხელნი გარდმოყარნა.
421 – 300
მოსთქვამს: «ჰა¡ჰა¡, საყვარელო, ჩემო, ჩემთვის დაკარგულო,
იმედო და სიცოცხლეო, გონებაო, სულო, გულო,
ვინ მოგკვეთა, არა ვიცი, ხეო, ედემს დანერგულო!
ცეცხლმან ცხელმან ვით ვერ დაგწვა, გულო, ასჯერ დადაგულო?!»
422 – 301
«ისმენდი, მიეც გონება ჩემთა ამბავთა სმენასა,
საუბართა და საქმეთა ვითა ძლივ ვათქმევ ენასა!
იგი, ვინ ხელმქმნა, მოველი მისგან აროდეს ლხენასა,
ვისგან შეუცავ სევდასა, სისხლისა ღვართა დენასა.
423 – 302
ინდოეთს შვიდთა მეფეთა ყოვლი კაცი ხართ მცნობელი:
ექვსი სამეფო ფარსადანს ჰქონდა, თვით იყო მპყრობელი,
უხვი, მდიდარი, უკადრი, მეფეთა ზედა მფლობელი,
ტანად ლომი და პირად მზე, ომად მძლე, რაზმთა მწყობელი.
424 – 303
მამა ჩემი ჯდა მეშვიდედ, მეფე მებრძოლთა მზარავი,-
სარიდან ერქვა სახელად,- მტერთა სრვად დაუფარავი;
ვერვინ ჰკადრებდის წყენასა, ვერ ცხადი, ვერცა მპარავი;
ნადირობდის და იშვებდის საწუთროგაუმწარავი.
425 – 304
ხალვა მოსძულდა, შეექმნა გულს კაეშანთა ჯარები.
თქვა: «წამიღია მტერთაგან ძლევით ნაპირთა არები,
ყოვლგნით გამისხმან, მორჭმით ვზი, მაქვს ზეიმი და ზარები»;
ბრძანა: «წავალ და მეფესა ფარსადანს შევეწყნარები».
426 – 305
ფარსადანს წინა დაასკვნა გაგზავნა მოციქულისა,
შესთვალა: «შენ გაქვს მეფობა ინდოეთისა სრულისა;
აწ მე მწადს, თქვენსა წინაშე მეცა ვცნა ძალი გულისა,
სახელი დარჩეს ჩემისა ერთგულად ნამსახურისა».
427 – 306
ფარსადან შექმნა ზეიმი ამა ამბისა მცნობელმან.
შესთვალა: «ღმერთსა მადლობა შევსწირე ხმელთა მფლობელმან,
რათგან ეგე ჰქმენ მეფემან, ჩემებრ ინდოეთს მპყრობელმან.
აწ მოდი, ასრე პატივ გცე, ვითა ძმამან და მშობელმან».
430 – 307
ერთი სამეფო საკარგვად, უბოძა ამირბარობა.
თვით ამირბარსა ინდოეთს აქვს ამირსპასალარობა.
მეფედ რა დაჯდა, არა სჭირს ხელისა მიუმწვდარობა;
სხვად პატრონია, მართ ოდენ არა აქვს კეისარობა.
431 – 308
თვით მეფემან მამა ჩემი დაიჭირა სწორად თავსა.
თქვა: «ჩემებრი ამირბარი, ნაძლევი ვარ, ვისმცა ჰყავსა!"
ლაშქრობდის და ნადირობდის, აძლევდიან მტერნი ზავსა.
მას არა ვჰგავ ასრე, ვითა მე სხვა კაცი არა მგავსა.
444 – 309
ძე არ ესვა მეფესა და დედოფალსა მზისა დარსა,
ჭმუნვა ჰქონდა, ჟამი იყო, მით აეხვნეს სპანი ზარსა.
ვა, კრულია დღემცა იგი, მე მივეცი ამირბარსა!
მეფემან თქვა: «შვილად გავზრდი, თვით ჩემივე გვარი არსა».
445 – 310
მეფემან და დედოფალმან მიმიყვანეს შვილად მათად,
საპატრონოდ მზრდიდეს სრულთა ლაშქართა და ქვეყანათად,
ბრძენთა მიმცეს სასწავლელად ხელმწიფეთა ქცევა-ქმნათად;
მოვიწიფე, დავემსგავსე მზესა თვალად, ლომსა ნაკვთად.
446 – 311
ასმათ, მითხრობდი, რაცა სცნა ჩემგან ამბობა ცილისა!
ხუთისა წლისა შევიქმენ მსგავსი ვარდისა შლილისა;
ჭირად არ მიჩნდის ლომისა მოკლვა, მართ ვითა სილისა;
არა ჰგაოდის ფარსადანს მისი არასმა შვილისა.
450 – 312
ასმათ, შენცა ხარ მოწამე ჩემისა ფერმიხდილისა,
მზესა მე ვსჯობდი შვენებით, ვით ბინდსა ჟამი დილისა;
იტყოდეს ჩემნი მნახავნი: «მსგავსია ედემს ზრდილისა».
აწ მაშინდლისა ჩემისა სახე ვარ ოდენ ჩრდილისა.
448 – 313
მე ხუთისა წლისა ვიყავ, დაორსულდა დედოფალი».
ესე რა თქვა, ყმამან სულთქვნა, ცრემლით ბრძანა: «შობა ქალი».
დაბნედასა მიეწურა, ასმათ ასხა გულსა წყალი;
თქვა: «მაშინვე მზესა ჰგვანდა, აწ მედების ვისგან ალი!
449 – 314
წიგნი წიგნსა ეცემოდა, დედოფალი ოდეს შობდა,
მოციქული – მოციქულსა, ინდოეთი სრულად სცნობდა;
მზე და მთვარე განსცხრებოდეს, სიხარულით ცა ნათობდა;
ყოვლი არსად შემოსრული მხიარული თამაშობდა.
451 – 315
ქება არ ითქმის ენითა, აწ ჩემგან ნაუბარითა.
ფარსადან დაჯდა ხარებად ზეიმითა და ზარითა;
ყოვლგნით მოვიდეს მეფენი ნიჭითა მრავალგვარითა.
საჭურჭლე გასცეს, აივსნეს ლაშქარნი საბოძვარითა.
452 – 316
საშობელი გაიყარა, ზრდა დაგვიწყეს მე და ქალსა.
მართ მაშინვე ჰგვანდა იგი მზისა შუქთა ნასამალსა.
უყვარდით და სწორად უჩნდით მეფესა და დედოფალსა.
აწ ვახსენებ, ვისგან ჩემი დაუდაგავს გული ალსა.»
453 – 317
ყმა დაბნდა, რა სახელისა ხსენებასა მიეწურა;
ავთანდილსცა აეტირა, მისმან ცეცხლმან გულსა მურა;
ქალმან სულად მოაქცია, მკერდსა წყალი დააპკურა.
თქვა: «ისმენდი, მაგრა ჩემი სიკვდილისა დღე დასტურ-ა.
454 – 318
მას ქალსა ნესტან-დარეჯან იყო სახელად ხმობილი.
შვიდისა წლისა შეიქმნა ქალი წყნარი და ცნობილი,
მთვარისა მსგავსი, მზისაგან შვენებით ვერშეფრობილი;
მისსა ვით გასძლებს გაყრასა გული ალმასი, წდობილი!
455 – 319
იგი ასრე მოიწიფა, მე შემეძლო შესლვა ომსა;
მეფე ქალსა ვით ხედვიდა მეფობისა ქმნისა მწთომსა,
მამასავე ხელთა მიმცეს, რა შევიქმენ ამა ზომსა;
ვბურთობდი და ვნადირობდი, ვით კატასა ვხოცდი ლომსა.
456 – 320
მეფემან სახლი ააგო, შიგან საყოფი ქალისა:
ქვად ფაზარი სხდა, კუბო დგა იაგუნდისა, ლალისა,
პირსა ბაღჩა და საბანლად სარაჯი ვარდის წყალისა;
იგი მუნ იყვის, მედების ვისგან სახმილი ალისა.
457 – 321
დღე და ღამე მუჯამრითა ეკმეოდის ალვა თლილი;
ზოგჯერ კოშკს ჯდის, ზოგჯერ ბაღჩას ჩამოვიდის, რა დგის ჩრდილი.
დავარ იყო და მეფისა, ქვრივი, ქაჯეთს გათხოვილი,
მას სიბრძნისა სასწავლელად თვით მეფემან მისცა შვილი.
458 – 322
სრა ედგა მოფარდაგული ოქსინოთა და შარდითა;
ვერვინ ვხედევდით, შეიქმნა პირითა მინა-ვარდითა;
ასმათ და ორნი მონანი ჰყვიან, იმღერდის ნარდითა;
მუნ იზრდებოდის ტანითა, გაბაონს განაზარდითა.
459 – 323
თხუთმეტისა წლისა ვიყავ, მეფე მზრდიდა ვითა შვილსა;
დღისით ვიყვი მას წინაშე, გამიშვებდის არცა ძილსა;
ძალად ლომსა, თვალად მზესა, ტანად ვჰგვანდი ედემს ზრდილსა,
სროლასა და ასპარეზსა აქებდიან ჩემგან ქმნილსა.
461 – 324
მოსრნის მხეცნი და ნადირნი ისარმან ჩემმან სრეულმან;
მერმე ვიბურთი მოედანს, მინდორით შემოქცეულმან;
შევიდი, შევქმნი ნადიმი, ნიადაგ ლხინსა ჩვეულმან;
აწ საწუთროსა გამყარა პირმან ბროლბალახშეულმან!
462 – 325
მამა მომიკვდა, მოვიდა დღე სიკვდილისა მისისა;
ქმნა გაუცუდდა ფარსადანს ნიშატისა და ნიშისა;
მათ გაეხარნეს, ვის ზარი დალევდის მისგან შიშისა;
ერთგულთა შექმნეს ვაება, მტერთა – ხსენება იშისა.
463 – 326
მე წელიწდამდის ბნელსა ვჯე საწუთროგაცუდებული,
დღისით და ღამით ვვაებდი, ვერვისგან სულდაღებული;
გაყვანად ხასნი მოვიდეს, მითხრეს მეფისა მცნებული,
ებრძანა: «შვილო ტარიელ, ნუ ხარ შავითა ღებული!
464 – 327
ჩვენ უფრო გვტკივის იგი, ვინ დაგვაკლდა სწორად თავისა».
ასი ებოძა საჭურჭლე, ებრძანა ახდა შავისა,
ბოძება მისეულისა სრულისა საკარგავისა:
«შენ გქონდეს ამირბარობა, ქმნა მისვე საურავისა!»
465 – 328
ავენთი, დამწვეს მამისა სახმილთა დაუშრტობელთა;
უკანის გამომიყვანეს ხასთა მათ წინამდგომელთა;
გამოსლვისათვის ზეიმი შექმნეს ინდოეთს მფლობელთა,
შორს მომეგებნეს, მაკოცეს პატივით ვითა მშობელთა.
467 – 329
მათ საჯდომთა ახლოს დამსვეს, პატივს მცემდეს ძისა დარად,
მის ხელისა საურავი მათ ორთავე მითხრეს წყნარად;
ურჩ ვექმენ და მისეულთა წესთა ქცევა მიჩნდა ზარად.
არ მომეშვნეს, დავმორჩილდი, თაყვანისვეც ამირბარად.
468 – 330
პატრონობა ინდოთა და მრავალთაცა მქონდა სხვათა;
ვნაპირობდი, თუ ვინ იყვის მავნებელი ჩემთა სპათა.
ხალვად ვჯდი და ვიხარებდი, ზამი შევქნი მღერა-სმათა;
სპათა ვმოსდი, ვნადირობდი, ქება თქვიან ჩემთა ქმნათა.
476 – 331
აღარა ვიცი, დამვიწყდეს, თუცა დიადი წელია;
გიამბო ჩემი ამბავი, განა რაზომცა ძნელია!
ცრუ და მუხთალი სოფელი მიწყივ ავისა მქნელია,
მისთა ნაკვესთა წინწალი დამეცეს ხანგრძლად მწველია”.
477 – 332
კვლა დაიწყო თქმა ამბისა მან, რა ხანი მოიტირა:
«დღესა ერთსა მე და მეფე მოვიდოდით, გვენადირა;
მიბრძანა, თუ: «ქალი ვნახოთ!"- ხელი ხელსა დამიჭირა.
მის ჟამისა მხსენებელი მე სულდგმული არ გიკვირა?!
479 – 333
მეფემან ახმა დურაჯთა მითხრა მიტანად ქალისა,
გამოუხვენ და წავედით ჩემად სადებლად ალისა;
მაშინ დავიწყე გარდახდა მე საწუთროსა ვალისა.
ალმასისა ხამს ლახვარი ლახვრად გულისა სალისა!
480 – 334
ბაღჩა ვნახე უტურფესი ყოვლისავე სალხინოსა:
მფრინველთაგან ხმა ისმოდა უამესი სირინოსა;
მრავლად იყო სარაჯები ვარდის წყლისა აბანოსა.
კარსა ზედა მოჰფარვიდა ფარდაგები ოქსინოსა.
482 – 335
ვიცოდი, სწადდა არვისგან ნახვა მის მზისა დარისა,
მე გარე ვდეგ და მეფემან შევლო ფარდაგი კარისა;
ვერას ვხედევდი, ოდენ ხმა მესმოდა საუბარისა.
ასმათს უბრძანა გამოხმა დურაჯთა ამირბარისა.
483 – 336
ასმათ ფარდაგსა აზიდნა, გარე ვდეგ მოფარდაგულსა;
ქალსა შევხედენ, ლახვარი მეცა ცნობასა და გულსა.
მოვიდა, მივსცენ დურაჯნი, მთხოვა ცეცხლითა დაგულსა.
ვა¡მე, მას აქათ სახმილსა დაუწვავ ნიადაგულსა!
485 – 337
აწ წახდეს იგი ნათელნი, მზისაცა მოწუნარენი!"
მისი ვერ გასძლო ხსენება, დაბნდა და სულთქვნა მწარენი;
ყმა და ასმათი ტიროდეს, ხმას სცემდეს იგი არენი,
ჭმუნვით თქვეს: «მკლავნი ცუდ ქმნილნი, ვა¡, გმირთა მემუქარენი!»
486 – 338
ასმათმან წყალი დაასხა, ცნობად მოვიდა ტარია,
დიდხან ვერა თქვა, სევდამან გული შეუპყრა, დარია;
დაჯდა და მწარედ სულთითქვნა, ცრემლი მიწასა გარია,
თქვა: «ჩემგან მისი ხსენება, ვა¡მე, რა დიდი ზარია!
487 – 339
მიმნდონი საწუთროსანი მისთა ნივთთაგან რჩებიან,
იშვებენ, მაგრა უმუხთლოდ ბოლოდ ვერ მოურჩებიან;
ვაქებ ჭკუასა ბრძენთასა, რომელნი ეურჩებიან.
ისმენდი ჩემთა ამბავთა, თუ სულნი შე-ღა-მრჩებიან!
488 – 340
დურაჯნი მივსცენ, გავიღე სხვა ვერა გზაღა თავისა,
დავეცი, დავბნდი, წამიხდა ძალი მხართა და მკლავისა,
რა სულად მოვე, შემესმა ხმა ტირილისა და ვისა:
გარე მომრტყმოდეს ჯალაბნნი, ვითა ჩამსხდომი ნავისა.
489 – 341
შიგან ვწევ დიდთა დარბაზთა ტურფითა საგებელითა,
ზედ დამტიროდეს მეფენი ცრემლითა უშრობელითა,
პირსა იხოკდეს ხელითა, ღაწვისა გამპობელითა.
მუყრნი მოასხნეს, სენითა მთქვეს გამაბელზებელითა.
490 – 342
მე რა მნახა თვალახმული, მეფე ყელსა მომეხვია,
ცრემლით მითხრა: «შვილო, შვილო, ცოცხალ ხარ-ღა? სიტყვა თქვია!"
მე პასუხი ვერა გავეც, ვითა შმაგი შევკრთი დია,
კვლა დავეცი დაბნედილი, გულსა სისხლი გარდმეთხია.
491 – 343
სრულნი მუყრნი და მულიმნი მე გარე შემომცვიდიან;
მათ ხელთა ჰქონდა მუსაფი, ყოველნი იკითხვიდიან;
მტერდაცემული ვეგონე, არ ვიცი, რას ჩმახვიდიან.
სამ დღემდის ვიყავ უსულოდ, ცეცხლნი უშრეტნი მწვიდიან.
492 – 344
აქიმნიცა იკვირვებდეს: «ესე სენი რაგვარია?
სამკურნალო არა სჭირს რა, სევდა რამე შემოჰყრია».
ზოგჯერ შმაგად წამოვიჭრი, სიტყვა მცთარი წამერია.
დედოფალი, ზღვასა შეიქს, მას რომ ცრემლი დაუღვრია.
493 – 345
«სამსა დღესა დარბაზს ვიყავ არ ცოცხალი, არცა მკვდარი;
მერმე ცნობა მომივიდა, მივხვდი რასმე მიუმხვდარი;
ვთქვი, თუ: «ჰა¡ჰა¡, რასშიგან ვარ მე სიცოცხლეგარდამხდარი!"
თმობა ვსთხოვე შემოქმედსა, ვჰკადრე სიტყვა სამუდარი.
494 – 346
ვთქვი, თუ: «ღმერთო, ნუ გამწირავ, აჯა ჩემი შეისმინე,
მომეც ძალი დათმობისა, ცოტად ვითა აღმადგინე,
აქა ყოფა გამამჟღავნებს, სახლსა ჩემსა მიმაწვინე!"
მანვე ქმნა და მო-რე-ვჯობდი, გული წყლული გავარკინე.
495 – 347
ზე წამოვჯე. მეფისაგან კაცი დია მოვიდოდა.
ახარებდეს: «წამოჯდაო», დედოფალი გამორბოდა;
მეფე მორბის თავშიშველი, არ იცოდა, რას იქმოდა,
იგი ღმერთსა ადიდებდა, სხვა ყველაი უჩუმოდა.
496 – 348
იქით და აქათ მომისხდეს, მახვრიტეს სახვრეტელია;
მე მოვახსენე: «პატრონო, გული აწ უფრო მრთელია;
ცხენსა შეჯდომა მწადიან, ვნახნე წყალნი და ველია».
ცხენი მომგვარეს, შე-ცა-ვჯე, მეფე ჩემთანა მვლელია.
497 – 349
გამოვედით, მოვიარეთ მოედანს და წყლისა პირსა;
ჩემსა მივე, დავაბრუნვე, მეფე მომყვა სახლთა ძირსა.
შინა მოვე, უარ გავხე, სხვა დამერთო ჭირი ჭირსა;
ვთქვი, თუ: «მოვკვდე, ბედი ჩემი ამის მეტსა რასღა ღირსა!»
499 – 350
ზაფრანის ფერად შეცვალა ბროლი ცრემლისა ბანამან,
გული უფრორე დამიჭრა ათიათასმან დანამან.
საწოლის მეკრე შემოდგა, მოლარე გაიყვანა მან;
ვთქვი, თუ: «რა იცის ამბავი, ნეტარ, ან იმან, ან ამან?»
501 – 351
«მონააო ასმათისი». – «რა იცისო,- ვარქვი, – ჰკითხე!"
შემოვიდა, სააშიკო წიგნი მომცა, წავიკითხე;
გამიკვირდა, სხვად ვითამცა ვქმენ გულისა მწველთა სითხე?
მისგან ეჭვი არა მქონდა, სევდად მაწვა გულსა მით ხე.
503 – 352
მე გამიკვირდა: «სით უყვარ, ანუ ვით მკადრებს თხრობასა?
მიუყოლობა არ ვარგა, დამწამებს უზრახობასა,
ჩემგან იმედსა გარდასწყვედს, მერმე დამიწყებს გმობასა».
დავწერე, რაცა პასუხად მართებდა აშიკობასა.
504 – 353
დღენი გამოხდეს, მე გული უფრორე დამწვეს კვლავ ალთა,
ვეღარ უჭვრეტდი ლაშქართა, მინდორს თამაშად მავალთა;
დარბაზს ვერ მივე; მკურნალთა დაიწყეს მოსლვა მრავალთა,
მაშინ დავიწყე გარდახდა სოფლისა ლხინთა და ვალთა.
505 – 354
მათ ვერა მარგეს, მე გულსა ბინდი დამეცა ბნელისა,
სხვამან ვერავინ შემატყო დება ცეცხლისა ცხელისა;
სისხლი დამწამეს; მეფემან ბრძანა გახსნევა ხელისა.
გავიხსენ ფარვად პატიჟთა, არვისგან საეჭველისა.
506 – 355
ხელგახსნილი, სევდიანი, საწოლს ვიყავ თავისწინა;
ჩემი მონა შემოვიდა, შევხედენ, თუ თქვას რაძინა?
– «მონააო ასმათისი», შემოყვანა ვუთხარ შინა.
გულსა შინა დაუზრახე: «რა მპოვაო, ანუ ვინ-ა?!»
507 – 356
მონამან წიგნი მომართვა, მე წავიკითხე ნებასა;
წიგნსა შევატყვე, ლამოდა შეყრისა მოსწრაფებასა;
პასუხად გავეც: «ჟამია, მართალ ხარ გაკვირვებასა;
მოვალ, თუ მიხმობ, მე ნუ მეჭვ მოსლვისა დაზარებასა».
508 – 357
გულსა ვარქვი, თუ: «ლახვარნი ეგრე ვით დაგაღონებენ?
ამირბარი ვარ, ხელმწიფე, სრულად ინდონი მმონებენ;
აზრად შეიქმან, საქმესა ათასჯერ შეაწონებენ,
თუ შეიგებენ, მე მათთა არეთა არ მარონებენ».
509 – 358
კაცი მოვიდა მეფისა: «სწადსო ამბისა სმინება».
მოყვანა უთხარ; ებრძანა: «ქმნაცა სისხლისა დინება?"
მე ვჰკადრე: «ხელი გავიხსენ, დამიწყო მოჯობინება,
წინაშე მოვალ, ამისთვის კვლა უფრო მმართებს ლხინება».
510 – 359
დარბაზს მივე. მეფე ბრძანებს: «ამის მეტსა ნუ იქ აბა!"
ცხენსა შემსვა უკაპარჭო, წელთა არა არ შემაბა,
შეჯდა, ქორნი მოუტივნა, დურაჯები დაინაბა,
მშვილდოსანნი გასაგანნა, იტყოდიან: «შაბაშ, შაბა!»
511 – 360
შინა დავსხედით ნადიმად მას დღესა მინდორს რებულნი;
მომღერალნი და მუტრიბნი არ იყვნეს სულდაღებულნი;
მეფემან გასცნა მრავალნი თვალნი, ღარიბად ქებულნი.
აუვსებელნი არ დარჩეს მას დღესა მათნი ხლებულნი.
513 – 361
ვეცდებოდი, არა მცალდა სევდისაგან თავის კრძალვად;
ვიგონებდი, ცეცხლი უფრო მედებოდა გულსა ალვად;
ჩემნი სწორნი წავიტანენ, ჩემსა დავჯე, მთქვიან ალვად,
შევქმენ სმა და ნადიმობა პატიჟთა და ჭირთა მალვად.
514 – 362
მოლარემან შინაურმან ყურსა მითხრა ნაუბარი:
«ქალი ვინმე იკითხავსო: «ინახვისცა ამირბარი?"
ზეწარითა მოუბურავს პირი, ბრძენთა საქებარი».
ვარქვი: «საწოლს წაიყვანე, ჩემგან არის ნახმობარი».
515 – 363
ავდეგ, მსხდომნი ნადიმობად აემზადნეს ასაყრელად;
შართი უთხარ: « ნუ ასდგებით, მოვალ ხანსა დაუზმელად»;
გამოვე და საწოლს შევე, მონა მოდგა კარსა მცველად.
გული მივეც თმობაქმნათა აუგისა საკრძალველად.
516 – 364
კარსა შევდეგ, ქალი წინა მომეგება, თაყვანისმცა;
მითხრა: «მოსლვა თქვენს წინაშე კურთხეულ არს, ვინცა ღირსმც-ა!"
გამიკვირდა, მიჯნურისა თაყვანება ექმნა ვისმცა?
ვთქვი: «არ იცის აშიკობა; თუმც იცოდა, წყნარად ზისმცა».
517 – 365
შევე, დავჯე ტახტსა ზედა; ქალი მოდგა ნოხთა პირსა,
ჩემსა ახლოს დასაჯდომლად თავი მისი არ აღირსა;
ვარქვი: «მანდა რად ზი შენ, თუ სიყვარული ჩემი გჭირსა?"
მან პასუხი არა მითხრა, ჩემთვის ჰგვანდა სიტყვაძვირსა.
518 – 366
მითხრა: «დღე ეგე სირცხვილად, მედების გულსა ალობა:
გგონია ჩემგან წინაშე მაგისთვის მომავალობა,
მაგრა აწ მიდებს იმედსა შენგან ცდისაღა მალობა.
ამას თუ ღირს ვარ, ვერ ვიტყვი, მაკლია ღმრთისა წყალობა».
519 – 367
ადგა, მითხრა: «თქვენს კრძალვასა ჩემთვის ცნობა უბნევია;
ნუ მეჭვ, რაცა პატრონისა ბრძანებასა უთქმევია,
ეზომ დიდსა შემართებად გულსა მისსა უთნევია;
ამან წიგნმან გაგაგონოს, ჩემთვის ვისცა უქნევია».»
522 – 368
«წიგნი ვნახე, მისი იყო, ვისი მდაგავს ცეცხლი გულსა;
მოეწერა მზისა შუქსა: «ნუ დაიჩენ, ლომო, წყლულსა!
მე შენი ვარ, ნუ მოჰკვდები, მაგრა ბნედა ცუდი მძულსა.
აწ ასმათი მოგახსენებს ყველაკასა ჩემგან თქმულსა.
524 – 369
ბედითი ბნედა, სიკვდილი რა მიჯნურობა გგონია?
სჯობს, საყვარელსა უჩვენნე საქმენი საგმირონია!
ხატაეთს მყოფნი ყოველნი ჩვენნი სახარაჯონია,
აწ მათნი ჯავრნი ჩვენზედა ჩვენგან არ დასათმონია!
525 – 370
შენგან ჩემისა ქმრობისა წინასცა ვიყავ მნდომია,
მაგრა აქამდის საუბრად კვლა ჟამი არ მომხვდომია,
ძოღან ხელქმნილსა გიჭვრეტდი კუბოსა შიგან მჯდომია,
მანდა ყველაი მასმია, რაცა შენ გარდაგხდომია.
527 – 371
მართლად გითხრობ, მომისმინე ესე, რაცა მოგახსენე:
წა, შეები ხატაელთა, თავი კარგად გამაჩვენე!
გიჯობს, ცუდად ნუღარა სტირ, ვარდი კვლამცა რად დასტენე?
მზემან მეტი რაღა გიყოს, აჰა, ბნელი გაგითენე!»
528 – 372
ასმათი მეუბნებოდა უშიშად, არ მეკრძალვოდა;
ჩემი რა გითხრა, რა ვიყავ, ლხინი რა დამეთვალვოდა!
გული მი და მო მიარდა, კრთებოდა და მემალვოდა;
მით პირი ჩემი გაბროლდა და ღაწვი გამელალვოდა».
529 – 373
«თვალთა დავიდევ უსტარი მე მისგან მონაწერია.
პასუხად ვსწერდი: «მთვარეო, შენმცა მზე ვით მოგერია?
მე ღმერთმან იგი ნუ მომცეს, რაც არა შენი ფერია!
სიზმრად მგონია, დარჩომა ჩემი ვერ დამიჯერია».
530 – 374
ასმათს უთხარ: «მე პასუხსა ამის მეტსა ვერ მივხვდები;
ესე ჰკადრე: «რათგან, მზეო, ჩემთვის ნათლად აღმოხდები,
აჰა, მკვდარი გამაცოცხლე, ამას იქით აღარ ვბნდები,
რასაცაღა სამსახურსა, ვტყუვი, თუღა ვერიდები».
531 – 375
ასმათ მითხრა: «მე მიბრძანა, ესე ვქმნათო, ესე სჯობდეს:
ვინცა გნახოს, ჩემგან მისსა საუბარსა ვერა სცნობდეს,
ჩემად ნახვად მოვიდოდეს, შენ ვითამცა გაშიკობდეს»;
და-ცა-მვედრა: « ამირბარსა უთხარ, ასრე ნამუსობდეს!»
532 – 376
მეკეთა ესე თათბირი, სიბრძნე გულისა მისისა,
მისი, მზესაცა რიდება ჰქონდის ნახვისა ვისისა;
მისგან მომეცა მოსმენა არ საუბრისა მქისისა,
ვისთა შუქთაგან უკუნსა ჰგვანდის სინათლე დღისისა.
533 – 377
ასმათს მოვართვი რჩეული თვალი ოქროსა ჯამითა;
მან მითხრა: «არა, არ მინდა, ვარ გამაძღარი ამითა».
ერთი აიღო ბეჭედი, მართ აწონილი დრამითა:
«ესე კმა ნიშნად, სავსე ვარ სხვად ხელის შესაბამითა».
534 – 378
ქალი ადგა, წამოვიდა; მე ლახვართა გულსა მრიდეს,
ლხინმან ბნელი გამინათლა, დაშრტეს, ცეცხლნი რომე მწვიდეს;
შევე, დავჯე ნადიმადვე, ჩემნი სწორნი სადა სმიდეს,
მხიარულმან საბოძვარი გავეც, ზამი გაადიდეს».
536 – 379
«გავგზავნე კაცი ხატაეთს და წიგნი ჩემმაგიერი;
მივსწერე: «მეფე ინდოთა არისმცა ღმრთულებრ ძლიერი!
მათი ერთგული გაძღებიხ ყოველი სული მშიერი,
ვინცა ურჩექმნას, იქმნების თავისა არმადრიერი.
537 – 380
ჩვენნო ძმანო და პატრონნო, თქვენგან არ გავიმწარებით;
ესე რა ნახოთ ბრძანება, აქამცა მოიარებით!
თქვენ თუ არ მოხვალთ, ჩვენ მოვალთ, ზედა არ მოგეპარებით.
სჯობს, რომე გვნახნეთ, თავისა სისხლთა ნუ ეზიარებით».
538 – 381
კაცნი გავგზავნენ, მე გულსა უფრო მომეცა ლხინები,
დარბაზს ვიშვებდი, დამევსო ცეცხლი წვად მოუთმინები;
მაშინ სოფელმან საწუთრო მიუხვის, რაცა ვინები,
აწ ხელმქმნა, რომე საახლოდ მხეცთაცა მოვეწყინები.
539 – 382
პირველ გაჭრისა პირება; მერმე დაწყნარდეს ცნობანი;
ჩემთა სწორთაგან იყვნიან ჩემს წინა ნადიმობანი,
მაგრა დამშლიდეს ლხინთაგან სურვილთა დიადობანი;
ზოგჯერ შემცვიან სევდათა, ვთქვნი საწუთროსა გმობანი.
540 – 383
დღესა ერთსა საწოლს მოვე მეფისა სრით წამოსრული,
ვჯე და მასვე ვიგონებდი, არ მიეცა თვალთა რული;
წიგნი მქონდა საიმედო, ამად ვიყავ მხიარული;
კარის მცველმან მონა უხმო, უთხრა საქმე დაფარული.
541 – 384
– «მონააო ასმათისი», საწოლს უთხარ შემოყვანა.
მოეწერა: «გიბრძანებსო», ვისი მესვა გულსა დანა.
ლხინმან ბნელი გამინათლა, ამიფოლხვა ჯაჭვთა მანა,
წავე, მონა წავიტანე, რამცა უთხარ ამისთანა!
542 – 385
ბაღჩა შევვლე, არა დამხვდა კაცი ჩემი მოუბნარი;
ქალი წინა მომეგება მხიარული, მოცინარი,
მითხრა: «ვაშად ამოგიღე, არ გასვია გულსა ნარი,
მოდი, ნახე ვარდი შენი უფრჭვნელი და დაუმჭნარი!»
543 – 386
ამიგდო ქალმან ფარდაგი მძიმე თავისა ძალითა,
სადა დგა კუბო შემკული ბალახშითა და ლალითა;
შიგან ჯდა იგი პირითა მზისაებრ ელვამკრთალითა,
მე შემომხედნის ლამაზად მის მელნის ტბისა თვალითა.
544 – 387
დიდხან ვდეგ და არა მითხრა სიტყვა მისსა მონასურსა,
ოდენ ტკბილად შემომხედნის ვითამცა რა შინაურსა;
ასმათ უხმო, მოიუბნეს; ქალი მოდგა, მითხრა ყურსა:
«აწ წადიო, ვერას გითხრობს», მე კვლა მიმცა ალმან მურსა.
545 – 388
ასმათ გამომყვა, წამოვე, ფარდაგი გამოვიარე,
ვთქვი: «საწუთროო, ვის წეღან გული დარმანთა მიარე,
მაშინ მოგეცა იმედი, ლხინი რად გამიზიარე?"
გულმან გაყრისა სიძნელე კვლა უფრო დამიტია-რე!
546 – 389
ასმათ ლხინსა მიქადებდა, ჩავიარეთ შიგან ბაღი;
მითხრა: «ეგრე წასლვისათვის ნუ გაჩნია გულსა დაღი,
სიმძიმილთა ერდო დახაშ, სიხარულის კარი აღი!
სირცხვილი აქვს საუბრისა, მერმე თავსა ჰკრძალავს ლაღი».
547 – 390
მე უთხარ: «დაო, შენგან ვეჭვ ამა გულისა წამალსა;
ზენაარ, სულთა ნუ გამყრი, ამბითა შრეტდი ამ ალსა,
ჩემთანა წიგნსა ნუ გასწყვედ შენ ზედა-ზედა მავალსა!
თუ რას სცნობ ჩემთვის, არა ვეჭვ მე შენგან, არ, დანამალსა».
548 – 391
შევჯე, წამოვე, მდიოდა ნაკადი ცრემლთა მილისა;
საწოლს შემოვე, ხელქმნილსა ღონე არ მქონდა ძილისა,
ბროლი და ლალი შევიქმენ მე ულურჯესი ლილისა;
ღამე მერჩია, მეწადა არ-გათენება დილისა.»
549 – 392
«ხატაეთს მყოფნი მოვიდეს, მათგან მოსლვისა დრონია,
სიტყვანი შემოეთვალნეს ლაღნი და უკადრონია:
«არც რამე ჩვენ ვართ ჯაბანნი, არც ციხეუმაგრონია,
ვინ არის თქვენი ხელმწიფე? ჩვენზედა რა პატრონია!»
550 – 393
მოეწერა: «რამაზ მეფე წიგნსა გიწერ ტარიერსა.
გამიკვირდა, რა ეწერა წიგნსა შენგან მონაწერსა!
რაგვარა თუ მანდა გეხმე, ვინ ვჰპატრონობ ბევრსა ერსა?
ამის მეტსა ნუმცა ვნახავ კვლაღა წიგნსა შენმიერსა».
551 – 394
უბრძანე წვევა ლაშქართა, გავგზავნე მარზაპანია.
იგი ვარსკვლავთა ურიცხვი მოკრბეს ინდოთა სპანია,
შორით და ახლოთ ყველაი მართ ჩემკენ მონასხპანია,
ერთობ ლაშქრითა აივსო მინდორი, კლდე, კაპანია.
552 – 395
ფიცხლა მოვიდეს, არ ექმნა მათ შინა ხანდაზმულობა;
აღლუმი ვნახე, მეკეთა ლაშქართა მოკაზმულობა,
სიჩაუქე და სიკეთე, კეკლუცად დარაზმულობა,
ტაიჭთა მათთა სიმალე, აბჯრისა ხვარაზმულობა.
553 – 396
ავმართე დროშა მეფისა, ალმითა წითელ-შავითა,
დილასა ვბრძანე გამართვა ლაშქრითა უთვალავითა,
თავსა ვსტიროდი, ვიტყოდი ბედითა მეტად ავითა:
«მზე თუ არ ვნახო, არ ვიცი, ვიარო ვითა და ვითა!»
554 – 397
შინა მოველ, დაღრეჯილსა გულსა სევდა მიიეფდა,
თვალთათ, ვითა საგუბარით, ცხელი ცრემლი გარდმომჩქეფდა.
«ბედი ჩემი უბედური, – ვთქვი, თუ, – ჯერთცა ვერ გამეფდა!
ხელმან ვარდი რად იხელთა, რათგან ასრე ვერ მოჰკრეფდა?»
556 – 398
მონა შემოდგა, მივეცი საქმესა გაკვირვებულსა;
ასმათის წიგნი მომართვა მე, მეტად შეჭირვებულსა,
ეწერა: «გიხმობს შენი მზე შენ, მისთვის მოსურვებულსა,
მოდი, სჯობს მანდა ტირილსა, საქმესა ბედით ვებულსა».
558 – 399
ვითა მართებდა, ეგზომი რამცა ვით გავიხარეო!
შეღამდა, წავე, ბაღისა მე კარი შევიარეო;
სად ასმათ პირველ მენახა, მუნვე ჩნდა მდგომიარეო,
სიცილით მითხრა: «წამოვლე, მოგელის ლომსა მთვარეო».
559 – 400
შემავლო სახლი, ნაგები კეკლუცად ბანისბანითა;
გამოჩნდა მთვარე ნათლითა გარე შუქმონავანითა,
ფარდაგსა შიგან მჯდომარე შესამოსლითა მწვანითა,
საკრძალავი და ღარიბი, უცხო პირითა, ტანითა.
560 – 401
ევე, წავდეგ ნოხთა პირსა, მე დამიწყო ცეცხლმან შრეტად,
გულსა ბნელი გამინათლდა, ზედა ლხინი ადგა სვეტად.
მას ბალიში შემოეგდო, მზისა შუქსა სჯობდა მეტად,
ჩემგან პირსა იფარვიდა, აიხედნის წამის ჭვრეტად.
561 – 402
უბრძანა, თუ: «'მოახსენე, ასმათ, დაჯდეს, ამირბარსა!"
მან ბალიში დამართებით დადვა მას მზედ საქებარსა.
დავჯე, მივეც გულსა ლხინი, საწუთროსა დამგმობარსა;
მიკვირს, სულნი რადღა მიდგან, ვიტყვი მისგან ნაუბარსა!
562 – 403
მიბრძანა: «ძოღან გეწყინა გაშვება უუბარისა,
მზემან გაყრითა დაგაჭნე, ვითა ყვავილი ბარისა:
დაგსჯიდა დენა ცრემლისა, ნარგისთათ ნაგუბარისა,
მაგრა ხამს ჩემგან სირცხვილი და რიდი ამირბარისა.
563 – 404
თუცა მართებს დედაკაცსა მამაცისა დიდი კრძალვა,
მაგრა მეტი უარეა არათქმა და ჭირთა მალვა:
მე თუ ზეპირ მიცინია, ქვე-ქვე მითქვამს იდუმალ ვა;
ძოღან ქალი გამოვგზავნე, ვქმენ მართლისა შემოთვალვა.
564 – 405
ერთმანერთისა, მას აქათ, რაცა ორთავე ვიცითა,
აწცა მიცოდი საშენოდ მითვე პირითა მტკიცითა;
ამას შევსჯერდი დიდითა ზენარითა და ფიცითა.
გეცრუო, ღმერთმან მიწა მქმნას, ნუმცა ცხრითავე ვზი ცითა!
565 – 406
წა, შეები ხატაელთა, ილაშქრე და ინაპირე;
ღმერთმან ქმნას და გაგიმარჯვდეს, მორჭმულიმცა ჩემ კერძ ირე!
მაგრა რა ვქმნა, კვლაცა ნახვა მომხვდებოდეს შენი ვირე?
გული მომეც გაუყრელად, ჩემი შენთვის დაიჭირე!»
566 – 407
მოვახსენე: «არ მეწყალვის თავი შენთვის დასაწველად,
მაგრა რათგან დამარჩინე, არ გამოსჩნდი ჩემად მკლველად,
შენ სინათლედ თვალთა ჩემთა, მიჩნდე მზეებრ სანახველად,
აწ შევება ხატაელთა, მუნ გამოვჩნდე ლომი ქველად.
569 – 408
აწ რასაცა მე მაღირსებ, ხორციელი არა ღირსა;
მოწყალება იჩქითია, ღმრთისა ამად არა მკვირსა;
შენთა შუქთა შემომადგამ, ბნელსა გულსა ზედა მჭვირსა,
შენი ვიყო, სადამდისცა დამიყოფდეს მიწა პირსა».
570 – 409
ზედა წიგნსა საფიცარსა შევჰფიცე და შემომფიცა,
მისგან ჩემი სიყვარული ამით უფრო დაამტკიცა:
«უშენოსა მოწონება ვისიმცაო გულსა მიცა,
ღმერთი მომკლავს! ამას იქით თავსა ვეტყვი, ამას ვსწვრთიცა».
571 – 410
დავყავ ხანი მას წინაშე, ერთმანერთსა ვეუბენით,
ვჭამეთ ამო ხილი რამე, სიტყვანიცა ტკბილნი ვთქვენით,
მერმე ავდეგ წამოსავლად ტირილით და ცრემლთა დენით.
მისთა შუქთა შვენებანი ნათლად მადგეს გულსა ფენით.
572 – 411
მეძნელებოდა სიშორე მისი, ბროლ-ბალახშ-მინისა.
მე გამიახლდა სოფელი, მქონდა სიმრავლე ლხინისა;
ჩემად ჩნდა იგი სინათლე ეთერით მზედ ნაჩინისა,
აწ მიკვირს, მისსა გამყრელსა გული მიც კლდისა ტინისა!»
573 – 412
«დილასა შევჯე, უბრძანე: «ჰკარით ბუკსა და ნობასა!"
სრულთა სპათასა ვერ გითხრობ არ შესასხდომლად მზობასა.
ლომმან მივმართე ხატაეთს, ვერვინ მიზრახავს ხრდლობასა,
უგზოსა ვლიდეს ლაშქარნი, არ გაივლიდეს გზობასა.
575 – 413
დავაგდე ზღვარი ინდოთა, მევლო პაშტაი ხანია;
რამაზის კაცი მემთხვია, ვინ ხატაეთის ხანია,
მან მითხრა მოციქულობა გულისა მოსაფხანია:
«ჩვენთა მგელთაცა დასჭამენ თქვენნი, ინდოთა, თხანია».
576 – 414
მე შემომძღვნეს რამაზისგან ძღვნად საჭურჭლე საშინელი,
მითხრეს : «გკადრებს: «ნუ ამოგვწყვედ, არის შენგან არსაქმნელი,
ზენაარი გამოგვიღე, მით გვაბია ყელსა წნელი,
მოურბევლად მოგახსენნეთ თავნი, შვილნი, საქონელი.
577 – 415
რაცა შეგცოდეთ, შეგვინდევ, თვით ჩვენვე შეგვინანია;
თუ ღმრთულებრ შეგვიწყალებდეთ, აქა ნუ მოვლენ სპანია;
ქვეყანა ჩვენი არ ასწყდეს, რისხვით არ დაგვტყდენ ცანია;
შენ მოგცეთ ციხე-ქალაქი, მოგყვენ ცოტანი ყმანია!»
578 – 416
გვერდსა დავისხენ ვაზირნი, ვიუბნეთ, გავიზრახენით;
მითხრეს, თუ: «ხარო ყმაწვილი, ბერნი მით გკადრებთ, გლახ, ენით:
არიან მეტად მუხთალნი, -ჩვენ ერთხელ კვლაცა ვნახენით, –
არამცა მოგკლეს ღალატად, არამცა ვივაგლახენით!
579 – 417
ჩვენ ამას ვარჩევთ, წახვიდე კარგითა მართ მამაცითა,
ლაშქარნი ახლოს გეკიდნენ, სცნობდენ ამბავსა კაცითა;
გულმართლად იყვნენ, მიენდევ, აფიცე ღმრთითა და ცითა,
არ დაგმორჩილდენ, შერისხდი რისხვითა კვლადაკვლაცითა!»
580 – 418
მეკეთა ესე თათბირი, ვაზირთა ნავაზირები;
შევსთვალე: «რამაზ მეფეო, ვცან შენი დანაპირები;
სიკვდილსა გიჯობს სიცოცხლე, დაგვიდგამს ვერ ქვიტკირები;
ლაშქართა დავყრი, ცოტათა წამოვალ, შენ კერძ ვირები».
581 – 419
მათ ლაშქართაგან სამასნი კარგნი მოყმენი, ქველანი,
თანა წამომყვეს, წა-ცა-ვე, დავყარენ სპანი ყველანი,
დავვედრე: «სადა მე მევლოს, ვლენით იგივე ველანი,
ახლოს მომდევდით, მიშველეთ, გიხმობ, თუ მინდენ შველანი!»
582 – 420
სამ დღე ვიარე, მემთხვია სხვა კაცი მისვე ხანისა.
კვლა ეძღვნა უცხო მრავალი შესამოსელი ტანისა,
ებრძანა: «მწადსო სიახლე შენ ლაღისა და ჯანისა,
რა შეგეყარო, მაშინ სცნა კვლა ძღვნობა ამისთანისა».
583 – 421
კვლაცა ეთქვა: «მართალია აზომ ჩემი მონახსენი,
მე თვით წინა მოგეგებვი, მესწრაფების ნახვა შენი».
მოვახსენე: «დია, ღმერთო, ბრძანება ვქმენ მეცა თქვენი,
ტკბილად ვნახოთ ერთმანერთი, ვიყვნეთ ვითა მამა-ძენი!»
584 – 422
მუნით წასრული ჩამოვხე ტევრისა რასმე კიდესა;
კვლა მოციქულნი მოვიდეს, სალამად არ დამრიდესა;
წინა ტურფათა ტაიჭთა ძღვნად ჩემთვის მოზიდვიდესა:
«შენსა ნახვასა მეფენი, – თქვეს, – მართლად ინატრიდესა».
587 – 423
მითხრეს: «მეფე მოგახსენებს, მეცა შენ კერძ ვიარები,
სახლით ჩემით წამოსრული ხვალე ადრე შეგეყრები».
მოციქულნი დავაყენენ, ხარგა დავდგი, არ მაზრები,
მეტად ამოდ უალერსე, ერთგან დაწვეს ვით მაყრები.
588 – 424
კარგი საქმე კაცსა ზედა აზომ თურე არ წახდების:
ერთი კაცი უკმო-რე-სწყდა, მოდგა, მალვით მეუბნების:
«დიდი მაცო თქვენი ვალი, ჩემგან ძნელად გარდიხდების,
გაწირვა და დავიწყება ჩემგან თქვენი არ იქმნების.
590 – 425
მე მამისა თქვენისაგან ვარ ცოტაი განაზარდი.
თქვენი მესმა საღალატო, საცნობელად გამოვვარდი;
მკვდარი მიმძიმ სანახავად ტანი მჭევრი, პირი ვარდი,
ყველასავე მოგახსენებ, გამიგონე, დამიწყნარდი!
592 – 426
რომე ცუდად არ მოღორდე, ისი კაცნი გღალატობენ,
ერთგან შენთვის დამალულნი სპანი ასჯერ ათასობენ;
კვლა სხვაგან გითქს სამი ბევრი, ასრე ფიცხლად მით გიხმობენ,
აწვე თავსა არ ეწევი, ფათერაკსა შეგასწრობენ.
593 – 427
მეფე ცოტათა გეგებვის, ვის მჭვრეტნი ვერ გელევიან;
მალვით ჩაიცმენ აბჯარსა, მიენდო, მით გეთნევიან;
კვამლსა შეიქმან, ლაშქარნი ყოველგნით მოგეხვევიან.
რა ერთსა გცემდენ ათასნი, ეგრეცა მოგერევიან».
594 – 428
მას კაცსა ამოდ ვეუბენ და მადლსა გარდვიხდიდია:
«რომე არ მოვკვდე, შემოგზღო, შენ ამას ინატრიდია;
აწ ამხანაგთა არ გიგრძნან, წადი, მათთანა მიდია,
თუ დაგივიწყო, უთუოდ მემცა ვარ განაკიდია!»
596 – 429
არვის გავანდევ სულდგმულსა, დავმალე ვითა ჭორია.
რაცა იქმნების, იქმნების, ყოვლი თათბირი სწორია!
მაგრა სპათაკენ გავგზავნე კაცი, გზა თუცა შორია,
შევსთვალე: «ფიცხლად წამოდით, მოგრაგნეთ მთა და გორია!»
597 – 430
მე დილასა მოციქულთა სიტყვა ტკბილი შეუთვალე:
«რამაზს ჰკადრეთ: მოგეგებვი, მოდი, მოვალ მეცა მალე».
ნახევარ დღე სხვა ვიარე, ჭირსა თავი არ ვაკრძალე.
განგებაა, დღესცა მომკლავს, ქვემცა სადა დავიმალე?!
598 – 431
ქედსა რასმე გარდავადეგ, მინდორს მტვერი დავინახე;
ვთქვი, თუ: «მოვა რამაზ მეფე, ჩემთვის უდგამს თუცა მახე,
ჩემი გაჰკვეთს ხორცსა მათსა ხრმალი ბასრი, შუბი ახე».
მაშინ უთხარ სპათა ჩემთა, სახე დიდი დაუსახე.
599 – 432
ვთქვი, თუ: «ძმანო, ისი კაცნი ჩვენ ღალატსა გვიდგებიან,
მკლავთა თქვენთა სიმაგრენი ამისთვისმცა რად დალბიან?
ვინცა მოკვდეს მეფეთათვის, სულნი მათნი ზეცას რბიან.
აწ შევებნეთ ხატაელთა, ხრმალნი ცუდად რას გვაბიან?»
600 – 433
უბრძანე ჩაცმა აბჯრისა ლაღმან სიტყვითა ხაფითა;
დავეკაზმენით საომრად ჯაჭვითა, ჯავშან-ქაფითა,
რაზმი დავაწყევ, მივმართე, წავე დიდითა სწრაფითა,
მას დღესა ჩემი მებრძოლი ჩემმანვე ხრმალმან დაფითა.
601 – 434
მივეახლენით, შეგვატყვეს მათ ტანსა აბჯარცმულობა;
კაცი მოვიდა, მომართვა მეფისა მოციქულობა;
ეთქვა, თუ: «ჟამად გვაჩნია ჩვენ თქვენი არორგულობა,
აბჯრითა გხედავთ, შეგვქმნია აწ ამად გულნაკლულობა».
602 – 435
შევსთვალე, თუ: «მეცა ვიცი, რაცა ჩემთვის გაგიგია;
თქვენ რასაცა სთათბირობდით, არ იქმნების, არ, იგია!
ბრძანეთ, მოდით, შემებენით, ვითა წესი და რიგია!
მეცა თქვენად დასახოცლად ხელი ხრმალსა დამიგია».
603 – 436
რა მივიდა მოციქული, კვლამცა რადღა გამოგზავნეს!
კვამლი შექმნეს ლაშქართათვის, დამალული გაამჟღავნეს;
სამალავით გამოვიდეს, თავნი ორგნით აქარავნეს,
შექმნეს რაზმი მრავალკეცი, თუცა, ღმერთო, ვერა მავნეს.
604 – 437
შუბი ვსთხოვე, ხელი ჩავყავ მუზარადის დასარქმელად;
საომარად ატეხილი ვიყავ მათად გამტეხელად;
ერთსა წავსწყდი უტევანსა, წავგრძელდი და წავე გრძელად.
მათ ურიცხვი რაზმი ეწყო, წყნარად დგეს და აუშლელად.
605 – 438
ახლოს მიველ, შემომხედნეს, «შმაგიაო», ესე თქვესა.
მუნ მივმართე მკლავმაგარმან, სად უფროსი ჯარი დგესა;
კაცს შუბი ვჰკარ, ცხენი დავეც, მართ ორნივე მიჰხდეს მზესა;
შუბი გატყდა, ხელი ჩავყავ: «ვაქებ, ხრმალო, ვინცა გლესა!»
606 – 439
შიგან ასრე გავერიე, გნოლის ჯოგსა ვითა ქორი,
კაცი კაცსა შემოვსტყორცი, ცხენ-კაცისა დავდგი გორი;
კაცი, ჩემგან განატყორცი, ბრუნავს ვითა ტანაჯორი,
ერთობ სრულად ამოვსწყვიდე წინა კერძი რაზმი ორი.
607 – 440
ერთობილნი მომეხვივნეს, მგრგვლივ შეიქმნა ომი დიდი;
ვჰკრი რასაცა, ვერ დამიდგნის, სისხლსა მჩქეფრსა ამოვღვრიდი;
ცხენსა კაცი გაკვეთილი მანდიკურად გარდავჰკიდი.
სითცა ვიყვი, გამექციან, მათ შეჰქმნია ჩემი რიდი.
608 – 441
საღამოჟამ დაიზახნა ქედით მათმან დარაჯამან:
«ნუღარა სდგათ, წაედითო, კვლა მოგვხედნა რისხვით ცამან:
მოვა მტვერი საშინელი, შეგვაშინნა ამად ამან,
ნუთუ სრულად ამოგვწყვიდნეს უთვალავმან, ბევრმან სპამან».
609 – 442
ჩემნი ლაშქარნი, რომელნი წამომეტანნეს მე არა,
რა ეცნა, წამოსრულიყვნეს, ღამეწამორთვით ეარა;
ვერ დაიტევდა მინდორი და არე მთათა ეარა,
გამოჩნდეს, სცემდეს ტაბლაკსა, ბუკმან ხმა გააზეარა.
610 – 443
იგი ნახეს, გასაქცევლად გაემართნეს, შევჰკივლენით;
ველნი, ჩვენგან ნაომარნი, ომითავე გარდავვლენით.
რამაზ მეფე ჩამოვაგდე, ერთმანერთსა გავეხრმლენით,
მისნი სპანი ყველაკანი დავიპყრენით, არ მოვკლენით.
611 – 444
უკანანიცა ლაშქარნი მოესწრნეს მათ გაქცეულთა,
დაუწყეს პყრობა, ჩამოყრა შეშინებულთა, ძლეულთა;
ძილისა მიხვდა ნაცვალი ძილმკრთალთა, ღამეთეულთა;
ტყვეთა მრთელთაცა არ აკლდა კვნესა, მართ ვითა სნეულთა.
612 – 445
მას ადგილსა ნაომარსა გარდავხედით მოსვენებად.
ხელსა ხრმლითა დავეკოდე, წყლულად მიჩნდა არნაღებად;
ჩემნი სპანი მოვიდიან საჭვრეტლად და ჩემად ქებად,
ვერ იტყვიან, ვერ მიმხვდარან ქებასაცა მოხსენებად.
613 – 446
ერთსა კაცსა ეყოფოდეს, დიდებანი რომე მჭირდეს;
ზოგთა შორით დამლოციან, ზოგნი კოცნად გამიპირდეს;
რომელთაცა გავეზარდე, დიდებულნი ამიტირდეს,
ჩემგან ხრმლითა განაკვეთნი ნახნეს, მეტად გაუკვირდეს.
614 – 447
გავგზავნენ ყოვლგან ლაშქარნი, ალაფი ავაღებინე,
ერთობ სავსენი მოვიდეს, თავიცა ვალაღებინე;
სისხლსა მებრძოლთა ჩემთასა მინდორი შევაღებინე,
არ ვჰბრძოლე, კარი ქალაქთა უომრად გავაღებინე.
615 – 448
რამაზს ვარქვი: «შემიგნია საქმე შენი სამუხთალე,
აწ ეგრეცა შეპყრობილმან თავი გამოიმართალე,
სიმაგრეთა ნუ ამაგრებ, ყველა ხელთა მომათვალე,
თვარა შენი შეცოდება მემცა ზედა რად წავსთვალე?»
616 – 449
რამაზ მითხრა: «აღარ არის ამის მეტი ჩემი ღონე,
ერთი ჩემი დიდებული მომეც, ზედა მაპატრონე,
ციხოვანთა გაუგზავნო, საუბარი გამიგონე,
ხელთა მოგცემ ყველაკასა, განაღამცა შენ გაქონე!»
617 – 450
მივეც ერთი დიდებული, თანა სპანი წავატანენ,
ციხოვანნი ერთობილნი ჩემს წინაშე მოვიყვანენ,
ხელთა მომცნეს სიმაგრენი, ომნი ასრე შევანანენ,
საჭურჭლენი სიმრავლითა რასმცა ვითა დავაგვანენ!
618 – 451
მაშინღა შევე ხატაეთს მოვლად და მოსათვალავად;
კლიტენი საჭურჭლეთანი მომართვნეს დაუმალავად;
ქვეყანა ჩავსხი, უბრძანე: «იყვენით თქვენ უკრძალავად,
მზემან არ დაგწვენ, იცოდით, დაგყარენ გაუგვალავად».
619 – 452
საჭურჭლენი გარდავნახენ თავის-თავის, კიდისკიდე;
უცხოფერთა საჭურჭლეთა, დავშვრები, თუ მოვსთვალვიდე;
ერთგან ვნახე საკვირველი ყაბაჩა და ერთი რიდე,
თუმცა ნახენ, სახელისა ცოდნასაცა ინატრიდე!
620 – 453
ვერა შევიგენ, რა იყო ანუ ნაქმარი რაულად!
ვისცა უჩვენი, უკვირდის, ღმრთისაგან თქვის სასწაულად;
არცა ლარულად ჰგდებოდა მას ქსელი, არ ორხაულად;
სიმტკიცე ჰგვანდა ნაჭედსა, ვთქვი ცეცხლთა შენართაულად.
621 – 454
იგი საძღვნოდ მისად დავსხენ, ვისი შუქი მანათობდა;
მეფისათვის დავარჩიე, საარმაღნოდ რაცა სჯობდა:
ჯორ-აქლემი ათჯერ ასი, – ყველაკაი წვივმაგრობდა, –
ატვირთული გაუგზავნე, ამბავსაცა კარგსა სცნობდა.»
622 – 455
«წიგნი დავწერე: «მეფეო, სვემცაა თქვენი სვიანად!
მე ხატაელთა მიმუხთლეს, – თუცა მათ ეცა ზიანად, –
ჩემი ამბავი დასტური ამად გაცნობე გვიანად;
მეფე შევიპყარ, მოგივალ მე ალაფიან-ტყვიანად».
623 – 456
რა ყველაი დავიურვე, ხატაეთით გავემგზავრე,
წამოვიხვენ საჭურჭლენი, სახელმწიფო დავიავრე,
ვერ მოვეყავ აქლემითა, აზავრები ვააზავრე,
მოვირჭვენ და მოვივლინე, რაცა მწადდა, აგრე ვყავ-რე.
625 – 457
ხატაეთისა ხელმწიფე მომყვანდა შეპყრობილია.
ინდოეთს მივე, მეგება ჩემი გამზრდელი ტკბილია;
რა ქება მითხრა, არ ითქმის, ჩემგან სათქმელად წბილია.
ხელი გამიხსნა, შემომკრა მან სახვეველი ლბილია.
626 – 458
ედგნეს ტურფანი კარავნი მოედანს ჩამოდგომილსა,
საუბრისა და ჭვრეტისა ჩემისა მას მონდომილსა.
მას დღესა ედვა ნადიმი მას შიგან გარდახდომილსა;
მიალერსებდა, მაჭმევდა წინაშე ახლოს ჯდომილსა.
627 – 459
მას ღამით ვსხედით ნადიმად, მუნ ამოდ გავიხარენით,
დილასა ქალაქს შევედით, მოედნით ავიყარენით;
მეფემან ბრძანა: «ლაშქარნი უხმენით, შემოჯარენით,
დღეს ხატაელი მიჩვენეთ, ტყვენიცა შემომგვარენით!»
628 – 460
რამაზ მეფე მას წინაშე შეპყრობილი მოვიყვანე;
ტკბილად ნახა ხელმწიფემან, ვითა შვილი სააკვანე.
ორგული და მოღალატე ნამსახურსა დავაგვანე,
ესე არის მამაცისა მეტისმეტი სიგულვანე!
630 – 461
მას მეფესა ხატაელსა უმასპინძლა, უალერსა,
ჟამიერად უბრძანებდის საუბარსა მათსა ფერსა.
ცისკრად მიხმეს, მიბრძანებდეს მე სიტყვასა ლმობიერსა:
«შეუნდობო ხატაელსა, მას აქამდის შენამტერსა».
631 – 462
მე ვჰკადრე: «ღმერთი ვინათგან შეუნდობს შეცოდებულსა,
უყავით თქვენცა წყალობა მას ღონეგაცუდებულსა!"
რამაზს უბრძანეს: «იცოდი, გაგგზავნი შეწყალებულსა,
მაგრა ნუ გნახავთ კვლამცაღა ჩვენს წინა გაწბილებულსა!»
632 – 463
ხარაჯა დასდვეს, შეჰკვეთეს დრაჰკანი ასჯერ ასია,
კვლა ხატაური ათასი, სხვა სტავრა, სხვა ატლასია.
მერმე ყველაი დამოსა, იგი და მისი ხასია,
შეწყალებული გაგზავნა, უყო რისხვისა ფასია.
633 – 464
ხატაელმან დაუმადლა, დადრკა, მდაბლად ეთაყვანა,
მოახსენა: «ორგულობა თქვენი ღმერთმან შემანანა.
თუღა ოდეს შე-ღა-გცოდო, მაშინ მომკალ მემცა განა!"
წავიდა და ყველაკაი მისი თანა წაიტანა.
634 – 465
მოვიდა კაცი მეფისა, ცისკრობს, არ დანაღამია;
ებრძანა: «რა შენ გაგყრივარ, მას აქათ თვეო სამია,
მინდორს მოკლული ისრითა ნადირი არ მიჭამია,
არ დამაშვრალხარ, წავიდეთ, თუცა დაშრომის ჟამია».
635 – 466
შევეკაზმე, დარბაზს მივე, დამხვდა ჯარი ავაზისა,
შავარდნითა სავსე იყო სრულად არე დარბაზისა,
მეფე ქვე ჯდა შეკაზმული, შვენებითა მსგავსი მზისა;
გაეხარნეს მისლვა ჩემი, ტურფისა და ლამაზისა!
636 – 467
იდუმალ ცოლსა ეუბნა, მართ ჩემგან უცოდნელია:
«ომით მოსრული ტარიელ საჭვრეტლად სასურველია,
მან გაანათლოს მჭვრეტელთა გული, რაზომცა ბნელია;
რაცა დაგვედრო საქმნელად, ქმენ, არა საზოზღნელია!
637 – 468
აწ მითქვამს საქმე უშენოდ, შენცა ცან ესე მცნებული:
რათგან ქალია სამეფოდ ჩვენგანვე სახელდებული,
ვინცაღა ნახავს, აწ ნახოს, აჰა ხე, ედემს ხებული,
გვერდსა დაისვი, ორნივე სრას დამხვდით, მოვალ შვებული.»
638 – 469
მოვინადირეთ მინდორი, ძირი მთისა და გორისა;
იყო სიმრავლე ძაღლისა, შავარდნისა და ქორისა.
ადრე დავბრუნდით, ვიარეთ არ ეჯი გზისა შორისა.
აღარ იბურთეს, დაშლა ქმნეს თამაშობისა ორისა.
639 – 470
ჩემთა მჭვრეტელთა მოეცვა ქალაქი, შუკა და ბანი.
ომგარდახდილსა მშვენოდეს მე ენიანნი კაბანი;
ფერმიხდილგვარად ვშვენოდი ვარდი, ცრემლითა ნაბანი,
ვინცა მიჭვრეტდის, ბნდებოდის, – მართლად არს, არ კატაბანი.
640 – 471
რიდენი რომე მეშოვნეს ქალაქსა ხატაელთასა,
იგი მეხვივნეს, მშვენოდეს, ვახელებ გულსა ხელთასა.
მეფე გარდახდა, დარბაზსა შევედით ჩემთა მზრდელთასა,
შევხედენ, დავჰკრთი ელვასა ღაწვთასა მზებრ ნათელთასა.
641 – 472
მას მზესა ტანსა ემოსნეს ნარინჯისფერნი ჯუბანი,
ზურგით უთქს ჯარი ხადუმთა, დას-დასად, უბან-უბანი;
სრულად ნათლითა აევსო სახლი, შუკა და უბანი,
მუნ ვარდსა შუა შვენოდეს ძოწ-მარგალიტნი ტყუბანი.
642 – 473
ნაომარსა, დაკოდილსა ხელი ყელსა ჩამომება.
დედოფალი საჯდომთაგან ადგა, წინა მომეგება,
ვითა შვილი გარდამკოცნა, ღაწვი ვარდი დამილება,
მითხრა: «ნუ ეჭვ ამას იქით, თუმცა მტერი შემოგება».
643 – 474
ახლოს დამისვეს ადგილსა, მუნ, სადა მეამებოდა.
პირისპირ მიჯდა იგი მზე, გული ვისთვისცა კვდებოდა.
მალვით უჭვრეტდი, მიჭვრეტდა, სხვად არას მეუბნებოდა;
თვალნი მოვსწყვიდნი, სიცოცხლე ამითა მეარმებოდა.
644 – 475
შეიქმნა სმა და პურობა, მსგავსი მათისა ძალისა;
სხვა გახარება ასეთი არს უნახავი თვალისა!
ჯამი და ჭიქა – ყველაი ფეროზისა და ლალისა.
არვისი ბრძანა მეფემან არცა გაშვება მთრვალისა.
645 – 476
მე მუნა მყოფი მივეცი შვებასა მეტისმეტასა.
რა შემომხედნის, შევხედნი, ცეცხლმან დამიწყის შრეტასა;
კაცთა კრძალვასა ვაწვევდი გულსა შმაგსა და რეტასა.
რა უამეა პირისპირ საყვარელისა ჭვრეტასა!
646 – 477
დააგდეს მღერა მუტრიბთა, «სულეთო!», თავი ხარიან;
მიბრძანეს: «შვილო ტარიელ, ვით გითხრათ, ვით გვიხარიან?!
ნეტარძი გვაქვსო, მებრძოლნი მით ჩვენნი ვაგლახ არიან;
მართალან შენნი მჭვრეტელნი, არ ცუდად იმკვეხარიან.
647 – 478
აწ თუცა გვმართებს შემოსა, ვის მორჭმით მოგივლენიან,
არ შეგმოსთ, მაგა კაბათა არ აგხდით, ტურფად გშვენიან;
აწ გქონდეს ასი საჭურჭლე, ვის შუქნი მოგიფენიან,
თვით შეიკერე, რაცა გწადს, ჩვენგან ნუღარა გრცხვენიან!»
648 – 479
მომართვნეს ასნი კლიტენი ასთავე საჭურჭლეთანი;
თაყვანისვეც და დავლოცენ დავლანი მათთა სვეთანი;
მაკოცეს, ადგეს ორნივე, თვით იგი მზენი მზეთანი,
რა გასცეს, ზომნი ვით გითხრნე ლაშქართა სისავსეთანი!
649 – 480
კვლაცა დაჯდა მხიარული, მოიმატა სმა და მღერა;
კვლა გაგრძელდა ნადიმობა, ბარბითი და ჩანგთა ჟღერა.
დედოფალი წამოვიდა, შეეყარა მწუხრსა დღე რა.
ძილპირამდის სიხარულსა სიხარული ჰგვანდა ვერა.
650 – 481
ავიყარენით, მიგვჭირდა სმა დოსტაქნისა მეტისა.
საწოლს შემოვე, შემექმნა ცნობა მართ ვითა რეტისა.
ძალი არ მქონდა ტყვექმნილსა მე ამა ცეცხლთა შრეტისა.
მეგონებოდის, მალხენდის გონება მისგან ჭვრეტისა».
651 – 482
«მონა მოვიდა, მიამბო ამბავი მან მართალია:
«თქვენსა ამბავსა იკითხავს აჯიღოსანი ქალია».
მაშინვე ვიცან, ავიჭერ, ჩქარ-ჩქარად გულგამკრთალია;
მოვიდა, ვნახე ასმათი ჩემთანა მომავალია.
652 – 483
მე ვისთვის ვკვდები, მეამა ასმათის ნახვა მე მისად.
აღარ მიუშვი, ვაკოცე, ქმნადღა თაყვანისცემისად;
ხელი მოვჰკიდე, დავისვი ახლოს ტახტისა ჩემისად,
ვჰკითხე, თუ: «ნეტარ, მისრულა მორჩი ალვისა ხე მისად?
653 – 484
მიამბე მისი ამბავი, სხვად ნურას მეუბნებია!"
მითხრა, თუ: «'გკადრებ მართალსა, აწ ჩემგან არსათნებია,
დღეს ერთმანერთი გინახავს და ტურფად მოგწონებია,
აწ კვლაცა ცნობა ამბისა მას ჩემგან უბრძანებია».
654 – 485
«წიგნი მომართვა, ჩავხედენ, პირისა თემთა მთენისა,
ეწერა: «ვნახე სიტურფე წყალ-ჯავარისა შენისა.
ომგარდახდილი შვენოდი, შენატევები ცხენისა,
არ ავი მიჩანს მიზეზი ჩემისა ცრემლთა დენისა.
655 – 486
ღმერთმან თუ მცა ენა ჩემი ქებად შენდა უშენოსა,
შენთვის მკვდარი, აღარ ვიტყვი, მაშა მომკლავ უშენოსა,
მზემან ლომსა ვარდ-გიშერი ბაღჩა-ბაღად უშენოსა;
შენმან მზემან, თავი ჩემი არვის მართებს უშენოსა!
656 – 487
თუცა მიგდის ღვარი ცრემლთა, მაგრა ცუდად არ იდენო,
ამას იქით ნუღარ იდენ, გულსა ჭირნი არიდენო;
შენნი მჭვრეტნი ჩემთა მჭვრეტთა აგინებენ, არ იდენო;
რომე წეღან მოგეხვივნეს, იგი ჩემთვის არიდენო.
657 – 488
იგი მე მომცენ რიდენი, რომელნი წეღან გშვენოდეს,
რა მნახო, შენცა გეამოს, შენეულითა მშვენოდეს;
ესე სამკლავე შეიბი, თუ ჩემი გა-ღა-გვლენოდეს,
ერთი ასეთი ცოცხალსა სხვა ღამე არ გაგთენოდეს».
658 – 489
აქა მხეცქმნილი ტარიელ ტირს, ჭირი ეათასების;
თქვა: «მე მაქვს სამხრე, რომელი კვლა წინას მკლავსა მას ების!"
იგი შეიხსნა, მოიღო, თვალვით არ დაიფასების,
პირსა დაიდვა, და-ცა-ბნდა, ქვე მკვდართა დაედასების.
659 – 490
ასრე წვა, რომე არ ჰგვანდა მკვდარი სამარის კარისა,
ორგნით ჩანს ლები მჯიღისა, მართ გულსა გარდნაკარისა;
ასმათს სდის ღვარი სისხლისა, ღაწვთაგან ნახოკარისა,
კვლა წყალსა ასხამს, უშველის, ხმა ისმის მუნ წკანწკარისა.
660 – 491
ავთანდილცა სულთქვნა მწარედ, დაბნედილსა შემოსჭვრიტნა;
ასმათ ვანი გაამრავლნა, ცრემლმან მისმან ქვანი ხვრიტნა;
მერმე სულად მოაქცია, ცეცხლნი წყლითა დაუშრიტნა;
თქვა: «ცოცხალ ვარ? საწუთრომან აწცა ჩემნი სისხლნი ხვრიტნა!»
661 – 492
ზე წამოჯდა ფერმიხდილი, აყოლებდა თვალთა რეტად.
ვარდი სრულად შექმნილიყო ზაფრანად და ვითა სპეტად.
დიდხან მათად არა სცალდა საუბრად და არცა ჭვრეტად,
დარჩომა და არსიკვდილი მას უმძიმდა მეტისმეტად.
663 – 493
ავთანდილს უთხრა: «ისმენდი, ცნობა მიც თუცა ხელისა,
გითხრა ამბავი ჩემი და ჩემისა დამმარხველისა:
ლხინად მიჩნს შეყრა მოყვრისა, მის შენგან შეუყრელისა.
მე მიკვირს ჩემი სიცოცხლე, ასრე დარჩომა მრთელისა!
665 – 494
ასმათის ნახვა მეამა, ჩემგან დად საესავისა.
წიგნი რა ვნახე, მომართვა ესე საბამი მკლავისა.
მკლავსა შევიბი მაშინვე, მოვიხსენ რიდე თავისა,
იგი უცხო და ღარიბი, მტკიცისა რასმე შავისა».
667 – 495
«მიუწერე: «მზეო, შუქი შენი, შენგან მონაფენი,
გულსა მეცა, გამიცუდდეს სიჩაუქე-სიალფენი;
ხელმან შენნი გავიცადენ სინატიფე-სიტურფენი,
სულთა ნაცვლად სამსახურნი რამცა ვითა გიმუქფენი?!
668 – 496
მაშინ, ოდეს დამარჩინე, სულთა სრულად არ გამყარე,
აწცა ჩემთვის ესე ჟამი მასვე ჟამსა დავადარე;
სამხრე შენი მომივიდა, შემოვიბი მკლავსა გარე,
რომე მართებს სიხარული, ეგზომიმცა რა ვიხარე?!
669 – 497
განაღამცა ვიწინაშე: აჰა რიდე, რომე მთხოვე;
ყაბაჩაცა ასეთივე, ამისებრი ვერა ვპოვე;
დაბნედილსა ნუ დამაგდებ, მიშველე რა, მარგე, მოვე;
სოფელს მყოფსა უშენოსა კაცსა ვისმცა შევეპოვე!»
670 – 498
ქალი ადგა, გამეყარა. დავწევ, ამოდ დამეძინა,
მაგრა შევკრთი, საყვარელი ჩემი ვნახე ძილსა შინა;
გამეღვიძა, აღარა მყვა, სულდგმულობა მომეწყინა,
ღამე ასრე გავათენე, მისი ხმაცა არ მესმინა.
671 – 499
დილასა ადრე სრას მიხმეს, დღე რა ქმნა მწუხრმან ჟამითა;
ავდეგ, ვცნა მათი ამბავი, წასლვა ვქმენ მითვე წამითა;
ვნახე, ორნივე ერთგან სხდეს ხასითა ოდენ სამითა;
რა მივე, მითხრეს დაჯდომა, წინაშე დავჯე სკამითა.
672 – 500
გვიბრძანეს, თუ: «ღმერთმან ასრე დაგვაბერნა, და-ცა-გვლია;
ჟამი გვახლავს სიბერისა, სიყმაწვილე გარდგვივლია;
ყმა არ მოგვცა, ქალი გვივის, ვისგან შუქი არ გვაკლია,
ყმისა არსმა არა გვგავა, ამად ზედა წაგვითვლია.
673 – 501
აწ ქალისა ჩვენისათვის ქმარი გვინდა, სად მოვნახოთ,
რომე მივსცეთ ტახტი ჩვენი, სახედ ჩვენად გამოვსახოთ,
სამეფოსა ვაპატრონოთ, სახელმწიფო შევინახოთ,
არ ამოვსწყდეთ, მტერთა ჩვენთა ხრმალი ჩვენთვის არ ვამახოთ».
674 – 502
ვთქვი: «თქვენი ძისა არასმა გულსა ვით მიეფარების,
მაგრა კმა ჩვენად იმედად, ვინ მზესა დაედარების;
ვისცა სთხოვთ შვილსა სასიძოდ, მას დიდად გაეხარების,
სხვამცა რა გკადრეთ! თვით იცით, მაგას რა მოეგვარების».
676 – 503
დავიწყეთ რჩევა საქმისა, გული მიც, თუცა მელია;
ვთქვი: «ჩემგან დაშლა ამისი არ ითქმის, არსაქმნელია!"
მეფემან ბრძანა: «ხვარაზმშა, ხელმწიფე ხვარაზმელია,
თუ მოგვცემს შვილსა საჩვენოდ, მისებრი არრომელია».
677 – 504
რომე პირველვე დაესკვნა, მათ ესე შეეტყვებოდა;
ერთმანერთსაცა უჭვრეტდეს, სიტყვაცა აგრე სწბებოდა.
ჩემგან დაშლისა კადრება მართ ამბად არ ეგებოდა,
ოდენ დავმიწდი, დავნაცრდი, გული მი და მო კრთებოდა.
678 – 505
დედოფალმან თქვა: «ხვარაზმშა მეფეა მორჭმით მჯდომელი,
მათსამცა შვილსა სასიძოდ ჩვენთვის სხვა სჯობდა რომელი!"
შეცილებამცა ვინ ჰკადრა, რათგან თვით იყო მნდომელი!
მოწმობა დავრთე, დაესკვნა დღე ჩემი სულთა მხდომელი.
679 – 506
გაგზავნეს კაცი ხვარაზმშას წინა შვილისა მთხოელი;
შესთვალეს: «გახდა უმკვიდროდ სამეფო ჩვენი ყოელი;
არს ერთი ქალი საძეო, არ კიდეგასათხოელი,
თუ მოგვცემ შვილსა სამისოდ, სხვასა ნუღარას მოელი».
680 – 507
კაცი მოვიდა, აევსო ჯუბაჩითა და რიდითა,
გახარებოდა ხვარაზმშას სიხარულითა დიდითა;
ებრძანა: «მოგვხვდა ღმრთისაგან, ჩვენ რომე ვინატრიდითა!
თვით მაგისებრსა შვილსამცა ჩვენ ხელსა რასა ვხდიდითა!»
681 – 508
კვლა გაგზავნნეს სხვანი კაცნი სასიძოსა მოყვანებად,
დავედრეს, თუ: «ნუ აყოვნებთ, მოდით ჩვენად ნაბრძანებად».
მე მაშვრალი, ნაბურთალი საწოლს შევე მოსვენებად,
გულსა სევდა შემეყარა, ვიწყე ჭირთა მოპოვნებად».
683 – 509
მეტმან სევდამან მიმწურა გულსა დაცემად დანისად.
ასმათის მონა შემოდგა, მე ვჯე ლაღი და ჯანი სად,
წიგნი მომართვა, ეწერა: «ვინ სჩან ალვისა ტანისად,
ადრე მოდიო, გიბრძანებს, დაუყოვნებლად ხანისად».
684 – 510
შევჯე, წავე, ბაღჩას მივე. ვითა სცნობდე ლხინთა ზომით!
ბაღჩა შევვლე, კოშკი დამხვდა, ასმათ ვნახე ძირსა დგომით;
ვნახე, ვსჭვრეტდი ნატირებად, ცრემლი აჩნდა ღაწვთა წთომით,
რა უმძიმდა, არა ვჰკითხე; ჩემი სჭირდა მისლვა ნდომით.
685 – 511
იგი ვნახე დაღრეჯილი, ესე მეტად დამიმძიმდა.
ვითა წინას შემომცინის, არღა ეგრე გამიღიმდა.
ყოლა სიტყვა არ მომიგო, ოდენ ცრემლთა გარდმოსწვიმდა,
ამით უფრო დამაწყლულა, არა წყლულთა მიაქიმდა.
686 – 512
ჩემნი ერთნი გონებანი მეტად შორად გამიკიდნა,
შინა კოშკად შემიყვანა, ფარდაგსაცა ამიზიდნა.
შევე, ვნახე იგი მთვარე; ჭირმან ყოვლმან უკუმრიდნა,
გულსა შუქნი შემომადგნა, მაგრა გული არ დამიდნა.
687 – 513
იყო არნათლად ნათელი, ფარდაგსა შემომდგომელი;
ებურა მოშლით პიროქრო, მე მივეც რიდე რომელი;
მითვე მწვანითა, უებრო, მიწოლით ტახტსა მჯდომელი,
ცრემლისა ღვარსა მოეცვა პირი, ელვათა მკრთომელი.
688 – 514
ქვე წვა, ვით კლდისა ნაპრალსა ვეფხი პირგამეხებული,
არცა მზე ჰგვანდა, არც მთვარე, ხე ალვა, ედემს ხებული;
ასმათმან დამსვა შორსგვარად გულსა მე ლახვარხებული;
მერმე წამოჯდა წარბშერჭმით, გამწყრალი, გარისხებული.
689 – 515
მიბრძანა: «მიკვირს, რად მოხვე მშლელი პირისა მტკიცისა,
გამწირავი და მუხთალი, შენ, გამტეხელი ფიცისა?!
მაგრა ნაცვალსა პატიჟსა მიგცემსო ზენა, მი-, ცისა!"
ვჰკადრე: «რა გკადრო პასუხი მის ჩემგან მე უიცისა?»
690 – 516
ვთქვი: «პასუხსა ვერას გკადრებ, თუ არა ვსცნობ მე მართალსა:
რა შეგცოდე, რა მიქნია უცნობოსა, ფერნამკრთალსა?"
კვლაცა მითხრა: «რას გეუბნო მტყუანსა და შენ მუხთალსა?
დიაცურად რად მოვღორდი? მე დაუწვავ ამით ალსა.
691 – 517
შენ არ იცი ხვარაზმშასი საქმროდ ჩემად მოყვანება?!
შენ ჯდომილხარ სავაზიროდ, შენი რთულა ამას ნება,
შენ გასტეხე ფიცი ჩემი, სიმტკიცე და იგი მცნება,
ღმერთმან ქმნა და დაგირჩინა ცუდად შენი ხელოვნება!
692 – 518
გახსოვს, ოდეს ჰა¡ჰა¡ზმიდი, ცრემლნი შენნი ველთა ჰბანდეს,
მკურნალნი და დასტაქარნი წამალსაყე მოგიტანდეს?
მამაცისა სიცრუესა, ნეტარ, სხვანი რამცა ჰგვანდეს!
რათგან დამთმე, მეცა დაგთმობ, ვინძი უფრო დაზიანდეს!
693 – 519
ამას ვბრძანებ: ვინცა გინდა ეპატრონოს ინდოეთსა,
ეგრეც მე მაქვს პატრონობა, უგზოს ვლიდენ, თუნდა გზეთსა!
ეგე აგრე არ იქმნების, წა, მომცთარხარ მოსაცეთსა,
აზრნი შენნი შენვე გგვანან, მტყუანსა და შენ აგეთსა!
694 – 520
ცოცხალ ვიყო, შენ ინდოეთს, ღმერთო, ხანი ვერა დაჰყო!
თუ ეცადო დაყოფასა, ხორცთა შენთა სული გაჰყო!
სხვა ჩემებრი ვერა ჰპოვო, ცათამდისცა ხელი აჰყო!"
ესე სიტყვა დაასრულა, ყმა ატირდა, სულთქვნა, აჰყო.
695 – 521
თქვა: «რა მესმა ესე მისგან, მეიმედა მეტისმეტად,
კვლა მიეცა თვალთა ძალი მის ნათლისა ეგრე ჭვრეტად.
აწ დავკარგე; რად არ გიკვირს, რად ცოცხალ ვარ, რად ვარ რეტად?
ვა, სოფელი უხანოო, რად ზი სისხლთა ჩემთა ხვრეტად?!
696 – 522
შევხედენ, ვნახე სასთუნალ მუსაფი გაშლით მდებარე,
ავდეგ ავიღე, ღმრთისა და მერმე მე მათი მქებარე,
ვჰკადრე, თუ: «მზეო, დაგიწვავ, ჩემიცა დაწვი მზე ბარე!
რათგან არ მომკალ, პასუხი ერთაი გკადრო მე ბარე.
697 – 523
რომე გკადრებ, ესე სიტყვა აწ თუ ცუდად ნალიქნია,
ცამცა მრისხავს, მზისა შუქნი ყოლა ჩემთვის ნუ შუქნია!
თუ მაღირსებ გაკითხვასა, ავი არა არ მიქნია».
მან მიბრძანა: «რაცა იცი, თქვიო», თავი დამიქნია.
698 – 524
კვლაცა ვჰკადრე: «მე თუ, მზეო, შენთვის ფიცი გამეტეხოს,
ღმერთმან აწვე რისხვა მისი ზეცით ჩემთვის გაამეხოს!
ვისი გინდა უშენოსა პირი მემზოს, ტანი მეხოს,
მაშა მაშინ რაგვარ დავრჩე, რა ლახვარი გულსა მეხოს?
699 – 525
მე მეფეთა დარბაზს მიხმეს, შექმნეს დიდი ვაზირობა.
მათ წინასვე დაეპირა იმა ყმისა შენი ქმრობა.
დამეშალა, ვერ დავშლიდი, დამრჩებოდა უმეცრობა;
თავსა უთხარ: «მიემოწმე, ჟამად გიჯობს გულმაგრობა».
700 – 526
მემცა დაშლა ვითა ვჰკადრე, რათგან იგი ვერ მიმხვდარა!
არ იცის, თუ ინდოეთი უპატრონოდ არ მომხდარა?
ტარიელ არს მემამულე, სხვასა მართებს არად არა;
ვის მოიყვანს, არა ვიცი, ანუ იგი ვინ მომცდარა?
701 – 527
ვთქვი: «ამითა ვეღარას ვიქმ, ღონე სხვა რა მოვიგვარო»;
თავსა უთხარ: «ნუ მოგიცავ, გონებაო მრავალგვარო!"
მედვა გული მხეცისაებრ, ათასჯერცა მინდორს ვარო,
ვისმცა მივეც თავი შენი, შენვე რადმე არ წამგვარო?!»
702 – 528
სულთა ვჰყიდდი გულისათვის, კოშკი ამად გამებაზრა;
იგი წვიმა და-რე-ნელდა, რომე პირველ ვარდი აზრა;
ვნახე, ძოწსა მარგალიტი გარე ტურფად მოემაზრა.
მიბრძანა, თუ: «ეგე საქმე მემცა მართლად რად მეაზრა?!
703 – 529
არ დავიჯერებ მე შენსა ღალატსა, ორგულობასა,
უარის ქმნასა ღმრთისასა, ამისთვის – არმადლობასა;
იაჯდი თავსა ჩემსა და მორჭმით ინდოეთს ფლობასა!
მე და შენ დავსხდეთ ხელმწიფედ, სჯობს ყოვლსა სიძესძლობასა».
704 – 530
მოლმობიერდა, მომიტკბა გამწყრალი, გამქისებული,
ანუ მზე იყო ქვეყანად, ან მთვარე პირგავსებული;
ახლოს დამისვა, მაღირსა აქამდის არღირსებული;
მეუბნებოდა, დამივსო ცეცხლი ამითა გზებული.
705 – 531
მიბრძანა, თუ: «გონიერი ხამს აროდეს არ აჩქარდეს,
რაცა სჯობდეს, მოაგვაროს, საწუთროსა დაუწყნარდეს;
თუ სასიძო არ მოუშვა, ვა¡ თუ მეფე გაგიმწარდეს,
შენ და იგი წაიკიდნეთ, ინდოეთი გარდაქარდეს!
706 – 532
კვლა თუ სიძე შემოუშვა, მე შემირთოს, იყოს ასდენ,
ერთმანერთსა გავეყარნეთ, ძოწეულნი გაგვიფლასდენ,
მათ მორჭმულთა მოივლინონ, ჩვენ პატიჟნი გაგვიასდენ,
ესე ამბად არ ეგების, რომე სპარსნი გაგვიხასდენ».
707 – 533
მე ვჰკადრე: «ღმერთმან აშოროს მის ყმისა შენი ქმარობა!
რა შემოვიდენ ინდოეთს, შევიგნა მათი მარობა,
უჩვენო ჩემი ძალ-გული და ჩემი მეომარობა:
ასრე დავხოცნე, შეეძლოს აღარას არ სახმარობა!»
708 – 534
მიბრძანა, თუ: «ხამს დიაცი დიაცურად, საქმედედლად,
დიდსა სისხლსა ვერ შეგაქნევ, ვერ ვიქმნები შუა კედლად:
რა მოვიდეს, სიძე მოკალ მისთა სპათა აუწყვედლად!
ქმნა მართლისა სამართლისა ხესა შეიქს ხმელსა ნედლად.
709 – 535
ასრე ქმენ, ჩემო ლომო და მჯობო ყოველთა გმირთაო,
მიპარვით მოკალ სასიძო, ლაშქართა ნუ მოირთაო,
მისთა სპათაცა ნუ დაჰხოც, ზროხათა, ვითა ვირთაო, –
დიადი სისხლი უბრალო კაცმანმცა ვით იტვირთაო?
710 – 536
იგი რა მოჰკლა, ეუბენ პატრონსა, ჩემსა მამასა,
ჰკადრე, თუ: «სპარსთა ვერა ვიქ ინდოეთისა ჭამასა,
ჩემია მკვიდრი მამული, არ მივსცემ არცა დრამასა,
არ დამეხსნები, გაგიხდი ქალაქსა ვითა ტრამასა!»
711 – 537
ჩემი ყოლა ნურა გინდა სიყვარული, ნუცა ნდომა,
ამით უფრო მოგეცემის სამართლისა შენ მოხდომა;
ქმნას მეფემან ყელმოტეხით შემოხვეწა, შემოკვდომა,
ხელთა მოგცემს თავსა ჩემსა, შეგვფერობდეს ერთგან სხდომა».
712 – 538
ესე მეტად მომეწონა თათბირი და გამორჩევა,
ჩემთა მტერთა დავაცადე დასახოცლად ხრმლისა ქნევა;
მერმე ავდეგ წამოსავლად, მან დამიწყო ქვევე წვევა,
მწადდა, მაგრა ვერ შევმართე შეჭიდება, შემოხვევა.
713 – 539
ხანი დავყავ, გავეყარე, მაგრა გავხე ვითა ხელი.
ასმათ წინა ჩამომიძღვა, ჩამდიოდა ცრემლი ცხელი.
ჭირი ბევრჯელ ვიათასე, ლხინი ჩემი ვაერთხელი,
მერმე წასლვა არა მწადდა, ამად მივალ არფიცხელი».
716 – 540
«მოვიდა კაცი: «სასიძო მოვაო», მოსლვა გვახარა,
მაგრა თუ ღმერთი რას უზამს, არა იცოდა, გლახ, არა;
მეფესა მიხვდა სიამე, არ სიტყვა ივაგლახა რა,
მიბრძანა, ახლოს მიმისვა, «მოდიო», თავი დახარა.
717 – 541
მიბრძანა: «ჩემთვის ესე დღე ლხინი და სიხარულია.
გარდავიხადოთ ქორწილი, ხამს ვითა დასა, სრულია;
კაცნი გავგზავნნეთ, მოვიღოთ ყოვლგნით საჭურჭლე სრულია,
უხვად გავსცემდეთ, ვავსებდეთ, სიძუნწე უმეცრულია».
718 – 542
მე გავგზავნენ ყოვლგნით კაცნი საჭურჭლეთა წამომხმელნი;
სასიძოცა მოგვივიდა, იყვნეს ხანსა არდამზმელნი;
შიგნით ჩვენნი გაეგებნეს, გარეთ მოდგეს ხვარაზმელნი;
მათ ლაშქართა ერთგან მყოფთა ვერ იტევდეს ვერცა ხმელნი.
719 – 543
მეფემან ბრძანა: «მოკაზმეთ კარვითა მოედანია,
გამოისვენოს სიძემან, დაყოს ცოტაი ხანია;
მუნ მისად ნახვად გავიდენ უშენოდ სპანი სხვანია,
შენ აქა ნახე, კმარიან აქა ნახვისა კმანია».
720 – 544
მოედანს დავდგი კარვები წითლისა ატლასებისა.
მოვიდა სიძე, გარდახდა, დღე, ჰგვანდა, არს აღვსებისა,
შეიქმნა გასლვა შიგანთა, ჯარია მუნ ხასებისა,
დაიწყეს დგომა ლაშქართა თემ-თემად, დას-დასებისა.
722 – 545
მე დავშვერ, ვითა წესია საურავგარდახდილისა;
შინა წამოვე, მაშვრალსა ქმნა მომდომოდა ძილისა;
მონა მოვიდა, მომართვა წიგნი ასმათის ტკბილისა:
«ადრე მოდიო, გიბრძანებს მსგავსი ალვისა ზრდილისა».
723 – 546
ცხენისაგან არ გარდავხე, წავე ფიცხლად, დავმორჩილდი;
ქალი დამხვდა ნატირები, ვჰკითხე: «ცრემლსა რასა მილდი?"
მითხრა: «შენი შესწრობილი ტირილსამცა ვით ავსცილდი?
გაუწყვედლად ვით გამართლო? რაგვარადმცა გავვაქილდი?!»
724 – 547
შევედით, ვნახეთ ბალიშსა ზედა წარბშერჭმით მჯდომარე;
მზე ვეღარას იქს მის მეტსა, მას გაენათლა რომ არე,
წავდეგ, მიბრძანა: «რასა სდგა? დღე მიგიჩნს წინ საომარე!
ანუ გამწირე, მიტყუე და კვლაცა მოიმცთომარე?!»
725 – 548
მე მეწყინა, აღარა ვთქვი, ფიცხლად გარე შემოვბრუნდი.
უკუვჰყივლე: «აწ გამოჩნდეს, არ მინდოდეს, ვისცა უნდი!
ქალი ომსა რაგვარ მაწვევს, აგრე ვითა დავძაბუნდი!"
შინა მოვე, მოკლვა მისი დავაპირე, არ დავყმუნდი.
726 – 549
ასსა უბრძანე მონასა: «საომრად დაემზადენით!"
შევსხედით, გავვლეთ ქალაქი, არავის გავეცხადენით.
კარავსა შევე, იგი ყმა ვითა წვა, ზარ-მაც თქმად ენით,
უსისხლოდ მოვკალ იგი, გლახ, თუცა ხმდა სისხლთა დადენით.
727– 550
კარვის კალთა ჩახლათული ჩავჭერ, ჩავაკარაბაკე,
ყმასა ფერხთა მოვეკიდე, თავი სვეტსა შეუტაკე.
წინამწოლთა დაიზახნეს, გლოვა მიხვდა საარაკე;
ცხენსა შევჯე, წამო-ცა-ველ; ჯაჭვი მეცვა საკურტაკე.
729 – 551
ხმა დამივარდა, შეიქმნა ზახილი, მოსაწევარი;
წამოვე, წევნა დამიწყეს, დავხოცე ჩემი მდევარი.
ქალაქი მქონდა მაგარი, მტერთაგან მოურევარი,
მუნ შიგან შევე მშვიდობით, ამოდ იგივე მე ვარი!
730 – 552
კაცნი გავგზავნენ, ვაცნობე ყოვლგან ლაშქარსა ყველასა:
«აქა მომმართეთ, ვინცაღა ჩემსა იქმოდეთ შველასა!"
არ გაწყდა მოსლვა მდევართა ღამესა დია ბნელასა,
ჩემი რა ცნიან, სცვიდიან თავებსა მათსა მრთელასა.
731 – 553
ცისკრად ავდეგ, შევეკაზმე; რა გათენდა ღამე დილად,
ვნახენ სამნი დიდებულნი მეფისაგან მოგზავნილად;
ებრძანა, თუ: «ღმერთმან იცის, გამეზარდე ვითა შვილად,
ჩემი ასრე რად შესცვალე სიხარული სიმძიმილად?
732 – 554
ხვარაზმშას სისხლი უბრალო სახლად რად დამადებინე?
თუ ჩემი ქალი გინდოდა, რად არა შემაგებინე?
მე, ბერსა შენსა გამზრდელსა, სიცოცხლე მაარმებინე,
დღედ სიკვდილამდის შენიცა თავი არ მაახლებინე!»
733 – 555
მე შეუთვალე: «მეფეო, ვარ უმაგრესი რვალისა,
თვარა რად მიშლის სიკვდილსა ცეცხლი სირცხვილთა ალისა?
მაგრა, თვით იცით, ხელმწიფე ხამს მქმნელი სამართალისა,
მე, თქვენმან მზემან, მაშოროს ნდომა თქვენისა ქალისა!
734 – 556
იცით, ინდოთა სამეფო რაზომი სრა-საჯდომია,-
ერთიღა მე ვარ მემკვიდრე, – ყველაი თქვენ მოგხდომია:
ამოსწყდა მათი ყველაი, მამული თქვენ დაგრჩომია;
დღესამდის ტახტი უჩემოდ არავის არ მონდომია.
735 – 557
ვერ გათნევ, თქვენმან კეთილმან, აწ ეგე არმართალია:
ღმერთმან არ მოგცა ყმა შვილი, გიზის ერთაი ქალია,
ხვარაზმშა დასვა ხელმწიფედ, დამრჩების რა ნაცვალია?
სხვა მეფე დაჯდეს ინდოეთს, მე მერტყას ჩემი ხრმალია!
736 – 558
შენი ქალი არად მინდა, გაათხოვე, გამარიდე!
ინდოეთი ჩემი არის, არვის მივსცემ ჩემგან კიდე.
ვინცა ჩემსა დამეცილოს, მისით მასცა ამოვფხვრიდე,
სხვას მეშველსა გარეგანსა, მომკალ, ვისცა ვინატრიდე!»
737 – 559
«ესე კაცნი გამეგზავნნეს, გონებასა გავეშმაგე.
რომე მისი ვერა მეცნა, ამას უფრო დავედაგე.
მას ზღუდესა გარდავადეგ, მინდორთაკე რომე ვაგე,
მესმა საქმე საშინელი, თუცა თავი ვერ წავაგე.
739 – 560
გამოჩნდეს ორნი ქვეითნი, მე მივეგებე წინარე,
ქალი ჰყვა ერთსა მონასა, «ვცანმცა, თუ მოღმა ვინ არე».
თავგაგლეჯილი ასმათი, პირსა სისხლჩამომდინარე!
აღარ მიყივლა ღიმილით, არცაღა გამიცინა-რე.
740 – 561
იგი ვნახე, დავებნიე, გონებანი გამიშმაგნა;
შორით უხმე: «რაშიგან ვართ, ანუ ცეცხლმან რად დაგვდაგნა?"
მან საბრალოდ შემომტირნა, ძლივ სიტყვანი გამოაგნა,
მითხრა: «ღმერთმან სიმგრგვლე ცისა ჩვენთვის რისხვით წამოგრაგნა».
741 – 562
ახლოს მიველ, კვლაცა ვჰკითსე: «რაშიგან ვართ? თქვი მართალი!"
კვლა საბრალოდ ამიტირდა, კვლა მოედვა ამით ალი,
დიდხან სიტყვა ვერა მითხრა, მისთა ჭირთა ნაათალი,
მკერდსა წითლად უღებვიდა სისხლი ღაწვთა ნაწვეთალი.
742 – 563
მერმე მითხრა: «მოგახსენებ, ესე რადმცა დაგიმალე?
მაგრა ვითა გაგახარნე, შენცა აგრე შემიწყალე:
ნუ მაცოცხლებ, ნუ დამარჩენ, შემიხვეწე, შემიბრალე,
დამხსენ ჩემსა საწუთროსა, ღმერთსა შენსა მიავალე!»
743 – 564
მიამბო: «ოდეს სასიძო მოჰკალ და ხმა დაგივარდა,
მეფესა ესმა, აიჭრა, მართ მისგან გასატკივარდა,
შენ დაგიზახნა, «მიხმეთო», – ხმამაღლად გახმამყივარდა;
მოგნახეს, შინა ვერ გპოვეს, მით მეფე გამოჩივარდა.
744 – 565
ჰკადრეს: «აქა აღარ არის, კარნი სადმე გაუვლიან».
მეფე ბრძანებს: «ვიცი, ვიცი, მეტად კარგად შემიგნიან:
მას უყვარდა ქალი ჩემი, სისხლნი ველთა მოუღვრიან,
რა ნახიან ერთმანერთი, არშეხედვა ვერ დათმიან.
745 – 566
აწ, თავმან ჩემმან, მას მოვჰკლავ, ჩემად დად ვინცა მადესა!
მე ღმრთისა უთხარ, დაუბამს მას ეშმაკისა ბადესა!
მათ ბოზ-კუროთა ასეთი რა მისცეს, რა უქადესა?
თუ დავარჩინო, ღმერთი ვგმო! მისად პატიჟად მზად ესა».
746 – 567
მის მეფისა წესი იყო: თავი მისი ძვირად ფიცის,
და თუ ფიცის, არ გატეხის, მასვე წამსა დაამტკიცის.
ესე წყრომა მეფისაგან ვისცა ესმა, ვინცა იცის,
მან უამბო დავარ ქაჯსა, ვინ გრძნებითა ცაცა იცის.
747 – 568
დავარს, დასა მეფისასა, უთხრა ვინმე ღმრთისა მტერმან:
«თავი ფიცა ძმამან შენმან, არ დაგარჩენს, იცის ერმან».
მან აგრე თქვა: «უბრალო ვარ, იცის ღმერთმან სახიერმან!
ვისგან მოვკვდე, ვისთვის მოვკვდე, მიიხვედროს იგი ვერ მან».
748 – 569
პატრონი ჩემი აგრევე იყო, წამოხვე შენ ოდეს;
შენეულნივე რიდენი ებურნეს, ტურფად შვენოდეს.
დავარ მოსთქმიდა სიტყვათა, რომელნი არა მსმენოდეს:
«ბოზო, შენ ბოზო, რად მომკალ? ვეჭვ, შენცა არა გლხენოდეს!
749 – 570
როსკიპო, ბოზო დიაცო, საქმრო რად მოაკლვევინე?
ანუ სისხლითა მისითა ჩემი რად მოაზღვევინე?
არ ცუდად მომკლავს ძმა ჩემი. რა გიყავ, რა გაქნევინე?
აწ, ღმერთსა უნდეს, ვერ მიხვდე, ვის ესე დააშლევინე!»
750 – 571
ხელი მიჰყო, წამოზიდნა, თმანი გრძელნი დაუფუშნა,
დაალება, დაალურჯა, მედგრად პირნი მოუქლუშნა.
მან პასუხი ვერა გასცა, ოდენ სულთქვნა, ოდენ უშნა,
ქალმან შავმან ვერა არგო, ვერცა წყლულნი დაუშუშნა.
751 – 572
რა დავარ გაძღა ცემითა, მისითა დალურჯებითა,
წამოდგეს ორნი მონანი პირითა მით ქაჯებითა,
მათ კიდობანი მოჰქონდა, ეუბნეს არ აჯებითა,
მას შიგან ჩასვეს იგი მზე, ჰგავს, იქმნა დარაჯებითა.
752 – 573
მან უთხრა: «წადით, დაკარგეთ მუნ, სადა ზღვისა ჭიპია;
წმიდისა წყლისა ვერ ნახოს მყინვარე, ვერცა ლიპია»;
მათ გაეხარნეს, ხმამაღლად იყივლეს: «იპი, იპია».
ესე ვნახე და არ მოვკვე, არა მგავს არცა სიპია.
753 – 574
ზღვითკე გაარნეს სარკმელნი, მაშინვე გაუჩინარდა.
დავარ თქვა: «მქმნელი ამისი ვინ არ დამქოლოს, ვინ არ და-!
ვირე მომკლვიდეს, მოვკვდები, სიცოცხლე გასაწყინარდა».
დანა დაიცა, მო-ცა-კვდა, დაეცა, გასისხლმდინარდა.
756 – 575
რად არ მიკვირვებ ცოცხალსა, მე ლახვარდაუსობელსა!
აწ იგი მიყავ, რა მმართებს ამისსა მახარობელსა!
ზენაარ, დამხსენ სიცოცხლე სულთადგმადაუთმობელსა!"
საბრალოდ ცრემლსა ადენდა უკლებსა, დაუშრობელსა.
757 – 576
მე უთხარ: «დაო, რად მოგკლა, ანუ რა შენი ბრალია?-
რამცა ვქმენ ნაცვლად, თვით რომე მისი ჩემზედა ვალია!-
აწ თავსა მისად საძებრად მივსცემ, სად კლდე და წყალია».
სრულად გავქვავდი, შემექმნა გული მართ ვითა სალია.
758 – 577
მეტმან ზარმან გამაშმაგა, მომეკიდა ცხრო და თრთოლა;
გულსა უთხარ: «ნუ მოჰკვდები, არას გარგებს ცუდი წოლა,
გიჯობს გაჭრა ძებნად მისად, გავარდნა და ველთა რბოლა.
აჰა ჟამი, ვისცა გინდა ჩემი თანაწამოყოლა!»
761 – 578
შევე, ფიცხლად შევეკაზმე, ცხენსა შევჯე შეკაზმული;
ას სამოცი კარგი მოყმე, ჩემსა თანა ხანდაზმული,
წამომყვა და წამოვედით კართა გარე დარაზმული,
ზღვის პირს მივე, ნავი დამხვდა, მენავემან მნახა ზმული.
762 – 579
ნავსა შევჯე, ზღვასა შევე, ზღვასა შიგან გავალაგდი,
არსით ნავი მომავალი უნახავად არ დავაგდი;
მოველოდი, არა მესმა, შმაგი უფრო გა-ვე-ვშმაგდი,
რომე სრულად მომიძულვა, ღმერთსა თურე ასრე ვსძაგდი.
763 – 580
რომე დავყავ წელიწადი, თვე თორმეტი გამეოცა,
მაგრა მისი მნახავიცა სიზმრივ კაცი არ მეოცა;
თანამყოლი ყველაკაი ამომიწყდა, დამეხოცა,
ვთქვი, თუ: «ღმერთსა ვერას ვჰკადრებ, რაცა სწადდეს, აგრე ვყოცა».
764 – 581
ზღვა-ზღვა ცურვა მომეწყინა, მით გამოვე ზღვისა პირსა,
გული სრულად გამიმხეცდა, არ უსმენდი არც ვაზირსა;
ყველაკაი დამეფანტა, დარჩომოდა რაცა ჭირსა.
კაცსა ღმერთი არ გასწირავს ასრე, მისგან განაწირსა!
765 – 582
ერთაი ესე ასმათი და დამრჩეს ორნი მონანი,
ჩემნი გულისა მდებელნი და ჩემნი შემაგონანი.
მისნი ვერა ვცნენ ამბავნი ვერცა დრამისა წონანი,
ტირილი მიჩნდის ლხინად და მდინდიან ცრემლთა ფონანი».
767 – 583
«ღამით მევლო, მოვიდოდი, ზღვისა პირსა აჩნდეს ბაღნი;
ჰგვანდა ქალაქს ვეახლენით, ცალკერძ იყვნეს კლდეთა ნაღნი;
არ მეამის კაცთა ნახვა, მიდაღვიდეს გულსა დაღნი;
მუნ გარდავხე მოსვენებად, დამხვდეს რამე ხენი ლაღნი.
768 – 584
ხეთა ძირსა მივიძინე, მათ მონათა ჭამეს პური;
მერმე ავდეგ სევდიანი, მიღამებდა გულსა მური:
ვერა მეცნა ეგზომ გრძელად ვერ ჭორი და ვერ დასტური,
ველთა ცრემლი ასოვლებდა, თვალთა ჩემთა მონაწური.
769 – 585
ზახილი მესმა. შევხედენ, მოყმე ამაყად ყიოდა,
შემოირბევდა ზღვის პირ-პირ, მას თურე წყლული სტკიოდა;
ხრმლისა ნატეხი დასვრილი აქვს, სისხლი ჩამოსდიოდა,
მტერთა ექადდა, წყრებოდა, იგინებოდა, ჩიოდა.
771 – 586
ზედა ჯდა შავსა ტაიჭსა, აწ ესე მე მითქს რომელი,
მართ ვითა ქარი მოქროდა გაფიცხებული, მწყრომელი;
მონა მივსწიე, მისისა შეყრისა ვიყავ მნდომელი;
შევსთვალე: «დადეგ, მიჩვენე, ლომსა ვინ გაწყენს, რომელი?»
773 – 587
მას მონასა არა უთხრა, არცა სიტყვა მოუსმინა;
ფიცხლა შევჯე, ჩავეგებე, მე ჩაუსწარ, ჩავე წინა,
ვუთხარ: «დადეგ, გამაგონე, შენი საქმე მეცა მინა!"
შემომხედნა, მოვეწონე, სიარული დაითმინა.
774 – 588
გამიცადა, ღმერთსა ჰკადრა: «შენ ასეთნი ხენი ვით ხენ!"
მერმე მითხრა: «მოგახსენებ, აწ სიტყვანი რომე მკითხენ:
იგი მტერნი გამილომდეს, აქანამდის რომე ვითხენ,
უკაზმავსა მიღალატეს, საჭურველნი ვერ გარ ვითხენ».
775 – 589
მე უთხარ: «დადეგ, დაწყნარდი, გარდავხდეთ ძირსა ხეთასა;
არ შეუდრკების ჭაბუკი კარგი მახვილთა კვეთასა».
თანა წამომყვა, წავედით უტკბოსნი მამა-ძეთასა.
მე გავეკვირვე ჭვრეტასა მის ყმისა სინაზეთასა.
776 – 590
ერთი მონა დასტაქარი მყვა და წყლულნი შეუხვივნა,
ისრის პირნი ამოუხვნა, დაკოდილნი არ ატკივნა.
მერმე ვჰკითხე: «ვინ ხარ, ანუ მკლავმან შენმან ვისგან ივნა?"
საამბობლად დამირიგდა, თავი მისი გაამჩივნა.
777 – 591
პირველ მითხრა: «არა ვიცი, რა ხარ, ანუ რას გამსგავხო?
ანუ ეგრე რამ დაგლია, ანუ პირველ რამ გაგავსო?
რამან შეაქმნა მოყვითანედ, ვარდ-გიშერი რომე რგავსო?
ღმერთმან მისგან ანთებული სანთელიმცა რად დაგავსო?
778 – 592
მულღაზანზარის ქალაქი, ახლა მე მაქვსო რომელი,
ნურადინ-ფრიდონ სახელ მძეს, მეფე ვარ მუნა მჯდომელი;
ესე საზღვარი ჩემია, სადა ხარ გარდამხდომელი,
ცოტა მაქვს, მაგრა ყოველგნით სიკეთემიუწდომელი.
779 – 593
მამის ძმა და მამა ჩემი პაპაჩემმან გაყვნა ოდეს,
ზღვასა შიგან კუნძულია, – ჩემად წილად მას იტყოდეს, –
თვით ბიძასა ჩემსა მიხვდა, ვისთა შვილთა აწ დამკოდეს;
მათვე დარჩა სანადირო, არ მივსცემდი, მომერჩოდეს.
780 – 594
დღეს გამოველ ნადირობას, ზღვისა პირსა ვინადირე,
მუნა გასლვა მომნდომოდა, მით მრეკალი არ ვახშირე;
სპათა უთხარ: «მომიცადეთ, მოვიდოდე მეცა ვირე!"
ხუთთა ოდენ ბაზიერთა მეტი არა დავიჭირე.
781 – 595
ნავითა გაველ, ზღვისაგან შტო რამე გამოვიდოდა.
არ ამოვჰკრეფდი გამყოფთა, ვთქვი: «ჩემთა რად დავრიდო, და-?"
დამეძაბუნნეს, სიმრავლე მე მათი არ გამვიდოდა,
ვნადირობდი და ვიზახდი, ხმა ჩემი არ უდიდოდა.
782 – 596
მართლად იჯავრეს, წუნობა მათი თუ ესე ხმდა ვითა!
გამომაპარნეს ლაშქარნი, გზანი შემიკრნეს ნავითა,
თვით ბიძასძენი ჩემნიცა შესხდეს მათითა თავითა,
ჩემთა გაუხდეს ლაშქართა ომად თავისა მკლავითა.
783 – 597
მათი მესმა, დავინახე ზახილი და ხრმალთა ელვა,
ნავი ვსთხოვე მენავეთა, მით ვიყივლე მე ერთხელ «ვა»,
ზღვასა შეველ, მომეგება მეომარი ვითა ღელვა,
სწადდა, მაგრა ვეღარა ქმნეს ჩემი ზედა წამოქელვა.
784 – 598
კვლა სხვანი დიდნი ლაშქარნი უკანა მომეწეოდეს,
იქით და აქათ მომიხდეს, ერთგნით ვერ მომერეოდეს,
არ მომწურვოდეს წინანი, ზურგით მესროდეს მე ოდეს,
ხრმალსა მივენდევ, გამიტყდა, ისარნი დამელეოდეს.
785 – 599
მომეჯარნეს, ვეღარა ვქმენ, ნავით ცხენი გარდვიხლტუნვე,
ზღვა-ზღვა ცურვით წამოუვე, ჩემი მჭვრეტი გავაცბუნვე;
თანამყოლნი ყველაკანი დამიხოცნეს, დამრჩეს მუნვე,
ვინცა მდევდა, ვერ შემომხდა, მიუბრუნდი, მივაბრუნვე.
786 – 600
აწ იგი იქმნას, რაცაღა ენებოს ღმრთისა წადილსა!
ვეჭვ, ჩემი სისხლი არ შერჩეს, ძალი შემწევდეს ქადილსა!
ოხრად გაუხდი ყოფასა, მათ საღამოსა და დილსა,
უხმობ ყვავთა და ყორანთა, მათ ზედა ვაქნევ ხადილსა!»
787 – 601
ამა ყმამან შემიკვეთა, გული მისკენ მიმიბრუნდა.
მოვახსენე: «აჩქარება შენი ყოლა არა უნდა,
მეცა თანა წამოგყვები, დაიხოცნენ იგი მუნ, და-!
ჩვენ ორთავე მეომარი განაღამცა შეგვიძრწუნდა!»
788 – 602
ესეცა ვუთხარ: «ამბავი ჩემი არ გაგეგონების,
უფრორე წყნარად გიამბობ, თუ ჟამი ჩვენ გვექონების"
მან მითხრა: «ლხინი საჩემო მაგას რა შეეწონების!
დღედ სიკვდილამდის სიცოცხლე შენ ჩემი დაგემონების».
789 – 603
მივედით მისსა ქალაქსა ტურფასა, მაგრა ცოტასა;
გამოეგებნეს ლაშქარნი, ისხმიდეს მისთვის ოტასა,
პირსა იხოკდეს, გაჰყრიდეს ნახოკსა ვით ნაფოტასა,
ეხვეოდიან, ჰკოცნიან ხრმალსა და სალტე-კოტასა.
790 – 604
კვლა მოვეწონე, ვეტურფე მე მისი გარდნაკიდარი;
შემასხმიდიან ქებასა: «მზეო, შენ ჩვენთვის იდარი!"
მივედით, ვნახეთ ქალაქი მისი ტურფა და მდიდარი,
ყველასა ტანსა ემოსა ზარქაში განაზიდარი».
791 – 605
«მოჯობდა, ომი შეეძლო, ხმარება ცხენ-აბჯარისა;
დავკაზმეთ ნავი-კატარღა და რიცხვი სპათა ჯარისა;
კაცი ხმდა, მისთა მჭვრეტთათვის ღონემცა ეაჯა რისა!
აწ გითხრა ომი მოყმისა, მებრძოლთა დამსაჯარისა.
792 – 606
მათი მესმა დაპირება, ჩაბალახთა ჩამობურვა;
ნავი წინა მომეგება, არა ვიცი, შვიდი თუ რვა.
ფიცხლა ზედა შევეჯახე, მათ დაიწყეს ამოდ ცურვა;
ქუსლი ვჰკარ და დაუქციე, დაიზახნეს დიაცურ «ვა».
793 – 607
კვლა სხვასა, მივე, მოვჰკიდე ხელი ნავისა ბაგესა,
ზღვასა დავანთქენ, დავხოცენ, ომიმცა რაღა აგესა!
სხვანი გამექცეს, მიმართეს მათ-მათსა საქულბაგესა;
ვინცა მიჭვრეტდეს, უკვირდა, მაქებდეს, არ მაძაგესა.
794 – 608
ზღვა გავიარეთ, გავედით, შემოგვიტიეს ცხენია,
კვლა შევიბენით, შეიქმნნეს ომისა სიმარცხენია.
მუნ მომეწონნეს ფრიდონის სიქველე-სიფიცხენია:
იბრძვის ლომი და პირად მზე, იგი ალვისაც ხენია.
795 – 609
თვით ორნივე ბიძასძენი მისნი ხრმლითა ჩამოყარნა,
ხელნი წმიდად გარდეკვეთნეს, იგი ასრე ასაპყარნა,
მოიტანნა მხარდაკრულნი, ერთმან ორნი, არ დაყარნა,
მათნი ყმანი გაამტირლნა, მისნი სპანი ამაყარნა.
796 – 610
მათნი ლაშქარნი გაგვექცეს, ვეცენით, გა-ცა-ვფანტენით;
ფიცხლად წაუღეთ ქალაქი, არ თავნი გავაზანტენით;
ქვითა დავლეწეთ წვივები, ჩვენ იგი გავანატენით.
მომკალ, თუ ლარი დალიოთ ან აკიდებით, ან ტენით.
797 – 611
ფრიდონ ნახნა საჭურჭლენი და ბეჭედნი მისნი დასხნა,
თვით ორნივე ბიძასძენი დაპყრობილნი წამოასხნა,
მისთა ნაცვლად სისხლნი მათნი მოღვარნა და ველთა ასხნა;
ჩემი თქვეს, თუ: «ღმერთსა მადლი, ვინ ალვისა ხენი ასხნა!»
798 – 612
მივედით, მოქალაქეთა ზარი ჩნდა, რომე ზმიდიან,
აჯაბთა მქმნელნი მჭვრეტელთა გულსა მუნ დააბმიდიან;
მე და ნურადინს ყველანი ქებასა შეგვასხმიდიან,
გვითხრობდეს: «მკლავთა თქვენთაგან ჯერთ მათნი სისხლნი მიდიან!»
799 – 613
ლაშქარნი ფრიდონს მეფედ და მიხმობდეს მეფეთმეფობით,
თვით თავსა მათსა – მონად და ჩემსა ყველასა – სეფობით;
დაღრეჯით ვიყავ, ვერ მპოვეს ვეროდეს ვარდთა მკრეფობით,
ჩემი ვერ ცნიან ამბავი, მუნ იყო არიეფობით».
800 – 614
«დღესა ერთსა მე და ფრიდონ ნადირობას გამოვედით,
ზღვასა ზედა წაწურვილსა ქედსა რასმე გარდავდეგით;
ფრიდონ მითხრა: «გითხრობ რასმე,- ვთამაშობდით, ცხენსა ვსხედით,-
ერთი რამე საკვირველი მე ვნახეო ამა ქედით».
801 – 615
მე ვჰკითხევდი, ფრიდონ მეტყვის მართ ამბავსა ესოდენსა:
«დღე ერთ მწადდა ნადირობა, შევჯე ამა ჩემსა ცხენსა, –
ზღვათა შიგან იხვსა ჰგავს და ხმელთა ზედა შავარდენსა, –
აქა ვდეგ და თვალს უგებდი ქორსა, იქით განაფრენსა.
802 – 616
ზოგჯერ ზღვითკე მივიხედნი, წავსდგომოდი ამა გორსა;
ზღვასა შიგან ცოტა რამე დავინახე, თუცა შორსა,
ეგრე ფიცხლა სიარული არას ძალუც მისსა სწორსა;
ვერად ვიცან, გონებასა გავეკვირვე ამად ორსა.
803 – 617
ვთქვი: «რა არის, რას ვამსგავსო, მფრინველია ანუ მხეცი?"
ნავი იყო, გარ ეფარა სამოსელი მრავალკეცი;
წინა კაცნი მოზიდვიდეს; თვალი ამად დავაცეცი,
მთვარე უჯდა კიდობანსა, ცა მეშვიდე მასმცა ვეცი.
804 – 618
ამოძვრეს ორნი მონანი, შავნი მართ ვითა ფისანი.
ქალი გარდმოსვეს, სისხონი ვნახენ მისისა თმისანი.
მას რომე ელვა ჰკრთებოდა, ფერნიმცა ჰგვანდეს რისანი!
მან გაანათლა ქვეყანა, გაცუდდეს შუქნი მზისანი!
805 – 619
სიხარულმან ამაჩქარა, ამათრთოლა, და-ცა-მლეწა,
იგი ვარდი შემიყვარდა, რომე თოვლსა არ ეხეწა;
დავაპირე შეტევება, ვთქვი: «წავიდე მათკე მე, წა-,
ჩემსა შავსა სულიერი რამცა ვითა გარდეხვეწა!»
806 – 620
ცხენი გავქუსლე, იქმოდა შამბი ხმასა და ხრიალსა,
ვეღარ მიუსწარ, გამესწრნეს, რაზომცა ვსცემდი წრტიალსა.
ზღვის პირსა მივე, შევხედენ, ჩნდა ოდენ მზისა ტიალსა,
გამშორვებოდეს, წამსლვოდეს, ამისთვის დავეწვი ალსა».
807 – 621
ესე მესმა ფრიდონისგან, მომემატა ცეცხლთა სიცხე,
ცხენისაგან გარდავიჭერ, თავი სრულად გავიკიცხე,
ჩემთა ღაწვთა დანადენი მე ჩემივე სისხლი ვიცხე.
უთხარ: «მომკალ, უჩემოსა ენახამცა ვისცა ისც ხე?!»
808 – 622
ესე ჩემგან გაუკვირდა ფრიდონს, უცხოდ ეუცხოვა,
მაგრა მეტად შევებრალე, ტირილითა მესათნოვა;
თვალთათ ვითა მარგალიტი ცრემლი ცხელი გარდმოთოვა,
ვითა შვილი დამადუმა, მემუდარა, შემეპოვა.
809 – 623
«ვაგლახ მეო, რა გიამბე ფათერაკად, მცთარმან, შმაგად!"
მოვახსენე: «ნურა გაგვა, ნუ ინავღლი მაგას მაგად!
იგი მთვარე ჩემი იყო, მით მედების ცეცხლი მდაგად;
აწ გიამბობ, რათგან თავი გინდა ჩემად ამხანაგად».
810 – 624
ფრიდონს უთხარ ყველაკაი ჩემი, თავსა გარდასრული.
მან მითხრა, თუ: «რას ვიტყოდი მოცთომილი, გაბასრული!
შენ, მაღალი ინდოთ მეფე, ჩემსა რადმე ხარ მოსრული,
სახელმწიფო საჯდომი და ტახტი გმართებს, სრაცა სრული».
811 – 625
კვლაცა მითხრა: «ვისცა ღმერთი საროს მორჩსა ტანად უხებს,
მას ლახვარსა მოაშორვებს, თუცა პირველ გულსა უხებს,
იგი მოგვცემს წყალობასა მისსა, ზეცით მოგვიქუხებს,
ჭირსა ლხინად შეგვიცვალებს, არაოდეს შეგვაწუხებს».
812 – 626
წამოვედით ნატირებნი, სრას დავსხედით თავისწინა;
ფრიდონს უთხარ: «ჩემი შემწე შენგან კიდე არავინ-ა,
ვითა ღმერთმან შენი მსგავსი სოფლად არა მოავლინა,
მაშა, რათგან შეგემეცნე, ამის მეტი რად რა მინა?
813 – 627
არ ავი გესვა მოყვარე, ჟამი თუ მომხვდეს ჟამისად,
ენა, გონება მახმარე გამოსარჩევლად ამისად:
რა მოვაგვარო, რა მიჯობს სალხენლად ჩემად და მისად?
თუ ვერას ვარგებ, ვიქმნები ვერდამყოფელი წამისად».
814 – 628
მან მითხრა: «ბედი ღმრთისაგან მიჯობსღა ამას რომელი?
მოსრულხარ ჩემად წყალობად მეფე ინდოეთს მჯდომელი;
მემცა რად ვიყავ ამისთვის მადლისა რასმე მნდომელი?
ერთი ვარ მონა მონებად წინაშე თქვენსა მდგომელი.
815 – 629
ესე ქალაქი გზა არის ნავთა, ყოველგნით მავალთა,
შემომკრებელი ამბავთა უცხოთა რათმე მრავალთა;
აქა მოგესმის წამალი, შენ რომე დაუწვავ ალთა.
ნუთუ ქმნას ღმერთმან გარდასვლა მაგ შენთა ჭირთა და ვალთა!
816 – 630
ჩვენ გავგზავნნეთ მენავენი, რომელთაცა კვლა უვლია,
მოგვინახონ იგი მთვარე, ვისთვის ჭირი არ გვაკლია;
მუნამდისცა მოიჭირვე,- გონებამან არ დაგლია.
ყოლა ჭირი არ ეგების, თუმცა ლხინმან არ დასძლია».
818 – 631
კაცნი იხმნა მასვე წამსა, ესე საქმე დავიურვეთ,
უბრძანა, თუ: «ნავებითა წადით, ზღვა-ზღვა მოიცურვეთ,
მოგვინახეთ, საყვარელსა მისსა მისთვის მოასურვეთ;
თავთა ჭირი უათასეთ, რადმც უშვიდეთ, რადმცა ურვეთ?»
822 – 632
აჩინნა კაცნი, სადაცა სადგურნი ნავთა სჩენოდეს;
უბრძანა: «ძებნეთ ყოველგან, რაცა ვის მისი გსმენოდეს».
მოლოდნა მიჩნდა სალხინოდ, პატიჟნი მო-რე-მლხენოდეს.
უმისოდ ლხინი მინახავს, ამა დღისათვის მრცხვენოდეს!
823 – 633
ფრიდონ საჯდომნი დამიდგნა ადგილსა საპატრონოსა,
მითხრა, თუ: «მცთარვარ, აქამდის, ვერ მივხვდი გასაგონოსა:
ხარ დიდი მეფე ინდოთა, რა ვით ვინ მოგაწონოსა!
ვინ არის კაცი, რომელმან თავი არ დაგამონოსა?!»
825 – 634
რას ვაგრძელებდე! მოვიდეს ყოვლგნით ამბისა მცნობელნი,
ცუდნი და ცუდთა ადგილთა თავისა დამაშრობელნი;
ვერა ვერ ეცნა, ვერ იყვნეს ვერას ამბისა მბობელნი,
მე უფრო მდინდეს თვალთაგან კვლა ცრემლნი შეუშრობელნი.
827 – 635
მე ფრიდონს უთხარ: «ესე დღე ვითა მესაზაროების,
ამისად მოწმად ღმერთი მყავს, სათქმელად მეუცხოების;
უშენოდ მყოფსა ღამე და დღეცა მესაღამოების,
დახსნილვარ ლხინსა ყოველსა, მით გული ჭირსა მოების.
828 – 636
მაშა მე მისსა ამბავსა რათგან აღარას მოველი,
ვეღარ ვიქმნები, გამიშვი, ვარ ფარმანისა მთხოველი!"
ფრიდონს რა ესმა, ატირდა, სისხლითა მოერწყო ველი;
მითხრა, თუ: «ძმაო, დღესითგან ცუდ ჩემი ლხინი ყოველი!»
829 – 637
თუცა დია მოიჭირვეს, ვერცა ეგრე დამიჭირეს;
მისთა სპათა მუხლმოყრილთა თავი მათი ჩემკერძ ირეს,
მეხვეოდეს, მაკოცებდეს, ატირდეს და ამატირეს:
«ნუ წახვალო, დაგემონნეთ, სიცოცხლეა ჩვენი ვირეს!»
830 – 638
ეგრე უთხარ: «თქვენი გაყრა მეცა დია მეძნელების,
მაგრა ლხინი უმისოსა ჩემგან ძნელად გაიძლების;
ჩემსა ტყვესა ვერ გავსწირავ, თქვენცა დია გებრალების,
ნუვინ მიშლით, არ დავდგები, არცა ვისგან დამეშლების».
832 – 639
მერმე ფრიდონ მოიყვანა, მიძღვნა ესე ჩემი ცხენი,
მითხრა: «ხედავ პირი მზისა, თქვენ საროსა ეგეც ხენი,
ვიცი, მეტი არა გინდა, ძღვენნი რადმცა გავკიცხენი?
თვით ამანვე მოგაწონნეს სახედრობა-სიფიცხენი».
833 – 640
ფრიდონ გამომყვა, წავედით, ორთავე ცრემლნი ვღვარენით;
მუნ ერთმანერთსა ვაკოცეთ, ზახილით გავიყარენით.
სრულად ლაშქარნი მტიროდეს გულითა მართლად, არ ენით.
გაზრდილ-გამზრდელთა გაყრასა ჩვენ თავნი დავადარენით.
834 – 641
ფრიდონისით წამოსრულმან, წავე ძებნად, კვლა ვიარე,
რომე არა არ დამირჩა ხმელთა ზედა, ზღვათა გარე,
მაგრა მისსა მნახავსაცა კაცსა ვერას შევეყარე;
გული სრულად გამიშმაგდა, თავი მხეცთა დავადარე.
835 – 642
ვთქვი, თუ: «ჩემი აღარაა სიარული, ცუდი ცურვა,
ნუთუ მხეცთა სიახლემან უკუმყაროს გულსა ურვა!"
მონათა და ამა ასმათს სიტყვა უთხარ შვიდი თუ რვა:
«ვიცი, რომე დამირჯიხართ, დია გმართებს ჩემი მდურვა.
836 – 643
აწ წადით და მე დამაგდეთ, ეტერენით თავთა თქვენთა,
ნუღარ უჭვრეტთ ცრემლთა ცხელთა, თვალთა ჩემთათ მონადენთა!"
რა ესენი მოისმენდეს საუბართა ესოდენთა,
მითხრეს: «ჰა¡ჰა¡, რასა ჰბრძანებ, ნუ მოასმენ ყურთა ჩვენთა!
837 – 644
უშენოსა ნუმცა ვნახავთ ნუ პატრონსა, ნუ უფალსა!
ნუთუ ღმერთმან არ გაგვყარნეს ცხენთა თქვენთა ნატერფალსა!
თქვენ გიჭვრეტდეთ საჭვრეტელსა შვენიერსა, სატურფალსა!"
თურე ბედი მოაღაფლებს კაცსა ეგზომ არღაფალსა.
838 – 645
ვეღარ გავგზავნენ, სიტყვანი მესმნეს მონათა ჩემთანი,
მაგრა დავყარენ არენი მე კაცრიელთა თემთანი;
სახლად საყოფნი მიმაჩნდეს თხათა და მათ ირემთანი.
გავიჭერ, სრულად დავტკებნენ ქვე მინდორნი და ზე მთანი.
839 – 646
ესე ქვაბნი უკაცურნი ვპოვენ, დევთა შეეკაფნეს,
შემოვები, ამოვსწყვიდენ, ყოლა ვერას ვერ მეხაფნეს;
მათ მონანი დამიხოცნეს, ჯაჭვნი ავად მოექაფნეს.
საწუთრომან დამაღრიჯა, ცქაფნი მისნი კვლა მეცქაფნეს.
844 – 647
აჰა, ძმაო, მაშინდითგან აქა ვარ და აქა ვკვდები;
ხელი მინდორს გავიჭრები, ზოგჯერ ვტირ და ზოგჯერ ვბნდები,-
ესე ქალი არ დამაგდებს, არს მისთვისვე ცეცხლნადები,-
ჩემად ღონედ სიკვდილისა მეტსა არას არ ვეცდები!
845 – 648
რომე ვეფხი შვენიერი სახედ მისად დამისახავს,
ამად მიყვარს ტყავი მისი, კაბად ჩემად მომინახავს;
ესე ქალი შემიკერავს, ზოგჯერ სულთქვამს, ზოგჯერ ახავს;
რათგან თავი არ მომიკლავს, ხრმალი ცუდად მომიმახავს.
846 – 649
მისსა ვერ იტყვის ქებასა ყოველი ბრძენთა ენები;
მას დაკარგულსა ვიგონებ მე, სიცოცხლისა მთმენები;
მას აქათ ვახლავ ნადირთა, თავსა მათებრვე მხსენები;
სხვად არას ვიაჯ ღმრთისაგან, ვარ სიკვდილისა მქენები».
848 – 650
პირსა იცა, გაიხეთქა: ღაწვი, ვარდი აიხეწა,
ლალი ქარვად გარდაიქცა, ბროლი სრულად დაილეწა;
ავთანდილსცა ცრემლი წასდის წამწამთაგან ერთსახე, წა-;
მერმე ქალმან დაადუმა, მუხლმოყრილი შეეხვეწა.
849 – 651
ტარიელ უთხრა ავთანდილს, ასმათის დადუმებულმან:
«შენ ყველაკაი გაამე მე ვერას ვერ ამებულმან;
გიამბე ჩემი ამბავი სიცოცხლეგაარმებულმან,
აწ წადი, ნახე შენი მზე ნახვისა მოჟამებულმან».
850 – 652
ავთანდილ უთხრა: «მე შენი გაყრა არ მომეთმინების;
თუ გაგეყრები, თვალთაგან ცრემლიცა დამედინების.
მართალსა გითხრობ, ამისი კადრება ნუ გეწყინების,
შენ ვისთვის ჰკვდები, მაგითა მას არა არ ელხინების.
851 – 653
რა აქიმი დასნეულდეს, რაზომ გინდა საქებარი,
მან სხვა უხმოს მკურნალი და მაჯაშისა შემტყვებარი,
მას უამბოს, რაცა სჭირდეს სენი, ცეცხლთა მომდებარი:
სხვისა სხვამან უკეთ იცის სასარგებლო საუბარი.
852 – 654
რაცა გითხრა, მომისმინე, ბრძენი გეტყვი, არა ხელი:
ასი გმართებს გაგონება, არ გეყოფის, არ, ერთხელი;
კარგად ვერას ვერ მოავლენს კაცი აგრე გულფიცხელი.
აწ მე მინდა ნახვა მისი, ვისგან დამწვავს ცეცხლი ცხელი.
853 – 655
იგი ვნახო, სიყვარული მისი ჩემთვის დავამტკიცო;
მოვახსენო, რაცა მეცნას, მეტი საქმე არა მიცო;
შენ გენუკევ, შემაჯერო, ღმერთი იღმრთო, ცაცა იცო,
ერთმანერთი არ გავწიროთ, მაფიცო და შემომფიცო.
854 – 656
რომე აქათ არ წახვიდე, შენ თუ ამას შემეპირო,
მეცა ფიცით შეგაჯერებ, არასათვის არ გაგწირო,
კვლა მოვიდე შენად ნახვად, შენთვის მოვკვდე, შენთვის ვირო,
ღმერთსა უნდეს, ვისთვის ჰკვდები, მისთვის ეგრე არ გატირო».
855 – 657
მან მიუგო: «უცხოს უცხო აგრე ვითა შეგიყვარდი?
გასაყრელად გეძნელები, იადონსა ვითა ვარდი;
რაგვარამცა დაგივიწყე, რაგვარამცა უკუმქარდი!
ღმერთმან ქმნას და კვლაცა გნახო ალვა მორჩი, განაზარდი.
856 – 658
პირი შენი ნახვად ჩემად თუ მობრუნდეს, ტანი იხოს,
გული მინდორს არ გაიჭრეს, არ ირმოს და არცა ითხოს;
თუ გიტყუო, მოგაღორო, ღმერთმან რისხვით გამიკითხოს!
შენმან ჭვრეტა-სიახლემან მომაქარვოს სევდა, მითხოს!»
859 – 659
ამაზედა შეიფიცნეს მოყვარენი გულსადაგნი,
იაგუნდნი ქარვისფერნი, სიტყვაბრძენნი, ცნობაშმაგნი;
შეუყვარდა ერთმანერთი, სწვიდეს მიწყივ გულსა დაგნი,
მას ღამესა ერთგან იყვნეს შვენიერნი ამხანაგნი.
860 – 660
ავთანდილცა მასვე თანა ტიროდა და ცრემლი ღვარა;
რა გათენდა, წამოვიდა, აკოცა და გაეყარა;
ტარიელს თუ ვით ეწყინა, რა ქმნას, ამას ვერ მიმხვდარა;
ავთანდილცა ჩატიროდა, შამბი შიგან ჩაიარა.
861 – 661
ავთანდილს ასმათ ჩამოჰყვა, ზენარით ეუბნებოდა,
მუხლთა უყრიდა, ტიროდა, თითითა ეხვეწებოდა,
ადრე მოსლვასა ვედრებდა, მართ ვითა ია ჭნებოდა;
მან უთხრა: «დაო, უთქვენოდ სხვა რამცა მეგონებოდა!
862 – 662
ადრე მოვალ, არ გაგწირავ, არას დავზამ შინა ხანსა,
ოდენ სხვაგან არ წავიდეს, ნუსად არებს იმა ტანსა;
აქათ ორ თვე არ მოვიდე, ვიქ საქმესა დაუგვანსა,
შეიგენით, მიცემულვარ ჭირსა რასმე თანისთანსა»
863 – 663
იგი მუნით წარმოსრული სევდამანცა განა მოკლა!
პირსა იხოკს, ვარდსა აპობს, ხელი მისი გაამხოკლა;
სისხლსა, მისგან დადენილსა, მხეცი ყოვლი გაამლოკლა;
მისმან ფიცხლა სიარულმან შარა გრძელი შეამოკლა.
864 – 664
მუნ მივიდა, სადა იგი მისნი სპანი დაეყარნეს.
ნახეს, იცნეს; რაგვარაცა მართებს, აგრე გაეხარნეს.
შერმადინსცა ახარებდეს, ფიცხლა კაცთა თავნი არნეს:
«მოვიდაო, აქანამდის ვისთვის ლხინნი გაგვემწარნეს!»
865 – 665
გაეგება, მოეხვია, ზედა დასდვა პირი ხელსა,
აკოცებდა, სიხარულით ცრემლსა ღვრიდა ველთა მრწყველსა;
ესე თქვა, თუ: «ნეტარ, ღმერთო, ცხადსა ვხედავ ანუ ბნელსა?
მე ვით ღირს ვარ ამას, რომე თვალნი ჩემნი გჭვრეტდენ მრთელსა!»
866 – 666
ყმამან მდაბლად მოიკითხა, ზედა დასდვა პირი პირსა;
უბრძანა, თუ: «ღმერთსა ვმადლობ, შენ თუ ჭირად არა გჭირსა!"
დიდებულთა თაყვანისსცეს, აკოცებდეს, ვინცა ღირსა,
ზარსა სცემდეს, უხაროდა უფროსსა და თუნდა მცირსა.
867 – 667
მოვიდეს, სადა საყოფად სახლი დგა მუნ აგებული.
მოვიდა ნახვად ყოველი მის ქალაქისა კრებული.
მაშინვე დაჯდა ნადიმად მორჭმით ლაღი და შვებული.
ენა მის დღისა შვებასა ყოლა ვერ იტყვის კლებული.
868 – 668
შერმადინს უთხრა, უამბო ყოველი მისგან ნახული,
ანუ ვით პოვა იგი ყმა, მისგანვე მზედ დასახული.
ავთანდილს ცრემლი უყოფდა, უბნობდა თვალდაფახული:
«უმისოდ მყოფსა სწორად მიჩნს ჩემთვის დარბაზი და ხული».
869 – 669
მან ამბავი შინაური ყველაკაი მოახსენა:
«შენი წასლვა არვინ იცის, რაცა მითხარ, აგრე ვქმენა!"
მას დღე მუნით არ წავიდა, ინადიმა, გაისვენა,
ცისკრად შეჯდა, გაემართა, დღე რა მზემან გაათენა.
870 – 670
არცაღა დაჯდა ნადიმად, არცა ქმნად კვლა ხალვათისა;
შერმადინ მახარობელი წავა მისლვისა მათისა,
ფიცხლა წავიდა, სავალი სამ დღე ვლო დღისა ათისა.
მას ლომსა ნახვა უხარის მის მზისა მოკამათისა.
871 – 671
შესთვალა: «მეფე უკადრი ხარმცა მორჭმით და დიდობით!
ამა საქმესა ვიკადრებ შიშით, კრძალვით და რიდობით:
მის ყმისა ვერას ვერ მცნობი უხმობდი თავსა ფლიდობით,
აწ ვცან და გაცნევ ყველასა, მოვალ შვებით და მშვიდობით».
873 – 672
როსტევან – მეფე უკადრი, მორჭმული, შეუპოველი.
შერმადინ მოციქულობა თვით მოახსენა ყოველი:
«ავთანდილ მოვა წინაშე, მის ყმისა ვისმე მპოველი».
ბრძანა: «ვცან ჩემი ღმრთისაგან სააჯო და სათხოველი».
875– 673
თინათინს ჰკადრა შერმადინ, ნათელსა დაუღამოსა:
«ავთანდილ მოვა წინაშე, გკადრებს ამბავსა ამოსა».
იგი მით აკრთობს ელვასა, მზისაცა უთამამოსა,
მას საბოძვარი უბოძა, მისი ყველაი დამოსა.
876 – 674
მეფე შეჯდა, გაეგება ყმასა, მუნით მომავალსა;
ამას პირმზე მეფისაგან ივალებდა ვითა ვალსა.
მიეგება, მოეგება მხიარული გულმხურვალსა,
დიდებულთა ჯარისაგან ზოგი ჰგვანდა ვითა მთრვალსა.
878 – 675
რა მიეახლა, გარდახდა ყმა, თაყვანისსცა მეფესა;
აკოცა როსტან, მიმხვდარმან ნიშატთა სიიეფესა;
გულმხიარულნი, შვებულნი მივლენ დარბაზსა სეფესა;
მის ყმისა მოსლვა უხარის ყოველსა შემომკრეფესა.
879 – 676
მას ავთანდილ თაყვანისსცა, ლომთალომმან მზეთამზესა.
მუნ ბროლი და ვარდ-გიშერი გაეტურფა სინაზესა.
პირი მისი უნათლეა სინათლესა ზესთაზესა,
სახლ-საყოფი არა მართებს, ცამცა გაიდარბაზესა!
880 – 677
მას დღე დასხდეს ნადიმობად, გაამრავლეს სმა და ჭამა;
ყმასა მეფე ასრე უჭვრეტს, ვითა შვილსა ტკბილი მამა.
მათ ორთავე აშვენებდა, ფიფქსა – თოვნა, ვარდსა – ნამა.
უხვად გასცეს საბოძვარი, მარგალიტი, ვითა დრამა.
881 – 678
სმა გარდახდა, თავის-თავის გაიყარნეს მსმელნი შინა;
დიდებულნი არ გაუშვნეს, ყმა დაისვეს ახლოს წინა;
მეფე ჰკითხავს, იგი ჰკადრებს, რაცა ჭირი დაეთმინა,
მერმე მისი, უცნობოსა, რა ენახა, რა ესმინა.
883 – 679
«მას ვახსენებდე, ნუ გიკვირს, თქმა მჭირდეს მიწყივ ახისა!
მზე თუ ვთქვა მსგავსი მისი და ანუ მისისა სახისა,
ვინ უნახავქმნის გონება ყოველთა კაცთა მნახისა;
ვარდი დამჭნარი ეკალთა შუა, შორს მყოფი, ახ, ის-ა!»
884 – 680
რა ჭირი კაცსა სოფელმან მოუთმოს მოუთმინამან,
ქაცვი ლერწამმან, ზაფრანა იმსგავსოს ფერად მინამან.
ავთანდილ, მისმან მხსენებმან, ღაწვი ცრემლითა მინა მან,
წვრილად უამბო ამბავი მან, მისმან მონასმინამან:
885 – 681
«ქვაბნი ომითა წაუხმან, სახლად აქვს დევთა სახლები,
საყვარელისა მისისა ქალი ჰყავს თვით ნაახლები,
ვეფხისა ტყავი აცვია, ცუდად უჩნს სტავრა-ნახლები,
არღარა ნახავს სოფელსა, ცეცხლი სწვავს ახალ-ახლები».
886 – 682
რა დაასრულა ამბავი, საქმე მისისა ჭირისა,
ნახვა მის მზისა ნათლისა, მის, თვალად არდუხჭირისა,
იამა, ქება ვარდისა, ბროლისა განაჭვირისა:
«ეგე კმა სიმხნე სიმხნისად, რადღა ხარ მომხვეჭი რისა!»
887 – 683
გამხიარულდა თინათინ ამა ამბისა სმენითა.
მას დღე იხარებს სმისა და ჭამისა არმოწყენითა,
კვლა საწოლს დახვდა მის მზისა მონა სიტყვითა ბრძენითა:
მისლვა ებრძანა, ეამა, თქმა არ ეგების ენითა.
888 – 684
ყმა წავიდა მხიარული, ლმობიერი, არ გამწყრალი,
ლომი მინდორს ლომთა თანა მინდორს რული, ფერნამკრთალი,
ყმა სოფლისა ხასიათი, ჯავარსრული, მრავალწყალი,
მაგრა ჰქონდა გულისათვის გული გულსა განაცვალი.
889 – 685
მზე უკადრი ტახტსა ზედა ზის მორჭმული, არნადევრი,
წყლად ევფრატსა უხვად ერწყო ედემს რგული ალვა მჭევრი,
ბროლ-ბალახშსა აშვენებდა თმა გიშერი, წარბი ტევრი.
მე ვინ ვაქებ? ათენს ბრძენთა, ხამს, აქებდეს ენა ბევრი!
890 – 686
ყმა მხიარული წინაშე დასვა სკამითა მისითა;
სხენან სავსენი ლხინითა, ორთავე შესატყვისითა;
უბნობენ ლაღნი, წყლიანნი არა სიტყვითა მქისითა;
უთხრა: «ჰპოვეა, პატიჟნი ნახენ ძებნითა ვისითა?»
891 – 687
ჰკადრა: «რა კაცსა სოფელმან მისცეს წადილი გულისა,
ხსოვნა არა ხამს ჭირისა, ვით დღისა გარდასრულისა.
ვპოვე ხე, ტანი ალვისა, სოფლისა წყლითა რწყულისა,
მუნ პირი, მსგავსი ვარდისა, მაგრა აწ ფერნაკლულისა.
892 – 688
მუნ სარო, მსგავსი ვარდისა, ვნახე, მისჭირდა, მი-, ნები;
იტყვის: «დავკარგე ბროლი და სადა რთავს ბროლსა მინები».
მით ვიწვი, რათგან ჩემებრვე ცეცხლი სწვავს მოუთმინები».
მერმე კვლა ჰკადრა ამბავი მან, მისგან მონასმინები.
893 – 689
სიარულსა მისგან ძებნად, სრულ პატიჟთა მოსთვლის, ჭირსა;
მერმე ჰკადრა, საწადლისა ღმერთმან პოვნა ვით აღირსა:
«საწუთრო და სოფელს ყოფა, კაცი უჩნსო, ვით ნადირსა,
ოდენ ხელი მხეცთა თანა იარების მინდორს, ტირსა.
895 – 690
ნუ მკითხავ, ქება რა გკადრო, ჩემგან რა გაგეგონების?
მისსა მნახავსა ნახული აღარა მოეწონების;
თვალი მჭვრეტელი, ვით მზისა ციაგსა, დაეღონების;
ვარდი შექმნილა ზაფრანად, აწ ია შეიკონების!»
896 – 691
წვრილად ჰკადრა, რა იცოდა – რა ნახულად, რა ნასმენად:
«ვითა ვეფხსა წავარნა და ქვაბი აქვსო სახლად, მენად;
ქალი ახლავს საყვარლისა სულთა დგმად და ჭირთა თმენად».
ვა, სოფელმან სოფელს მყოფი ყოვლი დასვა ცრემლთა დენად!
897 – 692
ქალსა რა ესმა ამბავი, მიხვდა წადილი ნებისა,
განათლდა პირი მთვარისა, ვით ნათლად ნავანებისა;
იტყვის: «რა უთხრა პასუხი მას სათნებლისა თნებისა,
რაა წამალი მისისა წყლულისა განკურნებისა?»
899 – 693
ყმა ეტყვის: «ვის აქვს მინდობა კაცისა მომცქაფავისა?
მან ჩემთვის დაწვა თავისა დადვა, არდასაწვავისა;
დრო დამიც ჩემგან მისლვისა, მითქვამს დადება თავისა,
მზე შემიფიცავს თავისა, ჩემგან მზედ სახედავისა.
900 – 694
ხამს მოყვარე მოყვრისათვის თავი ჭირსა არ დამრიდად,
გული მისცეს გულისათვის, სიყვარული გზად და ხიდად;
კვლა მიჯნურსა მიჯნურისა ჭირი უჩნდეს ჭირად დიდად,
აჰა, მაქვსმცა უმისოსა ლხინი არმად, თავი ფლიდად!»
901 – 695
მზე ეტყვის: «მომხვდა ყოველი ჩემი წადილი გულისა:
პირველ, შენ მოხვე მშვიდობით, მპოვნელი დაკარგულისა,
მერმე, ზრდა სიყვარულისა გაქვს, ჩემგან დანერგულისა,
ვპოვე წამალი გულისა, აქამდის დადაგულისა!
902 – 696
საწუთრო კაცსა ყოველსა ვითა ტაროსი უხვდების:
ზოგჯერ მზეა და ოდესმე ცა რისხვით მოუქუხდების.
აქამდის ჭირი ჩემზედა აწ ესე ლხინი უხვდების,
რათგან შვება აქვს სოფელსა, თვით რად ვინ შეუწუხდების?
903 – 697
შენ არგატეხა კარგი გჭირს ზენაარისა, ფიცისა.
ხამს გასრულება მოყვრისა სიყვარულისა მტკიცისა,
ძებნა წამლისა მისისა და ცოდნა ხამს უიცისა,
ჩემი თქვი, რა ვქმნა ბნელქმნილმან, მზე მიმეფაროს, მი-, ცისა?»
904 – 698
ყმამან ჰკადრა: «სიახლითა შევრთე ჭირი შვიდსა მე რვა,
ცუდი არის დამზრალისა გასათბობლად წყლისა ბერვა,
ცუდი არის სიყვარული, ქვეით კოცნა, მზისა წვერვა,
თუ გეახლო, ერთხელ ვა¡ და, რა მოგშორდე, ათასჯერ ვა!
905– 699
ვა¡ თუ გავიჭრე, გაჭრილსა სადა, გლახ, დამწვავს სამ ალი!
გული ძეს საგნად ისრისა, მესრის საკრავად სამალი;
დრო სიცოცხლისა ჩემისა დღისაღა ჩანს ნასამალი;
მალვა მწადს, მაგრა გარდახდა ჟამი პატიჟთა სამალი!
906 – 700
მესმა თქვენი ნაუბარი, გავიგონე, რაცა ჰბრძანე!
ვარდსა ქაცვი მოაპოვნებს, ეკალთამცა რად ვეფხანე!
მაგრა, მზეო, თავი მზესა ჩემთვის სრულად დააგვანე,
სიცოცხლისა საიმედო ნიშანი რა წამატანე!»
909 – 701
ყმა ტკბილი და ტკბილქართული, სიკეთისა ხელის მხდელი,
ამაზედა ეუბნების, ვით გაზრდილსა ამო მზრდელი;
ქალმან მისცნა მარგალიტნი, სრულქმნა მისი საწადელი,
ღმერთმან ქმნას და გაუსრულდეს ლხინი ესე აწინდელი!
910 – 702
რა სჯობს, რა კაცმან გიშერი ბროლ-ლალსა თანა ახიოს,
ანუ ბაღს ალვა საროსა ახლოს რგოს, მორწყოს, ახიოს,
მისსა მჭვრეტელსა ალხინოს, ვერმჭვრეტსა ავაგლახიოს!
ვა¡ მოყვარისა გაყრილსა, ახი ოს ეყოს, ახი ოს!
912 – 703
მათ მიხვდა ლხინი ყოველი ერთმანერთისა ჭვრეტითა.
ყმა წამოვიდა გაყრილი, მივა გულითა რეტითა.
მზე ტირს სისხლისა ცრემლითა, ზღვისაცა მეტისმეტითა.
იტყვის: «ვერ გაძღა სოფელი, ვა¡, სისხლთა ჩემთა ხვრეტითა!»
913 – 704
ყმა წავიდა სევდიანი, მკერდსა იცემს, ამად ილებს,
რომე კაცსა მიჯნურობა ატირებს და გააფრდილებს;
რა ღრუბელი მიეფარვის, მზე ხმელეთსა დააჩრდილებს, .
მის მოყვრისა მოშორვება კვლა აბინდებს, არ ადილებს.
914 – 705
სისხლმან და ცრემლმან გარევით ღაწვი ქმნის ღარად და ღარად;
იტყვის: «მზე ჩემგან თავისა კმა დასადებლად აღარად;
მიკვირს, თუ გული ალმასი შავმან წამწამმან დაღა რად!
ვირე ვნახვიდე, სოფელო, მინდი სალხინოდ აღარად!
915 – 706
ვინ გუშინ ედემს ნაზარდი ალვა მრწყო, დამრგო, მახია,
დღეს საწუთრომან ლახვარსა მიმცა, დანასა მახია,
დღეს გული ცეცხლსა უშრეტსა დაბმით დამიბა, მახია.
აწყა ვცან, საქმე სოფლისა ზღაპარია და ჩმახია!»
916 – 707
ამას მოსთქვამს, ცრემლსა აფრქვევს, ათრთოლებს და აწანწარებს,
გულამოსკვნით, ოხრვა-სულთქმით მიხრის ტანსა, მიაწარებს.
საყვარლისა სიახლესა მოშორვება გაამწარებს,
ვა¡, საწუთრო ბოლოდ თავსა ასუდარებს, აზეწარებს!
917 – 708
ყმა მივიდა, საწოლს დაჯდა, ზოგჯერ ტირს და ზოგჯერ ბნდების,
მაგრა ახლავს გონებითა საყვარელსა, არ მოსწყდების;
ვით მწვანვილსა თრთვილისაგან, პირსა ფერი მოაკლდების.
ხედავთ, ვარდსა უმზეობა რაგვარ ადრე დააჩნდების!
919 – 709
«გული კრულია კაცისა, ხარბი და გაუძღომელი,
გული – ჟამ-ჟამად ყოველთა ჭირთა მთმო, ლხინთა მნდომელი,
გული – ბრმა, ურჩი ხედვისა, თვით ვერას ვერ გამზომელი,
ვერცა ჰპატრონობს სიკვდილი, ვერცა პატრონი რომელი!»
921 – 710
რა გულსა უთხრა გულისა, სიტყვანი საგულისონი,
თვით მარგალიტნი მოიხვნა მის მზისა სამეყვისონი,
მის მზისა მკლავსა ნაბამნი, მათ კბილთა შესატყვისონი,
პირსა დაიდვა, აკოცა, ცრემლი სდის, ვითა ბისონი.
922 – 711
რა გათენდა, კაცი მოვა მომკითხავი, დარბაზს მხმობი.
ყმა წავიდა ლაღი, ნაზი, ნაღვიძები, ძილნაკრთობი.
ერთმანერთსა ეჯარვიან, დგას მჭვრეტელთა ჯარი მსწრობი;
მეფე მინდორს ეკაზმოდა, მოემზადა დაბდაბ-ნობი.
923 – 712
მეფე შეჯდა, მაშინდელი ზარი აწმცა ვით ითქმოდა!
ქოს-დაბდაბთა ცემისაგან ყურთა სიტყვა არ ისმოდა,
მზესა ქორნი აბნელებდეს, ძაღლთა რბოლა მიდამოდა;
მას დღე მათგან დანაღვარი სისხლი ველთა მოესხმოდა!
924 – 713
ინადირეს, შემოიქცეს მხიარულნი, მინდორს რულნი,
შეიტანნეს დიდებულნი, თავადნი და სპანი სრულნი;
დაჯდა, დახვდეს მოკაზმულნი საჯდომნი და სრანი სრულნი,
ხმას სცემს ჩანგი ჩაღანასა, მომღერალნი იყვნეს სრულნი!
925 – 714
ყმა ახლოს უჯდა მეფესა, ჰკითხვიდა, ეუბნებოდა;
ბაგეთათ გასჭვირს ბროლ-ლალი და კბილთათ ელვა ჰკრთებოდა.
ახლოს სხდეს ღირსნი, ისმენდეს, შორს ჯარი დაიჯრებოდა,
უტარიელოდ ხსენება არვისგან იკადრებოდა.
926 – 715
ყმამან რაცა არვის უთხრის, კითხვად ვინმცა გამოჰპირდა?
მართალა, თუ საუბარსა აძვირებდა, ძვირად ღირდა;
სმა გარდახდა, გაიყარნეს, ყმა წავიდა, მი-ცა-სჭირდა,
ვეღარ გასძლო, გული მისი აუჩუქდა, აუტირდა.
928 – 716
ყმა მივიდა გულმოკლული, ცრემლი ველთა მოედინა.
მართ მისივე სიყვარული უარებდის თვალთა წინა.
ზოგჯერ ადგის, ზოგჯერ დაწვის, ხელსა რადმცა დაეძინა!
რაცა აჯა დათმობისა გულმან ვისმცა მოუსმინა!
929 – 717
წევს, იტყვის: «გულსა სალხინო რამცაღა დაუსახეო?
მოგშორდი, ედემს ნაზარდო ტანო ლერწამო და ხეო,
შენთა მჭვრეტელთა ნიშატო, ვერმჭვრეტთა სავაგლახეო,
ცხადად ნახვასა არ ღირს ვარ, ნეტარმცა სიზმრივ გნახეო!»
930 – 718
ამას მოსთქმიდის ტირილით ცრემლისა დასაღვაროთა;
კვლა გულსა ეტყვის: «დათმობა ჰგვანდეს სიბრძნისა წყაროთა.
არ დავთმოთ, რა ვქმნათ, სევდასა, მითხარ, რა მოუგვაროთა?
თუ ლხინი გვინდა ღმრთისაგან, ჭირიცა შევიწყნაროთა».
931 – 719
კვლა იტყვის: «გულო, რაზომცა გაქვს სიკვდილისა წადება,
სჯობს სიცოცხლისა გაძლება, მისთვის თავისა დადება,
მაგრა დამალე, არ გაჩნდეს შენი ცეცხლისა კვლა დება,
ავად შეჰფერობს მიჯნურსა მიჯნურობისა ცხადება!»
932 – 720
რა გათენდა, შეეკაზმა, ყმა გავიდა ადრე გარე;
იტყვის: «ნეტარ, მიჯნურობა არ დამაჩნდეს, და-მცა-ვფარე!"
დათმობასა ეაჯების გულსა: «შენ რა მოუგვარე!"
ცხენსა შეჯდა, წამოვიდა ვაზირისა სახლსა მთვარე.
933 – 721
ვაზირმან ცნა, გაეგება: «ჩემსა მზეა ამოსრული,
ამას თურე მახარებდა დღეს ნიშანი სახარული!"
მიეგება, თაყვანისსცა, ჰკადრა სრულსა ქება სრული:
«ხამს სტუმარი სასურველი, მასპინძელი მხიარული!»
934 – 722
ყმა გარდასვა მასპინძელმან, არ ღაფალმან, ავმან, უქმან;
ფერხთა ქვეშე ხატაურსა უფენენ და მიწად უქმან.
ყმამან სახლი გაანათლა, ვით სამყარო მზისა შუქმან;
თქვეს: «სურნელი სული ვარდთა დღეს მოგვბერა ქვენა ბუქმან».
935 – 723
დაჯდა, მისთა შემხედველთა გული მათი მართლად ხელეს,
მისთა მჭვრეტთა მისთვის ბნედა თავისათვის ისახელეს,
სულთქმა ბევრი აათასეს, აღარა თუ აერთხელეს.
გაყრა ბრძანეს, გაიყარნეს, ჯალაბობა გაათხელეს.
936 – 724
რა ჯალაბი გაიყარა, ყმა ვაზირსა ეუბნების,
ეტყვის: «შენი დამალული დარბაზს არა არ იქმნების;
რაცა გწადდეს საურავი, მეფე იქს და შენ გეთნების,
გააგონენ ჭირნი ჩემნი, მკურნე, რაცა მეკურნების!
937 – 725
მის ყმისა ცეცხლი მედების, წვა მჭირს მისისა მწველისა;
მკლავს სურვილი და ვერნახვა ჩემისა სასურველისა;
მას ჩემთვის სულნი არ შურდეს, შეზღვა ხამს შეუზღველისა;
ხამს სიყვარული მოყვრისა უხვისა, უშურველისა.
938 – 726
მისი ნახვა გულსა ჩემსა ვითა ბადე დაებადა,
მუნვე დარჩა, დათმობაცა მასთანავე დაება, და-;
რათგან დასწვავს მოახლეთა, ღმერთსა მზედცა დაებადა!
მერმე ასმათ ჩემთვის დისა მართ დად უფრო დაებადა.
939 – 727
ოდეს წამოვე, შევჰფიცე ფიცითა საშინელითა:
«კვლა მოვალ, გნახავ პირითა არ მტერთა საწუნელითა;
შენსა მე ვეძებ ნათელსა, შენ ხარ გულითა ბნელითა»;
ჟამია ჩემგან წასლვისა, მით მწვავს ცეცხლითა ნელითა.
940 – 728
ყოველსავე მართლად გითხრობ, არ სიტყვასა საკვეხელსა.
მიმელის და ვერ მისრულვარ, ესე მიდებს ცეცხლსა ცხელსა;
ვერ გაუტეხ ზენაარსა, ვერ გავსწირავ ხელი ხელსა,
რამცა სადა გაუმარჯვდა კაცსა, ფიცთა გამტეხელსა!
941 – 729
რაცა გითხრა, ჩემ მაგიერ როსტანს ჰკადრე, მიედ სრასა;
თავმან მისმან, – ფიცით გეტყვი შენ, ვაზირსა, ოსტასრასა,-
არ შემიპყრობს, არ დავდგები, თუ შემიპყრობს, მაქნევს რასა?
მიშველე რა, გული ცეცხლმან არ დამიჭრას, არცა სრასა!
942 – 730
ჰკადრე: «ვინ გაქოს ყოველმან პირმან არმეუზრახემან!
ვითა ვიშიშვი, გაცნობოს ღმერთმან, ნათელთა სახემან!
მაგრა მან ყმამან ცეცხლითა დამწვა, ალვისა სახემან,
გული წამსავე წამიღო, – ვერათ ვერ შევინახე, – მან.
943 – 731
აწ, მეფეო, უმისობა ჩემგან ყოლა არ ეგების;
გული მას აქვს, უგულოსა აქა ხელი რა მეხდების?
თუ რას ვარგებ, პირველ ხვალმე თვით სახელი თქვენ მოგხვდების;
ვერას ვარგებ, გულსა დავსდებ, ჩემი ფიცი არ გატყდების.
944 – 732
წასლვა ჩემი გულსა თქვენსა არ ეწყინოს, არ დაჭმუნდეს;
თავსა ჩემსა გაგებული იქმნას, რაცა ღმერთსა უნდეს;
მანვე ქმნას და გამიმარჯვდეს, თქვენი თქვენკე და-ვე-ბრუნდეს.
არ მოვბრუნდე, თქვენმცა სუფევთ, მტერი თქვენი დაძაბუნდეს!»
945 – 733
კვლა პირმზე ეტყვის ვაზირსა: «მე სიტყვა შევამცირეო,
წა, ესე ჰკადრე მეფესა, შე-ვინ-ვიდოდეს ვირეო;
მიაჯე ამოდ გაშვება და თავი გაიგმირეო,
ასი ათასი წითელი შენ ქრთამად შეიწირეო».
946 – 734
ვაზირმან უთხრა სიცილით: «ქრთამი შენ გქონდეს შენია!
შენგან კმა ჩემად წყალობად, რომე გზა გაგიჩენია.
მაგას რა ვჰკადრებ მეფესა, რაცა აწ თქვენგან მსმენია,
ვიცი, უცილოდ ამავსებს, შოება არსაწყენია.
947 – 735
თავმან მისმან, მუნვე მომკლავს, ვეჭვ, წამიცა არ წამაროს!
შენი ოქრო შენვე დაგრჩეს, მე, გლახ, მიწა მესამაროს;
მომკალ, კაცსა სიცოცხლისა სწორად რაცა მოეხმაროს!
არ ითქმის და ვერცა ვიტყვი, რა გინდა ვინ მისაგმაროს.
948 – 736
გზა არ წავა თავსა წინა, სიცოცხლე, გლახ, ვით გათნიო?
ამიკლებს და ანუ მომკლავს: «ეგე სიტყვა ვითა სთქვიო?!
რად არ მუნვე გაიგონე, რად ხარ შმაგი აგეთიო?!"
სჯობს სიკვდილი აკლებასა, ამას თავსა აწვე ვსწვრთიო.
949 – 737
თუ მეფეცა გაგიშვებდეს, თვით ლაშქარნი რად მოღორდენ!
რად გაგიშვან, რად დაღორდენ, ანუ მზესა რად მოშორდენ?
შენ წახვიდე, მტერნი ჩვენნი დაგვთამამდენ, გაგვისწორდენ.
ეგე ასრე არ იქმნების, ვითა ჩიტნი არ გაქორდენ».
950 – 738
ყმა ატირდა, ცრემლით უთხრა: «ხამს, თუ დანა გულსა ვიცი;
ჰე, ვაზირო, შეგეტყვების, სიყვარული არ თურ იცი;
ანუ სხვაცა არ გინახავს მოყვრობა და არცა ფიცი?
თუ გინახავს, უმისოსა ჩემი ლხინი ვით ამტკიცი?!
951 – 739
მზე დაბრუნდა, არა ვიცი, მზესა რაცა დააბრუნვებს!
აწ უშველოთ, გვიჯობს, იგი ნაცვლად დღესა დაგვითბუნვებს,
ჩემი ჩემებრ არვინ იცის, რა მამწარებს, რა მატკბუნვებს;
ცუდთა კაცთა საუბარი კაცსა მეტად დააჭმუნვებს.
952 – 740
მეფე ანუ მისნი სპანი, ნეტარ, ხელსა რასა მხდიან!
აწ ვითამცა უცნობოსა გაუწყვედლად ცრემლნი მდიან.
სჯობს, წავიდე, არ გავტეხნე, კაცსა ფიცნი გამოსცდიან;
ჭირნი, მისგან უნახავნი, დია, ვისმე გარდუხდიან?
953 – 741
აწ, ვაზირო, მაგა პირსა გული კრული ვით მოგთმინდეს?
რკინა, ჩემი მონაცვალე, ხამს, გაცვილდეს, არ გატინდეს;
ვერ გარდვიხდი ცრემლთა მისთა, ჯეონიცა თვალთა მდინდეს,
მომეხმარე, ნუთუ ჩემგან მოხმარება შენცა გინდეს.
954 – 742
არ გამიშვებს, გავიპარვი, წავალ მათგან შეუგებლად;
ვითა მნუკევს, ეგრე დავრთო გული ცეცხლთა მოსადებლად.
ვიცი, ჩემთვის არას გიზამს, თუ არ უნდი გასაძებლად;
თქვი, რა გინდა წაგეკიდოს, თავი დადევ საწამებლად!»
955 – 743
ვაზირმან თქვა: «შენი ცეცხლი მეცა ცეცხლად მომედების,
ვეღარ უჭვრეტ ცრემლთა შენთა, სოფელიცა გაქარდების;
ზოგჯერ თქმა სჯობს არათქმასა, ზოგჯერ თქმითაც დაშავდების.
ვიტყვი, მოვკვდე, არა მგამა, ჩემი მზეცა თქვენ მოგხვდების!»
956 – 744
რა ვაზირმან ესე უთხრა, ადგა, დარბაზს გაემართა.
მეფე დახვდა შეკაზმული, პირი მზეებრ ეწაღმართა.
შეუშინდა, საწყენლისა მოხსენება ვერ შემართა,
დაყრით დადგა, იგონებდა არ საქმეთა საომართა.
957 – 745
მეფემან ნახა ვაზირი დაღრეჯით, დაყმუნვებული,
უბრძანა: «რა გჭირს, რა იცი, რად მოხვე შეჭირვებული?"
მან ჰკადრა: «არა ვიციო, მართ ვარ თავისა ვებული,
მართალ ხართ, მომკლათ, რა გესმას ამბავი გაკვირვებული.
958 – 746
ჩემი ჭმუნვა ჭირსა ჩემსა არცა მატს და არცა სდიდობს;
მეშინიან, თუცა შიშსა მოციქული არ დარიდობს.
აწ ავთანდილ გეთხოვების, მოაჯეობს, არ წამკიდობს,
უმისყმისოდ სოფელსა და საწუთროსა მისთვის ფლიდობს».
959 – 747
რაცა იცოდა, ყველაი ჰკადრა მოშიშრად ენითა,
კვლა მოახსენა: «რამცა სცან სიტყვითა ესოდენითა,
თუ რაგვარ მყოფი მინახავს, თუ რაგვარ ცრემლთა დენითა!
მართალ ხართ, თუმცა რისხვანი ჩემთვის იანაზდენითა».
960 – 748
რა მეფემან მოისმინა, გაგულისდა, გაავცნობდა,
ფერი ჰკრთა და გასაშიშრდა, შემხედველთა შეაშთობდა;
შეუზახნა: «რა სთქვი, შმაგო, მაგას სხვამცა ვინ მითხრობდა!
ავსა კაცსა ურჩევნია, ავსამცა რას ადრე სცნობდა!
961 – 749
ვითამც რამე სიხარული საქმე მითხარ ვითა ღადრად.
მაგის მეტი რა ვინ მიყოს, თუ არ მომკლას მუხთლად, ადრად!
შმაგო, ენა ვით იხმარე აწ მაგისად ჩემად კადრად!
აგრე შმაგი არ ვაზირად, არა ვარგხარ არცა სხვად რად!
962 – 750
ხამსცა, კაცმან პატრონისა საწყინარსა არ დახედნეს,
ოდენ სიტყვა უმეცრული უმეცრულად დაიყბედნეს?!
მე მაგისად მოსმენამდის რად არ ყურნი შემეჭედნეს!
შენ თუ მოგკლა, სისხლნი შენნი ჩემმან ქედმან მიიქედნეს!»
963 – 751
კვლა უბრძანა: «თუმცა მისგან აწ არ იყავ მოგზავნილი,
თავმან ჩემმან, თავსა მოგკვეთ, არად უნდა ამას ცილი!
წა, უკუდეგ, ავი, შმაგი, უმეცარი, შლეგი, წბილი!
შაბაშ სიტყვა, შაბაშ კაცი, შაბაშ საქმე, მისგან ქმნილი!»
965 – 752
დადრკა, სკამნი შემოსტყორცნა, ჰკრნა კედელსა, შეალეწნა;
დააცთუნნა, მაგრა მისთვის აალმასნა, არ აძეწნა:
«ვით მიამბე წასლვა მისი, ვინ ალვისა მორჩი ხე წნა!"
ვაზირისა ცრემლმან ცხელმან ღაწვნი თეთრნი აახეწნა.
966 – 753
ვაზირმან, გლახ, გამორიდნა, მართ ვეღარას ვერ იძრწივნებს;
გამოძრწა და გამომელდა, გულსა წყლულსა მოიმტკივნებს;
შეის ხასობს, გაის ქუშობს, ენა ასრე მოაყივნებს,
მტერი მტერსა ვერას ავნებს, რომე კაცი თავსა ივნებს.
967 – 754
თქვა: «ცოდვათა ჩემთა მსგავსი ღმერთმან მეტი რა მიჩვენოს?
რად მოვღორდი, რად დავბნელდი, ნეტარ, ვინღა გამითენოს!
ვინცა კაცმან კადნიერად პატრონსა რა მოახსენოს,
ჩემნი დღენი მასმცა ადგან, რაძი ვითა გაისვენოს!»
968 – 755
ვაზირი გაწბილებული მივა ბედითა შავითა;
ავთანდილს უთხრა დაღრეჯით, პირითა გამქუშავითა:
«მადლი რა გკადრო, აწ თქვენგან გავხასდი მე მაშა ვითა,
ვა, კარგი თავი უებრო დავკარგე, დავაშავითა!»
969 – 756
ქრთამსა სთხოვს და ამხანაგობს, თუცა ცრემლსა არ იწურვებს:
– მიკვირს, რად სცალს წყლიანობად, რად არ გულსა შეიურვებს!-
«ვინ არ მისცემს ქადებულსა, მოურავსა მოიმდურვებს,
თქმულა: «ქრთამი საურავსა ჯოჯოხეთსცა დაიურვებს».
970 – 757
ვით გამხადა, რა მიბრძანა, არ ეგების ჩემგან თხრობა:
რა სიავე, რა სირეგვნე, რა შლუობა, რა შმაგობა!
მე თვით კაცად აღარ ვარგვარ, აღარა მიც თავსა ცნობა;
ესე მიკვირს, რად არ მომკლა, მისცა თურე ღმერთმან თმობა.
971 – 758
მეცა ვიცოდი, რაცა ვქმენ, ცთომით არ წამკიდებია;
ვიაზრე, გამიწყრებოდა, ჭმუნვა მით გამდიდებია;
განგებით ქმნილსა რისხვასა ვერავინ დარიდებია!
შენთვის სიკვდილი ლხინად მიჩნს, ჭირი არ გამცუდებია».
974 – 759
ყმამან უთხრა: «აღარწასლვა არ ეგების ჩემგან აროს.
იადონი მაშინ მოკვდეს, ოდეს ვარდმან იდამჭნაროს.
ხამს, უძებნოს ცვარი წყლისა, მისთვის თავი ყოვლგან აროს,
ვერ უპოვოს, რა ქმნას, ანუ გული რითა დაიწყნაროს!
975 – 760
უმისოდ მყოფი ვერ გავსძლებ ჯდომასა, ვერცა წოლასა,
მართ ნადირთაებრ გაჭრასა ვირჩევ, მათთანა რბოლასა;
ასრე გასრულსა რად მნუკევს მისთა მებრძოლთა ბრძოლასა?
სჯობს უყოლობა კაცისა მომდურავისა ყოლასა.
976 – 761
მოვახსენებ ერთხელ კვლაცა, აწ რაზომცა მეფე წყრების,
ნუთუ გაბრჭოს, გული ჩემი ვით იწვის და ვით ენთების;
არ გამიშვებს, გავიპარვი, რა იმედი გარდმიწყდების,
მე თუ მოვკვდე, ჩემი კერძი სოფელიცა გარდიფხვრების!»
977 – 762
მოიუბნეს. ვაზირმან ქნა ჭამა-სმანი მათნი ფერნი,
უმასპინძლა, ძღვენნი უძღვნნა შვენიერსა შვენიერნი,
მისნი მყოლნი ა-ვე-ავსნა, მოყმენი და თუნდა ბერნი.
გაიყარნეს, ყმა წავიდა, სახლად ჩადგეს მზისა წვერნი.
978 – 763
შეკრა წითელი ასი ათასი პირად მზემან და ტანად სარომან,
სამასი თავი სტავრა-ატლასი უხვმან, ნიადაგ მიუმცთარომან,
სამოცი თვალი ლალ-იაგუნდი ფერად არ მათმან საუარომან.
კაცი გაგზავნა ვაზირისასა, ესე ყველაი მისთვის არო მან.
979 – 764
შესთვალა, თუ: «რაცა გმართებს, ვით მოგცე და ვით გაქონო,
ვალთა შენთა გარდსახდელად რა ნაცვალი მოვიგონო?
თუღა დავრჩე, შენთვის მოვკვდე, თავი ჩემი დაგამონო,
სიყვარული სიყვარულსა შეგიცალო, შეგიწონო».
980 – 765
მე ვითა ვთქვა უებრობა, სიკეთე და ქება მისი!
კაცი იყო საქმისაცა შესაფერი, შესატყვისი;
ასრე უნდა მოხმარება, ჰგავიდოდეს ვისცა ვისი.
ოდეს კაცსა დაეჭიროს, მაშინ უნდა ძმა და თვისი.
981 – 766
შერმადინს ეტყვის, უბრძანებს პირმზე, ნათელთა მფენელი:
«ესე დღე არის იმედი, ჩემი გულისა მლხენელი,
შენგან თავისა შენისა საჩემოდ გამომჩენელი».
მქებრად ამბისა მათისა ხამს მკითხველი და მსმენელი.
982 – 767
იტყვის: როსტან არ გამიშვა, არცა სიტყვა მომისმინა;
მან არ იცის, რათა ვინ-ა და სულდგმული ვისგან ვინ-ა;
უმისომცა ნუ ცოცხალ ვარ ნუცა გარე, ნუცა შინა!
რაცა საქმე უსამართლო ღმერთმან ვისმცა შეარჩინა!
983 – 768
თუცა მისი არგაწირვა ჩემგან მტკიცობს, არ სათუობს,-
ყოვლი ცრუ და მოღალატე ღმერთსა ჰგმობს და აგრე ცრუობს,-
გული, მისი უნახავი, ტირს და სულთქვამს, ვაებს, უობს,
ლხინსა არას არ იახლებს, ჰკრთების, კუშტობს, ვახშობს, ქსუობს.
985 – 769
სამი არის მოყვრისაგან მოყვრობისა გამოჩენა:
პირველ, ნდომა სიახლისა, სიშორისა ვერმოთმენა,
მიცემა და არას შური, ჩუქებისა არმოწყენა,
გავლენა და მოხმარება, მისად რგებად ველთა რბენა.
987 – 770
რადღა ვაგრძელებ სიტყვასა, ჟამია შემოკლებისა!
აწ გაპარვაა წამალი ამა გულისა ლებისა.
რასაცა გვედრებ, ისმენდი, ვირე დრო გქონდეს ხლებისა;
შენ გაამაგრე დაჭირვა ჩემისა ნასწავლებისა.
988 – 771
აწ მეფეთა სამსახურად პირველ თავი დაამზადე,
სიკეთე და უკლებლობა შენი ერთობ გააცხადე;
სახლი ჩემი შეინახე, სპათა ჩემთა ეთავადე,
სამსახური აქამდისი, კვლა გავლენა გააკვლადე!
989 – 772
მტერთა ჩემთა ენაპირე, ძალი ნურა მოგაკლდების,
ერთგულთათვის კარგი ნუ გშურს, ორგულიმცა შენი კვდების!
შემოვიქცე, შენი ჩემგან ვალი კარგად გარდიხდების;
პატრონისა სამსახური არაოდეს არ წახდების».
990 – 773
ესე ესმა, ცრემლი ცხელი შერმადინსა თვალთა სდინდი;
მოახსენა: «მარტოობით ჭირსა რადმცა შეუშინდი!
მაგრა რა ვქმნა, უშენოსა დამეცემის გულსა ბინდი!
წამიტანე სამსახურად, მოგეხმარო, რადცა გინდი.
991 – 774
ვის ასმია მარტოსაგან ღარიბობა ეგზომ დიდი!
ვის ასმია პატრონისა ჭირსა შიგან ყმისა რიდი!
დაკარგულსა გიგონებდე, რა ვიქმნები აქა ფლიდი?"
ყმამან უთხრა: «ვერ წაგიტან, რაზომსაცა ცრემლსა ღვრიდი.
992 – 775
შენგან ჩემი სიყვარული ვითამც არა დამეჯერა,
მაგრა საქმე არ მოხდების, ჟამი ასრე დამემტერა!
ვის მივანდო სახლი ჩემი, შენგან კიდე ვინმც მეფერა?!
გული დადევ, დაიჯერე, ვერ წაგიტან, ვერა, ვერა!
993 – 776
თუ მიჯნური ვარ, ერთი ვხამ ხელი მინდორთა მე რებად;
არ მარტო უნდა გაჭრილი ცრემლისა სისხლსა ფერებად?
გაჭრა ხელია მიჯნურთა, რად სცალს თავისა ბერებად!
ასრეა ესე სოფელი, შესჯერდი კვლა შეჯერებად!
994 – 777
რა მოგშორდე, მახსენებდი, სიყვარული ჩემი გქონდეს;
არ ვეშიშვი მტერთა ჩემთა, თავი მონად მომიმონდეს.
ხამს, მამაცი გაგულოვნდეს, ჭირსა შიგან არ დაღონდეს.
მძულს, რა კაცსა სააუგო საქმე არა არ შესწონდეს.
995 – 778
მე იგი ვარ, ვინ სოფელსა არ ამოვჰკრეფ კიტრად ბერად,
ვის სიკვდილი მოყვრისათვის თამაშად და მიჩანს მღერად;
ჩემსა მზესა დავეთხოვე, გაუშვივარ, დავდგე მე რად!
მას თუ დავსთმობ, სახლსა ჩემსა ვეღარ დავსთმობ ვისსა ვერად?
996 – 779
აწ ანდერძსა ჩემსა მოგცემ, როსტანს წინა დაწერილსა;
შენ შეგვედრებ, დაგიჭიროს, ვითა გმართებს ჩემსა ზრდილსა.
მოვკვდე, თავსა ნუ მოიკლავ, სატანასგან ნუ იქ ქმნილსა,
ამაზედა იტირებდი, დაიდებდი თვალთა მილსა!»
998 – 780
დაჯდა წერად ანდერძისა, საბრალოსა საუბრისად:
«ჰე, მეფეო, გავიპარვი ძებნად ჩემგან საძებრისად;
ვერ დავდგები შეუყრელად ჩემთა ცეცხლთა მომდებრისად;
შემინდევ და წამატანე მოწყალება ღმრთაებრისად.
999 – 781
ვიცი, ბოლოდ არ დამიგმობ ამა ჩემსა გაზრახულსა.
კაცი ბრძენი ვერ გასწირავს მოყვარესა მოყვარულსა;
მე სიტყვასა ერთსა გკადრებ, პლატონისგან სწავლათქმულსა:
«სიცრუე და ორპირობა ავნებს ხორცსა, მერმე სულსა».
1000 – 782
რათგან თავია სიცრუე ყოვლისა უბადობისა,
მე რად გავწირო მოყვარე, ძმა, უმტკიცესი ძმობისა?!
არა ვიქ, ცოდნა რას მარგებს ფილოსოფოსთა ბრძნობისა!
მით ვისწავლებით, მოგვეცეს შერთვა ზესთ მწყობრთა წყობისა.
1001 – 783
წაგიკითხავს, სიყვარულსა მოციქულნი რაგვარ წერენ?
ვით იტყვიან, ვით აქებენ? ცან, ცნობანი მიაფერენ.
«სიყვარული აღგვამაღლებს», ვით ეჟვანნი, ამას ჟღერენ.
შენ არ ჯერ ხარ, უსწავლელნი კაცნი ვითმცა შევაჯერენ!
1002 – 784
ვინ დამბადა, შეძლებაცა მანვე მომცა ძლევად მტერთად;
ვინ არს ძალი უხილავი შემწედ ყოვლთა მიწიერთად,
ვინ საზღვარსა დაუსაზღვრებს, ზის – უკვდავი ღმერთი – ღმერთად,-
იგი გაჰხდის წამისყოფით ერთსა ასად, ასსა ერთად.
1003 – 785
რაცა ღმერთსა არა სწადდეს, არა საქმე არ იქნების.
მზისა შუქთა ვერმჭვრეტელი ია ხმების, ვარდი ჭნების;
თვალთა ტურფა საჭვრეტელი უცხოდ რადმე ეშვდინების;
მე ვით გავსძლო უმისობა, ან სიცოცხლე ვით მეთნების!
1004 – 786
რაზომცა სწყრები, შემინდევ შეცვლა თქვენისა მცნებისა.
ძალი არ მქონდა ტყვექმნილსა მე მაგისისა თნებისა;
აწ წასლვა იყო წამალი ჩემთა სახმილთა გზნებისა,
სადა გინდ ვიყო, რა მგამა, ყოფამცა მქონდა ნებისა!
1005 – 787
არას გარგებს სიმძიმილი, უსარგებლო ცრემლთა დენა;
არ გარდავა გარდუვალად მომავალი საქმე ზენა;
წესი არის მამაცისა მოჭირვება, ჭირთა თმენა,
არვის ძალუც ხორციელსა განგებისა გარდავლენა.
1006 – 788
რაცა ღმერთსა გაუგია თავსა ჩემსა გარდასავლად,
გარდამხდეს და შემოვიქცე, აღარ დამრჩეს გული ავლად;
თქვენვე გნახნე მხიარულნი დიდებით და დავლამრავლად;
მას რა ვარგო, დიდებად და კმარის ესე ჩემად დავლად.
1007 – 789
მეფეო, ესე თათბირი, მომკალ, ვინ დამიწუნოსა!
მეფეო, ნუთუ წასლვამან თქვენ ჩემმან დაგაჭმუნოსა,
ვერ ვეცრუები, ვერ უზამ საქმესა საძაბუნოსა,
პირისპირ მარცხვენს: ორნივე მივალთ მას საუკუნოსა.
1008 – 790
არდავიწყება მოყვრისა აროდეს გვიზამს ზიანსა;
ვჰგმობ კაცსა უაუგოსა, ცრუსა და ღალატიანსა!
ვერ ვეცრუები, ვერ უზამ მას ხელმწიფესა მზიანსა.
რა უარეა მამაცსა სულდიდსა, წასლვაგვიანსა!
1009 – 791
რა უარეა მამაცსა ომშიგან პირის მხმეჭელსა,
შემდრკალსა, შეშინებულსა და სიკვდილისა მეჭველსა!
კაცი ჯაბანი რითა სჯობს დიაცსა ქსლისა მბეჭველსა?
სჯობს სახელისა მოხვეჭა ყოველსა მოსახვეჭელსა!
1010 – 792
ვერ დაიჭირავს სიკვდილსა გზა ვიწრო, ვერცა კლდოვანი;
მისგან გასწორდეს ყოველი, სუსტი და ძალგულოვანი;
ბოლოდ შეყარნეს მიწამან ერთგან მოყმე და მხცოვანი.
სჯობს სიცოცხლესა ნაზრახსა სიკვდილი სახელოვანი!
1011 – 793
მერმე ვიშიშვი, მეფეო, თქვენად კადრებად ამისად:
სცთების და სცთების, სიკვდილსა ვინ არ მოელის წამისად;
მოვა შემყრელი ყოველთა ერთგან დღისა და ღამისად,
თუ ვერა გნახე ცოცხალმან, სიცოცხლე გქონდეს ჟამისად.
1012 – 794
თუ საწუთრომან დამამხოს, ყოველთა დამამხობელმან,
ღარიბი მოვკვდე ღარიბად, ვერ დამიტიროს მშობელმან,
ვეღარ შემსუდრონ დაზრდილთა და ვერცა მისანდობელმან, –
მუნ შემიწყალოს თქვენმავე გულმან მოწყალე-მლმობელმან.
1013 – 795
მაქვს საქონელი ურიცხვი, ვერვისგან ანაწონები,
მიეც გლახაკთა საჭურჭლე, ათავისუფლე მონები,
შენ დაამდიდრე ყოველი, ობოლი, არას მქონები:
მიღვწიან, მომიგონებენ, დამლოცვენ, მოვეგონები.
1016 – 796
რაცა თქვენთვის არ ვარგიყოს საჭურჭლესა დასადებლად,
მიეც ზოგი ხანაგათა, ზოგი ხიდთა ასაგებლად;
ნურა ნუ გშურს საქონელი ჩემი ჩემთვის წასაგებლად!
შენგან კიდე არვინ მივის ცეცხლთა ცხელთა დამავსებლად.
1017 – 797
ამას იქით ჩემგან ჩემი ამბავიცა არ გეცნევის,
ამად გვედრებ სულსა ჩემსა, წიგნი გკადრებს, არ გეთნევის,
არას არგებს, ეშმაკისა საქმეთაგან დაეძლევის,
შემინდევ და შემივედრე, მკვდარსა რაღა გარდმეხდევის!
1018– 798
გვედრებ, მეფეო, შერმადინს, მონასა ჩემსა რჩეულსა,-
ნაკად აქვს ჭირი სამისოდ ამ წელიწადსა წლეულსა,-
ნუგეშინისეც წყალობით, ჩემგან წყალობაჩვეულსა,
ნუ დაადინებ თვალთაგან ცრემლსა, სისხლითა ფრქვეულსა.
1019 – 799
გასრულდა ჩემი ანდერძი, ჩემგან ნაწერი ხელითა.
აჰა, გამზრდელო, მოგშორდი, წავე გულითა ხელითა.
ნუ სჭმუნავთ ჩემთვის მეფენი, ნუ ხართ მოსილნი ბნელითა,
სუფევითმცა ხართ თავითა, მტერთაგან საკრძალველითა!»
1020 – 800
მისცა ანდერძი შერმადინს, რა გაათავა წერითა,
უთხრა: «ჰკადრეო მეფესა საქმითა მეცნიერითა,
შენ დაგამეტებს ვერავინ სამსახურითა ვერითა».
მოეხვია და ატირდა ცრემლითა სისხლთა ფერითა.
1022 – 801
ილოცავს, იტყვის: «მაღალო ღმერთო ხმელთა და ცათაო,
ზოგჯერ მომცემო პატიჟთა, ზოგჯერ კეთილთა მზათაო,
უცნაურო და უთქმელო, უფალო უფლებათაო,
მომეც დათმობა სურვილთა, მფლობელო გულისთქმათაო!
1023 – 802
ღმერთო, ღმერთო, გეაჯები, რომელი ჰფლობ ქვენათ ზესა,
შენ დაჰბადე მიჯუნობა, შენ აწესებ მისსა წესსა,
მე სოფელმან მომაშორვა უკეთესსა ჩემსა მზესა,
ნუ ამოჰფხვრი სიყვარულსა, მისგან ჩემთვის დანათესსა!
1024 – 803
ღმერთო, ღმერთო მოწყალეო, არვინ მივის შენგან კიდე,
შენგან ვითხოვ შეწევნასა, რაზომსაცა გზასა ვვლიდე;
მტერთა ძლევა, ზღვათა ღელვა, ღამით მავნე გამარიდე!
თუღა დავრჩე, გმსახურებდე, შენდა მსხვერპლსა შევსწირვიდე».
1025 – 804
რა ილოცა, ცხენსა შეჯდა, მალვით კარნი გაიარნა,
შერმადინცა დააბრუნვა, საბრალომან ცრემლნი ღვარნა;
მონა ტირს და მკერდსა იცემს, სისხლმან მისმან კლდენი ღარნა;
პატრონისა ვერამჭვრეტმან ყმამან რამცა გაიხარნა!
1027 – 805
აწ ამბავი სხვა დავიწყო, – ყმასა წავჰყევ წამავალსა,-
არ შეექმნა დარბაზობა მას დღე როსტანს გულგამწყრალსა;
რა გათენდა, ქუში ადგა, ჰგავს, თუ ადენს პირით ალსა,
ხმობა ბრძანა ვაზირისა, მიიყვანდეს შიშით მკრთალსა.
1028 – 806
რა ვაზირი მოწიწებით დარბაზს ნახა შემოსრული,
როსტან უთხრა: «არა მახსოვს გუშინდელი შენგან თქმული.
მაწყინე და გამარისხე, ვერ დავიღე დიდხან სული,
აზომ რომე გაგათრიე შენ, ვაზირი გულისგული.
1029 – 807
თუღა მახსოვს, რა უნდოდა, ისრე ავად რად გაგხადე?
მართლად უთქვამს მეცნიერთა: «წყენააო ჭირთა ბადე»;
ესეგვარსა ნუოდეს იქ, საქმე ხოლე გაიცადე,
აწ მითხარ, თუ რას იტყოდი, თქვი და სიტყვა გააკვლადე!»
1030 – 808
კვლა მოახსენა ვაზირმან სიტყვა ნაგუშინდელევი,
რა გაიგონა, შესთვალა პასუხი არნაგრძელევი:
«შენ თუ უშმაგო მგონიხარ, ვარმცა ურია მე ლევი!
კვლა მაგის მეტად ნუ მასმენ, თვარა მე სრულად გელევი!»
1031 – 809
რა გამოვიდა, ვაზირმან ძებნა, ვერ პოვნა მინანი,
მართ გაპარვასა უთხრობდეს მონანი, ცრემლთა მდინანი.
მან თქვა: «მე დარბაზს ვერ შევალ, მახსოვან დღენი წინანი,
ვინცაღა ჰკადრებს, მან ჰკადროს; რაცა ვთქვი, მასცა ვინანი».
1032 – 810
რა ვაზირი არ შევიდა, კვლა მეფემან კაცი გზავნის;
კაცმან ცნის და გარეთ დადგის, წასლვა ვერვინ გაამჟღავნის;
როსტანს ეჭვი შეუვიდა, ჭმუნვა ამით გაათავნის;
თქვა: «უცილოდ გაიპარა, ვინ მარტომან ასთა ავნის».
1033 – 811
თავდადრეკით იგონებდა, გულსა ჰქონდა ჭმუნვა დიდი,
უში ქმნა და აიხედნა, უბრძანებდა მონას: «მიდი,
მოვიდეს და აწ მიამბოს, შემოვიდეს იგი ფლიდი!"
რა ვაზირი შემობრუნდა, ფერი ჰკრთა და ჰქონდა რიდი.
1034 – 812
კვლა შევა დარბაზს ვაზირი დაღრეჯით, არმხიარულად;
მეფემან ჰკითხა: «წასრულა მზე დაუდგომლად, მთვარულად?"
მან მოახსენა ყველაი, ვით წასრულიყო და რულად:
«მზე აღარ მზეობს ჩვენთანა, დარი არ დარობს დარულად!»
1035 – 813
რა მეფემან მოისმინა, დაიზახნა მეტისმეტნი;
პირსა ხოკით, წვერსა გლეჯით გააკვირვნა მისნი მჭვრეტნი,
მოსთქვამს, იტყვის: «ვა¡, გაზრდილო, ვეღარ გნახვენ თვალნი რეტნი!
სად წაჰხე და სად დაჰკარგენ სინათლისა ეგე სვეტნი?
1037 – 814
თუ თავი შენი შენ გახლავს, ღარიბად არ იხსენები,
მაგრა მე რა ვქმნა, გაზრდილო, აწ სახლად მმართებს სენები!
გამაღარიბე, დამაგდე, გულსა, გლახ, ვისთვის ენები?
შენად შეყრამდის პატიჟთა ჩემთა ვერ იტყვის ენები!
1038 – 815
ვეღარ გნახავ მხიარულსა, ნადირობით შემოსრულსა,
ვეღარ გიჭვრეტ ნაბურთალსა, ტანსა მჭევრსა, ჯავარსრულსა,
ვეღარ ვისმენ ხმასა შენსა, სასმენელად მე მას რულსა,
აწ უშენოდ რა, გლახ, უყო საჯდომსა და სრასა სრულსა?
1039 – 816
ვიცი, არ მოგკლავს შიმშილი, რაზომცა დია ირები:
შენ შენი მშვილდი დაგარჩენს, შენთა ისართა პირები,
ნუთუ კვლა ღმერთმან წყალობით გაგიადვილოს ჭირები,
მაგრა, თუ მოვკვდე, გაზრდილო, ვისგანღა დავიტირები?»
1040 – 817
ზარი გაისმა, შემოკრბა ჯარი მრავალი კაცისა,
დარბაზს ხასთაგან ჯარია ხელითა წვერთა ტაცისა,
იგლეჯს და იცემს ყველაი, ხმა ისმის თავსა ტკაცისა;
თქვეს: «ბნელი გვმართებს დღეკრულთა, რათგან მზე მიგვიდრკა ცისა!»
1041 – 818
რა მეფემან დიდებულნი ნახნა, სულთქმით შემოსტირნა,
უთხრა: «ხედავთ, მზემან ჩვენმან შუქნი სრულად დაგვიძვირნა!
რა ვაწყინეთ, რა შევსცოდეთ, რად დაგვყარნა, რად გაგვწირნა!
სპანი, მისგან დაჭირულნი, ვინმცაღა ვით დაგვიჭირნა?»
1042 – 819
ყოვლნი ტიროდეს, მოსთქმიდეს, მერმე დაწყნარდეს გვიანად.
მეფემან ბრძანა: «იკითხეთ, მარტოა ანუ ყმიანად?"
მოვიდა მონა შერმადინ მოშიშრად, სირცხვილიანად,
ანდერძი ჰკადრა, ატირდა, სიცოცხლე უჩნდა ზიანად.
1043 – 820
მოახსენა: «საწოლს ვპოვე ესე მისგან დანაწერი,
დგეს მონანი ნატირებნი, დაეგლიჯა თმა და წვერი,
იგი მარტო გაპარულა, ყმა არ ახლავს, არცა ბერი;
მე თუ მომკლათ, მემართლებით, სიცოცხლე მჭირს შეუფერი!»
1044 – 821
რა ანდერძი წაიკითხეს, კვლა იტირეს დიდი ხანი;
მერმე ბრძანა: «მხიარულსა ნუ ჩაიცმენ ჩემნი სპანი,
ვამლოცველნეთ დავრდომილნი, ობოლნი და ქვრივნი სხვანი,
შევეწივნეთ, მშვიდობისა ნუთუ მისცნეს ღმერთმან გზანი!»
1045 – 822
მთვარე მზესა მოეშორვოს, მოშორვება გაანათლებს,
რა ეახლოს, შუქი დასწვავს, გაეყრების, ვერ იახლებს,
მაგრა ვარდსა უმზეობა გაახმობს და ფერსა აკლებს,
ჩვენ ვერჭვრეტა საყვარლისა ჭირსა ძველსა გაგვიახლებს.
1046 – 823
აწყა დავიწყებ ამბავსა, მის ყმისა წამავლობასა:
მივა და მიტირს გულმდუღრად, ვერ ვიტყვი ცრემლთა მცრობასა,
წამ-წამ მობრუნდის, იაჯდის მისთვის მზისავე მზობასა,
უჭვრეტდის, თვალი ვერ მოჰხსნის, თუ მოჰხსნის, მიჰხდის ცნობასა.
1047 – 824
რა მიეახლის დაბნედად, ვერ ხელყვის გაძრვად ენისად,
მაგრა სდის ცრემლი თვალთაგან მსგავსად დიჯლისა დენისად,
ზოგჯერ დაბრუნდის, იჭვრეტდის ღონედ პატიჟთა თმენისად,
რა გაემართის, არ იცის, მას თუ არბევდის ცხენი სად.
1048 – 825
თქვა: «ჩემო, შენი შორს მყოფი კრულია, ვინცა დადუმდეს,
რათგან შენ დაგრჩა გონება, გული შენკენვე დაბრუნდეს,
თვალთა მტირალთა შეხედვა შენივე სწადდეს და უნდეს.
სჯობს, საყვარელსა მოყვარე რაზომცა დაუძაბუნდეს!
1049 – 826
მე რა ვქმნა შენად შეყრამდის, ანუ რას ვეჭვდე ლხენასა?
თავსა მოვიკლავ, მე თუმცა შენგან არ ვეჭვდი წყენასა,
მაგრა შენ გაწყენ ჩემისა არსიცოცხლისა სმენასა,
მოდი და მივსცნე ცოცხალმან თვალნი ცრემლისა დენასა!»
1051 – 827
იტყვის: «ჰე, მზეო, ვინ ხატად გთქვეს მზიანისა ღამისად,
ერთარსებისა ერთისა, მის უჟამოსა ჟამისად,
ვის გმორჩილობენ ციერნი ერთის იოტის წამისად,
ბედსა ნუ მიქცევ, მიაჯე, შეყრამდის ჩემად და მისად!
1052 – 828
ვის ხატად ღმრთისად გიტყვიან ფილოსოფოსნი წინანი,
შენ მიშველე რა ტყვექმნილსა, ჯაჭვნი მაბიან, რკინანი!
ბროლ-ბალახშისა მძებნელმან სათნი დავკარგენ, მინანი;
მაშინ ვერ გავსძელ სიახლე, აწ სიშორესა ვინანი».
1053 – 829
ამას მოსთქმიდის, იწოდის, ვითა სანთელი დნებოდის,
დაყოვნებისა მოშიში ისწრაფდის, იარებოდის;
რა შეუღამდის, ვარსკვლავთა ამოსლვა ეამებოდის,
მას ამსგავსებდის, ილხენდის, უჭვრეტდის, ეუბნებოდის.
1054 – 830
მთვარესა ეტყვის: «იფიცე სახელი ღმრთისა შენისა!
შენ ხარ მომცემი მიჯნურთა მიჯნურობისა სენისა,
შენ გაქვს წამალი მისისა მოთმინებისა თმენისა,
მიაჯე შეყრა პირისა, შენ გამო შენებრ მშვენისა!»
1055 – 831
ღამე ალხენდის, დღე სჯიდის, ელის ჩასლვასა მზისასა;
რა წყალი ნახის, გარდახდის, უჭვრეტდის ჭავლსა წყლისასა,
მას თანართვიდის ნაკადსა სისხლისა ცრემლთა ტბისასა,
კვლა გაემართის, ისწრაფდის წავლასა მისვე გზისასა.
1056 – 832
მარტო მოსთქმიდის, ტიროდის ტანად ალვისა ხიანი,
მინდორს თხა მოკლის, სადაცა ადგილი დახვდის კლდიანი,
შეწვის, ჭამის და წავიდის პირმზე, გულმარიხიანი,
იტყვის: «დავყარენ ვარდნი და, აჰა მე, ვაგლახ, იანი!»
1057 – 833
აწ ვერ ვიტყვი მაშინდელსა მე მის ყმისა ნაუბარსა,
რას უბნობდის, რას მოსთქმიდის, რას ტურფასა, რაზომგვარსა.
ზოგან თოვლი გაეწითლის ვარდსა, ბრჭლითა ნახოკარსა.
ქვაბნი ნახნა, გაეხარნეს, ზე გავიდა ქვაბთა კარსა.
1058 – 834
რა ასმათმან დაინახა, მოეგება, ცრემლი სწვთების,
ვით ეამა, სიხარულსა მართ ვეღარას ვერ მიხვდების;
ყმა გარდახდა, მოეხვია, აკოცებს და ეუბნების.
კაცი კაცსა მოელოდეს, მოსლვა დია ეამების.
1059 – 835
ყმა ქალსა ეტყვის: «პატრონი, ნეტარ, სად არის და ვითა?"
ქალი ატირდა ცრემლითა, ზღვათაცა შესართავითა,
ეტყვის: «რა წახვე, გაიჭრა, ქვაბს ყოფა მისჭირდა ვითა;
აწ მისი არა არ ვიცი არ ნახვით, არ ამბავითა».
1060 – 836
ყმა დაჭმუნდა, ვითამც რამე ჰკრეს ლახვარი გულსა შუა;
ქალსა ეტყვის: «აჰა, დაო, ეგეთიმცა კაცი ნუა!
იგი ფიცი ვით გატეხა! არ ვეცრუე, ვით მეცრუა!
ვერ იქმოდა, რად მიქადა? თუ მიქადა, რად მიტყუა?!
1061 – 837
თუ უმისოდ სოფელს ყოფა რათგან ჩირად არ მიღირდა,
რად დავვიწყდი, რად მივსცილდი, რად ვერ გასძლო, რა მისჭირდა?
მან გატეხა ზენარისა რად შემართა, ვით გაპირდა?
მაგრა ავი ბედისაგან ჩემი რამცა გამიკვირდა!»
1062 – 838
კვლა ქალი ეტყვის: «მართალ ხარ მაგისსა დამძიმებასა,
მაგრა, რა გავბრჭო მართალი, ნუ მეჭვ რასაცა თნებასა:
არ გული უნდა ფიცის და პირისა გასრულებასა?
იგი უგულო მოელის მართ დღეთა შემოკლებასა.
1063 – 839
გული, ცნობა და გონება ერთმანერთზედა ჰკიდიან:
რა გული წავა, იგიცა წავლენ და მისკენ მიდიან;
უგულო კაცი ვერ კაცობს, კაცთაგან განაკიდიან.
შენ არ გინახვან, არ იცი, მას რომე ცეცხლნი სწვიდიან.
1064 – 840
შენ უმართლე ხარ, ემდურვი, შენ გაეყარე ძმობილსა,
მაგრა ვით ითქმის, ვით გახდა, ვითა გიამბო ცნობილსა!
ენა დაშვრების, გაცვთების, გულსა შეელმის ლმობილსა,
ამას მით ვაზრობ, მინახავს მე უბედურსა შობილსა.
1065 – 841
ჯერთ მისი მსგავსი სასჯელი არცა ვის ამბად სმენია:
არა თუ კაცთა, სასჯელი ქვათაცა შესაძრწენია,
დიჯლადცა კმარის, მას რომე თვალთაგან ცრემლი სდენია;
თვით რაცა ჰბრძანოთ, მართალ ხართ: სხვა სხვისა ომსა ბრძენია.
1066 – 842
მას წამავალსა ვჰკითხევდი, დამწვარსა, ცეცხლმოდებულსა:
«მოვიდეს, რა ქმნას ავთანდილ? მისსა დამვედრე დებულსა».
მიბრძანა: «მო-ღა-მნახვიდეს მე, მისთვის გაცუდებულსა,
ამათ არ დავჰყრი არეთა, არ გავსტეხ მის ქადებულსა.
1067 – 843
მას ზენაარსა არ გავსტეხ, მას ფიცსა არ ვეცრუები,
მად პაემნამდის მოვიცდი, რაზომმცა გამდის რუები;
თუ მკვდარი მნახოს, დამმარხოს, თქვას ვაგლახი და უები,
ცოცხალი დავხვდე, უკვირდეს, სიცოცხლე არს სათუები».
1068 – 844
«ჩემთვის გარდახდა მას აქათ გაყრა მზისა და ქედისა;
ოდენ მოდენა ცრემლისა მჭირს, ველთა მოსალბედისა.
მსჯის გამრავლება ხელქმნილსა სულთქმისა ზედაზედისა,
დავვიწყებივარ სიკვდილსა, ნახეთ ნაქმარი ბედისა!»
1069 – 845
«ესე არაკი მართალი ჩინს ქვასა ზედა სწერია:
«ვინ მოყვარესა არ ეძებს, იგი თავისა მტერია».
აწ ზაფრანია, ვის წინას ვერ ვარდი ჰგვანდის, ვერ ია;
თუღა მონახავ, მონახე, ქმენ, რაცა შენი ფერია».
1070 – 846
ყმამან უთხრა: «უმართლე ხარ, არ მამართლო მდურვად მისად,
მაგრა გაბრჭე, რა მიქნია სამსახური ტყვესა ტყვისად:
გამოჭრილვარ სახლით ჩემით, ვით ირემი ძებნად წყლისად,
მას ვეძებ და მას ვიგონებ, ვიარები ველთა ვლისად.
1073 – 847
ბროლ-სადაფნი მარგალიტსა ლალისფერად სცვენ და ჰბურვენ,
მას მოვშორდი, ვერ ვეახელ, ვერ ვისურვენ, ვერ ვასურვენ,
გამოპარვით წამოსლვითა ღმრთისა სწორნი მოვიმდურვენ,
ნაცვლად მათთა წყალობათა მათნი გულნი შევაურვენ.
1074 – 848
პატრონი ჩემი გამზრდელი, ღმრთისაგან დიდად ცხოველი,
მშობლური, ტკბილი, მოწყალე, ცა წყალობისა მთოველი,
მას უორგულე, წამოვე, მართ დავივიწყე ყოველი,
მისი შემცოდე ღმრთისაგან კარგსა რასაღა მოველი!
1075 – 849
ესე ყველაი ასრე მჭირს, დაო, ბედითა მისითა,
არ უტყუე, მოსრულვარ მგზავრი ღამით და დღისითა;
აწ იგი სადმე წასრულა, ვიწვი ცეცხლითა ვისითა,
ცუდმაშვრალი და მტირალი ქვე ვზი პირითა მქისითა.
1076 – 850
დაო, მეტსა საუბარსა აღარ მომცემს ჟამი და დრო,
არ ვინანი გარდასრულსა, ბრძენთა სიტყვა გავადადრო;
წავალ, ვძებნი, ანუ ვჰპოვებ, ან სიკვდილი მოვიადრო,
თვარა ბედი აზომ თურე მიკვეთს, ღმერთსა რაღა ვჰკადრო!»
1077 – 851
ამის მეტი აღარა თქვა, ატირდა და წამოვიდა,
ქვაბი ჩავლო, წყალსა გახდა, შამბი გავლო, ველს გავიდა;
ქარი, ველთა მონაქროლი, ლალისფერსა ვარდსა ზრვიდა;
«რად მიმეცო ამა ჭირსა?" ბედსა ამას უზრახვიდა.
1078 – 852
იტყვის: «ღმერთო, რა შეგცოდე შენ, უფალსა, არსთა მხედსა,
რად გამყარე მოყვარეთა, რად შემასწარ ამა ბედსა?
ერთი ორთა მგონებელი ვარ საქმესა წასაწყმედსა,
მოვკვდე, თავი არ მეწყალვის, სისხლი ჩემი ჩემსა ქედსა!
1079 – 853
მოყვარემან ვარდის კონა გულსა მკრა და დამიწყლულა,
იგი ფიცი, ჩემგან სრული, მან აღარა გამისრულა;
მას თუ გამყრი, საწუთროო, ჩემი ლხინი გარდასრულა,
სხვა მოყვარე თვალსა ჩემსა გაკიცხულა, გაბასრულა».
1080 – 854
კვლა იტყვის: «მიკვირს ნავღელი კაცისა ჭკუიანისა.
რა მჭმუნვარებდეს, რას არგებს ნაკადი ცრემლთა ბანისა?
სჯობს გამორჩევა, აზრობა საქმისა დასაგვანისა,
აწ მეცა მიჯობს მონახვა მის მზისა, ლერწამტანისა».
1081 – 855
ყმა გაემართა საძებრად მტირალი, ცრემლთა მფრქვეველი,
ეძებს, უზახის, უყივის, დღეებრ ღამეთა მთეველი;
სამ დღემდის მოვლო მრავალი ხევი, შამბნარი, ტყე-ველი;
ვერ პოვა, მივა მჭმუნვარე, ვერას ამბისა მცნეველი.
1082 – 856
იტყვის: «ღმერთო, რა შეგცოდე, ეგზომ დიდი რა გაწყინე?
რად შემასწარ ამა ბედსა, რა სასჯელი მომივლინე!
გამკითხველო, გამიკითხე, აჯა ჩემი შეისმინე,
დაამოკლენ დღენი ჩემნი, ჭირი ამით გამილხინე!»
1083 – 857
მივიდოდა, მიუბნობდა ყმა მტირალი, ფერშეცვლილი,
ქედსა რასმე გარდაადგა, ველი აჩნდა მზიან-ჩრდილი;
ნახა, შავი შამბთა პირსა დგა სადავეუკუყრილი;
თქვა: «უცილოდ იგიაო, არა უნდა ამას ცილი».
1084 – 858
რა შეხედნა, ყმასა გულმან გაუფეთქნა, გაუნათდა,
აქა ლხინი დაღრეჯილსა უათასდა, არ უათდა;
ვარდმან ფერი გაანათლა, ბროლი ბროლდა, სათი სათდა,
ვით გრიგალმან ჩაირბინა, არ მოსცალდა ჭვრეტად მათდა.
1085 – 859
რა ტარიელ დაინახა, განაღამცა დაეღრიჯა:
ახლოს მყოფი სიკვდილისა ჯდა და პირი დაებღნიჯა,
საყელონი გარდეხივნეს, თავი სრულად გაეგლიჯა,
მას აღარა შეესმოდა, სოფლით გაღმა გაებიჯა.
1088 – 860
ერთკერძ უც ლომი მოკლული და ხრმალი სისხლმოცხებული,
კვლა სხვაგნით – ვეფხი უსულო, მკვდარი, ქვედანარცხებული;
მას წყაროსაებრ თვალთაგან ცრემლი სდის გაფიცხებული.
მუნ აგრე გულსა უნთებდა ცეცხლი მცხინვარე, ცხებული.
1089 – 861
თვალთა ახმადცა ზარედვა სრულად მიჰხდოდა ცნობასა,
მიახლებოდა სიკვდილსა, მოშორვებოდა თმობასა.
ყმა სახელდებით უყივის, ლამის სიტყვითა კრთობასა,
ვეღარ ასმინა, გარდიჭრა, ძმა გამოაჩენს ძმობასა!
1090 – 862
ხელითა ცრემლსა უწურავს, თვალთა ავლებდა სახელსა,
ახლოს უზის და უზახის მართ სახელდებით სახელსა;
ეტყვის: «ვერ მიცნობ ავთანდილს, შენთვის გაჭრილსა და ხელსა?"
მას არა დია შეესმის რეტსა, თვალდაუფახელსა.
1091 – 863
ესე ყველაი ასრეა, რაცა აწ ჩემგან თხრობილა.
ცრემლნი მოსწურნა თვალთაგან, ცოტადრე მოაცნობილა.
მაშინღა იცნა, აკოცა, მოეჭდო, მოეძმობილა.
ვიმოწმებ ღმერთსა ცხოველსა, მათებრი არვინ შობილა!
1092 – 864
უთხრა: «ძმაო, არ გიტყუე, გიყავ, რაცა შემოგფიცე,
გნახე სულთა გაუყრელმან, ფიცი ასრე დავამტკიცე;
აწ დამეხსენ, სიკვდილამდის ვიტირო და თავსა ვიცე.
მაგრა გვედრებ დამარხვასა, მხეცთა საჭმლად არ მივიცე».
1093 – 865
ყმამან უთხრა: «რაშიგან ხარ, შენ საქმესა რად იქ ავსა?
ვინ მიჯნური არ ყოფილა, ვის სახმილი არა სწვავსა?
ვის უქნია შენი მსგავსი სხვასა კაცთა ნათესავსა?
რად სატანას წაუღიხარ, რად მოიკლავ ნებით თავსა?
1094 – 866
თუ ბრძენი ხარ, ყოვლნი ბრძენნი აპირებენ ამა პირსა:
ხამს მამაცი მამაცური, სჯობს, რაზომცა ნელად ტირსა.
ჭირსა შიგან გამაგრება ასრე უნდა, ვით ქვიტკირსა.
თავისისა ცნობისაგან ჩავარდების კაცი ჭირსა.
1095 – 867
ბრძენი ხარ და გამორჩევა არა იცი ბრძენთა თქმულებ,
მინდორს სტირ და მხეცთა ახლავ, რას წადილსა აისრულებ?
ვისთვის ჰკვდები, ვერ მიხვდები, თუ სოფელსა მოიძულებ,
თავსა მრთელსა რად შეიკრავ, წყლულსა ახლად რად იწყლულებ?
1096 – 868
ვინ არ ყოფილა მიჯნური, ვის არ სახმილნი სდებიან?
ვის არ უნახვან პატიჟნი, ვისთვის ვინ არა ბნდებიან?
მითხარ, უსახო რა ქმნილა, სულნი რად ამოგხდებიან?
არ იცი, ვარდნი უეკლოდ არავის მოუკრებიან!
1097 – 869
ვარდსა ჰკითხეს: «ეგზომ ტურფა რამან შეგქმნა ტანად, პირად?
მიკვირს, რად ხარ ეკლიანი? პოვნა შენი რად არს ჭირად?"
მან თქვა: «ტკბილსა მწარე ჰპოვებს, სჯობს, იქმნების რაცა ძვირად;
ოდეს ტურფა გაიეფდეს, აღარა ღირს არცა ჩირად».
1098 – 870
რადგან ვარდი ამას იტყვის უსულო და უასაკო,
მაშა ლხინსა ვინ მოიმკის პირველ ჭირთა უმუშაკო?
უბოროტო ვის ასმია რაცა კარგი საეშმაკო,
რად ემდურვი საწუთროსა? რა უქნია უარაკო?!
1099 – 871
ისმინე ჩემი თხრობილი, შეჯე, წავიდეთ ნებასა,
ნუ მიჰყოლიხარ თავისსა თათბირსა, გაგონებასა,
რაცა არ გწადდეს, იგი ქმენ, ნუ სდევ წადილთა ნებასა;
ასრე არ სჯობდეს, არ გეტყვი, რად მეჭვ რასაცა თნებასა!"
1100 – 872
მან უთხრა: «ძმაო, რა გითხრა, ძრვაცა არ ძალმიც ენისა,
ძალი არა მაქვს ხელქმნილსა შენთა სიტყვათა სმენისა;
რა ადვილად გიჩნს მოთმენა ჩემთა სასჯელთა თმენისა?
აწ მივსწურვივარ სიკვდილსა, დრო მომეახლა ლხენისა.
1101 – 873
ამას მოკვდავი ვილოცავ, აროდეს ვითხოვ, არ, ენით:
აქა გაყრილნი მიჯნურნი მუნამცა შევიყარენით,
მუნ ერთმანერთი კვლა ვნახეთ, კვლა რამე გავიხარენით,
მო, მოყვარეთა დამმარხეთ, მიწანი მომაყარენით!
1102 – 874
საყვარელმან საყვარელი ვით არ ნახოს, ვით გაწიროს!
მისკენ მივალ მხიარული, მერმე იგი ჩემკერძ იროს,
მივეგებვი, მომეგებოს, ამიტირდეს, ამატიროს.
ჰკითხე ასთა, ქმენ გულისა, რა გინდა ვინ გივაზიროს!
1103 – 875
მართ გარდაწყვედით იცოდი, გეტყვი მართალსა პირასა:
სიკვდილი მახლავს, დამეხსენ, ხანსაღა დავჰყოფ მცირასა;
არ ცოცხალ ვიყო, რას მაქნევ? რა დავრჩე, ხელსა მხდი რასა?
დამშლიან ჩემნი კავშირნი, შევრთვივარ სულთა სირასა.
1104 – 876
რა სთქვი, რას იტყვი, არ მესმის, არცა მცალს სმენად ამისად,
სიკვდილი მახლავს ხელქმნილსა, სიცოცხლე არის წამისად;
აწ გამიარმდა სოფელი მეტად ყოვლისა ჟამისად,
მუნ მეცა მივალ, ცრემლისა, მიწად, სად გამდის ლამი, სად.
1105 – 877
ბრძენი, ვინ ბრძენი, რა ბრძენი! ხელი ვითა იქს ბრძნობასა!
ეგ საუბარი მაშინ ხამს, თუცაღა ვიყო ცნობასა;
ვარდი ვერ არის უმზეოდ; იყოს, დაიწყებს ჭნობასა;
მაწყენ, დამეხსენ, არა მცალს, არცაღა ვახლავ თმობასა».
1106 – 878
კვლა ეუბნების ავთანდილ სიტყვითა მრავალფერითა,
ეტყვის: «რა მოჰკვდე, გერგების სიტყვითა რა ოხერითა?
ნუ იქ, არა სჯობს, საქმითა ნუ ხარ თავისა მტერითა!"
ვერ წაიყვანა, ვერა ქმნა სიტყვითა, ვერა, ვერითა.
1107 – 879
მერმე უთხრა: «აჰა, რათგან არ მომისმენ არას, არა,
აღარ გაწყენს ენა ჩემი, აქამდისცა ცუდად მცთარა;
თუ სიკვდილი გიჯობს, მოკვე, ვარდი დაჭნეს, და-ცა-მჭნარა!
ერთსა რასმე გეაჯები, მიყავ!" – ცრემლი ამდუღარა.
1108 – 880
«სადა ინდონი ბროლ-ვარდსა სარვენ გიშრისა სარითა,
მას მოვეშორვე, წამოვე სიჩქარით, არ სიწყნარითა;
ვერ დამიჭირა მეფემან მშობლურად საუბარითა,
შენ არ შემიყრი, გამიყრი, აწ ჩემი ლხინი ვთქვა რითა?
1109 – 881
ნუ გამგზავნი გულმოკლულსა, ერთი მიყავ საწადელი,
ერთხელ შეჯე, ცხენოსანი გნახო ჩემი სულთამხდელი,
ნუთუ მაშინ მოვიქარვო სევდა ესე აწინდელი;
მე წავალ და შენ დაგაგდებ, იქმნას შენი საქადელი!»
1110 – 882
ეხვეწებოდა: «შეჯეო», აჯას ხვეწნითა არვებდა,
იცოდა, რომე შეჯდომა კაეშანს მოაქარვებდა,
ლერწმისა სარსა დასდრეკდა, გიშერსა დააკარვებდა,
დაიმორჩილა; ეამა, არ ივაგლახა, არ ვებდა.
1111 – 883
ცხადად უთხრა: «შევჯდებიო, მომიყვანე ცხენი წინა».
მან მოჰგვარა, წყნარად შესვა, არ სიჩქარით ააქშინა;
მინდორთაკენ წაიყვანა, ტანი მჭევრი აძრვევინა;
ხანი წავლეს, სიარულმან მოჯობება დააჩინა.
1112 – 884
შეაქცევს და ეუბნების საუბართა შვენიერთა,
მისთვის სძრვიდა სასაუბროდ მათ ბაგეთა ძოწისფერთა,
მისი სმენა გააყმობდა მსმენელისა ყურთა ბერთა;
მოიშორვა კაეშანი, დათმობავე შეაერთა.
1113 – 885
რა შეატყო მოჯობება მან, სევდისა მუფარახმან,
გაანათლა პირი ვარდი სიხარულმან დაუსახმან,
ცნობიერთა დასტაქარმან, უცნობოთა ოხრვა-ახმან
ცნობიერი სიტყვა უთხრა უცნობოსა რასმე მზრახმან.
1114 – 886
შე-რასმე-ჰყვეს საუბარსა, სიტყვა ჰკადრა არმალული:
«ერთსა რასმე მოგახსენებ, გამიცხადე დაფარული:
ეგე სამხრე მისეული, შენ გაჩნია ვისგან წყლული,
რაგვარ გიყვარს, რაგვარ გიღირს? თქვი, დავიღო მერმე სული».
1115 – 887
მან უთხრა: «სახე რა გითხრა მის უსახოსა სახისა!
ესეა ჩემი სიცოცხლე, ჩემი მომცემი ახისა,
მჯობი ყოვლისა სოფლისა, წყლისა, მიწისა და ხისა.
არსასმენლისა მოსმენა არს უმჟავესი წმახისა».
1116 – 888
ავთანდილ უთხრა: «ვლამოდი მართ მაგისსავე თქმევასა;
აწ რათგან გითქვამს, პასუხსა გკადრებ და ნუ მეჭვ თნევასა:
სჯობს ასმათისა არლევა მაგა სამხრისა ლევასა,
ამად არ გიქებ საქმისა უარესისა რჩევასა.
1117 – 889
სამხრე გაბია ოქროსა, ოქრომჭედლისა დნობილი,
უასაკო და უსულო, არ სიტყვიერი, ცნობილი;
აღარად გინდა ასმათი, – ნახე მართალი ბრჭობილი! –
პირველ, გლახ, მისი ნაჭვრეტი, თვით მერმე შენი დობილი.
1118 – 890
თქვენს შუა მქმნელი საქმისა, შენგან ნახმობი დობისა,
თქვენი შემყრელი მსახური, შენგან ღირსქმნილი ხმობისა,
მისი გამზრდელი, გაზრდილი, მისთვის მიხდილი ცნობისა,
გლახ, დაგიგდია, არ ნახავ, შაბაშ მართლისა ბრჭობისა!»
1119 – 891
მან უბრძანა: «რაცა გითქვამს, უმართლე ხარ მეტისმეტად:
საბრალოა ასმათ მისად მგონებლად და ჩემად მჭვრეტად;
მე სიცოცხლე არ მეგონა, შენ მომესწარ ცეცხლთა შრეტად,
რათგან დავრჩი, გვალე, ვნახოთ, თუცავე ვარ ჯერთცა რეტად».
1120 – 892
დამორჩილდა. გაემართნეს ავთანდილ და ამირბარი.
ვერ მიგია ქება მათი, ვერა ქება საქებარი:
კბილნი – ვითა მარგალიტნი, ბაგე – ვარდი ნაპობარი.
გველსა ხვრელით ამოიყვანს ენა ტკბილად მოუბარი.
1121 – 893
ამას ეტყვის: «შენთვის დავსდებ გონებასა, სულსა, გულსა,
მაგრა შენცა ნუ აგრე ხარ, ნუ იწყლულებ ახლად წყლულსა;
არას გარგებს სწავლულება, თუ არა იქ ბრძენთა თქმულსა:
არ იხმარებ, რას ხელსა ჰხდი საუნჯესა დაფარულსა?
1122 – 894
არას გარგებს შეჭირვება, რომ სჭმუნვიდე, რა გერგების!
არ თურ იცი, უგანგებოდ არა კაცი არ მოკვდების.
მზისა შუქთა მომლოდინე ვარდი სამ დღე არ დაჭნების.
ბედი ცდაა, გამარჯვება, ღმერთსა უნდეს, მო-ცა-გხვდების».
1123 – 895
მოახსენა: «ეგე სწავლა ჩემთვის ყოვლად სოფლად ღირდეს, –
გონიერთა მწვრთელი უყვარს, უგუნურთა გულსა ჰგმირდეს, –
მაგრა რა ვქმნა, რაგვარ გავსძლო, მეტისმეტი რა მიმჭირდეს!
შენცა გჭირან ჭირნი ჩემნი, არ მამართლო, არ მიკვირდეს?
1124 – 896
ცვილსა ცეცხლის სიმხურვალე უგავს, ამად აენთების,
მაგრა წყალსა არსით ახლავს, თუ ჩავარდეს, და-ცა-შრტების;
რაცა ვისცა საქმე თვით სჭირს, სხვათათვისცა ევარგების,
თავიდაღმა რად არ იცი, გული ჩემი რაგვარ დნების!»
1125 – 897
«რა წამეკიდა, ყველაი წვრილად გიამბო ენითა,
მერმეღა გაბრჭევ მართალი მაგა გულითა ბრძენითა;
შენ მოგელოდი, მიმჭირდა მოლოდინითა შენითა,
ქვაბს ვეღარ გავსძელ, მინდორთა მოვლა მომინდა ცხენითა.
1126 – 898
იმა ქედსა გარდავადეგ, შამბნი ისი მომეარნეს;
ერთი ლომი, ერთი ვეფხი შეკრბეს, ერთად შეიყარნეს,
ჰგვანდეს რათმე მოყვარულთა, მათი ნახვა გამეხარნეს,
მათ რა უყვეს ერთმანერთსა, გამიკვირდეს, შემეზარნეს.
1127 – 899
ქედსა გარდავდეგ, ლომ-ვეფხნი მოვიდეს ერთგან რებულნი,-
სახედ ვამსგავსენ მიჯნურთა, ცეცხლნი დამევსნეს დებულნი,-
შეიყარნეს და შეიბნეს, იბრძოდეს გამწარებულნი,
ლომი სდევს, ვეფხი მიურბის, იყვნეს არ ჩემგან ქებულნი.
1128 – 900
პირველ ამოდ ილაღობეს, მერმე მედგრად წაიკიდნეს:
თითო ტოტი ერთმანერთსა ჰკრეს, სიკვდილსა არ დარიდნეს;
გამორიდა ვეფხმან გული, – დედათამცა განა რიდნეს!-
ლომი მედგრად გაეკიდა, იგი ვერვინ დაამშვიდნეს.
1129 – 901
ლომსა დაუგმე ნაქმარი, ვარქვი: «არა ხარ ცნობასა,
შენ საყვარელსა რად აწყენ? ფუ მაგა მამაცობასა!"
ხრმალგამოწვდილი გაუხე, მივეც ლახვართა სობასა,
თავსა გარდავჰკარ, მო-ცა-ვკალ, დავხსენ სოფლისა თმობასა.
1130 – 902
ხრმალი გავსტყორცე, გარდვიჭერ, ვეფხი შევიპყარ ხელითა;
მის გამო კოცნა მომინდა, ვინ მწვავს ცეცხლითა ცხელითა;
მიღრინვიდა და მაწყენდა ბრჭალითა სისხლთა მღვრელითა,
ვეღარ გაუძელ, იგიცა მოვკალ გულითა ხელითა.
1131 – 903
რაზომსაცა ვამშვიდებდი, ვეფხი ვერა დავამშვიდე,
გავგულისდი, მოვიქნიე, ვჰკარ მიწასა, დავაწყვიდე;
მომეგონა, ოდეს ჩემსა საყვარელსა წავეკიდე;
სულნი სრულად არ ამომხდეს, რად გიკვირს, თუ ცრემლსა ვღვრიდე!
1132 – 904
აჰა, ძმაო, მითხრობია ჭირი ჩემი, რაცა მჭირდა;
სულთა დგმაცა არა მმართებს, ასრე გასლვა რად გიკვირდა!
სიცოცხლესა გავეყარე, სიკვდილიცა დამიძვირდა».
ესე სიტყვა დაასრულა, ყმამან სულთქვნა, ა-ცა-ტირდა.
1133 – 905
ავთანდილცა მასთანავე ტიროდა და ცრემლსა ღვრიდა;
უთხრა: «დათმე, ნუ მოჰკვდები, გულსა სრულად ნუ დასჭრი, და-!
ღმერთი მაგას მოწყალეობს, თუცა ჭირმან არ გაგრიდა;
თუმც უნდოდით გასაყრელად, პირველ ერთად არ შეგყრიდა.
1134 – 906
სდევს მიჯნურსა ფათერაკი, საწუთროსა დაანავღლებს,
მაგრა ბოლოდ ლხინსა მისცემს, ვინცა პირველ ჭირსა გასძლებს;
მიჯნურობა საჭიროა, მით სიკვდილსა მიგვაახლებს,
გასწავლულსა გააშმაგებს, უსწავლელსა გაასწავლებს».
1135 – 907
იტირეს და გაემართნეს, ქვაბისაკენ თავნი არნეს;
რა ასმათმან დაინახა, განაღამცა გაეხარნეს!
მოეგება, მოტიროდა, ცრემლმან მისმან კლდენი ღარნეს,
აკოცეს და ა-ცა-ტირდეს, კვლა ცნობანი ააჩქარნეს.
1136 – 908
ასმათ თქვა: «ღმერთო, რომელი არ ითქმი კაცთა ენითა,
შენ ხარ სავსება ყოველთა, აღგვავსებ მზეებრ ფენითა;
გაქო, ვით გაქო, რა გაქო, არსაქებელო სმენითა!
დიდება შენდა, არ მომკალ ამათთვის ცრემლთა დენითა!»
1137 – 909
ტარიელ ეტყვის: «ჰე, დაო, მით ცრემლი აქა მდინია,
საწუთრო ნაცვლად გვატირებს, რაც ოდენ გაგვიცინია.
ძველი წესია სოფლისა, არ ახლად მოსასმინია.
ვა¡ შენი ბრალი, დავ, თვარა სიკვდილი ჩემი ლხინია!
1138 – 910
სწყუროდეს, წყალსა ვინ დაღვრის კაცი უშმაგო, ცნობილი?
მე თვალთა ჩემთა მით მიკვირს, რად ვარ ცრემლითა ლტობილი!
უწყალობა ჰკლავს, წყალი სდის, აროდეს არ გახმობილი!
ვა, წახდა ვარდი პობილი, ვა, მარგალიტი წყობილი!»
1139 – 911
ავთანდილსცა მოეგონა მისი მზე და საყვარელი;
იტყვის: «ჩემო, ვით ვეგები მე უშენოდ სულთა მდგმელი?
შენ არ გახლავ, ჩემი ჩემთვის სიცოცხლეა სანანელი,
გითხრამცა ვინ, რა მჭირს, ანუ რა ცეცხლი მწვავს, რაგვარ ცხელი!
1140 – 912
ვარდი ამას ვით იაზრებს: მზე მომშორდეს, არ დავჭნეო,
ანუ ჩვენ, გლახ, რა გვერგების, რა ჩასვენდეს გორსა მზეო?
გულო, გიჯობს, გაუმაგრდე, თავი სრულად გაიკლდეო,
ნუთუ მოგხვდეს ნახვა მისი, სულთა სრულად ნუ დალეო».
1141 – 913
სული დაიღეს, დადუმდეს, ორთავე ცეცხლი სდებოდა;
ასმათი შეჰყვა, შევიდა, ცეცხლი მათებრვე ჰგზებოდა,
დაუგო ტყავი ვეფხისა, რომელ კვლა მიწყივ ჰგებოდა;
ორნივე დასხდეს, უბნობდეს, რაცა მათ ეამებოდა.
1142 – 914
წვადი შეიწვეს, შეიქმნა პურობა მსგავსი ჟამისა,
მუნ უპურობა, პურობა, არსიდიადე ჯამისა,
მას შეეხვეწნეს: «ჭამეო», ძალი არ ჰქონდა ჭამისა,
გასცოხნის, ლუკმა გასტყორცის, წონა ძლივ ჩანთქის დრამისა.
1143 – 915
ამოა, რომე კაცი კაცს ამოსა ეუბნებოდეს!
მან გაუგონოს, რაცა თქვას, არ ცუდად წაუხდებოდეს,
ცოტად ეგრეცა დაუვსებს, ცეცხლი რაზომცა სდებოდეს.
დიდი ლხინია ჭირთა თქმა, თუ კაცსა მოუხდებოდეს.
1144 – 916
მას ღამესა ერთგან იყვნეს იგი ლომნი, იგი გმირნი,
იუბნეს და გააცხადნეს თავის-თავის მათნი ჭირნი.
რა გათენდა, კვლა დაიწყეს საუბარნი სიტყვახშირნი;
ერთმანერთსა გაუგონნეს ფიცნი პირველ დანაპირნი.
1145 – 917
ტარიელ ეტყვის: «რად უნდა სიტყვისა თქმა მრავალისა?
რაცა შენ ჩემთვის გიქნია, ღმერთი მზღველია ვალისა;
კმა ზენაარი ზენარად, არ ნაქმარია მთრვალისა,
არ დაივიწყე მოყვრობა მოყვრისა წარმავალისა.
1146 – 918
აწ შემიხვეწე, ნუ დამწვავ კვლა წვითა უცხელესითა;
მე რომე ცეცხლი მედების, არ ნაგზებია კვესითა,
ვერ დამშრეტ, შენცა დაიწვი სოფლისა ქმნისა წესითა.
წადი, დაბრუნდი, შეიქეც მუნითვე, შენი მზე სით-ა.
1147 – 919
ვინ დამბადა, განკურნება ჩემი უჩანს მასცა ძნელად,
ვისცა გესმის, გაიგონეთ, მით გაჭრილვარ ხელი ველად;
რაცა მართებს გონიერთა, ერთხელ ვიყავ მეცა მქმნელად,
აწ ნობათი ხელობისა მომხვდომია, მით ვარ ხელად».
1148 – 920
ავთანდილ ეტყვის: «რა გითხრა პასუხი მაგა თქმულისა?
შენვე სთქვი, ეგე სიტყვაა კაცისა ბრძნად სწავლულისა?!
ღმერთსამცა ვით არ შეეძლო კვლა განკურნება წყლულისა?
იგია მზრდელი ყოვლისა დანერგულ-დათესულისა!
1149 – 921
ღმერთსამცა ესე რად ექმნა, ეგეთნი დაებადენით,
აღარ შეგყარნა, გაგყარნა, ხელი გქმნა ცრემლთა დადენით!
სდევს ფათერაკი მიჯნურსა, გასჭვრიტეთ, გაიცადენით,
თქვენ ერთმანერთი არ მოგხვდეს, მე სულნი ამომხადენით!
1150 – 922
ნეტარ, მამაცი სხვა რაა, არ გასძლოს, რაცა ჭირია!
ჭირსა გადრეკა რად უნდა, რა სასაუბრო პირია!
ნუ გეშის, ღმერთი უხვია, თუცა სოფელი ძვირია,
რაცა მიწვრთიხარ, იწვართე; გკადრო, უწვრთელი ვირია.
1151 – 923
თუ რა გესმის, გაიგონე, ესე კმარის სწავლა სწავლად;
ჩემსა მზესა დავეთხოვე თქვენს წინაშე წამოსავლად,
მოვახსენე: «რათგან ჩემი შეუქმნია გული ავლად,
არას ვარგებ, არ დავდგები, სხვა ვიუბნო რაღა მრავლად?»
1152 – 924
მან მიბრძანა: «მადლიერ ვარ, კარგად ხარ და მამაცურად,
შენგან მისსა გავლენასა მე დავიჩენ სამსახურად».
მისით კითხვით წამოსრულვარ, არ მთრვალურად, არ მახმურად,
აწ შევიქცე, რა უამბო, რად მოვეო ჯაბანხრდლურად?
1153 – 925
მაგ საუბარსა ესე სჯობს, ისმინე ჩემი თხრობილი:
მქმნელი საქმისა ძნელისა კაციმცა იყო ცნობილი;
ვერას ვერა იქს ნაყოფსა ვარდი უმზეოდ ჭნობილი.
შენ ვერას ირგებ, მე გარგებ, ძმა ძმისა უნდა ძმობილი!
1154 – 926
სადაცა გწადდეს, მუნ იყავ მითვე წესითა მაგითა,
გწადდეს – გულითა ბრძენითა, გწადდეს – ცნობითა შმაგითა,
მაგა ქცევითა ტურფითა, ანაგებითა ნაგითა,
ოდენ გამაგრდი, არ მოჰკვდე, არ დასდნე ცეცხლთა დაგითა.
1155 – 927
ამის მეტსა არას გნუკევ: წელიწადსა ერთსა მსგეფსსა
აქავ ქვაბსა მომნახევდი მე, ამბავთა ყოვლგნით მკრეფსა;
ამა ჟამსა ნიშნად მოგცემ, დროსა ამას ვარდიეფსა,
ვარდთა ნახვა გაგაკრთობდეს, მართ ვითამცა ძაღლი ყეფსა.
1157 – 928
ამა დროსა გარდავსცილდე, აქავ ქვაბსა არ მოვიდე,
ცან, ცოცხალი არ თურე ვარ, უღონიოდ მოვკვე კიდე;
ეს ამისად ნიშნად კმარის, შენ თუ ჩემთვის ცრემლსა ღვრიდე,
მაშინ გწადდეს – იხარებდი, გწადდეს – ჭმუნვა გაადიდე.
1158 – 929
აწ რაცა გკადრე, ამისთვის ნუთუ შენ იყო მჭმუნავი!
მოგშორდები და არ ვიცი, თუ ცხენი დამცემს, თუ ნავი;
არ, უთქმელობა არ ვარგა, არ პირუტყვი ვარ მჩმუნავი,
არ ვიცი, ღმერთი რას მიზამს, ანუ ცა მიწყივ მბრუნავი».
1159 – 930
მან უბრძანა: «აღარ გაწყენ, არცა სიტყვა გამეტადდეს,
არ მომისმენ, რაზომიცა საუბარი მიდიადდეს;
თუ არ მოგყვეს საყვარელი, შენ მას მიჰყევ, რაცა სწადდეს,
ბოლოდ ყოვლი დამალული საქმე ცხადად გამოცხადდეს.
1160 – 931
არ დაიჯერო, მაშინ სცნა ჩემთა საქმეთა ძნელობა;
ჩემთვის ყველაი სწორია, გაჭრა და გაუჭრელობა;
შენ რაცა გითქვამს, მაგას ვიქ, მრჯის რაზომ გინდა ხელობა,
უშენოდ მომხვდეს, რაღა ვქმნა, არ დია დღეთა გრძელობა!»
1161 – 932
საუბარი გარდასწყვიდეს, დააპირეს ესე პირი;
ცხენსა შესხდეს, მოიარეს, თითო მოკლეს ველს ნადირი;
შემოიქცეს, აატირეს გული, კვლაცა ანატირი,
ხვალ გაყრისა გონებამან სხვა უმატა ჭირსა ჭირი.
1162 – 933
ლექსთა მკითხველო, შენიმცა თვალი ცრემლისა მღვრელია!
გულმან, გლახ, რა ქმნას უგულოდ, თუ გული გულსა ელია?!
მოშორვება და მოყვრისა გაყრა კაცისა მკლველია,
ვინცა არ იცის, არ ესმის, ესე დღე რაგვარ ძნელია!
1163 – 934
დილა გათენდა, შესხდეს და მას ქალსა გაესალამნეს.
ტარიელ, ასმათ, ავთანდილ თვალთაგან ცრემლნი დალამნეს;
სამთავე ღაწვთა ალამნი არღავნის ფერად ალამნეს,
მათ ლომთა, მიწყივ მხეცქმნილთა, თავნი მხეცთავე ალამნეს.
1164 – 935
ქვაბი ჩავლეს და წავიდეს ზახილით ცრემლთა მდენანი,
ასმათ ტირს, მოსთქვამს: «ჰე ლომნო, ვისნი ვით მოგთქმენ ენანი!
მზემან დაგწვნა და დაგდაგნა ცისა მნათობნი ზენანი,
ვა, ჭირნი ჩემნი ეზომნი! ვა, სიცოცხლისა თმენანი!»
1165 – 936
მათ ყმათა, მუნით წასრულთა, იგი დღე ერთგან იარეს,
ზღვის პირს მივიდეს, მუნ დადგეს, არ ხმელთა არე იარეს,
არ გაიყარნეს მას ღამე, კვლა ცეცხლი გაიზიარეს,
ერთმანერთისა შორს ყოფნა იტირეს, იმგლოვიარეს.
1166 – 937
ტარიელს ეტყვის ავთანდილ, რუ გახმა ცრემლთა დენისა:
«რად მოიშორვე შენ ფრიდონ, მომცემი მაგა ცხენისა?
მუნით იცნობის ამბავი, ღონე მის მზისა ლხენისა,
აწ მე მუნ მივალ, მასწავლე გზა ძმადფიცისა შენისა».
1167 – 938
ტარიელ სიტყვით ასწავლის მხარსა ფრიდონის გზისასა,
მართ გააგონა, რაც ოდენ შეეძლო ძალსა თქმისასა:
«აღმოსავლითკენ წადიო, პირსა იარე ზღვისასა,
თუ ნახო, ჩემი უამბე, გკითხავს ამბავსა ძმისასა».
1168 – 939
თხა მოკლეს და მიითრიეს, ცეცხლი შექმნეს ზღვისა პირსა,
სვეს და ჭამეს, რაცა ჭამა შეჰფერობდა მათსა ჭირსა;
მას ღამესა ერთად იყვნეს, ერთგან მიწვეს ხეთა ძირსა.
ვჰგმობ მუხთალსა საწუთროსა, ზოგჯერ უხვსა, ზოგჯერ ძვირსა.
1169 – 940
ცისკრად ადგეს გასაყრელად, ერთმანერთსა მოეხვინეს;
მაშინ მათგან ნაუბარნი, დადნეს, ვინცა მოისმინეს;
თვალთათ, ვითა წყაროს თვალი, ცრემლი ველთა მოადინეს,
დიდხან დგანან შეჭედილნი, მკერდი მკერდსა შეარკინეს.
1170 – 941
გაიყარნეს ტირილით და პირსა ხოკით, თმათა გლეჯით,
ერთი აღმა, ერთი ჩაღმა, უგზოდ მივლენ შამბთა ეჯით;
ვირე უჩნდა ერთმანერთი, იზახდიან პირსა ბღნეჯით.
იგი ნახნეს დაღრეჯილნი, მზე დაიღრეჯს მისით ღრეჯით.
1171 – 942
ვა¡, სოფელო, რაშიგან ხარ, რას გვაბრუნვებ, რა ზნე გჭირსა!
ყოვლი შენი მონდობილი ნიადაგმცა ჩემებრ ტირსა!
სად წაიყვან სადაურსა, სად აღუფხვრი სადით ძირსა?!
მაგრა ღმერთი არ გასწირავს კაცსა, შენგან განაწირსა.
1172 – 943
ავთანდილ მისი გაყრილი ტირს, მისწვთომია ხმა ცამდის,
იტყვის, თუ: «ღვარი სისხლისა კვლაცა მდენია, კვლაცა მდის;
აწ აგრე გაყრა ძნელია, ვით მაშინ შეყრა და-ც-ამდის.
კაცი არ ყველა სწორია, დიდი ძეს კაცით კაცამდის».
1173 – 944
ველს მაშინ მხეცნი ძღებოდეს სისხლითა მუნ ნატირითა;
ვერ დაივსებდა სახმილსა, იწვის ცეცხლითა ხშირითა;
კვლა თინათინის გონება ავსებს უფრორე ჭირითა;
ბაგეთათ ვარდსა ანათობს ბროლი ძოწისა ძირითა.
1174 – 945
ვარდი ჭნებოდა, ღვრებოდა, ალვისა შტო ირხეოდა;
ბროლი და ლალი გათლილი ლაჟვარდად გარდიქცეოდა;
გამაგრებოდა სიკვდილსა, ამისთვის არ უმხნეოდა;
იტყვის, თუ: «ბნელი რას მიკვირს, რათგან დამაგდე, მზეო, და-!»
1175 – 946
მზესა ეტყვის: «მზეო, გიტყვი თინათინის ღაწვთა დარად,
შენ მას ჰგავ და იგი შენ გგავს, თქვენ ანათობთ მთად და ბარად;
ხელსა მალხენს ნახვა შენი, ამად გიჭვრეტ არდამცთარად,
მაგრა ჩემი რად დააგდე გული ცივად, გაუმთბარად?
1176 – 947
თუ ერთისა მოშორვება მზისა ზამთრის გაგვამცივნებს,
მე, გლახ, ორნი დამიყრიან, გული ამად რად არ ივნებს?
მაგრა კლდესა არა შესწონს, არაოდეს არ იმტკივნებს;
წყლულსა დანა ვერა ჰკურნებს, გაჰკვეთს ანუ გაამსივნებს».
1179 – 948
მიმავალი ცასა შესტირს, ეუბნების, ეტყვის მზესა:
«აჰა, მზეო, გეაჯები შენ, უმძლესთა მძლეთა მძლესა,
ვინ მდაბალთა გაამაღლებ, მეფობასა მისცემ, სვესა,
მე ნუ გამყრი საყვარელსა, ნუ შემიცვლი ღამედ დღესა!
1180 – 949
მო, ზუალო, მომიმატე ცრემლი ცრემლსა, ჭირი ჭირსა,
გული შავად შემიღებე, სიბნელესა მიმეც ხშირსა,
შემომყარე კაეშნისა ტვირთი მძიმე, ვითა ვირსა,
მას უთხარ, თუ: «ნუ გასწირავ, შენია და შენთვის ტირსა».
1181 – 950
ჰე, მუშთარო, გეაჯები შენ, მართალსა ბრჭესა, ღმრთულსა,
მო და უყავ სამართალი, გაებრჭობის გული გულსა;
ნუ ამრუდებ უმართლესა, ნუ წაიწყმედ ამით სულსა!
მართალი ვარ, გამიკითხე! რად მაწყლულებ მისთვის წყლულსა?
1182 – 951
მოდი, მარიხო, უწყალოდ დამჭერ ლახვრითა შენითა,
შე-ცა-მღებე და შემსვარე წითლად სისხლისა დენითა,
მას უთხრენ ჩემნი პატიჟნი, მას გააგონენ ენითა,
რაგვარ გასრულვარ, შენ იცი, გული აღარას ლხენით-ა.
1183 – 952
მოდი, ასპიროზ, მარგე რა, მან დამწვა ცეცხლთა დაგითა,
ვინ მარგალიტსა გარეშე მოსცავს ძოწისა ბაგითა;
შენ დააშვენებ კეკლუცთა დაშვენებითა მაგითა,
ვისმე ჩემებრსა დააგდებ, გაჰხდი ცნობითა შმაგითა.
1184 – 953
ოტარიდო, შენგან კიდე არვის მიგავს საქმე სხვასა:
მზე მაბრუნვებს, არ გამიშვებს, შემიყრის და მიმცემს წვასა;
დაჯე წერად ჭირთა ჩემთა, მელნად მოგცემ ცრემლთა ტბასა,
კალმად გიკვეთ გაწლობილსა ტანსა, წვრილსა ვითა თმასა.
1185 – 954
მო, მთვარეო, შემიბრალე, ვილევი და შენებრ ვმჭლდები,
მზე გამავსებს, მზევე გამლევს, ზოგჯერ ვსხვდები, ზოგჯერ ვწვლდები;
მას უამბენ სჯანი ჩემნი, რა მჭირს, ანუ რაგვარ ვბნდები,
მიდი, უთხარ, ნუ გამწირავს, მისი ვარ და მისთვის ვკვდები.
1186 – 955
აჰა, მმოწმობენ ვარსკვლავნი, შვიდნივე მემოწმებიან:
მზე, ოტარიდი, მუშთარი და ზუალ ჩემთვის ბნდებიან,
მთვარე, ასპიროზ, მარიხი მოვლენ და მოწმად მყვებიან.
მას გააგონნენ, რანიცა ცეცხლნი უშრეტნი მდებიან».
1187 – 956
აწ გულსა ეტყვის: «ვითამცა გდის ცრემლი, არ გაგხმობია,
რას გარგებს მოკლვა თავისა? ეშმა ძმად თურე გძმობია;
მეც ვიცი, ჩემსა ხელმქმნელსა თმად ყორნის ბოლო სთმობია,
მაგრა თუ ჭირსა არ დასთმობ, ლხინი რა დასათმობია!
1188 – 957
თუ დავრჩეო, ესე მიჯობს, – სიცოცხლისა იტყვის თუსა,-
ნუთუ მომხვდეს ნახვა მზისა, ნუ ვიზახი მიწყივ უსა».
მიიმღერის ხმასა ტკბილსა, არ დასწყვედდის ცრემლთა რუსა,
მისსა ხმასა თანა ხმაცა ბულბულისა ჰგვანდის ბუსა.
1189 – 958
რა ესმოდის მღერა ყმისა, სმენად მხეცნი მოვიდიან,
მისვე ხმისა სიტკბოსაგან წყლით ქვანიცა გამოსხდიან,
ისმენდიან, გაჰკვირდიან, რა ატირდის, ატირდიან;
იმღერს ლექსთა საბრალოთა, ღვარისაებრ ცრემლნი სდიან.
1190 – 959
მოვიდიან შესამკობლად ქუეყნით ყოვლნი სურიელნი:
კლდით ნადირნი, წყალშიგ თევზნი, ზღვით ნიანგნი, ცით მფრინველნი,
ინდო-არაბ-საბერძნეთით, მაშრიყით და მაღრიბელნი,
რუსნი, სპარსნი, მოფრანგენი და მისრეთით მეგვიპტელნი.
1191 – 960
ყმა მტირალი სამოცდათ დღე ზღვისა პირსა მივა გზასა;
შორით ნახა, მენავენი, მოდიოდეს შიგან ზღვასა;
მოიცადნა, ჰკითხა: «ვინ ხართ, თქვენ ამისსა გნუკევ თქმასა,
ეს სამეფო ვისი არის, ან მორჩილობს ვისსა ხმასა?»
1192 – 961
მათ მოახსენეს: «ტურფაო სახით და ანაგებითა,
გვეუცხოვე და გვეკეთე, მით გეუბნებით ქებითა;
აქამდის ზღვარი თურქთაა, მოზღვრე ფრიდონის ზღვრებითა;
ჩვენცა ვისნი ვართ, გიამბობთ, თუ ჭვრეტით არ დავბნდებითა.
1193 – 962
ნურადინ-ფრიდონ მეფეა ამა ქვეყნისა ჩვენისა,
მოყმე მხნე, უხვი, ძლიერი, ფიცხლად მომხლტომი ცხენისა;
ვნება არავის არ ძალუც მის, მზისა ოდნად მშვენისა,
იგია ჩვენი პატრონი, მსგავსი ცით შუქთა მფენისა».
1194 – 963
ყმამან უთხრა: «ძმანო ჩემნო, კარგთა კაცთა გარდგეკიდე;
მე მეფესა თქვენსა ვეძებ, მასწავლეთ, თუ სით წავიდე,
რა ვიარო, ოდეს მივალ, ან გზასა აქვს რა სიდიდე?"
მენავეთა უწინამძღვრეს, არ დააგდეს გზამდის კიდე.
1195 – 964
მოახსენეს: «ესე გზაა მულღაზანზარს მიმავალი,
მუნ დაგხვდების მეფე ჩვენი მშვილდფიცხელი, მახვილხრმალი;
აქადაღმა ათ დღე მიხვალ ნაკვთად სარო, ფერად ლალი;
ვა, რად დაგვწვენ, უცხომ უცხო რად მოგვიდევ ცეცხლებრ ალი!»
1196 – 965
ყმამან უთხრა: «მიკვირს, ძმანო, რად ხართ ჩემთვის გულმოკლულნი,
ანუ ეგრე ვით გეკეთნეს ზამთრის ვარდნი ფერნაკლულნი!
თქვენმცა მაშინ გენახენით, ლაღნი ვსხედით, არ საპყრულნი!
ჩვენნი მჭვრეტნი დავაშვენნით, ჩვენგან სხდიან მხიარულნი».
1197 – 966
იგი წავიდეს; დაბრუნდა ყმა გზასა თავისწინასა,
ვისი ჰგავს ტანი საროსა და ვისი გული – რკინასა;
მიაცორვებს და მიუბნობს, მოსთქვამს მისსავე ლხინასა,
ნარგისნი ქუხან, ცრემლსა სწვიმს, ჩარცხის ბროლსა და მინასა.
1198 – 967
ვინცა გზას ნახნის უცხონი, მსახურებდიან, ჰყმობდიან,
მოეხვივნიან საჭვრეტლად, მას ზედა სტრფიალობდიან,
ეძნელებოდის გაშვება, გაყრასა ძლივ დასთმობდიან,
გზის ყოლაუზი მისციან, ჰკითხის რა, უამბობდიან.
1199 – 968
მულღაზანზარს მიეახლა, ადრე დალევს გზასა გრძელსა;
მინდორს ნახა სპა, ლაშქართა და ნადირთა ჰგვანდეს მსრველსა,
ყოვლგნით ალყა შემოეკრა, მოსდგომოდეს გარე ველსა,
ისრიან და იზახიან, მხეცსა სჭრიან ვითა მჭელსა.
1200 – 969
კაცი ემთხვია; მას ჰკითხა ამბავი მის ლაშქარისა,
უბრძანა: «ისი ვისია ხმა ზათქისა და ზარისა?"
მან უთხრა: «ფრიდონ ხელმწიფე, მეფე მულღაზანზარისა,
იგი ნადირობს, შეუკრავს ნაპირი ველ-შამბნარისა».
1201 – 970
მათ ლაშქართაკენ წავიდა მით უსახოთა ქცევითა,
გამხიარულდა; შვენება მის ყმისა ვთქვიმცა მე ვითა!
მისთა გამყრელთა დააზრობს, შემყრელთა დასწვავს მზე ვითა,
ნახვა მჭვრეტელთა ახელებს, ტანი ლერწამობს ხე ვითა.
1202 – 971
მათ ლაშქართა ყოლბსა შუა ორბი სითმე გარდმოფრინდა;
ყმამან ცხენი შეუტია, გაამაყდა, არ შეშინდა,
შესტყორცა და ჩამოაგდო, დაეცა და სისხლი სდინდა,
გარდახდა და ფრთენი დასჭრნა, წყნარად შეჯდა, არ აქშინდა.
1203 – 972
იგი რა ნახეს, მესროლნი სროლასა მოეშლებოდეს,
ალყა დაშალეს, მოვიდეს, მოეხვეოდეს, ბნდებოდეს,
იქით და აქათ უვლიდეს, ზოგნი უკანა ჰყვებოდეს,
ვერცა ჰკადრებდეს, «ვინ ხარო», ვერცა რას ეუბნებოდეს.
1204 – 973
მინდორსა შუა გორი დგა, ფრიდონ მას ზედა დგებოდა;
ღირსნი მას თანა სროლასა ორმოცი კაცი ხლებოდა;
მუნ დაემართა ავთანდილ, მას თანა ყოლბი ჰყვებოდა.
ფრიდონს უკვირდა: «რა ქმნესო», მისთა სპათათვის წყრებოდა.
1205 – 974
ფრიდონ მონა გამოგზავნა: «წა, ნახენო ისი სპანი,
რა ქმნეს, ალყა რად დაშალეს, სად წადიან ვითა ბრმანი?"
მონა ფიცხლა მოეგება, ნახა სარო, მორჩი ტანი,
დადგა, თვალნი გაურეტდეს, დაავიწყდეს სიტყვის თქმანი.
1206 – 975
ავთანდილ ცნა, თუ: «ისია მოამბედ ჩემად რებული».
უთხრა: «არქვი შენს პატრონსა ეს ჩემი დავედრებული:
ვარ უცხო ვინმე ღარიბი, საყოფთა მოშორვებული,
ძმადფიცი ტარიელისი, თქვენს წინა მომგზავრებული».
1207 – 976
მონა წავიდა ფრიდონის თხრობად ამბისა მისისად,
უთხრა: «მზე ვნახე მოსრული, ჩანს მანათობლად დღისისად;
ვაზრობ, იგიცა დაშმაგდენ, თუ ბრძენთა ნახონ ისი სად;
«ვარო ძმა ტარიელისი შეყრად ფრიდონის მქისისად».»
1208 – 977
რა «ტარიელ" მოისმინა, ფრიდონს ჭირი უსუბუქდა,
თვალთა ცრემლნი გადმოსცვივდეს, გული უფრო აუჩუქდა,
მონაქროლმან ვარდი დაზრა, წამწამთაგან ბუქი ბუქდა;
შეიყარნეს, ერთმანერთი მათგან იქო, არ გაუქდა.
1209 – 978
ფიცხლა იგი ქედი ჩავლო, ჩაეგება ფრიდონ წინა;
რა შეხედნა, მან ესე თქვა: «თუ არ მზეო, ისი ვინ-ა?"
მას მეტობდა, რაცა ქება მონისაგან მოესმინა;
ერთმანერთსა გარდაუხდეს, ლხინმან ცრემლი აფრქვევინა.
1210 – 979
მოეხვივნეს ერთმანერთსა, უცხოობით არ დარიდონ;
თვით უსახოდ ფრიდონს ყმა და მოეწონა ყმასა ფრიდონ;
რა მჭვრეტელთა იგი ნახონ, მზე მათთანა გააფლიდონ,
მომკალ, ბაზარს სხვა მათებრი ივაჭრონ რა, ანუ ყიდონ.
1211 – 980
ფრიდონისებრნი მოყმენი ვინმცა ვით, ვინ ეგებიან!
მაგრა მას ახლვან ქებანი, მართ მეტნი არ მიხვდებიან;
მზე უჩინო იქს მნათობთა, რა ახლოს შეიყრებიან,
დღისით ვერ ნათობს სანთელი და ღამით შუქნი ჰკრთებიან.
1212 – 981
ცხენთა შესხდეს, გაემართნეს, ფრიდონისსა მივლენ სრასა.
დაიშალა ნადირობა, მოეშალნეს მხეცთა სვრასა;
ავთანდილის ჭვრეტად სპანი იქით-აქათ იქმან ჯრასა,
თქვეს: «ასეთი ხორციელი შეუქმნია, ნეტარ, რასა?»
1213 – 982
ყმა ფრიდონს ეტყვის: «ისწრაფვი, ვიცი, ამბისა თხრობასა,
გიამბო, ვინ ვარ, სით მოვალ, ვინათგან ლამი ცნობასა,
ანუ სით ვიცნობ ტარიელს, ანუ რად ვიტყვი ძმობასა,
იგი ძმად მიხმობს, ძმა ხარო, თუცა ძლივ ღირს ვარ ყმობასა.
1214 – 983
მე ვარ ყმა როსტან მეფისა, მოყმე არაბეთს ზრდილობით,
დიდი სპასპეტი, სახელად მიხმობენ ავთანდილობით,
ძე დიდებულთა დიდგვართა, ზრდილი მეფეთა შვილობით,
საკრძალავი და უკადრი, მყოფი არვისგან ცილობით.
1215 – 984
დღესა ერთსა მეფე შეჯდა, ნადირობას გამოვიდა;
მინდორს ვნახეთ, ტარიელი, ცრემლთა ღვრიდა, ველთა რწყვიდა,
გაგვიკვირდა, გვეუცხოვა, ვაწვიეთ და არ მოვიდა,
ჩვენ გვეწყინა, არ ვიცოდით, მას თუ ცეცხლი რაგვარ სწვიდა.
1216 – 985
მეფემან სპანი შეპყრობად შეუზახნა და წყრებოდა;
მან უჭირველად დახოცნა, ომი არ მისჭირდებოდა,
ზოგსა მხარ-თეძო დალეწა და ზოგსა სული ჰხდებოდა;
მუნღა ცნეს, ეტლი მთვარისა რომე არ დაბრუნდებოდა.
1217 – 986
მათ სპათაგან ვერშეპყრობა ცნეს მეფეთა მეტად მწყრალთა,
თვით შესხდეს და შეუტიეს ამაყთა და არას მკრთალთა.
რა ტარიელ მეფე იცნა, მუნღა დაჰკრთა მათთა ხრმალთა,
ცხენსა მისცნა სადავენი, დაგვეკარგა წინა თვალთა.
1218 – 987
ვძებნეთ და კვალი ვერ ვპოვეთ, დავსწამეთ ეშმაურობა.
მეფე დაჭმუნდა, დაშალა სმა, ნადიმობა, პურობა.
მე ვეღარ გავსძელ მისისა ამბისა არდასტურობა,
გამოვიპარე საძებრად: მწვიდა ცეცხლი და მურობა.
1219 – 988
იგი ვძებნე წელსა სამსა, არ ვიამე არცა ძილი.
მათ მასწავლეს, ხატაელნი ვნახენ მისგან დაკოდილი;
ვპოვე ვარდი მოყვითანე, შუქმკრთალი და ფერმიხდილი,
შემიტკბო და შემიყვარა, ვითა ძმა და ვითა შვილი.
1220 – 989
ქვაბნი წაუხმან დევთათვის, სრულად გამესისხლებია;
მუნ ასმათ ახლავს მარტოსა, სხვა არვინ უახლებია;
მას მუდამ ძველი ცეცხლი სწვავს, არახალ-არახლებია,
ვა¡ მართებს მისსა გაყრილსა, შავი ხლა თავსა ხლებია.
1221 – 990
ქალი მარტო ქვაბსა შიგან ზის მტირალი, ცრემლნაწთომი;
ყმა ნადირსა უნადირებს, ლომის ლეკვსა ვითა ლომი,
მიართვამს და აგრე არჩენს იგი ერთგან ვერდამდგომი,
მისგან კიდე სანახავად არა უნდა კაცთა ტომი.
1222 – 991
მე, უცხოს, უცხო მანატრა მოსმენა სანატრელისა,
მითხრა ამბავი მისი და მისისა სასურველისა.
რა ჭირნი დასთმნა, ვერ იტყვის აწ ენა ესე ხელისა,
ჰკლავს სურვილი და ვერჭვრეტა მისისა დამმარხველისა.
1223 – 992
ვითა მთვარე დაუდგომლად იარების, არ დადგების;
მასვე ცხენსა შენეულსა ზის, აროდეს გარდახდების;
არას ნახავს პირმეტყველსა, ვით ნადირი კაცთა ჰკრთების.
ვა¡ მე, მისსა მგონებელსა, ვა¡ მას, ვინცა მისთვის კვდების!
1224 – 993
მის ყმისა ცეცხლი მედების, დამწვა ცრემლითა ცხელითა
შემებრალნეს და გავშმაგდი, გავხე გულითა ხელითა;
მომინდა მისთა წამალთა ძებნა ზღვითა და ხმელითა;
შევიქეც, ვნახენ მეფენი, მყოფნი გულითა ბნელითა.
1228 – 994
დავეთხოვე და გამიწყრა, მეფე მიეცა ჭმუნვასა.
დავყარენ ჩემნი ლაშქარნი, მით იზახიან მუნ ვასა;
გამოვიპარე, დავეხსენ სისხლისა ცრემლთა წურვასა,
აწ ვეძებ მისთა წამალთა, ვიქ იქით-აქათ ბრუნვასა.
1229 – 995
შენი მან მითხრა ამბავი, მისგან ძმობისა შენისა,
აწ მიპოვნიხარ უებრო შენ, საქებელი ენისა;
გამომირჩიე, სით მიჯობს ძებნა მის მზისა ზენისა,
მისთა მჭვრეტელთა ლხინისა, ვერმჭვრეტთა ამაზრზენისა».
1230 – 996
აწ ფრიდონ იწვის სიტყვითა მის ყმისა ნაუბარითა;
ორნივე სწორად მოსთქმიდეს მოთქმითა საქებარითა,
გულამოსკვნილნი გულითა ტირან ვერდამთმობარითა,
მუნ ვარდსა წყლითა ცხელითა რწყვენ ტევრთა საგუბარითა.
1231 – 997
ლაშქართა შიგან შეიქმნა ხმა ტირილისა დიდისა,
ზოგთაგან ხოკა პირისა, ზოგთაგან სრევა რიდისა.
ფრიდონ ტირს, მოსთქვამს ხმამაღლად, გაყრილი წლისა შვიდისა:
«უხანობა და სიცრუე, ვა, საწუთროსა ფლიდისა!»
1232 – 998
ფრიდონ მოსთქვამს: «რა შეგასხათ, ვერსაქებო, ვერსათქმელო!!
ხმელთა მზეო, სამყაროსა მზისა ეტლთა გარდამხმელო,
მოახლეთა სალხინოო, სიცოცხლეო, სულთა მდგმელო,
ცისა ეტლთა სინათლეო, დამწველო და დამანთქმელო!
1233 – 999
რა მოგეშორვე, მას აქათ სიცოცხლე მომძულვებია;
თუცა შენ ჩემად არა გცალს, მე შენთვის მომსურვებია;
შენ უჩემობა ლხინად გიჩნს, მე დია მიმჭირვებია,
ოხერ სიცოცხლე უშენოდ, სოფელი გამარმებია!»
1234 – 1000
ფრიდონ თქვნა ესე სიტყვანი მოთქმითა შვენიერითა;
სული დაიღეს, დადუმდეს, მივლენ არ თურე მღერითა.
ავთანდილ მჭვრეტთა აშვენებს ტურფითა აერ-ფერითა,
მელნისა ტბათა მიჯარვით ჰბურავს გიშრისა ჭერითა.
1235 – 1001
ქალაქს შევიდეს, მუნ დახვდა სრა მოკაზმული სრულითა,
სახელმწიფოთა ყოვლითა გასაგებლითა სრულითა;
მონანი ტურფად მოსილნი წესითა იყვნეს რულითა!
შეჰფრფინვიდიან ავთანდილს გულითა სულწასრულითა.
1236 – 1002
შევიდეს და დიდი შექმნეს ჯალაბობა, არ ხალვათი:
იქით-აქათ დიდებულნი წარიგებით ათჯერ ათი;
თვით ორნივე ერთგან დასხდეს; ვითა ვინ თქვას ქება მათი!
ბროლ-ბალახშსა აშვენებდა ზოგან მინა, ზოგან სათი.
1237 – 1003
დასხდეს, შეიქმნა პურობა, გაამრავლებდეს მახალსა,
უმასპინძლებდეს ავთანდილს, ვითა მზახალი მზახალსა,
მოიღებდიან ჭურჭელსა ტურფასა, ახალ-ახალსა,
მაგრა მის ყმისა მჭვრეტელთა გული მიეცა, გლახ, ალსა.
1238 – 1004
მას დღე სვეს, ჭამეს, გარდახდა ნადიმი მსმელთა დასისა.
გათენდა, ბანეს ავთანდილ, რიცხვი ძეს მუნ ატლასისა,
შესამოსელი შემოსეს დრაჰკნისა ბევრათასისა,
შეარტყეს წელთა სარტყელი, დაუდებელი ფასისა.
1239 – 1005
ყმამან დაყვნა დღენი რამე, თუცა ყოვნას ვერა სთმობდა,
ფრიდონს თანა ნადირობას გავიდის და თამაშობდა,
სწორად ჰხოცდა შორს და ახლოს, თუ რას ხელსა მიაპყრობდა,
მისი სროლა მშვილდოსანსა ყველაკასა აწბილობდა.
1241 – 1006
ყმა ფრიდონს ეტყვის: «გესმოდეს ჩემი აწ მონახსენები:
მე შენი გაყრა სიკვდილად მიჩნს და მით თავსა ვევნები,
მაგრა არა მცალს დღეკრულსა, ცეცხლი მწვავს მოუთმენები,
გზა გრძელი, საქმე სასწრაფო მიც, დია დავეყენები.
1242 – 1007
მართალა, შენი გამყრელი თვალი თუ ცრემლსა ღვრიდესა,
დღეს წაუვალი ვერა ვარ, მით ცეცხლი სხვაცა მწვიდესა;
დგომა მგზავრისა ცთომაა, კარგსა იქს, თავსა სწვრთიდესა;
სადა გინახავს იგი მზე, წამომყევ ზღვისა კიდესა».
1243 – 1008
ფრიდონ უთხრა: «დასაშლელი ჩემგან არა არ გეთხრობის;
ვიცი, რომე აღარა გცალს, შენ ლახვარი სხვა გესობის;
წადი, ღმერთი გიწინამძღვრებს, შენი მტერი დაემხობის,
მაგრა თქვი, თუ უშენობა ჩემგან ვითა დაითმობის!
1244 – 1009
ამას გკადრებ, არ ეგების მარტოსაგან წასლვა შენი;
თანა ყმათა წამოგატან, იმსახურენ, იახლენი,-
აბჯარი და საგებელი, ერთი ჯორი, ერთი ცხენი!-
არ წაიტან, გაირჯები ღაწვი ვარდი, ცრემლთა მდენი».
1245 – 1010
მოასხნა ოთხნი მონანი, მისანდობელნი გულითა,
სრული აბჯარი საკაცო ქაფითა, საბარკულითა,
სამოცი ლიტრა წითელი აწონით, არნაკლულითა,
ერთი ტაიჭი უებრო მით უნაგრითა სრულითა.
1246 – 1011
ერთსა ჯორსა წვივმაგარსა საგებელი აუკიდა;
წავიდა და ფრიდონ შეჯდა, მასთანავე გამოვიდა.
აწ გაყრისა მომლოდნესა ედებოდა ცეცხლი, სწვიდა,
მოსთქვამს: «თუმცა მზე გვეახლა, ჩვენ ზამთარი ვერ დაგვზრვიდა».
1249 – 1012
ზარი მის ყმისა წასლვისა გახდა, მიეცნეს წუხილსა.
მოატყდეს მოქალაქენი, ლარსა ვინ ჰყიდდა, თუ ხილსა;
ხმა ზახილისა მათისა ჰგვანდა აერთა ქუხილსა,
იტყოდეს: «მზესა მოვშორდით, მო, თვალნი მივსცნეთ წუხილსა!»
1250 – 1023
ქალაქი გავლეს, მივიდეს პირსა დიდისა ზღვისასა,
მაშინ ფრიდონის ნახულსა, ნასაჯდომევსა მზისასა,
მუნ დაადენდეს ნაკადსა სისხლისა ცრემლთა ტბისასა,
ფრიდონ უამბობს ამბავსა მის მნათობისა ტყვისასა.
1251 – 1014
«აქა მათ ზანგთა მონათა მზე მოიყვანეს ნავითა,
კბილთეთრი, ბაგებალახში, სახედავითა შავითა;
ცხენი გავქუსლე, გავაგე წაგვრა ხრმლითა და მკლავითა,
შორს მნახეს, ადრე გამექცეს, ნავი მფრინველი ჩნდა ვითა».
1252 – 1015
მოეხვივნეს ერთმანერთსა, გაამრავლნეს ცრემლთა ღვრანი,
აკოცეს და გაუახლდეს მათ ორთავე მათნი წვანი,
გაიყარნეს გაუყრელნი ძმადფიცნი და ვითა ძმანი,
ფრიდონ დადგა, ყმა წავიდა, შემხედველთა მკლველი ტანი.
1254 – 1016
ყმა მიმავალი მიუბნობს, მსგავსი მთვარისა სრულისა.
არს თინათინის გონება მისად სალხენლად გულისა;
იტყვის: «მოგშორდი, სიცრუე, ვა, საწუთროსა კრულისა!
შენ გაქვს წამალი ჩემისა მამრთელებელი წყლულისა.
1255 – 1017
რად სიცხე გულსა ნიადაგ მწვავს გმირთა სამსალებისა,
რად გული კლდისა ტინისა შემქმნია სამ სალებისა?
არ შეუძლია ლახვარსა დაჩენა სამსა ლებისა,
შენ ხარ მიზეზი სოფლისა ასრე გასამსალებისა».
1256 – 1018
ავთანდილ მარტო ზღვის პირსა მივა ოთხითა მონითა,
წამალსა ტარიელისსა ეძებს ყოვლითა ღონითა,
დღისით და ღამით მტირალი იღვრების ცრემლთა ფონითა,
ჩალად უჩნს ყოვლი ქვეყანა, მისვე ჩალისა წონითა.
1257 – 1019
სადაცა ნახნის, ეუბნის, მგზავრნი ზღვის პირსა რებულნი,
ჰკითხის მის მზისა ამბავი; დღენი ვლნა გაასებულნი.
ქედსა გარდადგა, აქლემნი აუჩნდეს ლარკიდებულნი.
მოქარავნენი ზღვის პირსა დაყრით დგეს, დაყმუნვებულნი.
1258 – 1020
მუნ ქარავანი ურიცხვი იდგა მის ზღვისა კიდესა.
შეიჭირვებდეს, ჭმუნვიდეს, ვერცა დგეს, ვერცა ვლიდესა.
ყმამან სალამი უბრძანა, ქებასა შეასხმიდესა,
ჰკითხა, თუ: «ვინ ხართ, ვაჭარნო?" – მათ საუბარი ჰკიდესა.
1259 – 1021
უსამ იყო ქარავნისა უხუცესი, კაცი ბრძენი.
მოახსენა ხოტბა სრული, დალოცა და უქნა ზნენი.
ჰკადრეს: «მზეო, სიცოცხლე და შენ ამოჰხე ჩვენი მლხენი,
ჩამოხე და მოგახსენოთ ამბავი და საქმე ჩვენი».
1260 – 1022
გარდახდა. ჰკადრეს: «ჩვენ ვართო მობაღდადენი ვაჭარნი,
მაჰმადის სჯულის მჭირავნი, აროდეს გვისმან მაჭარნი,
ზღვათა მეფისა ქალაქსა სავაჭროდ გამონაჭარნი,
საქონელსრულნი, მდიდარნი, არ ლარნი გვქონან ნაჭარნი.
1261 – 1023
ჩვენ აქა ვპოვეთ ზღვის პირსა კაცი უსულოდ მდებარე,
უშველეთ, ენა მოეცა სიტყვისა გამომგებარე;
ვჰკითხეთ, თუ: «ვინ ხარ, ღარიბო, რასა საქმისა მძებარე?"
გვითხრა: «თუ შეხვალთ, დაგხოცენ; კიდე ცოცხალ ვარ მე ბარე?!»
1262 – 1024
თქვა: «ქარავანი ეგვიპტით გამოვემართეთ ერითა,
ზღვასა შევედით ტვირთულნი ლარითა მრავალფერითა,
მუნ მეკობრეთა დაგვხოცნეს ძელ-სახნისისა წვერითა;
ყველაი წახდა, არ ვიცი, აქა მოსრულვარ მე რითა!»
1263 – 1025
ლომო და მზეო, ესეა მიზეზი აქა დგომისა,
დაბრუნვებითა გვეცემის ზიანი არსაზომისა;
შევიდეთ, ვა¡ თუ დაგვხოცნენ, ძალი არა გვაქვს ომისა,
ვერცა ვდგათ, ვერცა წასრულვართ, ღონე წაგვსლვია რჩომისა».
1264 – 1026
ყმამან უთხრა: «ვინცა ჭმუნავს, ცუდია და ცუდად სცთების!
რაცა მოვა საქმე ზენა, მომავალი არ აგვცთების;
მე მივინდობ სისხლთა თქვენთა, შემოვისხამ, და-ცა-მწვთების,
ვინცა გებრძვის, ხრმალი ჩემი მბრძოლთა თქვენთა დააცვთების».
1265 – 1027
მოქარავნენი აივსნეს სიხარულითა დიდითა,
თქვეს: «ყმა ვინმეა ჭაბუკი, არა ჩვენებრვე რიდითა,
აქვს თავისაგან იმედი, ვიყვნეთ გულითა მშვიდითა».
შევიდეს, ჩასხდეს ხომალდსა, გამართეს ზღვისა კიდითა.
1266 – 1028
სიამოვნისა დარითა იარეს, არ სიძნელითა.
მათი ბადრაგა ავთანდილ უძღვის გულითა ქველითა.
გამოჩნდა ნავი მეკობრე დროშითა მეტად გრძელითა,
მას ნავსა ნავთა სალეწლად სახნისი ჰგია ძელითა.
1267 – 1029
კიოდეს და მოდიოდეს, იზახდეს და ბუკსა ჰკრესა;
შეუშინდა ქარავანი მათ ლაშქართა სიდიდესა;
ყმამან უთხრა: «ნუ იშიშვით თქვენ იმათსა სიალფესა,
ანუ დავჰხოც იმ ყველასა, ან სიკვდილი ჩემი დღეს-ა.
1268 – 1030
უგანგებოდ ვერას მიზმენ, შე-ცა-მებნენ ხმელთა სპანი;
განგებაა, არ დავრჩები, ლახვარნია ჩემთვის მზანი;
ვერ დამხსნიან ვერ ციხენი, ვერ მოყვასნი, ვერცა ძმანი.
ვინცა იცის ესე ასრე, ჩემებრვეა გულოვანი.
1269 – 1031
თქვენ, ვაჭარნი, ჯაბანნი ხართ, ომისაცა უმეცარნი,
შორს ისრითა არ დაგხოცნენ, ჩაიხშენით თანა კარნი;
მარტო მნახეთ, ვით შევება, ვით ვიხმარნე ლომნი მხარნი!
მეკობრისა ნავისანი სისხლნი ნახნეთ მონაღვარნი».
1270 – 1032
ჩაიცვა ტანსა აბჯარი ქცევითა ვეფხებრ მკრჩხალითა.
მას ხელთა კეტი რკინისა ჰქონდა ხელითა ცალითა;
ნავისა თავსა გულითა წადგა შიშშეუვალითა,
ვითა მჭვრეტელნი ჭვრეტითა, მტერნი დახოცნა ხრმალითა.
1271 – 1033
კიოდეს იგი ლაშქარნი, ხმა მათი არ გაწყდებოდა,
აძგერეს ძელი, რომელსა ზედა სახნისი ჰგებოდა;
ყმა ნავის თავსა უშიშრად ქვე დგა, არ თურე კრთებოდა,
კეტი ჰკრა, ძელი მოსტეხა, სხვით არათ არ მოსტყდებოდა.
1272 – 1034
ძელი მოსტყდა და ავთანდილ დარჩა ნავდაულეწელი;
შეშინდეს იგი ლაშქარნი, გზა ძებნეს გარდსახვეწელი;
ვეღარ გარდესწრნეს, გარდუხლტა მტერთა მი და მო მლეწელი;
არ დარჩა კაცი ცოცხალი მუნ მისგან დაუფრეწელი.
1273 – 1035
მათ ლაშქართა გულუშიშრად ასრე ჰხოცდა, ვითა თხასა;
ზოგი ნავსა შეანარცხის, ზოგსა ჰყრიდა შიგან ზღვასა;
ერთმანერთსა შემოსტყორცის, რვა ცხრასა და ცხრა ჰკრის რვასა;
დაკოდილნი მკვდართა შუა იმალვიან, მალვენ ხმასა.
1274 – 1036
გაუმარჯვდა ომი მათი, ვითა სწადდა მისსა გულსა.
ზოგთა ჰკადრეს ზენაარი: «ნუ დაგვხოცო, შენსა სჯულსა!"
არ დახოცნა, დაიმონნა, დარჩომოდა რაცა წყლულსა.
მართლად იტყვის მოციქული: «შიში შეიქს სიყვარულსა».
1275 – 1037
კაცო, ძალსა ნუ იქადი, ნუცა მოჰკვეხ ვითა მთრვალი!
არას გარგებს ძლიერება, თუ არ შეგწევს ღმრთისა ძალი!
დიდთა ხეთა მოერევის, მცირე დასწვავს ნაბერწკალი,
ღმერთი გფარავს, სწორად გაჰკვეთს, შეშა ვის ჰკრა, თუნდა ხრმალი.
1276 – 1038
მუნ ავთანდილ საჭურჭლენი მათეულნი დიდნი ნახნა,
ნავი ნავსა შეატყუბა, ქარავანსა დაუზახნა.
უსამ ნახა მხიარულმან, – გაეხარნეს, არ იახნა,
ჰკადრა ხოტბა ქებად მისად, სასახავნი დიდნი სახნა.
1277 – 1039
ავთანდილის მაქებელთა ათასიმცა ენა ენდა,
ვერცა მათ თქვან, ნაომრობა რაგვარ ტურფად დაუშვენდა;
ქარავანმან იზრიალა, თქვეს: «უფალო, მადლი შენდა!
მზემან შუქნი შემოგვადგნა, ღამე ბნელი გაგვითენდა».
1278 – 1040
მოეგებნეს, აკოცებდეს თავსა, პირსა, ფერხთა, ხელსა;
ჰკადრეს ქება უსაზომო მას ტურფასა საქებელსა,-
მისი ჭვრეტა გააშმაგებს კაცსა ბრძენსა, ვითა ხელსა,-
«შენგან დავრჩით ჩვენ ყველანი ფათერაკსა ეზომ ძნელსა».
1279 – 1041
ყმამან უთხრა: «მადლი ღმერთსა, შემოქმედსა, არსთა მხადსა,
ვისგან ძალნი ზეციერნი გააგებენ აქა ქმნადსა,
იგი იქმან ყველაკასა, იდუმალსა, ზოგსა ცხადსა;
ხამს ყოვლისა დაჯერება, ბრძენი ჯერა მოწევნადსა.
1280 – 1042
ღმერთმან სულსა ეგოდენსა თქვენ გათნია სისხლი თქვენი.
მე, გლახ, რა ვარ? მიწა ცუდი; თავით ჩემით რამცა ვქმენი?
აწ დავხოცენ მტერნი თქვენნი, გავასრულენ, რაცა ვთქვენი;
ნავი სრულად საქონლითა მომიღია, ვითა ძღვენი».
1281 – 1043
ამოა, კარგსა მოყმესა რა ომი გამარჯვებოდეს,
ამხანაგთათვის ეჯობნოს, ვინცა მას თანახლებოდეს,
მიულოცვიდენ, აქებდენ, მათ აგრე მყოფთა სწბებოდეს,
შვენოდეს დაკოდილობა, ცოტაი რამე ვნებოდეს.
1282 – 1044
იგი ნავი მეკობრეთა მას დღე ნახეს, არ ახვალეს,
მუნ დებულთა საჭურჭლეთა ამარიმცა ვით დათვალეს!
მათსა ნავსა გარდმოიღეს, ნავი სრულად გარდმოცალეს;
დალეწეს და ზოგი დაწვეს, შეშა დრამად არ გაცვალეს.
1283 – 1045
ავთანდილს უსამ მოართვა ვაჭართა შემოთვლილობა:
«შენგან ვართ გამაგრებულნი, ჩვენ ვიცით ჩვენი ფრდილობა;
რაცა გვაქვს, იგი შენია, ამას არ უნდა ცილობა,
რასაცა მოგვცემ, გვიბოძე, გვიქნია აქა ყრილობა».
1284 – 1046
ყმამან შესთვალა: «ჰე, ძმანო, წეღანცა მოგისმენია,
ღმერთსა შეესმა, ნაკადი რაცა თქვენ თვალთა გდენია,
მან დაგარჩინნა; მე რა ვარ? მე, გლახ, რა მომილხენია!
რა გინდა მომცეთ, რას ვაქნევ? მე ვარ და ჩემი ცხენია!
1285 – 1047
მე თუმცა რაცა მინდოდა საჭურჭლე დასადებელი,
ჩემსაცა მქონდა ურიცხვი, უსახო ლარ-საგებელი;
რას ვაქნევ თქვენსა რას გინდა? ოდენ ვარ თანამხლებელი;
სხვაგან რამე მიც სხვა საქმე თავისა წასაგებელი.
1286 – 1048
აწ რაცა აქა ვიშოვე საჭურჭლე დაუთვალავი,
რაცა ვის გინდა, წაიღეთ, არვისი ვიყო მლალავი,
ერთსა ვიაჯი, მააჯეთ სააჯო არსაკრძალავი:
საქმე რამე მიც თქვენშიგა თავისა დასამალავი.
1287 – 1049
ჟამამდის ჩემსა ნუ იტყვით არ თქვენსა პატრონობასა,
თვით თავადია ჩვენი-თქვა, ნუ მიხმობთ ჭაბუკობასა.
მე სავაჭროსა დავიწყებ, ჩავიცვამ ჯუბაჩობასა;
თქვენ შემინახეთ ნამუსი, თქვენსა და ჩემსა ძმობასა!»
1288 – 1050
ესე საქმე ქარავანსა გაეხარნეს მეტად დია;
მოვიდეს და თაყვანისსცეს, ჰკადრეს: «ჩვენი იმედია,
რაცა აჯა ჩვენ გვმართებდა, იგი თქვენვე გიაჯია,
მას ვმსახუროთ, ვისი პირი მზისა პირად გაგვიცდია».
1289 – 1051
მუნით წავიდეს, იარეს, არ თურე ხანსა ზმიდიან,
მიხვდეს ტაროსსა ამოსა, ნიადაგ ამოდ ვლიდიან;
შეჰფრფინვიდიან ავთანდილს, ქებასა შეასხმიდიან,
მას მარგალიტსა მას ყმასა, კბილთავე ფერსა, სძღვნიდიან.
1290 – 1052
ზღვა გაიარა ავთანდილ, მივა ტანითა მჭევრითა.
ნახეს ქალაქი, მოცული გარე ბაღისა ტევრითა,
გვარად უცხონი ყვავილნი ფერითა ბევრისბევრითა.
მის ქვეყანისა სიტურფე რა გაგაგონო მე რითა!
1291 – 1053
მათ ბაღთა პირსა დააბეს ნავი საბლითა სამითა;
ავთანდილ ტანსა ჯუბანი ჩაიცვნა, დაჯდა სკამითა;
მოასხნეს კაცნი მზიდავნი, დამიზდებულნი დრამითა;
იგი ყმა ვაჭრობს, თავადობს და თავსა მალავს ამითა.
1292 – 1054
მოვიდა მისი მებაღე, ბაღსა ეახლნეს რომელსა,
მას ყმასა უჭვრეტს შეფრფინვით პირსა, ელვათა მკრთომელსა;
ავთანდილ უხმო, ეუბნა კაცსა არ სიტყვამცთომელსა:
«ვისნი ხართ, ვინ ხართ, რა ჰქვიან მეფესა აქა მჯდომელსა?
1293 – 1055
წვრილად მითხარ ყველაკაი, – ყმა მას კაცსა ეუბნების, –
რა ლარია უფრო ძვირად, ან იეფად რა იხსნების?"
ჰკადრა: «ვხედავ, პირი შენი მზისა პირად მემეცნების;
რაცა ვიცი, მართლად გკადრებ, მრუდი არა არ გემცნების.
1294 – 1056
ესეა ზღვათა სამეფო თვისა ათისა სავლითა,
თვით გულანშაროს ქალაქი, სავსე ტურფითა მრავლითა;
აქ მოდის ტურფა ყველაი ზღვა-ზღვა ნავითა მავლითა;
მელიქ-სურხავი ხელმწიფობს, სრული სვითა და დავლითა.
1295 – 1057
აქა მოსლვითა გაყმდების, კაციცა იყოს ბერები:
სმა, გახარება, თამაში, ნიადაგ არნ სიმღერები,
ზამთარ და ზაფხულ სწორად გვაქვს ყვავილი ფერად-ფერები;
ვინცა გვიცნობენ, გვნატრიან, იგიცა, ვინ-ა მტერები.
1296 – 1058
დიდვაჭარნი სარგებელსა ამისებრსა ვერ ჰპოვებენ:
იყიდიან, გაჰყიდიან, მოიგებენ, წააგებენ;
გლახა თვე ერთ გამდიდრდების, სავაჭროსა ყოვლგნით ჰკრებენ;
უქონელნი წელიწდამდის საქონელსა დაიდებენ.
1297 – 1059
მე ვარ მებაღე უსენის, ვაჭართა უხუცესისა;
ესეცა გკადრო, ამბავი, საქმე მისისა წესისა,-
თვით ესე ბაღი მისია, თქვენი სადგომი დღესისა,-
პირველ მას მართებს ჩვენება ყოვლისა უტურფესისა.
1298 – 1060
რა შემოვლენ დიდვაჭარნი, მას ნახვენ და ძღვენსა სძღვნიან,
უჩვენებენ, რაცა ჰქონდეს, სხვაგან ლარსა ვერ გახსნიან;
უტურფესთა სეფედ დასხმენ, ფასსა მუნვე დაუთვლიან,
მათ მაშინვე ააზატებს, ვითა სწადდეს, დაჰყიდიან.
1299 – 1061
თქვენებრთა საბატიოთა მათ მართებს გამოსვენება;
დამყენებელთა უბრძანებს, მართებდეს ვის დაყენება.
აწ იგი აქა არ არის, რას მარგებს მისი ხსენება!
გამოგებვა და წაყვანა მას მართებს, თქვენი ქენება.
1300 – 1062
ფატმან ხათუნ შინა არის, ხათუნი და ცოლი მისი,
პურად კარგი მასპინძელი, მხიარული, არ თუ მქისი;
მას ვაცნობო მოსლვა თქვენი, წაგიყვანოს ვითა თვისი;
წინა კაცსა მოგაგებებს, ქალაქს შეხვალ ნათლივ, დღისი».
1301 – 1063
ავთანდილ უთხრა: «წადიო, აგრე ქმენ, რაცა გწადიან».
მებაღე მირბის, ახარებს, ოფლნი ქვე მკრდამდის ჩასდიან.
ხათუნსა უთხრა ამბავი: «მე ესე დამიქადიან,
ყმა მოვა, მისი მჭვრეტელთა შუქი მზედ გაიცადიან.
1302 – 1064
ვაჭარი ვინმე პატრონი არს ქარავნისა დიდისა,
საროსა მსგავსი ნაზარდი და მთვარე დღისა შვიდისა;
შვენის ჯუბა და მოხვევა ძოწეულისა რიდისა.
მე მიხმო, მკითხა ამბავი და ნირი ლართა სყიდისა».
1303 – 1065
ფატმან ხათუნს გაეხარნეს, გააგება მონა ათი,
მოუკაზმნა ქარვანსრანი, დააყენა ბარგი მათი.
შემოვიდა ღაწვი ვარდი, ბროლ-ბალახში, მინა-სათი;
მისთა მჭვრეტთა დაუსახეს ვეფხსა ტოტი, ლომსა – თათი.
1304 – 1066
ზარი გახდა, შემოაკრბეს ქალაქისა ერნი სრულად,
იქით-აქათ იჯრებოდეს: «უჭვრიტოთო ამას რულად!"
ზოგნი ნდომით შეჰფრფინვიდეს, ზოგნი იყვნეს სულწასრულად;
მათთა ცოლთა მოიძულვნეს, ქმარნი დარჩეს გაბასრულად.
1305 – 1067
ფატმან, ცოლი უსენისი, გაეგება კართა წინა,
მხიარულმან უსალამა, სიხარული დაიჩინა;
ერთმანერთი მოიკითხეს, შევიდეს და დასხდეს შინა;
ფატმან ხათუნს მოსლვა მისი, შე-ვით-ვატყვე, არ ეწყინა.
1306 – 1068
ფატმან ხათუნ თვალად მარჯვე, არყმაწვილი, მაგრა მზმელი,
ნაკვთად კარგი, შავგვრემანი, პირმსუქანი, არ პირხმელი,
მუტრიბთა და მომღერალთა მოყვარული, ღვინის მსმელი;
დია ედვა სასალუქო დასაბურავ-ჩასაცმელი.
1307 – 1069
მას ღამესა ფატმან ხათუნ უმასპინძლა მეტად კარგა.
ყმამან უძღვნა ძღვენი ტურფა, მიმღებელთა თქვეს, თუ: «ვარგა».
ფატმანს მისი მასპინძლობა უღირს, ღმერთო, არ დაკარგა;
სვეს და ჭამეს, დასაწოლად ყმა გავიდა ღამით გარ, გა-.
1308 – 1070
დილასა ლარი ყველაი უჩვენა, გაახსნევინა,
ტურფანი სეფედ გარდასხნეს, ფასიცა დაათვლევინა,
ვაჭართა უთხრა: «წაიღეთ,- აჰკიდა, გააწევინა,-
თქვენ ვითა გინდა, ვაჭრობდით, ნუ გამამჟღავნებთ, მე ვინა».
1309 – 1071
ყმა ვაჭრულად იმოსების, არ ჩაიცვამს არას მისსა.
ზოგჯერ უხმის ფატმან მისსა, ზოგჯერ იყვის ფატმანისსა;
ერთგან სხდიან, უბნობდიან საუბარსა არა მქისსა;
ფატმანს ჰკლვიდა უმისობა, რამინისი ვითა ვისსა.
1310 – 1072
სჯობს სიშორე დიაცისა, ვისგან ვითა დაითმობის:
გილიზღებს და შეგიკვეთებს, მიგინდობს და მოგენდობის,
მართ ანაზდათ გიღალატებს, გაჰკვეთს, რაცა დაესობის,
მით დიაცსა სამალავი არასთანა არ ეთხრობის.
1311 – 1073
ფატმან ხათუნს ავთანდილის გულსა ნდომა შეუვიდა,
სიყვარული მეტისმეტი მოემატა, ცეცხლებრ სწვიდა.
დამალვასა ეცდებოდა, მაგრა ჭირთა ვერ მალვიდა,
იტყვის: «რა ვქმნა, რა მერგების!», – აწვიმებდა, ცრემლთა ღვრიდა.
1312 – 1074
მიღმა უთხრა, ვა¡ თუ გაწყრეს, შეხედვაცა დამიძვირდეს!
თუ არ უთხრა, რაგვარ გავსძლო, ცეცხლი უფრო გამიხშირდეს.
ვთქვა და მოვკვდე, ანუ დავრჩე, ერთი რამე გამიპირდეს;
მას მკურნალმან რაგვარ ჰკურნოს, თუ არ უთხრას, რაცა სჭირდეს!»
1313 – 1075
დაწერა წიგნი საბრალო, მის ყმისა მისართმეველი,
მისისა მიჯნურობისა, მისთა პატიჟთა მცნეველი,
მისთა მსმენელთა გულისა შემძრველი, შემარხეველი,
უსტარი შესანახავი, არ ცუდად დასახეველი:
1315 – 1076
«ჰე, მზეო, ღმერთსა ვინათგან მზედ სწადდი დასაბადებლად,
მით შეგქმნა მოშორვებულთა ჭირთა, არ ლხინთა მწადებლად,
ახლოს შემყრელთა დამწველად, მათად ცეცხლისა მადებლად,
მნათობთა შენი შეხედვა ტკბილად უჩნს, დასაქადებლად.
1316 – 1077
შენ გტრფიალობენ მჭვრეტელნი, შენთვის საბრალოდ ბნდებიან,
ვარდი ხარ, მიკვირს, ბულბულნი რად არ შენზედა კრფებიან!
შენი შვენება ყვავილთა აჭნობს, ჩემნიცა ჭნებიან,
სრულად დამწვარვარ, თუ მზისა შუქნი არ მომესწრებიან.
1317 – 1078
ღმერთი მყავს მოწმად, ვიშიშვი თქვენსა ამისსა თხრობასა,
მაგრა რა ვირგო დღეკრულმან, სრულად გავჰყრივარ თმობასა!
გული ვერ გასძლებს ნიადაგ შავთა წამწამთა სობასა,
თუ რას მეწევი, მეწიე, თვარა მივჰხდები ცნობასა!
1318 – 1079
მე ვირე ამა წიგნისა პასუხი მომივიდოდეს,
ვცნობდე, გინდოდე საკლავად, ან ჩემი რა გაგვიდოდეს,
მუნამდის გავსძლო სულთა დგმა, გული რაზომცა მტკიოდეს,
სიცოცხლე ანუ სიკვდილი გარდმიწყდეს, ნეტარძი, ოდეს!»
1319 – 1080
ფატმან ხათუნ დაწერა და გაუგზავნა წიგნი მისი.
ყმამან ასრე წაიკითხა, და ვინმეა, ანუ თვისი;
თქვა: «არ იცის გული ჩემი, ვინ მაშიკობს, ვისსა ვისი,
რომე მიმიჩნს სამიჯნურო, რათ ვამსგავსო მე მას ისი!»
1320 – 1081
თქვა: «ყვავი ვარდსა რას აქნევს, ანუ რა მისი ფერია!
მაგრა მას ზედა ბულბულსა ჯერთ ტკბილად არ უმღერია.
უმსგავსო საქმე ყოველი მოკლეა, მით ოხერია.
რა უთქვამს, რა მოუჩმახავს, რა წიგნი მოუწერია!»
1321 – 1082
ესეგვარი საზრახავი დაუზრახა გულსა შინა;
მერმე იტყვის: «ჩემგან კიდე ჩემი შემწე არავინ-ა;
რასათვისცა გამოჭრილვარ, მისი ძებნა რათგან მინა,
რათაცა ვით ვჰპოვებ, მას ვიქ, გულმან სხვამცა რა ისმინა!
1322 – 1083
ისი დიაცი აქა ზის, კაცთა მნახავი მრავალთა,
მოსადგურე და მოყვარე მგზავრთა, ყოველგნით მავალთა;
მივჰყვე, მიამბობს ყველასა, რაზომცა ცეცხლი მწვავ ალთა,
ნუთუ რა მარგოს, მე მისი გარდახდა ჩემგან ვცნა ვალთა».
1323 – 1084
თქვა: «დიაცსა ვინცა უყვარს, გაექსვის და მისცემს გულსა,
აუგი და მოყივნება არად შესწონს ყოლა კრულსა;
რაცა იცის, გაუცხადებს, ხვაშიადსა უთხრობს სრულსა,
მიჯობს, მივჰყვე, განღა სადმე ვსცნობ საქმესა დამალულსა».
1324 – 1085
კვლა იტყვის: «ვერვინ ვერას იქს, თუ ეტლი არ მოსთმინდების;
მით რაცა მინდა, არა მაქვს, რაცა მაქვს, არ მომინდების;
ბინდის გვარია სოფელი, ესე თურ ამად ბინდდების,
კოკასა შიგან რაცა დგას, იგივე წარმოდინდების!»
1325 – 1086
მიუწერა: «წავიკითხე შენი წიგნი, ჩემი ქება.
შენ მომასწარ, თვარა შენგან მე უფრო მჭირს ცეცხლთა დება;
შენცა გინდა, მეცა მინდა გაუწყვედლად შენი ხლება,
შეყრა არის პირიანი, ორთავეა რათგან ნება».
1326 – 1087
ფატმანისსა ვერ გიამბობ, მოემატა რა სიამე!
მიუწერა: «კმარის, რაცა უშენომან ცრემლი ვლამე,
აწ ვიქმნები თავისწინა, აქა მპოვე მარტო სამე,
მომისწრაფე შეყრა შენი, რა შეღამდეს, მოდი ღამე!»
1327 – 1088
მას ღამითვე საწვეველი რა მიართვეს წიგნი ყმასა,
შეღამდა და წა-ცა-ვიდა; სხვა ემთხვია მონა გზასა:
«ამას ღამე ნუ მოხვალო, ვერა მპოვებ შენთვის მზასა».
მას ეწყინა, არ დაბრუნდა, თქვა, თუ: «ჰგავსო ეგე რასა!»
1328 – 1089
წვეული აღარ დაბრუნდა კვლა ზევე უკუწვევითა.
ფატმან ზის წყენით, შევიდა ავთანდილ მარტოხე ვითა,
დიაცსა წყენა შეატყვა, ნახა შესლვითა, შე-, ვითა,
ვერ დაიჩინა შიშითა და მისითავე თნევითა.
1329 – 1090
ერთგან დასხდეს და დაიწყეს კოცნა, ლაღობა წყლიანი;
შემოდგა კარსა ყმა ვინმე კეკლუცი, ტანნაკვთიანი,
შემოვლო ახლოს, შემოჰყვა მონა ხრმალდარაკიანი,
დაჰკრთა, რა ნახა ავთანდილ: ჰგავსო, თუ გზაა კლდიანი».
1330 – 1091
ფატმან რა ნახა, შეშინდა, ძრწის და მიეცა ძრწოლასა.
მან გაკვირვებით უჭვრიტა მათსა ლაღობა-წოლასა;
უთხრა: «არ გიშლი, დიაცო, ფერთა მი და მო კრთოლასა,
გამითენდების, განანებ მაგა მოყმისა ყოლასა!
1331 – 1092
გამკიცხე, ბოზო დიაცო, და დამდევ გასათრეველად,
მაგრა სცნობ ხვალე პასუხსა მაგა საქმისა მზღვეველად:
ვარ შენთა შვილთა შენითა კბილითა დამაჭმეველად,
დავშალო, წვერთა ფუ მიყავ, ხელიღა ვრბოდე მე ველად!»
1332 – 1093
ესე თქვა და კაცმან წვერთა მოიზიდნა, გავლნა კარნი;
ფატმან შექმნა თავსა ცემა, ღაწვნი ესხნეს ნახოკარნი,
ცრემლთა მისთა შეეყარნეს, წყაროსაებრ ისმნეს წკარნი;
თქვა: «დამქოლეთ, მოდით, ქვითა, მომადეგით მომაკარნი!»
1333 – 1094
მოთსქვამს: «მოვკალ, ჰა¡ჰა¡, ქმარი, ამოვსწყვიდენ წვრილნი შვილნი,
იავარვყავ საქონელი, უსახონი თვალნი თლილნი,
გავეყარე საყვარელთა, ვა¡, გამზრდელნი, ვა¡, გაზრდილნი!
ბოლოდ ვექმენ თავსა ჩემსა, სიტყვანია ჩემნი წბილნი».
1334 – 1095
ამას ყველასა ავთანდილ ისმენდა გაცბუნვებული;
უბრძანა: «რა გჭირს, რას იტყვი, რასთვის ხარ აგრე ვებული?
რას დაგექადა იგი ყმა, რა ნახა შენგან კლებული?
დადუმდი, მითხარ, ვინ იყო ანუ რად საქმედ რებული?»
1335 – 1096
დიაცმან უთხრა: «ჰე, ლომო, ხელი ვარ ცრემლთა დენითა,
ნურას ნუ მკითხავ ამბავსა, ვერცა რას გითხრობ ენითა;
დავხოცენ შვილნი ხელითა, მით ვარ აღარას ლხენითა.
თავი მოვიკალ უთმინოდ სიყვარულითა შენითა.
1336 – 1097
ესეგვარი დია მიხვდეს სიტყვამცთარსა, ენამეტსა,
ხვაშიადთა ვერმმალავსა, უჭკუოსა, შმაგსა, რეტსა;
ვაგლახითა მეწიენით, გეტყვი ყოვლსა ჩემსა მჭვრეტსა,
მკურნალმანცა ვერა ჰკურნოს თავისისა სისხლის მხვრეტსა.
1337 – 1098
ორისაგან ერთი ქენით, ამის მეტსა ნურას ლამით:
მო-ვითა-ჰკლავ იმა კაცსა, წადი, მოკალ მალვით ღამით,
მე და სრულად სახლი ჩემი დახოცასა დაგვხსენ ამით!
მოხვალ, გითხრობ ყველაკასა, მო-ვით-გითხრა ცრემლთა ლამით.
1338 – 1099
თვარა ღამითვე ტვირთები შენი წაიღე ვირითა,
დააგდე ჩემი მიდამო, სრულად მიკრიფე, მი-, რითა.
ვეჭვ, რომე ჩემთა ცოდვათა შენცა აგავსონ ჭირითა,
თუ დარბაზს მივა იგი ყმა, შვილთა დამაჭმევს პირითა».
1339 – 1100
რა ესე ესმა ავთანდილს ლაღსა, ბუნებაზიარსა,
ადგა და ლახტი აიღო, რა ტურფა რამე მხნე არსა!
«ამა საქმისა ვერცნობა, – თქვა, – ჩემი სიძუნტე არსა».
ნუ ეჭვ სულდგმულსა მისებრსა, სხვა არცა მისებრი არსა!
1340 – 1101
ფატმანს უთხრა: «კაცი მომეც მასწავლელად, წინამძღვარად,
გზასა მართლად წამიყვანოს, თვარ მეშველად მინდა არად;
იმა კაცსა ვერა ვხედავ მეომარად ჩემად დარად,
რაცა უყო, მოგახსენებ, მომიცადე, იყავ წყნარად».
1341 – 1102
მას მისცა მონა დიაცმან წინამძღვრად, წა-ცა-მყვანელად,
კვლავე შეჰყივლა: «ვინათგან ცეცხლი აწ ცხელი ა ნელად,
თუ მო-ვითა-ჰკლა იგი ყმა ჩემად გულისა მფხანელად,
ბეჭედი ჩემი აცვია, მას გვედრებ მოსატანელად».
1342 – 1103
ავთანდილ გავლო ქალაქი მით უებროთა ტანითა;
ზღვის პირსა სახლი ნაგები დგა ქვითა წითელ-მწვანითა,
ქვეშეთკენ სრითა ტურფითა, კვლა ზედათ ბანისბანითა,
დიდროვანითა, ტურფითა, მრავლითა, თანისთანითა.
1343 – 1104
მუნ მიჰყავს პირმზე ავთანდილ მას, მისსა წინამძღომელსა;
ხმამდაბლად ჰკადრებს: «ისია სრა მისი, ეძებ რომელსა».
უჩვენებს, ეტყვის: «ხედაო ბანსა ზე და ქვე მდგომელსა?
იქი წევს ძილად, იცოდი, ანუ ქვე ჰპოვებ მჯდომელსა».
1344 – 1105
კარსა წინა დარაჯანი ორნი უწვეს მას, გლახ, ყმასა.
ყმა გავიდა, გაეპარა, დააგდებდეს ვირე ხმასა,
თითო ხელი ყელსა მიჰყო, მუნვე მისცა სულთა ხდასა,
თავი თავსა შეუტაკა, გაურია ტვინი თმასა.
1345 – 1106
იგი ყმა საწოლს მარტო წვა გულითა ჯავრიანითა;
ხელსისხლიანი ავთანდილ შედგა ტანითა ჯანითა;
ვეღარ აესწრა, იდუმალ მოკლა, ვერცა თუ ვცანითა,
ხელი მოჰკიდა, მიწასა დაასკვნა, დაკლა დანითა.
1346 – 1107
მჭვრეტელთა მზე და მებრძოლთა მხეცი და ვითა ზარია.
ბეჭდითურთ თითი მოჰკვეთა, ქვესკნელს მიწათა გარია,
ზღვათაკენ სარკმლით გასტყორცა, ზღვისა ქვიშათა დარია,
მისთვის არცაღა სამარე, არცა სათხარად ბარია.
1348 – 1108
ხმა მათისა დახოცისა არ გაისმა არსით არა.
წამოვიდა ვარდი ტკბილი, რასამცა ვით გაემწარა!
ესე მიკვირს, სისხლი მათი ასრე ვითა მოიპარა!
რომე წეღან წამოევლო, გზა იგივე წაიარა.
1349 – 1109
რა ფატმანისსა შევიდა ლომი, მზე, მოყმე წყლიანი,
უბრძანა: «მოვკალ, მან ყმამან დღე ვეღარ ნახოს მზიანი,
თვით მონა შენი მოწმად მყავს, ფიცი აფიცე ღმრთიანი,
აჰა თითი და ბეჭედი, და დანა მაქვს სისხლიანი.
1351 – 1110
აწ მითხარ, თუ: რას იტყოდი, რას გაშმაგდი ისრე რეტად?
რას გექადდა ისი კაცი? მესწრაფების მეტისმეტად».
ფატმან ფერხთა მოეხვია: «არ ღირს ვარო პირსა ჭვრეტად,
გამიმრთელდა გული წყლული, აწყა დავჯე ცეცხლთა შრეტად.
1352 – 1111
მე და უსენი შვილითურთ აწ ახლად დავიბადენით;
ლომო, ქებანი შენნიმცა ჩვენ ვითა ვადიადენით!
ვინათგან სისხლთა იმისთა დაღვრევა დავიქადენით,
თავითგან გითხრობ ყველასა, თქვენ სმენად დაემზადენით».
1354 – 1112
«ამა ქალაქსა წესია, დღესა მას ნავროზობასა
არცა ვინ ვაჭრობს ვაჭარი, არცა ვინ წავა გზობასა;
ყველანი სწორად დავიწყებთ კაზმასა, ლამაზობასა,
დიდსა შეიქმან მეფენი პურობა-დარბაზობასა.
1355 – 1113
ჩვენ, დიდვაჭართა, ზედაგვაც დარბაზს მიღება ძღვენისა,
მათ საბოძვრისა ბოძება მართებს მსგავსისა ჩვენისა;
ათ დღემდის ისმის ყოველგნით ხმა წინწილისა, ებნისა,
მოედანს მღერა, ბურთობა, დგრიალი ცხენთა დგენისა.
1356 – 1114
ქმარი ჩემი დიდვაჭართა წაუძღვების, უსენ, წინა,
მათთა ცოლთა მე წავასხამ, მაწვეველი არად მინა;
დედოფალსა ძღვენსა უძღვნით, მდიდარი თუ გლახა ვინ-ა,
დარბაზს ამოდ გავიხარებთ, მხიარულნი მოვალთ შინა.
1357 – 1115
დღე მოვიდა ნავროზობა, დედოფალსა ძღვენი ვსძღვენით;
ჩვენ მივართვით, მათ გვიბოძეს, ავავსენით, ავივსენით;
ჟამიერად მხიარულნი წამოვედით ნებით ჩვენით,
კვლა დავსხედით გახარებად, უნებურნი არ ვიყვენით.
1358 – 1116
ბაღსა შიგან თამაშობად საღამოსა გავე ჟამსა,
გავიტანე ხათუნები, – მათი ჭმევა ჩემგან ხამსა,-
მომყვებოდეს მომღერალნი, იტყოდიან ტკბილსა ხმასა,
ვიმღერდი და ვყმაწვილობდი, ვიცვალებდი რიდე-თმასა.
1359 – 1117
იქ ბაღსა შიგან ტურფანი სახლნი, ნატიფად გებულნი,
მაღალნი, ყოვლგნით მხედველნი, ზღვას ზედა წაკიდებულნი,
მუნ შევიტანენ ხათუნნი იგი, ჩემთანა ხლებულნი,
კვლა დავიდევით ნადიმი, დავსხედით ამოდ შვებულნი.
1360 – 1118
ვაჭრის ცოლთა მხიარულმან უმასპინძლე ამოდ, დურად;
სმასა ზედა უმიზეზოდ გავხე რადმე უგემურად,
რა შემატყვეს, გაიყარა, სხდომილ იყო რაცა პურად,
მარტო დავრჩი, სევდა რამე შემომექცა გულსა მურად.
1361 – 1119
უკმოვახვენ სარკმელნი და შევაქციე პირი გზასა,
ვიხედვიდი, ვიქარვებდი კაეშნისა ჩემგან ზრდასა;
შორს ამიჩნდა ცოტა რამე, მოცურვიდა შიგან ზღვასა,
მფრინველად ვთქვი ანუ მხეცად, სხვას ვამსგავსე მემცა რასა!
1362 – 1120
მაშორვიდა, ვერად ვიცან; მომეახლა, იყო ნავი;
ორთა კაცთა, ტანად შავთა, თვით პირიცა ედგა შავი;
იქით-აქათ მოსდგომოდეს, ახლოს უჩნდა ოდენ თავი,
გამოვიდეს, გამიკვირდა იგი უცხო სანახავი.
1363 – 1121
გამოზიდეს იგი ნავი, გამოიღეს ბაღსა წინა,
მიიხედნეს, მოიხედნეს, ვინ გვიჭვრეტსო, სადა, ვინ-ა,
ვერა ნახეს სულიერი, ვერცა რამან შეაშინა;
მე იდუმალ ვიხედვიდი, სულღებული ვიყავ შინა.
1365 – 1122
მით ნავიდაღმა, მათ რომე გარდმოსვეს კიდობანითა,
აჰხადეს, ქალი გარდმოხდა უცხოთა რათმე ტანითა,
თავსა რიდითა შავითა, ქვეშეთ მოსილი მწვანითა,
მზესა სიტურფედ ეყოფის, იყოს მისითა გვანითა.
1367 – 1123
რა მობრუნდა ქალი ჩემკენ, შემოადგეს სხივნი კლდესა,
ღაწვთა მისთა ელვარება ელვარებდა ხმელთა ზესა;
დავიწუხენ თვალნი, ყოლა ვერ შევადგენ, ვითა მზესა,
უკმოვიხაშ კარი, ჩემგან მათი ჭვრეტა ვერა ცნესა.
1368 – 1124
მოვიხმენ ოთხნი მონანი, ჩემსა წინაშე მდგომელნი,
უჩვენე: «ხედავთ, ინდოთა ტყვედ ჰყვანან შუქნი რომელნი?
ჩაეპარენით, ჩაედით წყნარად, ნუ ჩქარად მხლტომელნი,
მოგყიდონ, ფასი მიეცით, რასაცა იყვნენ მნდომელნი.
1370 – 1125
თუ არ მოგცენ, ნუღარ მისცემთ, წაჰგვარეთ და დახოცენით,
მოიყვანეთ ისი მთვარე, ქმენით კარგად, ეცადენით!"
ჩემნი ყმანი ზედადაღმა ჩაეპარნეს, ვითა ფრენით,
დაევაჭრნეს, არ მოჰყიდეს, შავნი ვნახენ მეტად წყენით.
1371 – 1126
მე სარკმელთა გარდავადეგ. რა შევიგენ, არ მოჰყიდეს,
შეუზახენ: «დახოცენით!», დაიპყრნეს და თავსა სჭრიდეს;
იგი ზღვასა შეასრივნეს, შემოადგეს ქალსა, სცვიდეს;
ჩავეგებე, გამოვჰგვარე, ზღვის პირს ხანსა არ დაზმიდეს.
1373 – 1127
რა გიამბო ქება მისი, რა სიტურფე, რა ნაზობა!
ვფიცავ, რომე იგი მზეა, არა მართებს მზესა მზობა!
ვინ გაიცდის შუქთა მისთა, ვინმცა ვით ქმნა ნახაზობა!
მე თუ დამწვავს, აჰა, მზა ვარ, აღარ უნდა ამას მზობა!»
1374 – 1128
ესე სიტყვა დაასრულა, ფატმან იკრნა პირსა ხელნი;
ავთანდილსცა აეტირნეს, გარდმოყარნა ცრემლნი ცხელნი;
ერთმანერთი დაავიწყდა, მისთვის გახდეს ვითა ხელნი,
ღვარმან, ზედათ მონადენმან, გააწყალნა ფიფქნი თხელნი.
1377 – 1129
მოიტირეს, ყმამან უთხრა: «ნუღარ გასწყვედ, გაასრულე!»
ფატმან იტყვის: «მივეგებე, გული მისთვის ვაერთგულე,
გარდუკოცნე ყოვლი ასო, თავი ამად მოვაძულე,
ზედა დავსვი ტახტსა ჩემსა, შევეკვეთე, გავესულე.
1378 – 1130
ვჰკადრე: «მითხარ, ვინ ხარ, მზეო, ანუ შვილი ვისთა ტომთა?
იმა ზანგთა სით მოჰყვანდი შენ, პატრონი ცისა ხომთა?"
მან პასუხი არა მითხრა მე სიტყვათა ესეზომთა,
ასნაკეცი წყარო ვნახე ცრემლთა, მისთა მონაწთომთა.
1379 – 1131
რა მივაჭირვე კითხვითა, მეტითა საუბარითა,
გულამოხვინჩვით ატირდა მით რამე ხმითა წყნარითა;
ბროლ-ლალსა ღვარი ნარგისთათ მოსდის გიშრისა ღარითა;
მისი მჭვრეტელი დავიწვი, გავხე გულითა მკვდარითა.
1380 – 1132
მითხრა: «შენ ჩემთვის, დედაო, ხარ უმჯობესი დედისა,
რას აქნევ ჩემსა ამბავსა, ზღაპარი არის ყბედისა!
ღარიბი ვინმე, შემსწრობი ვარ უბედოსა ბედისა;
თუ რაცა მკითხო, ძალიმცა გიგმია არსთა მხედისა!»
1381 – 1133
ვთქვი: «უჟამოდ არ წესია მოყვანა და მზისა ხმობა:
მომყვანელი გაშმაგდების და წაუვა ერთობ ცნობა;
ხმობა უნდა ჟამიერად, სააჯოსა ყოვლსა თხრობა.
რად არ ვიცი ამა მზისა საუბრისა უჟამობა?»
1382 – 1134
ავიყვანე იგი პირმზე, ნაქები და ვერ ვთქვი უქი;
სურვილმან და მზემან მისმან, ძლივ დავმალე მისი შუქი,
ჩამოვჰბურე მრავალკეცი სტავრა მძიმე, არსუბუქი;
ცრემლსა სეტყვს და ვარდსა აზრობს, წამწამთაგან მოქრის ბუქი.
1383 – 1135
მოვიყვანე შინა ჩემსა იგი პირმზე ტანით ალვით,
მოუკაზმე სახლი ერთი, შიგან დავსვი მეტად მალვით;
არვის უთხარ სულიერსა, შევინახე ფარვით, კრძალვით,
ერთი ზანგი ვამსახურე; მე შევიდი, ვნახი ხალვით.
1384 – 1136
ვით გიამბო საკვირველი მე, გლახ, მისი ყოფა-ქცევა,
დღე და ღამე გაუწყვედლად ტირილი და ცრემლთა ფრქვევა!
შევეხვეწი: «დადუმდიო», წამ ერთ ჰქონდის ჩემი თნევა.
აწ უმისოდ ვით ცოცხალ ვარ, ჰა¡ჰა¡ ჩემთვის, ვაგლახ მე, ვა!
1385 – 1137
შინა შევიდი, მას წინა ედგის ცრემლისა გუბები,
შიგან სისხლისა მორევსა ეყრდნის გიშრისა შუბები,
მელნისა ტბათათ იღვრების სავსე სათისა რუბები,
შუა ძოწსა და აყიყსა სჭვირს მარგალიტი ტყუბები.
1386 – 1138
ჟამი ვერ ვპოვე კითხვისა ნიადაგ ცრემლთა ღვრისაგან,
თუმცა მეკითხა: «ვინა ხარ და ეგრე გასრული – რისაგან?"
მჩქეფრად სისხლისა ნაკადი მოსდის ალვისა ხისაგან,
მას ხორციელი რა გასძლებს სხვა, კიდეგანი ქვისაგან!
1387 – 1139
არად უნდის საბურავი, არცა წოლა საგებლითა,
მიწყივ იყვის რიდითა და მით ერთითა ყაბაჩითა,
მკლავი მისი სასთაულად მიიდვის და მიწვის მითა,
ძლივ ვაჭამი ცოტა რამე ათასითა შეხვეწითა.
1388 – 1140
სხვა გიამბო საკვირველი რიდისა და ყაბაჩისა;
ვარ მნახავი ყოვლისავე უცხოსა და ძვირფასისა,
მაგრა მისი არა ვიცი, ქმნილი იყო რაგვარ რისა:
სილბო ჰქონდა ნაქსოვისა და სიმტკიცე – ნაჭედისა.
1389 – 1141
მან ტურფამან სახლსა ჩემსა ეგრე დაყო ხანი დიდი;
ვერ გავანდევ ქმარსა ჩემსა, შესმენისა მქონდა რიდი;
ვთქვი: «თუ უთხრობ, ვიცი, დარბაზს გამამჟღავნებს ისი ფლიდი».
ესე მეყო საგონებლად, კვლა შევიდი, კვლა გავიდი.
1390 – 1142
ვთქვი: «თუ არ უთხრა, რა უყო, ჩემგან რა მოეგვარების?
არცა რა ვიცი, რა უნდა, რა ვისგან მოეხმარების;
ქმარი რა მიგრძნობს, მო-ცა-მკლავს, ვეღარა მომეფარების;
ვითა დავმალო ნათელი, ვინ მზესა დაედარების?!
1391 – 1143
მე, გლახ, მარტომან რა უყო, მიმატებს ცეცხლთა დებასა!
მო და გავანდო, ნუ შევალ უსენის შეცოდებასა;
არ გამამჟღავნოს, ვაფიცო, თუ მომცემს იმედებასა,
სულსა ვერ წასწყმედს, ვერა იქს ფიცისა გაცუდებასა».
1392 – 1144
მივე მარტო, ქმარსა ჩემსა ველაღობე, ველაციცე,
მერმე უთხარ: «გითხრობ რასმე, მაგრა პირველ შემომფიცე,
არვის უთხრა სულიერსა, საფიცარი მომეც მტკიცე».
ფიცი ფიცა საშინელი: «თავიცაო კლდეთა ვიცე!
1393 – 1145
რაცა მითხრა, სიკვდილამდის არვის უთხრა სულიერსა,
არა ბერსა, არა ყმასა, მოყვარესა, არცა მტერსა».
მერმე უთხარ ყველაკაი უსენს, კაცსა ლმობიერსა:
«მოდი, მომყევ აქა სადმე, მო, გიჩვენებ მზისა ფერსა».
1394 – 1146
ადგა, ამყვა და წავედით, შევვლენით კარნი სრისანი.
უსენ გაჰკვირდა, გა-ცა-კრთა, რა შუქნი ნახნა მზისანი;
თქვა: «რა მიჩვენე, რა ვნახე, რანია, ნეტარ, რისანი?!
თუ ხორციელი არისმცა, თვალნიმცა მრისხვენ ღმრთისანი!»
1395 – 1147
ვთქვი, თუ: «არცა რა მე ვიცი ამისი ხორციელობა,
რაცა არ გითხარ, მის მეტი არა მაქვს მეცნიერობა;
მე და შენ ვჰკითხოთ, ვინ არის, ვისგან სჭირს ისი ხელობა,
ნუთუ რა გვითხრას, ვეაჯნეთ, ქმნას დიდი ლმობიერობა».
1396 – 1148
მივედით, გვქონდა ორთავე კრძალვა მისისა კრძალისა;
ვჰკადრეთ, თუ: «მზეო, სახმილი გვედების შენგან ალისა,
გვითხარ, რა არის წამალი მთვარისა შუქნამკრთალისა?
რას შეუქმნიხარ ზაფრანად შენ, ფერად მსგავსი ლალისა?»
1397 – 1149
რაცა ვჰკითხეთ, არა ვიცი, ესმა ანუ არ ისმენდა:
ვარდი ერთგან შეეწება, მარგალიტსა არ აჩენდა;
გველნი მოშლით მოეკეცნეს, ბაღი შეღმა შე-რე-შენდა,
მზე ვეშაპსა დაებნელა, ზედა რადმცა გაგვითენდა!
1398 – 1150
ვერა დავჰყარეთ პასუხი ჩვენ საუბრითა ჩვენითა:
ვეფხი-ავაზა პირქუშად ზის, წყრომა ვერ უგრძენითა.
კვლაცა ვაწყინეთ, ატირდა მჩქეფრად ცრემლისა დენითა,
«არა ვიციო, მიმიშვით!», ეს ოდენ გვითხრა ენითა.
1399 – 1151
დავსხედით და მას თანავე ვიტირეთ და ცრემლი ვლამეთ,
რაცა გვეთქვა, შევინანეთ, სხვამცა რაღა შევიწამეთ!
ძლივ ვიაჯეთ დადუმება, დავადუმეთ, დავაამეთ,
ჩეენ მივართვით ხილი რამე, მაგრა ვერა ვერ ვაჭამეთ.
1400 – 1152
უსენ იტყვის: «ბევრათასნი ჭირნი ამან ამიხოცნეს;
ესე ღაწვნი მზისად ხმანან, კაცთაგანმცა ვით იკოცნეს!
უმართლეა, ვერმჭვრეტელმან თუ პატიჟნი იასოცნეს,
მე თუ შვილნი მირჩევნიან, ღმერთმან იგი დამიხოცნეს!»
1401 – 1153
მას უჭვრიტეთ დიდი ხანი, წამოვედით სულთქმით, ახით.
შეყრა გვიჩნდის სიხარულად, გაყრა დიდად ვივაგლახით.
ვაჭრობისა საქმისაგან მოვიცალით, იგი ვნახით,
გულნი ჩვენნი გაუშვებლად დაეტყვევნეს მისით მახით.
1403 – 1154
რა გარდახდა ხანი რამე, გამოვიდეს ღამე-დღენი,
უსენ მითხრა: «არ მინახავს ძოღანდითგან მეფე ჩვენი.
მივაზირებ, წავალ, ვნახავ, უდარბაზო, უძღვნა ძღვენი».
მოვახსენე: «დია ღმერთო, ბრძანებაა ეგე თქვენი!»
1404 – 1155
უსენ ტაბაკსა დააწყო მარგალიტი და თვალები.
დავვედრე: «დარბაზს დაგხვდების დარბაზის ერი მთრვალები;
ამა ქალისა ამბავსა, მომკალ, თუ არ ეკრძალები».
კვლა შემომფიცა: «არ ვიტყვი, თავსაცა მეცეს ხრმალები!»
1405 – 1156
უსენ მივიდა, ხელმწიფე დახვდა ნადიმად მჯდომელი,
უსენ – არიფი მეფისა, მეფეცა – მისი მნდომელი,
წინა მიისვა, შეიძღვნა, ძღვენი მიართვა რომელი.
აწ ნახო მთრვალი ვაჭარი, ცქაფი, უწრფელი, მსწრომელი.
1406 – 1157
რა მეფემან უსენს წინა სვა მრავალი დოსტაქანი,
კვლა შესვეს და კვლა აუვსნეს სხვა ფარჩნი და სხვა ჭიქანი.
დაავიწყდეს იგი ფიცნი, რა მუსაფნი, რა მაქანი!
მართლად თქმულა: «არა მართებს ყვავსა ვარდი, ვირსა რქანი».
1407 – 1158
უთხრა დიდმან ხელმწიფემან უჭკუოსა უსენს, მთრვალსა:
«დია მიკვირს, საძღვნოდ ჩვენად სით მოიღებ ამა თვალსა,
მარგალიტსა დიდროვანსა, უმსგავსოსა ჰპოვებ ლალსა?
ვერ გარდვიხდი, თავმან ჩემმან, ძღვენთა შენთა ნაათალსა».
1408 – 1159
თაყვანისსცა უსენ, ჰკადრა: «ჰე, მაღალო ხელმწიფეო,
ზეცით შუქთა მომფენელო, მარჩენელო არსთა, მზეო!
რაცა სხვა მაქვს, ვისი არის ოქრო, თუნდა საჭურჭლეო?
დედის მუცლით რა გამომყვა? მბოძებია თქვენგან მეო.
1409 – 1160
ამას გკადრებ, თავმან თქვენმან, არა გმართებს მადლი ძღვნისა;
სხვა რამე მითქს საძღვნოდ თქვენად – შესართავი თქვენის ძისა;
მას უცილოდ დამიმადლებთ, ოდეს ნახოთ მსგავსი მზისა,
მაშინ მეტად გაამრავლოთ თქვენ ბრძანება ნეტარძისა».
1410 – 1161
რას ვაგრძელებდე! გატეხა ფიცი, სიმტკიცე სჯულისა,
უამბო პოვნა ქალისა, მჭვრეტთაგან მზედ სახულისა.
მეფესა მეტად ეამა, მიეცა ლხინი გულისა,
უბრძანა დარბაზს მოყვანა, სრულქმნა უსენის თქმულისა.
1411 – 1162
მე აქა ჩემსა ამოდ ვჯე, მუნამდის არ მიკვნესია.
შემოდგა კარსა მეფისა მონათა უხუცესია,
თანა ჰყვა მონა სამოცი, ვით ხელმწიფეთა წესია,
მოვიდეს; მეტად გავჰკვირდი, ვთქვი: «რამე საქმე ზესია».
1412 – 1163
მისალამეს, «ფატმან, – მითხრეს, – ბრძანებაა ღმრთისა სწორთა:
დღეს რომელი უსენ შესძღვნა ქალი, მსგავსი მზეთა ორთა,
აწ მოგვგვარე, წავიყვანოთ, ვლა არ გვინდა გზათა შორთა».
ესე მესმა, დამტყდეს ცანი, რისხვა ღმრთისა ეცა გორთა.
1413 – 1164
მე გაკვირვებით კვლა ვჰკითხე: «რა ქალი გინდა, რომელი?"
მათ მითხრეს: «უსენ შემოსძღვნა პირი ელვათა მკრთომელი».
არას მარგებდა, დაესკვნა დღე ჩემი სულთა მხდომელი,
ავთრთოლდი, ავდეგ ვეღარა, ვერცა ქვე ვიყავ მჯდომელი.
1414 – 1165
შევე, ვნახე იგი ტურფა მტირალად და ცრემლდასხმულად,
ვჰკადრე: «მზეო, ბედმან შავმან ვით მიმუხთლა, ხედავ, რულად!
ცა მობრუნდა რისხვით ჩემკენ, იავარმყო, ამფხვრა სრულად,
შემასმინეს, მეფე გითხოვს, ვარ ამისთვის გულმოკლულად».
1415 – 1166
მან მითხრა: «დაო, ნუ გიკვირს, ეგე რაზომცა ძნელია!
ბედი უბედო ჩემზედა მიწყივ ავისა მქმნელია.
კარგი რა მჭირდეს, გიკვირდეს, ავი რა საკვირველია!
სხვადასხვა ჭირი ჩემზედა არ ახალია, ძველია».
1416 – 1167
თვალთათ, ვითა მარგალიტი, გარდმოყარა ცრემლი ხშირი,
ადგა ასრე გულუშიშრად, ვეფხი იყო ანუ გმირი,
ლხინი ლხინად არად უჩნდა, მართ აგრევე ჭირად ჭირი.
მთხოვა, გარე აჯიღითა მოიბურა ტანი, პირი.
1417 – 1168
შევე საჭურჭლეს, რომელსა ფასი არ დაედებოდა,
თვალ-მარგალიტი ავიღე, რაც ოდენ ამეღებოდა,
თითო და თითო თითოსა ქალაქსა ეფასებოდა,
მივე, მას წელთა შევარტყი, შავგული ვისთვის კვდებოდა.
1418 – 1169
ვარქვი: «ჩემო, განღა სადმე გეხმარების ესეგვარი».
მათ მონათა ხელთა მივეც იგი პირი, მზისა დარი.
ცნა მეფემან, მოეგება; ჰკრეს ტაბლაკსა, გახდა ზარი;
იგი მივა თავმოდრეკით წყნარი, არას მოუბარი.
1419 – 1170
ზედა მოატყდა მჭვრეტელი, გახდა ზათქი და ზარები,
ვერ იჭირვიდეს სარანგნი, მუნ იყო არსიწყნარები;
იგი რა ნახა მეფემან, საროსა მსგავსი ნარები,
გაკრთომით უთხრა: «ჰე, მზეო, აქა ვით მოიგვარები?»
1420 – 1171
ვით მზემან, მისნი მჭვრეტელნი შექმნნა თვალისა მფახველად;
მეფემან ბრძანა: «გამხადა ნახული მე უნახველად,
ღმრთისაგან კიდე ვინ-მც იყო კაცი ამისად მსახველად!
მართებს ამისსა მიჯნურსა, ხელი თუ რბოდეს, ახ, ველად!»
1421 – 1172
გვერდსა დაისვა, ეუბნა ტკბილითა საუბარითა:
«მითხარო, ვინ ხარ, ვისი ხარ, მოსრული ვისით გვარითა?"
მან არა გასცა პასუხი პირითა, მზისა დარითა;
თავმოდრეკილი დაღრეჯით ქვე ზის ცნობითა წყნარითა.
1422 – 1173
არ ისმენდა მეფისასა, რასა გინდა უბრძანებდა,
სხვაგან იყო გული მისი, სხვასა რასმე იგონებდა;
ვარდი ერთგან შეეწება, მარგალიტსა არ აღებდა,
მჭვრეტნი მისნი გააკვირვნა, რასამცა ვინ იაზრებდა!
1423 – 1174
მეფე ბრძანებს: «რა შევიგნათ, გული ჩვენი რათ იხსნების?
ამა ორთა კიდეგანი აზრი არა არ იქმნების:
ან ვისიმე მიჯნურია, საყვარელი ეგონების,
მისგან კიდე არვისად სცალს, ვეღარცა ვის ეუბნების.
1424 – 1175
ანუ არის ბრძენი ვინმე, მაღალი და მაღლად მხედი,
არცა ლხინი ლხინად უჩანს, არცა ჭირი ზედაზედი;
ვით ზღაპარი, ასრე ესმის უბედობა, თუნდა ბედი,
სხვაგან არის, სხვაგან ფრინავს, გონება უც ვითა ტრედი.
1425 – 1176
ღმერთმან ქმნას, შინა მოვიდეს ძე ჩემი გამარჯვებული,
მე დავახვედრო ესე მზე, და-, მისთვის დამზადებული;
მან ათქმევინოს ნუთუ რა, ჩვენცა ვცნათ გაცხადებული,
მუნამდის მთვარე შუქკრთომით ჯდეს, მზისა მოშორვებული».
1426 – 1177
ხელმწიფისა შვილსა გითხრობ კარგსა ყმასა, გულოვანსა,
უებროსა ზნედ და თვალად, შვენიერსა პირსა, ტანსა;
მაშინ ლაშქარს წასრულ იყო, მუნ დაჰყოფდა დიდსა ხანსა,
მამა მისთვის ამზადებდა მას, მნათობთა დასაგვანსა.
1427 – 1178
მოიღეს, ტანსა ჩააცვეს შესამოსელი ქალისა,
მას ზედა შუქი მრავალი ჩნდა მნათობისა თვალისა,
დაადგეს თავსა გვირგვინი ერთობილისა ლალისა,
მუნ ვარდსა ფერი აშვენებს ბროლისა გამჭვირვალისა.
1428 – 1179
მეფემან ბრძანა: «მოკაზმეთ საწოლი უფლისწულისა!"
დაუდგეს ტახტი ოქროსა, წითლისა მაღრიბულისა;
ადგა თვით დიდი ხელმწიფე, პატრონი სრისა სრულისა,
მას ზედა დასვა იგი მზე, ლხინი მჭვრეტელთა გულისა.
1429 – 1180
უბრძანა ცხრათა ხადუმთა დადგომა მცველად კარისად;
ხელმწიფე დაჯდა ნადიმად, მსგავსად მათისა გვარისად;
უბოძა უსენს უზომო მუქფად მის მზისა დარისად.
სცემენ ბუკსა და ტაბლაკსა მოსამატებლად ზარისად.
1430 – 1181
გააგრძელეს ნადიმობა, სმა შეიქმნა მეტად გრძელი;
ქალი პირმზე ბედსა ეტყვის: «რა ბედი მიც ჩემი მკლველი!
სადაური სად მოსრულვარ, ვის მივხვდები ვისთვის ხელი,
რა ვქმნა, რა ვყო, რა მერგების, სიცოცხლე მჭირს მეტად ძნელი!»
1431 – 1182
კვლაცა იტყვის: «ნუ დავაჭნობ შვენებასა ვარდთა ფერსა,
ვეცადო რას, ნუთუ ღმერთმან მომარიოს ჩემსა მტერსა!
სიკვდილამდის ვის მოუკლავს თავი კაცსა მეცნიერსა?
რა მისჭირდეს, მაშინ უნდან გონებანი გონიერსა!»
1432 – 1183
ხადუმნი უხმნა, უბრძანა: «ისმინეთ, მოდით ცნობასა!
მოღორებულხართ, დამცთარხართ თქვენ ჩემსა პატრონობასა,
დამცთარა თქვენი პატრონი, ჩემსა თუ ლამის სძლობასა,
ჩემთვის ბუკსა და ტაბლაკსა ცუდად, გლახ, იცემს, ნობასა.
1433 – 1184
არ ვარგვარ თქვენად დედოფლად, ჩემი გზა კიდეგანია;
მაშოროს ღმერთმან მამაცი, პირად მზე, საროტანია!
სხვასა რას მნუკევთ საქმესა, ჩემნი საქმენი სხვანია!
თქვენთანა ჩემი სიცოცხლე არ ჩემი შესაგვანია.
1434 – 1185
უცილოდ თავსა მოვიკლავ, გულსა დავიცემ დანასა,
თქვენ დაგხოცს თქვენი პატრონი, სოფელს ვერ დაჰყოფთ ხანასა;
ესე სჯობს: მოგცე საჭურჭლე, მძიმე მარტყია ტანასა,
მე გამაპარეთ, გამიშვით, თვარა დაიწყებთ ნანასა».
1435 – 1186
შემოიხსნა მარგალიტი, შემოერტყა რაცა თვალი,
მოიხადა გვირგვინიცა გამჭვირვალი, ერთობ ლალი;
მისცა, უთხრა: «გამომიღეთ, გეაჯები გულმხურვალი,
მე გამიშვით, ღმერთსა თქვენსა მიავალეთ თქვენი ვალი».
1436 – 1187
მონათა მიხვდა სიხარბე მის საჭურჭლისა ძვირისა,
დავიწყდა შიში მეფისა, ვითა ერთისა გზირისა,
გამოპარება დაასკვნეს მის უებროსა პირისა.
ნახეთ, თუ ოქრო რასა იქს, კვერთხი ეშმაკთა ძირისა!
1437 – 1188
ვა¡ ოქრო მისთა მოყვასთა აროდეს მისცემს ლხენასა,
დღედ სიკვდილამდის სიხარბე შეაქნევს კბილთა ღრჭენასა,
შესდის და გასდის, აკლია, ემდურვის ეტლთა რბენასა,
კვლა აქა სულსა დაუბამს, დაუშლის აღმაფრენასა.
1438 – 1189
რა ხადუმთა აუსრულეს საქმე მისი საწადელი,
ერთმან ტანსა აიხადა, მისცა მისი ჩასაცმელი,
სხვანი კარნი გამოარნეს, იჯრებოდა დარბაზს მსმელი.
დარჩა მთვარე გველისაგან გავსებული ჩაუნთქმელი.
1439 – 1190
მონანიცა გარდიხვეწნეს, გაიპარნეს მასვე თანა.
ქალმან კარსა დამირეკა, ფატმანობა ჩემი ბრძანა.
გავე, ვიცან, მოვეხვიე, გამიკვირდა მეცა განა!
შინა ყოლა არ შემომყვა: «რად მაწვეო!" – შემანანა.
1440 – 1191
მიბრძანა: «თავი ვიყიდე მოცემულითა შენითა,
მუქაფა ღმერთმან შემოგზღოს მოწყალებითა ზენითა!
ვეღარ დამმალავ, გამიშვი, ფიცხლა გამგზავნე ცხენითა,
სადამდის სცნობდეს ხელმწიფე, კაცთა მომწევდეს რბენითა».
1441 – 1192
შევე ფიცხლად საჯინიბოს, ავხსენ ცხენი უკეთესი,
შეუკაზმე, ზედა შევსვი მხიარული, არ მოკვნესი;
ჰგვანდა, ოდეს ლომსა შეჯდეს მზე, მნათობთა უკეთესი.
წახდა ჩემი ჭირნახული, ვერ მოვიმკე, რაცა ვსთესი.
1442 – 1193
დღე მიიყარა, ხმა გახდა, მოვიდა მისი მდევარი,
მოიცვეს შიგან ქალაქი, შეიქმნა მოსაწევარი;
მე მკითხეს, ვარქვი: «თუ ჰპოვოთ მუნ სახლსა, სადა მე ვარი,
მეფეთა ვიყო შემცოდე და მათი სისხლთა მზღვევარი!»
1443 – 1194
მონახეს, ვერა შეიგნეს, შეიქცეს დაწბილებულნი;
მას აქათ იგლოვს ხელმწიფე და ყოვლნი მისნი ხლებულნი.
დახედენ დარბაზის ერთა: შევლენ ისფრითა ღებულნი!
მზე მოგვეშორვა, მას აქათ ჩვენ ვართ სინათლეკლებულნი.
1444 – 1195
მის მთვარისა სადაობა კვლა გიამბო, საქმე კვლაცი;
აწ უწინა ესე გითხრა, რას მექადდა ისი კაცი:
მე, გლახ, ვიყავ მისი ნეზვი, იგი იყო ჩემი ვაცი.
კაცსა დასვრის უგულობა და დიაცსა ბოზი ნაცი.
1445 – 1196
მით არ ჯერ ვარ ქმარსა ჩემსა, მჭლე არის და თვალად ნასი.
ისი კაცი ჭაშნაგირი დარბაზს იყო მეტად ხასი;
ჩვე გვიყვარდა ერთმანერთი, არ მაცვია თუცა ფლასი,
ნეტარძი ვინ სისხლი მისი შემახვრიტა ერთი თასი!
1446 – 1197
ესე ამბავი მას თანა ვთქვი დიაცურად, ხელურად:
ჩემსავე მოსლვა მის მზისა და გაპარება მელურად.
გამჟღავნებასა მექადდა არმოყვარულად, მტერულად;
აწ ისრე მკვდარსა ვიგონებ, იშ, თავი ვიხსენ მე რულად!
1447 – 1198
დამექადის, რაზომჯერცა წავიკიდნით თავისწინა.
ოდეს მეხმე, არ მეგონა მე იმისი ყოფა შინა;
მოსრულიყო, მოსლვა ეთქვა; შენცა მოხვე, შემეშინა,
ამად გკადრე: «ნუ მოხვალო», მოგაგებე მონა წინა.
1448 – 1199
აღარ დაჰბრუნდით, მოხვედით, შუქნი თქვენ ჩემთვის არენით;
შეიყარენით ორნივე, ჩემზედა დაიჯარენით;
ამად შევშინდი, ღონენი ვეღარა მოვაგვარენით,
იმას, გლახ, ჩემი სიკვდილი გულითა სწადდა, არ ენით.
1449 – 1200
თუმცა ისი არ მოგეკლა, მისრულიყო დარბაზს ვითა,
შემასმენდა ჯავრიანი, გული ედვა ცეცხლებრ წვითა;
მეფე მწყრალი გარდასწმედდა სახლსა ჩემსა გარდაგვითა,
შვილთა, ღმერთო, დამაჭმევდა, დამქოლვიდა მერმე ქვითა!
1450 – 1201
მუქაფა ღმერთმან შემოგზღოს! – მადლსა გკადრებდე მე რასა,-
რომელმან დამხსენ მშვიდობით იმა გველისა მზერასა!
აწ ამას იქით ვნატრიდე ჩემსა ეტლსა და წერასა,
აღარ ვიშიშვი სიკვდილსა, ჰა¡ჰა¡, ჩავიჭერ ქვე რასა!»
1451 – 1202
ავთანდილ უთხრა: «ნუ გეშის, წიგნსაცა აგრე სწერია:
მოყვარე მტერი ყოვლისა მტრისაგანც უფრო მტერია;
არ მიენდობის გულითა, თუ კაცი მეცნიერია.
ნუღარ იშიშვი იმისგან, აწ იგი მკვდართა ფერია.
1452 – 1203
იგივე მითხარ, მას აქათ, ქალი გაჰგზავნე შენ ოდეს,
რაცაღა გეცნას ამბავი, ანუ რა მისი გსმენოდეს».
კვლა იტყვის ფატმან ტირილით, კვლა თვალთა ცრემლი სდენოდეს:
«წახდესო შუქნი, რომელნი მზისაებრ ველთა ჰფენოდეს!»
1454 – 1204
ვა¡, საწუთროო, სიცრუით თავი სატანას ადარე!
შენი ვერავინ ვერა ცნას, შენი სიმუხთლე სად არე;
პირი მზისაებრ საჩინო სად უჩინო ჰყავ, სად არე?
მით ვხედავ, ბოლოდ სოფელსა ოხრად ჩანს ყოვლი, სად არე!
1455 – 1205
ფატმან იტყვის: «მომეშორვა მზე, მნათობი სრულად ხმელთა,
სიცოცხლე და სულდგმულობა, მონაგები ჩემთა ხელთა;
მას უკანით გაუწყვედლად დება მჭირდის ცეცხლთა ცხელთა,
ვერ გავახმე წყარო ცრემლთა, თვალთა ჩემთა გადმომღვრელთა.
1456 – 1206
სახლი და შვილი მომძულდეს, ვჯდი უგულოთა გულითა,
მას ვიგონებდი მღვიძარე, რა მიმელულის ლულითა;
უსენ, გამტეხი ფიცისა, მიჩნს უსჯულოთა სჯულითა,
ვერ მიმიახლოს საახლოდ კრულმან პირითა კრულითა.
1457 – 1207
დღესა ერთსა, საღამოჟამ, – ჩასლვა იყო ოდენ მზისა, –
წავდეგ წინა დარიჯაგთა, კარი მიჩნდა ხანაგისა;
ვიგონებდი, სევდა მკლვიდა მისისავე გონებისა,
ვთქვი: «კრულია ზენაარი ყოვლისამცა მამაცისა».
1458 – 1208
მოვიდა სითმე ღარიბი მონა მოყვსითა სამითა,
მონა – მონურად მოსილი, სხვანი – მგზავრულად ხამითა;
სასმელ-საჭმელი მოიღეს, ქალაქს ნასყიდი დრამითა,
სმიდეს, ჭამდეს და უბნობდეს, სხდეს მხიარულნი ამითა.
1459 – 1209
მე უყურებდი, უჭვრეტდი; თქვეს: «ამოდ გავიხარენით,
მაგრა ჩვენ აქა მოყვასნი უცხონი შევიყარენით,
არცა რა ვიცით, ვინ ვინ ვართ, ანუ სით მოვიარენით,
ხამს, ერთმანერთსა ამბავი ჩვენიცა უთხრათ ბარ ენით».
1460 – 1210
მათ სხვათა მათი ამბავი თქვეს, ვითა მგზავრთა წესია;
მონამან უთხრა: «ჰე, ძმანო, განგება რამე ზესია:
მე მარგალიტსა მოგიმკი, თქვენ ქვრიმი დაგითესია,
ჩემი ამბავი ამბავთა თქვენთაგან უკეთესია.
1461 – 3311
მე ვარო მონა მეფისა მაღლისა, ქაჯთა მფლობლისა;
მათ მიხვდა ცემა სენისა, მათისა დამამხობლისა:
მოგვიკვდა შემწე ქვრივისა, შემწყნარებელი ობლისა,
აწ შვილთა მისთა და მისი ზრდის, უკეთესი მშობლისა.
1462 – 1212
დულარდუხტ არის დიაცი, მაგრა კლდე, ვითა ლოდია,
ვისცა არ დაჰკოდს, ყმა მისი ვერავის დაუკოდია;
მას უსხენ წვრილნი ძმისწულნი: როსან და ერთი როდია,-
აწ იგი ქაჯეთს ხელმწიფედ ქვე ზის, მორჭმული სწოდია.
1463 – 1213
გვესმა ამბავი, ზღვათ იქით სიკვდილი დისა მათისა,
შეიჭირვებდეს ვაზირნი, დაშალეს ქმნა ხალვათისა,
ვითა ვჰკადროთო დავსება პირისა, ხმელთა მნათისა?!
როშაქ მონაა, თავადი მონისა ბევრის ათისა.
1464 – 1214
როშაქ ბრძანა: «მო-ცა-ვინ-მკლას, მე ტირილსა არ დავხვდები.
მინდორს წავალ, ვიმეკობრებ, ალაფითა ავივსები,
შინა მოვალ შოებული, ადრე ზედა მოვესწრები,
მეფე დისა დატირებად წავიდოდეს, წა-ცა-ვჰყვები».
1465 – 1215
გვითხრა მისთა ხელისათა: «წავალ, თანა წამომყევით!"
წაგვიტანა მონა ასი, ყველაკაი მისგან რჩევით.
დღისით, მზისით ვმეკობრობდით, ღამეთაცა ვიყვნით თევით;
დია ვლეწეთ ქარავანი, ლარი ჩვენკენ გარდმოვდევით.
1466 – 1216
მინდორ-მინდორ მოვიდოდით ჩვენ ღამესა დია ბნელსა,
დიდნი რამე სინათლენი გამოგვიჩნდეს შუა ველსა;
ვთქვით, თუ: მზეა ნუთუ ზეცით ჩამოჭრილი ზედა ხმელსა!
დაბნეულნი მივეცენით გონებასა ჩვენსა მსჯელსა.
1467 – 1217
ზოგთა ვთქვით: არის ცისკარი; ზოგთა თქვეს: არის მთვარეო;
მას დარაზმულთა მივმართეთ, ახლოსმცა ვნახეთ ბარეო!
შორს მოუარეთ, მივედით, შემოვადეგით გარეო;
მით ნათლიდაღმა გამოხდა ხმა, ჩვენი მოუბარეო.
1468 – 1218
გვითხრა: «ვინ ხართ, ცხენოსანნო? თქვენ სახელნი თქვენნი თქვენით;
გულანშაროთ მოციქული ქაჯეთს მივალ, მერიდენით!"
ესე გვესმა, მოვადეგით, ალყად გარე მოვერტყენით,
პირმზე რამე ცხენოსანი გავიცადეთ თვალით ჩვენით.
1469 – 1219
უჭვრიტეთ პირსა მნათობსა, ელვათა მაელვარებსა;
მისი ციმციმი მზისაებრ ეფინებოდა არებსა;
ძვირ-ძვირად გვეუბნებოდა სიტყვასა რასმე წყნარებსა,
კბილთაგან შუქი შეადგა ზედან გიშრისა სარებსა.
1470 – 1220
კვლა ვეუბენით მას მზესა ტკბილმოუბრითა ენითა.
არ მონა იყო, ტყუოდა, ჩვენ ესე შევიგენითა;
როშაქ შეატყო ქალობა, გვერდსა წაუდგა ცხენითა,
აღარ გაუშვით, დაჭირვა ვჰკადრეთ ხელითა ჩვენითა.
1471 – 1221
კვლა ვჰკითხეთ: «გვითხარ მართალი, საქმე შენ მზებრ ნათელისა,
ვისი ხარ, ვინ ხარ, სით მოხვალ მანათობელი ბნელისა?"
მან არა გვითხრა გაუშვა წყარო ცრემლისა ცხელისა.
რა საბრალოა გავსილი მთვარე, ჩანთქმული გველისა!
1472 – 1222
არცა რა ცხადი ამბავი, არცა რა დასამალავი,
არა არ გვითხრა, ვინ იყო, ან ვისგან ნამუხთალავი;
ქუშ-ქუშად გვეუბნებოდა კუშტი, თავისა მკრძალავი,
ვითა ასპიტი, მჭვრეტელთა მისთა თვალითა მლალავი.
1473 – 1223
როშაქ გვიბრძანა: «ნუ ჰკითხავთ, აწ თურე არსათქმელია,
ამისი საქმე უცხოა, საამბობლადცა ძნელია;
ბედი მეფისა ჩვენისა არსთაგან სანატრელია,
მით რომე ღმერთი მას მისცემს, რაც უფრო საკვირველია.
1474 – 1224
ესე ღმერთსა მისაგვრელად მისად ჩვენთვის მოუცია,
მიუტანოთ არმაღანად, დაგვიმადლებს მეტად დია.
თუ დავმალავთ, დავმჟღავნდებით, მეფე ჩვენი ამაყია,
პირველ – მათი შეცოდება, მერმე დიდი აუგია».
1475 – 1225
მივემოწმენით, თათბირნი არ კიდე გავაკიდენით;
დავბრუნდით, ქაჯეთს მივმართეთ, მას წინა მოვეკიდენით,
არცა რა ვჰკადრეთ ხელდახელ, არცა თუ წავეკიდენით;
იგი ტირს, ღაწვსა გულმდუღრად ჩარცხის ცრემლისა კი დენით.
1476 – 1226
მე როშაქს ვჰკადრე: «გამიშვი კვლა ადრე თქვენი მხლებელი;
აწ გულანშაროს ქალაქსა ვარ საქმის რასმე მდებელი».
მან გამომიშვა, აქ სადმე ლარი მიც წასაღებელი;
თანა წავიტან, წა-ცა-ვალ მე მათი ზედამსწრებელი».
1477 – 1227
მათ კაცთა დია ეამა ესე ამბავი მონისა.
მე გავიგონე, შე-რე-მშრა ნაკადი ცრემლთა ფონისა,
მენიშნა, ყოვლი ნიშანი ვიცან ჩემისა ღონისა,
ცოტაი ლხინი მომეცა, მსგავსი დრამისა წონისა.
1478 – 1228
მოვიყვანე იგი მონა, ახლოს დავსვი ჩემსა წინა,
ვჰკითხე: «მითხარ, რას იტყოდი? გაგონება მეცა მინა».
მან იგივე კვლა მიამბო, რაცა მუნით მომესმინა,
ამ ამბავმან გამაცოცხლა, სულთმობრძავი დამარჩინა.
1479 – 1229
მე ორნი შავნი მონანი მყვანან სავსენი გრძნებითა:
უჩინოდ მივლენ-წამოვლენ მათითა ხელოვნებითა;
მოვასხენ, ქაჯეთს გავგზავნენ, ვარქვი, თუ: «ნუ დასდგებითა,
მაცნობეთ მისი ამბავი თქვენითა მოქმედებითა».
1480 – 1230
სამ დღე მოვიდეს, მიამბეს, ფიცხლა ებიჯა გზისადა,
მიუგვრიაო მეფისა, ზღვას იქით წამავლისადა,
ვერვის შეუდგმან საჭვრეტლად თვალნი, მართ ვითა მზისადა,
ქვე დაუწინდავს საცოლედ როსან ცოტასა ყმისადა.
1481 – 1231
«როსანს შევრთოთო, – დულარდუხტს მეფესა უბრძანებია, –
ჯერთ ქორწინებად არა მცალს, აწ გული ცეცხლნადებია;
შემოვიქცევი, შევისძლობ, ვინ ცისა მზედ ნაქებია».
ციხეს დაუსვამს, ხადუმი ერთაი უახლებია.
1482 – 1232
ყოვლი მცოდნელი გრძნებისა მას თანა წაუტანია,
მით რომე გზაა საჭირო, მტერნი საომრად მზანია;
ქვე დაუყრიან მოყმები, ვინც უფრო გულოვანია,
დაეყოვნების: წასრულა, ჯერეთ ცოტაი ხანია.
1483 – 1233
ქაჯთა ქალაქი აქამდის მტერთაგან უბრძოლველია:
ქალაქსა შიგან მაგარი კლდე მაღალი და გრძელია,
მას კლდესა შუა გვირაბი, ასაძრომელი ხვრელია,
მუნ არის მარტო მნათობი, მისთა შემყრელთა მწველია.
1484 – 1234
გვირაბის კარსა ნიადაგ მოყმე სცავს არ პირნასები,
ათი ათასი ჭაბუკი დგას, ყველაკაი ხასები,
ქალაქის კართა სამთავე – სამათას-სამათასები.
გულო, გაგსაჯა სოფელმან, არ ვიცი და, გლახ, რას ები!»
1485 – 1235
ესე ამბავი ავთანდილ პირმზემან, მაგარვადამან,
რა მოისმინა, ეამა, სხვად არა გაუცხადა მან,
შესწირა ღმერთსა მადლობა ტურფამან დანაბადამან:
«ამბავი ჩემი სალხინო მითხრაო ვისმანღა დამან!»
1486 – 1236
ფატმანს უთხრა: «საყვარელო, კმა ხარ ჩემგან სასურველად!
მე ამბავი სანატრელი მომასმინე არ პირბნელად,
მაგრა საქმე ქაჯეთისა გამაგონე უფრო მრთელად:
ქაჯი ყველა უხორცოა, რამან შექმნა ხორციელად?
1487 – 1237
მის ქალისა სიბრალული ამანთებს და მიდებს ალსა,
მაგრა ქაჯნი უხორცონი რას აქნევენ, მიკვირს, ქალსა?!"
ფატმან უთხრა: «მომისმინე, მართლად გხედავ მანდა მკრთალსა,
არ ქაჯნია, კაცნიაო, მინდობიან კლდესა სალსა.
1488 – 1238
ქაჯნი სახელად მით ჰქვიან, არიან ერთად კრებულნი
კაცნი, გრძნებისა მცოდნელნი, ზედა გახელოვნებულნი,
ყოველთა კაცთა მავნენი, იგი ვერვისგან ვნებულნი;
მათნი შემბმელნი წამოვლენ დამბრმალნი, დაწბილებულნი.
1489 – 1239
იქმან რასმე საკვირველსა, მტერსა თვალსა დაუბრმობენ,
ქართა აღსძრვენ საშინელთა, ნავსა ზღვა-ზღვა დაამხობენ,
ვითა ხმელსა გაირბენენ, წყალსა წმიდად დააშრობენ,
სწადდეს – დღესა ბნელად იქმან, სწადდეს – ბნელსა ანათობენ.
1490 – 1240
ამისთვის ქაჯად უხმობენ გარეშემონი ყველანი,
თვარა იგიცა კაცნია ჩვენებრვე ხორციელანი».
ავთანდილ მადლი უბრძანა: «ცეცხლნი დამივსენ ცხელანი,
დიდად მეამნეს ამბავნი, სიტყვანი აწინდელანი».
1491 – 1241
გულითა ღმერთსა ადიდებს ავთანდილ ცრემლთა მდენელი;
თქვა: «ღმერთო, გმადლობ, რომელი ხარ ჭირთა მომალხენელი,
ყოფილი, მყოფი, უთქმელი, ყურთაგან მოუსმენელი,
წყალობა შენი იჩქითად არს ჩვენი გარდმომფენელი!»
1492 – 1242
მის ამბისა ცნობისათვის ცრემლით ღმერთსა ადიდებდა.
ფატმან ეჭვდა თავისათვის, ამად ცეცხლსა კვლა იდებდა;
ყმა ნამუსსა ინახვიდა, სიყვარულსა იფერებდა;
ფატმან ყელსა ეხვეოდა, პირსა მზესა აკოცებდა.
1493 – 1243
მას ღამე ფატმან იამა ავთანდილს თანა წოლითა;
ყმა უნდოგვარად ეხვევის ყელსა ყელითა ბროლითა,
ჰკლავს თინათინის გონება, ძრწის იდუმლითა ძრწოლითა,
გული მხეცქმნილი გასჭრია მხეცთავე თანა რბოლითა.
1494 – 1244
ავთანდილ მალვით ცრემლსა სწვიმს, სდის ზღვათა შესართავისად,
შიგან მელნისა მორევსა, ცურავს გიშრისა ნავი სად;
იტყვის, თუ: «მნახეთ, მიჯნურნო, იგი, ვინ ვარდია, ვისად,
უმისოდ ნეხვთა ზედა ვზი ბულბული მსგავსად ყვავისად!»
1495 – 1245
მუნ ცრემლნი, მისგან ნადენნი, ქვათაცა დასალბონია;
გიშრისა ტევრი აგუბებს, ვარდისა ველსა ფონია;
ფატმან მას ზედა იხარებს მართ ვითა იადონია.
თუ ყვავი ვარდსა იშოვებს, თავი ბულბული ჰგონია.
1496 – 1246
გათენდა. ბანად წავიდა მზე, სოფელს შუქნაკიდები;
დიაცმან უძღვნა მრავალი კაბა, ყაბაჩა, რიდები,
მრავალი ფერი სურნელი, ტურფა პერანგი, წმიდები:
«რაცა გწადდესო, ჩაიცვი, მე ნურას ნუ მერიდები!»
1497 – 1247
ავთანდილ თქვა: «საქმე ჩემი გავაცხადო ამა დღესა!"
სამოსისა ვაჭრულისა ცმა აქამდის დაეწესა;
მას დღე ყოვლი საჭაბუკო შეიმოსა ტანსა მხნესა,
მოემატა დაშვენება, დაემსგავსა ლომი მზესა.
1498 – 1248
ფატმანს პური შეეკაზმა ავთანდილის საწვეველად;
ყმა შევიდა მხიარული მხიარულად, არ პირბნელად;
ფატმან ნახა, გაუკვირდა ვაჭრულისა უმოსელად,
შემოსცინნა: «აგრე სჯობსო შენთვის ხელთა სასურველად».
1499 – 1249
ფატმან მისსა შვენებასა მეტისმეტად ჰკვირდებოდა.
მან პასუხი არა გასცა, თავის წინა ღიმდებოდა:
«შეეტყვების, არ მიცნობსო», რა რეგვნად და რაგვარ ჰხმობდა!
თუცა რასმე იფერებდა, მეტი არა გაჰვიდოდა.
1500 – 1250
პური ჭამეს, გაიყარნეს, ყმა მივიდა მისსა შინა,
ღვინოსმული, მხიარული დაწვა, ამოდ დაიძინა;
საღამოჟამ გაიღვიძა, შუქი ველთა მოაფინა,
ფატმან უხმო: «მოდი, მნახე, მარტო ვარო, თავისწინა».
1501 – 1251
ფატმან მივიდა, ავთანდილს ხმა ესმა მისგან ოხისა;
იტყოდა: «მომკლავს უცილოდ ტანი ალვისა, მო-, ხისა!"
გვერდსა დაისვა, ბალიში მისცა მისისა ნოხისა,
ვარდისა ბაღსა უჩრდილობს ჩრდილი წამწამთა ქოხისა.
1502 – 1252
ავთანდილ ბრძანა: «ჰე, ფატმან, ვიცი ეს საქმე შენია,
დაჰკრთები ამა ამბავსა, მართ ვითა გველნაკბენია,
მაგრა აქამდის მართალი შენ ჩემი არა გსმენია,
ჩემნი მომკლველნი წამწამნი შავნი გიშრისა ჩხნდენია.
1503 – 1253
გგონივარ ვინმე ვაჭარი, პატრონი ქარავანისა;
მე ვარ სპასპეტი მაღლისა მეფისა როსტევანისა,
თავადი სპისა დიდისა, მათისა შესაგვანისა,
მაქვს პატრონობა მრავლისა საჭურჭლე-ზარადხანისა.
1504 – 1254
შენ გიცი კარგი მოყვარე, ერთგული, მისანდობელი.
მათ უვის ერთი ასული, მზე ხმელთა მანათობელი,
იგია ჩემი დამწველი და ჩემი დამადნობელი,
მან გამომგზავნა, დავაგდე პატრონი, მათი მშობელი.
1505 – 1255
რომე შენ ქალი გყოლია, მე ძებნად მისვე ქალისად
მივლია ყოვლი ქვეყანა, მის მზისა მონაცვალისად;
მისთვის გაჭრილი მინახავს, წევს ლომი ფერნამკრთალი სად,
გამცუდებელად თავისად, მის გულისა და ძალისად».
1506 – 1256
ავთანდილ ფატმანს ყოველი უთხრა ამბავი თავისა,
ამბავი ტარიელისა, შემოსა ვეფხის ტყავისა;
უბრძანა: «შენ ხარ წამალი ჯერთ შენგან უნახავისა,
ღონე წამწმისა ხშირისა, ყორნის ფრთებრ ნაფუშავისა.
1514 – 1257
მოდი და, ფატმან, მეწიე, ვეცადნეთ მათსა რგებასა,
უშველოთ, იგი მნათობნი ნუთუ მიეცნენ შვებასა;
ვინცა სცნობს კაცი, ყველაი ჩვენსა დაიწყებს ქებასა,
ნუთუ კვლა მიხვდენ მიჯნურნი ერთმანერთისა ხლებასა.
1515 – 1258
მომგვარე, ქაჯეთს გავგზავნოთ იგივე მონა გრძნეული,
ქალსა ვაცნობოთ ყველაი, ამბავი ჩვენგან ცნეული;
მანცა გვაცნობოს მართალი, ვქმნათ მისი გამორჩეული,
ღმერთმან ქმნას, ქაჯთა სამეფო მოგესმას ჩვენგან ძლეული!»
1516 – 1259
ფატმან თქვა: «ღმერთსა დიდება, საქმენი მომხვდეს, მო-, რანი,
დღეს რომე მესმნეს ამბავნი, უკვდავებისა სწორანი!"
მოჰგვარა მონა გრძნეული, შავი მართ ვითა ყორანი;
უბრძანა: «ქაჯეთს გაგგზავნი, წა, გზანი გისხენ შორანი!
1517 – 1260
აწ გამოჩნდების სახმრობა ჩემთვის შენისა გრძნებისა,
ფიცხლა დამივსე სახმილი შენ ჩემთა ცეცხლთა გზნებისა,
მას მზესა ჰკადრე მიზეზი მისისა განკურნებისა».
მან უთხრა: «ხვალე მოგართვა ყოვლი ამბავი ნებისა».
1519 – 1261
ფატმან სწერს: «აჰა, მნათობო, სოფლისა მზეო ზენაო,
შენთა შორს მყოფთა ყოველთა დამწველო, ამაზრზენაო,
სიტყვამჭევრო და წყლიანო, ტურფაო, ლამაზენაო,
ბროლო და ლალო – ოროვე კვლა ერთგან შენათხზენაო!
1520 – 1262
თუცა თუ შენი ამბავი შენ არა მომასმენიე,
მე ეგრეცა ვცან მართალი, მით გულსა მოვალხენიე;
შენთვის ხელქმნილსა ტარიელს ამბითა მოალხენიე,
ორნივე მიხვდეთ წადილსა, იგი ვარდობდეს, შენ იე.
1521 – 1263
მოსრულა შენად საძებრად მისი ძმადშეფიცებული,
ავთანდილ, მოყმე არაბი, არაბეთს შიგან ქებული,
სპასპეტი როსტან მეფისა, ვერვისგან დაწუნებული;
შენ სწერდი შენსა ამბავსა, ლაღი, ბრძნად გაგონებული.
1522 – 1264
ჩვენ ამისთვის ესე მონა გამოვგზავნეთ თქვენსა წინა,
ვცნათ ამბავი ქაჯეთისა, მოსრულანცა ქაჯნი შინა?
მანდაურთა მეომართა ანგარიში წვრილად გვინა:
ვინ არიან მცველნი შენნი, ან თავადი მათი ვინა?
1523 – 1265
რაცა იცი მანდაური, მოგვიწერე, გაამჟღავნე;
მერმე შენსა საყვარელსა ნიშანი რა გაუგზავნე!
შენი ყველა აქამდისი ჭირი ლხინსა გაათავნე,
ღმერთსა უნდეს, მოყვარენი შესაფერნი შეგაზავნე!»
1525 – 1266
ფატმან მისცა დაწერილი მას გრძნეულსა ხელოვანსა:
«ესე წიგნი მიართვიო ქალსა, მზისა დასაგვანსა!"
მან გრძნეულმან მოლი რამე წამოისხა ზედა ტანსა,
მასვე წამსა დაიკარგა, გარდაფრინდა ბანისბანსა.
1526 – 1267
წავიდა ვითა ისარი კაცისა მშვილდფიცხელისა.
რა ქაჯეთს შეხდა, ქმნილ იყო ოდენ ბინდ-ბანდი ბნელისა.
უჩინოდ შევლო სიმრავლე მოყმისა, კართა მცველისა,
მას მზესა ჰკადრა ამბავი მისისა სასურველისა.
1527 – 1268
ციხისა კარნი დახშულნი შევლნა მართ ვითა ღიანი,
შევიდა ზანგი პირშავი, თმაგრძელი, ტანნაბდიანი;
იგი მზე დაჰკრთა, ეგონა სამისო რამე ზიანი,
შეცვალა ვარდი ზაფრანად, ლაჟვარდისფერად – იანი.
1528 – 1269
ქაჯმან უთხრა: «ვინ გგონივარ, ანუ აგრე რად დაჰბნდები?
მე ვარ მონა ფატმანისი, თქვენს წინაშე ნამგზავრები;
ამა წიგნმან გამამართლოს, არ ტყუილად გეუბნები,
მზისა შუქნი მოიცადენ, ვარდო, ადრე ნუ დასჭნები!»
1530 – 1270
პირმზე გაჰკვირდა ფატმანის ამბითა საკვირველითა,
ნუშნი გააპნა, შეიძრნეს სათნი გიშრისა წნელითა.
მას იგი წიგნი მონამან მისცა თავისა ხელითა;
სულთქვამს, იკითხავს უსტარსა, ალტობს ცრემლითა ცხელითა.
1531 – 1271
მონასა ჰკითხა: «მიამბე, ვინ არის ჩემი მძებნელი,
ანუ ვინ მიცის ცოცხალი, მიწასა ზედა მტკებნელი?"
მან მოახსენა: «ვიკადრებ, რასცა ოდენ ვარ მცნებელი,
რა წამოსრულ ხარ, მას აქათ შენგან ჩვენია მზე ბნელი.
1532 – 1272
ფატმანის გული მას აქათ ლახვართა შენახევია;
მას რომე ცრემლი სდენია, ზღვათაცა შენართევია;
მე ერთხელ შენი ამბავი მისთვის კვლა მიმირთმევია,
ღმერთსა ვიმოწმებ, მას აქათ ტირილი არ დალევია.
1533 – 1273
აწ ვინმე მოყმე მოვიდა შვენიერითა პირითა,
მან უთხრა წვრილად ყველაი, თქვენ ხართ რათაცა ჭირითა.
იგია შენი მძებნელი მკლავითა ვითა გმირითა;
მე გამომგზავნეს, დამვედრეს სწრაფა სწრაფითა ხშირითა».
1534 – 1274
ქალმან უთხრა: «მემართლების, ყმაო, შენი ნაუბარი!
ფატმან ჩემი რა იცოდა, ვიყავ ვისი წანაგვარი?
უღონიოდ არის სადმე ჩემი ცეცხლთა მომდებარი,
მე მიუწერ, შენცა ჰკადრე, ვარ ვითაცა გულმდუღარი».
1536 – 1275
პირმზე სწერს: «აჰა, ხათუნო, დედისა მჯობო დედაო!
მისგან ტყვექმნილსა სოფელმან რა მიყო, ამას ხედაო?
მე, გლახ, მათ ჩემთა პატიჟთა სხვაცა დამერთო ზედაო,
აწ ვნახე შენი უსტარი, მე დიდად მეიმედაო.
1537 – 1276
შენ ორთა დამხსენ გრძნეულთა, გამიადვილე ჭირები,
აწ აქა სრულთა ქაჯთაგან ვარ ასრე დანამჭირები:
ერთსა მცავს ერთი სამეფო, ბევრჯელ ათასი გმირები,
ავად მომიხდა თათბირი და ჩემი დანაპირები!
1538 – 1277
სხვად ამბავი აქაური მეტი რამცა მოგიწერე:
ქაჯთა მეფე არ მოსრულა, არცა მოვლენ ქაჯნი ჯერე,
მაგრა სპანი უთვალავნი მცვენ და მათი სიალფე-რე,
რასა ჰქვიან ძებნა ჩემი? არ ეგების, დაიჯერე!
1539 – 1278
ვინცაღა ჩემი მძებნელი მოსრულა, ცუდმაშვრალია,
იჭირვის, იწვის, ენთების, ჩემი სწვავს ცეცხლებრ ალია,
მაგრა მას ვნატრი, უნახავს მზე, ამად არდამზრალია,
უმისოდ ჩემი სიცოცხლე, ვა¡მე, რა დიდი ბრალია!
1540 – 1279
შენ ამბავი არ გიამბე, მაშინ ამად დაგიმალე,
ვერ იტყოდა ენა ჩემი, თავი ჭირთა გავაკრძალე;
გეხვეწები, საყვარელსა შემახვეწე, შემაბრალე,
ნუ წამოვა ძებნად ჩემად, მიუწერე, შე-ცა-სთვალე!
1541 – 1280
მე რომ მჭირს, კმარის, ნუ მომკლავს ამისითავე სწორითა:
მას მკვდარსა ვნასავ, მოვკვდები მე სიკვდილითა ორითა.
ვერას ვინ მარგებს, დასტურად ვიცი, არ რამე ჭორითა,
არ დაგმორჩილდეს, დამქოლე შავისა ქვისა ყორითა!
1542 – 1281
გეთქვა ნიშნისა გაგზავნა, აწ ესე განამჟღავნია,
მისეულთავე რიდეთა ნაკვეთი გამიგზავნია;
ესენი ჩემთვის მის გამო ტურფანი სანახავნია,
თუცა თუ ფერად ბედისა ჩემისა მსგავსად შავნია».
1544 – 1282
აწ საყვარელსა მიუწერს გულამოსკვნილი, მტირალი,
მისმანვე ცრემლმან დაუვსის, ვის ედებოდა, ვი, ალი.
დაწერა წიგნი, მსმენელთა გულისა გასაგმირალი,
ვარდი გააპის, გამოჩნდის მუნ ბროლი გამომჭვირალი.
1545 – 1283
«ჰე, ჩემო, ესე უსტარი არს ჩემგან მონაღვაწები,
ტანი კალმად მაქვს, კალამი- ნავღელსა ამონაწები,
მე გული შენი ქაღალდად გულსავე ჩემსა ვაწები,
გულო, შავგულო, დაბმულხარ, ნუ აეხსნები, აწ ები!
1546 – 1284
ხედავცა, ჩემო, სოფელი რათა საქმეთა მქმნელი?
რაზომცა ნათობს სინათლე, ჩემთვის ეგრეცა ბნელია.
ბრძენნი იცნობენ, სწუნობენ, მით მათგან საწუნელია;
უშენოდ ჩემი სიცოცხლე, ვა¡მე, რა დიდი ძნელია!
1547 – 1285
ხედავ, ჩემო, ვით გაგვყარნა სოფელმან და ჟამმან კრულმან?
ვეღარ გნახე საყვარელი მხიარული მხიარულმან,
ნეტარ, რა ქმნას უშენომან გულმან, შენგან დალახვრულმან!
გაგიცხადა დამალული გონებამან დაფარულმან.
1548 – 1286
შენმან მზემან, აქანამდის შენ ცოცხალი არ მეგონე;
ჩემი მეთქვა: «გარდასრულდა სიცოცხლე და ყოვლი ღონე»;
აწ რა მესმა, შემოქმედი ვადიდე და ღმერთსა ვმონე,
ჩემი ყველა აქამდისი ჭირი ლხინსა შევაწონე.
1549 – 1287
შენი სიცოცხლე მეყოფის ჩემად იმედად გულისად,
გულისა ერთობ წყლულისა და ასრე დადაგულისად!
მომიგონებდი, გახსოვდე მე შენთვის დაკარგული სად;
ვზი მზრდელად სიყვარულისა, მის, ჩემგან დანერგულისად.
1550 – 1288
სხვად, ჩემო, ჩემი ამბავი ჩემგან არ მოგეწერების:
ენა დაშვრების, მოსმენით არვისგან დაიჯერების.
ფატმან წამგვარა გრძნეულთა, ღმერთიმცა მას ეტერების!
აწ კვლა ქმნა იგი სოფელმან, რაცა მას შეეფერების.
1551 – 1289
აწ სოფელმან უარესი ჭირი ჭირსა დამისართა,
არ დასჯერდა ბედი ჩემი მათ პატიჟთა მრავალგვართა,
კვლაცა მიმცა შესაპყრობლად ქაჯთა, ძნელად საომართა;
ბედმან გვიყო ყველაკაი, ჩემო, რაცა დაგვემართა!
1552 – 1290
ციხეს ვზი ეზომ მაღალსა, თვალნი ძლივ შემოსწვდებიან,
გზა გვირაბითა შემოვა, მცველნი მუნ ზედა დგებიან,
დღისით და ღამით მოყმენი ნობათსა არ დასცდებიან,
მათთა შემბმელთა დაჰხოცენ, მართ ცეცხლად მოედებიან.
1553 – 1291
ნუთუ ესენი გეგონნენ სხვათა მებრძოლთა წესითა?!
ნუცა მე მომკლავ ჭირითა, ამისგან უარესითა;
შენ მკვდარსა გნახავ, დავიწვი, ვითა აბედი კვესითა;
მოგშორდი, დამთმე გულითა, კლდისაცა უმაგრესითა!
1554 – 1292
შენ, საყვარელო, ნუ სჭმუნავ ჭმუნვითა ამისთანითა,
ჩემი სთქვა: «სხვათა მიხვდაო იგი ალვისა ტანითა»;
არამ სიცოცხლე უშენოდ! ვარ აქამდისცა ნანითა;
ან თავსა კლდეთა ჩავიქცევ, ანუ მოვიკლავ დანითა.
1555 – 1293
შენმან მზემან, უშენოსა არვის მიხვდეს მთვარე შენი,
შენმან მზემან, ვერვის მიხვდეს, მო-ცა-ვიდენ სამნი მზენი!
აქათ თავსა გარდავიქცევ, ახლოს მახლვან დიდნი კლდენი,
სული ჩემი შეივედრე, ზეცით მომხვდენ ნუთუ ფრთენი.
1556 – 1294
ღმერთსა შემვედრე, ნუთუ კვლა დამხსნას სოფლისა შრომასა,
ცეცხლსა, წყალსა და მიწასა, ჰაერთა თანა ძრომასა;
მომცნეს ფრთენი და ავფრინდე, მივხვდე მას ჩემსა ნდომასა,
დღისით და ღამით ვხედვიდე მზისა ელვათა კრთომასა.
1557 – 1295
მზე უშენოდ ვერ იქნების, რათგან შენ ხარ მისი წილი,
განაღამცა მას ეახელ მისი ეტლი, არ თუ წბილი!
მუნა გნახო, მანდვე გსახო, გამინათლო გული ჩრდილი;
თუ სიცოცხლე მწარე მქონდა, სიკვდილიმცა მქონდა ტკბილი!
1558 – 1296
მე სიკვდილი აღარ მიმძიმს, შემოგვედრებ რათგან სულსა,
მაგრა შენი სიყვარული ჩავიტანე, ჩამრჩა გულსა;
მომეგონოს მოშორვება, მემატების წყლული წყლულსა;
ნუცა მტირ და ნუცა მიგლოვ, ჩემო, ჩემსა სიყვარულსა!
1559 – 1297
წადი, ინდოეთს მიმართე, არგე რა ჩემსა მშობელსა,
მტერთაგან შეიწრებულსა, ყოვლგნით ხელაუპყრობელსა,
გულსა ალხინე ჩემისა მოშორვებისა მთმობელსა,
მომიგონებდი მტირალსა, შენთვის ცრემლშეუშრობელსა!
1560 – 1298
რაცა ვიჩივლე ბედისა ჩემისა, კმა საჩივარად;
ცან, სამართალი მართალი გულისა გულსა მივა რად.
შენთვის მოვკვდები, გავხდები ყორანთა დასახივარად,
ვირე ცოცხალ ვარ, გეყოფი სატირლად და სატკივარად.
1561 – 1299
აჰა, ინიშნე ნიშანი შენეულისა რიდისა!
გარდმიკვეთია ალამი, ჩემო, ერთისა კიდისა,
ესეღა დაგრჩეს სანაცვლოდ მის იმედისა დიდისა.
რისხვით მობრუნდა ბორბალი ჩვენზედა ცისა შვიდისა».
1562 – 1300
ესე წიგნი, საყვარელსა მისსა თანა მინაწერი,
რა დაწერა, გარდაჰკვეთა მათ რიდეთა ერთი წვერი.
თავმოხდილსა დაუშვენდა სისხო, სიგრძე, თმათა ფერი,
ალვისაგან სული მოქრის, ყორნის ფრთათათ მონაბერი.
1564 – 1301
იგი მონა წამოვიდა, გულანშაროს მიმავალი,
წამ ერთ მიხდა ფატმანისსა, დღე იარა არმრავალი.
რა ავთანდილს გაუსრულდა საქმე მისი სასურვალი,
ხელაპყრობით ღმერთსა მადლობს ცნობასრული, არა მთრვალი.
1565 – 1302
ფატმანს უთხრა: «გამისრულდა ჟამად საქმე საწადელი,
დიდი შენი მოჭირვება ჩემგან არის გარდუხდელი,
წავალ, დგომად აღარა მცალს, დრო მოსრულა შარშანდელი,
ფიცხლა ქაჯეთს მოვიყვანო მათი მომსპობ-ამწყვედელი».
1566 – 1303
ხათუნმან უთხრა: «ჰე, ლომო, ცეცხლი აწ უფრო ცხელდების,
მოეშორვების ნათელსა, გული ამისთვის ბნელდების;
ისწრაფე, ჩემი ნუ გაგვა, ხელი ეგრეცა ხელდების,
თუ ქაჯნი მოგესწრებიან, მუნ მისლვა გაგიძნელდების».
1567 – 1304
ყმამან ფრიდონის მონანი უხმნა, მასთანა ხლებულნი,
უბრძანა: «მკვდარნი აქამდის აწყა ვართ დაცოცხლებულნი,
რაცა გვინდოდა, მისითა სმენითა გაახლებულნი,
ჩვენთა მტერთანი გიჩვენნე წყლულნი მით ვაგლახვებულნი.
1568 – 1305
მიდით და ფრიდონს უამბეთ ამბავი არნაცქაფავი;
მე ვერა ვნახავ, ვისწრაფი, გზა ჩემი არს ნასწრაფავი.
მან გაახაფოს ხმა ხაფი, კვლა უფრო გასახაფავი,
თქვენ მოგცე ლარი ყველაი მე, ჩემი ნაალაფავი.
1569 – 1306
ჩემსა ზედა დიდი არის ვალი, თქვენგან დანადები;
მადლსა სხვაებრ გარდავიხდი, თუღა ფრიდონს შევეყრები;
აწ წაიღეთ ყველაკაი, მეკობრეთა წანაღები,
ამის მეტსა ვერას მოგცემ, ვიცი, ამად გეძუნწები.
1570 – 1307
სახლი არ მახლავს, არ ძალმაქვს გაცემა საბოძვარისა».
მისცა მართ სავსე ხომალდი, რიცხვი ტურფათა ჯარისა,
უბრძანა: «წადით, წაიღეთ, გზა წავლეთ მისვე არისა,
ფრიდონს მიართვით უსტარი ჩემგან, ძმადნაფიცარისა».
1571 – 1308
დაწერა: «ფრიდონ მაღალო, სვესრულო მეფეთმეფეო,
ლომისა მსგავსო ძალ-გულად, მზეო შუქმოიეფეო,
მოვლენილო და მორჭმულო, მტერთა სისხლისა მჩქეფეო,
უმცროსმან ძმამან შორიშორ სალამი დავიყეფეო!
1572 – 1309
ჭირნი ვნახენ და მო-ცა-მხვდა ნაცვალი ჭირნახულისა,
კარგა მოხდომა საქმისა ჩემისა გაზრახულისა;
მიცნია მართლად ამბავი პირისა მზედ სახულისა,
დამარჩენელი ლომისა, მის ქვესკნელს დამარხულისა.
1573 – 1310
იგი მზე ქაჯთა მეფესა ჰყავს, ქაჯეთს პატიმარია.
მუნ მისლვა მიჩანს თამაშად, თუცა გზა საომარია.
ნარგისთათ წვიმა ბროლისა წვიმს, ვარდი ნაწვიმარია,
ჯერთ ქალსა ქაჯნი არ ახლვან, მაგრა სპა უამარია.
1574 – 1311
გულმხიარული ვიხარებ, ამად არ ცრემლი მმილდების,
სადაცა შენ და შენი ძმა ხართ, ძნელი გაადვილდების;
რაცა მოგინდეს, უცილოდ იქთ, იგი არ აგცილდების,
არ თურე კაცმან დაგიდგნეს, ვეჭვ, კლდეცა გაგიცვილდების.
1575 – 1312
აწ შემინდევ, ვერა გნახე, შორს ამისთვის წაგიარე,
გზა-გზა ყოვნად აღარა მცალს, პატიმრად-ა იგი მთვარე;
ადრე მოვალთ მხიარულნი, ჩვენი ნახვა გაიხარე,
ამის მეტი რაღა გკადრო, ძმასა ძმურად მოეხმარე.
1578 – 1313
ამა მონათა ჩემზედა გარდაუხდელი გულია:
ამოდ მმსახურეს, თქვენიმცა გული ამათთვის სრულია!
ქება რად უნდა მას, ვინცა თქვენთანა ხანდაზმულია?
მსგავსი ყველაი მსგავსსა შობს, ესე ბრძენთაგან თქმულია».
1577 – 1314
ესე უსტარი დაწერა, შეკრა და წა-ცა-ხვია მან,
მისცა ფრიდონის მონათა ვარდმან და თმითა იამან;
შესთვალა ზეპირ, რაცა ხმდა, სულად მართ ვითა გიამან,
მათ მარგალიტი უჩვენის ძოწისა კარმან ღიამან.
1578 – 1315
მოქარავნეთა უბრძანა: «საქმე მიც, გითხარ განაო;
კარგად მომიხდა, მოყვსობა მე თქვენი მესვიანაო;
რაცა მინდოდა ყველაი ვქენ , ღმერთმან მაგულვანაო,
აწ აღარა მცალს, ბადრაგად სხვა წაიტანეთ თანაო»,
1579 – 1316
მონახა, პოვა ავთანდილ ნავი მისისა მხარისა,
გამოემართა იგი მზე პირითა მსგავსი მთვარისა,
მაგრა დაგდება უმძიმდა ფატმანის გულმწუხარისა;
მისთა გამყრელთა ნაკადი ჩასდის სისხლისა ღვარისა.
1580 – 1317
ფატმან, უსამ და მონანი ტირან ცრემლითა ცხელითა,
იტყვიან: «მზეო, რა გვიყავ? დაგვწვენ ცეცხლითა მწველითა!
რად დაგვაბნელენ შენისა მოშორვებისა ბნელითა!
და-ცა-გვმარხენო ხელითა, ჩვენითა დამმარხველითა!»
1581 – 1318
გამოვლნა ზღვანი ავთანდილ მგზავრითა რათმე ნავითა,
პირმხიარული აცორვებს მართ ოდენ მარტო თავითა;
მას შეყრა ტარიელისა უხარის მით ამბავითა,
ხელგანპყრობილი გულითა არს ღმრთისა საესავითა.
1582 – 1319
მოწურვილ იყო ზაფხული, ქვეყნით ამოსლვა მწვანისა,
ვარდის ფურცლობა – ნიშანი, დრო მათის პაემანისა,
ეტლის ცვალება მზისაგან, შეჯდომა სარატანისა.
სულთქვნა, რა ნახა ყვავილი მან, უნახავმან ხანისა.
1583 – 1320
აგრგვინდა ცა და ღრუბელნი ცროდეს ბროლისა ცვარითა;
ვარდთა აკოცა ბაგითა, მით ვარდისავე დარითა;
უბრძანა: «გიჭვრეტ თვალითა, გულტკბილად შემხედვარითა,
მისად სანაცვლოდ მოვილხენ თქვენთანა საუბარითა».
1584 – 1321
რა მოეგონის მოყვარე, სდინდიან ცრემლნი მწარენი.
ტარიელისკენ იარნა მან გზანი საწყინარენი,
უდაბურნი და უგზონი, უცხონი რამე არენი;
სადაცა ნახნის, დახოცნის ლომ-ვეფხნი მოშამბნარენი.
1585 – 1322
ქვაბნი გამოჩნდეს, ეამა, იცნა, თქვა: «იგი კლდენია,
სადაა ჩემი მოყვარე და ვისთვის ცრემლი მდენია;
ღირს ვარმცა, ვნახო პირისპირ, უამბო, რაცა მსმენია,
არ მოსრულ იყოს, რაღა ვქმნა, ცუდ ჩემი განავლენია!
1586 – 1323
თუ მოსრულა, უღონიოდ შინა ხანსა არ დაზმიდა,
მინდორს სადმე წავიდოდა, მხეცისაებრ ველთა ვლიდა;
სჯობს, თუ შამბ-შამბ წავიარო», – იგონებდა, იხედვიდა,
ესე თქვა და მიუქცია, მინდორთაკენ წამოვიდა.
1587 – 1324
მიაცორვებს და იმღერის მხიარულითა გულითა,
მართ სახელდებით უყივის ხმითა მით სახარულითა.
ცოტაი წავლო, გამოჩნდა მზე სინათლითა სრულითა:
შამბისა პირსა ტარიელ დგა ხრმლითა მომახულითა.
1588 – 1325
ტარიელს ლომი მოეკლა, მით ხრმალსა სისხლი სცხებოდა;
შამბისა პირსა ქვეითი დგა, ცხენი არა ხლებოდა;
ყივილი ავთანდილისა ესმოდა, ეოცებოდა,
შეხედნა, იცნა, გაიქცა, მისკე მირბოდა, ხლტებოდა.
1589 – 1326
ხრმალი გასტყორცა ტარიელ, მიმართა მისსა ძმობილსა.
ყმა ცხენისაგან გარდიჭრა, ჰგვანდა ეტლისა სწრობილსა.
მათ ერთმანერთსა აკოცეს, ჰგვანან ყელგარდაჭდობილსა,
ხმა შაქრისფერად გაუხდა ვარდსა, ხშირ-ხშირად პობილსა.
1590 – 1327
ტარიელ მოთქვა ტირილით სიტყვა ნატიფი, მჭევრები:
– სისხლისა ღვარმან შეღება წითლად გიშრისა ტევრები,
ალვასა წყარო ცრემლისა მორწყავს, ნაკადი ბევრები, –
«რათგან შენ გნახე, რა მგამა, პატიჟი მჭირდეს მე რვები!»
1591 – 1328
ტარიელ ტირს და ავთანდილ სიცილით ეუბნებოდა;
გაღიმდის, ძოწი გააპის, კბილთაგან ელვა ჰკრთებოდა;
ეტყოდა: «ვცანო ამბავი, შენ რომე გეამებოდა,
აწ გაახლდების ყვავილი, ვარდი აქამდის ჭნებოდა».
1593 – 1329
ტარიელ უთხრა: «ჰე, ძმაო, კმარის, დღეს რაცა მლხენია,
ყოველი ჩემი სალხინო მინახავს, – ნახვა შენია;
სხვად ნუ ყოს ღმერთმან წამალი, არცა რა მოგისმენია:
კაცმანმცა სოფელს ვით პოვა, რაცა რა საქმე ზენია!»
1594 – 1330
რა ტარიელ არ შესჯერდა, ავთანდილცა არ დასწყნარდა,
მის ამბისა დაყოვნება ვეღარ გასძლო, აუჩქარდა,
გამოიღო რიდე მისი, ვინ ბაგეთა ვარდი ვარდა.
რა ტარიელ ნახა, იცნა, გამოუღო, შემოვარდა.
1595 – 1331
წიგნი და კიდე რიდისა იცნა და გა-ცა-შალა მან,
პირსა დაიდვა, დაეცა, ვარდმან ფერითა მკრთალამან,
სულნი გაექცეს, მოდრიკა თავი გიშრისა ტალამან.
მისნი ვერ გასძლნეს პატიჟნი ვერ კაენ, ვერცა სალამან.
1596 – 1332
ავთანდილ უჭვრეტს ტარიელს, უსულოდ ქვემდებარესა,
შეფრინდა, შველად მიმართა მას, ტკბილად მოუბარესა,
ვერა ვერ არგო დამწვარსა, სრულად ცეცხლნადებარესა;
მისთა ნიშანთა სიცოცხლე მართ მისი მიიბარესა.
1597 – 1333
ავთანდილ დაჯდა ტირილად, ტირს ხმითა შვენიერითა,
ყორანსა გაჰგლეჯს ხშირ-ხშირად, აფრთხობს ბროლისა ჭერითა;
გახეთქა ლალი გათლილი ანდამატისა კვერითა,
მუნით წყარონი გამოხდეს, ძოწსა ვამსგავსენ ფერითა.
1599 – 1334
პირსა იხოკს, ღაწვთა სისხლი ჩასდიოდა მისსა მჭვრეტსა:
«რაცა ვქმენო, არ უქნია არცა შმაგსა, არცა რეტსა;
წყალი სწრაფით რად დავასხი ცეცხლსა, ძნელად დასაშრეტსა!
ჩქარად ეცეს, ვერ გაუძლებს გული ლხინსა მეტისმეტსა.
1600 – 1335
მე მოვკალ ჩემი მოყვარე; რა მმართებს გაწბილებულსა?
თავსა ვაბრალობ საქმესა, არ დასმით გაგონებულსა!
ცრუ კაცი კარგად ვერა იქს საქმესა გაძნელებულსა,
თქმულა: «სიწყნარე გმობილი სჯობს სიჩქარესა ქებულსა!»
1601– 1336
უცნობოქმნილი ტარიელ ძეს მსგავსად ნატუსალისად.
ავთანდილ ადგა, გამოვლნა შამბნი საძებრად წყალისად,
მან პოვა სისხლი ლომისა, მოაქვს სავსებლად ალისად,
მკერდსა დაასხა, გა-ვე-ხდა ლაჟვარდი ფერად ლალისად.
1602 – 1337
ავთანდილ მკერდსა დაასხა მას ლომსა სისხლი ლომისა;
ტარიელ შეკრთა, შეიძრა რაზმი ინდოთა ტომისა,
თვალნი აახვნა, მიეცა ძალი ზე წამოჯდომისა.
ლურჯად ჩანს შუქი მთვარისა, მზისაგან შუქნაკრთომისა.
1603 – 1338
ზამთარი ვარდთა გაახმობს, ფურცელნი ჩამოსცვივიან,
ზაფხულის მზისა სიახლე დასწვავს, გვალვასა ჩივიან,
მაგრა მას ზედა ბულბულნი ტურფასა ხმასა ყივიან, –
სიცხე სწვავს, ყინვა დააზრობს, წყლულნი ორჯელვე სტკივიან.
1604 – 1339
აგრევე გული კაცისა მოსაგვარებლად ძნელია,
ჭირსა და ლხინსა ორსავე ზედა მართ ვითა ხელია,
მიწყივ წყლულდების, საწუთრო მისი აროდეს მრთელია.
იგი მიენდოს სოფელსა, ვინცა თავისა მტერია!
1605 – 1340
ტარიელ ნახა ნაწერი კვლაცა მკლველისა მისისა,
იკითხავს, თუცა აშეთებს კითხვა წიგნისა მისისა;
დაუყვის ცრემლმან სინათლე, ბნელად ჩანს შუქი დღისისა.
ავთანდილ ადგა, დაუწყო თხრობა სიტყვისა მქისისა.
1607 – 1341
იტყვის, თუ: «ნაქმრად არ ვარგა კაცისა გასწავლილისად,
აწ რადღა გვმართებს ტირილი? ხამს, დავსხდეთ ქმნად ღიმილისად;
ადეგ, წავიდეთ საძებრად მის მზისა წახდომილისად!
ადრე მიგიყვან, მიყვანა არს შენგან მონდომილი სად.
1609 – 1342
ვითა გვმართებს გახარება, პირველ აგრე გავიხარნეთ,
მერმე შევსხდეთ, გავემართნეთ, ქაჯეთისკენ თავნი ვარნეთ,
ხრმალნი ჩვენნი ვიწინამძღვრნეთ, მათნი ზურგით დავიყარნეთ,
უჭირველნი შემოვიქცეთ, იგი მძორთა დავადარნეთ».
1610 – 1343
მერმე ტარიელ ამბავსა ჰკითხავს, აღარა ბნდებოდა.
შეხედნის, თვალნი ამართნის, შავ-თეთრი ელვა ჰკრთებოდა,
მართ ვითა ლალსა მზისაგან, მას ფერი ეზარდებოდა;
ვინ ღირსა, თუმცა წყალობით ცა მიწყივ მობრუნდებოდა!
1611 – 1344
ავთანდილს მადლი უბრძანა, ქმნა უყო საუბარისა:
«მე შენი ქება ვითა ვთქვა, ბრძენთაგან საქებარისა!
ვითა ზემთისა წყარომან, მორწყე ყვავილი ბარისა,
დამწყვიდე დენა ცრემლისა, ნარგისთა ნაგუბარისა.
1612 – 1345
მე ვერა გიყო, ნაცვალსა ღმერთი გარდიხდის ციერი,
ზეგარდმოთ მისით შემოგზღოს მუქაფა ჩემმაგიერი!"
შესხდეს და შინა წავიდეს, მათ ლხინი ჰქონდა ძლიერი;
აწ გა-ვე-აძღო სოფელმან ასმათ, ადრითგან მშიერი.
1613 – 1346
ქვაბისა კარსა ასმათი მარტო ზის, არბარგოსანი.
შეხედნა, იცნა ტარიელ, თანა ყმა ჭარმაგოსანი, –
ორნივე ტურფად იმღერდეს, ვით იადონი მგოსანი, –
მაშინვე იცნა, ავარდა მოშლილი, პერანგოსანი.
1614 – 1347
აქამდის მიწყივ ენახა ქვაბს მისლვა მოტირალისა,
აწ გაუკვირდა დანახვა სიცილით მომღერალისა.
ზარაღებული ავარდა, ცნობა უც ვითა მთრვალისა,
არ იცის სმენა ამბისა ჯერთ მისგან სასურვალისა.
1615 – 1348
მათ რა ნახეს, შემოჰყივლეს სიცილით და კბილთა ჩენით:
«ჰე, ასმათო, მოგვივიდა მოწყალება ღმრთისა ზენით;
ვპოვეთ მთვარე დაკარგული, რაცა გვწადდა, იგი ვქმენით,
აწ გავხედით ბედისაგან ცეცხლთა შრეტით, ჭირთა ლხენით!»
1616 – 1349
ავთანდილ ცხენსა გარდაჰხდა ასმათის მოსახვეველად;
მან მიჰყო ხელი ალვასა, შტო მოჰყვა მოსარხეველად,
ყელსა და პირსა აკოცებს, არის ცრემლისა მფრქვეველად:
«რა სცანო, რა ჰქმენ, მიამბე, ვტირ შენი მოაჯე ველად».
1617 – 1350
ავთანდილ ასმათს უსტარი მისცა მისისა ზრდილისა,
ალვისა შტოდამჭნარისა, მთვარისა ფერმიხდილისა;
უთხრა, თუ: «ნახე ნაწერი მის პატიჟგარდახდილისა;
მზე მოგვეახლა, მოგვეცა ჩვენ მოშორვება ჩრდილისა».
1618 – 1351
ასმათ რა ნახა უსტარი, ცნა მისი დანაწერობა,
გაჰკვირდა, ზარმან აიღო, ათრთოლებს, ვითა ხელობა,
ტერფით თხემამდის გაუხდა მას მეტი საკვირველობა;
იტყვის: «რა ვნახე, რა მესმის? არსმცა ამისი მრთელობა?»
1619 – 1352
ავთანდილ უთხრა: «ნუ გეშის, ეგე ამბავი მრთელია;
ლხინი მოგვეცა, მოგვშორდა ყოველი ჭირი ძნელია,
მზე მოგვეახლა, უკუნი ჩვენთვის აღარა ბნელია,
ბოროტსა სძლია კეთილმან, არსება მისი გრძელია!»
1620 – 1353
ინდოთ მეფე მხიარული ასმათს რასმე უბრძანებდა;
ერთმანერთსა ეხვეოდეს, სიხარული ატირებდა;
ვარდსა ზედა ყორნის ბოლო ნამსა თხელსა აპკურებდა.
კაცსა ღმერთი არ გასწირავს, თუმცა კაცი შეიგებდა.
1621 – 1354
ღმერთსა მისცეს დიდი მადლი, თქვეს: «გვიყოო, რაცა სჯობდა».
«აწყა ვცანით, უარესსა პირი თქვენი არ გაბრჭობდა»,
ინდოთ მეფე მხიარული ხელგანპყრობით ამას ხმობდა.
ქვაბს შევიდეს მხიარულნი, ასმათ რასმე მასპინძლობდა.
1622 – 1355
ტარიელ ეტყვის: «ავთანდილ, ისმინე სიტყვა ასები,
გიამბობ რასმე ამბავსა, მოამბედ ნუ გენასები:
მე ოდეს ქვაბნი წაუხვენ, დავხოცე დევთა დასები,
მას აქათ მათი აქა ძეს საჭურჭლე ძვირნაფასები.
1623 – 1356
მე აგრე არა მინახავს, მართ ვითა არა მნდომია;
მოდი და გავხსნათ, შევიგნეთ, საჭურჭლე თუ რა ზომია.
ეამა, ადგეს ორნივე, არცა ქვე ასმათ მჯდომია,
დალეწეს კარი ორმოცი, მათგან არ ზედა ომია.
1624 – 1357
პოვეს საჭურჭლე უსახო, კვლა უნახავი თვალისა,
მუნ იდვა რიყე თვალისა, ხელწმიდად განათალისა,
ჩნდის მარგალიტი, ოდენი ბურთისა საბურთალისა;
ვინმცა ქმნა რიცხვი ოქროსა, ვერვისგან დანათვალისა!
1625 – 1358
იგი სახლი ორმოცივე შიგან იყო გატენილი.
პოვეს ერთი ზარადხანა, აბჯრისათვის სახლად ქმნილი;
მუნ აბჯარი ყოვლიფერი ასრე იდვა, ვითა მწნილი,
შიგან ერთი კიდობანი დაბეჭდული, არგახსნილი.
1626 – 1359
ზედა ეწერა: «აქა ძეს აბჯარი საკვირველიო,
ჯაჭვ-მუზარადი, ალმასი ხრმალი ბასრისა, მჭრელიო;
თუ ქაჯნი დევთა შეებნენ, იყოს დღე იგი ძნელიო!
უმისჟამისოდ ვინც გახსნას, არის მეფეთა მკლველიო».
1627 – 1360
კიდობანი გახსნეს, პოვეს მუნ აბჯარი სამი ტანი,
რასაცა ვით შეიმოსენ მეომარნი სამნი ყმანი:
ჯაჭვი, ხრმალი, მუზარადი, საბარკული მათი გვანი,-
ზურმუხტისა ბუდებითა იყვნეს ვითა ლუსკუმანი.
1628 – 1361
თითომან თითო ჩაიცვეს, თავის თავს გამოსცდიდიან,
ჯაჭვ-მუზარადსა აბჯარი მართ ვერა ვერ მოჰკიდიან;
ხრმალი რკინასა მოჰკრიან, ვით ბამბის მკედსა სჭრიდიან,
მათ უღირს ყოვლად ქვეყანად, შევატყვე, არ გაჰყიდიან.
1629 – 1362
თქვეს: «ესე ნიშნად გვეყოფის, ვართო კარგითა ბედითა;
ღმერთმან მოგვხედნა თვალითა, ზეგარდმო მონახედითა».
აიღეს იგი აბჯარი თავის-თავისა ქედითა,
თითო მათ, ერთი ფრიდონის საძღვნობლად შეკრეს ღვედითა.
1630 – 1363
ოქროც რამე წაიტანეს, მარგალიტი ღარიბები;
გამოვიდეს, გამობეჭდეს ორმოცივე საჭურჭლები.
ავთანდილ თქვა: «ამას იქით დავამაგრო ხრმალსა ნები,
ამას ღამე არსად წავალ, რა გათენდეს, არ დავდგები».
1631 – 1364
აქა, მხატვარო, დახატე ძმად უმტკიცესნი ძმობილნი.
იგი მიჯნურნი მნათობთა, სხვისა ვერვისგან სწრობილნი,
ორნივე გმირნი მოყმენი, მამაცობისა ცნობილნი;
რა ქაჯეთს მივლენ, გასინჯეთ ომი ლახვართა სობილნი.
1632 – 1365
რა გათენდა, გაემართნეს, წაიტანეს ასმათ თანა,
ნურადინის ქვეყანამდის შეისვიან მათ უკანა;
მუნ ვაჭარმან ოქროს ფასად ცხენი მისცა, არ უძღვანა;
ავთანდილ კმა ყოლაუზად, სხვამცა ვინღა წაიტანა!
1633 – 1366
იარეს და ზედა შეჰხდეს ნურადინის მეჯოგეთა;
ჯოგი ნახეს, მოეწონა, ფრიდონისთვის ეაგეთა.
მუნ ავთანდილს ინდო ეტყვის: «გაქნევ კარგთა სიშმაგეთა,
მოდი, ფრიდონს ველაღობნეთ, ჯოგსა მისსა მოვადგეთა!
1634 – 1367
ჯოგი წაუღოთ, მოსრულნი ვესმით ჯოგისა წაღებად,
გამოემართვის საომრად, ველთა სისხლითა დაღებად,
ანაზდად გვიცნობს, გაკრთების, გულსა შელამის დაღებად,-
ამოა კარგი ლაღობა, ლაღსა შე-ვე-იქს ლაღებად».
1635 – 1368
დაუწყეს პყრობა ტაიჭთა ფრიდონის უკეთესებსა.
მუნ მეჯოგეთა ფანოსი შეექმნა, ეკრა კვესებსა;
უყივლეს: «ვინ ხართ, მოყმენო, ვინ იქთ საქმესა ზესებსა?
ჯოგი მისია, ვინ მტერსა ჰკრავს ხრმალსა, არ აკვნესებსა».
1636 – 1369
მათ მშვილდები დაიწვადეს, მეჯოგეთა გაეკიდნეს.
მეჯოგენი მიიზახდეს, ხმანი მათნი გაადიდნეს:
«გვიშველეთო, გვიშველეთო, მეკობრეთა ამოგვწყვიდნეს!"
ხმა შეიქმნა, შეიყარნეს, ფრიდონს ჰკადრეს, არ დარიდნეს.
1637 – 1370
შეეკაზმა ფრიდონ, შეჯდა, შეკაზმული გამოვიდა.
ხმა შეიქმნა, შეიყარნეს, რაზმი ველთა დაჰფარვიდა.
იგი მზენი მოეგებნეს, ვის ზამთარი ვერ დაზრვიდა;
დაეხურა ზარადები, პირსა მათსა უფარვიდა.
1638 – 1371
რა ტარიელ ფრიდონ იცნა, თქვა: «ვნახეო, ვინცა მინა».
მუზარადი მოიხადა, გაიღიმნა, გაიცინა;
ფრიდონს უთხრა: «რასა ლამი, ჩვენი მოსლვა რას გეწყინა?
პურად ავი მასპინძელი მოგვეგებვი ომად წინა!»
1639 – 1372
ფრიდონ ფიცხლა გარდაიჭრა, დავარდა და თაყვანისცა,-
იგინიცა გარდაუხდეს, მოეხვივნეს, – აკოცისცა.
ფრიდონ ღმერთსა ხელაპყრობით უსაზომო მადლი მისცა;
დიდებულნი აკოცებდეს, იცნობდიან იგი ვისცა.
1640 – 1373
ფრიდონ უთხრა: «რასა სდეგით? მოგელოდი უწინარე,
მე მზა ვარო, სამსახური თქვენი რამცა დავიზარე."
ჰგვანდა, თუმცა შეყრილ იყვნეს ორნი მზენი, ერთი მთვარე,
ერთმანერთი დააშვენეს, გაემართნეს, იქცეს გარე.
1641 – 1374
ფრიდონის სახლსა გარდახდეს ორნივე, ტურფად გებულსა.
ტარიელ დაჯდა საჯდომსა, ოქსინოგარდაგებულსა;
ახლოს დაისვამს ავთანდილს, მისსა ძმადშეფიცებულსა;
მათ უძღვნეს იგი აბჯარი ფრიდონს, ჭაბუკად ქებულსა.
1642 – 1375
უთხრეს: «ჯერთ ჟამად არა გვაქვს სხვა შენთვის არმაღანია,
მაგრა ტურფანი მრავალნი ქვე სამე გვისხენ სხვანია».
მან დასდვა პირი მიწასა, არ დაიყოვნა ხანია:
«ჩემთვის ამისი ბოძება არს თქვენი შესაგვანია».
1643 – 1376
გამოისვენეს მას ღამით ფრიდონის მასპინძლობითა;
აბანოს ბანნა, აავსნა შესამოსლისა ძღვნობითა,
დამოსნა ტურფა-ტურფითა, ერთმანერთისა მჯობითა,
თვალ-მარგალიტი ღარიბი უძღვნა ოქროსა გობითა.
1645 – 1377
უთხრა, თუ: «ესე სიტყვაა ავისა მასპინძელისა,
ჰგავს, მომწყენოდეს სტუმრობა თქვენ ბრძნისა ვითა ხელისა,
მაგრა აწ ყოვნა არ ვარგა, წავლა სჯობს გზისა გრძელისა,
თუ ქაჯნი მოგვესწრებიან, საეჭვი არს სიძნელისა.
1646 – 1378
დიდთა რას ვაქნევთ ლაშქართა? კარგნი გვინდან და ცოტანი;
სამასი კაცი გვეყოფის, წავიდეთ მართ მეოტანი;
ჩვენ ქაჯეთს ქაჯთა საომრად დავაგნეთ ხრმალთა კოტანი,
მას ადრე ვჰპოეებთ, ვისიცა მოგვკლავს ალვისა, მო-, ტანი.
1647 – 1379
ქაჯეთს ერთხელ კვლაც ყოფილვარ, ნახავთ, თქვენცა გემაგრების;
ყოვლგნით კლდეა, გარეშემო მტერი ვერა მოადგების;
თუ იდუმალ არ შეუვალთ, ცხადად შებმა არ ეგების,
მით ლაშქარი არად გვინდა, რაზმი მალვით ვერ მოგვყვების».
1648 – 1380
იგინიცა დაემოწმნეს ამა მისსა ნაუბარსა.
მუნ დააგდეს ქალი ასმათ, ფრიდონ მისცემს საჩუქარსა.
თვით სამასსა ცხენოსანსა წაიტანდეს, გმირთა დარსა.
ბოლოდ ღმერთი გაუმარჯვებს ყოვლსა, პირველ შენაზარსა.
1649 – 1381
ზღვა გაიარეს სამთავე ერთგან ძმად შეფიცებულთა;
ფრიდონ გზა იცის, იარეს დღისით და ღამით რებულთა.
ფრიდონ თქვა: «ვახლავთ არეთა ჩვენ, ქაჯეთს მიახლებულთა,
აქათგან ღამით ვლა გვინდა, მით არას გამჟღავნებულთა».
1650 – 1382
ამა ფრიდონის თათბირსა სამნივე ერთგან ზმიდიან:
რა გაუთენდის, დადგიან და ღამით ფიცხლა ვლიდიან;
მივიდეს, აჩნდა ქალაქი, მცველთა ვერ დასთვალვიდიან,
გარე კლდე იყო, გუშაგთა ხმა ჯარვით გაადიდიან.
1652 – 1383
გვირაბის კარსა ჭაბუკი ათი ათასი მცველია.
მათ ლომთა ნახეს ქალაქი, მთვარე დგას მუნ ნათელია;
თქვეს: «ვითათბიროთ, ვითა ვქმნათ, აწ გამორჩევა ძნელია;
ასი ათასსა აჯობებს, თუ გამორჩევით მქმნელია».
1655 – 1384
ფრიდონ თქვა: «ვიტყვი სიტყვასა, ვეჭვ, ჩემი არ დამცდარია:
ჩვენ ცოტანი ვართ, ქალაქი დიდთაგან საომარია;
პირისპირ ომი არ ძალგვიც, არ ჟამი საკვეხარია,
ათას წელ ვერსით შეუვალთ, თუ ზედ დაგვიხშან კარია.
1656 – 1385
ჩემსა სიმცროსა გამზრდელნი სამუშაითოდ მზრდიდიან,
მასწავლნეს მათნი საქმენი, მახლტუნვებდიან, მწვრთიდიან;
ასრე გავიდი საბელსა, რომ თვალი ვერ მომკიდიან,
ვინცა მჭვრეტდიან ყმაწვილნი, იგიცა ინატრიდიან.
1657 – 1386
აწ ვინცა ვიცით უკეთე შეტყორცა საგდებელისა,
მან ერთსა ბურჯსა გარდვაგდოთ წვერი საბლისა გრძელისა,
მას ზედა გავლა ასრე მიჩნს, ვითა გარბენა ველისა,
თქვენ ჭირად გიყო შიგანთა პოვნა კაცისა მრთელისა.
1658 – 1387
აბჯრითა გავლა არად მიჩნს ჭირად, გატანა ფარისა;
შიგან ჩავხლტები კისკასად, ვეცემი მსგავსად ქარისა,
ლაშქართა დავხოც, გავახვამ, ნახოთ გაღება კარისა!
თქვენცა მუნ მოდით, სადაცა გესმას ზრიალი ზარისა».
1659 – 1388
ავთანდილ უთხრა: «ჰე, ფრიდონ, მოყვასნი ვერ გიჩივიან:
ლომთა მკლავთაგან იმედი გაქვს, არა წყლულნი გტკივიან;
სთათბირობ ძნელსა თათბირსა, მტერთა ივაგლახ-ივიან,
მაგრა თუ გესმის, გუშაგნი რა ახლო-ახლო ყივიან!
1660 – 1389
რა გახვიდოდე, გუშაგთა ესმის აბჯრისა ჩხერება,
გიგრძნობენ, თოკსა მოჰკვეთენ, ამისი ხამს დაჯერება;
წაგიხდეს ცუდად ყველაი, დაგრჩეს ცუდიღა ფერება,
ეგე თათბირი არ ვარგა, სხვაებრ ვქმნათ თავის ტერება.
1661 – 1390
სჯობს, დადეგით დამალულნი თქვენ ადგილსა იდუმალსა,
ისი კაცნი არ იჭირვენ მგზავრსა, ქალაქს შემავალსა,
სავაჭროთა შევეკაზმვი, ვიქ საქმესა სამუხთალსა,
ერთსა ჯორსა გარდავჰკიდებ მუზარადსა, ჯაჭვსა, ხრმალსა.
1662 – 1391
სამთავე შესლვა არ ვარგა, თუ გვიგრძნან, არს სათუები;
მე მარტო შევალ ვაჭრულად და კარგად შევეტყუები,
მალვით ჩავიცვამ აბჯარსა, გავჩნდები, გავეცრუები,
და ღმერთმან ქმნას, უხვად ვადინო შიგნით სისხლისა რუები!
1663 – 1392
შიგანთა მცველთა მოვიცლი მე უნახავად ჭირისად,
თქვენ გარეთ კართა ეცენით ყოველნი მსგავსად გმირისად;
კლიტეთა დავლეწ, გავახვამ, დამიდგამს ვერ ქვიტკირი სად.
თუ რა სხვა სჯობდეს, თქვენ ბრძანეთ, ვარ მრჩევლად ამა პირისად».
1664 – 1393
ტარიელ უთხრა: «მე თქვენი ვცან გმირთა მეტი გმირობა,
თქვენსა ძალ-გულსა თქვენივე ჰგავს თათბირობა, პირობა;
ვიცი, გწადს ომი ფიცხელი, არ ცუდი ხრმალთა ღირობა,
კაციმცა მაშინ თქვენ გახლავს, რა ომმან ქმნას გაჭირობა.
1665 – 1394
მაგრა იყვენით ჩემთვისცა საქმისა რასმე რჩევითა:
ხმა ესმას ჩემსა ხელმქმნელსა, ზედა გარდმოდგეს მზე ვითა,
თქვენ გქონდეს ომი ფიცხელი, უომრად მნახოს მე ვითა?
ესე მე დამსვრის, ნუ უბნობთ სიტყვითა თქვენ სათნევითა.
1668 – 1395
მაგა თათბირსა ესე სჯობს, ვქმნათ ჩემი მონახსენები:
გავიყოთ კაცი ას-ასი, რა ღამე ჩნდეს ნათენები,
სამთავე სამგნით მივმართოთ, ფიცხლა დავსხლიტოთ ცხენები
მოგვეგებვიან, ვემცრობით, ჩვენ ხრმალსა მივსცეთ მძლე ნები
1670 – 1396
ფიცხლავ შევებნეთ, შევსჯარნეთ, ვერ მოგვასწრებენ კარებსა,
სამთაგან ერთი შეუვალთ, სხვა გარეთ ვსცემდეთ გარებსა,
მან ერთმან შიგნით შიგანნი მივსცნეთ სისხლისა ღვარებსა,
ხელი კვლა ვჰხადოთ აბჯარსა, მას ჩვენგან მძლედ ნახმარებსა».
1671 – 1397
ფრიდონ უთხრა: «შემიგნია, გაგიგია, ვიცი მე, რა:
მაგა ცხენსა ჩემეულსა მოასწრებენ კართა ვერა;
ოდეს გიძღვენ, არ ვიცოდი, ქაჯეთს გვინდა ქაჯთა მზერა,
თვარა ყოლა არ გიძღვნიდი, ჩემი გითხრა სიძუნწე რა».
1672 – 1398
ფრიდონ ლაღი ამხანაგობს საუბართა ესოდენთა.
ამას ზედა გაიცინნეს მათ წყლიანთა, სიტყვაბრძენთა,
ერთმანერთსა ელაღობნეს ლაღობათა, მათთა მშვენთა,
გარდახდეს და დაეკაზმნეს, უკეთესთა შესხდეს ცხენთა.
1673 – 1399
კვლა ერთმანერთსა მიუგეს სიტყვები არ პირმკვახები,
დაასკვნეს იგი თათბირი, ტარიას განაზრახები:
გაიყვეს კაცი ას-ასი, ყველაი გმირთა სახები,
ცხენებსა შესხდეს, აიღეს მათ მათი ჩაბალახები.
1674 – 1400
იგი ჭაბუკნი შუქითა ვნახენ მზისაცა მეტითა;
მათ სამთა შვიდნი მნათობნი ჰფარვენ ნათლისა სვეტითა;
ტარიელ შავსა ზედა ზის ტანითა მით წერწეტითა;
დალივნეს მტერნი ომითა, ვითა მჭვრეტელნი ჭვრეტითა.
1675 – 1401
ჩემი აწ ესე ნათქვამი მათი სახე და დარია:
რა ზედა წვიმდენ ღრუბელნი და მთათა ატყდეს ღვარია,
მოვა და ხევთა მოგრაგნის, ისმის ზათქი და ზარია,
მაგრა რა ზღვასა შეერთვის, მაშინ ეგრეცა წყნარია.
1676 – 1402
თუცა ფრიდონ და ავთანდილ სიკეთემიუწდომნია,
მაგრა ტარიას შებმანი არვისგან მოსანდომნია;
მზე მნათობთაცა დაჰფარავს, არცაღა ნათლად ხომნია.
აწ იყურებდით, მსმენელნო, გესმნენ ფიცხელნი ომნია!
1677 – 1403
სამთავე სამად გაიყვეს, თითომან თითო კარები;
თანა ჰყვა კაცი სამასი, ყველაი გმირთა დარები.
მას ღამით უქმნეს სადარნო, უცრუო, ანაჩქარები,
გათენდა, გაჩნდეს, მიმართეს, თავის-თავ ჰქონდა ფარები.
1678 – 1404
პირველ ამოდ მიდიოდეს მგზავრთა რათმე მაგიერად,
მათ შიგანთა ვერა უგრძნეს, ვერცა დახვდეს გულხმიერად;
გულსა შიში არა ჰქონდა, ამოდ დგეს და ნებიერად;
მიდგეს გარეთ, მუზარადნი დაიხურნეს ჟამიერად.
1679 – 1405
ანაზდათ ცხენი გაქუსლეს, მათრახმან შექმნა წრიალი.
რა ნახეს, კარნი გაახვნეს, ქალაქით გახდა ზრიალი.
სამთავე სამგნით მიმართეს, თავსა მით უყვეს რიალი,
იკრეს ნობსა და დაბდაბსა, შეიქმნა ბუკთა ტკრციალი.
1680 – 1406
მაშინ ქაჯეთს მოიწია უსაზომო რისხვა ღმრთისა:
კრონოს, წყრომით შემხედველმან, მოიშორვა სიტკბო მზისა;
მათვე რისხვით გარდუბრუნდა ბორბალი და სიმგრგვლე ცისა
ველნი მკვდართა ვერ იტევდეს, გადიადდა ჯარი მკვდრისა.
1681 – 1407
კაცსა უკრავად დაბნედდის ხმა ტარიელის ხაფისა,
აბჯარსა ფრეწდის, გაცუდდა სიმაგრე ჯავშან-ქაფისა.
სამგნითვე კართა შესჯარნეს, ჭირი არ ნახეს კაფისა,
რა ქალაქს შეხდეს, შეიქმნა სიხარკე ციხეს სწრაფისა.
1682 – 1408
ავთანდილ და ლომი ფრიდონ შიგნით ერთგან შეიყარნეს,
მტერნი სრულად აეწყვიდნეს, სისხლნი მათნი მოეღვარნეს,
უყივლეს და ერთმანერთი ნახეს, დიდად გაეხარნეს,
თქვეს: «ტარიელ რა იქმნაო?" მისად ჭვრეტად თვალნი არნეს.
1685 – 1409
ერთმანცა არა იცოდა ვერა ცნეს ტარიერისა.
ციხისა კარსა მიმართეს, რიდი არ ჰქონდა მტერისა;
მუნ ნახეს რიყე აბჯრისა, ნალეწი ხრმალთა წვერისა,
ათი ათასი ნობათი, უსულო, მსგავსი მტვერისა.
1686 – 1410
ციხისა მცველი ყველაი იდვა მართ ვითა სნეული,
თავით ფერხამდის დაჭრილი, აბჯარი მუნ დახეული,
ციხისა კარნი განხმულნი, კართა ნალეწი სრეული,
ცნეს ნაქმრად ტარიელისად, თქვეს: «საქმე არს მისეული».
1687 – 1411
გზანი დახვდეს შეკაფულნი, შევიდეს და გაძვრეს ხვრელსა,
ნახეს, მზისა შესაყრელად გამოეშვა მთვარე გველსა,
მუზარადი მოეხადა, შვენის აკრვა თმასა ლელსა,
მკერდი მკერდსა შეეწება, გარდაეჭდო ყელი ყელსა.
1688 – 1412
ეხვეოდეს ერთმანერთსა, აკოცეს და ცრემლნი ღვარნეს;
ამას ჰგვანდეს, ოდეს ერთგან მუშთარ, ზუალ შეიყარნეს.
მზე რა ვარდსა შემოადგეს, დაშვენდეს და შუქნი არნეს,
აქანამდის ჭირნახულთა ამას იქით გაიხარნეს.
1689 – 1413
მათ ერთმანერთსა აკოცეს, დგანან ყელგარდაჭდობილნი.
კვლა შეეწებნეს ხშირ-ხშირად ვარდნი ბაგეთა პობილნი.
აწ ესენიცა გავიდეს, შეკრბეს სამნივე ძმობილნი,
მას მზესა მისცეს სალამი, წადგეს მართ ვითა ხმობილნი.
1690 – 1414
მზე მოეგება პირითა ტურფითა, მოცინარითა,
აკოცა მისთა მეშველთა ლაღმან ცნობითა წყნარითა,
მათ მდაბლად მადლი უბრძანა სიტყვითა მით ნარნარითა,
ორნივე ერთგან უბნობდეს ამოთა საუბნარითა.
1691 – 1415
ტარიელსცა უსალამეს, მას ალვისა მორჩსა ვით ხეს,
მიულოცეს გამარჯვება, ერთმანერთი მოიკითხეს;
არა სჭირდა, არ ინანეს, რომ აბჯარი არ გაითხეს,
თავნი მათნი გაალომნეს, მათი მბრძოლი იშვლეს, ითხეს.
1692 – 1416
სამასისა კაცისაგან ას-სამოცი შეჰყოლოდა;
ფრიდონს უმძიმს სპათა მისთა, მაგრა ერთკერძ უხაროდა.
მონახეს და არ აცოცხლეს, რაცა მბრძოლი დარჩომოდა,
რომე პოვნეს საჭურჭლენი, აწმცა თვალვით ვით ითქმოდა!
1693 – 1417
მოკრიფეს ჯორი, აქლემი, რაცა ვით პოვეს მალები;
სამიათასსა აჰკიდეს მარგალიტი და თვალები,
თვალი ყველაი დათლილი, იაგუნდი და ლალები,
იგი მზე შესვეს კუბოსა, არს მათგან განაკრძალები.
1694 – 1418
სამოცი კაცი დააგდეს ქაჯეთს ციხისა მცველია,
წამოიყვანეს იგი მზე, მათიღა წაგვრა ძნელია,
ზღვათა ქალაქსა დამართეს, თუცა გზა მუნით გრძელია,
თქვეს: «ფატმან ვნახოთ, მუქაფა გვაც მისი გარდუხდელია».
1695 – 1419
ზღვათა მეფისა წინაშე გაგზავნა მახარობელი,
შესთვალა: «მოვალ ტარიელ, მტერთა მძლე, მოსრვით მსპობელი;
ქაჯეთით მომავს ჩემი მზე, ჩემი ლახვართა მსობელი;
მწადიან, გნახნე პატივით, ვითა მამა და მშობელი.
1696 – 1420
აწ მე მაქვს ქაჯთა ქვეყანა და მათი დანადებია;
მეფეო, კარგი ყველაი მე თქვენგან წამკიდებია;
ფატმანს უხსნია ჩემი მზე, სდედებია და სდებია,
ამისად მუქფად რა გიძღვნა? მძულს ცუდი ნაქადებია.
1697 – 1421
მოდი, გვნახენ, გავიარდეთ ქვეყანასა შენსა ვირე,
სრულად ქაჯთა სამეფოსა გიძღვნი, ჩემგან შეიწირე,
კაცნი შენნი შეაყენენ, ციხე მაგრად დაიჭირე,
მე ვისწრაფი, ვერა გნახავ, შენ წამოდი, ჩემ კერძ ირე.
1698 – 1422
თქვენ უბრძანეთ ჩემ მაგიერ უსენს, ქმარსა ფატმანისსა,
გამოგზავნოს, ეამების ნახვა მისი ხსნილსა მისსა;
მისგან კიდე ინატრიდა ჭვრეტასამცა სხვადღა ვისსა,
ვინ მზესაცა უნათლეა, ასრე ვითა ბროლი ფისსა!»
1699 – 1423
რა კაცი ტარიელისა ესტუმრა ზღვათა მფლობელსა,-
წესია, გული გაჰკრთების ამბავსა გასაკრთობელსა,-
მისცა მადლი და დიდება ღმერთსა, მართლისა მბრჭობელსა,
მაშინვე შეჯდა, არ უნდა მისლვა სხვასაღა მხმობელსა.
1700 – 1424
ბარგი აჰკიდა, გააგო ქმნა ქორწილისა მათისა,
მას მიაქვს რიცხვი ტურფათა, არს სიდიადე სათისა;
ფატმან ჰყავს თანა, იარეს სავალი დღისა ათისა;
უხარის ნახვა ლომისა და მზისა, ხმელთა მნათისა.
1701 – 1425
შორს გაეგებნეს სამნივე დიდსა მეფესა ზღვათასა,
გარდახდეს, მდაბლად აკოცეს, გა-რე-სწყდეს ჯარსა სპათასა;
შეასხეს ქება ტარიელს, მან მადლი გაუათასა,
ქალი რა ნახეს, სტრფიალობს შუქსა მას ბროლ-ბაკმათასა.
1702 – 1426
ფატმან ხათუნს, მისსა მჭვრეტსა, ედებოდა ცეცხლი ნელი,
მოეხვია, გარდუკოცნა ხელი, ფერხი, პირი, ყელი;
იტყვის: «ღმერთო, რა გმსახურო, გამინათლდა რათგან ბნელი!
ვცან სიმოკლე ბოროტისა, კეთილია შენი გრძელი».
1703 – 1427
ქალი ფატმანს ეხვეოდა, ტკბილად იტყვის, არ გამწყრალი:
«ღმერთმან გული გამინათლა გახეთქილი, გა-ცა-მწკრალი,
აწ აგრე ვარ გავსებული, წინას ვიყავ ვითა მცხრალი,
მზემან შუქნი შემომადგნა, ვარდი მით ვჩან არდამზრალი».
1704 – 1428
ზღვათა მეფე გარდაიხდის მუნ ქორწილსა მეტად დიდსა,
ქაჯეთიცა დაუმადლა, არ გაუშვა დღესა შვიდსა,
უხვად გასცემს საბოძვარსა, საჭურჭლესა ანაკიდსა,
პერპერასა დაფანტულსა ზედა სცვეთენ ვითა ხიდსა.
1705 – 1429
მუნ იდვის გორი ლარისა, სტავრისა და ატლასისა;
ტარიელს უძღვნა გვირგვინი, ვერდანადები ფასისა,
იაგუნდისა მრთელისა, ყვითლისა, მეტად ხასისა,
კვლა ერთი ტახტი ოქროსა, წითლისა მართ ხალასისა.
1706 – 1430
ნესტან-დარეჯანს ყაბაჩა უძღვნა, შემკული თვალითა,
იაგუნდითა წითლითა, ბალახშითა და ლალითა;
დასხდეს ორნივე ქალ-ყმანი პირითა ელვამკრთალითა,
მათნი მჭვრეტელნი დაიწვნეს ცეცხლითა მართ ახალითა.
1707 – 1431
ავთანდილს და ფრიდონს უძღვნა უსაზომო დიდი ძღვენი:
ძვირფასისა უნაგირი, უკეთესი თითო ცხენი,
თითო კაბა თვალიანი, უცხოფერთა შუქთა მფენი,
მოახსენეს: «მადლი რა ვთქვათ, სვიანმცაა დავლა თქვენი!»
1708 – 1432
ტარიელ მადლსა გარდიხდის ტურფასიტყვითა ენითა:
«დიდად ვიამე, მეფეო, პირველ, ნახვითა თქვენითა,
მერმე, აგვავსენ მრავლითა ტურფაფერითა ძღვენითა,
ვიცი, შორიშორ არჩავლა ჩვენ თქვენი კარგად ვქმენითა».
1709 – 1433
ზღვათა მეფე მოახსენებს: «ხელმწიფეო, ლომო, ქველო,
მოახლეთა სიცოცხლეო, ვერამჭვრეტთა შორით მკლველო,
მსგავსი თქვენი რამცა მეძღვნა, შვენიერო სანახველო!
რა მოგშორდე, რა მერგების, საჭვრეტელად სასურველო?!»
1710 – 1434
ტარიელ ფატმანს უბრძანა: «მე თავი შენი მიდია;
დავ, ვალი შენი ჩემზედა გარდაუხდელი, დიდია;
აწ რაცა ქაჯთა საჭურჭლე ქაჯეთით ამიკიდია,
მომიცემია, წაიღე, არ კიდე მომიყიდია».
1711 – 1435
ფატმან ხათუნ თაყვანისსცა, ჰკადრებს მადლსა მეტისმეტსა:
«მე, მეფეო, ნახვა შენი მიდებს ცეცხლსა დაუშრეტსა;
რა მოგშორდე, რა ვიქმნები? მე დამაგდებ ვითა რეტსა.
ახ, ნეტარძი მოხლეთა! ვაგლახ თქვენსა ვერამჭვრეტსა!»
1712 – 1436
ზღვათა მეფესა ეტყვიან ორნივე შუქთა მაფენი,
კბილნი ბროლნი და ბაგენი სადაფთა მოსადაფენი:
«უთქვენოდ მყოფთა არ გვინდან ნიშატნი, საჩანგდაფენი,
მაგრა გაგვიშვენ, წავიდეთ, ჟამია, ვართ მოსწრაფენი.
1713 – 1437
შენ იყავ ჩვენი მშობელი, ჩვენგან ღმრთად საესავიო,
მაგრა ამასცა ვიაჯით, გვიბოძო ერთი ნავიო».
მეფემან ბრძანა: «არა მშურს სამიწოდ თქვენად თავიო,
რათგან ისწრაფი, რა გკადრო? წა, გიწინამძღვრდეს მკლავიო!»
1714 – 1438
მეფემან ნავი-ხომალდი მოკაზმა ზღვისა კიდესა.
გამოემართა ტარიელ, გამყრელნი ცრემლსა ღვრიდესა,
თავსა იცემდეს, იგლეჯდეს, თმა-წვერსა გაიყრიდესა,
ფატმანის ცრემლთა შედენით თვით ზღვაცა გაადიდესა.
1718 – 1439
გამოვლნეს ზღვანი სამთავე ერთგან, ძმად შენაფიცართა,
კვლა ამტკიცებდეს სიტყვათა, მათ პირველ დანამტკიცართა;
შვენის მღერა და სიცილი მათ, მისთა არუიცართა,
ბაგეთათ შუქი შეადგის ზედან ბროლისა ფიცართა.
1719 – 1440
მუნით კაცი ასმათთანა მათ გაგზავნეს მახარობლად,
კვლა ფრიდონის თავადთასა – ნაომართა მათთა მთხრობლად;
«მანდა მოვა, მოიმაღლებს მზე მნათობთა მამაგრობლად,
ჩვენ, დამზრალნი აქანამდის, აწ გავხედით დაუზრობლად».
1720 – 1441
იგი მზე შესვეს კუბოსა, იარეს გზა ზღვის პირისა,
მიყმაწვილობდეს, უხარის მათ გარდახდომა ჭირისა;
მივიდეს, სადა ქვეყანა იყო ნურადინ გმირისა,
მოეგებნიან, ისმოდის ხმა სიმღერისა ხშირისა.
1721 – 1442
მუნ მიეგება ყოველი ფრიდონის დიდებულები.
ასმათი, სავსე ლხინითა, ვის აღარ აჩნდა წყლულები,
ნესტან-დარეჯანს მოეჭდო, რომე ვერ გაჰხსნის ცულები,
აწ გაუსრულა ყოველი მან მისი ნაერთგულები.
1722 – 1443
ნესტან-დარეჯან ეხვევის, პირსა აკოცებს პირითა;
უბრძანა: «ჩემო, ვაგლახ მე, შენცა აგავსე ჭირითა,
აწ ღმერთმან მოგვცა წყალობა, ვცან, მისი არ სიძვირითა,
მე გულსა შენსა ეზომსა, არ ვიცი, გარდვიხდი რითა!»
1723 – 1444
ასმათ ჰკადრა: «მადლი ღმერთსა, ვარდნი ვნახენ არდაზრულნი,
ბოლოდ ასრე გააცხადნა გონებამან დაფარულნი,
სიკვდილიცა სიცოცხლედ მიჩნს, ოდეს გნახენ მხიარულნი».
სჯობან ყოვლთა მოყვარულთა პატრონ-ყმანი მოყვარულნი.
1724 – 1445
დიდებულთა თაყვანისსცეს, მოახსენეს დიდი ქება:
«რომე ღმერთმან გაგვახარნა, – კურთხეულ არს მისი ღმრთება!-
ჩვენ გვიჩვენა პირი თქვენი, აღარა გვწვავს ცეცხლთა დება;
წყლულსა, მისგან დაკოდილსა, მასვე ძალუც განკურნება».
1725 – 1446
მოვიდეს და პირი ხელსა დასდვეს, აგრე გარდაკოცნეს.
მეფე ეტყვის: «ძმათა თქვენთა თავნი ჩვენთვის დაიხოცნეს,
იგი შვება საუკუნო ცხადად პოვეს, არ იოცნეს,
ერთსა მიხვდეს საზიაროდ, დიდებანი იასოცნეს.
1726 – 1447
თუცა მე მათი დახოცა მტკივის და სატკივარია,
მაგრა მათ მიხვდა უკვდავი მუნ დიდი საჩუქარია».
ესე თქვა, ნელად ატირდა და წვიმა თოვლსა არია,
ნარგისთათ იძრვის ბორიო, ვარდსა ზრავს იანვარია.
1727 – 1448
მუნ ატირდეს ყველაკანი, რა ტირილად იგი ნახეს,
რაცა ვისცა დაჰკლებოდა, მათ ტირილით, სულთქმით ახეს;
დადუმდეს და მოახსენეს: «რათგან ბრძენთა მზეებრ გსახეს,
თქვენთა მჭვრეტთა მღერა მართებს, რასათვისმცა ივაგლახეს!
1728 – 1449
ვინ ღირსა თქვენსა ეგზომსა ტირილსა, შეჭირვებასა!
თქვენთვის სიკვდილი დია სჯობს მიწათა ზედა რებასა».
კვლა ფრიდონ ჰკადრა მეფესა: «ნურათ იქთ გამწარებასა,
ღმერთიმცა მუქფად მოგიზღავს ათასსა გახარებასა!»
1729 – 1450
ავთანდილცა მიუმტკივნა, იტყვის დიდსა სიმძიმილსა;
მათ შეასხეს ქება, უთხრეს: «თავნი მივსცნეთ აწ ღიმილსა,
რათგან მიხვდა დაკარგული ლომი მზესა წახდომილსა,
აღარა ვსტირთ სატირალსა, აღარ დავსდებთ თვალთა მილსა».
1730 – 1451
მივიდეს, სადა ქალაქი დიდი მულღაზანზარია;
სცემდეს ბუკსა და ტაბლაკსა, გახდა ზათქი და ზარია,
დაბდაბისა და ქოსისა ხმა ტურფად შენათხზარია,
მოატყდეს მოქალაქენი, დააგდეს მუნ ბაზარია.
1731 – 1452
შუკათათ მოდგეს ვაჭარნი, ყოვლგნით მჭვრეტელთა ჯარია;
შორს უარებდეს სარანგნი, ხელთა აქვს მათ აბჯარია;
მოიჯრებოდეს ჯალაბნი, სარანგთა დამსაჯარია,
მათად საჭვრეტლად მიშვება მუნ მათგან ნააჯარია.
1732 – 1453
გარდახდეს ფრიდონისასა, სრა ნახეს მოსაწონები.
გამოეგება მრავალი ოქროს სარტყლითა მონები,
ფერხთა საფენლად ოქსინო მართ მათგან არს ნაქონები,
თავსა აყრიდეს ოქროსა, ხვეტს ჯარი მუნ ნარონები.
1735 – 1454
მათ ქალ-ყმათათვის საჯდომი დაედგა თეთრ-ძოწეული,
წითელ-ყვითლითა თვალითა ზედა კეკლუცად ფრქვეული:
ავთანდილისთვის – ყვითელი და შავი ერთგან რეული;
მოვიდეს, დასხდეს; მჭვრეტელი ვცან მათი სულდალეული.
1736 – 1455
მგოსანნი მოდგეს, ისმოდა ხმა სიმღერისა ტკბილისა;
ქორწილი ქმნეს და გამრავლდა ძღვნობა ლარისა ლბილისა,
ფრიდონის, პურად კარგისა, არ მასპინძლისა წბილისა;
ნესტან-დარეჯანს უშვენის ღიმილი, ჩენა კბილისა.
1737 – 1456
მოიღეს ძღვენი უსახო ფრიდონის არალქატისა:
ცხრა მარგალიტი, სიდიდით მართ ვითა კვერცხი ბატისა,
კვლა ერთი თვალი, სამსგავსო მზისა შუქმონამატისა,
მას წინა ღამით ძალედვის მხატვარსა ხატვა ხატისა.
1738 – 1457
კვლა უძღვნა თითო ფარღული, გარდასაყრელი ყელისა,
მგრგვლად დათლილისა თვალისა, იაგუნდისა მრთელისა;
კვლა მოაქვს ერთი ტაბაკი, მძლედ საჭირავი ხელისა,
ავთანდილისთვის ლომისა ძღვენი ფრიდონის ქველისა.
1739 – 1458
იგი ტაბაკი სავსეა მარგალიტითა სხვილითა.
ავთანდილს უძღვნა ყველაი არა სიტყვითა წბილითა.
აივსო სახლი სტავრითა და ოქსინოთა ლბილითა,
ტარიელ მადლი უბრძანა ლაღმან სიტყვითა ტკბილითა.
1740 – 1459
ფრიდონისგან უსაზომო ქორწილია დღესა რვასა;
ყოვლთა დღეთა მიართმიდის უფასოსა ძღვენსა მზასა;
დღე და ღამე არ გასწყვედდის ჩაღანა და ჩანგი ხმასა.
აჰა, მიხვდეს შესაფერნი ყმა ქალსა და ქალი ყმასა.
1741 – 1460
ტარიელ ფრიდონს უბრძანა დღე ერთ სიტყვები გულისა:
«არს გული თქვენი საჩემოდ უფროსი ძმისა სრულისა,
არ გემუქფების სიცოცხლე, არცა მოცემა სულისა,
მე თქვენგან ვპოვე მოკვდავმან ჩემი წამალი წყლულისა.
1742– 1461
ავთანდილისგან შენც იცი ჩემთვის თავისა დადება,
აწ მე მაქვს ნაცვლად მისისა მოხმარებისა წადება:
შენ მიდი, ჰკითხე, რა უნდა, მან ქმნას ამისი ცხადება,
ვითა დამივსო სახმილი, ეგრე მისიცა კმა დება.
1743 – 1462
უთხარ: «ძმაო, რა გარდიხდის შენგან ჩემსა ჭირნახულსა!
ღმერთი მოგცემს წყალობასა, მისგან ზეცით შესახულსა!
თუ ვერა ვიქ საწადელსა შენსა, შენთვის გაზრახულსა,
არა ვნახავ სახლსა ჩემსა, არ დარბაზსა, არცა ხულსა.
1744 – 1463
აწ მითხარ, ჩემგან რა გინდა, ანუ რათ მოგეხმარები?
ვარჩევ, წავიდეთ არაბეთს, იყავ ჩემიცა მარები;
ტკბილი სიტყვითა გავმართოთ და ხრმლითა – საომარები.
თუ შენ შენს ცოლსა არ შეგრთავ, მე ჩემსა არ ვექმარები».»
1745 – 1464
რა ფრიდონ უთხრა ავთანდილს ტარიას მოციქულობა,
მას გაეცინნეს, გაღიმდა, შვენოდა მხიარულობა;
თქვა, თუ: «მეშველი რად მინდა? მჭირს არავისგან წყლულობა!
ჩემი მზე არცა ქაჯთა ჰყავს, არცა სჭირს ლხინნაკლულობა.
1746 – 1465
ჩემი მზე ტახტსა ზედა ზის მორჭმული ღმრთისა ნებითა,
საკრძალავი და უკადრი, ლაღი, არვისგან ვნებით-ა,
არცა რა უმძიმს ქაჯთაგან, არცა გრძნეულთა გრძნებითა;
მას ზედა შველა რად მინდა, რად მეჭვ რასაცა თნებითა?
1747 – 1466
რა მოვა ჩემთვის განგება, ზეცით მოსრულნი ზენანი,
ღმერთი იწადებს, მომივლენ გულსა სახმილთა ლხენანი;
მაშინღა მომხვდენ მოკვდავსა მზისა ელვათა ფენანი;
უმისჟამისოდ ცუდნია ჩემგან მი და მო რბენანი.
1748 – 1467
მიდი და ჰკადრე ტარიელს პასუხი, ჩემგან თხრობილი:
მადლი რად უნდა, მეფეო, ხარ რაზომ გინდა ლმობილი?
ვარ მუცლითგანვე დედისათ თქვენად სამონოდ შობილი,
ღმერთმან მუნამდის მიწა მყოს, ვირ მეფე იყო ცნობილი.
1749 – 1468
გებრძანა: «შეყრა მწადიან საყვარელისა შენისა».
ეგე არს მსგავსი გულისა ლმობიერისა თქვენისა;
მუნა მე ხრმალი არ მიკვეთს, არცა სივრცელე ენისა,
მიჯობს მოლოდნა საქმისა მის განგებისა ზენისა.
1750 – 1469
ესეა ჩემი საწადი და ჩემი მოსანდომარე:
ინდოეთს გნახო მორჭმული, საჯდომთა ზედა მჯდომარე,
გვერდსავე გიჯდეს მნათობი, პირი ელვათა მკრთომარე,
მებრძოლნი თქვენნი მოგესრნენ, არვინ ჩნდეს მუნ მეომარე.
1751 – 1470
რა გამისრულდენ ესენი ჩემნი გულისა ნებანი,
მაშინღა მივალ არაბეთს, მომხვდენ მის მზისა ხლებანი;
ოდესცა სწადდეს, დამივსნეს ამა ცეცხლისა დებანი.
სხვად თქვენგან არა არ მინდა, მძულან რასაცა თნებანი».
1752 – 1471
რა ფრიდონ ჰკადრა ტარიელს ესე სიტყვანი ყმისანი,
მან ბრძანა: «მაგას არა ვიქ, ამას არ უნდა მისანი.
ვითა მან პოვნა მიზეზნი ჩემისა სულთა დგმისანი,
ეგრევე მანცა სამისოდ ნახნეს ძალ-გულნი ძმისანი!
1753 – 1472
მიდი, უთხარ ჩემ მაგიერ სიტყვა ჩემგან არნათნები:
«მე შენისა გამზრდელისა უნახავად არ დავდგები.
ვეჭვ, მრავალი დამეხოცოს მონა, მისგან საყვარლები,
ვითხოვ ხოლე შენდობასა, ეგეთიღა მოვბრუნდები».
1754 – 1473
ესე უთხარ: «ამის მეტსა მოციქულობ ნურას ნუო,
ხვალე წასლვა არ დავშალო, არცა საქმე გავათუო;
მე არ მიზამს არაბთ მეფე, რომე სიტყვა გავაცრუო,
ამოდ ვსთხოვო ქალი მისი, შევეხვეწო, შევაგუო».
1755 – 1474
უამბო ფრიდონ ავთანდილს ტარიას მოციქულობა:
«არ დადგებისო, ცუდია შენგან ცდისაღა თქმულობა».
მას დაუმძიმდა, მოედვა კვლა გულსა კვამლალმულობა.
ასრე ხამს რიდი მეფეთა, ყმათაგან მოკრძალულობა!
1756 – 1475
ავთანდილ მივა მუხლმოყრით ტარიას შესახვეწელად,
ფერხთა ეხვევის, აკოცებს, აღარ შეხედავს ზე წელად,
ეტყვის: «კმა, რაცა შევსცოდე როსტანს წლეულად მე წელად,
კვლა ნუ მიქ ერთგულობისა გამტეხლად, და-ცა-მლეწელად.
1757 – 1476
რასაცა ლამი, არ მოგცემს მას ღმრთისა სამართალია,
გამზრდელსა ჩემსა ვით ვჰკადრო მე საქმე სამუხთალია!
მე მისთვის ხელი ვით გავძრა, ვინ ჩემთვის ფერნამკრთალია!
ვით მოიხმაროს მონამან პატრონსა ზედა ხრმალია!
1758 – 1477
ეგე საქმე მე და ჩემსა საყვარელსა შეგვამდურვებს,
ვა¡ თუ გაწყრეს, გაგულისდეს, კუშტი გულსა შეაურვებს,
ამბავსაცა დამიძვირებს, ჭვრეტისათვის მომასურვებს,
შენდობასა ხორციელი კაცი ვერა დამიურვებს».
1759 – 1478
ტარიელ უთხრა სიცილით, მან მზემან შუქნაფენამან,
ხელი მოჰკიდა ავთანდილს, ამართა, ააყენა მან:
«მიყოო კარგი ყველაი მომართებამან შენამან,
მაგრა სჯობს, შენცა გალხინოს ჩემმან შენითა ლხენამან.
1760 – 1479
დია მძულს მეტი მოყვრისა შიში, კრძალვა და რიდობა,
მძულს გაუწყვედლად კუშტობა და სულმძიმობა, დიდობა;
თუ მოყვარეა, გულისა ქმნას ჩემკენ მონაზიდობა,
თვარა მე ჩემდა, იგ მისდა, დია სჯობს კიდისკიდობა.
1761 – 1480
მე ვიცი გული საშენოდ შენისა საყვარელისა,
არ ეწყინების სტუმრობა შენისა მე შემყრელისა.
რადმცა რა ვჰკადრე მეფესა თხრობა რასაცა ჭრელისა!
ოდენ ნახვისა მათისა ნატრა მაქვს სანატრელისა.
1762 – 1481
ამას ოდენ მოვახსენებ მუდარით და შეპოვნებით,
რომე მოგცეს ქალი მისი მან მისითა მოგონებით.
რათგან ბოლო შეყრავეა, სიშორესა ვით ეთნებით!
დააშვენეთ ერთმანერთი, თავის-თავის ნუ დასჭნებით».
1763 – 1482
რა ავთანდილ ტარიასგან ცნა, წასლვასა არ დაშლიდა,
არა ჰკადრა შეცილება, საუბარსა ზედა რთვიდა;
ფრიდონ კაცსა დარჩეულსა სათანაოდ გარდასთვლიდა,
თანა წაჰყვა, განაღამცა მათთანავე გზასა ვლიდა.
1766 – 1483
ამ საქმესა დაფარულსა ბრძენი დივნოს გააცხადებს:
ღმერთი კარგსა მოავლინებს, არ, ბოროტსა არ დაბადებს,
ავსა წამ ერთ შეამოკლებს, კარგსა ხანგრძლად გააკვლადებს,
თავსა მისსა უკეთესსა უზადოჰყოფს, არ აზადებს.
1767 – 1484
ფრიდონისით გაემართნეს იგი ლომნი, იგი მზენი,
თანა მიჰყავს პირი მზისა, ქალი მჭვრეტთა ამაზრზენი,
ჰკიდავს ბროლსა ყორნის ბოლო დაწყობილი, დანათხზენი,
მუნ ბალახშსა აშვენებდეს სინატიფე-სინაზენი.
1768 – 1485
იგი მზე უჯდა კუბოსა და აგრე არონინებდეს;
მინადირობდეს, ნადირსა მუნ სისხლსა დაადინებდეს;
სადაცა დახვდის ქვეყანა, მჭვრეტელთა მოალხინებდეს,
მოეგებნიან, სძღვნობდიან, აქებდეს, არ აგინებდეს.
1769 – 1486
მას ჰგვანდეს, თუმცა სამყაროს მზე უჯდა შუა მთვარეთა;
იარნეს დღენი მრავალნი ლაღთა, ბრძნად მოუბარეთა
შიგან მათ დიდთა მინდორთა, ყოვლგნით კაცმიუმხვდარეთა:
სად ყოფილიყო ტარიელ, მიხვდეს მის კლდისა არეთა.
1770 – 1487
ტარიელ ბრძანა: «მე მმართებს დღეს თქვენი მასპინძელობა;
მუნ მივალ, სადა ყოფილვარ, მჭირდა სადამდის ხელობა;
მუნ გვიმასპინძლოს ასმათმან, მას უც ხორცისა ხმელობა,
მე რომე გიძღვნი ტურფათა, აქოთ ლარისა ჭრელობა».
1771 – 1488
მივიდეს, შიგან გარდახდეს ქვაბსა მას დიდთა კლდეთასა.
ასმათს უც ხორცი ირმისა, იქს მასპინძლობა-კვეთასა.
ამხანაგობდეს, ლაღობდეს წასლვასა მათ საქმეთასა,
ღმერთსა მადლობდეს შეცვლასა ლხინად ჭირისა დღეთასა.
1772 – 1489
მოიარეს ქვაბოვანი, თამაშობდეს მხიარულნი,
პოვნეს იგი საჭურჭლენი, ტარიასგან დაბეჭდულნი,
ვერცა ვისგან დანათვალნი, ვერცა ვისგან შეგებულნი;
არ იტყვიან, არა გვაქვსო, იგ ამისთვის გულნაკლულნი.
1773 – 1490
უბოძა ტურფა მრავალი მათ-მათი შესადარები,
კვლა ფრიდონისნი აავსნა, სპა ჰყვა თუ სპასალარები.
აივსო კაცი ყველაი, მაშინ მათთანა ნარები,
მაგრა ძეს რომე საჭურჭლე, ჰგვანდა – კაც-დაუკარები.
1774 – 1491
ფრიდონს უთხრა: «ვალი შენი ჩემგან ძნელად გარდიხდების,
მაგრა თქმულა: «კარგის მქმნელი კაცი ბოლოდ არ წახდების»;
აწ საჭურჭლე რაზომიცა აქა ძეს და ან იდების,
შენი იყოს ყველაკაი, შენ წაიღე, ვითა გხვდების».
1775 – 1492
ფრიდონ მდაბლად თაყვანისსცა, ჰკადრა მადლი მეტისმეტი:
«მე, მეფეო, რად გგონივარ უჭკუო და აგრე რეტი?
მტერი ყოვლი ჩალად გიჩანს, ვინმცა იყო ვითა კეტი?
ჩემი ლხინი მუნამდისა, ვირე ვიყო შენი მჭვრეტი!»
1776 – 1493
ფრიდონ კაცნი დააბრუნნა მოსასხმელად აქლემისად,
სახლსა მისსა მისაღებლად მის ყველასა საჭურჭლისად;
აწ მუნითცა გაემართნეს არაბეთით წავლად გზისად,
ავთანდილ-ა გალეული შესაყრელად მთვარე მზისად.
1778 – 1494
მიხვდეს არაბთა საზღვარსა, რა ვლეს მრავალი ხანები.
დახვდა სოფლები, ციხები ხშირ-ხშირად, თანისთანები,
მუნ შიგან მყოფსა ემოსა ტანსა ლურჯი და მწვანები,
ავთანდილისთვის ყველაი ცრემლითა არს ნაბანები.
1779 – 1495
ავთანდილ იცნეს, გაისმა ხმა მათგან სიხარულისა;
დაიწყეს ყოვლგნით ლაშქართა ქმნა მათკენ სიარულისა,
თაყვანისსცემდა სიმრავლე სპისა პირმხიარულისა;
ქალი ნახიან: «შვენება, – თქვიან, – არს მზისა სრულისა».
1780 – 1496
ტარიელ კაცი გაგზავნა წინაშე როსტან მეფესა,
შესთვალა: «გკადრებ, მეფეო, სურვილთა სიიეფესა;
მე მოვალ, მეფე ინდოთა, დარბაზსა თქვენსა სეფესა,
გიჩვენებ ვარდსა კოკობსა, უფრჭვნელსა, მოუკრეფესა.
1782 – 1497
მაშინ თქვენ ჩემი გეწყინა ნახვა, მიწისა შენისა,
ცდა შეპყრობისა ავი ჰქმენ, შემოტევება ცხენისა;
მე შენთა სპათა ვაჩვენე ნიშანი რამე წყენისა,
დავხოცე მონა მრავალი, მსახური სრისა თქვენისა.
1783 – 1498
აწ ამად მოვალ წინაშე, დავყარენ ჩემნი გზანია,
შემინდოთ, რაცა შეგცოდე, ჰქმნნეთ გაწყრომისა კმანია.
ძღვენი არა მაქვს, მმოწმობენ ფრიდონ და მისნი ყმანია,
ოდენ ძღვნად თქვენი ავთანდილ მე თქვენთვის მომიტანია».
1784 – 1499
რა მიუვიდა მეფესა მახარობელი ჟამისა,
ვით გაეხარნეს, ვერ იტყვის ენა ერთისა წამისა;
თინათინს ღაწვთა ემატა ელვა შუქისა სამისა,
ბროლსა და ლალსა აშვენებს მუნ ჩრდილი წარბ-წამწამისა.
1785 – 1500
ტაბლაკსა ჰკრეს და გაისმა სიცილი თქართქარებისა.
ლაშქარნი რბოდეს მი და მო, ქმნა სწადდა მათკენ რებისა.
დაიწყეს მოსხმა ცხენისა, მოღება უნაგრებისა,
შესხდა სიმრავლე მოყმისა მკლავფიცხელ-გულმაგრებისა.
1786 – 1501
მეფე შეჯდა, გაეგებნეს თავადნი და სრულად სპანი.
ვისცა ესმის, მოვიდიან მას წინაშე სხვაგნით სხვანი.
ყველაკაი ღმერთსა მადლობს, გაამაღლნეს მათნი ხმანი,
თქვეს: «ბოროტსა უმყოფოო, კეთილნია შენთვის მზანი!»
1787 – 1502
რა ერთმანერთი აუჩნდა მიგებულ-მოსაგებავთა,
ავთანდილ ეტყვის ტარიელს სიტყვათა დანაზებავთა:
«აგერა ხედავ მინდორთა, მტვერითა შენაღებავთა?
ამად მედების სახმილი, გულსა ეცხელა, ებავთა.
1788 – 1503
ისია ჩემი გამზრდელი და თქვენდა მოგებებულა.
იქი ვერ მივალ, მრცხვენიან, გულსა სახმილი დებულა,
ჩემად არაკად სულდგმული კაცი არ გაწბილებულა,
რასაცა მიზამთ, თქვენ იცით, ფრიდონ თქვენდავე ხლებულა».
1789 – 1504
ტარიელ უთხრა: «კარგსა იქ შენ პატრონისა კრძალვასა.
აწ დადეგ, იქი ნუ მოხვალ, იქმცა უჩემოდ ხალვასა.
მე მივალ, უთხრობ მეფესა შენგან თავისა მალვასა,
ვეჭვ, ღმრთითა ადრე შეგყარო მზესა მას, ტანად ალვასა».
1790 – 1505
მუნ დადგა ლომი ავთანდილ, დაიდგა მცირე კარავი,
ნესტან-დარეჯან მუნვე დგას, იგია მჭვრეტთა მზარავი,
მისთა წამწამთა ნიავი ქრის, ვითა ქარი არავი,
წავიდა მეფე ინდოთა მისრული, მიუპარავი.
1791 – 1506
ფრიდონ წაჰყვა, განაღამცა გავლეს ველი დიდსა ხანსა,
ცნა მეფემან, ტარიელ-ა, მარტო მოვა, მოხრის ტანსა,
გარდახდა და თაყვანისსცა მას უკადრსა, ლომებრ ჯანსა,
სდებს პატივსა ინდოთ მეფეს, მართ მამისა შესაგვანსა.
1793 – 1507
ტარიელცა თაყვანისსცა, მივა კოცნად, სასალამოდ;
მეფე ყელსა აკოცებდა მართ ბაგისა დასაამოდ,
გაკვირვებით ეუბნების, არის მისგან სათამამოდ:
«შენ მზე ხარო, შენი გაყრა არის დღისა შესაღამოდ».
1794 – 1508
გაეკვირვა მეფე მისსა თვალადობა-სიტურფესა,
პირსა უჭვრეტს გაკვირვებით, უქებს მკლავთა სიალფესა;
კვლა ფრიდონცა უსალამა, თაყვანისსცა მან მეფესა,
მას მეფესა, ავთანდილის ნახვისათვის მოსწრაფესა.
1795 – 1509
მეფე ტარიას ქებასა დაჰკრთების, დაეღონების.
ტარიელ ეტყვის: «მეფეო, აწ გული შენ გემონების;
მიკვირს, თუ ეგრე სიკეთე თქვენ ჩემი რად გეგონების!
რათგან ავთანდილ შენია, სხვა რად ვინ მოგეწონების?
1797 – 1510
ნუ გიკვირს მისი ვერნახვა და დაყოვნება ხანისა!
მოდი და დავსხდეთ, მეფეო, ამოა კორდი მწვანისა,
გკადრო მიზეზი მისისა თქვენს წინა ვერმოტანისა,
ვიაჯი რასმე, აწ მმართებს მოთხოვა მე ფარმანისა».
1798 – 1511
დასხდეს მეფენი, მოადგა გარე სიმრავლე რაზმისა.
ტარიელს პირსა ციმციმი ათქს, უნათლესი ბაზმისა;
ჭვრეტა ახელებს მჭვრეტელთა ყოფა-ქცევისა და ზმისა;
დაუწყო თხრობა მეფესა სიტყვისა ბრძნად ნაკაზმისა.
1799 – 1512
«მეფეო, თავი მემცრობის მე მისად მოსახსენებლად,
მაგრა მოსრული თქვენს წინა ვარ შემომხვეწლად, მქენებლად;
თვით იგი იაჯს, რომელი ჩანს მზეებრ შუქთა მფენებლად,
ვინ არის ჩემად სინათლედ და ჩემად გამათენებლად.
1800 – 1513
აწ ამას გკადრებთ ორნივე ხვეწნით და შემუდარებით:
ავთანდილ დამდვა წამალი მისგან თავისა დარებით,
დაჰვიწყდეს, რომე პატიჟნი სჭირდეს ჩვენთავე დარებით;
არ გაწყენ, გრძელი ამბავი არს ჩვენგან მიუმხვდარებით.
1801 – 1514
თქვენთა უყვარს ერთმანერთი, ქალი მას და იგი ქალსა,
მით ვიგონებ საბრალოსა, მტირალსა და ფერნამკრთალსა;
მუხლმოყრილი გეაჯები, ნუღარ აწვევ იმათ ალსა,
რომე მისცეთ ქალი თქვენი მკლავმაგარსა, გულფიქალსა.
1802 – 1515
ამის მეტსა არას გკადრებ, არ მოკლესა, არცა გრძელსა».
ამოიღო ხელმანდილი, მოინასკვა იგი ყელსა,
ადგა, მუხლნი დაუყარნა, ეაჯების ვითა მზრდელსა.
გაუკვირდა ყოვლსა კაცსა, მის ამბისა მომსმენელსა.
1803 – 1516
რა ტარიელ მუხლმოყრილი ნახა, მეფე შეუზარდა,
შორს უკუდგა, თაყვანისსცა, ქვე მიწამდის დაუვარდა,
მოახსენა: «ხელმწიფეო, ლხინი ყოვლი გამიქარდა,
თქვენმან აგრე სიმდაბლემან ნახვა თქვენი ჩამადარდა.
1804 – 1517
ვით ეგების, რაცა გწადდეს, რომე კაცი არ მოგთმინდეს,
ანუ მშურდეს ქალი ჩემი, საკლავად და ტყვედცა გინდეს;
გებრძანამცა სახლით თქვენით, ცრემლი არცა მაშინ მდინდეს;
სხვა მისებრი ვერა პოვოს, ცათამდისცა გა-ცა-ფრინდეს!
1805 – 1518
მე სიძესა ავთანდილის უკეთესსა ვჰპოვებ ვერა;
თვით მეფობა ქალსა ჩემსა მივეც, აქვს და მას ეფერა;
ვარდი ახლად იფურჭვნების, მე ყვავილი დამებერა,
რადმცა ვჰკადრე შეცილება, რასცა ოდენ იგი ჯერა!
1806 – 1519
ქალსაცა ჰკითხეთ, აცნობეთ, იქს თქვენსა გაგონებასა;
მათ ერთმანერთი უნდოდეს, მეცა ღმრთივ დავრთავ ნებასა;
მემცა ნუ ვნახავ ცოცხალი მე რასმე მათსა ვნებასა,
რადგან შეყრაა მიზეზი, რა მოაქვს დაყოვნებასა!
1807 – 1520
თინათინს ჰკადრეს ყოველი მეფეთა ნაუბარია:
«გწადიან მიგცე ავთანდილს პირ-ბრძენთა საქებარია?
ინდოთა მეფე შექნილა ჩვენს შუა დამწყობარია,
აწყა გათავდეს ყველაი, გული გულს შენაბარია»
1808 – 1521
ქალმან ჰკადრა, თუ: «მეფეო, რადღა ვიხმარებ ენასა,
მაგრა მოველი მშობლურად თქვენგან არავე წყენასა;
თუ თქვენ გაწყინო, ნუმც ოდეს მოველი ზეცით ლხენასა,
ბრძანებას ვექმნე მორჩილი, ესე თურე სწადს ზენასა.
1809 – 1522
თუ შეგერთო ერთი მონა, თქვენთვის არცა მაშინ მშურდა.
ვინმცა გკადრა შეცილება, უშმაგომცა ვით მოგმდურდა!
თუ ავთანდილ არ მიყვარდა, ასრე მისთვის რად მომსურდა?
დია ღმერთო, წინაშე ვარ, ესე ჩემგან დადასტურდა».
1810 – 1523
რა ტარიელ მეფისაგან ესე სიტყვა მოისმინა,
დადრკა, მდაბლად ეთაყვანა, პირსა ზედან დაეფინა.
კვლა მეფემან თაყვანისსცა, წამო-რე-ვლო, წადგა წინა,
ერთმანერთი მოიმადლეს, მართ ერთსაცა არ ეწყინა.
1812 – 1524
ფრიდონ შეჯდა, ავთანდილის მახარობლად გაექანა,
ესდენ დიდი სიხარული გაეხარნეს მასცა განა!
წავიდა და წამოუძღვა, მოიყვანა, მოჰყვა თანა,
მაგრა ირცხვის მეფისაგან, შუქი ბნელად მოევანა.
1813 – 1525
მეფე ადგა, მოეგება, ყმა გარდახდა, რა მივიდა;
ხელთა ჰქონდა ხელმანდილი, პირსა მითა იფარვიდა.
მზე ღრუბელსა მოჰფარვოდა, ქუშდებოდა, ვარდთა ზრვიდა,
მაგრა მისსა შვენებასა რამცა ვითა დაჰფარვიდა?!
1814 – 1526
მეფე კოცნასა ლამოდა, აღარა ცრემლნი სდენიან;
ავთანდილ ფერხთა ეხვევის, შუქნი ქვე დაუფენიან;
უბრძანა: «ადეგ, ნუ ირცხვი, შენ ზნენი გამოგჩენიან;
რათგან მერჩიო, ნუ მერცხვი, გაე, რასაღა გრცხვენიან!»
1815 – 1527
მოეხვია, გარდუკოცნა მან პირისა არემარე:
«დამივსეო ცეცხლი ცხელი, მაგრა წყალი არ ემარე,
ვინ გიშერი დააჯოგა წარბ-წამწმისა, არემა-რე.
გვალე, შეგყრი, ლომო, მზესა, თავი მისკენ არე, მარე!»
1817 – 1528
ყმა მეფესა მოახსენებს: «მიკვირს, სხვასა რად რას ჰბრძანებ!
რად არ გინდა ნახვა მზისა, ანუ რადღა აგვიანებ?
მიეგებვი მხიარული, სახლსა თქვენსა მოიყვანებ,
შემოიმოს შუქთა მისთა, ნათლად გარე მოივანებ».
1818 – 1529
ტარიელსცა მოახსენა; შესხდეს, ქალსა მიეგებნეს,
მათ სამთავე გოლიათთა მზისა ფერად ღაწვნი ღებნეს,
მიხვდეს მათსა საწადელსა, იგი პოვეს, რაცა ძებნეს,
ხელი ჰხადეს ხრმალთა მათთა, არა ცუდად წელთა ებნეს.
1819 – 1530
მეფემან ქალს უსალამა, მან შორით გარდახდომილმან.
დაუყვნა თვალნი ელვამან, მისთა ღაწვთაგან კრთომილმან;
გამოეგება, აკოცა კუბოსა შიგან ჯდომილმან,
დაუწყო ქება მეფემან, თვით ვერას ვერმიხვდომილმან.
1820 – 1531
ეტყვის: «მზეო, ვითა გაქო, ნათელო და დარიანო!
შენთვის ხელნი გონებანი არა ცუდად არიანო,
მზიანო და მთვარიანო, ეტლად რაო და რიანო!
თქვენ საჭვრეტლად აღარ მინდით, არ ვარდნო და არ იანო!»
1821 – 1532
გაჰკვირდეს ყოვლნი მხედველნი მისთა ელვათა ფენასა;
ვით მზემან, დაყვნა მჭვრეტელთა თვალნი ნათლისა ჩენასა;
მისგან დამწვარნი მისცნიან გულნი ჭვრეტითა ლხენასა,
სითცა გამოჩნდის, იქმოდეს ჯარნი მუნითკენ რბენასა.
1822 – 1533
შინა წავიდეს ყოველნი, შესხდეს თავისა დარებად,
ჰქონდეს შვიდნივე მნათობნი მის მზისა დასადარებად,
არ მიიხვდომის სიტურფე, არს მათგან მიუმხვდარებად,
ადრე მივიდეს მეფისა სახლად საყოფად, არებად.
1823 – 1534
შევიდეს, ნახეს თინათინ, მჭვრეტთა მიმცემი ჭირის,;
სკიპტროსან-გვირგვინოსანსა შვენოდა ცმა პორფირისა;
მისრულთა პირსა შეადგა ელვა მისისა პირისა;
შევიდა მეფე ინდოთა, იგი მზე, მსგავსი გმირისა.
1824 – 1535
ტარიელ და ცოლმან მისმან ქალსა მდაბლად უსალამეს,
მოეგებნეს, აკოცეს და საუბარი დააამეს,
იგი სახლი გაანათლეს, არ ნათელი შეაღამეს,
ბროლ-ბალახში გააღაწვეს და გიშერი აწამწამეს.
1825 – 1536
თინათინ ზედა აწვივნა ტახტსა მეფეთა ზეთასა,
ტარიელ უთხრა: «შენ დაჯე, სწადიან ბრჭესა ბრჭეთასა,
დღეს ტახტი შენი შენ გმართებს მეტად ყოველთა დღეთასა,
მე ლომი ლომთა დაგისვა გვერდსა შენ, მზესა მზეთასა».
1826 – 1537
ორთავე ხელი მოჰკიდეს და დასვეს ტახტსა თავისსა,
გვერდსა დაუსვეს ავთანდილ, სურვილსა მოეკლა ვისსა;
უნახავსა და ნახულსა სჯობს ყოვლსა სანახავისსა,
ნუ ეჭვ მიჯნურთა მათებრთა ნუცა თუ რამინს და ვისსა.
1829 – 1538
მართ მეფემან სპათა ბრძანა ავთანდილის თაყვანება:
«ესეაო მეფე თქვენი, ასრე იქმნა ღმრთისა ნება,
დღეს ამას აქვს ტახტი ჩემი, მე – სიბერე ვითა სნება,
ჩემად სწორად მსახურებდით, დაიჭირეთ ჩემი მცნება!»
1830 – 1539
ლაშქარნი და დიდებულნი დადრკეს, მდაბლად ეთაყვანნეს,
მოახსენეს: «მიწად ვექმნნეთ, ვინცა მიწად მიგვიყვანნეს,
მორჩილქმნილნი დაგვადიდნეს, ურჩნი მკვდართა დაგვაგვანნეს,
მტერთა მკლავნი შეაძუნტნეს, გულნი ჩვენნი აგულვანნეს».
1816 – 1540
მეფე ყელსა ეხვეოდა მას ლომსა და ვითა გმირსა,
ახლოს უზის, ეუბნების, აკოცებს და უჭვრეტს პირსა;
იგი მზე და ხელმწიფობა ასრე მიხვდა, ვითა ღირსა.
მაშინ ლხინი ამო არის, რა გარდიხდის კაცი ჭირსა.
1828 – 1541
«აწ, შვილო, ღმერთმან თქვენ მოგცეს ათას წელ დღეთა გრძელობა,
სვესვიანობა, დიდობა, კვლა ჭირთა გარდუხდელობა!
ცამცა ნუ შეგცვლის, მოგხვდების თვით მისებრ შეუცვლელობა!
თქვენით ხელითა მეღირსოს მიწათა შემომყრელობა!»
1873 – 1542
მათ სამთავე ხელმწიფეთა ერთმანერთი არა სძულდეს,
ერთმანერთსა ნახვიდიან, საწადელნი გაუსრულდეს,
ბრძანებისა შემცილენი მათთა ხრმალთა და-ვე-წყლულდეს,
მოიმატნეს სამეფონი, გახელმწიფდეს, გამორჭმულდეს.
1976 – 1543
ყოვლთა სწორად წყალობასა ვითა თოვლსა მოათოვდეს,
ობოლ-ქვრივნი დაამდიდრნეს და გლახაკნი არ ითხოვდეს,
ავთა მქმნელნი დააშინნეს, კრავნი ცხვართა ვერა სწოვდეს,
შიგან მათთა საბრძანისთა თხა და მგელი ერთგან სძოვდეს.
<<options>>
<<option chkUseYourSearch>> 'დეტალური ძიებით' სარგებლობა //([[პარამეტრები|ძიების პარამეტრები]]) ([[დახმარება|დახმარება ძიებაში]])//
/***
|Name:|CloseOnCancelPlugin|
***/
//{{{
merge(config.commands.cancelTiddler,{
handler_mptw_orig_closeUnsaved: config.commands.cancelTiddler.handler,
handler: function(event,src,title) {
this.handler_mptw_orig_closeUnsaved(event,src,title);
if (!story.isDirty(title) && !store.tiddlerExists(title) && !store.isShadowTiddler(title))
story.closeTiddler(title,true);
return false;
}
});
//}}}
Name: აქვამარინი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #B5D1DF
PrimaryLight: #618FA9
PrimaryMid: #1a3844
PrimaryDark: #000
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #f8f8f8
TertiaryLight: #bbb
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #888
Error: #f88
<!--{{{-->
<div class='toolbar' macro='toolbar [[ToolbarCommands::EditToolbar]]'></div>
<div class='title' macro='view title'></div>
<div class='editor' macro='edit title'></div>
<div macro='annotations'></div>
<div class='editor' macro='edit text'></div>
<div class='editor' macro='edit tags'></div><div class='editorFooter'><span macro='message views.editor.tagPrompt'></span><span macro='tagChooser excludeLists'></span></div>
<!--}}}-->
/***
|Name:|ExtentTagButtonPlugin|
***/
//{{{
window.onClickTag_mptw_orig = window.onClickTag;
window.onClickTag = function(e) {
window.onClickTag_mptw_orig.apply(this,arguments);
var tag = this.getAttribute("tag");
var title = this.getAttribute("tiddler");
// Thanks Saq, you're a genius :)
return false;
}
//}}}
მუშაობის დაწყებამდე, პირველ ყოვლისა, უნდა შეცვალოთ:
* [[SiteTitle]] და [[SiteSubtitle]]: საიტის სათაური და ქვესათაური საიტის თავსართში (შენახვის შემდეგ ისინი ბრაუზერის სათაურის ზოლზეც გამოჩნდება)
* [[MainMenu]]: ძირითადი მენიუ (ჩვეულებრივ, მარცხნივ ან სათაურის ქვეშ)
* [[DefaultTiddlers]]: ნაგულისხმები ჩანაწერები, რომლებიც ბრაუზერის გახსნისას აისახებიან
ასევე, უნდა მიუთითოთ თქვენი სახელი ცვლილებებზე ხელმოსაწერად: <<option txtUserName>>
შექმენით აგრეთვე [[თავფურცელი]].
/***
|Name:|HideWhenPlugin|
***/
//{{{
window.hideWhenLastTest = false;
window.removeElementWhen = function(test,place) {
window.hideWhenLastTest = test;
if (test) {
jQuery(place).empty()
place.parentNode.removeChild(place);
}
};
merge(config.macros,{
hideWhen: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( eval(paramString), place );
}},
showWhen: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !eval(paramString), place );
}},
hideWhenTagged: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( tiddler.tags.containsAll(params), place );
}},
showWhenTagged: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !tiddler.tags.containsAll(params), place );
}},
hideWhenTaggedAny: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( tiddler.tags.containsAny(params), place );
}},
showWhenTaggedAny: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !tiddler.tags.containsAny(params), place );
}},
hideWhenTaggedAll: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( tiddler.tags.containsAll(params), place );
}},
showWhenTaggedAll: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !tiddler.tags.containsAll(params), place );
}},
hideWhenExists: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( store.tiddlerExists(params[0]) || store.isShadowTiddler(params[0]), place );
}},
showWhenExists: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !(store.tiddlerExists(params[0]) || store.isShadowTiddler(params[0])), place );
}},
hideWhenTitleIs: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( tiddler.title == params[0], place );
}},
showWhenTitleIs: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( tiddler.title != params[0], place );
}},
'else': { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !window.hideWhenLastTest, place );
}}
});
//}}}
/***
|Name:|InstantTimestampPlugin|
***/
//{{{
config.InstantTimestamp = {
// adjust to suit
timeFormat: 'DD/0MM/YY 0hh:0mm',
dateFormat: 'DD/0MM/YY',
translations: [
[/^!ts?$/img, "'!!{{ts{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.timeFormat)+'}}}'"],
[/^!ds?$/img, "'!!{{ds{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.dateFormat)+'}}}'"],
// thanks Adapted Cat
[/\{ts?\}(?!\}\})/ig,"'{{ts{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.timeFormat)+'}}}'"],
[/\{ds?\}(?!\}\})/ig,"'{{ds{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.dateFormat)+'}}}'"]
],
excludeTags: [
"noAutoCorrect",
"noTimestamp",
"html",
"CSS",
"css",
"systemConfig",
"systemConfigDisabled",
"zsystemConfig",
"Plugins",
"Plugin",
"plugins",
"plugin",
"javascript",
"code",
"systemTheme",
"systemPalette"
],
excludeTiddlers: [
"StyleSheet",
"StyleSheetLayout",
"StyleSheetColors",
"StyleSheetPrint"
// more?
]
};
TiddlyWiki.prototype.saveTiddler_mptw_instanttimestamp = TiddlyWiki.prototype.saveTiddler;
TiddlyWiki.prototype.saveTiddler = function(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created) {
tags = tags ? tags : []; // just in case tags is null
tags = (typeof(tags) == "string") ? tags.readBracketedList() : tags;
var conf = config.InstantTimestamp;
if ( !tags.containsAny(conf.excludeTags) && !conf.excludeTiddlers.contains(newTitle) ) {
var now = new Date();
var trans = conf.translations;
for (var i=0;i<trans.length;i++) {
newBody = newBody.replace(trans[i][0], eval(trans[i][1]));
}
}
// TODO: use apply() instead of naming all args?
return this.saveTiddler_mptw_instanttimestamp(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created);
}
// you can override these in StyleSheet
setStylesheet(".ts,.ds { font-style:italic; }","instantTimestampStyles");
//}}}
/***
|Name:|LessBackupsPlugin|
***/
//{{{
var MINS = 60 * 1000;
var HOURS = 60 * MINS;
var DAYS = 24 * HOURS;
if (!config.lessBackups) {
config.lessBackups = {
// comment out the ones you don't want or set config.lessBackups.modes in your 'tweaks' plugin
modes: [
["YYYY", 365*DAYS], // one per year for ever
["MMM", 31*DAYS], // one per month
["ddd", 7*DAYS], // one per weekday
//["d0DD", 1*DAYS], // one per day of month
["h0hh", 24*HOURS], // one per hour
["m0mm", 1*HOURS], // one per minute
["s0ss", 1*MINS], // one per second
["latest",0] // always keep last version. (leave this).
]
};
}
window.getSpecialBackupPath = function(backupPath) {
var now = new Date();
var modes = config.lessBackups.modes;
for (var i=0;i<modes.length;i++) {
// the filename we will try
var specialBackupPath = backupPath.replace(/(\.)([0-9]+\.[0-9]+)(\.html)$/,
'$1'+now.formatString(modes[i][0]).toLowerCase()+'$3')
// open the file
try {
if (config.browser.isIE) {
var fsobject = new ActiveXObject("Scripting.FileSystemObject")
var fileExists = fsobject.FileExists(specialBackupPath);
if (fileExists) {
var fileObject = fsobject.GetFile(specialBackupPath);
var modDate = new Date(fileObject.DateLastModified).valueOf();
}
}
else {
netscape.security.PrivilegeManager.enablePrivilege("UniversalXPConnect");
var file = Components.classes["@mozilla.org/file/local;1"].createInstance(Components.interfaces.nsILocalFile);
file.initWithPath(specialBackupPath);
var fileExists = file.exists();
if (fileExists) {
var modDate = file.lastModifiedTime;
}
}
}
catch(e) {
// give up
return backupPath;
}
// expiry is used to tell if it's an 'old' one. Eg, if the month is June and there is a
// June file on disk that's more than an month old then it must be stale so overwrite
// note that "latest" should be always written because the expiration period is zero (see above)
var expiry = new Date(modDate + modes[i][1]);
if (!fileExists || now > expiry)
return specialBackupPath;
}
}
// hijack the core function
window.getBackupPath_mptw_orig = window.getBackupPath;
window.getBackupPath = function(localPath) {
return getSpecialBackupPath(getBackupPath_mptw_orig(localPath));
}
//}}}
[[შინ|თავფურცელი]]||[[დახმარება|დახმარება ძიებაში]]||<<fontSize შრიფტი: >>||<<search>>
<!--{{{-->
<link rel='alternate' type='application/rss+xml' title='RSS' href='index.xml' />
<!--}}}-->
Name: შავი
Background: #000
Foreground: #fff
PrimaryPale: #333
PrimaryLight: #555
PrimaryMid: #888
PrimaryDark: #aaa
SecondaryPale: #111
SecondaryLight: #222
SecondaryMid: #555
SecondaryDark: #888
TertiaryPale: #222
TertiaryLight: #666
TertiaryMid: #888
TertiaryDark: #aaa
Error: #300
Name: ლურჯი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #cdf
PrimaryLight: #57c
PrimaryMid: #114
PrimaryDark: #012
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88
//{{{
// Pretty sure this is incomplete and experimental
// TODO: Fix it or remove it.
(function($){
merge(config.macros,{
mptwCollapse: {
handler: function(place,macroName,params) {
createTiddlyButton(place, params[0] == '+' ? '\u25AD' : '\u25AC', 'collapse/uncollapse', function(){
$(story.findContainingTiddler(place)).toggleClass('collapsed');
});
}
}
});
/* this doesn't work unless you have a modified ViewTempate */
config.shadowTiddlers["MptwCollapsePluginStyles"] = ""
+".collapsed .uncollapsedView { display:none; }"
+".collapsedView { display:none; }"
+".collapsed .collapsedView { display:block; }"
+".tiddler.collapsed { padding-bottom:1em; }"
+".tiddler.collapsed .title { font-size:100%; }"
;
store.addNotification("MptwCollapsePluginStyles",refreshStyles);
})(jQuery);
//}}}
.collapsed .uncollapsedView { display:none; }.collapsedView { display:none; }.collapsed .collapsedView { display:block; }.tiddler.collapsed { padding-bottom:1em; }.tiddler.collapsed .title { font-size:100%; }
/***
|Name:|MptwConfigPlugin|
***/
//{{{
var originalReadOnly = readOnly;
var originalShowBackstage = showBackstage;
config.options.chkHttpReadOnly = false; // means web visitors can experiment with your site by clicking edit
readOnly = false; // needed because the above doesn't work any more post 2.1 (??)
showBackstage = true; // show backstage for same reason
config.options.chkInsertTabs = true; // tab inserts a tab when editing a tiddler
config.views.wikified.defaultText = ""; // don't need message when a tiddler doesn't exist
config.views.editor.defaultText = ""; // don't need message when creating a new tiddler
config.options.chkSaveBackups = true; // do save backups
config.options.txtBackupFolder = 'marqafi'; // put backups in a backups folder
config.options.chkAutoSave = (window.location.protocol == "file:"); // do autosave if we're in local file
config.mptwVersion = "2.5.3";
config.macros.mptwVersion={handler:function(place){wikify(config.mptwVersion,place);}};
if (config.options.txtTheme == '')
config.options.txtTheme = 'MptwTheme';
// add to default GettingStarted
config.shadowTiddlers.GettingStarted += "\n\nშექმენით აგრეთვე [[თავფურცელი]].";
// add select theme and palette controls in default OptionsPanel
config.shadowTiddlers.OptionsPanel = config.shadowTiddlers.OptionsPanel.replace(/(\n\-\-\-\-\n© 2012, გია შერვაშიძე)/, "{{select{<<selectTheme>>\n<<selectPalette>>}}}$1");
// these are used by ViewTemplate
config.mptwDateFormat = 'DD/MM/YY';
config.mptwJournalFormat = 'Journal DD/MM/YY';
//}}}
Name: მწვანე
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #9b9
PrimaryLight: #385
PrimaryMid: #031
PrimaryDark: #020
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88
Name: წითელი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #eaa
PrimaryLight: #c55
PrimaryMid: #711
PrimaryDark: #500
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88
Name: თალხი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #aaa
PrimaryLight: #777
PrimaryMid: #111
PrimaryDark: #000
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88
Name: აქვამარინი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #B5D1DF
PrimaryLight: #618FA9
PrimaryMid: #1a3844
PrimaryDark: #000
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #f8f8f8
TertiaryLight: #bbb
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #888
Error: #f88
|Name|MptwTheme|
|Description|Mptw Theme including custom PageLayout|
|PageTemplate|##PageTemplate|
|ViewTemplate|##ViewTemplate|
|EditTemplate|##EditTemplate|
|StyleSheet|##StyleSheet|
http://mptw.tiddlyspot.com/#MptwTheme ($Rev: 1829 $)
!PageTemplate
<!--{{{-->
<div class='header' macro='gradient vert [[ColorPalette::PrimaryLight]] [[ColorPalette::PrimaryMid]]'>
<div class='headerShadow'>
<span class='siteTitle' refresh='content' tiddler='SiteTitle'></span>
<span class='siteSubtitle' refresh='content' tiddler='SiteSubtitle'></span>
</div>
<div class='headerForeground'>
<span class='siteTitle' refresh='content' tiddler='SiteTitle'></span>
<span class='siteSubtitle' refresh='content' tiddler='SiteSubtitle'></span>
</div>
</div>
<!-- horizontal MainMenu -->
<div id='topMenu' refresh='content' tiddler='MainMenu'></div>
<!-- original MainMenu menu -->
<!-- <div id='mainMenu' refresh='content' tiddler='MainMenu'></div> -->
<div id='sidebar'>
<div id='sidebarOptions' refresh='content' tiddler='SideBarOptions'></div>
<div id='sidebarTabs' refresh='content' force='true' tiddler='SideBarTabs'></div>
</div>
<div id='tiddlersBar' refresh='none' ondblclick='config.macros.tiddlersBar.onTiddlersBarAction(event)'></div>
<div id='displayArea'>
<div id='messageArea'></div>
<div id='tiddlerDisplay'></div>
</div>
<!--}}}-->
!ViewTemplate
<!--{{{-->
<div class="uncollapsedView">
[[MptwTheme##ViewTemplateToolbar]]
<div class='titleContainer'>
<span class='title' macro='view title'></span>
<span macro="miniTag"></span>
</div>
<div class='subtitle'>
</div>
<div macro="showWhen tiddler.tags.containsAny(['css','html','pre','systemConfig']) && !tiddler.text.match('{{'+'{')">
<div class='viewer'><pre macro='view text'></pre></div>
</div>
<div macro="else">
<div class='viewer' macro='view text wikified'></div>
</div>
<div class="tagglyTagging" macro="tagglyTagging"></div>
</div>
<div class="collapsedView">
<span class='toolbar'>
<span macro='toolbar closeTiddler'></span>
<span macro='mptwCollapse +'></span>
</span>
<span class='title' macro='view title'></span>
</div>
<!--}}}-->
!ViewTemplateToolbar
<!--{{{-->
<div class='toolbar'>
<span style="padding:1em;"></span>
<span macro='toolbar +closeTiddler'></span>
<!--span macro='mptwCollapse -'></span-->
</div>
<!--}}}-->
!EditTemplate
<!--{{{-->
<div class="toolbar" macro="toolbar +saveTiddler saveCloseTiddler closeOthers -cancelTiddler cancelCloseTiddler deleteTiddler"></div>
<div class="title" macro="view title"></div>
<div class="editLabel">სათაური</div><div class="editor" macro="edit title"></div>
<div macro='annotations'></div>
<div class="editLabel">ტექსტი</div><div class="editor" macro="edit text"></div>
<div class="editLabel">ჭდეები</div><div class="editor" macro="edit tags"></div>
<div class="editorFooter"><span macro="message views.editor.tagPrompt"></span><span macro="tagChooser"></span></div>
<!--}}}-->
!StyleSheet
/*{{{*/
/* a contrasting background so I can see where one tiddler ends and the other begins */
body {
background: [[ColorPalette::TertiaryLight]];
}
/* sexy colours and font for the header */
.headerForeground {
color: [[ColorPalette::PrimaryPale]];
}
.headerShadow, .headerShadow a {
color: [[ColorPalette::PrimaryMid]];
}
/* separate the top menu parts */
.headerForeground, .headerShadow {
padding: 1em 1em 0;
}
.headerForeground, .headerShadow {
font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;
font-weight:bold;
}
.headerForeground .siteSubtitle {
color: [[ColorPalette::PrimaryLight]];
}
.headerShadow .siteSubtitle {
color: [[ColorPalette::PrimaryMid]];
}
/* make shadow go and down right instead of up and left */
.headerShadow {
left: 1px;
top: 1px;
}
/* prefer monospace for editing */
.editor textarea, .editor input {
font-family: 'Consolas', monospace;
background-color:[[ColorPalette::TertiaryPale]];
}
/* sexy tiddler titles */
.title {
font-size: 250%;
color: [[ColorPalette::PrimaryLight]];
font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;
}
/* more subtle tiddler subtitle */
.subtitle {
padding:0px;
margin:0px;
padding-left:1em;
font-size: 90%;
color: [[ColorPalette::TertiaryMid]];
}
.subtitle .tiddlyLink {
color: [[ColorPalette::TertiaryMid]];
}
/* a little bit of extra whitespace */
.viewer {
padding-bottom:3px;
}
/* don't want any background color for headings */
h1,h2,h3,h4,h5,h6 {
background-color: transparent;
color: [[ColorPalette::Foreground]];
}
/* give tiddlers 3d style border and explicit background */
.tiddler {
background: [[ColorPalette::Background]];
border-right: 2px [[ColorPalette::TertiaryMid]] solid;
border-bottom: 2px [[ColorPalette::TertiaryMid]] solid;
margin-bottom: 1em;
padding:1em 2em 2em 1.5em;
}
/* make options slider look nicer */
#sidebarOptions .sliderPanel {
border:solid 1px [[ColorPalette::PrimaryLight]];
}
/* the borders look wrong with the body background */
#sidebar .button {
border-style: none;
}
/* this means you can put line breaks in SidebarOptions for readability */
#sidebarOptions br {
display:none;
}
/* undo the above in OptionsPanel */
#sidebarOptions .sliderPanel br {
display:inline;
}
/* horizontal main menu stuff */
#displayArea {
margin: 1em 15.7em 0em 1em; /* use the freed up space */
}
#topMenu br {
display: none;
}
#topMenu {
background: [[ColorPalette::PrimaryMid]];
color:[[ColorPalette::PrimaryPale]];
}
#topMenu {
padding:2px;
}
#topMenu .button, #topMenu .tiddlyLink, #topMenu a {
margin-left: 0.5em;
margin-right: 0.5em;
padding-left: 3px;
padding-right: 3px;
color: [[ColorPalette::PrimaryPale]];
font-size: 115%;
}
#topMenu .button:hover, #topMenu .tiddlyLink:hover {
background: [[ColorPalette::PrimaryDark]];
}
/* make 2.2 act like 2.1 with the invisible buttons */
.toolbar {
visibility:hidden;
}
.selected .toolbar {
visibility:visible;
}
/* experimental. this is a little borked in IE7 with the button
* borders but worth it I think for the extra screen realestate */
.toolbar { float:right; }
/* fix for TaggerPlugin. from sb56637. improved by FND */
.popup li .tagger a {
display:inline;
}
/* makes theme selector look a little better */
#sidebarOptions .sliderPanel .select .button {
padding:0.5em;
display:block;
}
#sidebarOptions .sliderPanel .select br {
display:none;
}
/* make it print a little cleaner */
@media print {
#topMenu {
display: none ! important;
}
/* not sure if we need all the importants */
.tiddler {
border-style: none ! important;
margin:0px ! important;
padding:0px ! important;
padding-bottom:2em ! important;
}
.tagglyTagging .button, .tagglyTagging .hidebutton {
display: none ! important;
}
.headerShadow {
visibility: hidden ! important;
}
.tagglyTagged .quickopentag, .tagged .quickopentag {
border-style: none ! important;
}
.quickopentag a.button, .miniTag {
display: none ! important;
}
}
/* get user styles specified in StyleSheet */
[[StyleSheet]]
/*}}}*/
/***
|Description:|A place to put your config tweaks so they aren't overwritten when you upgrade MPTW|
See http://www.tiddlywiki.org/wiki/Configuration_Options for other options you can set. In some cases where there are clashes with other plugins it might help to rename this to zzMptwUserConfigPlugin so it gets executed last.
***/
//{{{
// example: set your preferred date format
//config.mptwDateFormat = 'MM/0DD/YY';
//config.mptwJournalFormat = 'Journal MM/0DD/YY';
// example: set the theme you want to start with
//config.options.txtTheme = 'MptwRoundTheme';
// example: switch off autosave, switch on backups and set a backup folder
//config.options.chkSaveBackups = true;
//config.options.chkAutoSave = false;
//config.options.txtBackupFolder = 'backups';
// uncomment to disable 'new means new' functionality for the new journal macro
//config.newMeansNewForJournalsToo = false;
//}}}
/***
|Name:|NewHerePlugin|
***/
//{{{
merge(config.macros, {
newHere: {
handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
wikify("<<newTiddler "+paramString+" tag:[["+tiddler.title+"]]>>",place,null,tiddler);
}
},
newJournalHere: {
handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
wikify("<<newJournal "+paramString+" tag:[["+tiddler.title+"]]>>",place,null,tiddler);
}
}
});
//}}}
/***
|Name:|NewMeansNewPlugin|
***/
//{{{
// change this or set config.newMeansNewForJournalsToo it in MptwUuserConfigPlugin
if (config.newMeansNewForJournalsToo == undefined) config.newMeansNewForJournalsToo = true;
String.prototype.getNextFreeName = function() {
numberRegExp = / \(([0-9]+)\)$/;
var match = numberRegExp.exec(this);
if (match) {
var num = parseInt(match[1]) + 1;
return this.replace(numberRegExp," ("+num+")");
}
else {
return this + " (1)";
}
}
config.macros.newTiddler.checkForUnsaved = function(newName) {
var r = false;
story.forEachTiddler(function(title,element) {
if (title == newName)
r = true;
});
return r;
}
config.macros.newTiddler.getName = function(newName) {
while (store.getTiddler(newName) || config.macros.newTiddler.checkForUnsaved(newName))
newName = newName.getNextFreeName();
return newName;
}
config.macros.newTiddler.onClickNewTiddler = function()
{
var title = this.getAttribute("newTitle");
if(this.getAttribute("isJournal") == "true") {
title = new Date().formatString(title.trim());
}
// ---- these three lines should be the only difference between this and the core onClickNewTiddler
if (config.newMeansNewForJournalsToo || this.getAttribute("isJournal") != "true")
title = config.macros.newTiddler.getName(title);
var params = this.getAttribute("params");
var tags = params ? params.split("|") : [];
var focus = this.getAttribute("newFocus");
var template = this.getAttribute("newTemplate");
var customFields = this.getAttribute("customFields");
if(!customFields && !store.isShadowTiddler(title))
customFields = String.encodeHashMap(config.defaultCustomFields);
story.displayTiddler(null,title,template,false,null,null);
var tiddlerElem = story.getTiddler(title);
if(customFields)
story.addCustomFields(tiddlerElem,customFields);
var text = this.getAttribute("newText");
if(typeof text == "string")
story.getTiddlerField(title,"text").value = text.format([title]);
for(var t=0;t<tags.length;t++)
story.setTiddlerTag(title,tags[t],+1);
story.focusTiddler(title,focus);
return false;
};
//}}}
----
© 2012, გია შერვაშიძე
/***
|Name:|PrettyDatesPlugin|
***/
//{{{
Date.prototype.prettyDate = function() {
var diff = (((new Date()).getTime() - this.getTime()) / 1000);
var day_diff = Math.floor(diff / 86400);
if (isNaN(day_diff)) return "";
else if (diff < 0) return "მომავალში";
else if (diff < 60) return "ახლახანს";
else if (diff < 120) return "1 წუთის წინ";
else if (diff < 3600) return Math.floor(diff/60) + " წუთის წინ";
else if (diff < 7200) return "1 საათის წინ";
else if (diff < 86400) return Math.floor(diff/3600) + " საათის წინ";
else if (day_diff == 1) return "გუშინ";
else if (day_diff < 7) return day_diff + " დღის წინ";
else if (day_diff < 14) return "კვირის წინ";
else if (day_diff < 31) return Math.ceil(day_diff/7) + " კვირის წინ";
else if (day_diff < 62) return "წინა თვეს";
else if (day_diff < 365) return "დაახლოებით " + Math.ceil(day_diff/31) + " თვის წინ";
else if (day_diff < 730) return "შარშან";
else return Math.ceil(day_diff/365) + " წლის წინ";
}
Date.prototype.formatString_orig_mptw = Date.prototype.formatString;
Date.prototype.formatString = function(template) {
return this.formatString_orig_mptw(template).replace(/pppp/,this.prettyDate());
}
// for MPTW. otherwise edit your ViewTemplate as required.
// config.mptwDateFormat = 'pppp (DD/MM/YY)';
config.mptwDateFormat = 'pppp';
//}}}
/***
|Name:|QuickOpenTagPlugin|
***/
//{{{
config.quickOpenTag = {
dropdownChar: (document.all ? "\u25bc" : "\u25be"), // the little one doesn't work in IE?
createTagButton: function(place,tag,excludeTiddler) {
// little hack so we can do this: <<tag PrettyTagName|RealTagName>>
var splitTag = tag.split("|");
var pretty = tag;
if (splitTag.length == 2) {
tag = splitTag[1];
pretty = splitTag[0];
}
var sp = createTiddlyElement(place,"span",null,"quickopentag");
createTiddlyText(createTiddlyLink(sp,tag,false),pretty);
var theTag = createTiddlyButton(sp,config.quickOpenTag.dropdownChar,
config.views.wikified.tag.tooltip.format([tag]),onClickTag);
theTag.setAttribute("tag",tag);
if (excludeTiddler)
theTag.setAttribute("tiddler",excludeTiddler);
return(theTag);
},
miniTagHandler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var tagged = store.getTaggedTiddlers(tiddler.title);
if (tagged.length > 0) {
var theTag = createTiddlyButton(place,config.quickOpenTag.dropdownChar,
config.views.wikified.tag.tooltip.format([tiddler.title]),onClickTag);
theTag.setAttribute("tag",tiddler.title);
theTag.className = "miniTag";
}
},
allTagsHandler: function(place,macroName,params) {
var tags = store.getTags(params[0]);
var filter = params[1]; // new feature
var ul = createTiddlyElement(place,"ul");
if(tags.length == 0)
createTiddlyElement(ul,"li",null,"listTitle",this.noTags);
for(var t=0; t<tags.length; t++) {
var title = tags[t][0];
if (!filter || (title.match(new RegExp('^'+filter)))) {
var info = getTiddlyLinkInfo(title);
var theListItem =createTiddlyElement(ul,"li");
var theLink = createTiddlyLink(theListItem,tags[t][0],true);
var theCount = " (" + tags[t][1] + ")";
theLink.appendChild(document.createTextNode(theCount));
var theDropDownBtn = createTiddlyButton(theListItem," " +
config.quickOpenTag.dropdownChar,this.tooltip.format([tags[t][0]]),onClickTag);
theDropDownBtn.setAttribute("tag",tags[t][0]);
}
}
},
// todo fix these up a bit
styles: [
"/*{{{*/",
"/* created by QuickOpenTagPlugin */",
".tagglyTagged .quickopentag, .tagged .quickopentag ",
" { margin-right:1.2em; border:1px solid #eee; padding:2px; padding-right:0px; padding-left:1px; }",
".quickopentag .tiddlyLink { padding:2px; padding-left:3px; }",
".quickopentag a.button { padding:1px; padding-left:2px; padding-right:2px;}",
"/* extra specificity to make it work right */",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.button, ",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.tiddyLink, ",
"#mainMenu .quickopentag a.tiddyLink, ",
"#mainMenu .quickopentag a.tiddyLink ",
" { border:0px solid black; }",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.button, ",
"#mainMenu .quickopentag a.button ",
" { margin-left:0px; padding-left:2px; }",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.tiddlyLink, ",
"#mainMenu .quickopentag a.tiddlyLink ",
" { margin-right:0px; padding-right:0px; padding-left:0px; margin-left:0px; }",
"a.miniTag {font-size:150%;} ",
"#mainMenu .quickopentag a.button ",
" /* looks better in right justified main menus */",
" { margin-left:0px; padding-left:2px; margin-right:0px; padding-right:0px; }",
"#topMenu .quickopentag { padding:0px; margin:0px; border:0px; }",
"#topMenu .quickopentag .tiddlyLink { padding-right:1px; margin-right:0px; }",
"#topMenu .quickopentag .button { padding-left:1px; margin-left:0px; border:0px; }",
"/*}}}*/",
""].join("\n"),
init: function() {
// we fully replace these builtins. can't hijack them easily
window.createTagButton = this.createTagButton;
config.macros.allTags.handler = this.allTagsHandler;
config.macros.miniTag = { handler: this.miniTagHandler };
config.shadowTiddlers["QuickOpenTagStyles"] = this.styles;
store.addNotification("QuickOpenTagStyles",refreshStyles);
}
}
config.quickOpenTag.init();
//}}}
/***
|Name:|RenameTagsPlugin|
***/
//{{{
config.renameTags = {
prompts: {
rename: "ჭდის გადარქმევა: '%0' - '%1' სულ %2 tidder%3?",
remove: "ჭდის ამოღება: '%0' სულ %1 tidder%2?"
},
removeTag: function(tag,tiddlers) {
store.suspendNotifications();
for (var i=0;i<tiddlers.length;i++) {
store.setTiddlerTag(tiddlers[i].title,false,tag);
}
store.resumeNotifications();
store.notifyAll();
},
renameTag: function(oldTag,newTag,tiddlers) {
store.suspendNotifications();
for (var i=0;i<tiddlers.length;i++) {
store.setTiddlerTag(tiddlers[i].title,false,oldTag); // remove old
store.setTiddlerTag(tiddlers[i].title,true,newTag); // add new
}
store.resumeNotifications();
store.notifyAll();
},
storeMethods: {
saveTiddler_orig_renameTags: TiddlyWiki.prototype.saveTiddler,
saveTiddler: function(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created,creator) {
if (title != newTitle) {
var tagged = this.getTaggedTiddlers(title);
if (tagged.length > 0) {
// then we are renaming a tag
if (confirm(config.renameTags.prompts.rename.format([title,newTitle,tagged.length,tagged.length>1?"s":""])))
config.renameTags.renameTag(title,newTitle,tagged);
if (!this.tiddlerExists(title) && newBody == "")
// dont create unwanted tiddler
return null;
}
}
return this.saveTiddler_orig_renameTags(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created,creator);
},
removeTiddler_orig_renameTags: TiddlyWiki.prototype.removeTiddler,
removeTiddler: function(title) {
var tagged = this.getTaggedTiddlers(title);
if (tagged.length > 0)
if (confirm(config.renameTags.prompts.remove.format([title,tagged.length,tagged.length>1?"s":""])))
config.renameTags.removeTag(title,tagged);
return this.removeTiddler_orig_renameTags(title);
}
},
init: function() {
merge(TiddlyWiki.prototype,this.storeMethods);
}
}
config.renameTags.init();
//}}}
/***
|Name:|SaveCloseTiddlerPlugin|
***/
//{{{
merge(config.commands,{
saveCloseTiddler: {
text: 'მზადაა/დახურვა',
tooltip: 'ჩანაწერის ცვლილებების შენახვა და დახურვა',
handler: function(ev,src,title) {
var closeTitle = title;
var newTitle = story.saveTiddler(title,ev.shiftKey);
if (newTitle)
closeTitle = newTitle;
return config.commands.closeTiddler.handler(ev,src,closeTitle);
}
},
cancelCloseTiddler: {
text: 'გაუქმება/დახურვა',
tooltip: 'ჩანაწერის ცვლილებების გაუქმება და დახურვა',
handler: function(ev,src,title) {
// the same as closeTiddler now actually
return config.commands.closeTiddler.handler(ev,src,title);
}
}
});
//}}}
/***
|Name:|SelectThemePlugin|
***/
//{{{
config.macros.selectTheme = {
label: {
selectTheme:"თემის შერჩევა",
selectPalette:"პალიტრის შერჩევა"
},
prompt: {
selectTheme:"მიმდინარე თემის შერჩევა",
selectPalette:"მიმდინარე პალიტრის შერჩევა"
},
tags: {
selectTheme:'systemTheme',
selectPalette:'systemPalette'
}
};
config.macros.selectTheme.handler = function(place,macroName)
{
var btn = createTiddlyButton(place,this.label[macroName],this.prompt[macroName],this.onClick);
// want to handle palettes and themes with same code. use mode attribute to distinguish
btn.setAttribute('mode',macroName);
};
config.macros.selectTheme.onClick = function(ev)
{
var e = ev ? ev : window.event;
var popup = Popup.create(this);
var mode = this.getAttribute('mode');
var tiddlers = store.getTaggedTiddlers(config.macros.selectTheme.tags[mode]);
// for default
if (mode == "selectPalette") {
var btn = createTiddlyButton(createTiddlyElement(popup,'li'),"(ნაგულისხმები)","ნაგულისხმები პალიტრა",config.macros.selectTheme.onClickTheme);
btn.setAttribute('theme',"(default)");
btn.setAttribute('mode',mode);
}
for(var i=0; i<tiddlers.length; i++) {
var t = tiddlers[i].title;
var name = store.getTiddlerSlice(t,'Name');
var desc = store.getTiddlerSlice(t,'Description');
var btn = createTiddlyButton(createTiddlyElement(popup,'li'), name?name:t, desc?desc:config.macros.selectTheme.label['mode'], config.macros.selectTheme.onClickTheme);
btn.setAttribute('theme',t);
btn.setAttribute('mode',mode);
}
Popup.show();
return stopEvent(e);
};
config.macros.selectTheme.onClickTheme = function(ev)
{
var mode = this.getAttribute('mode');
var theme = this.getAttribute('theme');
if (mode == 'selectTheme')
story.switchTheme(theme);
else // selectPalette
config.macros.selectTheme.updatePalette(theme);
return false;
};
config.macros.selectTheme.updatePalette = function(title)
{
if (title != "") {
store.deleteTiddler("ColorPalette");
if (title != "(default)")
store.saveTiddler("ColorPalette","ColorPalette",store.getTiddlerText(title),
config.options.txtUserName,undefined,"");
refreshAll();
if(config.options.chkAutoSave)
saveChanges(true);
}
};
config.macros.applyTheme = {
label: "ჩართვა",
prompt: "ამ თემის ან პალიტრის ჩართვა" // i'm lazy
};
config.macros.applyTheme.handler = function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var useTiddler = params[0] ? params[0] : tiddler.title;
var btn = createTiddlyButton(place,this.label,this.prompt,config.macros.selectTheme.onClickTheme);
btn.setAttribute('theme',useTiddler);
btn.setAttribute('mode',macroName=="applyTheme"?"selectTheme":"selectPalette"); // a bit untidy here
}
config.macros.selectPalette = config.macros.selectTheme;
config.macros.applyPalette = config.macros.applyTheme;
config.macros.refreshAll = { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
createTiddlyButton(place,"refresh","refresh layout and styles",function() { refreshAll(); });
}};
//}}}
[img[.\images\h-dip.jpg]]
[img[.\images\logo-dip.jpg]]
<html>
<a href="index.html" title="მენიუ - სხვა ვერსიები">
<img src="images/menu.jpg" width="155" alt="მენიუ - სხვა ვერსიები" /></a>
</html>
<<slider chkSliderOptionsPanel OptionsPanel "პროგრამის შესახებ »" "ავტორი">>
საკითხავი და საძიებო სისტემა
[[ვეფხისტყაოსანი|თავფურცელი]]
#backstageButton { display: none !important; }
/***
|Name:|TagglyTaggingPlugin|
***/
//{{{
merge(String.prototype,{
parseTagExpr: function(debug) {
if (this.trim() == "")
return "(true)";
var anyLogicOp = /(!|&&|\|\||\(|\))/g;
var singleLogicOp = /^(!|&&|\|\||\(|\))$/;
var spaced = this.
// because square brackets in templates are no good
// this means you can use [(With Spaces)] instead of [[With Spaces]]
replace(/\[\(/g," [[").
replace(/\)\]/g,"]] ").
// space things out so we can use readBracketedList. tricky eh?
replace(anyLogicOp," $1 ");
var expr = "";
var tokens = spaced.readBracketedList(false); // false means don't uniq the list. nice one JR!
for (var i=0;i<tokens.length;i++)
if (tokens[i].match(singleLogicOp))
expr += tokens[i];
else
expr += "tiddler.tags.contains('%0')".format([tokens[i].replace(/'/,"\\'")]); // fix single quote bug. still have round bracket bug i think
if (debug)
alert(expr);
return '('+expr+')';
}
});
merge(TiddlyWiki.prototype,{
getTiddlersByTagExpr: function(tagExpr,sortField) {
var result = [];
var expr = tagExpr.parseTagExpr();
store.forEachTiddler(function(title,tiddler) {
if (eval(expr))
result.push(tiddler);
});
if(!sortField)
sortField = "title";
result.sort(function(a,b) {return a[sortField] < b[sortField] ? -1 : (a[sortField] == b[sortField] ? 0 : +1);});
return result;
}
});
config.taggly = {
// for translations
lingo: {
labels: {
asc: "\u2191", // down arrow
desc: "\u2193", // up arrow
title: "სათაური",
modified: "შეცვლა",
created: "შექმნა",
show: "+",
hide: "-",
normal: "სია",
group: "დაჯგუფება",
commas: "დაყოფა",
sitemap: "ჩანოშლა",
numCols: "სვეტები\u00b1", // plus minus sign
label: "ჭდით: '%0':",
exprLabel: "ჭდეების თანხვედრა '%0':",
excerpts: "ამონარიდები",
descr: "აღწერილობა",
slices: "ნაკუწები",
contents: "ტექსტი",
sliders: "ჩამოშლა",
noexcerpts: "მხოლოდ სათაურები",
noneFound: "(არაა)"
},
tooltips: {
title: "სათაურით დახარისხება",
modified: "შეცვლის თარიღით დახარისხება",
created: "შექმნის თარიღით დახარისხება",
show: "ჭდეების სიის ჩვენება",
hide: "ჭდეების სიის დამალვა",
normal: "დაუჯგუფებელი სიის ჩვენება",
group: "დაჯგუფებული სიის ჩვენება",
sitemap: "საიტის რუკის სტილით ჩვენება",
commas: "დაყოფილი სიის ჩვენება",
numCols: "სვეტების რაოდენობის შეცვლა",
excerpts: "ამონარიდების ჩვენება",
descr: "აღწერილობის ნაკუწების ჩვენება",
slices: "ყველა ნაკუწის ჩვენება",
contents: "ჩანაწერის სრულად ჩვენება",
sliders: "ტექსტის ჩვენება ჩამოშლაში",
noexcerpts: "მხოლოდ სრული სათაურის ჩვენება"
},
tooDeepMessage: "* //sitemap too deep...//"
},
config: {
showTaggingCounts: true,
listOpts: {
// the first one will be the default
sortBy: ["title"],
sortOrder: ["asc","desc"],
hideState: ["show","hide"],
listMode: ["normal","group","sitemap"],
numCols: ["1","2","3","4"],
excerpts: ["noexcerpts","excerpts"]
},
valuePrefix: "taggly.",
excludeTags: ["excludeLists","excludeTagging"],
excerptSize: 50,
excerptMarker: "/%"+"%/",
siteMapDepthLimit: 25
},
getTagglyOpt: function(title,opt) {
var val = store.getValue(title,this.config.valuePrefix+opt);
return val ? val : this.config.listOpts[opt][0];
},
setTagglyOpt: function(title,opt,value) {
// create it silently if it doesn't exist
if (!store.tiddlerExists(title)) {
store.saveTiddler(title,title,config.views.editor.defaultText.format([title]),config.options.txtUserName,new Date(),"");
// <<tagglyTagging expr:"...">> creates a tiddler to store its display settings
// Make those tiddlers less noticeable by tagging as excludeSearch and excludeLists
// Because we don't want to hide real tags, check that they aren't actually tags before doing so
// Also tag them as tagglyExpression for manageability
// (contributed by RA)
if (!store.getTaggedTiddlers(title).length) {
store.setTiddlerTag(title,true,"excludeSearch");
store.setTiddlerTag(title,true,"excludeLists");
store.setTiddlerTag(title,true,"tagglyExpression");
}
}
// if value is default then remove it to save space
return store.setValue(title, this.config.valuePrefix+opt, value == this.config.listOpts[opt][0] ? null : value);
},
getNextValue: function(title,opt) {
var current = this.getTagglyOpt(title,opt);
var pos = this.config.listOpts[opt].indexOf(current);
// supposed to automagically don't let cols cycle up past the number of items
// currently broken in some situations, eg when using an expression
// lets fix it later when we rewrite for jquery
// the columns thing should be jquery table manipulation probably
var limit = (opt == "numCols" ? store.getTaggedTiddlers(title).length : this.config.listOpts[opt].length);
var newPos = (pos + 1) % limit;
return this.config.listOpts[opt][newPos];
},
toggleTagglyOpt: function(title,opt) {
var newVal = this.getNextValue(title,opt);
this.setTagglyOpt(title,opt,newVal);
},
createListControl: function(place,title,type) {
var lingo = config.taggly.lingo;
var label;
var tooltip;
var onclick;
if ((type == "title" || type == "modified" || type == "created")) {
// "special" controls. a little tricky. derived from sortOrder and sortBy
label = lingo.labels[type];
tooltip = lingo.tooltips[type];
if (this.getTagglyOpt(title,"sortBy") == type) {
label += lingo.labels[this.getTagglyOpt(title,"sortOrder")];
onclick = function() {
config.taggly.toggleTagglyOpt(title,"sortOrder");
return false;
}
}
else {
onclick = function() {
config.taggly.setTagglyOpt(title,"sortBy",type);
config.taggly.setTagglyOpt(title,"sortOrder",config.taggly.config.listOpts.sortOrder[0]);
return false;
}
}
}
else {
// "regular" controls, nice and simple
label = lingo.labels[type == "numCols" ? type : this.getNextValue(title,type)];
tooltip = lingo.tooltips[type == "numCols" ? type : this.getNextValue(title,type)];
onclick = function() {
config.taggly.toggleTagglyOpt(title,type);
return false;
}
}
// hide button because commas don't have columns
if (!(this.getTagglyOpt(title,"listMode") == "commas" && type == "numCols"))
createTiddlyButton(place,label,tooltip,onclick,type == "hideState" ? "hidebutton" : "button");
},
makeColumns: function(orig,numCols) {
var listSize = orig.length;
var colSize = listSize/numCols;
var remainder = listSize % numCols;
var upperColsize = colSize;
var lowerColsize = colSize;
if (colSize != Math.floor(colSize)) {
// it's not an exact fit so..
upperColsize = Math.floor(colSize) + 1;
lowerColsize = Math.floor(colSize);
}
var output = [];
var c = 0;
for (var j=0;j<numCols;j++) {
var singleCol = [];
var thisSize = j < remainder ? upperColsize : lowerColsize;
for (var i=0;i<thisSize;i++)
singleCol.push(orig[c++]);
output.push(singleCol);
}
return output;
},
drawTable: function(place,columns,theClass) {
var newTable = createTiddlyElement(place,"table",null,theClass);
var newTbody = createTiddlyElement(newTable,"tbody");
var newTr = createTiddlyElement(newTbody,"tr");
for (var j=0;j<columns.length;j++) {
var colOutput = "";
for (var i=0;i<columns[j].length;i++)
colOutput += columns[j][i];
var newTd = createTiddlyElement(newTr,"td",null,"tagglyTagging"); // todo should not need this class
wikify(colOutput,newTd);
}
return newTable;
},
createTagglyList: function(place,title,isTagExpr) {
switch(this.getTagglyOpt(title,"listMode")) {
case "group": return this.createTagglyListGrouped(place,title,isTagExpr); break;
case "normal": return this.createTagglyListNormal(place,title,false,isTagExpr); break;
case "commas": return this.createTagglyListNormal(place,title,true,isTagExpr); break;
case "sitemap":return this.createTagglyListSiteMap(place,title,isTagExpr); break;
}
},
getTaggingCount: function(title,isTagExpr) {
// thanks to Doug Edmunds
if (this.config.showTaggingCounts) {
var tagCount = config.taggly.getTiddlers(title,'title',isTagExpr).length;
if (tagCount > 0)
return " ("+tagCount+")";
}
return "";
},
getTiddlers: function(titleOrExpr,sortBy,isTagExpr) {
return isTagExpr ? store.getTiddlersByTagExpr(titleOrExpr,sortBy) : store.getTaggedTiddlers(titleOrExpr,sortBy);
},
getExcerpt: function(inTiddlerTitle,title,indent) {
if (!indent)
indent = 1;
var displayMode = this.getTagglyOpt(inTiddlerTitle,"excerpts");
var t = store.getTiddler(title);
if (t && displayMode == "excerpts") {
var text = t.text.replace(/\n/," ");
var marker = text.indexOf(this.config.excerptMarker);
if (marker != -1) {
return " {{excerpt{<nowiki>" + text.substr(0,marker) + "</nowiki>}}}";
}
else if (text.length < this.config.excerptSize) {
return " {{excerpt{<nowiki>" + t.text + "</nowiki>}}}";
}
else {
return " {{excerpt{<nowiki>" + t.text.substr(0,this.config.excerptSize) + "..." + "</nowiki>}}}";
}
}
else if (t && displayMode == "contents") {
return "\n{{contents indent"+indent+"{\n" + t.text + "\n}}}";
}
else if (t && displayMode == "sliders") {
return "<slider slide>\n{{contents{\n" + t.text + "\n}}}\n</slider>";
}
else if (t && displayMode == "descr") {
var descr = store.getTiddlerSlice(title,'Description');
return descr ? " {{excerpt{" + descr + "}}}" : "";
}
else if (t && displayMode == "slices") {
var result = "";
var slices = store.calcAllSlices(title);
for (var s in slices)
result += "|%0|<nowiki>%1</nowiki>|\n".format([s,slices[s]]);
return result ? "\n{{excerpt excerptIndent{\n" + result + "}}}" : "";
}
return "";
},
notHidden: function(t,inTiddler) {
if (typeof t == "string")
t = store.getTiddler(t);
return (!t || !t.tags.containsAny(this.config.excludeTags) ||
(inTiddler && this.config.excludeTags.contains(inTiddler)));
},
// this is for normal and commas mode
createTagglyListNormal: function(place,title,useCommas,isTagExpr) {
var list = config.taggly.getTiddlers(title,this.getTagglyOpt(title,"sortBy"),isTagExpr);
if (this.getTagglyOpt(title,"sortOrder") == "desc")
list = list.reverse();
var output = [];
var first = true;
for (var i=0;i<list.length;i++) {
if (this.notHidden(list[i],title)) {
var countString = this.getTaggingCount(list[i].title);
var excerpt = this.getExcerpt(title,list[i].title);
if (useCommas)
output.push((first ? "" : ", ") + "[[" + list[i].title + "]]" + countString + excerpt);
else
output.push("*[[" + list[i].title + "]]" + countString + excerpt + "\n");
first = false;
}
}
return this.drawTable(place,
this.makeColumns(output,useCommas ? 1 : parseInt(this.getTagglyOpt(title,"numCols"))),
useCommas ? "commas" : "normal");
},
// this is for the "grouped" mode
createTagglyListGrouped: function(place,title,isTagExpr) {
var sortBy = this.getTagglyOpt(title,"sortBy");
var sortOrder = this.getTagglyOpt(title,"sortOrder");
var list = config.taggly.getTiddlers(title,sortBy,isTagExpr);
if (sortOrder == "desc")
list = list.reverse();
var leftOvers = []
for (var i=0;i<list.length;i++)
leftOvers.push(list[i].title);
var allTagsHolder = {};
for (var i=0;i<list.length;i++) {
for (var j=0;j<list[i].tags.length;j++) {
if (list[i].tags[j] != title) { // not this tiddler
if (this.notHidden(list[i].tags[j],title)) {
if (!allTagsHolder[list[i].tags[j]])
allTagsHolder[list[i].tags[j]] = "";
if (this.notHidden(list[i],title)) {
allTagsHolder[list[i].tags[j]] += "**[["+list[i].title+"]]"
+ this.getTaggingCount(list[i].title) + this.getExcerpt(title,list[i].title) + "\n";
leftOvers.setItem(list[i].title,-1); // remove from leftovers. at the end it will contain the leftovers
}
}
}
}
}
var allTags = [];
for (var t in allTagsHolder)
allTags.push(t);
var sortHelper = function(a,b) {
if (a == b) return 0;
if (a < b) return -1;
return 1;
};
allTags.sort(function(a,b) {
var tidA = store.getTiddler(a);
var tidB = store.getTiddler(b);
if (sortBy == "title") return sortHelper(a,b);
else if (!tidA && !tidB) return 0;
else if (!tidA) return -1;
else if (!tidB) return +1;
else return sortHelper(tidA[sortBy],tidB[sortBy]);
});
var leftOverOutput = "";
for (var i=0;i<leftOvers.length;i++)
if (this.notHidden(leftOvers[i],title))
leftOverOutput += "*[["+leftOvers[i]+"]]" + this.getTaggingCount(leftOvers[i]) + this.getExcerpt(title,leftOvers[i]) + "\n";
var output = [];
if (sortOrder == "desc")
allTags.reverse();
else if (leftOverOutput != "")
// leftovers first...
output.push(leftOverOutput);
for (var i=0;i<allTags.length;i++)
if (allTagsHolder[allTags[i]] != "")
output.push("*[["+allTags[i]+"]]" + this.getTaggingCount(allTags[i]) + this.getExcerpt(title,allTags[i]) + "\n" + allTagsHolder[allTags[i]]);
if (sortOrder == "desc" && leftOverOutput != "")
// leftovers last...
output.push(leftOverOutput);
return this.drawTable(place,
this.makeColumns(output,parseInt(this.getTagglyOpt(title,"numCols"))),
"grouped");
},
// used to build site map
treeTraverse: function(title,depth,sortBy,sortOrder,isTagExpr) {
var list = config.taggly.getTiddlers(title,sortBy,isTagExpr);
if (sortOrder == "desc")
list.reverse();
var indent = "";
for (var j=0;j<depth;j++)
indent += "*"
var childOutput = "";
if (depth > this.config.siteMapDepthLimit)
childOutput += indent + this.lingo.tooDeepMessage + "\n";
else
for (var i=0;i<list.length;i++)
if (list[i].title != title)
if (this.notHidden(list[i].title,this.config.inTiddler))
childOutput += this.treeTraverse(list[i].title,depth+1,sortBy,sortOrder,false);
if (depth == 0)
return childOutput;
else
return indent + "[["+title+"]]" + this.getTaggingCount(title) + this.getExcerpt(this.config.inTiddler,title,depth) + "\n" + childOutput;
},
// this if for the site map mode
createTagglyListSiteMap: function(place,title,isTagExpr) {
this.config.inTiddler = title; // nasty. should pass it in to traverse probably
var output = this.treeTraverse(title,0,this.getTagglyOpt(title,"sortBy"),this.getTagglyOpt(title,"sortOrder"),isTagExpr);
return this.drawTable(place,
this.makeColumns(output.split(/(?=^\*\[)/m),parseInt(this.getTagglyOpt(title,"numCols"))), // regexp magic
"sitemap"
);
},
macros: {
tagglyTagging: {
handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var parsedParams = paramString.parseParams("tag",null,true);
var refreshContainer = createTiddlyElement(place,"div");
// do some refresh magic to make it keep the list fresh - thanks Saq
refreshContainer.setAttribute("refresh","macro");
refreshContainer.setAttribute("macroName",macroName);
var tag = getParam(parsedParams,"tag");
var expr = getParam(parsedParams,"expr");
if (expr) {
refreshContainer.setAttribute("isTagExpr","true");
refreshContainer.setAttribute("title",expr);
refreshContainer.setAttribute("showEmpty","true");
}
else {
refreshContainer.setAttribute("isTagExpr","false");
if (tag) {
refreshContainer.setAttribute("title",tag);
refreshContainer.setAttribute("showEmpty","true");
}
else {
refreshContainer.setAttribute("title",tiddler.title);
refreshContainer.setAttribute("showEmpty","false");
}
}
this.refresh(refreshContainer);
},
refresh: function(place) {
var title = place.getAttribute("title");
var isTagExpr = place.getAttribute("isTagExpr") == "true";
var showEmpty = place.getAttribute("showEmpty") == "true";
jQuery(place).empty()
addClass(place,"tagglyTagging");
var countFound = config.taggly.getTiddlers(title,'title',isTagExpr).length
if (countFound > 0 || showEmpty) {
var lingo = config.taggly.lingo;
if (config.taggly.getTagglyOpt(title,"hideState") == "show") {
config.taggly.createListControl(place,title,"excerpts");
config.taggly.createListControl(place,title,"numCols");
config.taggly.createTagglyList(place,title,isTagExpr);
if (countFound == 0 && showEmpty)
createTiddlyElement(place,"div",null,"tagglyNoneFound",lingo.labels.noneFound);
}
}
}
}
},
// todo fix these up a bit
styles: [
"/*{{{*/",
"/* created by TagglyTaggingPlugin */",
".tagglyTagging { padding-top:0.5em; }",
".tagglyTagging li.listTitle { display:none; }",
".tagglyTagging ul {",
" margin-top:0px; padding-top:0.5em; padding-left:2em;",
" margin-bottom:0px; padding-bottom:0px;",
"}",
".tagglyTagging { vertical-align: top; margin:0px; padding:0px; }",
".tagglyTagging table { margin:0px; padding:0px; }",
".tagglyTagging .button { visibility:hidden; margin-left:3px; margin-right:3px; }",
".tagglyTagging .button, .tagglyTagging .hidebutton {",
" color:[[ColorPalette::TertiaryLight]]; font-size:90%;",
" border:0px; padding-left:0.3em;padding-right:0.3em;",
"}",
".tagglyTagging .button:hover, .hidebutton:hover, ",
".tagglyTagging .button:active, .hidebutton:active {",
" border:0px; background:[[ColorPalette::TertiaryPale]]; color:[[ColorPalette::TertiaryDark]];",
"}",
".selected .tagglyTagging .button { visibility:visible; }",
".tagglyTagging .hidebutton { color:[[ColorPalette::Background]]; }",
".selected .tagglyTagging .hidebutton { color:[[ColorPalette::TertiaryLight]] }",
".tagglyLabel { color:[[ColorPalette::TertiaryMid]]; font-size:90%; }",
".tagglyTagging ul {padding-top:0px; padding-bottom:0.5em; margin-left:1em; }",
".tagglyTagging ul ul {list-style-type:disc; margin-left:-1em;}",
".tagglyTagging ul ul li {margin-left:0.5em; }",
".editLabel { font-size:90%; padding-top:0.5em; }",
".tagglyTagging .commas { padding-left:1.8em; }",
"/* not technically tagglytagging but will put them here anyway */",
".tagglyTagged li.listTitle { display:none; }",
".tagglyTagged li { display: inline; font-size:90%; }",
".tagglyTagged ul { margin:0px; padding:0px; }",
".excerpt { color:[[ColorPalette::TertiaryDark]]; }",
".excerptIndent { margin-left:4em; }",
"div.tagglyTagging table,",
"div.tagglyTagging table tr,",
"td.tagglyTagging",
" {border-style:none!important; }",
".tagglyTagging .contents { border-bottom:2px solid [[ColorPalette::TertiaryPale]]; padding:0 1em 1em 0.5em;",
" margin-bottom:0.5em; }",
".tagglyTagging .indent1 { margin-left:3em; }",
".tagglyTagging .indent2 { margin-left:4em; }",
".tagglyTagging .indent3 { margin-left:5em; }",
".tagglyTagging .indent4 { margin-left:6em; }",
".tagglyTagging .indent5 { margin-left:7em; }",
".tagglyTagging .indent6 { margin-left:8em; }",
".tagglyTagging .indent7 { margin-left:9em; }",
".tagglyTagging .indent8 { margin-left:10em; }",
".tagglyTagging .indent9 { margin-left:11em; }",
".tagglyTagging .indent10 { margin-left:12em; }",
".tagglyNoneFound { margin-left:2em; color:[[ColorPalette::TertiaryMid]]; font-size:90%; font-style:italic; }",
"/*}}}*/",
""].join("\n"),
init: function() {
merge(config.macros,this.macros);
config.shadowTiddlers["TagglyTaggingStyles"] = this.styles;
store.addNotification("TagglyTaggingStyles",refreshStyles);
}
};
config.taggly.init();
//}}}
/***
InlineSlidersPlugin
By Saq Imtiaz
http://tw.lewcid.org/sandbox/#InlineSlidersPlugin
// syntax adjusted to not clash with NestedSlidersPlugin
// added + syntax to start open instead of closed
***/
//{{{
config.formatters.unshift( {
name: "inlinesliders",
// match: "\\+\\+\\+\\+|\\<slider",
match: "\\<slider",
// lookaheadRegExp: /(?:\+\+\+\+|<slider) (.*?)(?:>?)\n((?:.|\n)*?)\n(?:====|<\/slider>)/mg,
lookaheadRegExp: /(?:<slider)(\+?) (.*?)(?:>)\n((?:.|\n)*?)\n(?:<\/slider>)/mg,
handler: function(w) {
this.lookaheadRegExp.lastIndex = w.matchStart;
var lookaheadMatch = this.lookaheadRegExp.exec(w.source)
if(lookaheadMatch && lookaheadMatch.index == w.matchStart ) {
var btn = createTiddlyButton(w.output,lookaheadMatch[1] + " "+"\u00BB",lookaheadMatch[1],this.onClickSlider,"button sliderButton");
var panel = createTiddlyElement(w.output,"div",null,"sliderPanel");
panel.style.display = (lookaheadMatch[1] == '+' ? "block" : "none");
wikify(lookaheadMatch[3],panel);
w.nextMatch = lookaheadMatch.index + lookaheadMatch[0].length;
}
},
onClickSlider : function(e) {
if(!e) var e = window.event;
var n = this.nextSibling;
n.style.display = (n.style.display=="none") ? "block" : "none";
return false;
}
});
//}}}
/***
|Name:|ToggleTagPlugin|
!!Usage
{{{<<toggleTag }}}//{{{TagName TiddlerName LabelText}}}//{{{>>}}}
* TagName - the tag to be toggled, default value "checked"
* TiddlerName - the tiddler to toggle the tag in, default value the current tiddler
* LabelText - the text (gets wikified) to put next to the check box, default value is '{{{[[TagName]]}}}' or '{{{[[TagName]] [[TiddlerName]]}}}'
(If a parameter is '.' then the default will be used)
* TouchMod flag - if non empty then touch the tiddlers mod date. Note, can set config.toggleTagAlwaysTouchModDate to always touch mod date
!!Examples
|Code|Description|Example|h
|{{{<<toggleTag>>}}}|Toggles the default tag (checked) in this tiddler|<<toggleTag>>|
|{{{<<toggleTag TagName>>}}}|Toggles the TagName tag in this tiddler|<<toggleTag TagName>>|
|{{{<<toggleTag TagName TiddlerName>>}}}|Toggles the TagName tag in the TiddlerName tiddler|<<toggleTag TagName TiddlerName>>|
|{{{<<toggleTag TagName TiddlerName 'click me'>>}}}|Same but with custom label|<<toggleTag TagName TiddlerName 'click me'>>|
|{{{<<toggleTag . . 'click me'>>}}}|dot means use default value|<<toggleTag . . 'click me'>>|
!!Notes
* If TiddlerName doesn't exist it will be silently created
* Set label to '-' to specify no label
* See also http://mgtd-alpha.tiddlyspot.com/#ToggleTag2
!!Known issues
* Doesn't smoothly handle the case where you toggle a tag in a tiddler that is current open for editing
* Should convert to use named params
***/
//{{{
if (config.toggleTagAlwaysTouchModDate == undefined) config.toggleTagAlwaysTouchModDate = false;
merge(config.macros,{
toggleTag: {
createIfRequired: true,
shortLabel: "[[%0]]",
longLabel: "[[%0]] [[%1]]",
handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var tiddlerTitle = tiddler ? tiddler.title : '';
var tag = (params[0] && params[0] != '.') ? params[0] : "checked";
var title = (params[1] && params[1] != '.') ? params[1] : tiddlerTitle;
var defaultLabel = (title == tiddlerTitle ? this.shortLabel : this.longLabel);
var label = (params[2] && params[2] != '.') ? params[2] : defaultLabel;
var touchMod = (params[3] && params[3] != '.') ? params[3] : "";
label = (label == '-' ? '' : label); // dash means no label
var theTiddler = (title == tiddlerTitle ? tiddler : store.getTiddler(title));
var cb = createTiddlyCheckbox(place, label.format([tag,title]), theTiddler && theTiddler.isTagged(tag), function(e) {
if (!store.tiddlerExists(title)) {
if (config.macros.toggleTag.createIfRequired) {
var content = store.getTiddlerText(title); // just in case it's a shadow
store.saveTiddler(title,title,content?content:"",config.options.txtUserName,new Date(),null);
}
else
return false;
}
if ((touchMod != "" || config.toggleTagAlwaysTouchModDate) && theTiddler)
theTiddler.modified = new Date();
store.setTiddlerTag(title,this.checked,tag);
return true;
});
}
}
});
//}}}
<!--
{{{
-->
<span macro="yourSearch if found">
<!-- The Summary Header ============================================ -->
<table class="summary" border="0" width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody>
<tr>
<td align="left">
<span class="yourSearchRange" macro="yourSearch itemRange"></span>,
სულ <span class="yourSearchCount" macro="yourSearch count"></span> ჩანაწერიდან
კონტექსტი: <span class="yourSearchQuery" macro="yourSearch query"></span>
</td>
<td class="yourSearchButtons" align="right">
<span macro="yourSearch chkPreviewText"></span><span class="chkBoxLabel">ესკიზი</span>
<span macro="yourSearch linkButton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'"></span>
<span macro="yourSearch closeButton"></span>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<!-- The List of Found Tiddlers ============================================ -->
<div id="yourSearchResultItems" itemsPerPage="25" itemsPerPageWithPreview="10"></div>
<!-- The Footer (with the Navigation) ============================================ -->
<table class="yourSearchFooter" border="0" width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody>
<tr>
<td align="left">
გვერდები: <span class="yourSearchNaviBar" macro="yourSearch naviBar"></span>
</td>
<td align="right"><span macro="yourSearch version"></span>, <span macro="yourSearch copyright"></span>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<!-- end of the 'tiddlers found' case =========================================== -->
</span>
<!-- The "No tiddlers found" case =========================================== -->
<span macro="yourSearch if not found">
<table class="summary" border="0" width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody>
<tr>
<td align="left">
შედეგი: ვერაფერი მოიძებნა კონტექსტისთვის <span class="yourSearchQuery" macro="yourSearch query"></span>.
</td>
<td class="yourSearchButtons" align="right">
<span macro="yourSearch linkButton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'"></span>
<span macro="yourSearch closeButton"></span>
</td>
</tr>
</tbody></table>
</span>
<!--
}}}
-->
/***
|''Name:''|TiddlersBarPlugin|
|''Description:''|A bar to switch between tiddlers through tabs (like browser tabs bar).|
|''Version:''|1.2.5|
|''Date:''|Jan 18,2008|
|''Source:''|http://visualtw.ouvaton.org/VisualTW.html|
|''Author:''|Pascal Collin|
|''License:''|[[BSD open source license|License]]|
|''~CoreVersion:''|2.1.0|
|''Browser:''|Firefox 2.0; InternetExplorer 6.0, others|
!Demos
On [[homepage|http://visualtw.ouvaton.org/VisualTW.html]], open several tiddlers to use the tabs bar.
!Installation
#import this tiddler from [[homepage|http://visualtw.ouvaton.org/VisualTW.html]] (tagged as systemConfig)
#save and reload
#''if you're using a custom [[PageTemplate]]'', add {{{<div id='tiddlersBar' refresh='none' ondblclick='config.macros.tiddlersBar.onTiddlersBarAction(event)'></div>}}} before {{{<div id='tiddlerDisplay'></div>}}}
#optionally, adjust StyleSheetTiddlersBar
!Tips
*Doubleclick on the tiddlers bar (where there is no tab) create a new tiddler.
*Tabs include a button to close {{{x}}} or save {{{!}}} their tiddler.
*By default, click on the current tab close all others tiddlers.
!Configuration options
<<option chkDisableTabsBar>> Disable the tabs bar (to print, by example).
<<option chkHideTabsBarWhenSingleTab >> Automatically hide the tabs bar when only one tiddler is displayed.
<<option txtSelectedTiddlerTabButton>> ''selected'' tab command button.
<<option txtPreviousTabKey>> previous tab access key.
<<option txtNextTabKey>> next tab access key.
!Code
***/
//{{{
config.options.chkDisableTabsBar = config.options.chkDisableTabsBar ? config.options.chkDisableTabsBar : false;
config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab = config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab ? config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab : false;
config.options.txtSelectedTiddlerTabButton = config.options.txtSelectedTiddlerTabButton ? config.options.txtSelectedTiddlerTabButton : "closeOthers";
config.options.txtPreviousTabKey = config.options.txtPreviousTabKey ? config.options.txtPreviousTabKey : "";
config.options.txtNextTabKey = config.options.txtNextTabKey ? config.options.txtNextTabKey : "";
config.macros.tiddlersBar = {
tooltip : "იხ. ",
tooltipClose : "დაწკაპეთ აქ დაფის დასახურად",
tooltipSave : "დაწკაპეთ აქ დაფის შესანახად",
promptRename : "მიუთითეთ ჩანაწერის ახალი სახელი",
currentTiddler : "",
previousState : false,
previousKey : config.options.txtPreviousTabKey,
nextKey : config.options.txtNextTabKey,
tabsAnimationSource : null, //use document.getElementById("tiddlerDisplay") if you need animation on tab switching.
handler: function(place,macroName,params) {
var previous = null;
if (config.macros.tiddlersBar.isShown())
story.forEachTiddler(function(title,e){
if (title==config.macros.tiddlersBar.currentTiddler){
var d = createTiddlyElement(null,"span",null,"tab tabSelected");
config.macros.tiddlersBar.createActiveTabButton(d,title);
if (previous && config.macros.tiddlersBar.previousKey) previous.setAttribute("accessKey",config.macros.tiddlersBar.nextKey);
previous = "active";
}
else {
var d = createTiddlyElement(place,"span",null,"tab tabUnselected");
var btn = createTiddlyButton(d,title,config.macros.tiddlersBar.tooltip + title,config.macros.tiddlersBar.onSelectTab);
btn.setAttribute("tiddler", title);
if (previous=="active" && config.macros.tiddlersBar.nextKey) btn.setAttribute("accessKey",config.macros.tiddlersBar.previousKey);
previous=btn;
}
var isDirty =story.isDirty(title);
var c = createTiddlyButton(d,isDirty ?"!":"x",isDirty?config.macros.tiddlersBar.tooltipSave:config.macros.tiddlersBar.tooltipClose, isDirty ? config.macros.tiddlersBar.onTabSave : config.macros.tiddlersBar.onTabClose,"tabButton");
c.setAttribute("tiddler", title);
if (place.childNodes) {
place.insertBefore(document.createTextNode(" "),place.firstChild); // to allow break line here when many tiddlers are open
place.insertBefore(d,place.firstChild);
}
else place.appendChild(d);
})
},
refresh: function(place,params){
removeChildren(place);
config.macros.tiddlersBar.handler(place,"tiddlersBar",params);
if (config.macros.tiddlersBar.previousState!=config.macros.tiddlersBar.isShown()) {
story.refreshAllTiddlers();
if (config.macros.tiddlersBar.previousState) story.forEachTiddler(function(t,e){e.style.display="";});
config.macros.tiddlersBar.previousState = !config.macros.tiddlersBar.previousState;
}
},
isShown : function(){
if (config.options.chkDisableTabsBar) return false;
if (!config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab) return true;
var cpt=0;
story.forEachTiddler(function(){cpt++});
return (cpt>1);
},
selectNextTab : function(){ //used when the current tab is closed (to select another tab)
var previous="";
story.forEachTiddler(function(title){
if (!config.macros.tiddlersBar.currentTiddler) {
story.displayTiddler(null,title);
return;
}
if (title==config.macros.tiddlersBar.currentTiddler) {
if (previous) {
story.displayTiddler(null,previous);
return;
}
else config.macros.tiddlersBar.currentTiddler=""; // so next tab will be selected
}
else previous=title;
});
},
onSelectTab : function(e){
var t = this.getAttribute("tiddler");
if (t) story.displayTiddler(null,t);
return false;
},
onTabClose : function(e){
var t = this.getAttribute("tiddler");
if (t) {
if(story.hasChanges(t) && !readOnly) {
if(!confirm(config.commands.cancelTiddler.warning.format([t])))
return false;
}
story.closeTiddler(t);
}
return false;
},
onTabSave : function(e) {
var t = this.getAttribute("tiddler");
if (!e) e=window.event;
if (t) config.commands.saveTiddler.handler(e,null,t);
return false;
},
onSelectedTabButtonClick : function(event,src,title) {
var t = this.getAttribute("tiddler");
if (!event) event=window.event;
if (t && config.options.txtSelectedTiddlerTabButton && config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton])
config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton].handler(event, src, t);
return false;
},
onTiddlersBarAction: function(event) {
var source = event.target ? event.target.id : event.srcElement.id; // FF uses target and IE uses srcElement;
if (source=="tiddlersBar") story.displayTiddler(null,'New Tiddler',DEFAULT_EDIT_TEMPLATE,false,null,null);
},
createActiveTabButton : function(place,title) {
if (config.options.txtSelectedTiddlerTabButton && config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton]) {
var btn = createTiddlyButton(place, title, config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton].tooltip ,config.macros.tiddlersBar.onSelectedTabButtonClick);
btn.setAttribute("tiddler", title);
}
else
createTiddlyText(place,title);
}
}
story.coreCloseTiddler = story.coreCloseTiddler? story.coreCloseTiddler : story.closeTiddler;
story.coreDisplayTiddler = story.coreDisplayTiddler ? story.coreDisplayTiddler : story.displayTiddler;
story.closeTiddler = function(title,animate,unused) {
if (title==config.macros.tiddlersBar.currentTiddler)
config.macros.tiddlersBar.selectNextTab();
story.coreCloseTiddler(title,false,unused); //disable animation to get it closed before calling tiddlersBar.refresh
var e=document.getElementById("tiddlersBar");
if (e) config.macros.tiddlersBar.refresh(e,null);
}
story.displayTiddler = function(srcElement,tiddler,template,animate,unused,customFields,toggle){
story.coreDisplayTiddler(config.macros.tiddlersBar.tabsAnimationSource,tiddler,template,animate,unused,customFields,toggle);
var title = (tiddler instanceof Tiddler)? tiddler.title : tiddler;
if (config.macros.tiddlersBar.isShown()) {
story.forEachTiddler(function(t,e){
if (t!=title) e.style.display="none";
else e.style.display="";
})
config.macros.tiddlersBar.currentTiddler=title;
}
var e=document.getElementById("tiddlersBar");
if (e) config.macros.tiddlersBar.refresh(e,null);
}
var coreRefreshPageTemplate = coreRefreshPageTemplate ? coreRefreshPageTemplate : refreshPageTemplate;
refreshPageTemplate = function(title) {
coreRefreshPageTemplate(title);
if (config.macros.tiddlersBar) config.macros.tiddlersBar.refresh(document.getElementById("tiddlersBar"));
}
ensureVisible=function (e) {return 0} //disable bottom scrolling (not useful now)
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar = "/*{{{*/\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += "#tiddlersBar .button {border:0}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += "#tiddlersBar .tab {white-space:nowrap}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += "#tiddlersBar {padding : 1em 0.5em 2px 0.5em}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += ".tabUnselected .tabButton, .tabSelected .tabButton {padding : 0 2px 0 2px; margin: 0 0 0 4px;}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += ".tiddler, .tabContents {border:1px [[ColorPalette::TertiaryPale]] solid;}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar +="/*}}}*/";
store.addNotification("StyleSheetTiddlersBar", refreshStyles);
config.refreshers.none = function(){return true;}
config.shadowTiddlers.PageTemplate=config.shadowTiddlers.PageTemplate.replace(/<div id='tiddlerDisplay'><\/div>/m,"<div id='tiddlersBar' refresh='none' ondblclick='config.macros.tiddlersBar.onTiddlersBarAction(event)'></div>\n<div id='tiddlerDisplay'></div>");
//}}}
!კონტექსტის ძიება
ნაგულისხმებად, საძიებო სისტემა ასახავს ყველა ჩანაწერს, რომელიც შეიცავს საძიებო კონტექსტს.
* მაგალითად, თუ მიუთითებთ ''__{{{ქართ}}}__'' აისახება ჩანაწერები სიტყვებით __'სა''ქართ''ველო'__, __'''ქართ''ველი'__, __'''ქართ''ული'__ და სხვ.
თუ მხოლოდ ის ჩანაწერები გსურთ, რომლებიც ზუსტად თქვენს მიერ მითითებულ კონტექსტს შეიცავს, საძიებო სიტყვის წინ აუცილებელია მიუთითოთ პრეფიქსი __{{{'='}}}__.
* მაგალითად ''__{{{=ბარი}}}__'' მოძებნის ყველა ჩანაწერს, რომელიც შეიცავს ცალკეულ სიტყვას 'ბარი' და არ ასახავს იმ ჩანაწერებს, რომლებიც ამ სიტყვას კონტექსტურად შეიცავს, მაგალითად: __'მეგობარი'__, __'ბარისახო'__ ან __'ნუგბარი'__.
!ლოგიკური ძიება
ლოგიკური ძიება გამოგადგებათ რამდენიმე სიტყვის მოსაძებნად.
|!რა გსურთ|!რას უთითებთ|!მაგალითი|
|უნდა შეიცავდეს ''ყველა სიტყვას''|სიტყვების სია|{{{კაცი ადამიანი}}} (ან {{{კაცი and ადამიანი}}})|
|უნდა შეიცავდეს ''ერთ სიტყვას მაინც''|სიტყვებს შორის - ''or''|{{{კაცი ''or'' ადამიანი}}}|
|ამ სიტყვას ''არ უნდა შეიცავდეს''|სიტყვის წინ დასვით ''-''|{{{-ადამიანი}}} (ან {{{not ადამიანი}}})|
ორი სიტყვის მითითებისას დაყავით ისინი შორისით, საძიებო სისტემა მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომელიც ორივე სიტყვას შეიცავს, თუმცა არა აუცილებლად მიმდევრობით. თუ სიტყვების მიმდევრობის მოძიება გსურთ, მაგალითად, '{{{კაცია ადამიანი}}}', ეს სიტყვები ბრჭყალებში უნდა ჩასვათ. მაგალითად: {{{"კაცია ადამიანი"}}}.
''შენიშვნა:'' ფრჩხილების გამოყენებამ შესაძლოა თვისობრივად შეცვალოს ლოგიკური ჯაჭვი. მაგალითად, {{{not (კაცი or ადამიანი)}}} მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომლებიც იმავდროულად ''არ შეიცავს'' კონტექსტებს არც "კაცი" და არც "ადამიანი". ამის საპირისპიროდ, {{{not კაცი or ადამიანი}}} (ე.ი. ფრჩხილების გარეშე) მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომელიც არ შეიცავს კონტექსტს "კაცი" ან შეიცავს კონტექსტს "ადამიანი".
!კომბინაციები
თავისუფლად შეგიძლიათ საძიებო მეთოდების კონტექსტების კომბინაციაც.
|!რას უთითებთ|!შედეგი|
|{{{!კაცი !ადამი -%შობა}}}|ყველა ჩანაწერი, რომელთა ''სათაურებშიც გვხვდება'' {{{კაცი}}} და {{{ადამი}}}, ხოლო ''ტექსტში არ გვხვდება'' {{{შობა}}}.|
|{{{#=შობა}}}|ყველა ჩანაწერი ჭდით 'შობა' (ზუსტი სიტყვა), მაგრამ არა ჩანაწერები ჭდით 'ბავშვობა', 'წარმოშობა' და სხვ.|
!ძიება ველებში
ამ სახის ძიება შესაძლებლობას მოგცემთ ძიებისას შემოიფარგლოთ მხოლოდ გარკვეული ველებით, მაგალითად: სათაურებით ანდა ჭდეებით. ძირითადი ფორმაა //სპეცსიმბოლო//'':''//კონტექსტი// (მაგალითად, {{{!:ლოცვა}}} ან {{{title:ლოცვა}}}). სპეცსიმბოლოები გამოიყენება ველის მისათითებლად. ველები შესაძლოა იყოს ჩანაწერის ''სათაური'', ''ჭდე'' ან ''ტექსტი''.
|!რა გსურთ|!რას უთითებთ|!მაგალითი|
|ძიება ''მხოლოდ სათაურებში''|კონტექსტის წინ - ''!''|{{{!ლოცვა}}} (ასევე, შესაძლებელია {{{title:ლოცვა}}})|
|ძიება ''მხოლოდ ტექსტში''|კონტექსტის წინ - ''%''|{{{%ადამ}}} (ასევე, შესაძლებელია {{{text:ადამ}}})|
|ძიება ''მხოლოდ ჭდეებში''|კონტექსტის წინ - ''#''|{{{#შობა}}} (ასევე, შესაძლებელია {{{tags:შობა}}})|
კონტექსტის მოძებნა რამდენიმე ველშიც შეგიძლიათ. მაგალითად. {{{!#ლოცვა}}} (იგივეა, რაც {{{title:tags:ლოცვა}}}) მოძებნის სიტყვებს კონტექსტით //ლოცვა// მხოლოდ სათაურებსა და ჭდეებში, მაგრამ არა - ტექსტში.
!მთავრულის გათვალისწინება და სპეცსიმბოლოები - @@bgcolor(#ff0000):color(#ffffff):ამორთულია@@
ორივე შესაძლებლობა სრულად გათვალისწინებულია (ძირითადად) უცხოურენოვანი ტექსტებისთვის, თუმცა ამ დროისთვის ამორთულია, რადგან სპეცსიმბოლოებით ძიებისას გაფილტვრისა და ლოგიკური ძიების შესაძლებლობა იკარგება.
მაინც მოვიყვან პაწია მაგალითს.
* {{{/ბ[აო][ლრ]ი/}}} მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომლებიც შეიცავენ სიტყვებს "ბალი", "ბარი", "ბოლი" ან "ბორი".
!წვდომის კლავიშები - @@bgcolor(#ff0000):color(#ffffff):ამორთულია@@
სწრაფი წვდომისთვის (ვინც შეჩვეულია) შეგიძლიათ ისარგებლოთ კლავიშთა კომბინაციებითაც (დავარქვათ "ბილიკები"). კლავიშთა კომბინაციები ღილაკთა მინიშნებებშიც აისახება.
|!კლავიში|!ქმედება|
|{{{Alt-F}}}|''ერთერთი ძირითადი'': მას კურსორი საძიებო ველზე გადააქვს, სადაც საძიებო კონტექსტის მითითება შეგიძლიათ. {{{Alt-F}}} ასევე ასახავს წინა ძიების შედეგებს. მისი საშუალებით შეგიძლიათ მრავალი ჩანაწერის ჩვენებაც: "დააჭირეთ {{{Alt-F}}}. შეარჩიეთ ჩანაწერები." მიმდევრობა.|
|{{{ESC}}}|დახურავს ყველა [[თქვენი ძიების შედეგი]]. როცა [[თქვენი ძიების შედეგი]] და კურსორი უკვე საძიებო კონტექსტის მითითების ველშია, შეგიძლიათ დაიწყოთ საძიებო სიტყვის მითითება.|
|{{{Alt-1}}}, {{{Alt-2}}},... |ამ კლავიშებზე დაჭერა გახსნის ჩანაწერებს შესაბამისი ნომრით ძიების შედეგებიდან.|
|{{{Alt-O}}}|გახსნის ყველა მოძიებულ ჩანაწერს.|
|{{{Alt-P}}}|გადაერთვება 'ესკიზის' რეჟიმში.|
|{{{Alt-'<'}}}, {{{Alt-'>'}}}|ასახავს შემდეგ და წინა გვერდებს [[ძიების შედეგი]]-სთვის.|
|{{{Return}}}|თუ 'მყისიერი ძიების' (რომელიც ავტომატურად იწყებს ძებნას 3 ან მეტი სიმბოლოს შეტანის შემდეგ) პარამეტრი ამოვრთე, ძიების დასაწყებად მოგიწევთ დაჭერა კლავიშზე {{{Return}}} (როგორც ღილაკზე 'ძიება').|
//თუ რომელიმე ამ ბილიკთაგან არ მუშაობს, ეს ალბათ ბრაუზერის ბრალია, სადაც ეს კომბინაცია უკვე "დაკავებულია".//
!!წინამდებარე საგამომცემლო პროექტში შემოთავაზებული ახალი რედაქცია (2013 წელი)
/***
!Usage
{{{<<fontSize>>}}} results in <<fontSize>>
{{{<<fontSize font-size: >>}}} results in <<fontSize font-size:>>
***/
//{{{
config.fontSize={};
//configuration settings
config.fontSize.settings =
{
defaultSize : 100, // all sizes in %
maxSize : 200,
minSize : 40,
stepSize : 10
};
//startup code
var fontSettings = config.fontSize.settings;
if (!config.options.txtFontSize)
{config.options.txtFontSize = fontSettings.defaultSize;
saveOptionCookie("txtFontSize");}
setStylesheet(".tiddler .viewer {font-size:"+config.options.txtFontSize+"%;}\n","fontResizerStyles");
setStylesheet("#contentWrapper .fontResizer .button {display:inline;font-size:105%; font-weight:bold; margin:0 1px; padding: 0 3px; text-align:center !important;}\n .fontResizer {margin:0 0.5em;}","fontResizerButtonStyles");
//macro
config.macros.fontSize={};
config.macros.fontSize.handler = function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler)
{
var sp = createTiddlyElement(place,"span",null,"fontResizer");
sp.ondblclick=this.onDblClick;
if (params[0])
createTiddlyText(sp,params[0]);
createTiddlyButton(sp,"+","შრიფტის ზომის გაზრდა",this.incFont);
createTiddlyButton(sp,"=","შრიფტის ზომის აღდგენა",this.resetFont);
createTiddlyButton(sp,"--","შრიფტის ზომის შემცირება",this.decFont);
}
config.macros.fontSize.onDblClick = function (e)
{
if (!e) var e = window.event;
e.cancelBubble = true;
if (e.stopPropagation) e.stopPropagation();
return false;
}
config.macros.fontSize.setFont = function ()
{
saveOptionCookie("txtFontSize");
setStylesheet(".tiddler .viewer {font-size:"+config.options.txtFontSize+"%;}\n","fontResizerStyles");
}
config.macros.fontSize.incFont=function()
{
if (config.options.txtFontSize < fontSettings.maxSize)
config.options.txtFontSize = (config.options.txtFontSize*1)+fontSettings.stepSize;
config.macros.fontSize.setFont();
}
config.macros.fontSize.decFont=function()
{
if (config.options.txtFontSize > fontSettings.minSize)
config.options.txtFontSize = (config.options.txtFontSize*1) - fontSettings.stepSize;
config.macros.fontSize.setFont();
}
config.macros.fontSize.resetFont=function()
{
config.options.txtFontSize=fontSettings.defaultSize;
config.macros.fontSize.setFont();
}
config.paramifiers.font =
{
onstart: function(v)
{
config.options.txtFontSize = v;
config.macros.fontSize.setFont();
}
};
//}}}
/***
|''Name:''|TableSortingPlugin|
|''Description:''|Dynamically sort tables by clicking on column headers|
|''Author:''|Saq Imtiaz ( lewcid@gmail.com )|
|''Source:''|http://tw.lewcid.org/#TableSortingPlugin|
|''Code Repository:''|http://tw.lewcid.org/svn/plugins|
|''Version:''|2.02|
|''Date:''|25-01-2008|
|''License:''|[[Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License|http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/]]|
|''~CoreVersion:''|2.2.3|
!!Usage:
* Make sure your table has a header row
** {{{|Name|Phone Number|Address|h}}}<br> Note the /h/ that denote a header row
* Give the table a class of 'sortable'
** {{{
|sortable|k
|Name|Phone Number|Address|h
}}}<br>Note the /k/ that denotes a class name being assigned to the table.
* To disallow sorting by a column, place {{{<<nosort>>}}} in it's header
* To automatically sort a table by a column, place {{{<<autosort>>}}} in the header for that column
** Or to sort automatically but in reverse order, use {{{<<autosort reverse>>}}}
!!Example:
|sortable|k
|Name |Salary |Extension |Performance |File Size |Start date |h
|ZBloggs, Fred |$12000.00 |1353 |+1.2 |74.2Kb |Aug 19, 2003 21:34:00 |
|ABloggs, Fred |$12000.00 |1353 |1.2 |3350b |09/18/2003 |
|CBloggs, Fred |$12000 |1353 |1.200 |55.2Kb |August 18, 2003 |
|DBloggs, Fred |$12000.00 |1353 |1.2 |2100b |07/18/2003 |
|Bloggs, Fred |$12000.00 |1353 |01.20 |6.156Mb |08/17/2003 05:43 |
|Turvey, Kevin |$191200.00 |2342 |-33 |1b |02/05/1979 |
|Mbogo, Arnold |$32010.12 |2755 |-21.673 |1.2Gb |09/08/1998 |
|Shakespeare, Bill |ã122000.00|3211 |6 |33.22Gb |12/11/1961 |
|Shakespeare, Hamlet |ã9000 |9005 |-8 |3Gb |01/01/2002 |
|Fitz, Marvin |â¬3300.30 |5554 |+5 |4Kb |05/22/1995 |
***/
// /%
//!BEGIN-PLUGIN-CODE
config.tableSorting = {
darrow: "\u2193",
uarrow: "\u2191",
getText : function (o) {
var p = o.cells[SORT_INDEX];
return p.innerText || p.textContent || '';
},
sortTable : function (o,rev) {
SORT_INDEX = o.getAttribute("index");
var c = config.tableSorting;
var T = findRelated(o.parentNode,"TABLE");
if(T.tBodies[0].rows.length<=1)
return;
var itm = "";
var i = 0;
while (itm == "" && i < T.tBodies[0].rows.length) {
itm = c.getText(T.tBodies[0].rows[i]).trim();
i++;
}
if (itm == "")
return;
var r = [];
var S = o.getElementsByTagName("span")[0];
c.fn = c.sortAlpha;
if(!isNaN(Date.parse(itm)))
c.fn = c.sortDate;
else if(itm.match(/^[$|ã|â¬|\+|\-]{0,1}\d*\.{0,1}\d+$/))
c.fn = c.sortNumber;
else if(itm.match(/^\d*\.{0,1}\d+[K|M|G]{0,1}b$/))
c.fn = c.sortFile;
for(i=0; i<T.tBodies[0].rows.length; i++) {
r[i]=T.tBodies[0].rows[i];
}
r.sort(c.reSort);
if(S.firstChild.nodeValue==c.darrow || rev) {
r.reverse();
S.firstChild.nodeValue=c.uarrow;
}
else
S.firstChild.nodeValue=c.darrow;
var thead = T.getElementsByTagName('thead')[0];
var headers = thead.rows[thead.rows.length-1].cells;
for(var k=0; k<headers.length; k++) {
if(!hasClass(headers[k],"nosort"))
addClass(headers[k].getElementsByTagName("span")[0],"hidden");
}
removeClass(S,"hidden");
for(i=0; i<r.length; i++) {
T.tBodies[0].appendChild(r[i]);
c.stripe(r[i],i);
for(var j=0; j<r[i].cells.length;j++){
removeClass(r[i].cells[j],"sortedCol");
}
addClass(r[i].cells[SORT_INDEX],"sortedCol");
}
},
stripe : function (e,i){
var cl = ["oddRow","evenRow"];
i&1? cl.reverse() : cl;
removeClass(e,cl[1]);
addClass(e,cl[0]);
},
sortNumber : function(v) {
var x = parseFloat(this.getText(v).replace(/[^0-9.-]/g,''));
return isNaN(x)? 0: x;
},
sortDate : function(v) {
return Date.parse(this.getText(v));
},
sortAlpha : function(v) {
return this.getText(v).toLowerCase();
},
sortFile : function(v) {
var j, q = config.messages.sizeTemplates, s = this.getText(v);
for (var i=0; i<q.length; i++) {
if ((j = s.toLowerCase().indexOf(q[i].template.replace("%0\u00a0","").toLowerCase())) != -1)
return q[i].unit * s.substr(0,j);
}
return parseFloat(s);
},
reSort : function(a,b){
var c = config.tableSorting;
var aa = c.fn(a);
var bb = c.fn(b);
return ((aa==bb)? 0 : ((aa<bb)? -1:1));
}
};
Story.prototype.tSort_refreshTiddler = Story.prototype.refreshTiddler;
Story.prototype.refreshTiddler = function(title,template,force,customFields,defaultText){
var elem = this.tSort_refreshTiddler.apply(this,arguments);
if(elem){
var tables = elem.getElementsByTagName("TABLE");
var c = config.tableSorting;
for(var i=0; i<tables.length; i++){
if(hasClass(tables[i],"sortable")){
var x = null, rev, table = tables[i], thead = table.getElementsByTagName('thead')[0], headers = thead.rows[thead.rows.length-1].cells;
for (var j=0; j<headers.length; j++){
var h = headers[j];
if (hasClass(h,"nosort"))
continue;
h.setAttribute("index",j);
h.onclick = function(){c.sortTable(this); return false;};
h.ondblclick = stopEvent;
if(h.getElementsByTagName("span").length == 0)
createTiddlyElement(h,"span",null,"hidden",c.uarrow);
if(!x && hasClass(h,"autosort")) {
x = j;
rev = hasClass(h,"reverse");
}
}
if(x)
c.sortTable(headers[x],rev);
}
}
}
return elem;
};
setStylesheet("table.sortable span.hidden {visibility:hidden;}\n"+
"table.sortable thead {cursor:pointer;}\n"+
"table.sortable .nosort {cursor:default;}\n"+
"table.sortable td.sortedCol {background:#ffc;}","TableSortingPluginStyles");
function stopEvent(e){
var ev = e? e : window.event;
ev.cancelBubble = true;
if (ev.stopPropagation) ev.stopPropagation();
return false;
}
config.macros.nosort={
handler : function(place){
addClass(place,"nosort");
}
};
config.macros.autosort={
handler : function(place,m,p,w,pS){
addClass(place,"autosort"+" "+pS);
}
};
//!END-PLUGIN-CODE
// %/
/***
|''Name:''|YourSearchPlugin|
***/
//{{{
//============================================================================
// YourSearchPlugin
//============================================================================
// Ensure that the Plugin is only installed once.
//
if (!version.extensions.YourSearchPlugin) {
version.extensions.YourSearchPlugin = {
major: 2, minor: 1, revision: 1,
source: "#",
licence: "#",
copyright: "#"
};
if (!window.giatw) window.giatw = {};
// define the Array forEach when not yet defined (e.g. by Mozilla)
if (!Array.forEach) {
Array.forEach = function(obj, callback, thisObj) {
for (var i = 0,len = obj.length; i < len; i++)
callback.call(thisObj, obj[i], i, obj);
};
Array.prototype.forEach = function(callback, thisObj) {
for (var i = 0,len = this.length; i < len; i++)
callback.call(thisObj, this[i], i, this);
};
}
giatw.toInt = function(s, defaultValue) {
if (!s) return defaultValue;
var n = parseInt(s);
return (n == NaN) ? defaultValue : n;
};
giatw.createEllipsis = function(place) {
var e = createTiddlyElement(place,"span");
e.innerHTML = "…";
};
//#concept Object
//
giatw.shallowCopy = function(object) {
if (!object)
return object;
var result = {};
for (var n in object)
result[n] = object[n];
return result;
};
// Returns a shallow copy of the options, or a new, empty object if options is null/undefined.
//
// @param options [may be null/undefined]
//
//#concept Object, Options
//#import giatw.shallowCopy
//
giatw.copyOptions = function(options) {
return !options ? {} : giatw.shallowCopy(options);
};
//#import giatw.define-namespace
// returns the number of occurances of s in the text
giatw.countStrings = function(text, s) {
if (!s)
return 0;
var len = s.length;
var n = 0;
var lastIndex = 0;
while (1) {
var i = text.indexOf(s, lastIndex);
if (i < 0)
return n;
n++;
lastIndex = i+len;
}
return n;
};// Returns the content of the first "braced" text {...}
// Also takes care of nested braces
//
// Returns undefined when no braced text is found or it is not properly nested
//
// @param [optional] when defined and a braced text is found lastIndexRef.lastIndex will contain the index of the char following the (final) closing brace on return.
//
giatw.getBracedText = function(text, offset,lastIndexRef) {
if (!offset) offset = 0;
var re = /\{([^\}]*)\}/gm;
re.lastIndex = offset;
var m = re.exec(text);
if (m) {
// The matching stopped at the first closing brace.
// But if the matched text contains opening braces
// this is not the final closing brace.
// Handle this case specially, find the "corresponding" closing brace
var s = m[1];
var nExtraOpenBrace = giatw.countStrings(s,"{");
if (!nExtraOpenBrace) {
if (lastIndexRef)
lastIndexRef.lastIndex = re.lastIndex;
// simple case: no nested braces
return s;
}
// special case: "nested braces"
var len = text.length;
for (var i = re.lastIndex; i < len && nExtraOpenBrace; i++) {
var c = text.charAt(i);
if (c == "{")
nExtraOpenBrace++;
else if (c == "}")
nExtraOpenBrace--;
}
if (!nExtraOpenBrace) {
// found the corresponding "}".
if (lastIndexRef)
lastIndexRef.lastIndex = i-1;
return text.substring(m.index+1, i-1);
}
}
// no return means: return undefined;
};
// Returns an array with those items from the array that pass the given test
//
// @param test an one-arg boolean function that returns true when the item should be added.
// @param testObj [optional] the receiver for the test function (global if undefined or null)
// @param result [optional] an array. When define the selected items are added to this array, otherwise a new array is used.
//
//#import Array.prototype.forEach
//
giatw.select = function(array,test,testObj,result) {
if (!result) result = [];
array.forEach(function(t) {
if (test.call(testObj,t))
result.push(t);
});
return result;
};
// A portable way to "consume an event"
//
// (Uses "stopPropagation" and "preventDefault", but will also "cancelBubble",
// even though this is a "non-standard method" , just in case).
//
giatw.consumeEvent = function(e) {
if (e.stopPropagation) e.stopPropagation();
if (e.preventDefault) e.preventDefault();
e.cancelBubble = true;
e.returnValue = true;
};
// Class giatw.TiddlerFilterTerm =================================================================
//
// Used to check if a tiddler contains a given text.
//
// A list of fields (standard and/or extended) may be specified to restrict the search to certain fields.
//
// When no explicit fields are given the fields defined by defaultFields are checked, plus all extended
// fields (when options.withExtendedFields is true).
//
// @param options [may be null/undefined]
// options.fields @seeParam giatw.MultiFieldRegExpTester.fields
// options.withExtendedFields @seeParam giatw.MultiFieldRegExpTester.withExtendedFields
// options.caseSensitive [Default: false]
// options.fullWordMatch [Default: false]
// options.textIsRegExp [Default: false] when true the given text is already a regExp
//
//#import giatw.MultiFieldRegExpTester
//
giatw.TiddlerFilterTerm = function(text,options) {
if (!options) options = {};
var reText = text;
if (!options.textIsRegExp) {
reText = text.escapeRegExp();
if (options.fullWordMatch)
reText = "\\b"+reText+"\\b";
}
var regExp = new RegExp(reText, "m"+(options.caseSensitive ? "" : "i"));
this.tester = new giatw.MultiFieldRegExpTester(regExp, options.fields, options.withExtendedFields);
}
giatw.TiddlerFilterTerm.prototype.test = function(tiddler) {
return this.tester.test(tiddler);
}
// Recognize a string like
// "Some Title. Some content text #Tag1 #Tag2 Tag3"
// with the tags and the text being optional.
// Also the period at the end of the title is optional when no content text is specified)
//
// Returns the result in an object with properties "title" and "params",
// with "params" following the parseParams format, containing the "tag" and "text" arguments.
//
giatw.parseNewTiddlerCommandLine = function(s) {
var m = /(.*?)\.(?:\s+|$)([^#]*)(#.*)?/.exec(s);
if (!m)
m = /([^#]*)()(#.*)?/.exec(s);
if (m) {
var r;
if (m[3]) {
var s2 = m[3].replace(/#/g,"");
r = s2.parseParams("tag");
} else
r = [[]];
// add the text parameter
var text = m[2]?m[2].trim():"";
r.push({name: "text", value: text});
r[0].text = [text];
return {title: m[1].trim(), params: r};
} else
return {title: s.trim(),params: [[]]};
}
// options.defaultFields [@seeOptionDefault giatw.TiddlerFilterTerm.fields] fields to check when no fields are explicitly specified in queryText.
// options.withExtendedFields [@seeOptionDefault giatw.TiddlerFilterTerm.withExtendedFields] when true and no fields are explicitly specified in queryText also the extended fields are considered (in addition to the ones in defaultFields).
// @seeOptions giatw.TiddlerFilterTerm (-fields -fullWordMatch -withExtendedFields)
//
//#import giatw.getBracedText
//#import giatw.copyOptions
//#import giatw.TiddlerFilterTerm
//
giatw.parseTiddlerFilterTerm = function(queryText,offset,options) {
// group 1: {...} (JavaScript expression)
// group 2: '=' (full word match (optional))
// group 3: [!%#] (field selection short cuts)
// group 4: fieldName ':'
// group 5: String literal "..."
// group 6: RegExp literal /.../
// group 7: scheme '://' nonSpaceChars
// group 8: word
var re = /\s*(?:(?:\{([^\}]*)\})|(?:(=)|([#%!])|(?:(\w+)\s*\:(?!\/\/))|(?:(?:("(?:(?:\\")|[^"])+")|(?:\/((?:(?:\\\/)|[^\/])+)\/)|(\w+\:\/\/[^\s]+)|([^\s\)\-\"]+)))))/mg; // " <- The syntax highlighting of my editors gets confused without this quote
var shortCuts = {'!':'title','%':'text','#':'tags'};
var fieldNames = {};
var fullWordMatch;
re.lastIndex = offset;
while (1) {
var i = re.lastIndex;
var m = re.exec(queryText);
if (!m || m.index != i)
throw "Word or String literal expected";
if (m[1]) {
var lastIndexRef = {};
var code = giatw.getBracedText(queryText,0,lastIndexRef);
if (!code)
throw "Invalid {...} syntax";
var f = Function("tiddler","return ("+code+");");
return {func: f,
lastIndex:lastIndexRef.lastIndex,
markRE: null};
}
if (m[2])
fullWordMatch = true;
else if (m[3])
fieldNames[shortCuts[m[3]]] = 1;
else if (m[4])
fieldNames[m[4]] = 1;
else {
var textIsRegExp = m[6];
var text = m[5] ? window.eval(m[5]) : m[6] ? m[6] : m[7] ? m[7] : m[8];
var options = giatw.copyOptions(options);
options.fullWordMatch = fullWordMatch;
options.textIsRegExp = textIsRegExp;
var fields = [];
for (var n in fieldNames)
fields.push(n);
if (fields.length == 0) {
options.fields = options.defaultFields;
} else {
options.fields = fields;
options.withExtendedFields = false;
}
var term = new giatw.TiddlerFilterTerm(text,options);
var markREText = textIsRegExp ? text : text.escapeRegExp();
if (markREText && fullWordMatch)
markREText = "\\b"+markREText+"\\b";
return {func: function(tiddler) {return term.test(tiddler);},
lastIndex:re.lastIndex,
markRE: markREText ? "(?:"+markREText+")" : null};
}
}
};
// Class giatw.BoolExp =================================================================
//
// Allows the execution/evaluation of a boolean expression, according to this syntax:
//
// boolExpression : unaryExpression (("AND"|"OR"|"&&"|"||")? unaryExpression)*
// ;
//
// unaryExpression : ("not"|"-")? primaryExpression
// ;
//
// primaryExpression : "(" boolExpression ")"
// | Term
// ;
//
// For flexibility the Term syntax is defined by a separate parse function.
//
// Notice that there is no precedence between "AND" and "OR" operators, i.e. they are evaluated from left to right.
//
// To evaluate the expression in a given context use code like this:
//
// var be = new giatw.BoolExp(s, termParseFunc);
// var result = be.exec(context);
//
// @param s the text defining the expression
// @param parseTermFunc a Function(text,offset,options) that parses the text starting at offset for a "Term" and returns an object with properties {func: Function(context), lastIndex: ...}. func is the function to be used to evaluate the term in the given context.
// @param options [may be null/undefined] (is also passed to the parseTermFunc)
// options.defaultOperationIs_OR [Default: false] When true the concatenation of unaryExpressions (without an operator) is interpreted as an "OR", otherwise as an "AND".
// options.caseSensitive [default: false]
//
giatw.BoolExp = function(s, parseTermFunc, options) {
this.s = s;
var defaultOperationIs_OR = options && options.defaultOperationIs_OR;
var reStart = /\s*(?:(\-|not)|(\())/gi; // group 1: NOT, group2 "("
var reCloseParenthesis = /\s*\)/g; // match )
var reAndOr = /\s*(?:(and|\&\&)|(or|\|\|))/gi; // group 1: AND, group 2: OR
var reNonWhiteSpace = /\s*[^\)\s]/g;
var reNot_Parenthesis = /\s*(\-|not)?(\s*\()?/gi;
var parseBoolExpression; //#Pre-declare function name to avoid problem with "shrinkSafe"
var parseUnaryExpression = function(offset) {
reNot_Parenthesis.lastIndex = offset;
var m = reNot_Parenthesis.exec(s);
var negate;
var result;
if (m && m.index == offset) {
offset += m[0].length;
negate = m[1];
if (m[2]) {
// case: (...)
var e = parseBoolExpression(offset);
reCloseParenthesis.lastIndex = e.lastIndex;
if (!reCloseParenthesis.exec(s))
throw "Missing ')'";
result = {func: e.func, lastIndex: reCloseParenthesis.lastIndex, markRE: e.markRE};
}
}
if (!result)
result = parseTermFunc(s,offset,options);
if (negate) {
result.func = (function(f){return function(context) {return !f(context);}})(result.func);
// don't mark patterns that are negated
// (This is essential since the marking may also be used to calculate "ranks". If we
// would also count the negated matches (i.e. that should not exist) the rank may get too high)
result.markRE = null;
}
return result;
};
parseBoolExpression = function(offset) {
var result = parseUnaryExpression(offset);
while (1) {
var l = result.lastIndex;
reAndOr.lastIndex = l;
var m = reAndOr.exec(s);
var isOrCase;
var nextExp;
if (m && m.index == l) {
isOrCase = !m[1];
nextExp = parseUnaryExpression(reAndOr.lastIndex);
} else {
// no "AND" or "OR" found.
// Maybe it is a concatenations of parseUnaryExpression without operators
try {
nextExp = parseUnaryExpression(l);
} catch (e) {
// no unary expression follows. We are done
return result;
}
isOrCase = defaultOperationIs_OR;
}
result.func = (function(func1, func2, isOrCase) {
return isOrCase
? function(context) {return func1(context) || func2(context);}
: function(context) {return func1(context) && func2(context);};
})(result.func,nextExp.func,isOrCase);
result.lastIndex = nextExp.lastIndex;
if (!result.markRE)
result.markRE = nextExp.markRE;
else if (nextExp.markRE)
result.markRE = result.markRE + "|" + nextExp.markRE;
}
};
var expr = parseBoolExpression(0);
this.evalFunc = expr.func;
if (expr.markRE)
this.markRegExp = new RegExp(expr.markRE, options.caseSensitive ? "mg" : "img");
}
giatw.BoolExp.prototype.exec = function() {
return this.evalFunc.apply(this,arguments);
};
giatw.BoolExp.prototype.getMarkRegExp = function() {
return this.markRegExp;
};
giatw.BoolExp.prototype.toString = function() {
return this.s;
};
// Class giatw.MultiFieldRegExpTester ==================================================================
//
// @param fields [optional; Default: ["title","text","tags"]] array of names of fields to be considered
// @param withExtendedFields [optional; Default: false] when true also extended fields are considered (in addition to the ones given in 'fields')
//
giatw.MultiFieldRegExpTester = function(re, fields, withExtendedFields) {
this.re = re;
this.fields = fields ? fields : ["title","text","tags"];
this.withExtendedFields = withExtendedFields;
}
// Returns the name of the first field found that value succeeds the given test,
// or null when no such field is found
//
giatw.MultiFieldRegExpTester.prototype.test = function(tiddler) {
var re = this.re;
// Check the fields explicitly specified
for (var i = 0; i < this.fields.length; i++) {
var s = store.getValue(tiddler, this.fields[i]);
if (typeof s == "string" && re.test(s))
return this.fields[i];
}
// Check the extended fields (if required)
if (this.withExtendedFields)
return store.forEachField(
tiddler,
function(tiddler, fieldName, value) {
return typeof value == "string" && re.test(value)?fieldName:null;
}, true);
return null;
}
// Class giatw.TiddlerQuery ==================================================================
//
//#import giatw.select
//#import giatw.MultiFieldRegExpTester
//
giatw.TiddlerQuery = function(queryText,caseSensitive,useRegExp,defaultFields,withExtendedFields) {
if (useRegExp) {
this.regExp = new RegExp(queryText, caseSensitive ? "mg" : "img");
this.tester = new giatw.MultiFieldRegExpTester(this.regExp, defaultFields, withExtendedFields);
} else {
this.expr = new giatw.BoolExp(
queryText,
giatw.parseTiddlerFilterTerm, {
defaultFields: defaultFields,
caseSensitive: caseSensitive,
withExtendedFields: withExtendedFields});
}
this.getQueryText = function() {
return queryText;
};
this.getUseRegExp = function() {
return useRegExp;
};
this.getCaseSensitive = function() {
return caseSensitive;
};
this.getDefaultFields = function() {
return defaultFields;
};
this.getWithExtendedFields = function() {
return withExtendedFields;
};
}
// Returns true iff the query includes the given tiddler
//
// @param tiddler [may be null/undefined]
//
giatw.TiddlerQuery.prototype.test = function(tiddler) {
if (!tiddler) return false;
if (this.regExp) {
return this.tester.test(tiddler);
}
return this.expr.exec(tiddler);
};
// Returns an array with those tiddlers from the tiddlers array that match the query.
//
giatw.TiddlerQuery.prototype.filter = function(tiddlers) {
return giatw.select(tiddlers,this.test,this);
};
giatw.TiddlerQuery.prototype.getMarkRegExp = function() {
if (this.regExp) {
// Only use the regExp for marking when it does not match the empty string.
return "".search(this.regExp) >= 0 ? null : this.regExp;
}
return this.expr.getMarkRegExp();
};
giatw.TiddlerQuery.prototype.toString = function() {
return (this.regExp ? this.regExp : this.expr).toString();
};
// Class giatw.PageWiseRenderer ================================================
//
// Subclass or instance must implement getItemsPerPage function;
// They should also implement onPageChanged and refresh the container of the
// PageWiseRenderer on that event.
//
//#import giatw.toInt
//
giatw.PageWiseRenderer = function() {
this.firstIndexOnPage = 0; // The index of the first item of the lastResults list displayed on the search result page
};
merge(giatw.PageWiseRenderer.prototype, {
setItems: function(items) {
this.items = items;
this.setFirstIndexOnPage(0);
},
// Maximum number of pages listed in the navigation bar (before or after the current page)
//
getMaxPagesInNavigation: function() {
return 10;
},
getItemsCount: function(items) {
return this.items ? this.items.length : 0;
},
getCurrentPageIndex: function() {
return Math.floor(this.firstIndexOnPage / this.getItemsPerPage());
},
getLastPageIndex: function() {
return Math.floor((this.getItemsCount()-1) / this.getItemsPerPage())
},
setFirstIndexOnPage: function(index) {
this.firstIndexOnPage = Math.min(Math.max(0, index), this.getItemsCount()-1);
},
getFirstIndexOnPage: function() {
// Ensure that the firstIndexOnPage is really a page start.
// This may have become violated when getItemsPerPage has changed,
// (e.g. when switching between previewText and simple mode.)
this.firstIndexOnPage = Math.floor(this.firstIndexOnPage / this.getItemsPerPage()) * this.getItemsPerPage();
return this.firstIndexOnPage;
},
getLastIndexOnPage: function() {
return Math.min(this.getFirstIndexOnPage()+this.getItemsPerPage()-1, this.getItemsCount()-1);
},
onPageChanged: function(pageIndex,oldPageIndex) {
},
renderPage: function(itemRenderer) {
if (itemRenderer.beginRendering)
itemRenderer.beginRendering(this);
try {
// When there are items found add them to the result page (pagewise)
if (this.getItemsCount()) {
// Add the items of the current page
var lastIndex = this.getLastIndexOnPage();
var iInPage = -1;
for (var i=this.getFirstIndexOnPage(); i <= lastIndex; i++) {
iInPage++;
itemRenderer.render(this,this.items[i],i,iInPage);
}
}
} finally {
if (itemRenderer.endRendering)
itemRenderer.endRendering(this);
}
},
addPageNavigation: function(place) {
if (!this.getItemsCount()) return;
var self = this;
var onNaviButtonClick = function(e) {
if (!e) var e = window.event;
giatw.consumeEvent(e);
var pageIndex = giatw.toInt(this.getAttribute("page"),0);
var oldPageIndex = self.getCurrentPageIndex();
if (pageIndex == oldPageIndex)
return;
var index = pageIndex * self.getItemsPerPage();
self.setFirstIndexOnPage(index);
self.onPageChanged(pageIndex,oldPageIndex);
};
var button;
var currentPageIndex = this.getCurrentPageIndex();
var lastPageIndex = this.getLastPageIndex();
if (currentPageIndex > 0) {
button = createTiddlyButton(place, "წინა", "გადასვლა წინა გვერდზე (ბილიკი: Alt-'<')", onNaviButtonClick, "prev");
button.setAttribute("page",(currentPageIndex-1).toString());
button.setAttribute("accessKey","<");
}
for (var i = -this.getMaxPagesInNavigation(); i < this.getMaxPagesInNavigation(); i++) {
var pageIndex = currentPageIndex+i;
if (pageIndex < 0) continue;
if (pageIndex > lastPageIndex) break;
var pageNo = (i+currentPageIndex+1).toString();
var buttonClass = pageIndex == currentPageIndex ? "currentPage" : "otherPage";
button = createTiddlyButton(place, pageNo, "Go to page %0".format([pageNo]), onNaviButtonClick, buttonClass);
button.setAttribute("page",(pageIndex).toString());
}
if (currentPageIndex < lastPageIndex) {
button = createTiddlyButton(place, "შემდეგი", "გადასვლა შემდეგ გვერდზე (ბილიკი: Alt-'>')", onNaviButtonClick, "next");
button.setAttribute("page",(currentPageIndex+1).toString());
button.setAttribute("accessKey",">");
}
}
});
// Class giatw.LimitedTextRenderer ===========================================================
//
// Renders a given text, ensuring that a given limit of number of characters
// is not exceeded.
//
// A "markRegExp" may be specified. Substring matching this regular expression
// ("matched strings") are rendered with the class "marked".
//
// if the given text is longer than the limit the matched strings are preferred
// to be included in the rendered text (with some leading and trailing "context text").
//
// Example:
// var renderer = new giatw.LimitedTextRenderer();
//
// var place = ... // a DOM element that should contain the rendered (limited) text
// var s = "This is another 'Hello World' example, as saying 'Hello' is always nice. So let's say it again: >Hello!<";
// var maxLen = 50;
// var markRE = /hello/gi;
// renderer.render(place,s,maxLen,markRE);
//
//#import giatw.createEllipsis
//
giatw.LimitedTextRenderer = function() {
var minMatchWithContextSize = 40;
var maxMovementForWordCorrection = 4; // When a "match" context starts or end on a word the context borders may be changed to at most this amount to include or exclude the word.
//----------------------------------------------------------------------------
//
// Ranges
//
// Objects with a "start" and "end" property (not a specific class).
//
// In a corresponding "Ranges array" these objects are sorted by their start
// and no Range object intersects/touches any other in the array.
//
//----------------------------------------------------------------------------
// Adds the Range [startIndex,endIndex[ to the ranges, ensuring that the Ranges
// in the array are sorted by their start and no Range object
// intersects/touches any other in the array (i.e. possibly the new Range is
// "merged" with existing ranges)
//
// @param ranges array of Range objects
//
var addRange = function(ranges, startIndex, endIndex) {
var n = ranges.length;
// When there are no ranges in ranges, just add it.
if (n == 0) {
ranges.push({start: startIndex, end: endIndex});
return;
}
var i = 0;
for (; i < n; i++) {
var range = ranges[i];
// find the first range that intersects or "touches" [startIndex, endIndex[
if (range.start <= endIndex && startIndex <= range.end) {
// Found.
var r;
// find the first range behind the new range that does not interfere
var rIndex = i+1;
for (; rIndex < n; rIndex++) {
r = ranges[rIndex];
if (r.start > endIndex || startIndex > range.end) {
break;
}
}
// Replace the ranges i to rIndex-1 with the union of the new range with these ranges.
var unionStart = startIndex;
var unionEnd = endIndex;
for (var j = i; j < rIndex; j++) {
r = ranges[j];
unionStart = Math.min(unionStart, r.start);
unionEnd = Math.max(unionEnd, r.end);
}
ranges.splice(i, rIndex-i, {start: unionStart, end: unionEnd});
return;
}
// if we found a range R that is right of the new range there is no
// intersection and we can insert the new range before R.
if (range.start > endIndex) {
break;
}
}
// When we are here the new range does not interfere with any range in ranges and
// i is the index of the first range right to it (or ranges.length, when the new range
// becomes the right most range).
ranges.splice(i, 0, {start: startIndex, end: endIndex});
};
// Returns the total size of all Ranges in ranges
//
var getTotalRangesSize = function(ranges) {
var totalRangeSize = 0;
for (var i=0; i < ranges.length; i++) {
var range = ranges[i];
totalRangeSize += range.end-range.start;
}
return totalRangeSize;
};
//----------------------------------------------------------------------------
var isWordChar = function(c) {
return (c >= "a" && c <= "z") || (c >= "A" && c <= "Z") || c == "_";
};
// Returns the bounds of the word in s around offset as a {start: , end:} object.
//
// Returns null when the char at offset is not a word char.
//
var getWordBounds = function(s, offset) {
// Handle the "offset is not in word" case
if (!isWordChar(s[offset])) return null;
for (var i = offset-1; i >= 0 && isWordChar(s[i]); i--)
{/*empty*/}
var startIndex = i+1;
var n = s.length;
for (i = offset+1; i < n && isWordChar(s[i]); i++)
{/*empty*/}
return {start: startIndex, end: i};
};
var moveToWordBorder = function(s, offset, isStartOffset) {
var wordBounds;
if (isStartOffset) {
wordBounds = getWordBounds(s, offset);
} else {
if (offset <= 0) return offset;
wordBounds = getWordBounds(s, offset-1);
}
if (!wordBounds) return offset;
if (isStartOffset) {
if (wordBounds.start >= offset-maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.start;
if (wordBounds.end <= offset+maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.end;
} else {
if (wordBounds.end <= offset+maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.end;
if (wordBounds.start >= offset-maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.start;
}
return offset;
};
// Splits s into a sequence of "matched" and "unmatched" substrings, using the
// matchRegExp to do the matching.
//
// Returns an array of objects with a "text" property containing the substring text.
// Substrings that are "matches" also contain a boolean "isMatch" property set to true.
//
// @param matchRegExp [may be null] when null no matching is performed and the returned
// array just contains one item with s as its text
//
var getTextAndMatchArray = function(s, matchRegExp) {
var result = [];
if (matchRegExp) {
var startIndex = 0;
var n = s.length;
var currentLen = 0;
do {
matchRegExp.lastIndex = startIndex;
var match = matchRegExp.exec(s);
if (match) {
if (startIndex < match.index) {
var t = s.substring(startIndex, match.index);
result.push({text:t});
}
result.push({text:match[0], isMatch:true});
startIndex = match.index + match[0].length;
} else {
result.push({text: s.substr(startIndex)});
break;
}
} while (true);
} else {
result.push({text: s});
}
return result;
};
var getMatchedTextCount = function(textAndMatches) {
var result = 0;
for (var i=0; i < textAndMatches.length; i++) {
if (textAndMatches[i].isMatch) {
result++;
}
}
return result;
};
var getContextRangeAround = function(s, startIndex, endIndex, matchCount, maxLen) {
// Partition the available space into equal sized areas for each match and one
// for the text start.
// But the size should not go below a certain limit
var size = Math.max(Math.floor(maxLen/(matchCount+1)), minMatchWithContextSize);
// Substract the size of the range to get the size of the context.
var contextSize = Math.max(size-(endIndex-startIndex), 0);
// Two thirds of the context should be before the match, one third after.
var contextEnd = Math.min(Math.floor(endIndex+contextSize/3), s.length);
var contextStart = Math.max(contextEnd - size, 0);
// If the contextStart/End is inside a word and the end of the word is
// close move the pointers accordingly to make the text more readable.
contextStart = moveToWordBorder(s, contextStart, true);
contextEnd = moveToWordBorder(s, contextEnd, false);
return {start: contextStart, end: contextEnd};
};
// Get all ranges around matched substrings with their contexts
//
var getMatchedTextWithContextRanges = function(textAndMatches, s, maxLen) {
var ranges = [];
var matchCount = getMatchedTextCount(textAndMatches);
var pos = 0;
for (var i=0; i < textAndMatches.length; i++) {
var t = textAndMatches[i];
var text = t.text;
if (t.isMatch) {
var range = getContextRangeAround(s, pos, pos+text.length, matchCount, maxLen);
addRange(ranges, range.start, range.end);
}
pos += text.length;
}
return ranges;
};
var fillUpRanges = function(s, ranges, maxLen) {
var remainingLen = maxLen - getTotalRangesSize(ranges);
while (remainingLen > 0) {
if (ranges.length == 0) {
// No matches added yet. Make one large range.
addRange(ranges, 0, moveToWordBorder(s, maxLen, false));
return;
} else {
var range = ranges[0];
var startIndex;
var maxEndIndex;
if (range.start == 0) {
// The first range already starts at the beginning of the string.
// When there is a second range fill to the next range start or to the maxLen.
startIndex = range.end;
if (ranges.length > 1) {
maxEndIndex = ranges[1].start;
} else {
// Only one range. Add a range after that with the complete remaining len
// (corrected to "beautify" the output)
addRange(ranges, startIndex, moveToWordBorder(s, startIndex+remainingLen, false));
return;
}
} else {
// There is unused space between the start of the text and the first range.
startIndex = 0;
maxEndIndex = range.start;
}
var endIndex = Math.min(maxEndIndex, startIndex+remainingLen);
addRange(ranges, startIndex, endIndex);
remainingLen -= (endIndex-startIndex);
}
}
};
// Write the given ranges of s, using textAndMatches for marking portions of the text.
//
var writeRanges = function(place, s, textAndMatches, ranges, maxLen) {
if (ranges.length == 0) return;
// Processes the text between startIndex and endIndex of the textAndMatches
// "writes" them (as DOM elements) at the given place, possibly as "marked" text.
//
// When endIndex is not the end of the full text an ellisis is appended.
//
var writeTextAndMatchRange = function(place, s, textAndMatches, startIndex, endIndex) {
var t;
var text;
// find the first text item to write
var pos = 0;
var i = 0;
var offset = 0;
for (;i < textAndMatches.length; i++) {
t = textAndMatches[i];
text = t.text;
if (startIndex < pos+text.length) {
offset = startIndex - pos;
break;
}
pos += text.length;
}
var remainingLen = endIndex - startIndex;
for (; i < textAndMatches.length && remainingLen > 0; i++) {
t = textAndMatches[i];
text = t.text.substr(offset);
offset = 0;
if (text.length > remainingLen) text = text.substr(0,remainingLen);
if (t.isMatch) {
createTiddlyElement(place,"span",null,"marked",text);
} else {
createTiddlyText(place, text);
}
remainingLen -= text.length;
}
if (endIndex < s.length) {
giatw.createEllipsis(place);
}
};
// When the first range is not at the start of the text write an ellipsis("...")
// (Ellipses between ranges are written in the writeTextAndMatchRange method)
if (ranges[0].start > 0) giatw.createEllipsis(place);
var remainingLen = maxLen;
for (var i = 0; i < ranges.length && remainingLen > 0; i++) {
var range = ranges[i];
var len = Math.min(range.end - range.start, remainingLen);
writeTextAndMatchRange(place, s, textAndMatches, range.start, range.start+len);
remainingLen -= len;
}
};
this.render = function(place,s,maxLen,markRegExp) {
if (s.length < maxLen) maxLen = s.length;
var textAndMatches = getTextAndMatchArray(s, markRegExp);
var ranges = getMatchedTextWithContextRanges(textAndMatches, s, maxLen);
// When the maxLen is not yet reached add more ranges
// starting from the beginning until either maxLen or
// the end of the string is reached.
fillUpRanges(s, ranges, maxLen);
writeRanges(place, s, textAndMatches, ranges, maxLen);
};
};
(function() {
function alertAndThrow(msg) {
alert(msg);
throw msg;
};
if (version.major < 2 || (version.major == 2 && version.minor < 1))
alertAndThrow("YourSearchPlugin requires TiddlyWiki 2.1 or newer.\n\nCheck the archive for YourSearch plugins\nsupporting older versions of TiddlyWiki.\n\nArchive: #");
giatw.YourSearch = {};
//----------------------------------------------------------------------------
// The Search Core
//----------------------------------------------------------------------------
// Model Variables
var lastResults; // Array of tiddlers that matched the last search
var lastQuery; // The last Search query (TiddlerQuery)
var setLastResults = function(array) {
lastResults = array;
};
var getLastResults = function() {
return lastResults ? lastResults : [];
};
var getLastResultsCount = function() {
return lastResults ? lastResults.length : 0;
};
// Standard Ranking Weights
var matchInTitleWeight = 4;
var precisionInTitleWeight = 10;
var matchInTagsWeight = 2;
var getMatchCount = function(s, re) {
var m = s.match(re);
return m ? m.length : 0;
};
var standardRankFunction = function(tiddler, query) {
// Count the matches in the title and the tags
var markRE = query.getMarkRegExp();
if (!markRE) return 1;
var matchesInTitle = tiddler.title.match(markRE);
var nMatchesInTitle = matchesInTitle ? matchesInTitle.length : 0;
var nMatchesInTags = getMatchCount(tiddler.getTags(), markRE);
// Calculate the "precision" of the matches in the title as the ratio of
// the length of the matches to the total length of the title.
var lengthOfMatchesInTitle = matchesInTitle ? matchesInTitle.join("").length : 0;
var precisionInTitle = tiddler.title.length > 0 ? lengthOfMatchesInTitle/tiddler.title.length : 0;
// calculate a weighted score
var rank= nMatchesInTitle * matchInTitleWeight
+ nMatchesInTags * matchInTagsWeight
+ precisionInTitle * precisionInTitleWeight
+ 1;
return rank;
};
// @return Tiddler[]
//
var findMatches = function(store, searchText,caseSensitive,useRegExp,sortField,excludeTag) {
lastQuery = null;
var candidates = store.reverseLookup("tags",excludeTag,false);
try {
var defaultFields = [];
if (config.options.chkSearchInTitle) defaultFields.push("title");
if (config.options.chkSearchInText) defaultFields.push("text");
if (config.options.chkSearchInTags) defaultFields.push("tags");
lastQuery = new giatw.TiddlerQuery(
searchText,caseSensitive, useRegExp,defaultFields,config.options.chkSearchExtendedFields);
} catch (e) {
// when an invalid query is given no tiddlers are matched
return [];
}
var results = lastQuery.filter(candidates);
// Rank the results
var rankFunction = giatw.YourSearch.getRankFunction();
for (var i = 0; i < results.length; i++) {
var tiddler = results[i];
var rank = rankFunction(tiddler, lastQuery);
// Add the rank information to the tiddler.
// This is used during the sorting, but it may also
// be used in the result, e.g. to display some "relevance"
// information in the result
tiddler.searchRank = rank;
}
// sort the result, taking care of the rank and the sortField
if(!sortField) {
sortField = "title";
}
var sortFunction = function (a,b) {
var searchRankDiff = a.searchRank - b.searchRank;
if (searchRankDiff == 0) {
if (a[sortField] == b[sortField]) {
return(0);
} else {
return (a[sortField] < b[sortField]) ? -1 : +1;
}
} else {
return (searchRankDiff > 0) ? -1 : +1;
}
};
results.sort(sortFunction);
return results;
};
//----------------------------------------------------------------------------
// The Search UI (Result page)
//----------------------------------------------------------------------------
// Visual appearance of the result page
var maxCharsInTitle = 80;
var maxCharsInTags = 50;
var maxCharsInText = 250;
var maxCharsInField = 50;
var itemsPerPageDefault = 25; // Default maximum number of items on one search result page
var itemsPerPageWithPreviewDefault = 10; // Default maximum number of items on one search result page when PreviewText is on
// DOM IDs
var yourSearchResultID = "yourSearchResult";
var yourSearchResultItemsID = "yourSearchResultItems";
var lastSearchText; // The last search text, as passed to findMatches
var resultElement; // The (popup) DOM element containing the search result [may be null]
var searchInputField; // The "search" input field
var searchButton; // The "search" button
var lastNewTiddlerButton;
var initStylesheet = function() {
if (version.extensions.YourSearchPlugin.styleSheetInited)
return;
version.extensions.YourSearchPlugin.styleSheetInited = true;
setStylesheet(store.getTiddlerText("YourSearchStyleSheet"),"yourSearch");
}
var isResultOpen = function() {
return resultElement != null && resultElement.parentNode == document.body;
};
var closeResult = function() {
if (isResultOpen()) {
document.body.removeChild(resultElement);
}
};
// Closes the Search Result window and displays the tiddler
// defined by the "tiddlyLink" attribute of this element
//
var closeResultAndDisplayTiddler = function(e)
{
closeResult();
var title = this.getAttribute("tiddlyLink");
if(title) {
var withHilite = this.getAttribute("withHilite");
var oldHighlightHack = highlightHack;
if (withHilite && withHilite=="true" && lastQuery) {
highlightHack = lastQuery.getMarkRegExp();
}
story.displayTiddler(this,title);
highlightHack = oldHighlightHack;
}
return(false);
};
// Adjusts the resultElement's size and position, relative to the search input field.
//
var adjustResultPositionAndSize = function() {
if (!searchInputField) return;
var root = searchInputField;
// Position the result below the root and resize it if necessary.
var rootLeft = findPosX(root);
var rootTop = findPosY(root);
var rootHeight = root.offsetHeight;
var popupLeft = rootLeft;
var popupTop = rootTop + rootHeight;
// Make sure the result is not wider than the window
var winWidth = findWindowWidth();
if (winWidth < resultElement.offsetWidth) {
resultElement.style.width = (winWidth - 100)+"px";
winWidth = findWindowWidth();
}
// Ensure that the left and right of the result are not
// clipped by the window. Move it to the left or right, if necessary.
var popupWidth = resultElement.offsetWidth;
if(popupLeft + popupWidth > winWidth)
popupLeft = winWidth - popupWidth-30;
if (popupLeft < 0) popupLeft = 0;
// Do the actual moving
resultElement.style.left = popupLeft + "px";
resultElement.style.top = popupTop + "px";
resultElement.style.display = "block";
};
var scrollVisible = function() {
// Scroll the window to make the result page (and the search Input field) visible.
if (resultElement) window.scrollTo(0,ensureVisible(resultElement));
if (searchInputField) window.scrollTo(0,ensureVisible(searchInputField));
};
// Makes sure the result page has a good size and position and visible
// (may scroll the window)
//
var ensureResultIsDisplayedNicely = function() {
adjustResultPositionAndSize();
scrollVisible();
};
var indexInPage; // The index (in the current page) of the tiddler currently rendered.
var currentTiddler; // While rendering the page the tiddler that is currently rendered.
var pager = new giatw.PageWiseRenderer();
var MyItemRenderer = function(parent) {
// Load the template how to display the items that represent a found tiddler
this.itemHtml = store.getTiddlerText("YourSearchItemTemplate");
if (!this.itemHtml) alertAndThrow("YourSearchItemTemplate not found");
// Locate the node that shall contain the list of found tiddlers
this.place = document.getElementById(yourSearchResultItemsID);
if(!this.place)
this.place = createTiddlyElement(parent,"div",yourSearchResultItemsID);
};
merge(MyItemRenderer.prototype,{
render: function(pager,object,index,indexOnPage) {
// Define global variables, referenced by macros during applyHtmlMacros
indexInPage = indexOnPage;
currentTiddler = object;
var item = createTiddlyElement(this.place,"div",null, "yourSearchItem");
item.innerHTML = this.itemHtml;
applyHtmlMacros(item,null);
refreshElements(item,null);
},
endRendering: function(pager) {
// The currentTiddler must only be defined while rendering the found tiddlers
currentTiddler = null;
}
});
// Refreshes the content of the result with the current search result
// of the selected page.
//
// Assumes that the result is already open.
//
var refreshResult = function() {
if (!resultElement || !searchInputField) return;
// Load the template for the YourSearchResult
var html = store.getTiddlerText("YourSearchResultTemplate");
if (!html) html = "<b>Tiddler YourSearchResultTemplate not found</b>";
resultElement.innerHTML = html;
// Expand the template macros etc.
applyHtmlMacros(resultElement,null);
refreshElements(resultElement,null);
var itemRenderer = new MyItemRenderer(resultElement);
pager.renderPage(itemRenderer);
ensureResultIsDisplayedNicely();
};
pager.getItemsPerPage = function() {
var n = (config.options.chkPreviewText)
? giatw.toInt(config.options.txtItemsPerPageWithPreview, itemsPerPageWithPreviewDefault)
: giatw.toInt(config.options.txtItemsPerPage, itemsPerPageDefault);
return (n > 0) ? n : 1;
};
pager.onPageChanged = function() {
refreshResult();
};
var reopenResultIfApplicable = function() {
if (searchInputField == null || !config.options.chkUseYourSearch) return;
if ((searchInputField.value == lastSearchText) && lastSearchText && !isResultOpen()) {
// For speedup we check re-use the previously created resultElement, if possible.
if (resultElement && (resultElement.parentNode != document.body)) {
document.body.appendChild(resultElement);
ensureResultIsDisplayedNicely();
} else {
giatw.YourSearch.onShowResult(true);
}
}
};
var invalidateResult = function() {
closeResult();
resultElement = null;
lastSearchText = null;
};
//-------------------------------------------------------------------------
// Close the search result page when the user clicks on the document
// (and not into the searchInputField, on the search button or in the result)
// or presses the ESC key
// Returns true if e is either self or a descendant (child, grandchild,...) of self.
//
// @param self DOM:Element
// @param e DOM:Element or null
//
var isDescendantOrSelf = function(self, e) {
while (e != null) {
if (self == e) return true;
e = e.parentNode;
}
return false;
};
var onDocumentClick = function(e) {
if (e.target == searchInputField) return;
if (e.target == searchButton) return;
if (resultElement && isDescendantOrSelf(resultElement, e.target)) return;
closeResult();
};
var onDocumentKeyup = function(e) {
// Close the search result page when the user presses "ESC"
if (e.keyCode == 27) closeResult();
};
addEvent(document,"click",onDocumentClick);
addEvent(document,"keyup",onDocumentKeyup);
// Our Search Macro Hijack Function ==========================================
// Helper
var myStorySearch = function(text,useCaseSensitive,useRegExp)
{
lastSearchText = text;
setLastResults(findMatches(store, text,useCaseSensitive,useRegExp,"title","excludeSearch"));
giatw.YourSearch.onShowResult();
};
var myMacroSearchHandler = function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler)
{
initStylesheet();
lastSearchText = "";
var searchTimeout = null;
var doSearch = function(txt)
{
if (config.options.chkUseYourSearch)
myStorySearch(txt.value,config.options.chkCaseSensitiveSearch,config.options.chkRegExpSearch);
else
story.search(txt.value,config.options.chkCaseSensitiveSearch,config.options.chkRegExpSearch);
lastSearchText = txt.value;
};
var clickHandler = function(e)
{
doSearch(searchInputField);
return false;
};
var keyHandler = function(e)
{
if (!e) var e = window.event;
searchInputField = this;
switch(e.keyCode)
{
case 13:
if (e.ctrlKey && lastNewTiddlerButton && isResultOpen())
lastNewTiddlerButton.onclick.apply(lastNewTiddlerButton,[e]);
else
doSearch(this);
break;
case 27:
// When the result is open, close it,
// otherwise clear the content of the input field
if (isResultOpen()) {
closeResult();
} else {
this.value = "";
clearMessage();
}
break;
}
if (String.fromCharCode(e.keyCode) == this.accessKey || e.altKey)
{
reopenResultIfApplicable();
}
if(this.value.length<3 && searchTimeout) clearTimeout(searchTimeout);
if(this.value.length > 2)
{
if (this.value != lastSearchText)
{
if (!config.options.chkUseYourSearch || config.options.chkSearchAsYouType)
{
if(searchTimeout)
clearTimeout(searchTimeout);
var txt = this;
searchTimeout = setTimeout(function() {doSearch(txt);},500);
}
}
else
{
if(searchTimeout)
clearTimeout(searchTimeout);
}
};
if (this.value.length == 0)
{
closeResult();
}
};
var focusHandler = function(e)
{
this.select();
clearMessage();
reopenResultIfApplicable();
};
var args = paramString.parseParams("list",null,true);
var buttonAtRight = getFlag(args, "buttonAtRight");
var sizeTextbox = getParam(args, "sizeTextbox", this.sizeTextbox);
var btn;
if (!buttonAtRight)
btn = createTiddlyButton(place,this.label,this.prompt,clickHandler);
var txt = createTiddlyElement(null,"input",null,"txtOptionInput searchField",null);
if(params[0])
txt.value = params[0];
txt.onkeyup = keyHandler;
txt.onfocus = focusHandler;
txt.setAttribute("size",sizeTextbox);
txt.setAttribute("accessKey",this.accessKey);
txt.setAttribute("autocomplete","off");
if(config.browser.isSafari)
{
txt.setAttribute("type","search");
txt.setAttribute("results","5");
}
else
txt.setAttribute("type","text");
if(place)
place.appendChild(txt);
if (buttonAtRight)
btn = createTiddlyButton(place,this.label,this.prompt,clickHandler);
searchInputField = txt;
searchButton = btn;
};
//----------------------------------------------------------------------------
// Support for Macros
//----------------------------------------------------------------------------
var openAllFoundTiddlers = function() {
closeResult();
var results = getLastResults();
var n = results.length;
if (n) {
var titles=[];
for(var i = 0; i<n; i++)
titles.push(results[i].title);
story.displayTiddlers(null,titles);
}
};
var createOptionWithRefresh = function(place, optionParams, wikifier,tiddler) {
invokeMacro(place,"option",optionParams,wikifier,tiddler);
// The option macro appended the component at the end of the place.
var elem = place.lastChild;
var oldOnClick = elem.onclick;
elem.onclick = function(e) {
var result = oldOnClick.apply(this, arguments);
refreshResult();
return result;
};
return elem;
};
var removeTextDecoration = function(s) {
var removeThis = ["''", "{{{", "}}}", "//", "<<<", "/***", "***/"];
var reText = "";
for (var i = 0; i < removeThis.length; i++) {
if (i != 0) reText += "|";
reText += "("+removeThis[i].escapeRegExp()+")";
}
return s.replace(new RegExp(reText, "mg"), "").trim();
};
// Returns the "shortcut number" of the currentTiddler.
// I.e. When the user presses Alt-n the given tiddler is opened/display.
//
// @return 0-9 or -1 when no number is defined
//
var getShortCutNumber = function() {
var i = indexInPage;
return (i >= 0 && i <= 9)
? (i < 9 ? (i+1) : 0)
: -1;
};
var limitedTextRenderer = new giatw.LimitedTextRenderer();
var renderLimitedText = function(place, s, maxLen) {
limitedTextRenderer.render(place,s,maxLen,lastQuery.getMarkRegExp())
}
// When any tiddler are changed reset the result.
//
var oldTiddlyWikiSaveTiddler = TiddlyWiki.prototype.saveTiddler;
TiddlyWiki.prototype.saveTiddler = function(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields) {
oldTiddlyWikiSaveTiddler.apply(this, arguments);
invalidateResult();
};
var oldTiddlyWikiRemoveTiddler = TiddlyWiki.prototype.removeTiddler;
TiddlyWiki.prototype.removeTiddler = function(title) {
oldTiddlyWikiRemoveTiddler.apply(this, arguments);
invalidateResult();
};
//----------------------------------------------------------------------------
// Macros
//----------------------------------------------------------------------------
// ====Macro yourSearch ================================================
config.macros.yourSearch = {
// Standard Properties
label: "yourSearch",
prompt: "ძიების მიმდინარე/ბოლო შედეგების წვდომა",
handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (params.length == 0) return;
var name = params[0];
var func = config.macros.yourSearch.funcs[name];
if (func) func(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler);
},
tests: {
"true" : function() {return true;},
"false" : function() {return false;},
"found" : function() {return getLastResultsCount() > 0;},
"previewText" : function() {return config.options.chkPreviewText;}
},
funcs: {
itemRange: function(place) {
if (getLastResultsCount()) {
var lastIndex = pager.getLastIndexOnPage();
var s = "%0 - %1".format([pager.getFirstIndexOnPage()+1,lastIndex+1]);
createTiddlyText(place, s);
}
},
count: function(place) {
createTiddlyText(place, getLastResultsCount().toString());
},
query: function(place) {
if (lastQuery) {
createTiddlyText(place, lastQuery.toString());
}
},
version: function(place) {
var t = "საძიებო სისტემა %0.%1.%2".format(
[version.extensions.YourSearchPlugin.major,
version.extensions.YourSearchPlugin.minor,
version.extensions.YourSearchPlugin.revision]);
var e = createTiddlyElement(place, "a");
e.setAttribute("href", "#");
e.innerHTML = '<font color="black" face="Arial, Helvetica, sans-serif">'+t+'<font>';
},
copyright: function(place) {
var e = createTiddlyElement(place, "a");
e.setAttribute("href", "#");
e.innerHTML = '<font color="blue" face="Arial, Helvetica, sans-serif"><b><font color="blue">გია შერვაშიძე - საცნობარო და საძიებო სისტემა</font></b>';
},
newTiddlerButton: function(place) {
if (lastQuery) {
var r = giatw.parseNewTiddlerCommandLine(lastQuery.getQueryText());
var btn = config.macros.newTiddler.createNewTiddlerButton(place,r.title,r.params,"ახალი ჩანაწერი","ახალი ჩანაწერის შექმნა საძიებო კონტექსტზე დაფუძნებით. (ბილიკი: Ctrl-Enter; გამყოფები: '.', '#')",null,"text");
// Close the result before the new tiddler is created.
var oldOnClick = btn.onclick;
btn.onclick = function() {
closeResult();
oldOnClick.apply(this,arguments);
}
lastNewTiddlerButton = btn;
}
},
linkButton: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (params < 2) return;
var tiddlyLink = params[1];
var text = params < 3 ? tiddlyLink : params[2];
var tooltip = params < 4 ? text : params[3];
var accessKey = params < 5 ? null : params[4];
var btn = createTiddlyButton(place,text,tooltip,closeResultAndDisplayTiddler,null,null, accessKey);
btn.setAttribute("tiddlyLink",tiddlyLink);
},
closeButton: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var button = createTiddlyButton(place, "დახურვა", "ძიების შედეგების დახურვა (ბილიკი: ESC)", closeResult);
},
openAllButton: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var n = getLastResultsCount();
if (n == 0) return;
var title = n == 1 ? "ჩანაწერის გახსნა" : "ყველა %0 ჩანაწერის გახსნა".format([n]);
var button = createTiddlyButton(place, title, "ყველა მოძიებული ჩანაწერის გახსნა (ბილიკი: Alt-O)", openAllFoundTiddlers);
button.setAttribute("accessKey","O");
},
naviBar: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
pager.addPageNavigation(place);
},
"if": function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (params.length < 2) return;
var testName = params[1];
var negate = (testName == "not");
if (negate) {
if (params.length < 3) return;
testName = params[2];
}
var test = config.macros.yourSearch.tests[testName];
var showIt = false;
try {
if (test) {
showIt = test(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) != negate;
} else {
// When no predefined test is specified try to evaluate it as a JavaScript expression.
showIt = (!eval(testName)) == negate;
}
} catch (ex) {
}
if (!showIt) {
place.style.display="none";
}
},
chkPreviewText: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var optionParams = params.slice(1).join(" ");
var elem = createOptionWithRefresh(place, "chkPreviewText", wikifier,tiddler);
elem.setAttribute("accessKey", "P");
elem.title = "მოძიებული ჩანაწერის ესკიზის ჩვენება (ბილიკი: Alt-P)";
return elem;
}
}
};
// ====Macro foundTiddler ================================================
config.macros.foundTiddler = {
// Standard Properties
label: "foundTiddler",
prompt: "ინფორმაცია მიმდინარე ჩანაწერზე ძიების შედეგების გვერდზე",
handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var name = params[0];
var func = config.macros.foundTiddler.funcs[name];
if (func) func(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler);
},
funcs: {
title: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (!currentTiddler) return;
var shortcutNumber = getShortCutNumber();
var tooltip = "ჩანაწერის გახსნა";
var btn = createTiddlyButton(place,null,tooltip,closeResultAndDisplayTiddler,null);
btn.setAttribute("tiddlyLink",currentTiddler.title);
btn.setAttribute("withHilite","true");
renderLimitedText(btn, currentTiddler.title, maxCharsInTitle);
if (shortcutNumber >= 0) {
btn.setAttribute("accessKey",shortcutNumber.toString());
}
},
tags: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (!currentTiddler) return;
renderLimitedText(place, currentTiddler.getTags(), maxCharsInTags);
},
text: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (!currentTiddler) return;
renderLimitedText(place, removeTextDecoration(currentTiddler.text), maxCharsInText);
},
field: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (!currentTiddler) return;
var name = params[1];
var len = params.length > 2 ? giatw.toInt(params[2],maxCharsInField) : maxCharsInField;
var v = store.getValue(currentTiddler,name);
if (v)
renderLimitedText(place, removeTextDecoration(v), len);
},
// Renders the "shortcut number" of the current tiddler, to indicate to the user
// what number to "Alt-press" to open the tiddler.
//
number: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var numberToDisplay = getShortCutNumber();
if (numberToDisplay >= 0) {
var text = "".format([numberToDisplay.toString()]);
createTiddlyElement(place,"span",null,"shortcutNumber",text);
}
}
}
};
//----------------------------------------------------------------------------
// Configuration Stuff
//----------------------------------------------------------------------------
var opts = {chkUseYourSearch:true,
chkPreviewText:true,
chkSearchAsYouType:true,
chkSearchInTitle:true,
chkSearchInText:true,
chkSearchInTags:true,
chkSearchExtendedFields:true,
txtItemsPerPage:itemsPerPageDefault,
txtItemsPerPageWithPreview:itemsPerPageWithPreviewDefault};
for (var n in opts)
if (config.options[n] == undefined) config.options[n] = opts[n];
//----------------------------------------------------------------------------
// Shadow Tiddlers
//----------------------------------------------------------------------------
config.shadowTiddlers.AdvancedOptions += "\n<<option chkUseYourSearch>> 'დეტალური ძიებით' სარგებლობა //([[პარამეტრები|ძიების პარამეტრები]]) ([[დახმარება|დახმარება ძიებაში]])// ";
config.shadowTiddlers["დახმარება ძიებაში"] =
"!Field Search\nWith the Field Search you can restrict your search to certain fields of a tiddler, e.g"+
" only search the tags or only the titles. The general form is //fieldname//'':''//textToSearch// (e."+
"g. {{{title:intro}}}). In addition one-character shortcuts are also supported for the standard field"+
"s {{{title}}}, {{{text}}} and {{{tags}}}:\n|!What you want|!What you type|!Example|\n|Search ''titles "+
"only''|start word with ''!''|{{{!jonny}}} (shortcut for {{{title:jonny}}})|\n|Search ''contents/text "+
"only''|start word with ''%''|{{{%football}}} (shortcut for {{{text:football}}})|\n|Search ''tags only"+
"''|start word with ''#''|{{{#Plugin}}} (shortcut for {{{tags:Plugin}}})|\n\nUsing this feature you may"+
" also search the extended fields (\"Metadata\") introduced with TiddlyWiki 2.1, e.g. use {{{priority:1"+
"}}} to find all tiddlers with the priority field set to \"1\".\n\nYou may search a word in more than one"+
" field. E.g. {{{!#Plugin}}} (or {{{title:tags:Plugin}}} in the \"long form\") finds tiddlers containin"+
"g \"Plugin\" either in the title or in the tags (but does not look for \"Plugin\" in the text). \n\n!Boole"+
"an Search\nThe Boolean Search is useful when searching for multiple words.\n|!What you want|!What you "+
"type|!Example|\n|''All words'' must exist|List of words|{{{jonny jeremy}}} (or {{{jonny and jeremy}}}"+
")|\n|''At least one word'' must exist|Separate words by ''or''|{{{jonny or jeremy}}}|\n|A word ''must "+
"not exist''|Start word with ''-''|{{{-jonny}}} (or {{{not jonny}}})|\n\n''Note:'' When you specify two"+
" words, separated with a space, YourSearch finds all tiddlers that contain both words, but not neces"+
"sarily next to each other. If you want to find a sequence of word, e.g. '{{{John Brown}}}', you need"+
" to put the words into quotes. I.e. you type: {{{\"john brown\"}}}.\n\nUsing parenthesis you may change "+
"the default \"left to right\" evaluation of the boolean search. E.g. {{{not (jonny or jeremy)}}} finds"+
" all tiddlers that contain neither \"jonny\" nor \"jeremy. In contrast to this {{{not jonny or jeremy}}"+
"} (i.e. without parenthesis) finds all tiddlers that either don't contain \"jonny\" or that contain \"j"+
"eremy\".\n\n!'Exact Word' Search\nBy default a search result all matches that 'contain' the searched tex"+
"t. E.g. if you search for {{{Task}}} you will get all tiddlers containing 'Task', but also '~Complet"+
"edTask', '~TaskForce' etc.\n\nIf you only want to get the tiddlers that contain 'exactly the word' you"+
" need to prefix it with a '='. E.g. typing '=Task' will find the tiddlers that contain the word 'Tas"+
"k', ignoring words that just contain 'Task' as a substring.\n\n!~CaseSensitiveSearch and ~RegExpSearch"+
"\nThe standard search options ~CaseSensitiveSearch and ~RegExpSearch are fully supported by YourSearc"+
"h. However when ''~RegExpSearch'' is on Filtered and Boolean Search are disabled.\n\nIn addition you m"+
"ay do a \"regular expression\" search even with the ''~RegExpSearch'' set to false by directly enterin"+
"g the regular expression into the search field, framed with {{{/.../}}}. \n\nExample: {{{/m[ae][iy]er/"+
"}}} will find all tiddlers that contain either \"maier\", \"mayer\", \"meier\" or \"meyer\".\n\n!~JavaScript E"+
"xpression Filtering\nIf you are familiar with JavaScript programming and know some TiddlyWiki interna"+
"ls you may also use JavaScript expression for the search. Just enter a JavaScript boolean expression"+
" into the search field, framed with {{{ { ... } }}}. In the code refer to the variable tiddler and e"+
"valuate to {{{true}}} when the given tiddler should be included in the result. \n\nExample: {{{ { tidd"+
"ler.modified > new Date(\"Jul 4, 2005\")} }}} returns all tiddler modified after July 4th, 2005.\n\n!Com"+
"bined Search\nYou are free to combine the various search options. \n\n''Examples''\n|!What you type|!Res"+
"ult|\n|{{{!jonny !jeremy -%football}}}|all tiddlers with both {{{jonny}}} and {{{jeremy}}} in its tit"+
"les, but no {{{football}}} in content.|\n|{{{#=Task}}}|All tiddlers tagged with 'Task' (the exact wor"+
"d). Tags named '~CompletedTask', '~TaskForce' etc. are not considered.|\n\n!Access Keys\nYou are encour"+
"aged to use the access keys (also called \"shortcut\" keys) for the most frequently used operations. F"+
"or quick reference these shortcuts are also mentioned in the tooltip for the various buttons etc.\n\n|"+
"!Key|!Operation|\n|{{{Alt-F}}}|''The most important keystroke'': It moves the cursor to the search in"+
"put field so you can directly start typing your query. Pressing {{{Alt-F}}} will also display the pr"+
"evious search result. This way you can quickly display multiple tiddlers using \"Press {{{Alt-F}}}. S"+
"elect tiddler.\" sequences.|\n|{{{ESC}}}|Closes the [[YourSearch Result]]. When the [[YourSearch Resul"+
"t]] is already closed and the cursor is in the search input field the field's content is cleared so "+
"you start a new query.|\n|{{{Alt-1}}}, {{{Alt-2}}},... |Pressing these keys opens the first, second e"+
"tc. tiddler from the result list.|\n|{{{Alt-O}}}|Opens all found tiddlers.|\n|{{{Alt-P}}}|Toggles the "+
"'Preview Text' mode.|\n|{{{Alt-'<'}}}, {{{Alt-'>'}}}|Displays the previous or next page in the [[Your"+
"Search Result]].|\n|{{{Return}}}|When you have turned off the 'as you type' search mode pressing the "+
"{{{Return}}} key actually starts the search (as does pressing the 'search' button).|\n\n//If some of t"+
"hese shortcuts don't work for you check your browser if you have other extensions installed that alr"+
"eady \"use\" these shortcuts.//";
config.shadowTiddlers["ძიების პარამეტრები"] =
"|>|!ძიების პარამეტრები|\n|>|<<option chkUseYourSearch>> 'დეტალური ძიებით' სარგებლობა|\n|!|<<option chkPreviewText"+
">> ესკიზის ჩვენება|\n|!|<<option chkSearchAsYouType>> 'მყისი ძიების' რეჟიმი (კლავიში RETURN"+
" საჭირო აღარაა)|\n|!|ნაგულისხმებად:<<option chkSearchInTitle>>სათაური ('!') <<option chk"+
"SearchInText>>ტექსტი ('%') <<option chkSearchInTags>>ჭდე ('#') <<option chkSearchExtendedFiel"+
"ds>>გარე ველი<html><br><font size=\"-2\">ჩანაწერთა ნაგულისხმები ველები მოსაძიებლად "+
"თუ საძიებო ტექსტი პრეფიქსის გარეშეა. <br>(სურვილისამებრ, უშუალოდ მიუთითეთ '!', "+
"'%', '#' ან 'fieldname:' პრეფიქსი).</font></html>|\n|!|ჩანაწერთა რაოდენობა ძიების "+
" შედეგების გვერდზე: <<option txtItemsPerPage>>|\n|!|ჩანაწერთა რაოდენობა ძიების შედეგების "+
"გვერდზე ესკიზით: <<option txtItemsPerPageWithPreview>>|\n";
config.shadowTiddlers["YourSearchStyleSheet"] =
"/***\n!~YourSearchResult Stylesheet\n***/\n/*{{{*/\n.yourSearchResult {\n\tposition: absolute;\n\twidth: 800"+
"px;\n\n\tpadding: 0.2em;\n\tlist-style: none;\n\tmargin: 0;\n\n\tbackground: #ffd;\n\tborder: 1px solid DarkGra"+
"y;\n}\n\n/*}}}*/\n/***\n!!Summary Section\n***/\n/*{{{*/\n.yourSearchResult .summary {\n\tborder-bottom-width:"+
" thin;\n\tborder-bottom-style: solid;\n\tborder-bottom-color: #999999;\n\tpadding-bottom: 4px;\n}\n\n.yourSea"+
"rchRange, .yourSearchCount, .yourSearchQuery {\n\tfont-weight: bold;\n}\n\n.yourSearchResult .summary ."+
"button {\n\tfont-size: 10px;\n\n\tpadding-left: 0.3em;\n\tpadding-right: 0.3em;\n}\n\n.yourSearchResult .summa"+
"ry .chkBoxLabel {\n\tfont-size: 10px;\n\n\tpadding-right: 0.3em;\n}\n\n/*}}}*/\n/***\n!!Items Area\n***/\n/*{{{*"+
"/\n.yourSearchResult .marked {\n\tbackground: none;\n\tfont-weight: bold;\n}\n\n.yourSearchItem {\n\tmargin-to"+
"p: 2px;\n}\n\n.yourSearchNumber {\n\tcolor: #808080;\n}\n\n\n.yourSearchTags {\n\tcolor: #008000;\n}\n\n.yourSearc"+
"hText {\n\tcolor: #808080;\n\tmargin-bottom: 6px;\n}\n\n/*}}}*/\n/***\n!!Footer\n***/\n/*{{{*/\n.yourSearchFoote"+
"r {\n\tmargin-top: 8px;\n\tborder-top-width: thin;\n\tborder-top-style: solid;\n\tborder-top-color: #999999;"+
"\n}\n\n.yourSearchFooter a:hover{\n\tbackground: none;\n\tcolor: none;\n}\n/*}}}*/\n/***\n!!Navigation Bar\n***/"+
"\n/*{{{*/\n.yourSearchNaviBar a {\n\tfont-size: 16px;\n\tmargin-left: 4px;\n\tmargin-right: 4px;\n\tcolor: bla"+
"ck;\n\ttext-decoration: underline;\n}\n\n.yourSearchNaviBar a:hover {\n\tbackground-color: none;\n}\n\n.yourSe"+
"archNaviBar .prev {\n\tfont-weight: bold;\n\tcolor: blue;\n}\n\n.yourSearchNaviBar .currentPage {\n\tcolor: #"+
"FF0000;\n\tfont-weight: bold;\n\ttext-decoration: none;\n}\n\n.yourSearchNaviBar .next {\n\tfont-weight: bold"+
";\n\tcolor: blue;\n}\n/*}}}*/\n";
config.shadowTiddlers["YourSearchResultTemplate"] =
"<!--\n{{{\n-->\n<span macro=\"yourSearch if found\">\n<!-- The Summary Header ============================"+
"================ -->\n<table class=\"summary\" border=\"0\" width=\"100%\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"0\">"+
"<tbody>\n <tr>\n\t<td align=\"left\">\n\t\tშედეგი: <span class=\"yourSearchRange\" macro=\"yourSearc"+
"h itemRange\"></span>,\n\t\t სულ <span class=\"yourSearchCount\" macro=\"yourSearch count\"></span> ჩანაწერიდან\n"+
"\t\tკონტექსტი: <span class=\"yourSearchQuery\" macro=\"yourSearch query\"></span>\n\t</td>\n\t<td class=\"yourSea"+
"rchButtons\" align=\"right\">\n\t\t<span macro=\"yourSearch chkPreviewText\"></span><span class=\"chkBoxLabel"+
"\">ესკიზი</span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch newTiddlerButton\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch openAllButton\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch lin"+
"kButton 'ძიების პარამეტრები' მორგება 'საძიებო სისტემის გამართვა'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch linkB"+
"utton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch clo"+
"seButton\"></span>\n\t</td>\n </tr>\n</tbody></table>\n\n<!-- The List of Found Tiddlers ================="+
"=========================== -->\n<div id=\"yourSearchResultItems\" itemsPerPage=\"25\" itemsPerPageWithPr"+
"eview=\"10\"></div>\n\n<!-- The Footer (with the Navigation) ==========================================="+
"= -->\n<table class=\"yourSearchFooter\" border=\"0\" width=\"100%\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"0\"><tbody"+
">\n <tr>\n\t<td align=\"left\">\n\t\tგვერდები: <span class=\"yourSearchNaviBar\" macro=\"yourSearch naviBar"+
"\"></span>\n\t</td>\n\t<td align=\"right\"><span macro=\"yourSearch version\"></span>, <span macro=\"yourSearc"+
"h copyright\"></span>\n\t</td>\n </tr>\n</tbody></table>\n<!-- end of the 'tiddlers found' case ========="+
"================================== -->\n</span>\n\n\n<!-- The \"No tiddlers found\" case ================="+
"========================== -->\n<span macro=\"yourSearch if not found\">\n<table class=\"summary\" border="+
"\"0\" width=\"100%\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"0\"><tbody>\n <tr>\n\t<td align=\"left\">\n\t\tშედეგი:"+
" ვერაფერი მოიძებნა კონტექსტისთვის <span class=\"yourSearchQuery\" macro=\"yourSearch query\"></span>.\n\t</td>\n\t<t"+
"d class=\"yourSearchButtons\" align=\"right\">\n\t\t<span macro=\"yourSearch newTiddlerButton\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch linkButton 'ძიების პარამეტრები'"+
" მორგება 'საძიებო სისტემის გამართვა'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch linkButton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება"+
" 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch closeButton\"></span>\n\t</td>\n <"+
"/tr>\n</tbody></table>\n</span>\n\n\n<!--\n}}}\n-->\n";
config.shadowTiddlers["YourSearchItemTemplate"] =
"<!--\n{{{\n-->\n<span class='yourSearchNumber' macro='foundTiddler number'></span>\n<span class='yourSea"+
"rchTitle' macro='foundTiddler title'/></span> - \n<span class='yourSearchTags' macro='found"+
"Tiddler field tags 50'/></span>\n<span macro=\"yourSearch if previewText\"><div class='yourSearchText' macro='fo"+
"undTiddler field text 250'/></div></span>\n<!--\n}}}\n-->";
config.shadowTiddlers["YourSearch"] = "<<tiddler [[დახმარება ძიებაში]]>>";
config.shadowTiddlers["YourSearch Result"] = "ჩამოშლადი სარკმელი დეტალური ძიების მოთხოვნის შედეგებით.";
//----------------------------------------------------------------------------
// Install YourSearch
//----------------------------------------------------------------------------
// Overwrite the TiddlyWiki search handler and verify after a while
// that nobody else has overwritten it.
config.macros.search.handler = myMacroSearchHandler;
var checkForOtherHijacker = function() {
// Check that still our search handler is installed
if (config.macros.search.handler != myMacroSearchHandler) {
alert(
"გზავნილი - გაფრთხილება:\n\n\nსხვა მოდულმა ამორთო 'დეტალური ძიების' მოდული.\n\n\nალბათ "+
"უნდა ამორთოთ სხვა მოდული ან შეცვალოთ ჩატვირთვის რიგი \n(ჩანაწერთა სახელების შეცვლით), "+
"რათა გაააქტივოთ 'დეტალური ძიება'.");
}
};
setTimeout(checkForOtherHijacker, 5000);
// === Public API =================================
giatw.YourSearch.getStandardRankFunction = function() {
return standardRankFunction;
};
giatw.YourSearch.getRankFunction = function() {
return giatw.YourSearch.getStandardRankFunction();
};
giatw.YourSearch.getCurrentTiddler = function() {
return currentTiddler;
};
giatw.YourSearch.closeResult = function() {
closeResult();
};
// Returns an array of tiddlers that matched the last search
giatw.YourSearch.getFoundTiddlers = function() {
return lastResults;
};
// The last Search query (TiddlerQuery), or null
giatw.YourSearch.getQuery = function() {
return lastQuery;
};
giatw.YourSearch.onShowResult = function(useOldResult) {
highlightHack = lastQuery ? lastQuery.getMarkRegExp() : null;
if (!useOldResult)
pager.setItems(getLastResults());
if (!resultElement) {
resultElement = createTiddlyElement(document.body,"div",yourSearchResultID,"yourSearchResult");
} else if (resultElement.parentNode != document.body) {
document.body.appendChild(resultElement);
}
refreshResult();
highlightHack = null;
};
})();
} // of "install only once"
// Used Globals (for JSLint) ==============
// ... JavaScript Core
/*global alert,clearTimeout,confirm */
// ... TiddlyWiki Core
/*global Tiddler, applyHtmlMacros, clearMessage, createTiddlyElement, createTiddlyButton, createTiddlyText, ensureVisible ,findPosX, highlightHack, findPosY,findWindowWidth, invokeMacro, saveChanges, refreshElements, story */
//}}}