2 – 1
რომელმან შექმნა სამყარო ძალითა მით ძლიერითა,
ზეგარდმო არსნი სულითა ყვნა, ზეცით მონაბერითა,
ჩვენ, კაცთა, მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა,
მისგან არს ყოვლი ხელმწიფე სახითა მისმიერითა.
5 – 2
ჰე, ღმერთო ერთო, შენ შეჰქმენ სახე ყოვლისა ტანისა.
შენ დამიფარე, ძლევა მეც დათრგუნვად მე სატანისა!
მომეც მიჯნურთა სურვილი სიკვდიდმდე გასატანისა,
ცოდვათა შემსუბუქება, მუნ თანა წასატანისა!
6 – 3
ვის ჰშვენის, ლომსა, ხმარება შუბისა, ფარ-შიმშერისა
მეფისა მზის თამარისა ღაწვ-ბალახშ, თმა-გიშერისა,
მას, არა ვიცი, შევჰკადრო შესხმა ხოტბისა შე-რისა.
მისთა მჭვრეტელთა ყანდისა მირთმა ხამს მართ, მიშერისა.
7 – 4
თამარს ვაქებდეთ მეფესა სისხლისა ცრემლ-დათხეული,
ვთქვენი ქებანი ვისნი მე, არ ავად გამორჩეული.
მელნად ვიხმარე გიშრის ტბა და კალმად მე ნა რხეული,
ვინცა ისმინოს, დაესვას ლახვარი გულსა ხეული.
8 – 5
მიბრძანეს მათად საქებრად თქმა ლექსებისა ტკბილისა,
ქება წარბთა და წამწამთა, თმათა და ბაგე-კბილისა,
ბროლ-ბალახშისა თლილისა, მის მიჯრით მიწყობილისა.
გასტეხს ქვასაცა მაგარსა გრდემლი ტყვიისა ლბილისა.
9 – 6
აწ ენა მინდა გამოთქმად, გული და ხელოვანება, –
ძალი მომეც და შეწევნა შენგნით მაქვს, მივსცე გონება;
მით შევეწივნეთ ტარიელს, ტურფადცა უნდა ხსენება,
მათ სამთა გმირთა მნათობთა სჭირს ერთმანერთის მონება.
11 – 7
მო, დავსხდეთ, ტარიელისთვის ცრემლი გვდის არ-შეშრობილი;
მისებრი მართ დაბადებით ვინმცა ყოფილა შობილი!
დავჯე, რუსთველმან გავლექსე, მისთვის გულ-ლახვარ-სობილი,
აქამდის ამბად ნათქვამი, აწ მარგალიტი წყობილი.
14 – 8
ესე ამბავი სპარსული, ქართულად ნათარგმანები,
ვით მარგალიტი ობოლი, ხელის-ხელ საგოგმანები,
ვპოვე და ლექსად გარდავთქვი, საქმე ვქმენ საჭოჭმანები.
ჩემმან ხელ-მქმნელმან დამმართოს ლაღმან და ლამაზმან ნები.
13 – 9
მე, რუსთველი, ხელობითა ვიქმ საქმესა ამა დარი;
ვის ჰმორჩილობს ჯარი სპათა, მისთვის ვხელობ, მისთვის მკვდარი.
დავუძლურდი, მიჯნურთათვის კვლა წამალი არსით არი;
ანუ მომცეს განკურნება, ანუ მიწა მე სამარი!
15 – 10
თვალთა, მისგან უნათლოთა, ენატრამცა ახლად ჩენა;
აჰა, გული გამიჯნურდა, მიჰხვდომია ველთა რბენა!
მიაჯეთ ვინ! ხორცთა დაწვა კმარის, მისცეს სულთა ლხენა.
სამთა ფერთა საქებელთა ლამის ლექსთა უნდა ვლენა.
16 – 11
რაცა ვის რა ბედმან მისცეს, დასჯერდეს და მას უბნობდეს:
მუშა მიწყივ მუშაკობდეს, მეომარი გულოვნობდეს;
კვლა მიჯნურსა მიჯნურობა უყვარდეს და გამოსცნობდეს,
არცა ვისგან დაიწუნოს, არცა სხვათა უწუნობდეს.
18 – 12
შაირობა პირველადვე სიბრძნისაა ერთი დარგი,
საღმრთო საღმრთოდ გასაგონი, მსმენელთათვის დიდი მარგი.
კვლა აქაცა ეამების, ვინცა ისმენს კაცი ვარგი;
გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის, შაირია ამად კარგი.
19 – 13
ვითა ცხენსა შარა გრძელი და გამოსცდის დიდი რბევა,
მობურთალსა – მოედანი, მართლად ცემა, მარჯვედ ქნევა,
მართ აგრევე მელექსესა – ლექსთა გრძელთა თქმა და ხევა,
რა მისჭირდეს საუბარი და დაუწყოს ლექსმან ლევა.
20 – 14
მაშინღა ნახეთ მელექსე და მისი მოშაირობა,
რა ვეღარ მიჰხვდეს ქართულსა, დაუწყოს ლექსმან ძვირობა.
არ შეამოკლოს ქართული, არა ქმნას სიტყვა-მცირობა,
ხელ-მარჯვედ სცემდეს ჩოგანსა, იხმაროს დიდი გმირობა.
22 – 15
მოშაირე არა ჰქვიან, თუ ვინმე თქვას ერთი, ორი;
თავი ყოლა ნუ ჰგონია მელექსეთა კარგთა სწორი;
განაღა თქვას ერთი, ორი, უმსგავსო და შორი-შორი,
მაგრა იტყვის, „ჩემი სჯობსო“, უცილობლობს, ვითა ჯორი.
23 – 16
მეორე ლექსი ცოტაი, ნაწილი მოშაირეთა,
არ ძალ-უც სრულ-ქმნა სიტყვათა გულისა გასაგმირეთა.
ვამსგავსე მშვილდი ბედითი ყმაწვილთა მონადირეთა:
დიდსა ვერ მოჰკლვენ, ხელად აქვს ხოცა ნადირთა მცირეთა.
25 – 17
მესამე ლექსი კარგი არს სანადიმოდ, სამღერელად,
სააშიკოდ, სალაღობოდ, ამხანაგთა სათრეველად;
ჩვენ მათიცა გვეამების,რაცა ოდენ თქვან ნათელად.
მოშაირე არა ჰქვიან, ვერას იტყვის ვინცა გრძელად.
27 – 18
ხამს, მელექსე ნაჭირვებსა მისსა ცუდად არ აბრკმობდეს,
ერთი უჩნდეს სამიჯნურო, ერთსა ვისმე აშიკობდეს,
ყოვლსა მისთვის ხელოვნობდეს, მას აქებდეს, მას ამკობდეს,
მისგან კიდე ნურა უნდა, მისთვის ენამუსიკობდეს.
28 – 19
ჩემი აწ ცანით ყოველმან, მას ვაქებ, ვინცა მიქია;
ესე მიჩს დიდად სახელად, არ თავი გამიქიქია!
იგია ჩემი სიცოცხლე, უწყალო, ვითა ჯიქია;
მისი სახელი შეფარვით ქვემორე მითქვამს, მიქია.
29 – 20
ვთქვა მიჯნურობა – პირველი და ტომი გვართა ზენათა,
ძნელად სათქმელი, საჭირო გამოსაგები ენათა;
იგია საქმე საზეო, მომცემი აღმაფრენათა;
ვინცა ეცდების, თმობამცა ჰქონდა მრავალთა წყენათა.
30 – 21
მას ერთსა მიჯნურობასა ჭკვიანნი ვერ მიჰხვდებიან,
ენა დაშვრების, მსმენლისა ყურნიცა დავალდებიან;
ვთქვნე ხელობანი ქვენანი, რომელნი ხორცთა ჰხვდებიან;
მართ მასვე ჰბაძვენ, თუ ოდენ არ სიძვენ, შორით ბნდებიან.
31 – 22
მიჯნური შმაგსა გვიქვიან არაბულითა ენითა,
მით, რომე შმაგობს მისისა ვერ-მიხვდომისა წყენითა;
ზოგთა აქვს საღმრთო სიახლე, დაშვრების აღმაფრენითა,
კვლა ზოგთა ქვე უც ბუნება კეკლუცთა ზედა ფრფენითა.
32 – 23
მიჯნურსა თვალად სიტურფე ჰმართებს, მართ ვითა მზეობა,
სიბრძნე, სიუხვე, სიმდაბლე, სიყმე და მოცალეობა,
ენა, გონება, დათმობა, მძლეთა მებრძოლთა მძლეობა.
ვის ესე სრულად არა სჭირს, აკლია მიჯნურთ ზნეობა.
34 – 24
მიჯნურობა არის ტურფა, საცოდნელად ძნელი გვარი;
მიჯნურობა სხვა რამეა, არ სიძვისა დასადარი;
იგი სხვაა, სიძვა სხვაა, შუა უზის დიდი ზღვარი,
ნუვინ გაჰრევთ ერთმანერთსა, გესმას ჩემი ნაუბარი!
35 – 25
ხამს მიჯნური ხანიერი, არ მეძავი, ბილწი, მრუში,
რა მოჰშორდეს მოყვარესა, გაამრავლოს სულთქმა, უში,
გული ერთსა დააჯეროს, კუშტი მიჰხვდეს, თუნდა ქუში;
მძულს უგულო სიყვარული, ხვევნა, კოცნა, მტლაშა-მტლუში.
36 – 26
მას ცოცხალი ნუ ელევის, რაცა პირველ შეუყვარდეს,
ნუცა ლხინსა აუზვავდეს, ნუცა ჭირსა შეუზარდეს;
მისთვის დათმოს ყველაკაი, მისთვის ველთა გამოვარდეს,
ნურა ჰგავა, სოფელიცა მისი კერძი გარდაქარდეს.
37 – 27
ამა საქმესა მიჯნური ნუ უხმობს მიჯნურობასა,
დღეს ერთი უნდეს, ხვალე სხვა, სთმობდეს გაყრისა თმობასა;
ესე მღერასა ბედითსა ჰგავს, ვაჟთა ყმაწვილობასა.
კარგი მიჯნური იგია, ვინ იქმს სოფლისა თმობასა.
38 – 28
არს პირველი მიჯნურობა არ-დაჩენა, ჭირთა მალვა,
თავის-წინა იგონებდეს, ნიადაგმცა ჰქონდა ხალვა,
შორით ბნედა, შორით კვდომა, შორით დაგვა, შორით ალვა,
დათმოს წყრომა მოყვრისაგან, მისი ჰქონდეს შიში, კრძალვა.
39 – 29
ხამს, თავისსა ხვაშიადსა არვისთანა ამჟღავნებდეს,
არ ბედითად „ჰაის“ ზმიდეს, მოყვარესა აყივნებდეს,
არსით აჩნდეს მიჯნურობა, არასადა იფერებდეს,
მისთვის ჭირი ლხინად უჩნდეს, მისთვის ცეცხლსა მოიდებდეს.
41 – 30
მას უშმაგო ვით მიენდოს, ვინ მოყვარე გაამჩივნოს?
ამის მეტი რამცა ირგო: მას ავნოს და თვითცა ივნოს!
რათამეღა ასახელოს, რა სიტყვითა მოაყივნოს!
რა ჰგავა, თუ მოყვარესა კაცმან გული არ ატკივნოს.
42 – 31
მიკვირს, კაცი რად იფერებს საყვარლისა სიყვარულსა:
ვინცა უყვარს, რად აყივნებს მისთვის მკვდარი მისთვის წყლულსა?!
თუ არ უყვარს, რად არა სძულს? რად აყივნებს, რაცა სძულსა?!
ავსა კაცსა ავი სიტყვა ურჩევნია სულსა, გულსა.
43 – 32
თუ მოყვარე მოყვრისათვის ტირს, ტირილსა ემართლების;
სიარული, მარტოობა ჰშვენის, გაჭრად დაეთვლების;
იგონებდეს, მისგან კიდე ნურად ოდეს მოეცლების,
არ დააჩნდეს მიჯნურობა, სჯობს, თუ კაცთა ეახლების.
45 – 33
იყო არაბეთს როსტევან, მეფე ღმრთისაგან სვიანი,
მაღალი, უხვი, მდაბალი, ლაშქარ-მრავალი, ყმიანი,
მოსამართლე და მოწყალე, მორჭმული, განგებიანი,
თვით მეომარი უებრო, კვლა მოუბარი წყლიანი.
48 – 34
სხვა ძე არ ესვა მეფესა, მართ ოდენ მარტოდ ასული,
სოფლისა მნათი მნათობი, მზისაცა დასთა დასული;
მან მისთა მჭვრეტთა წაუღის გული, გონება და სული,
ბრძენი ხამს მისად მაქებრად და ენა ბევრად ასული.
49 – 35
მისი სახელი – თინათინ, არს ესე საცოდნარია.
რა გაიზარდა, გაივსო, მზე მისგან საწუნარია.
მეფემან იხმნა ვაზირნი, თვით ზის ლაღი და წყნარია,
გვერდსა დაისხნა, დაუწყო მათ ამო საუბნარია.
51 – 36
უბრძანა: „გკითხავ საქმესა, ერთგან სასაუბნაროსა:
რა ვარდმან მისი ყვავილი გაახმოს, დაამჭნაროსა,
იგი წავა და სხვა მოვა ტურფასა საბაღნაროსა;
მზე ჩაგვისვენდა, ბნელსა ვჭვრეტთ ღამესა უმთენაროსა“.
52 – 37
„მე გარდასრულვარ, სიბერე მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია,
დღეს არა, ხვალე მოვკვდები, სოფელი ასრე მქმნელია;
რაღაა იგი სინათლე, რასაცა ახლავს ბნელია?
ჩემი ძე დავსვათ ხელმწიფედ, ვისგან მზე საწუნელია“.
53 – 38
ვაზირთა ჰკადრეს: „მეფეო, რად ჰბრძანეთ თქვენი ბერობა?
ვარდი თუ გახმეს, ეგრეცა გვმართებს მისივე ჯერობა,
მისივე ჰმეტობს ყოველსა სული და ტურფა ფერობა.
მთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან ვითამცა ჰკადრა მტერობა?!“
55 – 39
„მაგას ნუ ჰბრძანებ, მეფეო, ჯერთ ვარდი არ დაგჭნობია,
თქვენი თათბირი ავიცა სხვისა კარგისა მჯობია;
ხმდა განაღამცა საქმნელად, რაცა თქვენ გულსა გლმობია:
სჯობს და მას მიეც მეფობა, ვისგან მზე შენაფლობია“.
56 – 40
„თუცა ქალია, ხელმწიფედ მართ ღმრთისა დანაბადია;
არ გათნევთ, იცის მეფობა, უთქვენოდ გვითქვამს კვლა დია;
შუქთა მისთაებრ საქმეცა მისი მზებრ განაცხადია.
ლეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს, თუნდა ხვადია“.
58 – 41
ავთანდილ იყო სპასპეტი, ძე ამირ-სპასალარისა,
საროსა მჯობი, ნაზარდი, მსგავსი მზისა და მთვარისა,
ჯერთ უწვერული, სადარო ბროლ-მინა საცნობარისა;
მას თინათინის შვენება ჰკლვიდის წამწამთა ჯარისა.
59 – 42
გულსა მისსა მიჯნურობა მისი ჰქონდა დამალულად;
რა მოჰშორდის, ვერ-მჭვრეტელმან ვარდი შექმნის ფერ-ნაკლულად;
ნახის, ცეცხლი გაუახლდის, წყლული გახდის უფრო წყლულად.
საბრალოა სიყვარული, კაცსა შეიქმს გულ-მოკლულად!
60 – 43
რა მეფედ დასმა მეფემან ბრძანა მისისა ქალისა,
ავთანდილს მიჰხვდა სიამე, ვსება სჭირს მის სოქ-ალისა;
თქვა: „ზედა-ზედა მომხვდების ნახვა მის ბროლ-ფიქალისა,
ნეთუ მით ვპოვო წამალი მე ჩემი, ფერ-გამქრქალისა.“
62 – 44
არაბეთს გასცა ბრძანება დიდმან არაბთა მპყრობელმან:
„თინათინ ჩემი ხელმწიფედ დავსვი მე, მისმან მშობელმან;
მან განანათლნეს ყოველნი, ვით მზემან მანათობელმან;
მოდით და ნახეთ ყოველმან შემსხმელმან, შემამკობელმან!“
63 – 45
მოვიდეს სრულნი არაბნი, ჯარი გამრავლდა ხასისა:
ავთანდილ პირ-მზე, სპასპეტი ლაშქრისა ბევრ-ათასისა,
ვაზირი სოგრატ, მოახლე მეფისა დასთა დასისა;
მათ რომე დადგეს საჯდომი, თქვეს: „ურქმელია ფასისა!“
66 – 46
თინათინ მოჰყავს მამასა პირითა მით ნათელითა,
დასვა და თავსა გვირგვინი დასდგა თავისა ხელითა,
მისცა სკიპტრა და შემოსა მეფეთა სამოსელითა.
ქალი ბრძნად უჭვრეტს ყოველთა ცნობითა ზე-მხედველითა.
67 – 47
უკუდგეს და თაყვანის-სცეს მეფემან და მისთა სპათა,
დალოცეს და მეფედ დასვეს, ქება უთხრეს სხვაგნით სხვათა,
ბუკსა ჰკრეს და წინწილანი დაატკბობდეს მათთა ხმათა,
ქალი ტირს და ცრემლსა აფრქვევს, ყრის ყორნისა ბოლო-ფრთათა.
68 – 48
მამისა ტახტსა საჯდომად თავი არ ეღირსებოდა,
ამად ტირს, ბაღი ვარდისა ცრემლითა აივსებოდა;
მეფე სწვრთის: „მამა ყოველი ძისაგან ითავსებოდა,
ამისად ქმნამდის დამწველი ცეცხლი არ დამევსებოდა“.
69 – 49
უბრძანა: „ნუ სტირ, ასულო, ისმინე ჩემი თხრობილი:
დღეს შენ ხარ მეფე არაბეთს, ჩემგან ხელმწიფედ ხმობილი,
აქათგან ესე სამეფო შენი არს მართ მონდობილი.
ხარმცა ბრძნად მქმნელი საქმისა, იყავ წყნარი და ცნობილი„.
70 – 50
„ვარდთა და ნეხვთა ვინათგან მზე სწორად მოეფინების,
დიდთა და წვრილთა წყალობა შენცა ნუ მოგეწყინების.
უხვი ახსნილსა დააბამს, იგი თვით ების, ვინ ების.
უხვად გასცემდი! – ზღვათაცა შესდის და გაედინების.“
72 – 51
„მეფეთა შიგან სიუხვე, ვით ედემს ალვა, რგულია;
უხვსა ჰმორჩილობს ყოველი, იგიცა, ვინ ორგულია;
სმა-ჭამა – დიდად შესარგი, დება რა სავარგულია?
რასაცა გასცემ, შენია, რასც არა, დაკარგულია!“
73 – 52
ამა მამისა სწავლასა ქალი ბრძნად მოისმინებდა,
ყურსა უპყრობდა, ისმენდა, წვრთასა არ მოიწყინებდა;
მეფე სმასა და მღერასა იქმს, მეტად მოილხინებდა;
თინათინ მზესა სწუნობდა, მაგრა მზე თინათინებდა.
75 – 53
მოიხმო მისი გამზრდელი ერთგული, ნაერთგულევი,
უბრძანა: „ჩემი საჭურჭლე, შენგან დანაბეჭდულევი,
მომართვი ჩემი ყველაი, ჩემი ნაუფლისწულევი.“
მოართვეს, გასცა უზომო, უანგარიშო, ულევი.
76 – 54
მას დღე გასცემს ყველაკასა სივაჟისა მოგებულსა,
რომე სრულად ამოაგებს მცირესა და დიდებულსა.
მერმე ბრძანა: „ვიქმ საქმესა, მამისაგან სწავლებულსა,
ჩემსა ნუვინ ნუ დამალავს საჭურჭლესა დადებულსა.“
77 – 55
უბრძანა: „წადით, გახსენით, რაცა სად საჭურჭლენია,
ამილახორო, მოასხი რემა-ჯოგი და ცხენია!“
მოიღეს, გასცა უზომო, სიუხვე არ მოსწყენია.
ლარსა ხვეტდიან ლაშქარნი, მართ ვითა მეკობრენია.
78 – 56
ალაფობდეს საჭურჭლესა მისსა, ვითა ნათურქალსა,
მას ტაიჭსა არაბულსა, ქვე-ნაბამსა, ნასუქალსა,
რომე ჰგვანდა სიუხვითა ბუქსა, ზეცით ნაბუქალსა;
არ დაარჩენს ცალიერსა არ ყმასა და არცა ქალსა.
80 – 57
დღე ერთ გარდახდა პურობა, სმა-ჭამა იყო, ხილობა,
ნადიმად მსხდომთა ლაშქართა მუნ დიდი შემოყრილობა.
მეფემან თავი დაჰკიდა, შეექმნა დაღრეჯილობა.
“ნეტარ, რა უმძიმს, რა სჭირსო?“-შექმნეს ამისი ცილობა.
81 – 58
თავსა ზის პირ-მზე ავთანდილ, მჭვრეტთაგან მოსანდომია,
სპათა სპასპეტი, ჩაუქი, ვითა ვეფხი და ლომია;
ვაზირი ბერი სოგრატი თვით მასთანავე მჯდომია.
თქვეს, თუ: „რა უმძიმს მეფესა, ანუ რად ფერი ჰკრთომია?“
82 – 59
თქვეს, თუ: „მეფე ცუდსა რასმე გონებასა ჩავარდნილა,
თვარა აქა სამძიმარი მათი ყოლა არა ქმნილა“.
ავთანდილ თქვა: „სოგრატ, ვჰკითხოთ, გვითხრას, რადმცა შეგვეცილა?
ვჰკადროთ რამე სალაღობო, რასათვისმცა გაგვიწბილა?“
84 – 60
ადგეს სოგრატ და ავთანდილ ტანითა მით კენარითა,
თვითო აივსეს ჭიქები, მივლენ ქცევითა წყნარითა,
წინა მიუსხდეს მუხლ-მოყრით, პირითა მოცინარითა,
ვაზირი ლაღობს ენითა, წყლიანად მოუბნარითა:
85 – 61
„დაგიღრეჯია, მეფეო, აღარ გიცინის პირიო.
მართალ ხარ: წახდა საჭურჭლე თქვენი მძიმე და ძვირიო,
ყველასა გასცემს ასული თქვენი საბოძვარ-ხშირიო;
ყოლამცა მეფედ ნუ დასვი, თავსა რად უგდე ჭირიო?“
86 – 62
რა მეფემან მოისმინა, გაცინებით შემოჰხედნა,
გაუკვირდა, „ვით მკადრაო, ან სიტყვანი ვით გაბედნა“
“კარგა ჰქმენო“, დაუმადლა, ბრძანებანი უიმედნა,
“ჩემი ზრახვა სიძუნწისა, ტყუის, ვინცა დაიყბედნა.“
88 – 63
„ეგე არ მიმძიმს, ვაზირო, ესეა, რომე მწყენია:
სიბერე მახლავს, დავლიენ სიყმაწვილისა დღენია,
კაცი არ არის, სითგანცა საბრძანებელი ჩვენია,
რომე მას ჩემგან ესწავლნენ სამამაცონი ზნენია.
90 – 64
„ერთაი მივის ასული, ნაზარდი სათუთობითა:
ღმერთმან არ მომცა ყმა-შვილი, – ვარ საწუთროსა თმობითა, –
ანუმცა მგვანდა მშვილდოსნად, ანუ კვლა ბურთაობითა;
ცოტასა შემწევს ავთანდილ ჩემგანვე ნაზარდობითა“.
91 – 65
ყმა მეფისა ბრძანებასა ლაღი წყნარად მოისმენდა,
თავ-მოდრეკით გაიღიმნა, გაცინება დაუშვენდა,
თეთრთა კბილთათ გამომკრთალსა შუქსა ველთა მოაფენდა.
მეფე ჰკითხავს: „რას იცინი, ანუ ჩემგან რად შეგრცხვენდა?“
93 – 66
კვლა უბრძანა: „თავსა ჩემსა, რას იცინი, რად დამგმეო?“
ყმამან ჰკადრა: „მოგახსენებ და ფარმანი მიბოძეო,
რაცა გკადრო, არ გეწყინოს, არ გაჰრისხდე, არ გასწყრეო,
არ გამხადო კადნიერად, არ ამიკლო ამას ზეო“.
96 – 67
უბრძანა: „რადმცა ვიწყინე თქმა შენგან საწყინარისა!“
ფიცა მზე თინათინისა, მის მზისა მოწუნარისა.
ავთანდილ იტყვის: „დავიწყო კადრება საუბნარისა:
ნუ მოჰკვეხ მშვილდოსნობასა, თქმა სჯობს სიტყვისა წყნარისა.
98 – 68
„მიწაცა თქვენი ავთანდილ თქვენს წინა მშვილდოსანია;
ნაძლევი დავდვათ, მოვასხნეთ მოწმად თქვენნივე ყმანია;
მოასპარეზედ ვინ მგავსო? - ცუდნიღა უკუთქმანია.
გარდამწყვედელი მისიცა ბურთი და მოედანია!“
99 – 69
მეფე ლაღი და წყლიანი გამხიარულდა მეტად-რე,
სიცილით უთხრა ავთანდილს: „შვილად გზრდი, მით შე-ვე-მკადრე;
იცი, არ გიწყენ, გაზრდილო, მით შემომიხე ზედად-რე.
თუ არ გაწბილდე, მაჯობო, ბედი გეყოფის ბედად-რე.
101 – 70
„მე არ შეგარჩენ შენ ჩემსა მაგისა დაცილებასა.
ბრძანე, ვისროლოთ, ნუღა იქმ შედრეკილობა-კლებასა!
კარგთა ყმათასა ვიქმოდეთ მოწმად ჩვენთანა ხლებასა,
მერმე გამოჩნდეს მოედანს, ვისძი უთხრობდენ ქებასა!“
102 – 71
ავთანდილცა დაჰმორჩილდა, საუბარი გარდასწყვიდეს,
იცინოდეს, ყმაწვილობდეს, საყვარლად და კარგად ზმიდეს:
ნაძლევიცა გააჩინეს, ამა პირსა დაასკვნიდეს,
“ვინცა იყოს უარესი, თავ-შიშველი სამ დღე ვლიდეს!“
104 – 72
კვლა ბრძანეს: „მონა თორმეტი შევსხათ ჩვენ თანა მარებლად,
თორმეტი ჩემდა ისრისა მომრთმევლად, მოსახმარებლად,
ერთაი შენი შერმადინ არს მათად დასადარებლად,
ნასროლ-ნაკრავსა სთვალვიდენ უტყუვრად, მიუმცდარებლად“.
105 – 73
მონადირეთა უბრძანა: „მინდორნი მოიარენით,
დასცევით ჯოგი ნადირთა, თავნი ამისთვის არენით“.
ლაშქარნი სამზოდ აწვივნეს: „მოდით და მოიჯარენით!“.
გაყარეს სმა და ნადიმი, მუნ ამოდ გავიხარენით.
107 – 74
დილასა ადრე მოვიდა იგი ნაზარდი სოსანი,
ძოწეულითა მოსილი, პირად ბროლ-ბალახშოსანი,
პირ-ოქრო რიდე ეხვია, შვენოდა ქარქაშოსანი,
მეფესა გასლვად აწვევდა, მოდგა თეთრ-ტაიჭოსანი.
108 – 75
შეეკაზმა მეფე, შეჯდა, ნადირობას გამოვიდეს,
მგრგვლივ მინდორსა მოსდგომოდეს, ალყად გარე შემოჰკრვიდეს;
ზეიმი და ზარი იყო, სპანი ველთა დაჰფარვიდეს,
ნაძლევისა მათისათვის ისროდეს და ერთგან სრვიდეს.
109 – 76
უბრძანეს: „მონა თორმეტი მოდით, ჩვენთანა ვლიდითა,
მშვილდსა ფიცხელსა მოგვცემდით, ისარსა მოგვართმიდითა,
ნაკრავსა შეადარებდით, ნასროლსა დასთვალვიდითა!“
დაიწყო მოსლვა ნადირმან ყოვლგნით მინდორთა კიდითა.
111 – 77
მოვიდა ჯოგი ნადირთა ანგარიშ-მიუწვდომელი:
ირემი, თხა და კანჯარი, ქურციკი მაღლად მხლტომელი.
მას პატრონ-ყმანი გაუხდეს, ჭვრეტადმცა სჯობდა რომელი!
აჰა მშვილდი და ისარი და მკლავი დაუშვრომელი!
113 – 78
ცხენთა მათთა ნატერფალნი მზესა შუქთა წაუხმიდეს,
მიჰხოცდეს და მიისროდეს, მინდორს სისხლთა მიასხმიდეს,
რა ისარი დაელივის, მონანი-ყე მიართმიდეს.
მხეცნი, მათგან დაკოდილნი, წაღმა ბიჯსა ვერ წასდგმიდეს.
114 – 79
იგი ველი გაირბინეს, ჯოგი წინა შემოისხეს,
დახოცეს და ამოწყვიდეს, ცათა ღმერთი შეარისხეს,
ველნი წითლად შეეღებნეს, ნადირთაგან სისხლი ისხეს.
ავთანდილის შემხედველთა: „ჰგავსო ალვას, ედემის ხეს“.
116 – 80
იგი მინდორი დალივეს, მართ მათგან განარბენია.
მინდორსა იქით წყალი დის და წყლისა პირსა კლდენია.
ნადირნი ტყესა შეესწრნეს, სადა ვერა რბის ცხენია.
იგი მაშვრალნი ორნივე მოსწყდეს, რაზომცა მხნენია.
118 – 81
ერთმანერთსა, თუ „მე გჯობო“, სიცილით ეუბნებოდეს,
ამხანაგობდეს, ლაღობდეს, იქით და აქათ დგებოდეს.
მერმე მოვიდეს მონანი, რომე უკანა ჰყვებოდეს,
უბრძანა: „თქვითო მართალი, ჩვენ თქვენგან არ გვეთნებოდეს“.
120 – 82
მონათა ჰკადრეს: „მართალსა გკადრებთ და ნუ გემცთარებით;
მეფეო, ყოლა ვერ ვიტყვით შენსა მაგისად დარებით.
აწვეცა დაგვხოც, ვერა ჰგავ, – ვერათ ვერ მოგეხმარებით, –
ვისგან ნაკრავნი გვინახვან მხეცნი ვერ წაღმა წარებით.
122 – 83.
„ორთავე ერთგან მოკლული ყველაი ათჯერ ოცია,
მაგრა ავთანდილს ოცითა უფროსი დაუხოცია:
არ დასცთომია ერთიცა, რაც ოდენ შეუტყორცია,
თქვენი მრავალი მიწითა დასვრილი გაგვიხოცია“.
124 – 84
მეფესა ესე ამბავი უჩს, ვითა მღერა ნარდისა,
უხარის ეგრე სიკეთე მისისა განაზარდისა,
აქვს მიჯნურობა ამისი, ვითა ბულბულსა ვარდისა,
სიცილით ლაღობს, მიეცა გულით ამოსლვა დარდისა.
125 – 85
იგი ორნივე საგრილად გარდახდეს ძირსა ხეთასა,
ლაშქართა შექმნეს მოდენა, მოდგეს უფროსნი ბზეთასა.
ახლოს უთქს მონა თორმეტი, უხმნესი სხვათა მხნეთასა.
თამაშობდეს და უჭვრეტდეს წყალსა და პირსა ტყეთასა.
127 – 86
ნახეს უცხო მოყმე ვინმე, ჯდა მტირალი წყლისა პირსა,
შავი ცხენი სადავითა ჰყვა ლომსა და ვითა გმირსა,
ხშირად ესხა მარგალიტი ლაგამ-აბჯარ-უნაგირსა,
ცრემლსა ვარდი დაეთრთვილა, გულსა მდუღრად ანატირსა.
128 – 87
მას ტანსა კაბა ემოსა გარე-თმა ვეფხის ტყავისა,
ვეფხის ტყავისა ქუდივე იყო სარქმელი თავისა,
ხელთა ნაჭედი მათრახი ჰქონდა, უსხოსი მკლავისა;
ნახეს და ნახვა მოუნდა უცხოსა სანახავისა.
131 – 88
მეფემან ბრძანა: „ვინ არის, უცხო პირად და ტანადო?“
უბრძანა ერთსა მონასა: „წადი ფიცხლად და ჯანადო!
“გიბრძანებს“, უთხარ, „ვერ გიცნობ ჩემთა ლაშქართა თანადო!
ვინმცა ხარ, მოდი წინაშე შენ ჩვენგან მონაყვანადო!“
133 – 89
წავიდა მონა საუბრად მის ყმისა გულ-მდუღარისად,
თავ-ჩამოგდებით მტირლისა, არ ჭვრეტით მოლიზღარისად.
მუნვე წვიმს წვიმა ბროლისა, ჰგია გიშრისა ღარი სად,
ახლოს მივიდა, მოსცალდა სიტყვისა თქმად აღარისად.
135 – 90
ვერა ჰკადრა საუბარი, მონა მეტად შეუზარდა,
დიდხან უჭვრეტს გაკვირვებით, თუცა გული უმაგარდა;
მოახსენა: „გიბრძანებსო“, ახლოს მიდგა, დაუწყნარდა.
იგი ტირს და არა ესმის, მისგან გაუუმეცარდა.
136 – 91
მის მონისა არა ესმა სიტყვა, არცა ნაუბარი,
მათ ლაშქართა ზახილისა იყო ერთობ უგრძნობარი,
უცხოდ რადმე ამოჰსკვნოდა გული, ცეცხლთა ნადებარი,
ცრემლსა სისხლი ერეოდა, გასდის, ვითა ნაგუბარი.
137 – 92
სხვაგან ქრის მისი გონება, მისმან თავისა წონამან!
ესე მეფისა ბრძანება ერთხელ კვლა ჰკადრა მონამან.
არცა დააგდო ტირილი, არცა რა გაიგონა მან,
არცა გახლიჩა ბაგეთათ თავი ვარდისა კონამან.
139 – 93
რა პასუხი არა გასცა, მონა გარე შემობრუნდა,
როსტანს ჰკადრა: „შემიტყვია, იმას თქვენი არა უნდა;
თვალნი მზეებრ გამირეტდეს, გული მეტად შემიძრწუნდა,
ვერ ვასმინე საუბარი, მით დავყოვნე ხანი მუნ, და-“.
140 – 94
მეფე გაჰკვირდა, გა-ცა-წყრა, გული უც მისთვის მწყრომარე;
გაგზავნა მონა თორმეტი მისი, წინაშე მდგომარე,
უბრძანა: „ხელთა აიღეთ აბჯარი თქვენ საომარე,
მიდით და აქა მომგვარეთ, ვინ არის იქი მჯდომარე!“
142 – 95
მონანი მიდგეს, მივიდეს, გახდა აბჯრისა ჩხარია;
მაშინღა შეკრთა იგი ყმა, ტირს, მეტად გულ-მდუღარია,
თვალნი მოარნა ყოველგნით, ნახა ლაშქართა ჯარია,
ერთხელ ესე თქვა „ვა მეო“, სხვად არას მოუბარია.
144 – 96
თვალთა ხელი უკუივლო, ცრემლნი ცხელნი მოიწურნა,
ხრმალ-კაპარჭი მოიმაგრა, მკლავნი გაიმამაცურნა,
ცხენსა შეჯდა, – მონათამცა საუბარნი რად იყურნა! –
სხვასა მხარსა გაემართა, მათი ჭირი არ განკურნა.
146 – 97
მონათა ხელი გამართეს მის ყმისა შესაპყრობელად.
მან, გლახ, იგინი დახადნა მტერთაცა საწყალობელად:
ჰკრნა ერთმანერთსა, დახოცნა თავსა ხელ-აუპყრობელად,
ზოგსა გადაჰკრის მათრახი ქვე მკრდამდის გასაპობელად.
149 – 98
მეფე გაწყრა, გაგულისდა, ლაშქარნიცა შეუზახნა,
მან მდევართა მიწევნამდის არ უჭვრიტნა, არცა ნახნა,
რაზომნიცა მიეწივნეს, ყოვლნი მკვდართა დაასახნა,
კაცი კაცსა შემოსტყორცა, როსტან ამად ივაგლახნა.
151 – 99
შესხდეს მეფე და ავთანდილ მის ყმისა მისაწეველად.
იგი ლაღი და უკადრი მივა ტანისა მრხეველად,
ტაიჭი მიუქს მერანსა, მიეფინების მზე ველად,
შეიგნა მისლვა მეფისა მისად უკანა მდეველად.
153 – 100
რა ცნა, მეფე მოვიდაო, ჰკრა მათრახი მისსა ცხენსა,
მასვე წამსა დაიკარგა, არ უნახავს თვალსა ჩვენსა,
ჰგვანდა ქვესკნელს ჩაძრომილსა ანუ ზეცად ანაფრენსა.
ეძებდეს და ვერ ჰპოვებდეს კვალსა მისგან წანარბენსა.
155 – 101
კვალი ძებნეს და უკვირდა ვერ-პოვნა ნაკვალევისა,
აგრე კვალ-წმიდად წახდომა კაცისა, ვითა დევისა;
ლაშქარნი მკვდართა სტიროდეს, სწრაფა აქვს წყლულთა ხვევისა.
მეფემან ბრძანა: „ვნახეო მიზეზი ლხინთა ლევისა“.
156 – 102
ბრძანა: „ღმერთსა მოეწყინა აქამდისი ჩემი შვება,
ამად მიყო სიამისა სიმწარითა დანავღლება,
სიკვდილამდის დამაწყლულა, ვერვის ძალ-უც განკურნება.
მასვე მადლი! ესე იყო წადილი და მისი ნება“.
157 – 103
ესე თქვა და შემობრუნდა, დაღრეჯილი წამოვიდა,
არცა ჰკრაღა ასპარეზსა, ვამი ვამსა მოურთვიდა;
ყველაკაი მოიშალა, სადაცა ვინ მხეცთა სრვიდა;
ზოგთა თქვეს, თუ: „უმართლეა“, ზოგი, ღმერთო, უზრახვიდა.
158 – 104
მეფე საწოლს შემოვიდა სევდიანი, დაღრეჯილი;
მისგან კიდე არვინ შეჰყვა, ავთანდილ უჩს ვითა შვილი.
ყველაკაი გაიყარა, ჯალაბი ჩანს არ-დაჯრილი.
გაბედითდა სიხარული, ჩაღანა და ჩანგი ტკბილი.
159 – 105
თინათინს ესმა მამისა ეგეთი დაღრეჯილობა,
ადგა და კარსა მივიდა, ჰქონდა მზისაცა ცილობა,
მოლარე იხმო, უბრძანა: „ძილია თუ ღვიძილობა?“
მან მოახსენა: „დაღრეჯით ზის, სჭირსო ფერ-შეცვლილობა.
160 – 106
„ერთიღა ახლავს ავთანდილ, წინაშე უზის სკამითა,
უცხო ყმა ვინმე უნახავს, ასრე დაღრეჯით ამით-ა“.
თინათინ ბრძანა: „აწ წავალ, შესლვა არ ჩემგან ჟამით-ა,
მიკითხოს, ჰკადრე: იყო-თქო აქა ერთითა წამითა“.
162 – 107
ხანი გამოხდა, იკითხა: „ნეტარ, რასა იქმს ქალიო,
ჩემი ლხინი და ჯავარი, ჩემი სოფლისა წყალიო?“
მოლარე ჰკადრებს: „მოვიდა აწეღა ფერ-ნამკრთალიო,
დაღრეჯით გცნა და მიბრუნდა წინაშე მომავალიო“.
163 – 108
უბრძანა, თუ: „წადი, უხმე! უმისობა ვით გავსძლეო?
მოახსენე: „რად დაჰბრუნდი შენ, მამისა სიცოცხლეო?
მოდი, ჭმუნვა გამიქარვე, გულსა წყლულსა მეწამლეო,
გითხრა ჩემი სამიზეზო, მე თუ ლხინთა რად დავლეო“.
164 – 109
თინათინ ადგა, მივიდა, მიჰყვა მამისა ნებასა,
უგავს პირისა სინათლე მთვარისა მოვანებასა.
მამამან გვერდსა დაისვა, აკოცებს ნება-ნებასა,
უბრძანა: „მახლავ რად არა, რად მელი მოყვანებასა?“
165 – 110
ქალმან ჰკადრა: „ხელმწიფეო, დაღრეჯილსა ვინცა გცნობდეს,
ვინმცა გნახა კადნიერად, რაზომ გინდა ამაყობდეს!
თქვენნი აგრე დაღრეჯანი მნათობთაცა დაამხობდეს!
კაცმან საქმე მოიგვაროს, ვეჭვ, ჭმუნვასა ესე სჯობდეს“.
167 – 111
უბრძანა: „შვილო, რაზომცა მჭირს საქმე სავაგლახია,
შენი ჭვრეტა და სიახლე ლხინადვე დამისახია,
მომაქარვები სევდისა, მართ ვითა მუფარახია.
ვეჭვ, რა სცნა, შენცა მამართლო ჩემი სულთქმა და ახია“.
168 – 112
„უცხოსა და საკვირველსა ყმასა რასმე გარდვეკიდე,
მისმან შუქმან განანათლა სამყარო და ხმელთა კიდე.
რა უმძიმდა, არ ვიცოდი, ან ტიროდა ვისთვის კიდე,
ჩემად ნახვად არ მოვიდა, გავგულისდი, წავეკიდე“.
169 – 113
„მე რა მნახა, ცხენსა შეჯდა, თვალთა ცრემლნი მოიხოცნა,
შესაპყრობლად შევუზახენ, სპანი სრულად დამიხოცნა,
ვითა ეშმა დამეკარგა, არ კაცურად გარდამკოცნა,
ჯერთცა ესე არა ვიცი, ცხადი იყო თუ მეოცნა.
170 – 114
„აწ ესე მიკვირს, რა იყო, ანუ რა ვნახე და რული!
მან დამიხოცა ლაშქარი, სისხლი ადინა ღვარული.
კაცთა ხორცისად ვით ითქმის ისრე თვალთაგან ფარული?
უცილოდ ღმერთსა მოვსძულდი აქამდის მე მხიარული.
171 – 115
„ტკბილნი მისნი წყალობანი ბოლოდ ასრე გამემწარნეს,
დამავიწყდეს, რაცა დღენი მხიარულსა წამეარნეს.
ყოვლმან პირმან ვაგლახ მიყოს, ვეღარავინ მინეტარნეს,
სადამდისცა დღენი მესხნენ, ვეღარამან გამახარნეს!“
172 – 116
ქალმან ჰკადრა: „მოგახსენებ მე სიტყვასა დანაყბედსა:
ჰე, მეფეო! რად ემდურვი ანუ ღმერთსა, ანუ ბედსა?
რად დასწამებ სიმწარესა ყოველთათვის ტკბილად მხედსა?
ბოროტიმცა რად შეექმნა კეთილისა შემოქმედსა!
176 – 117
„მე ამას ვარჩევ: მეფე ხარ, მეფეთა ზედა მფლობელი,
შორს არის თქვენი საზღვარი, ბრძანება-მიუთხრობელი.
გაგზავნე კაცი, ყოველგნით მისთა ამბავთა მცნობელი,
ადრე სცნობ, არის იგი ყმა შობილი თუ უშობელი“.
179 – 118
როსტანს სიტყვა ასულისა მოეწონა, ეკეთაცა;
პირი ხელით დაუჭირა, გარდაჰკოცნა კვლა და კვლაცა;
უბრძანა, თუ: „დაგმორჩილდე, რაცა მითხარ, აგრე ვქმნაცა.
იგივეა მხსნელი ჩემი, ვინცა მიწა გამაკაცა“.
180 – 119
მოასხენეს კაცნი, გაგზავნნეს ოთხთავე ცისა კიდეთა,
უბრძანეს: „წადით, პატიჟთა თავიმცა რად დაჰრიდეთა!
მონახეთ, ძებნეთ იგი ყმა, სხვად ნურად მოიცლიდეთა,
მისწერეთ წიგნი, სადაცა ვერ მისწვდეთ, ვერ მიხვიდეთა“.
181 – 120
კაცნი წავიდეს, იარეს მართ ერთი წელიწადია,
მონახეს, ძებნეს იგი ყმა, იკითხეს კვლა და კვლა დია,
ვერცა თუ ნახეს მნახველი ღმრთისაგან დანაბადია,
ცუდად მაშვრალნი მოვიდეს, მათსავე გულსა ზადია.
182 – 121
მონათა ჰკადრეს: „მეფეო, ჩვენ ხმელნი მოვიარენით,
მაგრა ვერ ვპოვეთ იგი ყმა, მით ვერა გავიხარენით,
მისსა მნახველსა სულ-დგმულსა კაცსა ვერ შევეყარენით,
ჩვენ ვერა გარგეთ, საქმენი სხვანი რა მოიგვარენით“.
183 – 122
მეფე ბრძანებს: „მართალ იყო ასული და ჩემი ძეო,
ვნახე რამე ეშმაკისა სიცუდე და სიბილწეო,
ჩემად მტერად წამოსრული, გარდმოჭრილი ზეცით ზეო,
გამიშვია შეჭირვება, არა მგამა ყოლა მეო“.
184 – 123
ესე თქვა და სიხარულით თამაშობა ადიადა,
მგოსანი და მუშაითი იხმეს, პოვეს რაცა სადა.
დია გასცა საბოძვარი, ყველა დარბაზს შემოხადა.
მისი მსგავსი სიუხვითა ღმერთმან სხვამცა რა დაბადა!
187 – 124
ავთანდილ ჯდა მარტო საწოლს, ეცვა ოდენ მართ პერანგი,
იმღერდა და იხარებდა, წინა ედგა ერთი ჩანგი.
შემოვიდა მას წინაშე თინათინის მონა ზანგი,
მოახსენა: „გიბრძანებსო ტანი ალვა, პირი მანგი“.
188 – 125
ავთანდილს მიჰხვდა მოსმენა საქმისა სანატრელისა,
ადგა და კაბა ჩაიცვა, მჯობი ყოვლისა ჭრელისა;
უხარის ნახვა ვარდისა, არ ერთგან შეუყრელისა.
ამოა ჭვრეტა ტურფისა, სიახლე საყვარელისა!
189 – 126
ავთანდილ ლაღი, უკადრი მივა, არვისგან ჰრცხვენოდა,
მას ნახავს, ვისთა ვამთაგან ცრემლი მრავალჯერ სდენოდა;
იგი უებრო ქუშად ჯდა, ელვისა მსგავსად შვენოდა,
მთვარესა მისთა შუქთაგან უკუნი გარდაჰფენოდა.
190 – 127
გაძრცვილსა ტანსა ემოსნეს ყარყუმნი უსაპირონი,
ებურნეს მოშლით რიდენი, ფასისა თქმად საჭირონი,
ჰშვენოდეს შავნი წამწამნი, გულისა გასაგმირონი,
მას თეთრსა ყელსა ეკიდნეს გრძლად თმანი, არ უხშირონი.
191 – 128
დაღრეჯით იყო მჯდომარე ძოწეულითა რიდითა,
ავთანდილს უთხრა დაჯდომა წყნარად, ცნობითა მშვიდითა.
მონამან სელნი დაუდგნა, დაჯდა კრძალვით და რიდითა,
პირის-პირ პირსა უჭვრეტდა, სავსე ლხინითა დიდითა.
192 – 129
ქალმან უბრძანა: „ზარი მლევს მე ამისისა თხრობისა;
მწადდა არა-თქმა, რომლისა ღონე არა მაქვს თმობისა,
მაგრა იცია მიზეზი შენისა აქა ხმობისა,
რად ვზი ქუშად და დაღრეჯით, ასრე მიხდილი ცნობისა?“
193 – 130
ყმამან ჰკადრა: „საზაროსა ჩემგან თქმაღა ვით იქმნების?
მზესა მთვარე შეეყაროს, დაილევის, და-ცა-ჭნების;
აზრად არად აღარა მცალს, თავი ჩემი მეგონების,
თქვენვე ბრძანეთ, რაცა გიმძიმს, ანუ რაცა გეკურნების“.
194 – 131
ქალმან უთხრა საუბარი კეკლუც-სიტყვად, არ დუხჭირად;
იტყვის: „თუცა აქანამდის ჩემგან შორს ხარ დანამჭირად,
მიკვირს, მოგხვდა წამის ყოფად საქმე შენგან საეჭვი რად,
მაგრა გითხრა პირველ ხვალმე, სენი მე მჭირს რაცა ჭირად.
195 – 132
„გახსოვს, ოდეს შენ და როსტანს მინდორს მხეცი დაგეხოცა,
ყმა გენახა უცხო ვინმე, რომე ცრემლი მოეხოცა?
მას უკანით გონებამან მისმან ასრე დამამხოცა.
შენ გენუკვი მონახვასა, კიდით კიდე მოჰლახო ცა.
196 – 133
„აქანამდის ნაუბარსა თუცა ვერას ვერ გეტყვია,
მაგრა შორით სიყვარული შენგან ჩემი შემიტყვია,
ვიცი, რომე გაუწყვედლად თვალთათ ცრემლი გისეტყვია,
შეუპყრიხარ სიყვარულსა, გული შენი დაუტყვია.
198 – 134
„ასრე გითხრა, სამსახური ჩემი გმართებს ამად ორად:
პირველ, ყმა ხარ, ხორციელი არავინ გვყავს შენად სწორად,
მერმე, ჩემი მიჯნური ხარ, დასტურია, არ ნაჭორად;
წადი, იგი მოყმე ძებნე, ახლოს იყოს, თუნდა შორად.
200 – 135
„შენგან ჩემი სიყვარული ამით უფრო გაამყარე,
რომე დამხსნა შეჭირვება, ეშმა ბილწი ასაპყარე,
გულსა გარე საიმედო ია მორგე, ვარდი ყარე,
მერმე მოდი, ლომო, მზესა შეგეყრები, შემეყარე.
201 – 136
„სამსა ძებნე წელიწადსა იგი შენი საძებნარი;
ჰპოვო, მოდი გამარჯვებით, მხიარულად მოუბნარი;
ვერა ჰპოვო დავიჯერებ, იყო თუ-რე უჩინარი;
კოკობი და უფურჭვნელი, ვარდი დაგხვდე დაუმჭნარი.
202 – 137
„ფიცით გითხრობ: შენგან კიდე თუ შევირთო რაცა ქმარი,
მზეცა მომხვდეს ხორციელი, ჩემთვის კაცად შენაქმარი,
სრულად მოვსწყდე სამოთხესა, ქვესკნელს ვიყო დასანთქმარი,
შენი მკლვიდეს სიყვარული, გულსა დანა ასაქმარი“.
203 – 138
მოახსენა ყმამან: „მზეო, ვინ გიშერი აწამწამე,
სხვა პასუხი რამცა გკადრე, ანუ რამცა შევიწამე?
მე სიკვდილსა მოველოდი, შენ სიცოცხლე გამიწამე,
ვითა მონა, სამსახურად განაღამცა წავე, წა-, მე!“
204 – 139
კვლაცა ჰკადრა: „აჰა, მზეო, რათგან ღმერთმან მზედ დაგბადა,
მით გმორჩილობს, ზეციერი მნათობია რაცა სადა;
მე რომ თქვენგან მოვისმინენ წყალობანი, მედიადა.
ვარდი ჩემი არ დაჭნების, შუქი შენი იეფად-ა.
205 – 140
„თავი ჩემი სამსახურად შენად რადმცა შევიწყალე!
არასათვის არ დავდგები, უსაცილოდ წავალ ხვალე;
გული ფერი ლაჟვარდისა გავაწითლე, გავალალე.
სიცოცხლისა უკეთესი რამც მიბოძე, რამც ვივალე?!“
206 – 141
კვლა შეჰფიცეს ერთმანერთსა, დააპირეს ესე პირი,
გასალდეს და გაამრავლეს საუბარი სიტყვა-ხშირი.
გაადვილდა, აქანამდის გარდეხადა რაცა ჭირი,
თეთრთა კბილთათ გამოჰკრთების თეთრი ელვა, ვითა ჭვირი.
207 – 142
ერთგან დასხდეს, ილაღობეს, საუბარი ასად აგეს,
ბროლ-ბალახში შეხვეული და გიშერი ასადაგეს;
ყმა ეტყვის, თუ: „შენთა მჭვრეტთა თავი ხელი, ა-, სად აგეს!
ცეცხლთა, შენგან მოდებულთა, გული ჩემი ასადაგეს“.
209 – 143
ყმა წავიდა, სიშორესა თუცა მისსა ვერ გაძლებდა,
უკუღმავე იხედვიდა, თვალთა რეტად აყოლებდა,
ბროლსა სეტყვს და ვარდსა აზრობს, ტანსა მჭევრსა ათრთოლებდა,
გული ჰქონდა გულისათვის, სიყვარულსა ავალებდა.
211 – 144
თქვა: „მზეო, ვარდსა სიშორე შენი დამაჩნდეს ეს ადრე,
ბროლი და ლალი გასრულვარ ქარვისა უყვითესად-რე.
მაშინ რაღა ვქმნა, ვერ-ჭვრეტა რა მომხვდეს კვლა უგრძესად-რე!
ხამს მოყვრისათვის სიკვდილი, ესე მე დამიც წესად-რე“.
212 – 145
საწოლს დაწვა, ტირს, მტირალსა ცრემლი ძნელად ეხოცების,
ვითა ვერხვი ქარისაგან, ირხევის და იკეცების;
რა მიჰლულნის, სიახლევე საყვარლისა ეოცების,
შეკრთის, დიდი დაიზახის, მით პატიჟი ეოცების.
213 – 146
მოშორვება საყვარლისა მას შეჰქმნოდა მისად ღაზოდ,
ცრემლსა, ვითა მარგალიტსა, სწვიმს ვარდისა დასანაზოდ.
რა გათენდა, შეეკაზმა მისთა მჭვრეტთა სალამაზოდ,
ცხენსა შეჯდა, გაემართა, დარბაზს მივა სადარბაზოდ.
214 – 147
დარბაზს ეჯიბი შეგზავნა, მართ მისგან შენარონია,
შესთვალა: „გკადრებ, მეფეო, მე ესე გამიგონია:
ყოველი პირი მიწისა თქვენ ხრმლითა დაგიმონია,
აწ თუ სჯობს, ესე ამბავი ცნან, რაცა გარემონია!
215 – 148
„მე წავიდე, მოვიარო, ვილაშქრო და ვინაპირო,
თინათინის ხელმწიფობა მტერთა თქვენთა გულსა ვჰგმირო,
მორჩილ-ქმნილთა გავახარო, ურჩი ყოვლი ავატირო,
ძღვენნი გკადრნე ზედა-ზედა, არ სალამი დავაძვირო“.
217 – 149
მეფესა ეთქვა ამისი დიადი მადრიელობა,
ებრძანა: „ლომო, არა გჭირს შენ ომთა გარდუხდელობა,
აწ მაგა შენსა თათბირსა ჰგავსო შენივე ქველობა.
წა, მაგრა მომხვდეს, რაღა ვქმნა, თუ სიშორისა გრძელობა!“
218 – 150
ყმა შევიდა, თაყვანის-სცა, მადლი რამე მოახსენა:
“ხელმწიფეო, ქება ჩემი რად იკადრეთ, მიკვირს, თქვენა!
აწ ნუთუმცა სიშორისა ღმერთმან ბნელი გამითენა,
პირი თქვენი მხიარული მხიარულსა კვლა მიჩვენა!“
219 – 151
მეფე ყელსა მოეკიდა, გარდაკოცნა ვითა შვილი.
სხვა მათებრი არ ყოფილა არ გამზრდელი, არ გაზრდილი!
ყმა ადგა და წამოვიდა, მას დღე მათი ჩანს გაყრილი;
როსტან მისთვის აატირა გონიერი გული, ლბილი,
220 – 152
გამოემართა ავთანდილ, მოყმე მხნე, ლაღად მავალი,
ოც დღე იარა, ღამეცა დღეს ზედა წაჰრთო მრავალი.
იგია ლხინი სოფლისა, იგია ნივთი და ვალი.
არ მისცილდების თინათინ მისი მას, ვისგან სწვავ ალი.
221 – 153
რა მივიდა, სიხარული შიგან გახდა სამეფოსა,
მოეგებნეს დიდებულნი, ძღვენსა სძღვნიდეს იეფოსა.
იგი პირ-მზე არ მოსცთების სიარულსა სასწრაფოსა.
მიჰხვდეს მყოფნი მას წინაშე სიხარულსა სადაფოსა.
222 – 154
ქალაქი ჰქონდა მაგარი საზაროდ სანაპიროსა,
გარე კლდე იყო, გიამბობ ზღუდესა უქვითკიროსა.
ყმამან მუნ დაყო სამი დღე ამოსა სანადიროსა,
გაზრდილი მისი შერმადინ დაისვა სავაზიროსა.
223 – 155
ესეა მონა შერმადინ, ზემოთცა სახელ-დებული,
თანა-შეზრდილი, ერთგული და მისთვის თავ-დადებული.
მან არ იცოდა აქამდის მის ყმისა ცეცხლი დებული,
აწ გაუცხადა სიტყვები მის მზისა იმედებული.
224 – 156
უბრძანა: „აჰა, შერმადინ, ამად მე შენგან მრცხვენიან,
ჩემნი საქმენი ყოველნი გცოდნიან, გაგივლენიან,
მაგრა არ იცი აქამდის, რანიცა ცრემლნი მდენიან!
მე ვისგან მქონდეს პატიჟნი, აწ მასვე მოულხენიან.
225 – 157
მოვუკლავარ თინათინის სურვილსა და სიყვარულსა,
ცრემლი ცხელი ასოვლებდის ნარგისთაგან ვარდსა ზრულსა,
ვერ ვაჩენდი აქანამდის ჭირსა ჩემგან დაფარულსა,
აწ მიბრძანა საიმედო, ამად მხედავ მხიარულსა.
227 – 158
მიბრძანა: „მიცან ამბავი მის ყმისა დაკარგულისა,
მოხვიდე, სრულ-ვქმნა მაშინღა შენი წადილი გულისა,
ქმარი არ მინდა უშენო, მომხვდეს ხისაცა რგულისა!“
მომცა წამალი გულისა, აქამდის დადაგულისა.
229 – 159
„პირველ, ყმა ვარ, წასლვა მინდა პატრონისა სამსახურად, –
ხამს მეფეთა ერთგულება, ყოფა გვმართებს ყმასა ყმურად, –
მერმე, ცეცხლი დაუვსია, აღარა მწვავს გულსა მურად.
ხამს, თუ კაცი არ შეუდრკეს, ჭირს მიუხდეს მამაცურად.
231 – 160
„ვართ უმოყვრნესი მე და შენ ყოველთა პატრონ-ყმათასა,
ამისთვის გნუკევ სმენასა შენ ამა ჩემთა ხმათასა;
ჩემ წილ დაგაგდებ პატრონად, თავადად ჩემთა სპათასა,
ამა საქმესა ვერა ვიქმ მე განდობასა სხვათასა.
232 – 161
„ლაშქართა და დიდებულთა ალაშქრებდი, ჰპატრონობდი;
დარბაზს კაცსა გაგზავნიდი და ამბავსა მათსა ცნობდი,
წიგნსა სწერდი ჩემ მაგიერ, უფასოსა ძღვენსა სძღვნობდი,
აქა სამე არ-ყოფასა ჩემსა მათმცა რად აგრძნობდი!
233 – 162
„ლაშქრობა და ნადირობა შენი ჩემსა დაასახე,
აქათ სამ წელ მომიცადე, ხვაშიადი შემინახე,
მე ნუთუმცა შემოვბრუნდი, ალვა ჩემი არ დაჭნა ხე,
არ მოვბრუნდე, მომიგლოვე, მიტირე და მივაგლახე!
235 – 163
„მაშინღა ჰკადრე მეფესა არ საქმე სასურვალია,.
აცნობე ჩემი სიკვდილი, – იყავ მართ ვითა მთრვალია, –
მიჰხვდა-თქო საქმე, რომელი ყოვლთათვის გარდუვალია.
გლახაკთა მიეც საჭურჭლე, ოქრო, ვერცხლი და რვალია.
237 – 164
„მაშინ უფრო მომეხმარე, ამისგანცა უფრო მხნედ-რე,
ნუ, თუ ადრე დამივიწყო! მახსენებდი ზედა-ზედ-რე!
მეტად კარგად დამიურვე, სული ჩემი შეივედრე,
ზრდანი ჩემნი მოიგონენ, გული შენი მოიმდედრე!“
238 – 165
რა მონამან მოისმინა, გაუკვირდა, შეეზარა,
თვალთათ, ვითა მარგალიტი, ცრემლი ცხელი გარდმოყარა,
მოახსენა: „უშენომან გულმან რამცა გაიხარა!
ვიცი, რომე არ დასდგები, მაგრა გიშლი ამად არა.
240 – 166
„ჩემად ნაცვლად დაგაგდებო“ – ესე სიტყვა ვით მიბრძანე?
რაგვარა ვქმნა პატრონობა? რამც გიფერე? რამც გიგვანე?
შენ მარტოსა გიგონებდე, მემცა მიწა ვიაკვანე!
სჯობს ორნივე გავიპარნეთ, წამოგყვები, წამიტანე!“
241 – 167
ყმამან უთხრა: „მომისმინე, მართლად გითხრობ, არა ჭრელად:
რა მიჯნური ველთა რბოდეს, მარტო უნდა გასაჭრელად.
მარგალიტი არვის მიჰხვდეს უსასყიდლო უვაჭრელად.
კაცი ცრუ და მოღალატე ხამს ლახვრითა დასაჭრელად.
243 – 168
„ვისმცა ვუთხარ ხვაშიადი? შენგან კიდე არვინ ვარგა.
უშენოსა პატრონობა ვის მივანდო, ვინ იქმს კარგა?
სანაპირო გაამაგრე, მტერმან ახლოს ვერ იბარგა!
კვლა ნუთუმცა შემოვიქეც, ღმერთმან სრულად არ დამკარგა!
244 – 169
ფათერაკი სწორად მოკლავს, ერთი იყოს, თუნდა ასი;
მარტოობა ვერას მიზამს, მცავს თუ ცისა ძალთა დასი;
აქათ სამ წელ არ მოვიდე, მაშინ გმართებს გლოვა, ფლასი;
წიგნსა მოგცემ, გმორჩილობდეს, ვინცა იყოს ჩემი ხასი“.
245 – 170
დაწერა, თუ: „ჩემნო ყმანო, გამზრდელნო და ზოგნო ზრდილნო,
ერთგულნო და მისანდონო, ამას ზედა გამოცდილნო,
თქვენ, ჩემისა საწადლისა მიდგომილნო, ვითა ჩრდილნო,
წიგნი ჩემი მოისმინეთ, ყოვლნო ერთგან შემოხდილნო!
246 – 171
„მიწაცა თქვენი ავთანდილ, ისმინეთ, გიწერ მე რასა:
თვით ვიქმ ხელითა ჩემითა ამა წიგნისა წერასა.
ცოტასა ხანსა ვარჩივე გაჭრა სმასა და მღერასა,
პურად და საჭმლად მივენდევ ჩემსა მშვილდსა და ცერასა.
247 – 172
„საქმე რამე მიც თავისა ზე, სადმე გარდსახვეწელი,
დავყო მარტოდ და ღარიბად ესე წლეული მე წელი,
გემუდარები ამისთვის, ვარ თქვენი შემომხვეწელი,
მე დამახვედროთ სამეფო მტერთაგან დაულეწელი.
248 – 173
„მე შერმადინ დამიგდია, ჩემად კერძად პატრონობდეს,
სიკვდილსა და სიცოცხლესა სადამდისცა ჩემსა სცნობდეს,
ყოვლთა მზეებრ მოგეფინოს, ვარდს არ ზრვიდეს, არ აჭნობდეს,
შემცოდესა ყველაკასა ვითა ცვილსა დაადნობდეს.
249 – 174
„თქვენცა იცით, გამიზრდია ვითა ძმა და ვითა შვილი.
ამას ასრე ჰმორჩილობდით, არს ვითამცა ავთანდილი,
ბუკსა იკრას, აქმნევინეთ ყოვლი საქმე, ჩემგან ქმნილი;
მე თუ დრომდის არ მოვიდე, გლოვა გმართებს, არ სიცილი“.
250 – 175
ესე წიგნი გაასრულა წყლიანმან და სიტყვა-ნაზმა,
წელთა ოქრო შემოირტყა, საღარიბოდ შეეკაზმა,
ბრძანა: „მინდორს შევჯდებიო“, ლაშქარიცა დაერაზმა,
მასვე წამსა წამოვიდა, შინა ხანი არა დაზმა.
251 – 176
ბრძანა: „წადით ყველაკაი, აქა მომხრედ არვინ მინა“.
მონებიცა მოიშორვა, თავი გაითავისწინა,
მარტო გარე შემობრუნდა, შამბი შიგან გაირბინა,
მიწყივ მისად საგონებლად მისი მკლველი თინათინ-ა.
252 – 177
იგი ველი გაირბინა, ლაშქართაგან გაეკიდა.
ვინმცა ნახა სულიერმან ანუ ვინმცა გაეკიდა?
ვის მახვილი ვერას ავნებს, იმას ვინმცა წაეკიდა?
მისი ტვირთი კაეშნისა ტვირთად ვარგად აეკიდა.
253 – 178
რა ლაშქართა ინადირეს და პატრონი მოითვალეს,
იგი პირ-მზე ვეღარ პოვეს, პირი მათი იფერმკრთალეს,
მათსა დიდსა სიხარულსა სიმძიმილი ანაცვალეს,
ყოვლგან რბოდეს საძებარად, ვინცა იყო უცხენმალეს.
254 – 179
„ღმერთი, ლომო, შენად ნაცვლად სხვასა ვისმცა დანერგვიდეს!“
დარბოდეს და სხვაგნით სხვათა მოამბეთა მოასხმიდეს;
ვეღარა ცნეს მისი საქმე, გაიარა აქათ კიდეს,
მისნი სპანი გულ-მოკლულნი ცრემლსა ცხელსა გარდმოჰყრიდეს.
255 – 180
შერმადინ ერთგან შეყარნა ხასნი და დიდებულები,
უჩვენა იგი უსტარი, ამბავი მისი თქმულები,
რა მოისმინეს, ყველაი დარჩა გულ-დანაწყლულები,
თავსა იცემდეს, არ იყო გული უცრემლო, ულები.
257 – 181
ყოვლთა ჰკადრეს: „თუცა ყოფა ჩვენ უმისოდ გვეარმისცა,
უშენოსა საჯდომი და ტახტი მისი ვისმცა მისცა?
განაღამცა გმორჩილობდით, თუ გვიბრძანო რაცა ვისცა!“
იგი მონა აპატრონეს, ყველაკამან თაყვანის-სცა.
258 – 182
ამ საქმესა მემოწმების დიანოსი, ბრძენი ეზროს:
საბრალოა, ოდეს ვარდი დაეთრთვილოს, და-ცა-ეზროს,
ვის ბალახში არა ჰგვანდეს და ლერწამი ტანად ეზროს,
იგი სადმე გაღარიბდეს, სამყოფთაგან იაბეზროს.
260 – 183
ავთანდილ იგი მინდორი ოთხ-ახმით გარდაიარა,
დააგდო ზღვარი არაბთა, სხვათ ზღვართა არე იარა,
მაგრა მის მზისა გაყრამან სიცოცხლე გაუზიარა;
თქვა: „თუ მე მასმცა ვეახელ, აწ ცხელსა ცრემლსა ვღვრი არა“.
261 – 184
ახალმან ფიფქმან დათოვა, ვარდი დათრთვილა, დანასა,
მოუნდის გულსა დაცემა, ზოგჯერ მიჰმართის დანასა;
თქვის, „ჭირი ჩემი სოფელმან ოთხმოცდაათი ანასა,
მოვშორდი ლხინსა ყველასა, ჩანგსა, ბარბითსა და ნასა!“
264 – 185
ვარდი მის მზისა გაყრილი უფრო და უფრო ჭნებოდა,
გულსა უთხრის, თუ „დათმეო“, ამად არ დია ბნდებოდა.
უცხო უცხოთა ადგილთა საძებრად იარებოდა,
მგზავრთა ჰკითხვიდის ამბავთა, მათ თანა-ემოყვრებოდა.
266 – 186
მუნ ეძებს, ცრემლი მტირალსა სდის ზღვათა შესართავისად,
უჩნდის ქვეყანა ტახტად და მკლავი სადებლად თავისად.
თქვის: „საყვარელო, მოგშორდი, გული შენ დაგრჩა, ვთქვა ვისად?
შენთვის სიკვდილი მეყოფის ლხინად ჩემისა თავისად“.
267 – 187
ყოვლი პირი ქვეყანისა მოვლო, სრულად მოიარა,
ასრე, რომე ცასა ქვეშე არ დაურჩა არე არა,
მაგრა იგი მის ამბისა მსმენელსაცა ვერ მიმხვდარა.
ამას შიგან წელიწადი სამი სამ თვედ მიიყარა.
268 – 188
მიჰხვდა რასმე ქვეყანასა უგემურსა, მეტად მქისსა,
თვე ერთ კაცსა ვერა ნახავს, ვერას შვილსა ადამისსა.
იგი ჭირი არ უნახავს არ რამინს და არცა ვისსა,
დღე და ღამე იგონებდის საყვარელსა მასვე მისსა.
269 – 189
მას მიჰხვდა წვერი სადგურად მაღლისა მთისა დიდისა,
გამოჩნდა მუნით მინდორი, სავალი დღისა შვიდისა.
მის მთისა ძირსა წყალი დის, არად სანდომი ხიდისა,
ორგნითვე ტყესა შეეკრა ნაპირი წყლისა კიდისა.
270 – 190
ზედა წადგა, შეექცევის, დროთა, დღეთა ანგარიშობს;
თვენი ესხნეს ორანიღა, ამად სულთქვამს, არა იშობს;
“ვა, თუ საქმე გამიმჟღავნდეს!„ – კვლა ამისთვის გულ-მოშიშობს –
„ავსა კარგად ვერვინ შეცვლის, თავსა ახლად ვერვინ იშობს“.
271 – 191
საგონებელი შეექმნა, დადგა საქმისა მრჩეველად,
თქვა: „თუ დავბრუნდე, ეზომი ხანი რად დავყავ მე ველად?
ჩემსა რა ვჰკადრო მნათობსა, ვიყავ რად დღეთა მლეველად,
მისი ვერა ვცნა ჭორადცა, ვარ ვისთა გზათა მკვლეველად!
272 – 192
„თუ არ დავბრუნდე, საძებრად დავყვნე სხვანიცა ხანანი,
რომელსა ვეძებ, ვერა ვცნნე ამბავნი მე მის თანანი,
დრო გარდაუწყდეს შერმადინს, მიჰხვდენ ღაწვისა ბანანი,
მივიდეს, ჰკადრნეს მეფესა საქმენი დასაგვანანი.
273 – 193
„უამბოს ჩემი სიკვდილი, თვით ჩემგან დავედრებული,
მათ შექმნან გლოვა-ტირილი, ქმნან საქმე გამწარებული,
მერმე მივიდე ცოცხალი მე, სხვაგან სადმე რებული!“
ამას იგონებს ტირილით, გონება-შეიწრებული.
274 – 194
იტყვის: „ღმერთო, სამართალნი შენნი ჩემთვის რად ამრუდენ?
მე ეზომნი სიარულნი კიდე რად, გლახ, გამიცუდენ?
გულით ჩემით სიხარულნი აჰფხვრენ, ჭირნი დააბუდენ,
დღეთა ჩემთა ცრემლნი ჩემნი ვერათ ოდეს დავიყუდენ“.
276 – 195
თავს უთხრა: „მოკვე, გიჯობსო სიცოცხლეს აუგიანსა!
მიხვალ, დაგხვდების თინათინ, ანათებს დღესა მზიანსა,
გკითხოს მის ყმისა ამბავი, რა გმართებს ვაგლახიანსა?“
იგონებს წამ-წამ, მიჰყვების ტყის პირსა შამბნარ-წყლიანსა.
275 – 196
კვლაცა იტყვის „დათმობა სჯობს“ და თავსავე ეუბნების:
“დღეთა მეტად ნუ მოჰკვდები, გული ჩემი ნუ დადნების,
უღმრთოდ ვერას ვერ მოვაწევ, ცრემლი ცუდად მედინების,
განგებასა ვერვინ შეცვლის, არ-საქმნელი არ იქმნების.
277 – 197
„ყოვლნი არსნი ცათ ქვეშეთნი ერთობ სრულად მომივლიან,
მაგრა საქმე მის კაცისა ვერასადა შემიგიან;
უღონიოდ მართალ იყვნეს, რომელთაცა ქაჯად თქვიან.
აწ ტირილი არას მარგებს, ცუდად ცრემლნი რასა მდიან!“
278 – 198
მთით ჩამოვიდა ავთანდილ, გავლნა წყალნი და ტყენია,
მინდორს აცორვებს ტაიჭსა, შეჟღრენით მონაწყენია.
გასცუდებოდეს მკლავნი და მისნი სიამაყენია,
ბროლისა ველსა სტურფობდეს გიშრისა მუნ საყენია.
279 – 199
მობრუნვება დააპირა, სულთქვნა, მერმე ივაგლახა,
მას მინდორსა დაემართა, გზა თვალითა გამოსახა;
თვესა ერთსა სულიერი კაცი არსად არ ენახა,
მხეცნი იყვნეს საშინელნი, მაგრა არა შეუზახა.
281 – 200
თუცა მხეც-ქმნილი ავთანდილ გულ-ამოსკვნით და კვნესით-ა,
ეგრეცა ჭამა მოუნდის ადამის ტომთა წესითა,
ისრითა მოკლის ნადირი, როსტომის მკლავ-უგრძესითა,
შამბისა პირსა გარდახდა, ცეცხლი დააგზო კვესითა.
282 – 201
ცხენსა მისცა საძოვარი, ვირე მწვადნი შეიწოდეს;
ექვსნი რამე ცხენოსანნი, ნახა, მისკე მოვიდოდეს;
თქვა, თუ: „ჰგვანან მეკობრეთა, თვარა კარგი რამც იცოდეს!
აქა კაცი ხორციელი კვლა ყოფილა არაოდეს“.
286 – 202
ხელთა ჰქონდა ისარ-მშვილდი, მათკე მივა მხიარული.
ორთა კაცთა წვეროსანთა ყმა მოჰყვანდა უწვერული,
თავსა იყო დაკოდილი, შეებნიდა სისხლსა გული,
ტიროდეს და იჭირვოდეს, ცოტა ედგა მას, გლახ, სული.
287 – 203
უყივლა, თუ: „ძმანო, ვინ ხართ? მეკობრეთა დაგამსგავსენ!“
მათ მიუგეს: „დაგვიწყნარდი, გვიშველე რა, ცეცხლნი ავსენ,
ვერა გვარგო, მოგვიმტკივნე, ჭირნი ჭირთა მოგვისავსენ,
სატირელნი მოგვიტირენ, ღაწვნი შენცა დაიმხავსენ“.
288 – 204
ავთანდილ მიდგა, ეუბნა მათ კაცთა გულ-მდუღარეთა,
მათ უთხრეს მათი ამბავი, ტირილით მოუბარეთა:
“ჩვენ ვართო ძმანი სამნივე, მით ვიდენთ ცრემლთა მწარეთა,
დია გვაქვს ციხე-ქალაქი ხატაეთს არე-მარეთა.
289 – 205
„კარგი გვესმა სანადირო, ნადირობას წამოვედით,
გვყვეს ლაშქარნი უთვალავნი, წყლისა პირსა გარდავხედით,
სანადირო მოგვეწონა, თვესა ერთსა არ წავედით,
ვხოცდით მხეცსა უზომოსა მინდორით და მთით და ქედით.
290 – 206
„ჩვენ სამთა ძმათა ჩვენთანა მესროლნი დავაწბილენით,
მით ერთმანერთსა სამნივე ჩვენ კიდე დავეცილენით;
“მე უკეთ მოვკალ, მე გჯობო“, სიტყვანი ვავაქილენით,
ვერ გავაჩინეთ მართალი, ვისარჩლეთ, ვითაკილენით.
291 – 207
„დღეს ავყარენით ლაშქარნი, სავსენი ირმის ტყავითა,
ვთქვით: „გავაჩინოთ მართალი, ვინ ვსჯობთ თავისა მკლავითა,
თავსა ვეახლნეთ მარტონი, დავდგეთ მართ ოდენ თავითა,
თვით დანახულსა მოვჰკლვიდეთ, ნუ ვესრვით დამნახავითა“.
292 – 208
„ჩვენ ვიახლენით სამთავე სამნივე მეაბჯრენია,
ლაშქართა წასლვა ვუბრძანეთ, მით არას მოაზრენია,
მოვინადირეთ მინდორი, ისი ტყენი და ღრენია,
დავხოცეთ მხეცი, მფრინველი არცა ზე გარდაგვფრენია.
293 – 209
„ანაზდად მოყმე გამოჩნდა კუშტი, პირ-გამქუშავია,
ზედა ჯდა შავსა ტაიჭსა, – მერანი რამე, შავია, –
თავსა და ტანსა ემოსა გარე-თმა ვეფხის ტყავია,
ჯერთ მისი მსგავსი შვენება კაცთაგან უნახავია.
295 – 210
„ვუჭვრიტეთ, მისთა ელვათა შუქნი ძლივ გავიცადენით.
ვთქვით, თუ: „მზეაო ქვეყანად, ნუ ვეუბნებით ცად ენით!“
მისი მოგვინდა შეპყრობა, ვჰკადრეთ და შევეცადენით,
ასრე სულთქმით და ვაებით მით ვართ, ცრემლისა დადენით.
296 – 211
„მე უხუცესმან უმცროსთა კაცი დავსთხოვე ქენებით,
ჩემმან შედეგმან ტაიჭი მისი მით აქო ხსენებით,
ამან მართ ოდენ მორევნა გვითხრა, ვუალლეთ ჩვენ ნებით,
მივჰმართეთ, იგი აგრევე წყნარად მივა და შვენებით.
298 – 212
„ბროლმან, ლალსა გარეულმან, ვარდნი თხელნი ანატიფნა,
იგი ტკბილნი გონებანი ჩვენთვის მეტად გაამყიფნა:
არ აგვიხვნა, არცა დაგვსხნა, ყოლა არად ამოგვკრიფნა.
მისნი მკვახედ მოუბარნი მათრახითა შეგვამწიფნა!
299 – 213
„უმცროსსა ძმასა მივეცით, უფროსნი დავეზიდენით;
ხელი მოჰკიდა, „დადეგო!“, ესეცა ჰკადრა კიდ ენით;
მან ხრმალსა ხელი არ მიჰყო, ჩვენ ამად დავერიდენით,
თავსა გარდაჰკრა მათრახი, ვნახეთ სისხლისა კი დენით.
301 – 214
„მით ერთითა მათრახითა თავი ასრე გადაჰფრიწა,
ვითა მკვდარი უსულო ქმნა, ვითა მიწა დაამიწა,
მისი რასმე მკადრებელი მოამდაბლა, მოაწიწა,
თვალთა წინა წაგვივიდა ლაღი, კუშტი, ამაყი, წა-!
302 – 215
„აღარ დაბრუნდა, წავიდა წყნარად და აუჩქარებლად,
აგერა მივა, ნახეო, იგი მზეებრ და მთვარებლად“,
შორს უჩვენებდეს ავთანდილს მტირალნი გაუხარებლად,
ოდენ ჩნდა შავი ტაიჭი მისი მის მზისა მარებლად.
304 – 216
აჰა, მიჰხვდა ავთანდილსა ღაწვთა ცრემლით არ-დათოვნა,
რათგან ცუდად არ წაუხდა მას ეზომი გარეთ ყოვნა.
კაცსა მიჰხვდეს საწადელი, რას ეძებდეს, მისი პოვნა,
მაშინ მისგან აღარა ხამს გარდასრულთა ჭირთა ხსოვნა.
305 – 217
უთხრა, თუ: „ძმანო, ვარ ვინმე ღარიბი უადგილოსა,
მე იმა ყმისა საძებრად მოვშორდი საგაზრდილოსა,
აწ თქვენგან მივჰხვდი საქმესა ყოლა არ-საადვილოსა,
ღმერთიმცა ნურას ნუღა იქმს თქვენსა დასაღრეჯილოსა!
306 – 218
„ვითა მე მივჰხვდი წადილსა, ჩემის გულისა ნებასა,
აგრემცა ღმერთი ნურას იქმს ძმისა თქვენისა ვნებასა!“
უჩვენა მისი სადგომი: „მიდითო ნება-ნებასა,
ჩრდილსა გარდასვით, მაშვრალნი მიეცით მოსვენებასა“.
307 – 219
ესე უთხრა და წავიდა, ცხენი გაქუსლა დეზითა,
ვითა გავაზი გაფრინდა, არ-გაშვებული ხეზითა,
ან მთვარე, მზისა შემყრელი, მზე სინათლითა ზეზითა,
დაივსო ცეცხლი შემწველი მისითა მან მიზეზითა.
308 – 220
მიეწურა, იგონებდა, ახლოს შეყრა ვითა აგოს:
“საუბარმან უმეცარმან შმაგი უფრო გააშმაგოს!
ხამს, თუ კაცმან გონიერმან ძნელი საქმე გამოაგოს,
არ-სიწყნარე გონებისა მოიძულვოს, მოიძაგოს.
309 – 221
„რათგან ისი არის რადმე უცნობოდ და ისრე რეტად,
რომე კაცსა არ მიუშვებს საუბრად და მისად ჭვრეტად,
მივეწევი, შევიყრებით ერთმანერთის ცემა-ჟლეტად,
ანუ მოვჰკლავ, ანუ მომკლავს, დაიმალვის მეტის-მეტად“.
312 – 222
ავთანდილ იტყვის: ეზომნი ჭირნიმცა რად ვაცუდენი?
რაცაღა არის, არ არის, თუმცა არ ედგნეს ბუდენი;
სადაცა მივა, მივჰყვები, რაზომმც მოჰვლოდეს ზღუდენი,
მუნაღა ვძებნნე ღონენი ჩემნი არ-დასამრუდენი“.
313 – 223
წინა-უკანა იარნეს ორნი დღენი და ღამენი,
დღისით და ღამით მაშვრალნი, არ შეჭამადთა მჭამენი,
არსადა ხანნი არ დაყვნეს, ერთნი თვალისა წამენი,
მათ თვალთა ცრემლნი სდიოდეს, მინდორთა მოსალამენი.
314 – 224
დღისით ვლეს და საღამო-ჟამ გამოუჩნდეს დიდნი კლდენი,
კლდეთა შიგან ქვაბნი იყვნეს, ძირსა წყალი ჩანადენი,
წყლისა პირსა, არ ითქმოდა, შამბი იყო თუ რასდენი,
ხე დიდრონი, თვალ-უწვდომი, მაღლა კლდემდის ანაყრდენი.
316 – 225
მან ყმამან ქვაბსა მიჰმართა, გავლნა წყალნი და კლდენია;
ავთანდილ ცხენსა გარდახდა, მონახნა დიდნი ხენია,
მას ზედა ჭვრეტად გავიდა, ძირსა დააბა ცხენია,
მუნით უჭვრეტდა, იგი ყმა მივა ცრემლ-მინადენია.
317 – 226
რა ტყენი გავლნა მან ყმამან, მოსილმან ვეფხის ტყავითა,
ქვაბისა კარსა გამოდგა ქალი ჯუბითა შავითა,
ატირდა მაღლად ცრემლითა, ზღვათაცა შესართავითა,
იგი ყმა ცხენსა გარდახდა, ყელსა მოეჭდო მკლავითა.
318 – 227
ყმამან უთხრა: „დაო ასმათ, ხიდნი ზღვასა ჩაგვიცვივდეს:
ვერღა მივჰხვდი ჟამიერად, ჩვენ ვისნიცა ცეცხლნი გვწვიდეს“.
ესე თქვა და მკერდსა ხელნი იკრნა, ცრემლნი გარდმოსცვივდეს,
ქალი შებნდა, მოეხვია, ერთმანერთსა სისხლით სწვიმდეს.
319 – 228
იგი ტევრი გაეხშირა დანაგლეჯსა მათსა თმასა,
ერთმანერთსა ეხვეოდეს: ყმა ქალსა და ქალი ყმასა;
იზახდიან, მოსთქმიდიან, მოსცემდიან კლდენი ხმასა.
ავთანდილ ჭვრეტს გაკვირვებით მათსა ეგრე ქცევა-ზმასა.
320 – 229
სული დაიღო მან ქალმან, დათმო გულისა წყლულობა,
ქვაბს შეიყვანა ტაიჭი, მოჰხადა აკაზმულობა,
მას ყმასა შეჰხსნა, შეიღო აბჯრისა წელ-მორტყმულობა;
შინა შევიდეს, მას დღესა გარდახდა გამოსრულობა.
321 – 230
ავთანდილს უკვირს: „ამბავი ისი თუ ვცნაო მე რითა?!“
გათენდა, ქალი გამოდგა, მოსილი მითვე ფერითა,
შავსა აუდვა ლაგამი, სწმედდა რიდისა წვერითა,
შეკაზმა, მოაქვს აბჯარი წყნარად, არ რამე ჩხერითა.
322 – 231
მის მოყმისა წესი იყო, მეტსა თურე არას ეჯდა.
ქალი ტირს და მკერდსა იცემს, თმისა ტევრსა გაიგლეჯდა;
ერთმანერთსა მოეხვივნეს, აკოცა და ცხენსა შეჯდა;
ასმათ, აგრე დაღრეჯილი, კვლა უფრო-რე დაიღრეჯდა.
323 – 232
ავთანდილ ახლოს კვლა ნახა სახე მისავე კაცისა,
ულვაშ-აშლილი, წვერ-გამო, „ნუთუ მზეაო, – თქვა, – ცისა?“
ეყნოსა სული ალვისა, ქართაგან მონატაცისა;
ასრე უჩს მოკლვა ლომისა, მართ ვითა ლომსა – ვაცისა.
324 – 233
მასვე გზასა წამოვიდა, რომე გუშინ შეეარა,
შამბი გავლო, გაეშორა, თავი მინდორს გააგარა;
ავთანდილ სჭვრეტს გაკვირვებით, მალვით ხესა მოეფარა,
თქვა, თუ: „ღმერთმან ესე საქმე მეტად კარგად მომიგვარა.
326 – 234
„აწ ამას ჩემთვის ღმრთისაგან სხვა საქმე რა ვამჯობინო?
ქალი შევიპყრა, მის ყმისა ამბავი ვაამბობინო,
ჩემიცა ვუთხრა ყველაი, მართალი გავაბრჭობინო,
მას ყმასა ხრმალი არა ვჰკრა, არც მისი დავისობინო“.
327 – 235
ჩამოვიდა, ცხენი ახსნა, მისგან ხესა გამობმული,
ზედა შეჯდა, გაემართა, ქვაბი დაჰხვდა კარ-განხმული.
მუნით ქალი გამოიჭრა გულ-მდუღარე, ცრემლ-დასხმული,
ეგონა, თუ: „დაბრუნდაო პირი ვარდი, ბროლ-ბაკმული“.
328 – 236
ვერ იცნა, – სახე არ ჰგვანდა მისი მის ყმისა სახესა, –
ფიცხლა გაიქცა, მიჰმართა ზახილით კლდესა და ხესა;
ყმა გარდაიჭრა, დააბა, ვითა კაკაბი მახესა.
ხმას სცემდეს კლდენი ქალისა ზახილსა მუნ ერთ-სახესა.
329 – 237
მას ყმასა თავი არ მისცა, ჭვრეტადცა ებილწებოდა,
ვითა კაკაბი არწივსა ქვეშე, მი და მო ძრწებოდა,
ტარიელს ვისმე უზახდა მწედ, თუცა არ ემწებოდა,
ავთანდილ მუხლთა უყრიდა, თითითა ეხვეწებოდა.
331 – 238
ეტყოდა: „სულე! რამც გიყავ? კაცი ვარ, ადამიანი,
უფერო-ქმნილნი მინახვან ვარდნი და ისი იანი,
მისი რა მითხარ, ვინ არის ტან-სარო, პირ-ბაკმიანი?
სხვად არას გიზამ, ნუ გეშის, ნუ ჰყივი აგრე ხმიანი!“
332 – 239
ქალი ეტყოდა ტირილით, სარჩელი უგავს ბრჭობასა:
“თუ არ შმაგი ხარ, დამეხსენ, შმაგი ხარ, მოდი ცნობასა!
აწ მეტად ძნელსა საქმესა მნუკევ ადვილად თხრობასა.
ცუდად ნუ სცთები, ნუ ელი მაგა ამბისა მბობასა!“
333 – 240
კვლა ეტყვის. „ყმაო, რა გინდა, ანუ მენუკევ მე რასა?
მაგა საქმესა ვერა იქმს ვერცა კალამი წერასა.
შენ ერთხელ იტყვი, „მითხარო“, მე ასჯერ გითხრობ „ვერასა“,
ვითა სიცილი ტირილსა, ვაგლახი მიჯობს მღერასა“.
335 – 241
„ქალო, არ იცი, სით მოვალ, რა ჭირნი მომითმენიან,
ოდითგან ვეძებ ამბავთა, ესე არვისგან მსმენიან.
შენ მიპოვნიხარ, სიტყვანი ჩემნი რაზომცა გწყენიან.
ვერ დაგეხსნები, მიამბე, ჩემგან ნუღარა გრცხვენიან!“
336 – 242
ქალმან უთხრა: „რას შეგესწარ, მე ვინ ვარ და ანუ შენო?
მზე არ მახლავს, შეგეტყვების, თრთვილო, ასრე მით მაწყენო!
გრძელი სიტყვა საწყინოა, ასრე მოკლედ მოგახსენო:
ვერასათვის ვერ გიამბობ, რაცა გინდა, იგი ქმენო!“
337 – 243
კვლაცა ჰკითხა ზენარობით, მიუყარნა მუხლნი წინა,
მაგრა ვერა ვერ დაჰყარა, მუდარობა მოეწყინა,
პირსა ზედა გაგულისდა, თვალთა სისხლი მოიდინა,
ადგა, თმათა წამოზიდნა, ყელსა დანა დააბრჯინა.
338 – 244
ეგრე უთხრა: „მე ეზომი ჯავრი ვითა შეგარჩინო?
რაგვარა თუ ამატირო, ცრემლი ცუდად დამადინო!
გიჯობს, მითხრა, ამის მეტი მართ აღარა არ გაწყინო,
თვარა ღმერთმან მტერი ჩემი მოკლას, ვითა მოგაკვდინო!“
339 – 245
ქალმან უთხრა: „ეგე ღონე მოიგონე მეტად ავი:
თუ არ მომკლავ, არ მოვკვდები, მრთელი ვარ და მოუკვდავი.
რად რა გითხრა, სადამდისცა ვიყო ჭირთა უნახავი?
კვლა, თუ მომკლა, სასაუბროდ აღარ მედგას ზედა თავი“.
341 – 246
კვლა ეტყვის: „ყმაო, რად მპოვე, ვის მეუბნები მე ვინო?
ეგე ამბავი ცოცხალსა ენითა ვერ მათქმევინო!
მე თავი ჩემი ნებითა ჩემითა მოგაკლვევინო,
ვითა უსტარი ბედითი, ადვილად დაგახევინო!
342 – 247
„ჩემი სიკვდილი შენ ჩემად პატიჟად ნურად გგონია,
მით, რომე დამხსნი ტირილსა, შემშრების ცრემლთა ფონია;
ჩალად მიჩს ყოვლი სოფელი, მისთვისვე შემიწონია.
ვერ გიცნობ, ვინ ხარ, ვის გითხრნე სიტყვანი მისანდონია.“
343 – 248
ყმამან თქვა, თუ: „არ ეგების აწ ამისი ასრე თქმევა,
სხვასა რასმე მოგონება სჯობს, საქმისა გამორჩევა“.
გაუშვა და ცალკე დაჯდა, ტირს, დაიწყო ცრემლთა ფრქვევა,
ქალსა უთხრა: „გაგარისხე, აწ, არ ვიცი, ვით დავრჩე, ვა!“
344 – 249
ქალი დაუჯდა კუშტ-გვარად, ქუშობს, ჯერთ არ დამტკბარია;
ავთანდილ ქვე ზის ტირილად, აღარას მოუბარია.
ვარდისა ბაღსა მოგუბდა ცრემლისა საგუბარია,
კვლა იქით ქალი ატირდა, მისთვის გულ-ნალმობარია.
345 – 250
ყმა მტირალი შეებრალა, ამად ცრემლნი ცხელნი ღვარნა,
მაგრა უჯდა უცხოს უცხო, არ ბაგენი აუბარნა.
ყმამან ცნა, თუ: „გონებანი ჩქარნი ჩემთვის დააწყნარნა“,
ცრემლ-დენილი შეეხვეწა, ადგა, მუხლნი მიუყარნა.
346 – 251
უთხრა: „ვიცი, აღარ ვარგხარ შენ აწ ჩემად დასადობლად,
გაგარისხე, დარჩომილვარ ღარიბად და ამად ობლად;
აწ ეგრეცა თავი ჩემი დამიც შენთვის დასანდობლად
ამად, რომე შეცოდება შვიდ-გზის თქმულა შესანდობლად.
347 – 252
„თავი ჩემი სამსახურად თუცა ავად მოგაწონე,
მიჯნურისა შებრალება ხამს, ესეცა გაიგონე;
სხვაგნით ყოვლგნით უღონო ვარ, არვინ არის ჩემი ღონე,
სულთა მოგცემ გულისათვის, სხვა მეტიმცა რა გაქონე!“
348 – 253
რა ქალსა მიჰხვდა ყმისაგან მიჯნურობისა სმინება,
გულ-ამოხვინჩვით დაიწყო ას-კეცად ცრემლთა დინება,
კვლა გაამაღლა ზახილით ტირილი, არ-გაცინება.
ავთანდილს ღმერთმან წადილი მისცა, გულისა ლხინება.
349 – 254
იტყვის, თუ: „ამა სიტყვითა მას ფერი შეეცვალების,
ვისთვისმე ცხელი უცილოდ მას ცრემლი ემალმალების“.
კვლა უთხრა: „დაო, მიჯნური მტერთაცა შეებრალების.
ესეცა იცი, სიკვდილსა თვით ეძებს,არ ეკრძალების.
350 – 255
„ვარ მიჯნური, ხელი ვინმე, გაუძლებლად სულთა დგმისად,
ჩემმან მზემან გამომგზავნა საძებარად იმა ყმისად;
ღრუბელიცა ვერ მიჰხვდების, მე მისრულვარ სადა, მი-, სად!
გული თქვენი მიპოვნია, მისი შენად, შენი მისად.
351 – 256
„მისი სახე გულსა ჩემსა ხატად ასრე გამოვხატე,
მისთვის ხელმან, გამოჭრილმან ლხინი ჩემი ვაალქატე.
ორისაგან ერთი მიყავ: ტყვე-მქმენ ანუ მააზატე,
ან მაცოცხლე, ანუ მომკალ, ჭირი ჭირსა მომიმატე“.
352 – 257
ქალმან უთხრა ყმასა სიტყვა პირველისა უამესი:
“ეგე სიტყვა მოიგონე დია რამე უკეთესი.
წეღან საქმე მტერობისა გულსა ჩემსა შთამოსთესი,
აწ მოყვარე გიპოვნივარ, დისაგანცა უფრო დესი.
357 – 258
„მაშა რათგან მიჯნურობა შენად ღონედ მოიგონე,
არ ეგების, ამას იქით თუმცა თავი არ გამონე,
არ შენ მოგეც თავი ჩემი, დაგაბნიე, დაგაღონე;
შენთვის მოვკვდე, ამისებრი მემცა საქმე რა ვიღონე!
359 – 259
„აწ რაცა გითხრა, თუ ამა საქმესა დამმორჩილდები,
რასაცა ეძებ, მიჰხვდები უცილოდ, არ ასცილდები;
თუ არ მომისმენ, ვერ ჰპოვებ, რაზომცა ცრემლსა ჰმილდები,
მოგხვდების მდურვა სოფლისა, მოჰკვდები, გა-ცა-სწბილდები“.
360 – 260
ყმამან უთხრა: „ეგე საქმე ამას ჰგავსო, არა სხვასა:
ორნი კაცნი მოვიდოდეს სადაურნი სადმე გზასა.
უკანამან წინა ნახა ჩავარდნილი შიგან ჭასა.
ზედა მიდგა, ჩაჰყიოდა, ტირს, იზახის ვაგლახ-ვასა.
361 – 261
„ეგრე უთხრა: „ამხანაგო, იყავ მანდა, მომიცდიდე,
წავალ თოკთა მოსახმელად, მწადსო, თუმცა ამოგზიდე“;
მას ქვეშეთსა გაეცინნეს, გაუკვირდა მეტად კიდე,
შემოჰყივლა: „არ გელოდე, სად გაგექცე, სად წავიდე?“
362 – 262
„აწ, დაო, შენთა ხელთაა ჩემი საბელი ყელისა,
სხვად უღონოა უშენოდ ჩემი აპყრობა ხელისა;
რასაცა მიზამ, შენ იცი, შენ ხარ წამალი ხელისა,
თვარა ვისმც ექმნა გვარლითა შეკრვა თავისა მრთელისა!“
363 – 263
ქალმან უთხრა: „მომეწონა, ყმაო, შენი ნაუბარი.
ხარ უცილოდ კარგი ვინმე, მოყმე, ბრძენთა საქებარი;
ხარ ვინათგან აქანამდის მაგა ჭირთა დამთმობარი,
რაცა გითხრა, მომისმინე, გიპოვნია საძებარი.
364 – 264
„იმა მოყმისა ამბავი არსადა არ იპოვნების,
თვით თუ არ გითხრობს, არ ითქმის, არვისგან დაიხსოვნების.
მოილოდინე, მოვიდეს, რაზომცა დაგეყოვნების,
დადუმდი, ვარდსა ნუ აზრობ, ცრემლითა ნუ ითოვნების.
366 – 265
„გითხრა, თუ ცოდნა გწადიან ჩვენისა შენ სახელისა:
ტარიელ არის სახელი იმა მოყმისა ხელისა;
მე ასმათ მქვიან, რომელსა წვა მაქვს ცეცხლისა ცხელისა,
სულთქმა სულთქმისა ბევრისა, მაშა თუ არ ერთხელისა!
367 – 266
„ამის მეტსა ვერას გითხრობ მე სიტყვასა ამისთანსა:
ისი მინდორს არონინებს ტანსა მჭევრსა, მემაჯანსა,
ვჭამ, გლახ, მარტო ნადირისა მისგან ხორცსა მონატანსა,
აწვე მოვა, არა ვიცი, თუ დაჰყოვნის დიდსა ხანსა.
368 – 267
„ამას გვედრებ, მოიცადო, თავი სხვაგან არსად არო;
რა მოვიდეს, შევეხვეწო, ნუთუ ვით რა მოვაგვარო,
ერთმანერთსა შეგამეცნნე, თავი შენი შევაყვარო,
თვით გიამბოს საქმე მისი, საყვარელსა გაახარო“.
372 – 268
ქალსა ყმამან მოუსმინა, დაჰმორჩილდა, დაჰრთო ნება,
ამას ზედან მოიხედნეს, ხევით ესმა ჩხაპუნება;
მთვარე წყალსა გამოსრული ნახეს, შუქთა მოვანება,
უკურიდნეს, აღარა ქმნეს მუნ ხანისა დაყოვნება.
373 – 269
ქალმან უთხრა: „ყმაო, ღმერთმან მოგცა ჟამად, რაცა გინა,
მაგრა თავი უჩინო ქმენ, დამალული იყავ შინა;
იმა ყმისა მეუნებლე ხორციელი არავინ-ა;
ნუთუ ვით რა მოვაგვარო, შენი ნახვა არ ეწყინა“.
374 – 270
ავთანდილ ქვაბსა დამალა ქალმან მალვითა მალითა.
იგი ყმა ცხენსა გარდახდა, შვენოდა კაპარჭ-ხრმალითა;
ატირდეს მაღლად ცრემლითა, ზღვათაცა შესამალითა,
ავთანდილ სარკმლით უჭვრეტდა ჭვრეტითა იდუმალითა.
375 – 271
ამარტის ფერად შეცვალა ბროლი ცრემლისა ბანამან.
დიდხან იტირეს ყმამან და მან ქალმან შაოსანამან;
შეჰხსნა, შეიღო აბჯარი, ცხენიცა შეიყვანა მან;
დადუმდეს, ცრემლნი მოჰკვეთნა შავმან გიშრისა დანამან.
376 – 272
ავთანდილ სარკმლით უჭვრეტდა, ტყვე, საკნით ნააზატები,
მან ქალმან ქვეშე დაუგო ვეფხის ტყავისა ნატები;
მას ზედა დაჯდა იგი ყმა, სულთქვამს, ჭირ-მონამატები,
სისხლისა ცრემლსა გაეწნა შუა გიშრისა სატები.
377 – 273
მან ქალმან ხელ-ყო კვესითა გზებად ცეცხლისა ნელისა,
ეგონა ჭამა ხორცისა შემწვრისა, შეუქნელისა;
მიუპყრა, ერთი ახლიჩა, ქმნაა საქმისა ძნელისა,
ძალი არ ჰქონდა, დაუწყო გამოყრა უცოხნელისა.
378 – 274
ცოტად მიწვა, მიიძინა, თუცა ყოლა ვერა მეტი,
შეკრთა, დიდნი დაიზახნა, წამოიჭრა, ვითა რეტი,
იზახდის და წამ-წამ იკრის გულსა ლოდი, თავსა კეტი.
ცალ-კერძ ზის და პირსა იხოკს ქალი მისი შენამჭვრეტი.
379 – 275
„რად დაჰბრუნდი? – მოახსენა, – მითხარ, რაცა წაგეკიდა!“
მან უბრძანა: „მონადირე მეფე ვინმე გარდმეკიდა,
ჰყვეს ლაშქარნი უთვალავნი, ბარგი მძიმედ აეკიდა,
იგი მინდორს ნადირობდა, დაეფანჩა მარეკი, და-.
380 – 276
„სევდად მეცა კაცთა ნახვა, ცეცხლი უფრო გავიალე.
არ მიუვე ახლოს შეყრად, თავი ჩემი შევიწყალე,
მათგან მკრთალი შემოვბრუნდი, ტყესა შიგნით დავიმალე,
ვთქვი: „ნუთუმცა უკუმრიდა, რა გათენდეს, წავალ ხვალე“.
381 – 277
ქალსა ცრემლი გადმოსცვივდა ას-ნაკეცი, ბევრის-ბევრად,
მოახსენა: „მხეცთა თანა იარები მარტო ტევრად,
არას კაცსა არ იახლებ საუბრად და შემაქცევრად.
მას მაგითა ვერას არგებ, დღეთა შენთა ცუდად ლევ რად?
382 – 278
„ყოვლი პირი ქვეყანისა ერთობ სრულად მოგივლია,
ერთი კაცი შემაქცევრად შენად ვითა დაგელია?
გეახლოს და არ გაჰშმაგდე, თუცა ჭირი არ გაკლია,
შენ მოჰკვდე და იგი წახდეს, ესე შენთვის რა მადლია?“
383 – 279
უბრძანა: „დაო, ეგეა მსგავსი შენისა გულისა,
მაგრა არ არის ქვეყანად წამალი ამა წყლულისა!
ვის ძალ-უც პოვნა კაცისა, თვით სოფლად არ-მოსრულისა?
ჩემი ლხინია სიკვდილი, გაყრა ხორცთა და სულისა.
384 – 280
„ღმერთმან სხვამცა ეტლსა ჩემსა რაცა კაცი რად დაჰბადა,
სიახლე და საუბარი თუმცა მისი მე მეწადა!
ვინმცა გასძლნა ჭირნი ჩემნი ანუ ვინმცა შეეცადა?
შენგან კიდე ხორციელი, დაო, მივის არასადა“.
385 – 281
ქალმან ჰკადრა: „არ გამიწყრე, ვიშიშვი და ვიაჯ დია;
რადგან ღმერთსა ვაზირობა შენი ჩემზედ მოუგდია,
ვერ დავმალავ, უკეთესი რაცა საქმე გამიცდია:
არა ვარგა უსაზომო, თავი ზომსა გარდგიხდია!
386 – 282
„მისი მძებნელი იყომცა ჭკუითა მეტის-მეტითა;
შენ კაცთა ნაცვლად ნადირთა ახლავ გულითა რეტითა.
სჯობს, ერთი კაცი იახლო, ილხენდე მისით ჭვრეტითა,
ვით იადონი, არ მოჰკვდე ბულბულოს თესლთა კვნეტითა“.
387 – 283
ყმამან უთხრა:“რას მენუკვი, არა ვიცი, გამიცხადე!
კაცი ჩემად სამსახურად უღმრთოდ მემცა ვით დავბადე?
ღმერთსა ჩემი უბედობა უნდა, მემცა რას ვეცადე?!
განაღამცა გავნადირდი, თავი ასრე გავიხადე“.
388 – 284
ქალმან კვლა ჰკადრა: „გაგსაჯე მეტითა შეგონებითა,
მაგრა თუ კაცი მოგგვარო, მოგყვეს თავისა ნებითა,
იგი გეახლოს, ილხენდე მისითა შემეცნებითა,
ფიცე, არ მოჰკლა, არ იყო არ-სავნებლისა ვნებითა!“
389 – 285
ყმამან უთხრა: „თუ მიჩვენებ, ვნახავ, დიდად გავიხარებ,
სიყვარულმან მისმან, ვისთვის ხელი მინდორს თავსა ვარებ!
არას ვუზამ უგემურსა, არათ ოდეს გავამწარებ,
რაცა ჩემგან ეამების, ვაამებ და შევიყვარებ“.
390 – 286
ქალი ადგა და წავიდა მის ყმისა მოსაყვანებლად,
“არ ეწყინაო“, უამბობს, არს მისად მაგულვანებლად,
ხელი მოჰკიდა, მოჰყვანდა, ვით მთვარე მოსავანებლად;
იგი რა ნახა ტარიელ, თქვა მზისა დასაგვანებლად.
391 – 287
გამოეგება ტარიელ, ჰმართებს ორთავე მზე დარად,
ანუ ცით მთვარე უღრუბლოთ შუქთა მოჰფენდეს ქვე ბარად,
რომე მათთანა ალვისა ხეცა ვარგიყო ხედ არად,
ჰგვანდეს შვიდთავე მნათობთა, სხვადმცა რისად ვთქვი მე და რად!
392 – 288
მათ აკოცეს ერთმანერთსა, უცხოობით არ დაჰრიდეს,
ვარდსა ხლეჩდეს, ბაგეთაგან კბილნი თეთრნი გამოსჭვირდეს.
ყელი ყელსა გარდააჭვდეს, ერთმანერთსა აუტირდეს,
ქარვად შექმნნეს იაგუნდნი მათნი, თუცა ლალად ღირდეს.
393 – 289
მობრუნდეს, ყმამან ავთანდილს ხელი შეუპყრა ხელითა,
ერთგან დასხდეს და იტირეს დიდხან ცრემლითა ცხელითა.
ასმათი სულსა უღებდა სიტყვითა საკვირველითა:
“თავთა ნუ დაჰხოცთ, ნუ ბნელ-იქმთ მზესა თქვენითა ბნელითა“.
394 – 290
ტარიელის ვარდი იყო დათრთვილული, არ დაზრული;
ყმასა უთხრა: „მესწრაფების, მითხარ შენი დაფარული,
ვინ ხარ, ანუ სით მოსრულხარ, სადაური სად მოსრული?
მე სიკვდილსა აღარ ვახსოვ, ვარ მისგანცა განწირული“.
395 – 291
ავთანდილ გასცა პასუხი, სიტყვები ლამაზებია:
“ლომო და გმირო ტარიელ, ვის თავი გინაზებია,
მე ვარ არაბი, არაბეთს არს ჩემი დარბაზებია,
მიჯნურობითა დამწვარვარ, ცეცხლი უშრეტი მგზებია.
396 – 292
მე პატრონისა ჩემისა ასული შემყვარებია;
თვით მეფედ მათად მას ხედვენ მონები მკლავ-მაგრებია.
თუცა არ მიცნობ, გინახავ, თუ ვითა გიაზრებია,
გახსოვსცა, ოდეს დაჰხოცე მონები არ-საპყრებია?
397 – 293
„შენ მინდორს გნახეთ გაჭრილი, ჩვენ ზედა გარდგეკიდენით,
პატრონი ჩემი გაგიწყრა, ჩვენ ხაფად წაგეკიდენით,
გიხმეთ, არ მოხვე, ლაშქარნი უკანა გამოგკიდენით,
შენ ველნი წითლად შეჰღებენ სრულად სისხლისა კი დენით.
398 – 294
„ყველაკასა მათრახითა თავი უხრმლოდ გარდაჰკვეთეთ,
მეფე შეჯდა, დაგვეკარგე, კვალი შენი ვერ მოვკვეთეთ,
ვითა ქაჯი დაგვემალე, მონებიცა დავაფეთეთ,
ამან უფრო დაგვაშმაგნა, თავი სრულად გავაშეთეთ.
399 – 295
„ჭმუნვა შეექმნა, თქვენც იცით, ხელმწიფე ნებიერია!
მოგნახეს, გძებნეს ყოველგან, მათ რუკა დაუწერია,
ვერ ნახეს შენი მნახავი ვერცა ყმა, ვერცა ბერია,
აწ გამომგზავნა, რომელსა ვერ მზე ჰგავს, ვერ ეთერია.
400 – 296
„მიბრძანა: „მიცან ამბავი მის ყმისა წახდომილისა,
მაშინ ვარ მქმნელი საქმისა მის, შენგან მონდომილისა“.
სამ წლამდის მითხრა დადენა უმისოდ ცრემლთა მილისა.
არ გიკვირს, გავძელ ვერ-ჭვრეტა მისისა გაღიმილისა?
401 – 297
„აქანამდის მნახავიცა კაცი შენი არ მენახა,
ქურდნი ვნახენ, რომე თქვენთვის სიტყვა რამე გაემკვახა,
მათრახითა ჩამოგეგდო ერთი, მკვდართა დაგესახა,
მათ მასწავლეს, ძმა რომელთა სულ-მობრძავი სამე, გლახ, ა“.
402 – 298
ტარიელსცა აეხსენა ომი მათი მაშინდელი,
იტყვის: „მახსოვს ეგე საქმე, თუცა არის ადრინდელი;
ერთგან გნახენ ნადირობას შენ და შენი მე გამზრდელი;
მით ვტიროდი, მომეგონა მე, გლახ, ჩემი წარმწყმედელი.
403 – 299
„რას მაქმნევდით, რად გინდოდი, ერთმანერთსა რათა ვჰგვანდით?.
თქვენ მორჭმულნი სთამაშობდით, ჩვენ მტირალნი ღაწვთა ვბანდით.
რა მონანი შესაპყრობლად მომწიენით, გაჰგულვანდით.
აწ ვეჭვ, რომე ჩემად ნაცვლად თანა მკვდართა მიიტანდით.
404 – 300
მოვიხედენ, მომეწია რა პატრონი შენი, ვნახე,
ხელმწიფობით შემებრალნეს, ამად ხელი არ შევახე,
თვალთა წინა გამოვექეც, მეტი არა შევუზრახე.
ჩემი ცხენი უჩინოს ჰგავს, სხვასამცა რას დავასახე!
405 – 301
„კაცმან ვერ ასწრას თვალისა დაფახვა, დაწამწამება,
მას გავექცევი, ვისგანცა ჩემი არას ვცნა ამება;
მათ ქურდთა მიღმა გამეგო მე არას არ შეწამება.
ავად ჰშვენოდა მორევნა და ჩემი დათამამება!
406 – 302
„აწ ვაშად მოხვე, მეამა ნახვა შენისა პირისა,
ტანად სარო და პირად მზე, მამაცად მსგავსი გმირისა,
მაგრა გარჯილხარ, არა ხარ გარდაუხდელი ჭირისა:
ძნელია პოვნა კაცისა ღმრთივ ზეცით განაწირისა!“
407 – 303
ავთანდილ უთხრა: „ვით მაქებ საქები ბრძენთა ენისა?
მაგისად ნაცვლად რამც ვიყავ ღირსი ქებისა თქვენისა!
სახე ხარ მზისა ერთისა, ზეცით მნათისა ზენისა,
რათგან ვერ შეგცვლის პატიჟი ეგზომთა ცრემლთა დენისა.
409 – 304
„ამა დღემან დამავიწყა, გული ჩემი ვინ დაბინდა;
დამიგდია სამსახური, იგი იქმნას, რაცა გინდა!
იაგუნდი ეგრეცა სჯობს, ათასჯერმცა მინა მინდა,
შენ გეახლო სიკვდილამდის, ამის მეტი არა მინდა!“
410 – 305
ტარიელ უთხრა: „მე შენი გული აწ მემხურვალების;
მიკვირს, თუ ნაცვლად მაგისად შენ ჩემი რა გევალების!
მაგრა წესია, მიჯნური მიჯნურსა შეებრალების,
შენ საყვარელსა გაგყარო, ესე რათ გენაცვლების?
411 – 306
„წამოსრულხარ ჩემად ძებნად, პატრონისა სამსახურად,
ღმერთმან ქმნა და გიპოვნივარ, შენცა ცდილხარ მამაცურად.
მაგრა ჩემსა რა გიამბობს, გამოჭრილვარ ასრე თუ რად!
მე თუ ვიტყვი, დამწვავს ცეცხლი ცხელი, შემიქმს ალად, მურად“.
412 – 307
ასმათ უთხრა: „ლომო, ცრემლით მაგა ცეცხლთა რა ერგების?
მე ვითა ვთქვა წვევა თქმისა, რათგან ეგრე არ ეგების!
ვხედავ, ესე ხელი ვინმე მოყმე შენთვის წაეგების,
ცნას მიზეზი შენთა წყლულთა, ქმნას, რა ღონე აეგების!
413 – 308
„მეხვეწებოდა, ლამოდა ჩემგან რასამე სმენასა;
ნუ, თუ ყოს ღმერთმან! გაძლება მემცა ვით მივეც ენასა?!
თუ რას სცნობს, ვეჭვობ ამისგან თქვენსა რასამე ლხენასა.
არს უკეთესი, რაცაღა სწადს განგებასა ზენასა“.
414 – 309
ამას დაყმუნდა ტარიელ, დამწვარი, დაავლებული;
ასმათს უბრძანა: „მას აქათ შენ ხარ ჩემთანა ხლებული,
რად არა იცი, უწამლო არს ლები ესე ლებული!
კვლა ესე ყმა მწვავს მტირალი, ცრემლითა დავალებული.
416 – 310
„მაგრა ღმერთმან მოწყალემან მით ცნობითა ერთით მზითა
ორი მისი მოწყალება დღესცა მომცა ამა გზითა:
პირველ, შეყრის მოყვარულთა ჩემით რათმე მიზეზითა,
კვლა, ნუთუმცა სრულად დამწვა ცეცხლთა ცხელთა ანაგზითა“.
418 – 311
ყმასა უთხრა: „ვინცა კაცმან ძმა იძმოს თუ დაცა იდოს,
ხამს, თუ მისთვის სიკვდილსა და ჭირსა თავი არ დაჰრიდოს;
ღმერთმან ერთი რათ აცხოვნოს, თუ მეორე არ წაწყმიდოს?
შენ ისმენდი, მე გიამბობ, რაცა გინდა წამეკიდოს“.
419 – 312
ასმათს უთხრა: „მოდი, მოჯე, თანა წყალი მოიტანე,
დაბნედილსა მაპკურებდი, გული მითა გარდამბანე;
მკვდარი მნახო, დამიტირე, სულთქმა გაათანისთანე,
მე სამარე გამითხარე, აქა მიწა მიაკვანე“.
420 – 313
ღილ-ჩახსნილი საამბობლად დაჯდა, მხარნი ამოყარნა;
ვითა მზე ჯდა მოღრუბლებით, დიდხან შუქნი არ ადარნა;
ვერ გაახვნა სასაუბროდ მან ბაგენი, გაამყარნა,
მერმე სულთქვნა, დაიზახნა, ცრემლნი ცხელნი გარდმოყარნა.
421 – 314
მოსთქვამს: „ჰაი, საყვარელო, ჩემო, ჩემთვის დაკარგულო,
იმედო და სიცოცხლეო, გონებაო, სულო, გულო,
ვინ მოგკვეთა, არა ვიცი, ხეო, ედემს დანერგულო!
ცეცხლმან ცხელმან ვით ვერ დაგწვა, გულო, ასჯერ დადაგულო?!“
422 – 315
„ისმენდი, მოეც გონება ჩემთა ამბავთა სმენასა,
საუბართა და საქმეთა ვითა ძლივ ვათქმევ ენასა!
იგი, ვინ ხელ-მქმნა, მოველი მისგან აროდეს ლხენასა,
ვისგან შევუცავ სევდათა, სისხლისა ღვართა დენასა.
423 – 316
„ინდოეთს შვიდთა მეფეთა ყოვლი კაცი ხართ მცნობელი:
ექვსი სამეფო ფარსადანს ჰქონდა, თვით იყო მპყრობელი,
უხვი, მდიდარი, უკადრი, მეფეთა ზედა მფლობელი,
ტანად ლომი და პირად მზე, ომად მძლე, რაზმთა მწყობელი.
424 – 317
„მამა-ჩემი ჯდა მეშვიდედ, მეფე მებრძოლთა მზარავი,
სარიდან ერქვა სახელად, მტერთა სრვად დაუფარავი;
ვერვინ ჰკადრებდის წყენასა, ვერ ცხადი, ვერცა მპარავი,
ნადირობდის და იშვებდის საწუთრო-გაუმწარავი.
425 – 318
„ხალვა მოსძულდა, შეექმნა გულს კაეშანთა ჯარები,
თქვა: „წამიღია მტერთაგან ძლევით ნაპირთა არები,
ყოვლგნით გამისხმან, მორჭმით ვზი, მაქვს ზეიმი და ზარები“;
ბრძანა: „წავალ და მეფესა ფარსადანს შევეწყნარები“.
426 – 319
„ფარსადანს წინა დაასკვნა გაგზავნა მოციქულისა,
შესთვალა: „შენ გაქვს მეფობა ინდოეთისა სრულისა.
აწე მწადს, თქვენსა წინაშე მეცა ვცნა ძალი გულისა,
სახელი დარჩეს ჩემისა ერთგულად ნამსახურისა“.
427 – 320
„ფარსადან შექმნა ზეიმი ამა ამბისა მცნობელმან,
შესთვალა: „ღმერთსა მადლობა შევწირე ხმელთა მფლობელმან;
რათგან ეგე ჰქმენ მეფემან, ჩემებრ ინდოეთს მპყრობელმან,
აწ მოდი, ასრე პატივ გცე, ვითა ძმამან და მშობელმან“.
430 – 321
„ერთი სამეფო საკარგვად, უბოძა ამირბარობა,
თვით ამირბარსა ინდოეთს აქვს ამირ-სპასალარობა.
მეფედ რა დაჯდა, არა სჭირს ხელისა მიუმწვდარობა;
სხვად პატრონია, მართ ოდენ არა აქვს კეისარობა.
431 – 322
„თვით მეფემან მამა-ჩემი დაიჭირა სწორად თავსა,
თქვა: „ჩემებრი ამირბარი, ნაძლევი ვარ, ვისმცა ჰყავსა!“
ლაშქრობდის და ნადირობდის, აძლევდიან მტერნი ზავსა,
მას არა ვჰგავ ასრე, ვითა მე სხვა კაცი არა მგავსა.
444 – 323
„ძე არ ესვა მეფესა და დედოფალსა მზისა დარსა,
ჭმუნვა ჰქონდა, ჟამი იყო, მით აეხვნეს სპანი ზარსა.
ვა, კრულია დღემცა იგი, მე მივეცი ამირბარსა!
მეფემან თქვა: „შვილად გავზრდი, თვით ჩემივე გვარი არსა“.
445 – 324
„მეფემან და დედოფალმან მიმიყვანეს შვილად მათად,
საპატრონოდ მზრდიდეს სრულთა ლაშქართა და ქვეყანათად,
ბრძენთა მიმცეს სასწავლელად ხელმწიფეთა ქცევა-ქმნათად,
მოვიწიფე, დავემსგავსე მზესა თვალად, ლომსა ნაკვთად.
446 – 325
„ასმათ, მითხრობდი, რაცა სცნა ჩემგან ამბობა ცილისა!
ხუთისა წლისა შევიქმენ მსგავსი ვარდისა შლილისა;
ჭირად არ მიჩნდის ლომისა მოკლვა, მართ ვითა სილისა,
არა ჰგაოდის ფარსადანს ყოლა არა-სმა შვილისა.
448 – 326
„მე ხუთისა წლისა ვიყავ, დაორსულდა დედოფალი“.
ესე რა თქვა, ყმამან სულთქვნა, ცრემლით ბრძანა: „შობა ქალი“.
დაბნედასა მიეწურა, ასმათ ასხა გულსა წყალი,
თქვა: „მაშინვე მზესა ჰგვანდა, აწ მედების ვისგან ალი!
449 – 327
„წიგნი წიგნსა ეწეოდა, დედოფალი ოდეს შობდა,
მოციქულსა – მოციქული, ინდოეთი სრულად სცნობდა,
მზე და მთვარე განცხრებოდეს, სიხარულით ცა ნათობდა,
ყოვლი არსად შემოსრული მხიარული თამაშობდა.
451 – 328
„ქება არ ითქმის ენითა, აწ ჩემგან ნაუბარითა!
ფარსადან დაჯდა ხარებად ზეიმითა და ზარითა,
ყოვლგნით მოვიდეს მეფენი ნიჭითა მრავალ-გვარითა,
საჭურჭლე გასცეს, აივსნეს ლაშქარნი საბოძვარითა.
452 – 329
„საშობელი გაიყარა, ზრდა დაგვიწყეს მე და ქალსა,
მართ მაშინვე ჰგვანდა იგი მზისა შუქთა ნასამალსა.
ვუყვარდი და სწორად ვუჩნდით მეფესა და დედოფალსა.
აწ ვახსენებ, ვისგან ჩემი დაუდაგავს გული ალსა!“
453 – 330
ყმა დაბნდა, რა სახელისა ხსენებასა მიეწურა,
ავთანდილსცა აეტირა, მისმან ცეცხლმან გულსა ჰმურა;
ქალმან სულად მოაქცია, მკერდსა წყალი დააპკურა,
თქვა: „ისმენდი, მაგრა ჩემი სიკვდილისა დღე დასტურ-ა.
454 – 331
„მას ქალსა ნესტან-დარეჯან იყო სახელად ხმობილი.
შვიდისა წლისა შეიქმნა ქალი წყნარი და ცნობილი,
მთვარისა მსგავსი, შვენებით მზისაგან ვერ-შეფრობილი,
მისსა ვით გასძლებს გაყრასა გული ალმასი, წრთობილი.
455 – 332
„იგი ასრე მოიწიფა, მე შემეძლო შესლვა ომსა;
მეფე ქალსა ვით ხედვიდა მეფობისა ქმნისა მწთომსა,
მამასავე ხელთა მიმცეს, რა შევიქმენ ამა ზომსა.
ვბურთობდი და ვნადირობდი, ვით ყატასა ვხოცდი ლომსა.
450 – 333
„ასმათ, მოწამე ყოვლისა ხარ ჩემი, ფერ-მიხდილისა.
მზესა მე ვსჯობდი შვენებით, ვით ბინდსა – ჟამი დილისა,
იტყოდეს ჩემნი მნახავნი: „მსგავსია ედემს ზრდილისა“,
აწ მაშინდლისა ჩემისა სახე ვარ ოდენ ჩრდილისა.
456 – 334
„მეფემან კოშკი ააგო, შიგან საყოფი ქალისა:
ქვად ფაზარი სხდა, კუბო დგა იაგუნდისა, ლალისა,
პირსა ბაღჩა და საბანლად სარაჯი ვარდის წყალისა,
იგი მუნ იყვის, მედების ვისგან სახმილი ალისა!
457 – 335
„დღე და ღამე მუჯამრითა ეკმეოდის ალვა თლილი,
ზოგჯერ კოშკს ჯდის, ზოგჯერ ბაღჩას ჩამოვიდის, რა დგის ჩრდილი,
დავარ იყო და მეფისა, ქვრივი, ქაჯეთს გათხოვილი,
მას სიბრძნისა სასწავლელად თვით მეფემან მისცა შვილი.
458 – 336
„სრა ედგა მოფარდაგული ოქსინოთა და შარდითა,
ვერვინ ვხედევდით, შეიქმნა პირითა მინა-ვარდითა,
ასმათ და ორნი მონანი ჰყვიან, იმღერდის ნარდითა,
მუნ იზრდებოდის ტანითა, გაბაონს განაზარდითა.
459 – 337
„თხუთმეტისა წლისა ვიყავ, მეფე მზრდიდა ვითა შვილსა,
დღისით ვიყვი მას წინაშე, გამიშვებდის არცა ძილსა,
ძალად ლომსა, თვალად მზესა, ტანად ვჰგვანდი ედემს ზრდილსა,
სროლასა და ასპარეზსა აქებდიან ჩემგან ქმნილსა.
461 – 338
„მოსრნის მხეცნი და ნადირნი ისარმან ჩემმან სრეულმან,
მერმე ვიბურთი მოედანს, მინდორით შემოქცეულმან,
შევიდი, შევქმნი ნადიმი, ნიადაგ ლხინსა ჩვეულმან;
აწ საწუთროსა გამყარა პირმან ბროლ-ბალახშეულმან!
462 – 339
„მამა მომიკვდა, მოვიდა დღე სიკვდილისა მისისა,
ქმნა გაუცუდდა ფარსადანს ნიშატისა და ნიშისა,
მათ გაეხარნეს, ვის ზარი დალევდის მისგან შიშისა,
ერთგულთა შექმნეს ვაება, მტერთა – ხსენება იშისა.
463 – 340
„მე წელიწდამდის ბნელსა ვჯე საწუთრო-გაცუდებული,
დღისით და ღამით ვვაებდი, ვერვისგან სულ-დაღებული;
გაყვანად ხასნი მოვიდეს, მითხრეს მეფისა მცნებული,
ებრძანა: „შვილო ტარიელ, ნუ ხარ შავითა ღებული.
464 – 341
„ჩვენ უფრო გვტკივის იგი, ვინ დაგვაკლდა სწორად თავისა“.
ასი ებოძა საჭურჭლე, ებრძანა ახდა შავისა,
ბოძება მისეულისა სრულისა საკარგავისა:
“შენ გქონდეს ამირბარობა, ქმნა მისვე საურავისა“.
465 – 342
„ავენთი, დამწვეს მამისა სახმილთა დაუშრტობელთა;
უკანის გამომიყვანეს ხასთა მათ წინა-მდგომელთა;
გამოსლვისათვის ზეიმი შექმნეს ინდოეთს მფლობელთა,
შორს მომეგებნეს, მაკოცეს პატივით, ვითა მშობელთა.
467 – 343
„მათ საჯდომთა ახლოს დამსვეს, პატივს მცემდეს ძისა დარად,
მის ხელისა საურავი მათ ორთავე მითხრეს წყნარად;
ურჩ ვექმენ და მისეულთა წესთა ქცევა მიჩნდა ზარად.
არ მომეშვნეს, დავჰმორჩილდი, თაყვანის-ვეც ამირბარად.
468 – 344
„თავადობა ინდოთა და მრავალთაცა მქონდა სხვათა,
ვნაპირობდი, თუ ვინ იყვის მავნებელად ჩემთა სპათა,
ხალვად ვჯდი და ვიხარებდი, ზამი შევქმნი მღერა-სმათა,
სპასთა ვმოსდი, ვნადირობდი, ქება თქვიან ჩემთა ქმნათა.
476 – 345
„აღარა ვიცი, დამვიწყდეს, თუც არ დიადი წელია.
გიამბო ჩემი ამბავი, განა რაზომცა ძნელია!
ცრუ და მუხთალი სოფელი მიწყივ ავისა მქმნელია,
მისთა ნაკვესთა წინწალი დამეცეს ხანგრძლად მწველია.
477 – 346
კვლა დაიწყო თქმა ამბისა მან, რა ხანი მოიტირა:
“დღესა ერთსა მე და მეფე მოვიდოდით, გვენადირა;
მიბრძანა, თუ: „ქალი ვნახოთ“, ხელი ხელსა დამიჭირა.
მის ჟამისა მხსენებელი მე სულ-დგმული არ გიკვირა?
479 – 34
„მეფემან ახმა დურაჯთა მითხრა მიტანად ქალისა,
გამოვუხვენ და წავედით ჩემად სადებლად ალისა;
მაშინ დავიწყე გარდახდა მე საწუთროსა ვალისა.
ალმასისა ხამს ლახვარი ლახვრად გულისა სალისა!
480 – 348
„ბაღჩა ვნახე უტურფესი ყოვლისავე სალხინოსა:
მფრინველთაგან ხმა ისმოდა უამესი სირინოსა;
მრავლად ისხა სარაჯები ვარდის წყლისა აბანოსა.
კარსა ზედა მოჰფარვიდა ფარდაგები ოქსინოსა.
482 – 349
„ვიცოდი, სწადდა არვისგან ნახვა მის მზისა დარისა,
მე გარე ვდეგ და მეფემან შევლო ფარდაგი კარისა;
ვერას ვხედევდი, ოდენ ხმა მესმოდა საუბარისა.
ასმათს უბრძანა გამოხმა დურაჯთა ამირბარისა.
483 – 350
„ასმათ ფარდაგსა აზიდნა, გარე ვდეგ მოფარდაგულსა,
ქალსა შევხედენ, ლახვარი მეცა ცნობასა და გულსა.
მოვიდა, მივსცნე დურაჯნი, მთხოვა ცეცხლითა დაგულსა.
ვამე, მას აქათ სახმილსა დავუწვავ ნიადაგულსა!
485 – 351
„აწ წახდეს იგი ნათელნი, მზისაცა მოწუნარენი!“
მისი ვერ გასძლო ხსენება, დაბნდა და სულთქვნა მწარენი;
ყმა და ასმათი ტიროდეს, ხმას სცემდეს იგი არენი,
ჭმუნვით თქვეს: „მკლავნი ცუდ ქმნილან, ვა, გმირთა მემუქარენი!“
486 – 352
ასმათმან წყალი დაასხა, ცნობად მოვიდა ტარია,
დიდხან ვერა თქვა, სევდამან გული შეუპყრა, დარია;
დაჯდა და მწარედ სულთ-ითქვნა, ცრემლი მიწასა გარია,
თქვა: „ჩემგან მისი ხსენება, ვამე, რა დიდი ზარია!
487 – 353
მიმნდონი საწუთროსანი მისთა ნივთთაგან რჩებიან,
იშვებენ, მაგრა უმუხთლოდ ბოლოდ ვერ მოურჩებიან;
ვაქებ ჭკუასა ბრძენთასა, რომელნი ეურჩებიან.
ისმენდი ჩემთა ამბავთა, თუ სულნი შე-ღა-მრჩებიან!
488 – 354
„დურაჯნი მივსცენ, გავიღე სხვა ვერა გზაღა თავისა,
დავეცი, დავბნდი, წამიხდა ძალი მხართა და მკლავისა,
რა სულად მოვე, შემესმა ხმა ტირილისა და ვისა:
გარე მომრტყმოდეს ჯალაბნი, ვითა ჩამსხდომნი ნავისა.
489 – 355
„შიგან ვწევ დიდთა დარბაზთა ტურფითა საგებელითა,
ზედ დამტიროდეს მეფენი ცრემლითა უშრობელითა,
პირსა იხოკდეს ხელითა, ღაწვისა გამპობელითა.
მუყრნი მოასხნეს, სენითა მთქვეს გამაბელზებელითა.
490 – 356
„მე რა მნახა თვალ-ახმული, მეფე ყელსა მომეხვია,
ცრემლით მითხრა: „შვილო, შვილო, ცოცხალ ხარ-ღა? სიტყვა თქვია!“
მე პასუხი ვერა გავეც, ვითა შმაგი, შევკრთი დია,
კვლა დავეცი დაბნედილი, გულსა სისხლი გარდმეთხია.
491 – 357
„სრულნი მუყრნი და მულიმნი მე გარე შემომცვიდიან,
მათ ხელთა ჰქონდა მუსაფი, ყოველნი იკითხვიდიან,
მტერ-დაცემული ვეგონე, არ ვიცი, რას ჩმახვიდიან.
სამ დღემდის ვიყავ უსულოდ, ცეცხლნი უშრეტნი მწვიდიან.
492 – 358
„აქიმნიცა იკვირვებდეს: „ესე სენი რაგვარია?
სამკურნალო არა სჭირს რა, სევდა რამე შემოჰყრია“.
ზოგჯერ შმაგად წამოვიჭრი, სიტყვა მცთარი წამერია.
დედოფალი ზღვასა შეიქმს, მას რომ ცრემლი დაუღვრია.
493 – 359
„სამსა დღესა დარბაზს ვიყავ არ ცოცხალი, არცა მკვდარი,
მერმე ცნობა მომივიდა, მივჰხვდი რასმე მიუმხვდარი;
ვთქვი, თუ „ჰაი, რაშიგან ვარ მე სიცოცხლე-გარდამხდარი!“
თმობა ვსთხოვე შემოქმედსა, ვჰკადრე სიტყვა სამუდარი.
494 – 360
„ვთქვი, თუ: „ღმერთო, ნუ გამწირავ, აჯა ჩემი შეისმინე,
მომეც ძალი დათმობისა, ცოტად ვითა აღმადგინე,
აქა ყოფა გამამჟღავნებს, სახლსა ჩემსა მიმაწვინე!“
მანვე ქმნა და მო-რე-ვჯობდი, გული წყლული გავარკინე.
495 – 361
„ზე წამოვჯე, მეფისაგან კაცი დია მოვიდოდა,
ახარებდეს, „წამოჯდაო“, დედოფალი გამორბოდა;
მეფე მორბის თავ-შიშველი, არ იცოდა, რას იქმოდა,
იგი ღმერთსა ადიდებდა, სხვა ყველაი უჩუმოდა.
496 – 362
„იქით და აქათ მომისხდეს, მახვრიტეს სახვრეტელია,
მე მოვახსენე: „პატრონო, გული აწ უფრო მრთელია;
ცხენსა შეჯდომა მწადიან, ვნახნე წყალნი და ველია“.
ცხენი მომგვარეს, შე-ცა-ვჯე, მეფე ჩემთანა მვლელია.
497 – 363
„გამოვედით, მოვიარეთ მოედანს და წყლისა პირსა,
ჩემსა მივე, დავაბრუნვე, მეფე მომყვა სახლთა ძირსა.
შინა მოვე, უარ გავხე, სხვა დამერთო ჭირი ჭირსა,
ვთქვი, თუ: „მოვკვდე, ბედი ჩემი ამის მეტსა არას ღირს-ა!“
499 – 364
„ზაფრანის ფერად შეცვალა ბროლი ცრემლისა ბანამან,
გული უფრო-რე დამიჭრა ათიათასმან დანამან.
საწოლის მეკრე შემოდგა, მოლარე გაიყვანა მან;
ვთქვი, თუ: „რა იცის ამბავი, ნეტარ, ან იმან, ან ამან?“
501 – 365
„მონააო ასმათისი“. – „რა იცისო, – ვარქვი, – ჰკითხე“.
შემოვიდა, სააშიკო წიგნი მომცა, წავიკითხე;
გამიკვირდა, სხვად ვითამცა ვქმენ გულისა მწველთა სითხე?
მისგან ეჭვი არა მქონდა, სევდად მაწვა გულსა მით ხე.
503 – 366
„მე გამიკვირდა: „სით ვუყვარ ანუ ვით მკადრებს თხრობასა?
მიუყოლობა არ ვარგა, დამწამებს უზრახობასა,
ჩემგან იმედსა გარდასწყვედს, მერმე დამიწყებს გმობასა“.
დავწერე, რაცა პასუხად ჰმართებდა აშიკობასა.
504 – 367
დღენი გამოხდეს, მე გული უფრო-რე დამწვეს კვლავ ალთა,
ვეღარ ვუჭვრეტდი ლაშქართა, მინდორს თამაშად მავალთა;
დარბაზს ვერ მივე; მკურნალთა დამიწყეს მოსლვა მრავალთა,
მაშინ დავიწყე გარდახდა სოფლისა ლხინთა და ვალთა.
505 – 368
„მათ ვერა მარგეს, მე გულსა ბინდი დამეცა ბნელისა,
სხვამან ვერავინ შემატყო დება ცეცხლისა ცხელისა;
სისხლი დამწამეს; მეფემან ბრძანა გახსნევა ხელისა.
გავიხსენ ფარვად პატიჟთა, არვისგან საეჭველისა.
506 – 369
„ხელ-გახსნილი, სევდიანი, საწოლს ვიყავ თავის წინა;
ჩემი მონა შემოვიდა, შევხედენ, თუ თქვას რაძინა.
“მონააო ასმათისი“, შემოყვანა ვუთხარ შინა.
გულსა შინა დავუზრახე: „რა მპოვაო ანუ ვინ-ა!“
507 – 370
მონამან წიგნი მომართვა, მე წავიკითხე ნებასა:
წიგნსა შევატყვე, ლამოდა შეყრისა მოსწრაფებასა;
პასუხად გავეც: „ჟამია, მართალ ხარ გაკვირვებასა;
მოვალ, თუ მიხმობ, მე ნუ მეჭვ მოსლვისა დაზარებასა“.
508 – 371
„გულსა ვარქვი, თუ „ლახვარნი ეგე ვით დაგაღონებენ!
ამირბარი ვარ, ხელმწიფე, სრულად ინდონი მმონებენ;
აზრად შეიქმან, საქმესა ათასჯერ შეაწონებენ,
თუ შეიგებენ, მე მათთა არეთა არ მარონებენ“.
509 – 372
„კაცი მოვიდა მეფისა: „სწადსო ამბისა სმინება“.
მოყვანა ვუთხარ; ებრძანა: „ქმნაცა სისხლისა დინება?“
მე ვჰკადრე: „ხელი გავიხსენ, დამიწყო მოჯობინება,
წინაშე მოვალ, ამისთვის კვლა უფრო მმართებს ლხინება“.
510 – 373
„დარბაზს მივე. მეფე ბრძანებს: „ამის მეტსა ნუ იქმ აბა!“
ცხენსა შემსვა უკაპარჭო, წელთა არა არ შემაბა,
შეჯდა, ქორნი მოუტივნა, დურაჯები დაინაბა,
მშვილდოსანნი გასაგანნა, იტყოდიან: „შაბა,შაბა!“
511 – 374
შინა დავსხედით ნადიმად მას დღესა მინდორს რებულნი;
მომღერალნი და მუტრიბნი არ იყვნეს სულ-დაღებულნი;
მეფემან გასცა მრავალნი თვალნი, ღარიბად ქებულნი.
აუვსებელნი არ დარჩეს მას დღესა მათნი ხლებულნი.
513 – 375
„ვეცდებოდი, არა მცალდა სევდისაგან თავის კრძალვად,
ვიგონებდი, ცეცხლი უფრო მედებოდა გულსა ალვად,
ჩემნი სწორნი წავიტანენ, ჩემსა დავჯე, მთქვიან ალვად,
შევქმენ სმა და ნადიმობა პატიჟთა და ჭირთა მალვად.
514 – 376
„მოლარემან შინაურმან ყურსა მითხრა ნაუბარი:
“ქალი ვინმე იკითხავსო, „ინახვისცა ამირბარი?“
ზეწარითა მოუბურავს პირი, ბრძენთა საქებარი“;
ვარქვი: „საწოლს წაიყვანე, ჩემგან არის ნახმობარი“.
515 – 377
ავდეგ, მსხდომნი ნადიმობად აემზადნეს ასაყრელად;
შართი ვუთხარ: „ნუ ასდგებით, მოვალ ხანსა დაუზმელად“;
გამოვე და საწოლს შევე, მონა მოდგა კარსა მცველად.
გული მივეც თმობა-ქმნათა აუგისა საკრძალველად.
516 – 378
„კარსა შევდეგ, ქალი წინა მომეგება, თაყვანის-მცა;
მითხრა: „მოსლვას თქვენს წინაშე კურთხეულ არს, ვინცა ღირსმც-ა!“
გამიკვირდა, მიჯნურისა თაყვანება ექმნა ვისმცა?
ვთქვი: „არ იცის აშიკობა; თუმც იცოდა, წყნარად ზისმცა!“
517 – 379
„შევე, დავჯე ტახტსა ზედა; ქალი მოდგა ნოხთა პირსა,
ჩემსა ახლოს დასაჯდომლად თავი მისი არ აღირსა;
ვარქვი: „მანდა რად ჰზი, შენ თუ სიყვარული ჩემი გჭირსა?“
მან პასუხი არა მითხრა, ჩემთვის ჰგვანდა სიტყვა-ძვირსა.
518 – 380
„მითხრა: „დღე ეგე სირცხვილად! მედების გულსა ალობა:
გგონია ჩემგან წინაშე მაგისთვის მომავალობა!
მაგრა აწ მიდებს იმედსა შენგან ცდისაღა მალობა.
ამას თუ ღირს ვარ, ვერ ვიტყვი, მაკლია ღმრთისა წყალობა“
519 – 381
„ადგა, მითხრა: „თქვენს კრძალვასა ჩემთვის ცნობა უბნევია;
ნუ მეჭვ, რაცა პატრონისა ბრძანებასა უთქმევია;
ეზომ დიდსა შემართებად გულსა მისსა უთნევია.
ამან წიგნმან გაგაგონოს, ჩემთვის ვისცა უქმნევია“.
522 – 382
„წიგნი ვნახე, მისი იყო, ვისი მდაგავს ალი გულსა;
მოეწერა მზისა შუქსა: „ნუ დაიჩენ, ლომო, წყლულსა!
მე შენი ვარ, ნუ მოჰკვდები, მაგრა ბნედა ცუდი მძულსა.
აწ ასმათი მოგახსენებს ყველაკასა ჩემგან თქმულსა.
524 – 383
„ბედითი ბნედა, სიკვდილი რა მიჯნურობა გგონია?
სჯობს, საყვარელსა უჩვენნე საქმენი საგმირონია!
ხატაეთს მყოფნი ყოველნი ჩვენნი სახარაჯონია,
აწ მათნი ჯავრნი ჩვენზედა ჩვენგან არ დასათმონია!
525 – 384
„შენგან ჩემისა ქმრობისა წინასცა ვიყავ მნდომია,
მაგრა აქამდის საუბრად კვლა ჟამი არ მომხვდომია.
ძოღან ხელ-ქმნილსა გიჭვრეტდი კუბოსა შიგან მჯდომია.
მინდა ყველაი მასმია, რაცა შენ გარდაგხდომია.
527 – 385
„მართლად გითხრობ, მომისმინე ესე, რაცა მოგახსენე:
წა, შეები ხატაელთა, თავი კარგად გამაჩვენე;
გიჯობს, ცუდად ნუღარა სტირ, ვარდი კვლამცა რად დასტენე?
მზემან მეტი რაღა გიყოს, აჰა, ბნელი გაგითენე!“
528 – 386
„ასმათი მეუბნებოდა უშიშრად, არ მეკრძალვოდა;
ჩემი რა გითხრა, რა ვიყავ, ლხინი რად დამეთვალვოდა!
გული მი და მო მიარდა, კრთებოდა და მელალვოდა;
მით პირი ჩემი გაბროლდა და ღაწვი გამელალვოდა“.
529 – 387
„თვალთა დავიდევ უსტარი მე მისგან მონაწერია.
პასუხად ვსწერდი: „მთვარეო, შენმცა მზე ვით მოგერია?
მე ღმერთმან იგი ნუ მომცეს, რაცა არ შენი ფერია!
სიზმრად მგონია, დარჩომა ჩემი ვერ დამიჯერია“.
530 – 388
„ასმათს ვუთხარ: „მე პასუხსა ამის მეტსა ვერ მივჰხვდები;
ესე ჰკადრე: „რადგან, მზეო, ჩემთვის ნათლად აღმოჰხდები,
აჰა, მკვდარი გამაცოცხლე, ამას იქით აღარ ვბნდები,
რასაცაღა სამსახურსა, ვტყუი, თუღა ვერიდები!“.
531 – 389
„ასმათ მითხრა: „მე მიბრძანა, ესე ვქმნათო, ესე სჯობდეს:
ვინცა გნახოს, ჩემგან მისსა საუბარსა ვერა სცნობდეს,
ჩემად ნახვად მოვიდოდეს, შენ ვითამცა გაშიკობდეს“;
და-ცა-მვედრა: „ამირბარსა უთხარ, ასრე ნამუსობდეს“.
532 – 390
„მეკეთა ესე თათბირი, სიბრძნე გულისა მისისა,
მისი, მზესაცა რიდება ჰქონდის ნახვისა ვისისა;
მისგან მომეცა მოსმენა არ საუბრისა მქისისა,
ვისთა შუქთაგან უკუნსა ჰგვანდის სინათლე დღისისა.
533 – 391
„ასმათს მივართვი რჩეული თვალი ოქროსა ჯამითა,
მან მითხრა: „არა არ მინდა, ვარ გამაძღარი ამითა“.
ერთი აიღო ბეჭედი, მართ აწონილი დრამითა:
“ესე კმა ნიშნად, სავსე ვარ სხვად ხელის შესაბამითა“.
534 – 392
„ქალი ადგა, წამოვიდა; მე ლახვართა გულსა მრიდეს,
ლხინმან ბნელი განმინათლა, დაშრტეს, ცეცხლნი რომე მწვიდეს;
შევე, დავჯე ნადიმადვე, ჩემნი სწორნი სადა სმიდეს.
მხიარულმან საბოძვარი გავეც, ზამი გაადიდეს“.
536 – 393
„გავგზავნე კაცი ხატაეთს და წიგნი ჩემ-მაგიერი;
მივსწერე: „მეფე ინდოთა არისმცა ღმრთულებრ ძლიერი!
მათი ერთგული გაძღების ყოველი სული მშიერი,
ვინცა ურჩ ექმნას, იქმნების თავისა არ-მადლიერი.
537 – 394
„ჩვენნო ძმანო და პატრონნო, თქვენგან არ გავიმწარებით;
ესე რა ჰნახოთ ბრძანება, აქამცა მოიარებით!
თქვენ თუ არ მოხვალთ, ჩვენ მოვალთ, ზედა არ მოგეპარებით.
სჯობს, რომე გვნახნეთ, თავისა სისხლთა ნუ ეზიარებით!“
538 – 395
„კაცნი გავგზავნენ, მე გულსა უფრო მომეცა ლხინები,
დარბაზს ვიშვებდი, დამევსო ცეცხლი, წვად მოუთმინები;
მაშინ სოფელმან საწუთრო მიუხვის, რაცა ვინები,
აწ ხელ-მქმნა, რომე საახლოდ მხეცთაცა მოვეწყინები.
539 – 396
„პირველ გაჭრისა პირება, მერმე დაწყნარდეს ცნობანი;
ჩემთა სწორთაგან იყვნიან ჩემს წინა ნადიმობანი;
მაგრა დამშლიდეს ლხინთაგან სურვილთა დიადობანი;
ზოგჯერ შემცვიან სევდათა, ვთქვნი საწუთროსა გმობანი“.
540 – 397
„დღესა ერთსა საწოლს მოვე მეფისა სრით წამოსრული,
ვჯე და მასვე ვიგონებდი, არ მიეცა თვალთა რული;
წიგნი მქონდა საიმედო, ამად ვიყავ მხიარული;
კარის მცველმან მონა იხმო, უთხრა საქმე დაფარული.
541 – 398
„მონააო ასმათისი“, საწოლს ვუთხარ შემოყვანა.
მოეწერა: „გიბრძანებსო“, ვისი მესვა გულსა დანა.
ლხინმან ბნელი განმინათლა, ამიფოლხვა ჯაჭვთა მანა,
წავე, მონა წავიტანე, რამცა ვუთხარ ამისთანა!
542 – 399
„ბაღჩა შევვლე, არა დამხვდა კაცი ჩემი მოუბნარი;
ქალი წინა მომეგება მხიარული, მოცინარი,
მითხრა: „ვაშად ამოგიღე, არ გასვია გულსა ნარი,
მოდი, ნახე ვარდი შენი უფრჭვნელი და დაუმჭნარი“.
543 – 400
„ამიგდო ქალმან ფარდაგი მძიმე თავისა ძალითა,
სადა დგა კუბო შემკული ბალახშითა და ლალითა;
შიგან ჯდა იგი პირითა მზისაებრ ელვა-მკრთალითა,
მე შემომხედნის ლამაზად მის მელნის ტბისა თვალითა.
544 – 401
„დიდხან ვდეგ და არა მითხრა სიტყვა, მისსა მონასურსა,
ოდენ ტკბილად შემომხედნის ვითამცა რა შინაურსა;
ასმათს უხმო, მოიუბნეს; ქალი მოდგა, მითხრა ყურსა:
“აწ წადიო, ვერას გითხრობს“, მე კვლა მიმცა ალმან მურსა.
545 – 402
„ასმათ გამომყვა, წამოვე, ფარდაგი გამოვიარე,
ვთქვი: „საწუთროო, ვინ წეღან გული დარმანთა მიარე,
მაშინ მოგეცა იმედი, ლხინი რად გამიზიარე?“
გულმან გაყრისა სიძნელე კვლა უფრო დამიტია-რე!
546 – 403
„ასმათ ლხინსა მიქადებდა, ჩავიარეთ შიგან ბაღი;
მითხრა: „ეგრე წასლვისათვის ნუ გაჩნია გულსა დაღი!
სიმძიმილთა ერდო დახაშ, სიხარულის კარი აღი;
სირცხვილი აქვს საუბრისა, მერმე თავსა ჰკრძალავს, ლაღი“.
547 – 404
„მე ვუთხარ: „დაო, შენგან ვეჭვ ამა გულისა წამალსა;
ზენაარ, სულთა ნუ გამყრი, ამბითა შრეტდი ამ ალსა,
ჩემთანა წიგნსა ნუ გასწყვედ შენ ზედა-ზედა მავალსა,
თუ რას სცნობ ჩემთვის, არა ვეჭვ მე შენგან, არ, დანამალსა“.
548 – 405
„შევჯე, წამოვე, მდიოდა ნაკადი ცრემლთა მილისა;
საწოლს შემოვე, ხელ-ქმნილსა ღონე არ მქონდა ძილისა,
ბროლი და ლალი შევიქმენ მე ულურჯესი ლილისა;
ღამე მერჩია, მეწადა არ-გათენება დილისა“.
549 – 406
„ხატაეთს მყოფნი მოვიდეს, მათგან მოსლვისა დრონია,
სიტყვანი შემოეთვალნეს ლაღნი და უკადრონია:
“არც რამე ჩვენ ვართ ჯაბანნი, არ ციხე-უმაგრონია,
ვინ არის თქვენი ხელმწიფე? ჩვენ ზედა რა პატრონია!“
550 – 407
„მოეწერა: „რამაზ მეფე წიგნსა გიწერ ტარიერსა.
გამიკვირდა, რა ეწერა წიგნსა შენგან მონაწერსა!
რაგვარა თუ მანდა გეხმე, ვინ ვჰპატრონობ ბევრსა ერსა?
ამის მეტსა ნუმცა ვნახავ კვლაღა წიგნსა შენმიერსა!“
551 – 408
„ვუბრძანე წვევა ლაშქართა, გავგზავნე მარზაპანია.
იგი ვარსკვლავთა ურიცხვნი მოკრბეს ინდოთა სპანია,
შორით და ახლოთ ყველაი მართ ჩემკე მონასხპანია,
ერთობ ლაშქრითა აივსო მინდორი, კლდე-კაპანია.
552 – 409
„ფიცხლა მოვიდეს, არ ექმნა მათ შინა ხან-დაზმულობა;
აღლუმი ვნახე, მეკეთა ლაშქართა მოკაზმულობა,
სიჩაუქე და სიკეთე, კეკლუცად დარაზმულობა,
ტაიჭთა მათთა სიმალე, აბჯართა ხვარაზმულობა.
553 – 410
„ავმართე დროშა მეფისა ალმითა წითელ-შავითა,
დილისა ვბრძანე გამართვა ლაშქრითა უთვალავითა,
თავსა ვსტიროდი, ვიტყოდი ბედითა მეტად ავითა:
“მზე თუ არ ვნახო, არ ვიცი, ვიარო ვითა და ვითა!“
554 – 411
„შინა მოვე, დაღრეჯილსა გულსა სევდა მიიფებდა,
თვალთათ, ვითა საგუბარით, ცხელი ცრემლი გარდმომჩქეფდა.
“ბედი ჩემი უბედური, – ვთქვი, თუ, – ჯერთცა ვერ გამეფდა!
ხელმან ვარდი რად იხელთა, რათგან ასრე ვერ მოჰკრეფდა?“
556 – 412
„მონა შემოდგა, მივეცი საქმესა გაკვირვებულსა;
ასმათის წიგნი მომართვა მე, მეტად შეჭირვებულსა;
ეწერა: „გიხმობს შენი მზე შენ, მისთვის მოსურვებულსა,
მოდი, სჯობს მანდა ტირილსა, საქმესა ბედით-ვებულსა“.
558 – 413
„ვითა მმართებდა, ეგზომი რამცა ვით გავიხარეო!
შეღამდა, წავე, ბაღისა მე კარი შევიარეო;
სად ასმათ პირველ მენახა, მუნვე ჩნდა მდგომიარეო,
სიცილით მითხრა: „წამოვლე, მოგელის ლომსა მთვარეო“.
559 – 414
„შემავლო სახლი, ნაგები კეკლუცად ბანის-ბანითა;
გამოჩნდა მთვარე ნათლითა გარე შუქ-მონავანითა,
ფარდაგსა შიგან მჯდომარე შესამოსლითა მწვანითა,
საკრძალავი და ღარიბი, უცხო პირად და ტანითა.
560 – 415
„შევე, წავდეგ ნოხთა პირსა, მე დამიწყო ცეცხლმან შრეტად,
გულსა ბნელი განმინათლდა, ზედა ლხინი ადგა სვეტად.
მას ბალიში შემოეგდო, მზისა შუქსა სჯობდა მეტად,
ჩემგან პირსა იფარვიდა, აიხედნის წამის ჭვრეტად.
561 – 416
„უბრძანა, თუ: „მოახსენე, ასმათ, დაჯდეს, ამირბარსა!“
მან ბალიში დამართებით დასდვა მას მზედ საქებარსა.
დავჯე, მივეც გულსა ლხინი, საწუთროსა დამგმობარსა;
მიკვირს, სულნი რადღა მიდგან, ვიტყვი მისგან ნაუბარსა!
562 – 417
„მიბრძანა: „ძოღან გეწყინა გაშვება უუბარისა,
მზემან გაყრითა დაგაჭნე, ვითა ყვავილი ბარისა.
გაგსჯიდა დენა ცრემლისა, ნარგისთათ ნაგუბარისა,
მაგრა ხამს ჩემგან სირცხვილი და რიდი ამირბარისა.
563 – 418
„თუცა ჰმართებს დედაკაცსა მამაცისა დიდი კრძალვა,
მაგრა მეტად უარეა არა-თქმა და ჭირთა მალვა.
მე თუ ზე-პირ მიცინია, ქვე-ქვე მითქვამს იდუმალ ვა;
ძოღან ქალი გამოვგზავნე, ვქმენ მართლისა შემოთვალვა.
564 – 419
„ერთმანერთისა, მას აქათ, რაცა ორთავე ვიცითა,
აწცა მიცოდი საშენოდ მითვე პირითა მტკიცითა!
ამას შესჯერდი დიდითა ზენაარით და ფიცითა,
გეცრუო, ღმერთმან მიწა მქმნას, ნუმცა ცხრითავე ვზი ცითა!
565 – 420
„წა, შეები ხატაელთა, ილაშქრე და ინაპირე,
ღმერთმან ქმნას და გაგიმარჯვდეს, მორჭმულიმცა ჩემ კერძ ირე!
მაგრა რა ვქმნა, კვლაცა ნახვა მომხვდებოდეს შენი ვირე?
გული მომეც გაუყრელად, ჩემი შენთვის დაიჭირე!“
566 – 421
„მოვახსენე: „არ მეწყალვის თავი შენთვის დასაწველად,
მაგრა რათგან დამარჩინე, არ გამოსჩნდი ჩემად მკლველად,
შენ სინათლედ თვალთა ჩემთა მიჩნდე, მზეებრ სანახველად,
აწ შევება ხატაელთა, მუნ გამოვჩნდე ლომი ქველად.
569 – 422
„აწ რასაცა მე მაღირსებ, ხორციელი არა ღირს-ა;
მოწყალება იჩქითია, ღმრთისა ამად არა მკვირსა;
შენთა შუქთა შემომადგამ ბნელსა გულსა ზედა მჭვირსა,
შენი ვიყო, სადამდისცა დამიყოფდეს მიწა პირსა“.
570 – 423
„ზედა წიგნსა საფიცარსა შევჰფიცე და შემომფიცა,
მისგან ჩემი სიყვარული ამით უფრო დაამტკიცა;
“უშენოსა მოწონება ვისიმცაო გულსა მიცა,
ღმერთი მომკლავს, ამას იქით თავსა ვეტყვი, ამას ვსწვრთიცა!“
571 – 424
„დავყავ ხანი მას წინაშე, სიტყვანიცა ტკბილნი ვთქვენით,
ვჭამეთ ამო ხილი რამე, ერთმანერთსა ვეუბენით,
მერმე ავდეგ წამოსავლად ტირილით და ცრემლთა დენით.
მისთა შუქთა შვენებანი ნათლად მადგეს გულსა ფენით.
572 - 425
„მეძნელებოდა სიშორე მისი, ბროლ-ბალახშ-მინისა.
მე გამიახლდა სოფელი, მქონდა სიმრავლე ლხინისა;
ჩემად ჩნდა იგი სინათლე ეთერით მზედ ნაჩინისა,
აწ მიკვირს, მისი გამყრელი გული მიც კლდისა ტინისა!“
573 – 426
„დილასა შევჯე, ვუბრძანე: „ჰკარით ბუკსა და ნობასა!“
სრულთა სპათასა ვერ გითხრობ არ შესასხდომლად მზობასა,
ლომმან მივჰმართე ხატაეთს, ვერვინ მიზრახავს ხრდლობასა,
უგზოსა ვლიდეს ლაშქარნი, არ გაივლიდეს გზობასა.
575 – 427
„დავაგდე ზღვარი ინდოთა, მევლო პაშტაი ხანია;
რამაზის კაცი მემთხვია, ვინ ხატაეთის ხანია.
მან მითხრა მოციქულობა გულისა მოსაფხანია:
“ჩვენთა მგელთაცა დასჭამენ თქვენნი, ინდოთა, თხანია“.
576 – 428
„მე შემომძღვნეს რამაზისგან ძღვნად საჭურჭლე საშინელი,
“გითხრობს, გკადრებს: „ნუ ამოგვწყვედ, არის შენგან არ-საქმნელი!
ზენაარი გამოგვიღე, მით გვაბია ყელსა წნელი,
მოურბევლად მოგახსენნეთ თავნი, შვილნი, საქონელი.
577 – 429
„რაცა შეგცოდეთ, შეგვინდევ, თვით ჩვენვე შეგვინანია;
თუ ღმერთულებრ შეგვიწყალებდეთ, აქა ნუ მოვლენ სპანია;
ქვეყანა ჩვენი არ აწყდეს, რისხვით არ დაგვტყდენ ცანია,
შენ მოგცეთ ციხე-ქალაქი, მოგყვენ ცოტანი ყმანია“.
578 – 430
გვერდსა დავისხენ ვაზირნი, ვიუბენთ, გავიზრახენით,
მითხრეს, თუ: „ხარო ყმაწვილი, ბერნი მით გკადრებთ, გლახ, ენით:
არიან მეტად მუხთალნი, – ჩვენ ერთხელ კვლაცა ვნახენით, –
არამცა მოგკლეს ღალატად, არამცა ვივაგლახენით!
579 – 431
„ჩვენ ამას ვარჩევთ, წახვიდე კარგითა მართ მამაცითა,
ლაშქარნი ახლოს გეკიდნენ, სცნობდე ამბავსა კაცითა;
გულ-მართლად იყვნენ, მიენდევ, აფიცე ღმრთითა და ცითა,
არ დაგმორჩილდენ, შეჰრისხდი რისხვითა კვლა და კვლაცითა“.
580 – 432
„მეკეთა ესე თათბირი, ვაზირთა ნავაზირები;
შევსთვალე: „რამაზ მეფეო, ვცან შენი დანაპირები,
სიკვდილსა გიჯობს სიცოცხლე, დაგვიდგამს ვერ ქვითკირები;
ლაშქართა დავყრი, ცოტათა წამოვალ, შენ კერძ ვირები“.
581 – 433
„მათ ლაშქართაგან სამასნი კარგნი მოყმენი, ქველანი,
თანა წამომყვეს, წა-ცა-ვე, დავყარენ სპანი ყველანი,
დავჰვედრე: „სადა მე მევლოს, ვლენით იგივე ველანი,
ახლოს მომდევდით, მიშველეთ, გიხმობ, თუ მინდენ შველანი“.
582 – 434
„სამ დღე ვიარე, მემთხვია სხვა კაცი მისვე ხანისა,
კვლა ეძღვნა უცხო მრავალი შესამოსელი ტანისა,
ებრძანა: „მწადსო სიახლე შენ ლაღისა და ჯანისა,
რა შეგეყარო, მაშინ სცნა კვლა ძღვნობა ამისთანისა“.
583 – 435
„კვლაცა ეთქვა: „მართალია აზომ ჩემი მონახსენი,
მე თვით წინა მოგეგებვი, მესწრაფების ნახვა შენი“.
მოვახსენე: „დია, ღმერთო, ბრძანება ვქმნა მეცა თქვენი,
ტკბილად ვნახოთ ერთმანერთი, ვიყვნეთ ვითა მამა-ძენი!“
584 – 436
„მუნით წასრული ჩამოვხე ტევრისა რასმე კიდესა,
კვლა მოციქულნი მოვიდეს, სალამად არ დამრიდესა;
წინა ტურფათა ტაიჭთა ძღვნად ჩემთვის მოზიდვიდესა,
“შენსა ნახვასა მეფენი, – თქვეს – მართლად ინატრიდესა“!“
588 – 437
„მითხრეს: „მეფე მოგახსენებს, მეცა შენ კერძ ვიარები,
სახლით ჩემით წამოსრული ხვალე ადრე შეგეყრები“.
მოციქულნი დავაყენენ, ხარგა დავდგი, არ მაზრები,
მეტად ამოდ ვუალერსე, ერთგან დაწვეს, ვით მაყრები.
588 – 438
„კარგი საქმე კაცსა ზედა აზომ თურე არ წახდების.
ერთი კაცი უკ-მო-რე-სწყდა, მოდგა, მალვით მეუბნების:
“დიდი მაცო თქვენი ვალი, ჩემგან ძნელად გარდიხდების,
გაწირვა და დავიწყება ჩემგან თქვენი არ იქმნების!
590 – 439
„მე მამისა თქვენისაგან ვარ ცოტაი განაზარდი.
თქვენი მესმა საღალატო, საცნობელად გამოვვარდი;
მკვდარი მიმძიმ სანახავად ტანი მჭევრი, პირი ვარდი,
ყველასავე მოგახსენებ, გამიგონე, დამიწყნარდი.
592 – 440
„რომე ცუდად არ მოღორდე, ისი კაცნი გღალატობენ,
ერთგან შენთვის დამალულნი სპანი ასჯერ ათასობენ,
კვლა სხვაგან გითქს სამი ბევრი, ასრე ფიცხლად მით გიხმობენ,
აწვე თავსა არ ეწევი, ფათერაკსა შეგასწრობენ.
593 – 441
„მეფე ცოტათა გეგებვის, ვის მჭვრეტნი ვერ გელევიან,
მალვით ჩაიცმენ აბჯარსა, მიენდო, მით გეთნევიან;
კვამლსა შეიქმან, ლაშქარნი ყოველგნით მოგეხვევიან,
რა ერთსა გცემდენ ათასნი, ეგრეცა მოგერევიან“.
594 – 442
„მას კაცსა ამოდ ვეუბენ და მადლსა გარდვიხდიდია:
“რომე არ მოვკვდე, შემოგზღო, შენ ამას ინატრიდია!
აწ ამხანაგთა არ გიგრძნან, წადი, მათთანა ვლიდია,
თუ დაგივიწყო, უთუოდ მემცა ვარ განაკიდია!“
596 – 443
„არვის გავანდევ სულ-დგმულსა, დავმალე, ვითა ჭორია.
რაცა იქმნების, იქმნების, ყოვლი თათბირი სწორია!
მაგრა სპათაკე გავგზავნე კაცი, თუ გზაცა შორია,
შევსთვალე:“ფიცხლად წამოდით, მოგრაგნეთ მთა და გორია!“
597 – 444
„მე დილასა მოციქულთა სიტყვა ტკბილი შევუთვალე:
“რამაზს ჰკადრეთ: მოგეგებვი, მოდი, მოვალ მეცა მალე“.
ნახევარ დღე სხვა ვიარე, ჭირსა თავი არ ვაკრძალე.
განგებაა, დღესცა მომკლავს, ქვემცა საცა დავემალე?!
598 – 445
„ქედსა რასმე გარდავადეგ, მინდორს მტვერი დავინახე;
ვთქვი, თუ: „მოვა რამაზ მეფე; ჩემთვის უდგამს თუცა მახე,
ჩემი გაჰკვეთს ხორცსა მათსა ხრმალი ბასრი, შუბი ახე“.
მაშინ ვუთხარ სპათა ჩემთა, სახე დიდი დავუსახე.
599 – 446
„ვთქვი, თუ: „ძმანო, ისი კაცნი ჩვენ ღალატსა გვიდგებიან,
მკლავთა თქვენთა სიმაგრენი ამისთვისმცა რად დალბიან!
ვინცა მოკვდეს მეფეთათვის, სულნი მათნი ზეცას რბიან,
აწ შევებნეთ ხატაელთა, ხრმალნი ცუდად რად გვაბიან!
600 – 447
„ვუბრძანე ჩაცმა აბჯრისა ლაღმან სიტყვითა ხაფითა,
დავეკაზმენით საომრად ჯაჭვითა, ჯავშან-ქაფითა;
რაზმი დავაწყევ, მივჰმართე, წავე დიდითა სწრაფითა,
მას დღესა ჩემი მებრძოლი ჩემმანვე ხრმალმან დაფითა.
601 – 448
„მივეახელნით, შეგვატყვეს მათ ტანსა აბჯარ-ცმულობა;
კაცი მოვიდა, მომართვა მეფისა მოციქულობა;
ეთქვა, თუ: „ჟამად გვაჩნია ჩვენ თქვენი არ-ორგულობა,
აბჯრითა გხედავთ, შეგვქმნია აწ ამად გულ-ნაკლულობა“.
602 – 449
„შევსთვალე, თუ: „მეცა ვიცი, რაცა ჩემთვის გაგიგია;
თქვენ რასაცა სთათბირობდით, არ იქმნების, არ, იგია!
ბრძანეთ, მოდით, შემებენით, ვითა წესი და რიგია,
მეცა თქვენად დასახოცლად ხელი ხრმალსა დამიგია“.
603 – 450
„რა მივიდა მოციქული, კვლამცა რადღა გამოგზავნეს!
კვამლი შექმნეს ლაშქართათვის, დამალული გაამჟღავნეს;
სამალავით გამოვიდეს, თავნი ორგნით აქარავნეს,
შექმნეს რაზმი მრავალ-კეცი, თუცა, ღმერთო, ვერა მავნეს.
604 – 451
„შუბი ვსთხოვე, ხელი ჩავყავ მუზარადის დასარქმელად;
საომარად ატეხილი ვიყავ მათად გამტეხელად;
ერთსა წავსწყდი უტევანსა, წავგრძელდი და წავე გრძელად.
მათ ურიცხვი რაზმი ეწყო, წყნარად დგეს და აუშლელად.
605 – 452
„ახლოს მივე, შემომხედნეს, „შმაგიაო“, ესე თქვესა.
მუნ მივჰმართე მკლავ-მაგარმან, სად უფროსი ჯარი დგესა;
კაცს შუბი ვჰკარ, ცხენი დავეც, მართ ორნივე მიჰხდეს მზესა,
შუბი გატყდა, ხელი ჩავყავ, ვაქებ, ხრმალო, ვინცა გლესა!
606 – 453
„შიგან ასრე გავერივე, გნოლის ჯოგსა ვითა ქორი,
კაცი კაცსა შემოვსტყორცე, ცხენ-კაცისა დავდგი გორი;
კაცი, ჩემგან განატყორცი, ბრუნავს, ვითა ტანაჯორი,
ერთობ სრულად ამოვწყვიდე წინა კერძო რაზმი ორი.
607 – 454
„ერთობილნი მომეხვივნეს, მგრგვლივ შეიქმნა ომი დიდი,
ვჰკრი რასაცა, ვერ დამიდგნის, სისხლსა მჩქეფრსა ამოვღვრიდი;
ცხენსა კაცი გაკვეთილი მანდიკურად გარდავჰკიდი,
სითცა ვიყვი, გამექციან, მათ შექმნიან ჩემი რიდი.
608 – 455
„საღამო-ჟამ დაიზახნა ქედით მათმან დარაჯამან:
“ნუღარა სდგათ, წაედითო, კვლა მოგვხედნა რისხვით ცამან,
მოვა მტერი საშინელი, შეგვაშინა ამად ამან,
ნუთუ სრულად ამოგვწყვიდნეს უთვალავმან, ბევრმან სპამან“.
609 – 456
„ჩემნი ლაშქარნი, რომელნი წამომეტანნეს მე არა,
რა ეცნა, წამოსრულიყვნეს, ღამე-წამორთვით ეარა;
ვერ დაიტევდა მინდორი და არე მთათა ეარა;
გამოჩნდეს, სცემდეს ტაბლაკსა, ბუკმან ხმა გააზეარა.
610 – 457
„იგი ნახეს, გასაქცევად გაემართნეს, შევჰყივლენით;
ველნი, ჩვენგან ნაომარნი, ომითავე გარდავვლენით.
რამაზ მეფე ჩამოვაგდე, ერთმანერთსა გავეხრმლენით,
მისნი სპანი ყველაკანი დავიპყრენით, არ მოვკლენით.
611 – 458
„უკანანიცა ლაშქარნი მოესწრნეს მათ გაქცეულთა,
დაუწყეს პყრობა, ჩამოყრა შეშინებულთა, ძლეულთა;
ძილისა მიჰხვდა ნაცვალი ძილ-მკრთალთა, ღამე-თეულთა,
ტყვეთა მრთელთაცა არ აკლდა კვნესა, მართ ვითა სნეულთა.
612 – 459
„მას ადგილსა ნაომარსა გარდავხედით მოსვენებად.
ხელსა ხრმლითა დავეკოდე, წყლულად მაჩნდა არ ნაღებად;
ჩემნი სპანი მოვიდიან საჭვრეტლად და ჩემად ქებად,
ვერ იტყვიან, ვერ მიმხვდარან ქებასაცა მოხსენებად.
613 – 460
„ერთსა კაცსა ეყოფოდეს, დიდებანი რომე მჭირდეს;
ზოგთა შორით დამლოციან, ზოგნი კოცნად გამიპირდეს,
რომელთაცა გავეზარდე, დიდებულნი ამიტირდეს,
ჩემგან ხრმლითა განაკვეთნი ნახნეს, მეტად გაუკვირდეს.
614 – 461
„გავგზავნენ ყოვლგან ლაშქარნი, ალაფი ავაღებინე,
ერთობ სავსენი მოვიდეს, თავიცა ვალაღებინე,
სისხლთა მებრძოლთა ჩემთასა მინდორი შევაღებინე,
არ ვჰბრძოლე, კარი ქალაქთა უომრად გავაღებინე.
615 – 462
„რამაზს ვარქვი: „შემიგნია საქმე შენი სამუხთალე,
აწ ეგრეცა შეპყრობილმან თავი გამოიმართალე,
სიმაგრეთა ნუ ამაგრებ, ყველა ხელთა მომათვალე,
თვარა შენი შეცოდება მემცა ზედა რად წავსთვალე?“
616 – 463
„რამაზ მითხრა: „აღარ არის ამის მეტი ჩემი ღონე,
ერთი ჩემი დიდებული მომეც, ზედა მაპატრონე,
ციხოვანთა გავუგზავნო, საუბარი გამიგონე,
ხელთა მოგცემ ყველაკასა, განაღამცა შენ გაქონე!“
617 – 464
„მივეც ერთი დიდებული, თანა სპანი წავატანენ,
ციხოვანნი ერთობილნი ჩემს წინაშე მოვიყვანენ,
ხელთა მომცნეს სიმაგრენი, ომნი ასრე შევანანენ,
საჭურჭლენი სიმრავლითა რასმცა ვითა დავაგვანენ!
618 – 465
„მაშინღა შევე ხატაეთს მოვლად და მოსათვალავად;
კლიტენი საჭურჭლეთანი მომართვნეს დაუმალავად;
ქვეყანა ჩავსხი, ვუბრძანე: „იყვენით თქვენ უკრძალავად,
მზემან არ დაგწვენ, იცოდით, დაგყარენ გაუგვალავად“.
619 – 466
„საჭურჭლენი გარდავნახენ თავის-თავის, კიდის-კიდე.
უცხო ფერთა საჭურჭლეთა, დაშვრები, თუ მოვსთვალვიდე;
ერთგან ვნახენ საკვირველი ყაბაჩა და ერთი რიდე,
თუმცა ჰნახენ, სახელისა ცოდნასაცა ინატრიდე!
620 – 467
„ვერა შევიგენ, რა იყო ანუ ნაქმარი რაულად!
ვისცა ვუჩვენი, უკვირდის, ღმრთისაგან თქვის სასწაულად;
არცა ლარულად ჰგებოდა მას ქსელი, არც ორხაულად,
სიმტკიცე ჰგვანდა ნაჭედსა, ვთქვი ცეცხლთა შენართაულად.
621 – 468
„იგი საძღვნოდ მისად დავსხენ, ვისი შუქი მანათობდა;
მეფისათვის დავარჩივე, საარმაღნოდ რაცა სჯობდა:
ჯორ-აქლემი ათჯერ ასი, – ყველაკაი წვივ-მაგრობდა, –
დატვირთული გავუგზავნე, ამბავსაცა კარგსა სცნობდა“.
622 – 469
„წიგნი დავწერე: „მეფეო, სვემცაა თქვენი სვიანად!
მე ხატაელთა მიმუხთლეს, თუცა მათ ეცა ზიანად.
ჩემი ამბავი დასტური ამად გაცნობე გვიანად;
მეფე შევიპყარ, მოგივალ მე ალაფიან-ტყვიანად“.
623 – 470
„რა ყველაი დავიურვე, ხატაეთით გავემგზავრე,
წამოვიხვენ საჭურჭლენი, სახელმწიფო დავიავრე,
ვერ მოვეყავ აქლემითა, აზავრები ვააზავრე,
მოვირჭვენ და მოვივლინე, რაცა მწადდა, აგრე ვყავ-რე.
625 – 471
„ხატაეთისა ხელმწიფე მომყვანდა შეპყრობილია.
ინდოეთს მივე, მეგება ჩემი გამზრდელი ტკბილია;
რა ქება მითხრა, არ ითქმის, ჩემგან სათქმელად წბილია!
ხელი გამიხსნა, შემომკრა მან სახვეველი ლბილია.
626 – 472
„ედგნეს ტურფანი კარავნი მოედანს ჩამოდგომილსა,
საუბრისა და ჭვრეტისა ჩემისა მას მონდომილსა.
მას დღესა ედვა ნადიმი მას შიგან გარდახდომილსა;
მიალერსებდა, მიჭვრეტდა წინაშე ახლოს ჯდომილსა.
627 – 473
„მას ღამით ვსხედით ნადიმად, მუნ ამოდ გავიხარენით,
დილასა ქალაქს შევედით, მოედნით ავიყარენით,
მეფემან ბრძანა: „ლაშქარნი მიხმენით, შემომჯარენით,
დღეს ხატაელი მიჩვენეთ, ტყვენიცა შემომგვარენით!“
628 – 474
„რამაზ მეფე მას წინაშე შეპყრობილი მოვიყვანე;
ტკბილად ნახა ხელმწიფემან, ვითა შვილი სააკვანე,
ორგული და მოღალატე ნამსახურსა დავაგვანე,
ესე არის მამაცისა მეტის-მეტი სიგულვანე!
630 – 475
„მას მეფესა ხატაელსა უმასპინძლა, უალერსა,
ჟამიერად უბრძანებდის საუბარსა მათსა ფერსა.
ცისკრად მიხმეს, მიბრძანებდეს მე სიტყვასა ლმობიერსა:
“შეუნდობო ხატაელსა, მას აქამდის შენამტერსა?“
631 – 476
„მე ვჰკადრე: „ღმერთი ვინათგან შეუნდობს შეცოდებულსა,
უყავით თქვენცა წყალობა მას ღონე-გაცუდებულსა“.
რამაზს უბრძანეს: „იცოდი, გაგგზავნით შეწყალებულსა,
მაგრა ნუ გნახავთ კვლაცაღა ჩვენს წინა გაწბილებულსა!“
632 – 477
„ხარაჯა დასდვეს, შეჰკვეთეს დრაჰკანი ასჯერ ასია,
კვლა ხატაური ათასი, სხვა – სტავრა, სხვა – ატლასია.
მერმე ყველაი დამოსა, იგი და მისი ხასია,
შეწყალებული გაგზავნა, უყო რისხვისა ფასია.
633 – 478
„ხატაელმან დაუმადლა, დადრკა, მდაბლად ეთაყვანა,
მოახსენა: „ორგულობა თქვენი ღმერთმან შემანანა.
თუ რა ოდეს შე-ღა-გცოდო, მაშინ მომკალ მეცა განა!“
წავიდა და ყველაკაი მისი თანა წაიტანა.
634 – 479
„მოვიდა კაცი მეფისა, ცისკრობს, არ დანაღამია;
ებრძანა: „რა შენ გაგყრივარ, მას აქათ თვეო სამია,
მინდორს მოკლული ისრითა ნადირი არ მიჭამია,
არ დამაშვრალხარ, წამოდი, თუცა დაშვრომის ჟამია“.
635 – 480
„შევეკაზმე, დარბაზს მივე, დამხვდა ჯარი ავაზისა,
შავარდნითა სავსე იყო სრულად არე დარბაზისა,
მეფე ქვე ჯდა შეკაზმული, შვენებითა მსგავსი მზისა;
გაეხარნეს მისლვა ჩემი, ტურფისა და ლამაზისა!
636 – 481
„იდუმალ ცოლსა ეუბნა, მართ ჩემგან უცოდნელია:
“ომით მოსრული ტარიელ საჭვრეტად სასურველია,
მან განანათლოს მჭვრეტელთა გული, რაზომცა ბნელია;
რაცა დაგვედრო საქმნელად, ქმენ, არა საზოზღნელია“.
637 – 482
„აწ მითქვამს საქმე უშენოდ, შენცა ცან ესე მცნებული:
რათგან ქალია სამეფოდ ჩვენგანვე სახელ-დებული,
ვინცაღა ნახავს, აწ ნახოს, აჰა ხე, ედემს ხებული,
გვერდსა დაისვი, ორნივე სრას დამხვდით, მოვალ შვებული“.
638 – 483
„მოვინადირეთ მინდორი, ძირი მთისა და გორისა:
იყო სიმრავლე ძაღლისა, შავარდნისა და ქორისა.
ადრე დავბრუნდით, ვიარეთ არ ეჯი გზისა შორისა,
აღარ იბურთეს, დაშლა ქმნეს თამაშობისა ორისა.
639 – 484
ჩემთა მჭვრეტელთა მოეცვა ქალაქი, შუკა და ბანი.
ომ-გარდახდილსა მშვენოდეს მე ენიანნი კაბანი,
ფერმიხდილ-გვარად ვშვენოდი ვარდი, ცრემლითა ნაბანი.
ვინცა მიჭვრეტდის, ბნდებოდის, – მართლად არს, არ კატაბანი.
640 – 485
რიდენი, რომე მეშოვნნეს ქალაქსა ხატაელთასა,
იგი მეხვივნეს, მშვენოდეს, ვახელებ გულსა ხელთასა,
მეფე გარდახდა, დარბაზსა შევედით ჩემთა მზრდელთასა.
შევხედენ, დავჰკრთი ელვასა ღაწვთა მათ მზებრ ნათელთასა.
641 – 486
„მას მზესა ტანსა ემოსნეს ნარინჯის-ფერნი ჯუბანი.
ზურგით უთქს ჯარი ხადუმთა, დას-დასად, უბან-უბანი;
სრულად ნათლითა აევსო სახლი, შუკა და უბანი,
მუნ ვარდსა შუა შვენოდეს ძოწ-მარგალიტნი ტყუბანი.
642 – 487
„ნაომარსა, დაკოდილსა ხელი ყელსა ჩამომება.
დედოფალი საჯდომთაგან ადგა, წინა მომეგება,
ვითა შვილი გარდამკოცნა, ღაწვი ვარდი დამილება,
მითხრა: „ნუ ეჭვ ამას იქით, თუმცა მტერი შე-ღა-გება!“
643 – 488
„ახლოს დამისვეს ადგილსა მუნ, სადა მეამებოდა.
პირის-პირ მიჯდა იგი მზე, გული ვისთვისცა კვდებოდა.
მალვით ვუჭვრეტდი, მიჭვრეტდა, სხვად არად მეუბნებოდა;
თვალნი მოვსწყვიდნი, სიცოცხლე ამითა მეარმებოდა.
644 – 489
„შეიქმნა სმა და პურობა, მსგავსი მათისა ძალისა;
სხვა გახარება ასეთი არს უნახავი თვალისა!
ჯამი და ჭიქა – ყველაი ფეროზისა და ლალისა.
არვისი ბრძანა მეფემან არცა გაშვება მთრვალისა.
645 – 490
მე მუნა მყოფი მივეცი შვებასა მეტის-მეტასა,
რა შემომხედნის, შევხედნი, ცეცხლმან დამიწყის შრეტასა;
კაცთა კრძალვასა ვაწვევდი გულსა შმაგსა და რეტასა.
რა უამეა პირის-პირ საყვარელისა ჭვრეტასა!
646 – 491
„დააგდეს მღერა მუტრიბთა, „სულეთო!“, თავი ხარიან;
მიბრძანეს: „შვილო ტარიელ, ვით გითხრათ, ვით გვიხარიან!
ნეტარძი გვაქვსო, მებრძოლნი მით ჩვენნი ვაგლახ არიან;
მართალან შენნი მჭვრეტელნი, არ ცუდად იმკვეხარიან!
647 – 492
„აწ თუცა გმართებს შემოსა, ვის მორჭმით მოგივლენიან,
არ შეგმოსთ, მაგა კაბათა არ აგხდით, ტურფად გშვენიან;
აწ გქონდეს ასი საჭურჭლე, ვის შუქნი მოგიფენიან,
თვით შეიკერე, რაცა გწადს, ჩვენგან ნუღარა გრცხვენიან“.
648 – 493
„მომართვეს ასნი კლიტენი ასთავე საჭურჭლეთანი;
თაყვანის-ვეც და დავლოცენ დავლანი მათთა სვეთანი;
მაკოცეს, ადგეს ორნივე, თვით იგი მზენი მზეთანი,
რა გასცეს, ზომნი ვით გითხრნე ლაშქართა სისავსეთანი!
649 – 494
„კვლაცა დაჯდა მხიარული, მოიმატა სმა და მღერა;
კვლა გაგრძელდა ნადიმობა, ბარბითი და ჩანგთა ჟღერა.
დედოფალნი წამოვიდეს, შეეყარა მწუხრსა დღე რა.
ძილ-პირამდის სიხარულსა სიხარული ჰგვანდა ვერა.
650 – 495
„ავიყარენით, მიგვჭირდა სმა დოსტაქნისა მეტისა.
საწოლს შემოვე, შემექმნა ცნობა მართ ვითა რეტისა.
ძალი არ მქონდა ტყვე-ქმნილსა მე ამა ცეცხლთა შრეტისა.
მეგონებოდის, მალხენდის გონება მისგან ჭვრეტისა“.
651 – 496
„მონა მოვიდა, მიამბო ამბავი მან მართალია:
“თქვენსა ამბავსა იკითხავს აჯიღოსანი ქალია“.
მაშინვე ვიცან, ავიჭერ, ჩქარა-ჩქარად გულ-გამკრთალია;
მოვიდა, ვნახე ასმათი ჩემს წინა მომავალია.
652 – 497
„მე ვისთვის ვკვდები, მეამა ასმათის ნახვა მე მისად.
აღარ მივუშვი, ვაკოცე, ქმნადღა თაყვანის-ცემისად;
ხელი მოვჰკიდე, დავისვი ახლოს ტახტისა ჩემისად,
ვჰკითხე, თუ: „ნეტარ, მისრულა მორჩი ალვისა ხე მისად?
653 – 498
„მიამბე მისი ამბავი, სხვად ნურას მეუბნებია!“
მითხრა, თუ: „გკადრებ მართალსა, აწ ჩემგან არ-სათნებია,
დღეს ერთმანერთი გინახავს და ტურფად მოგწონებია,
აწ კვლაცა ცნობა ამბისა მას ჩემგან უბრძანებია“.
654 – 499
„წიგნი მომართვა, ჩავხედენ, პირისა თემთა მთენისა.
ეწერა: „ვნახე სიტურფე წყალ-ჯავარისა შენისა.
ომ-გარდახდილი შვენოდი, შენატევები ცხენისა,
არ-ავი მიმიჩს მიზეზი ჩემისა ცრემლთა დენისა.
655 – 500
„ღმერთმან თუ მცა ენა ჩემი ქებად შენდა უშენოსა,
შენთვის მკვდარი, აღარ ვიტყვი, მაშა მომკლავ უშენოსა,
მზემან ლომსა ვარდ-გიშერი ბაღჩას ბაღად უშენოსა,
შენმან მზემან, თავი ჩემი არვის ჰმართებს უშენოსა!
656 – 501
„თუცა მიგდის ღვარი ცრემლთა, მაგრა ცუდად არ იდენო,
ამას იქით ნუღარა სტირ, გულსა ჭირნი არიდენო,
შენნი მჭვრეტნი ჩემთა მჭვრეტთა აგინებენ, არ იდენო;
რომე წეღან მოგეხვივნეს, იგი ჩემთვის არიდენო.
657 – 502
„იგი მე მომცენ რიდენი, რომელნი წეღან გშვენოდეს,
რა მნახო, შენცა გეამოს, შენეულადვე გჩენოდეს.
ესე სამკლავე შეიბი, თუ ჩემი გა-ღა-გვლენოდეს,
ერთი ასეთი ცოცხალსა სხვა ღამე არ გაგთენოდეს.“
658 – 503
აქა მხეც-ქმნილი ტარიელ ტირს, ჭირი ეათასაბის;
თქვა: მე მაქვს სამხრე, რომელი კვლა წინას მკლავსა მას ების!“
იგი შეიხსნა, მოიღო, თვალვით არ დაიფასების,
პირსა დაიდვა, და-ცა-ბნდა, ქვე მკვდართა დაედასების.
659 – 504
ასრე წვა, რომე არ ჰგვანდა მკვდარი სამარის კარისა,
ორგნით ჩანს ლები მჯიღისა, მართ გულსა გარდნაკარისა,
ასმათს სდის ღვარი სისხლისა, ღაწვთაგან ნახოკარისა,
კვლა წყალსა ასხამს, უშველის, ხმა ისმის მუნ წკანწკარისა.
660 – 505
ავთანდილცა სულთქვნა მწარედ, დაბნედილსა შემოსჭვრიტნა,
ასმათ ვანი გაამრავლნა, ცრემლმან მისმან ქვანი ხვრიტნა;
მერმე სულად მოაქცივა, ცეცხლნი წყლითა დაუშრიტნა,
თქვა: „ცოცხალ ვარ? საწუთრომან აწცა ჩემნი სისხლნი ხვრიტნა!“
661 – 506
ზე წამოჯდა ფერ-მიხდილი, აყოლებდა თვალთა რეტად,
ვარდი სრულად შექმნილიყო ზაფრანად და ვითა სპეტად.
დიდხან მათად არა სცალდა საუბრად და არცა ჭვრეტად,
დარჩომა და არ-სიკვდილი მას უმძიმდა მეტის-მეტად.
663 – 507
ავთანდილს უთხრა: „ისმენდი, ცნობა მიც თუცა ხელისა,
გითხრა ამბავი ჩემი და ჩემისა დამმარხველისა:
ლხინად მიჩს შეყრა მოყვრისა მის, შენგან შეუყრელისა.
მე მიკვირს ჩემი სიცოცხლე, ასრე დარჩომა მრთელისა!
665 – 508
„ასმათის ნახვა მეამა, ჩემგან დად საესავისა.
წიგნი რა ვნახე, მომართვა ესე საბამი მკლავისა.
მკლავსა შევიბი მაშინვე, მოვიხსენ რიდე თავისა,
იგი უცხო და ღარიბი, მტკიცისა რასმე შავისა“.
667 – 509
„მივუწერე: „მზეო, შუქი შენი, შენგან მონაფენი,
გულსა მეცა, გამიცუდდეს სიჩაუქე-სიალფენი;
ხელმან შენნი გავიცადენ სინატიფე-სიტურფენი.
სულთა ნაცვლად სამსახურნი რამცა ვითა გიმუქფენი?!
668 – 510
„მაშინ, ოდეს დამარჩინე, სულთა სრულად არ გამყარე,
აწცა ჩემთვის ესე ჟამი მასვე ჟამსა დავადარე;
სამხრე შენი მომივიდა, შემოვიბი მკლავსა გარე,
რომე მმართებს სიხარული, ეგზომიმცა რა ვიხარე?!
669 – 511
„განაღამცა ვიწინაშე, აჰა რიდე, რომე მთხოვე,
ყაბაჩაცა მას თანავე, ამისებრი ვერა ვპოვე;
დაბნედილსა ნუ დამაგდებ, მიშველე რა, მარგე, მოვე,
სოფელს მყოფსა უშენოსა კაცსა ვისმცა შევეპოვე!“
670 – 512
„ქალი ადგა, გამეყარა, დავწევ, ამოდ დამეძინა,
მაგრა შევკრთი, საყვარელი ჩემი ვნახე ძილსა შინა,
გამეღვიძა, აღარა მყვა, სულდგმულობა მომეწყინა,
ღამე ასრე გავათენე, მისი ხმაცა არ მესმინა“.
671 – 513
„დილასა ადრე სრას მიხმეს, დღე რა ქმნა მწუხრმან ჟამითა;
ავდეგ, ვცნა მათი ამბავი, წასლვა ვქმენ მითვე წამითა;
ვნახე, ორნივე ერთგან სხდეს ხასითა ოდენ სამითა,
რა მივე, მითხრეს დაჯდომა, წინაშე დავჯე სკამითა.
672 – 514
„გვიბრძანეს, თუ: „ღმერთმან ასრე დაგვაბერნა, და-ცა-გვლია;
ჟამი გვახლავს სიბერისა, სიყმაწვილე გარდგვივლია;
ყმა არ მოგვცა, ქალი გვივის, ვისგან შუქი არ გვაკლია,
ყმისა არ-სმა არად გვგავა, ამათ ზედა წაგვითვლია.
673 – 515
„აწ ქალისა ჩვენისათვის ქმარი გვინდა სად მოვნახოთ,
რომე მივსცეთ ტახტი ჩვენი, სახედ ჩვენად გამოვსახოთ,
სამეფოსა ვაპატრონოთ, სახელმწიფო შევანახოთ,
არ ამოვწყდეთ, მტერთა ჩვენთა ხრმალი ჩვენთვის არ ვამახოთ“.
674 – 516
„ვთქვით: „თქვენი ძისა არა-სმა გულსა ვით მიეფარების,
მაგრა კმა ჩვენად იმედად, ვინ მზესა დაედარების;
ვისცა სთხოვთ შვილსა სასიძოდ, მას დიდად გაეხარების,
სხვამცა რა გკადრეთ? თვით იცით, მაგას რა მოეგვარების“.
676 – 517
„დავიწყეთ რჩევა საქმისა, გული მიც, თუცა მელია;
ვთქვი: „ჩემგან დაშლა ამისა არ ითქმის, არ-საქმნელია!“
მეფემან ბრძანა: „ხვარაზმშა, ხელმწიფე ხვარაზმელია,
თუ მოგვცემს შვილსა სასიძოდ, მისებრი არ რომელია“.
677 – 518
„რომე პირველვე დაესკვნა, მათ ესე შეეტყვებოდა;
ერთმანერთსაცა უჭვრეტდეს, სიტყვაცა აგრე სწბებოდა.
ჩემგან დაშლისა კადრება მართ ამბად არ ეგებოდა,
ოდენ დავმიწდი, დავნაცრდი, გული მი და მო კრთებოდა.
678 – 519
„დედოფალმან თქვა: „ხვარაზმშა მეფეა მორჭმით მჯდომელი,
მათსამცა შვილსა სასიძოდ ჩვენთვის სხვა სჯობდა რომელი!“
შეცილებამცა ვინ ჰკადრა, რათგან თვით იყო მნდომელი!
მოწმობა დაჰრთე, დაესკვნა დღე ჩემი სულთა მხდომელი.
679 – 520
„გაგზავნეს კაცი ხვარაზმშას წინა შვილისა მთხოველი,
შესთვალეს: „გახდა უმკვიდროდ სამეფო ჩვენი ყოველი;
არს ერთი ქალი საძეო, არ კიდე-გასათხოველი,
თუ მოგვცემ შვილსა სამისოდ, სხვასა ნუღარას მოელი“.
680 – 521
„კაცი მოვიდა, აევსო ჯუბაჩითა და რიდითა,
გაჰხარებოდა ხვარაზმშას სიხარულითა დიდითა;
ებრძანა: „მოგვხვდა ღმრთისაგან, ჩვენ რომე ვინატრიდითა!
თვით მაგისებრსა შვილსამცა ჩვენ ხელსა რასა ვჰხდიდითა!“
681 – 522
„კვლა გაგზავნნეს სხვანი კაცნი სასიძოსა მოყვანებად,
დაჰვედრეს, თუ: „ნუ აყოვნებთ, მოდით ჩვენად ნაბრძანებად“.
მე მაშვრალი, ნაბურთალი საწოლს შევე მოსვენებად,
გულსა სევდა შემეყარა, ვიწყე ჭირთა მოპოვნებად“.
683 – 523
„მეტმან სევდამან მიმწურა გულსა დაცემად დანისად.
ასმათის მონა შემოდგა, მე ვჯე ლაღი და ჯანი სად;
წიგნი მომართვა, ეწერა: „ვინ სჩან ალვისა ტანისად,
ადრე მოდიო, გიბრძანებს, დაუყოვნებლად ხანისად“.
684 – 524
„შევჯე, წავე, ბაღჩას მივე. ვითა სცნობდე ლხინთა ზომით!
ბაღჩა შევვლე, კოშკი დამხვდა, ასმათ ვნახე ძირსა დგომით;
ვნახე, ვსჭვრეტდი ნატირებად, ცრემლი აჩნდა ღაწვთა წთომით.
დამიმძიმდა, არა ვჰკითხე; ჩემი ჭირდა მისლვა ნდომით.
685 – 525
„იგი ვნახე დაღრეჯილი, ესე მეტად დამიმძიმდა.
ვითა წინას შემომცინის, არღა ეგრე გამიღიმდა,
ყოლა სიტყვა არ მომიგო, ოდენ ცრემლთა გარდმოსწვიმდა,
ამით უფრო დამაწყლულა, არა წყლულთა მიაქიმდა.
686 – 526
„ჩემნი ერთნი გონებანი მეტად შორად გამიკიდნა,
შინა კოშკად შემიყვანა, ფარდაგსაცა ამიზიდნა.
შევე, ვნახე იგი მთვარე; ჭირმან ყოვლმან უკუმრიდნა,
გულსა შუქი შემომადგა, მაგრა გული არ დამიდნა.
687 – 527
„იყო არ ნათლად ნათელი, ფარდაგსა შემომდგომელი,
ებურა მოშლით პირ-ოქრო, მე მივეც რიდე რომელი;
მითვე მწვანითა უებრო მიწოლით ტახტსა მჯდომელი,
ცრემლისა ღვარსა მოეცვა პირი, ელვათა მკრთომელი.
688 – 528
„ქვე წვა, ვით კლდისა ნაპრალსა ვეფხი პირ-გამეხებული,
არცა მზე ჰგვანდა, არც მთვარე, ხე ალვა, ედემს ხებული;
ასმათმან დამსვა შორს-გვარად გულსა მე ლახვარ-ხებული;
მერმე წამოჯდა წარბ-შერჭმით, გამწყრალი, გარისხებული.
689 – 529
„მიბრძანა: „მიკვირს, რად მოხვე მშლელი პირისა მტკიცისა,
გამწირავი და მუხთალი, შენ, გამტეხელი ფიცისა!
მაგრა ნაცვალსა პატიჟსა მიგცემსო ზენა, მი-, ცისა!“
ვჰკადრე: „რა გკადრო პასუხი მის ჩემგან მე უიცისა?“
690 – 530
„ვთქვი: „პასუხსა ვერას გკადრებ, თუ არა ვსცნობ მე მართალსა:
რა შეგცოდე, რა მიქმნია უცნობოსა, ფერ-ნამკრთალსა?“
კვლაცა მითხრა: „რას გეუბნა მტყუანსა და შენ მუხთალსა?
დიაცურად რად მოვღორდი! მე დავუწვავ ამით ალსა.
691 – 531
„შენ არ იცი ხვარაზმშასი საქმროდ ჩემად მოყვანება?!
შენ ჯდომილხარ სავაზიროდ, შენი რთულა ამას ნება;
შენ გასტეხე ფიცი ჩემი, სიმტკიცე და იგი მცნება.
ღმერთმან ქმნა და დაგირჩინა ცუდად შენი ხელოვნება!
692 – 532
გახსოვს, ოდეს „ჰაის“ ჰზმიდი, ცრემლნი შენნი ველთა ჰბანდეს,
მკურნალნი და დასტაქარნი წამალთა-ყე მოგიტანდეს?
მამაცისა სიცრუეთა სახენიმცა რანი ჰგვანდეს!
რათგან დამთმე, მეცა დაგთმობ, ვინძი უფრო დაზიანდეს!
693 – 533
„ამას ვბრძანებ: ვინცა გინდა ეპატრონოს ინდოეთსა,
ეგრეც მე მაქვს პატრონობა, უგზოს ვლიდენ, თუნდა გზეთსა!
ეგე აგრე არ იქმნების, წა, მომცთარხარ მოსაცეთსა,
აზრნი შენნი შენვე გგვანან, მტყუანსა და შენ აგეთსა!
694 – 534
„ცოცხალ ვიყო, შენ ინდოეთს, ღმერთო, ხანი ვერა დაჰყო!
თუ ეცადო დაყოფასა, ხორცთა შენთა სული გაჰყო!
სხვა ჩემებრი ვერა ჰპოვო, ცათამდისცა ხელი აჰყო.“
ესე სიტყვა დაასრულა, ყმა ატირდა, სულთქვნა, აჰ-ყო.
695 – 535
თქვა: „რა მესმა ესე მისგან, მეიმედა მეტის-მეტად,
კვლა მიეცა თვალთა ძალი მის ნათლისა ეგრე ჭვრეტად.
აწ დავკარგე; რად არ გიკვირს, რად ცოცხალ ვარ, რად ვარ რეტად?
ვა, სოფელო უხანოო, რად ჰზი სისხლთა ჩემთა ხვრეტად!
696 – 536
„შევჰხედენ, ვნახე სასთუნალ მუსაფი გაშლით მდებარე,
ავიღე, ავდეგ მე ღმრთისა და მერმე მათი მქებარე,
ვჰკადრე, თუ: „მზეო, დაგიწვავ, ჩემიცა დაწვი მზე ბარე!
რათგან არ მომკალ, პასუხი ერთაი გკადრო მე ბარე.
697 – 537
„რომე გკადრებ, ესე სიტყვა აწ თუ ცუდად ნალიქნია,
ცამცა მრისხავს, მზისა შუქნი ყოლა ჩემთვის ნუ შუქნია!
თუ მაღირსებ განკითხვასა, ავი არა არ მიქნია“.
მან მიბრძანა: „რაცა იცი, თქვიო“, თავი დამიქნია.
698 – 538
„კვლაცა ვჰკადრე: „მე თუ, მზეო, თქვენთვის ფიცი გამეტეხოს,
ღმერთმან აწვე რისხვა მისი ზეცით ჩემთვის გაამეხოს!
ვისი გინდა უშენოსა პირი მემზოს, ტანი მეხოს?
მაშა მაშინ რაგვარ დავრჩე, რა ლახვარი გულსა მეხოს?
699 – 539
„მე მეფეთა დარბაზს მიხმეს, შექმნეს დიდი ვაზირობა.
მათ წინასვე დაეპირა იმა ყმისა შენი ქმრობა.
დამეშალა, ვერ დავშლიდი, დამრჩებოდა უმეცრობა;
თავსა ვუთხარ: „მიემოწმე, ჟამად გიჯობს გულ-მაგრობა“.
700 – 540
„მიღმა დაშლა რამცა ვჰკადრე, რათგან იგი ვერ მიმხვდარა?
არ იცის, თუ ინდოეთი უპატრონოდ არ გამხდარა?
ტარიელ არს მემამულე, სხვასა ჰმართებს არად არა.
ვის მოიყვანს, არა ვიცი, ანუ იგი ვინ მომცდარა?
701 – 541
„ვთქვი: „ამითა ვეღარას ვიქმ, ღონე სხვა რა მოვიგვარო“;
თავსა ვუთხარ: „ნუ მოგიცავ, გონებაო მრავალ-გვარო!“
მედვა გული მხეცისაებრ, ათასჯერცა მინდორს ვარო.
ვისმცა მივეც თავი შენი, შენვე რადმე არ წამგვარო?!“
702 – 542
„სულთა ვჰყიდდი გულისათვის, კოშკი ამად გამებაზრა;
იგი წვიმა და-რე-ნელდა, რომე პირველ ვარდი აზრა;
ვნახე, ძოწსა მარგალიტი გარე ტურფად მოემაზრა.
მიბრძანა, თუ: „ეგე საქმე მემცა მართლად რად მეაზრა?!
703 – 543
„არ დავიჯერებ მე შენსა ღალატსა, ორგულობასა,
უარის ქმნასა ღმრთისასა, ამისთვის არ მართლობასა;
იაჯდი თავსა ჩემსა და მორჭმით ინდოეთს ფლობასა!
მე და შენ დავსხდეთ ხელმწიფედ, სჯობს ყოვლსა სიძე-სძლობასა“.
704 – 544
„მოლმობიერდა, მომიტკბა გამწყრალი, გამქისებული,
ანუ მზე იყო ქვეყანად, ან მთვარე პირ-გავსებული;
ახლოს დამისვა, მაღირსა აქამდის არ-ღირსებული;
მეუბნებოდა, დამივსო ცეცხლი ამითა გზებული.
705 – 545
„მიბრძანა, თუ: „გონიერი ხამს აროდეს არ აჩქარდეს,
რაცა სჯობდეს, მოაგვაროს, საწუთროსა დაუწყნარდეს;
თუ სასიძო არ მოუშვა, ვა თუ მეფე გაგიმწარდეს,
შენ და ისი წაიკიდნეთ, ინდოეთი გარდაქარდეს!
706 – 546
„კვლა თუ სიძე შემოუშვა, მე შემირთოს, იყოს ასდენ,
ერთმანერთსა გავეყარნეთ, ძოწეულნი გაგვიფლასდენ,
მათ მორჭმულთა მოივლინონ, ჩვენ პატიჟნი გაგვიასდენ,
ესე ამბად არ ეგების, რომე სპარსნი გაგვიხასდენ“.
707 – 547
„მე ვჰკადრე: „ღმერთმან აშოროს მის ყმისა შენი ქმარობა!
რა შემოვიდენ ინდოეთს, შევიგნა მათი გვარობა,
ვუჩვენო ჩემი ძალ-გული და ჩემი მეომარობა:
ასრე დავხადნე, შეეძლოს აღარას, არ, სახმარობა!“
708 – 548
„მიბრძანა, თუ: „ხამს დიაცი დიაცურად, საქმე-დედლად,
დიდსა სისხლსა ვერ შეგაქმნევ, ვერ ვიქმნები შუა კედლად!
რა მოვიდეს, სიძე მოკალ მისთა სპათა აუწყვედლად.
ქმნა მართლისა სამართლისა ხესა შეიქმს ხმელსა ნედლად.
709 – 549
„ასრე ქმენ, ჩემო ლომო და მჯობო ყოველთა გმირთაო,
მოპარვით მოკალ სასიძო, ლაშქართა ნუ მოირთაო,
მისთა სპათაცა ნუ დაჰხოც ზროხათა ვითა, ვირთაო,
დიადი სისხლი უბრალო კაცმანმცა ვით იტვირთაო!
710 – 550
„იგი რა მოჰკლა, ეუბენ პატრონსა, ჩემსა მამასა,
ჰკადრე, თუ: „სპარსთა ვერა ვიქმ ინდოეთისა ჭამასა!
ჩემია მკვიდრი მამული, არ მივსცემ არცა დრამასა,
არ დამეხსნები, გაგიხდი ქალაქსა ვითა ტრამასა!“
711 – 551
„ჩემი ყოლა ნურა გინდა სიყვარული, ნუცა ნდომა,
ამით უფრო მოგეცემის სამართლისა შენ მიხვდომა;
ქმნას მეფემან ყელ-მოტეხით შემოხვეწა, შემოკვდომა,
ხელთა მოგცეს თავი ჩემი, შეგვფერობდეს ერთგან სხდომა“.
712 – 552
„ესე მეტად მომეწონა თათბირი და გამორჩევა,
ჩემთა მტერთა დავაცადე დასახოცლად ხრმლისა ქნევა;
მერმე ავდეგ წამოსავლად, მან დამიწყო ქვევე წვევა.
მწადდა, მაგრა ვერ შევჰმართე შეჭიდება, შემოხვევა.
713 – 553
„ხანი დავყავ, გავეყარე, მაგრა გავხე ვითა ხელი.
ასმათ წინა ჩამომიძღვა, ჩამდიოდა ცრემლი ცხელი.
ჭირი ბევრჯერ ვაათასი, ლხინი ჩემი ვაერთხელი,
მერმე, წასლვა არა მწადდა, ამად მივალ არ-ფიცხელი“.
716 – 554
„მოვიდა კაცი, „სასიძო მოვაო“, მოსლვა გვახარა,
მაგრა თუ ღმერთი რას უზამს, არა იცოდა, გლახ, არა;
მეფესა მიჰხვდა სიამე, არ სიტყვა ივაგლახა რა,
მიბრძანა, ახლოს მიმისვა, „მოდიო“, თავი დახარა.
717 – 555
„მიბრძანა: „ჩემთვის ესე დღე ლხინი და სიხარულია.
გარდავიხადოთ ქორწილი, ჰხამს ვითა დასა, სრულია;
კაცნი გავგზავნნეთ, მოვიღოთ ყოვლგნით საჭურჭლე სრულია,
უხვად გავსცემდეთ, ვავსებდეთ, სიძუნწე უმეცრულია“.
718 – 556
„მე გავგზავნენ ყოვლგან კაცნი საჭურჭლეთა წარმომხმელნი,
სასიძოცა მოგვივიდა, იყვნეს ხანსა არ-დამზმელნი;
შიგნით ჩვენნი გაეგებნეს, გარეთ მოდგეს ხვარაზმელნი,
მათ ლაშქართა ერთგან მყოფთა ვერ იტევდეს ვერცა ხმელნი.
719 – 557
„მეფემან ბრძანა: „მოკაზმეთ კარვითა მოედანია,
გამოისვენოს სიძემან, დაყოს ცოტაი ხანია;
მუნ მისად ნახვად გავიდენ უშენოდ სპანი სხვანია,
შენ აქა ნახე, კმარიან იქა ნახვისად ყმანია“.
720 – 558
„მოედანს დავდგი კარვები წითლისა ატლასებისა.
მოვიდა სიძე, გარდახდა, დღე, ჰგვანდა, არს აღვსებისა;
შეიქმნა გასლვა შიგანთა, ჯარია მუნ ხასებისა,
დაიწყეს დგომა ლაშქართა თემ-თემად, დას-დასებისა.
722 – 559
„მე დავშვერ, ვითა წესია საურავ-გარდახდილისა,
შინა წამოვე, მაშვრალსა ქმნა მომნდომოდა ძილისა;
მონა მოვიდა, მომართვა წიგნი ასმათის ტკბილისა:
“ადრე მოდიო, გიბრძანებს მსგავსი ალვისა ზრდილისა“.
723 – 560
„ცხენისაგან არ გარდავხე, წავე ფიცხლად, დავჰმორჩილდი;
ქალი დამხვდა ნატირები, ვჰკითხე: „ცრემლსა რასა ჰმილდი?“
მითხრა: „შენი შესწრობილი ტირილსამცა ვით ავსცილდი!
გაუწყვედლად ვით გამართლო? რაგვარადმცა გავვაქილდი?“
724 – 561
შევედით, ვნახე ბალიშსა ზედა წარბ-შერჭმით მჯდომარე;
მზე ვეღარას იქმს მის მეტსა, მას განენათლა რომ არე;
წავდეგ, მიბრძანა: „რასა სდგა? დღე მიგიჩს წინ საომარე!
ანუ გამწირე, მიტყუე და კვლაცა მოიმცთომარე?“
725 – 562
„მე მეწყინა, აღარა ვთქვი, ფიცხლად გარე შემოვბრუნდი,
უკუვჰყივლე: „აწ გამოჩნდეს, არ მინდოდეს, ვისცა ვუნდი!
ქალი ომსა რაგვარ მაწვევს, აგრე ვითა დავძაბუნდი!“
შინა მოვე, მოკლვა მისი დავაპირე, არ დავყმუნდი.
726 – 563
„ასსა ვუბრძანე მონასა: „საომრად დაემზადენით!“
შევსხედით, გავვლეთ ქალაქი, არავის გავეცხადენით.
კარავსა შევე, იგი ყმა ვითა წვა, ზარ-მაც თქმად ენით!
უსისხლოდ მოვკალ იგი, გლახ, თუცა ხმდა სისხლთა დადენით.
727 – 564
„კარვის კალთა ჩახლართული ჩავჭერ, ჩავაქარაბაკე,
ყმასა ფერხთა მოვეკიდე, თავი სვეტსა შევუტაკე.
წინა მწოლთა დაიზახნეს, გლოვა მიჰხვდა საარაკე;
ცხენსა შევჯე, წამო-ცა-ვე; ჯაჭვი მეცვა საკურტაკე.
729 – 565
„ხმა დამივარდა, შეიქმნა ზახილი მოსაწევარი,
წამოვე, წევნა დამიწყეს, დავხოცე ჩემი მდევარი.
ქალაქი მქონდა მაგარი, მტერთაგან მოურევარი,
მუნ შიგან შევე მშვიდობით, ამოდ იგივე მე ვარი!
730 – 566
„კაცნი გავგზავნენ, ვაცნობე ყოვლგან ლაშქარსა ყველასა:
“აქა მომმართეთ, ვინცაღა ჩემსა იქმოდეთ შველასა!“.
არ გაწყდა მოსლვა მდევართა ღამესა დია ბნელასა,
ჩემი რა ცნიან, სცვიდიან თავებსა მათსა მრთელასა.
731 – 567
„ცისკრად ავდეგ, შევეკაზმე, რა გათენდა ღამე დილად,
ვნახენ სამნი დიდებულნი მეფისაგან მოგზავნილად;
ებრძანა, თუ: „ღმერთმან იცის, გამეზარდე ვითა შვილად,
ჩემი ასრე რად შესცვალე სიხარული სიმძიმილად?
732 – 568
„ხვარაზმშას სისხლი უბრალო სახლად რად დამადებინე?
თუ ჩემი ქალი გინდოდა, რად არა შემაგებინე?
მე, ბერსა, შენსა გამზრდელსა სიცოცხლე მაარმებინე,
დღედ სიკვდილამდის შენიცა თავი არ მაახლებინე!“
733 – 569
„მე შევუთვალე: „მეფეო, ვარ უმაგრესი რვალისა,
თვარა რად მიშლის სიკვდილსა ცეცხლი სირცხვილთა ალისა?
მაგრა, თვით იცით, ხელმწიფე ხამს მქმნელი სამართალისა.
მე, თქვენმან მზემან, მაშოროს ნდომა თქვენისა ქალისა!
734 – 570
„იცით, ინდოთა სამეფო რაზომი სრა-საჯდომია!
ერთიღა მე ვარ მემკვიდრე, – ყველაი თქვენ მოგხვდომია:
ამოწყდა მათი ყველაი, მამული თქვენ დაგრჩომია;
სამართლად ტახტი უჩემოდ არვისად მისახვდომია!
735 – 571
„ვერ გათნევ, თქვენმან კეთილმან, აწ ეგე არ-მართალია:
ღმერთმან არ მოგცა ყმა შვილი, გივის ერთაი ქალია,
ხვარაზმშა დაჰსვა ხელმწიფედ, დამრჩების რა ნაცვალია?
სხვა მეფე დაჯდეს ინდოეთს, მე მერტყას ჩემი ხრმალია?!
736 – 572
„შენი ქალი არად მინდა, გაათხოვე, გამარიდე!
ინდოეთი ჩემი არის, არვის მივსცემ ჩემგან კიდე.
ვინცა ჩემსა დამეცილოს, მისით მასცა ამოვფხვრიდე,
სხვას მეშველსა გარეგანსა, მომკალ, ვისცა ვინატრიდე!“
737 – 573
„ესე კაცნი გამეგზავნნეს, გონებასა გავეშმაგე;
რომე მისი ვერა მეცნა, ამას უფრო დავედაგე!
მას ზღუდესა გარდავადეგ, მინდორთაკე თვალი ვაგე,
მესმა საქმე საშინელი, თუცა თავი ვერ წავაგე.
739 – 574
„გამოჩნდეს ორნი ქვეითნი, მე მივეგებე წინა-რე.
ქალი ჰყვა ერთსა მონასა, ვცანმცა, თუ მოღმა ვინ არე:
თავ-გაგლეჯილი ასმათი, პირსა სისხლ-ჩამომდინარე,
აღარ მიყივლა ღიმილით, არცაღა გამიცინა-რე.
740 – 575
„იგი ვნახე, დავებნივე, გონებანი გამიშმაგნა;
შორით ვუხმე: „რაშიგან ვართ, ანუ ცრემლმან რად დაგვდაგნა?“
მან საბრალოდ შემომტირნა, ძლივ სიტყვანი გამოაგნა,
მითხრა: „ღმერთმან სიმგრგვლე ცისა ჩვენთვის რისხვით წამოგრაგნა“.
741 – 576
„ახლოს მივე, კვლაცა ვჰკითხე: „რაშიგან ვართ? თქვი მართალი!“
კვლა საბრალოდ ამიტირდა, კვლა მოედვა ამით ალი,
დიდხან სიტყვა ვერა მითხრა, მისთა ჭირთა ნაათალი,
მკერდსა წითლად უღებვიდა სისხლი ღაწვთა ნაწვეთალი.
742 – 577
„მერმე მითხრა: „მოგახსენებ, ესე რადმცა დაგიმალე?
მაგრა ვითა გაგახარნე, შენცა აგრე შემიწყალე:
ნუ მაცოცხლებ, ნუ დამარჩენ, შემიხვეწე, შემიბრალე,
დამხსენ ჩემსა საწუთროსა, ღმერთსა შენსა მიავალე!“
743 – 578
„მიამბო: „ოდეს სასიძო მოჰკალ და ხმა დაგივარდა,
მეფესა ესმა, აიჭრა, მართ მისგან გასატკივარდა,
შენ დაგიზახნა, „მიხმეთო“, ხმა-მაღლად გახმამყივარდა;
მოგნახეს, შინა ვერ გპოვეს, მით მეფე გამოჩივარდა.
744 – 579
„ჰკადრეს: „აქა აღარ არის, კარნი სადმე გაუვლიან“.
მეფე ბრძანებს: „ვიცი, ვიცი, მეტად კარგად შემიგიან:
მას უყვარდა ქალი ჩემი, სისხლნი ველთა მოუღვრიან,
რა ნახიან ერთმანერთი, არ-შეხედვა ვერ დათმიან.
745 – 580
„აწ, თავმმან ჩემმან, მას მოვკლავ, ჩემად დად ვინცა მადესა!
მე ღმრთისა ვუთხარ, დაუბამს მას ეშმაკისა ბადესა!
მათ ბოზ-კუროთა ასეთი რა მისცეს, რა უქადესა?
თუ დავარჩინო, ღმერთი ვგმო! მისად პატიჟად მზად ეს-ა“.
746 – 581
„მის მეფისა წესი იყო: თავი მისი ძვირად ფიცის,
და თუ ფიცის, არ გატეხის, მასვე წამსა დაამტკიცის.
ესე წყრომა მეფისაგან ვისცა ესმა, ვინცა იცის,
მან უამბო დავარ ქაჯსა, ვინ გრძნებითა ცაცა იცის.
747 – 582
„დავარს, დასა მეფისასა, უთხრა ვინმე ღმრთისა მტერმან:
“თავი ფიცა ძმამან შენმან, არ დაგარჩენს, იცის ერმან“.
მან აგრე თქვა: „უბრალო ვარ, იცის ღმერთმან სახიერმან!
ვისგან მოვკვდე, ვისთვის მოვკვდე, მიიხვედროს იგი ვერ მან“.
748 – 583
„პატრონი ჩემი აგრევე იყო, წამოხვე შენ ოდეს;
შენეულნივე რიდენი ებურნეს, ტურფად ჰშვენოდეს.
დავარ მოსთქმიდა სიტყვათა, რომელნი არა მსმენოდეს:
“ბოზო, შენ ბოზო, რად მომკალ? ვეჭვ, შენცა არა გლხენოდეს!
749 – 584
„როსკიპო, ბოზო დიაცო, საქმრო რად მოაკლვევინე?
ანუ სისხლისად მისისა ჩემი რად მოაზღვევინე?
არ ცუდად მომკლავს ძმა ჩემი. რა გიყავ, რა გაქმნევინე?
აწ, ღმერთსა უნდეს, ვერ მიჰხვდე, ვის ესე დააშლევინე!“
750 – 585
„ხელი მიჰყო, წამოზიდნა, თმანი გრძელნი დაუფუშნა,
დაალება, დაალურჯა, მედგრად პირნი მოიქუშნა.
მან პასუხი ვერა გასცა, ოდენ სულთქვნა, ოდენ უშნა,
ქალმან შავმან ვერა არგო, ვერცა წყლულნი დაუშუშნა.
751 – 586
„რა დავარ გაძღა ცემითა, მისითა დალურჯებითა,
წამოდგეს ორნი მონანი პირითა მით ქაჯებითა,
მათ კიდობანი მოჰქონდა, ეუბნეს არ აჯებითა,
მას შიგან ჩასვეს იგი მზე, ჰგავს, იქმნა დარაჯებითა.
752 – 587
„უბრძანა: „წადით, დაკარგეთ მუნ, სადა ზღვისა ჭიპია;
წმიდისა წყლისა ვერ ნახოს მყინვარე, ვერცა ლიპია“;
მათ გაეხარნეს, ხმა-მაღლად იყივლეს „იპი-იპია“.
ესე ვნახე და არ მოვკვე, არა მგავს არცა სიპია.
753 – 588
„ზღვითკე გაარნეს სარკმელნი, მაშინვე გაუჩინარდა.
დავარ თქვა: „მქმნელი ამისი ვინ არ დამქოლოს, ვინ არ და-!
ვირე მომკლვიდეს, მოვკვდები, სიცოცხლე გასაწყინარდა“.
დანა დაიცა, მო-ცა-კვდა, დაეცა, გასისხლმდინარდა.
756 – 589
„რად არ მიკვირვებ ცოცხალსა, მე ლახვარ-დაუსობელსა!
აწ იგი მიყავ, რა მმართებს ამისსა მახარობელსა!
ზენაარ, დამხსენ სიცოცხლე სულთადგმა-დაუთმობელსა!“
საბრალოდ ცრემლსა ადენდა უკლებსა, დაუშრობელსა.
757 – 590
„მე ვუთხარ: „დაო, რად მოგკლა, ანუ რა შენი ბრალია?
რამცა ვქმენ ნაცვლად, თვით რომე მისი ჩემზედა ვალია!
აწ თავსა მისად საძებრად მივსცემ, სად კლდე და წყალია!“.
სრულად გავქვავდი, შემექმნა გული მართ ვითა სალია.
758 – 591
„მეტმან ზარმან გამაშმაგა, მომიკიდა ცხრო და თრთოლა;
გულსა ვუთხარ: „ნუ მოჰკვდები, არას გარგებს ცუდი წოლა,
გიჯობს გაჭრა ძებნად მისად, გავარდნა და ველთა რბოლა.
აჰა ჟამი, ვისცა გინდა ჩემი თანა წამოყოლა!“
761 – 592
„შევე, ფიცხლად შევეკაზმე, ცხენსა შევჯე შეკაზმული;
ას სამოცი კარგი მოყმე, ჩემსა თანა ხან-დაზმული,
წამომყვა და წამოვედით კართა გარე დარაზმული,
ზღვის პირს მივე, ნავი დამხვდა, მენავემან მნახა ზმული.
762 – 593
„ნავსა შევჯე, ზღვასა შევე, კიდით კიდე გავალაგდი,
არსით ნავი მომავალი უნახავად არ დავაგდი;
მოველოდი, არა მესმა, შმაგი უფრო გა-ვე-ვშმაგდი,
რომე სრულად მომიძულვა, ღმერთსა თურე ასრე ვსძაგდი!
763 – 594
„რომე დავყავ წელიწადი, თვე თორმეტი გამეოცა,
მაგრა მისი მნახავიცა სიზმრივ კაცი არ მეოცა;
თანა-მყოლი ყველაკაი ამომიწყდა, დამეხოცა,
ვთქვი, თუ: „ღმერთსა ვერას ვჰკადრებ, რაცა სწადდეს, აგრე ვყოცა“.
764 – 595
„ზღვა-ზღვა ცურვა მომეწყინა, მით გამოვე ზღვისა პირსა,
გული სრულად გამიმხეცდა, არ ვუსმენდი არც ვაზირსა;
ყველაკაი დამეფანტა, დაჰრჩომოდა რაცა ჭირსა.
კაცსა ღმერთი არ გასწირავს ასრე, მისგან განაწირსა!
765 – 596
„ერთაი ესე ასმათი და დამრჩეს ორნი მონანი,
ჩემნი გულისა მდებელნი და ჩემნი შემაგონანი.
მისნი ვერა ვცნენ ამბავნი ვერცა დრამისა წონანი,
ტირილი მიჩნდის ლხინად და მდინდიან ცრემლთა ფონანი“.
767 – 597
„ღამით მევლო, მოვიდოდი, ზღვისა პირსა აჩნდეს ბაღნი,
ჰგვანდა, ქალაქს ვეახლენით, ცალ-კერძ იყვნეს კლდეთა ნაღნი;
არ მეამის კაცთა ნახვა, მიდაღვიდეს გულსა დაღნი;
მუნ გარდავხე მოსვენებად, დამხვდეს რამე ხენი ლაღნი.
768 – 598
„ხეთა ძირსა მივიძინე, მათ მონათა ჭამეს პური,
მერმე ავდეგ სევდიანი, მიღამებდა გულსა მური;
ვერა მეცნა ეგზომ გრძელად ვერ ჭორი და ვერ დასტური,
ველთა ცრემლი ასოვლებდა, თვალთა ჩემთა მონაწური.
769 – 599
„ზახილი მესმა, შევხედენ, მოყმე ამაყად ყიოდა,
შემოირბევდა ზღვის პირ-პირ, მას თურე წყლული სტკიოდა,
ხრმლისა ნატეხი დასვრილი აქვს, სისხლი ჩამოსდიოდა,
მტერთა ექადდა, წყრებოდა, იგინებოდა, ჩიოდა.
771 – 600
„ზედა ჯდა შავსა ტაიჭსა, აწ ესე მე მითქს რომელი,
მართ ვითა ქარი მოქროდა გაფიცხებული, მწყრომელი;
მონა მივსწიე, მისისა შეყრისა ვიყავ მნდომელი,
შევსთვალე: „დადეგ, მიჩვენე, ლომსა ვინ გაწყენს, რომელი?“
773 – 601
„მას მონასა არა უთხრა, არცა სიტყვა მოუსმინა;
ფიცხლა შევჯე, ჩავეგებე, მე ჩავუსწარ, ჩავე წინა,
ვუთხარ: „დადეგ, გამაგონე, შენი საქმე მეცა მინა!“
შემომხედნა, მოვეწონე, სიარული დაითმინა.
774 – 602
„გამიცადა, ღმერთსა ჰკადრა: „შენ ასეთნი ხენი ვით ჰხენ!“
მერმე მითხრა: „მოგახსენებ, აწ სიტყვანი რომე მკითხენ:
იგი მტერნი გამილომდეს, აქანამდის რომე ვითხენ,
უკაზმავსა მიღალატეს, საჭურველნი გარ ვერ ვითხენ“.
775 – 603
„მე ვუთხარ: „დადეგ, დაწყნარდი, გარდავხდეთ ძირსა ხეთასა;
არ შეუდრკების ჭაბუკი კარგი მახვილთა კვეთასა“.
თანა წამომყვა, წავედით უტკბოსნი მამა-ძეთასა.
მე გავეკვირვე ჭვრეტასა მის ყმისა სინაზეთასა.
776 – 604
„ერთი მონა დასტაქარი მყვა და წყლულნი შეუხვივნა,
ისრის პირნი ამოუხვნა, დაკოდილნი არ ატკივნა.
მერმე ვჰკითხე: „ვინ ხარ ანუ მკლავმან შენმან ვისგან ივნა?“
საამბობლად დამირიგდა, თავი მისი გაამჩივნა.
777 – 605
„პირველ მითხრა: „არა ვიცი, რა ხარ, ანუ რას გამსგავსო?
ანუ ეგრე რამ დაგლია, ანუ პირველ რამ გაგავსო?
რამან შექმნა მოყვითანედ, ვარდ-გიშერი რომე ჰრგავსო?
ღმერთმან მისგან ანთებული სანთელიმცა რად დაგავსო!
778 – 606
„მულღაზანზარის ქალაქი, ახლოს მე მაქვსო რომელი,
ნურადინ-ფრიდონ სახელ მძეს, მეფე ვარ მუნა მჯდომელი;
ესე საზღვარი ჩემია, სადა ხარ გარდამხდომელი,
ცოტა მაქვს, მაგრა ყოველგნით სიკეთე-მიუწვდომელი.
779 – 607
„მამის ძმა და მამაჩემი პაპაჩემმან გაყვნა ოდეს,
ზღვასა შიგან კუნძულია, ჩემად წილად მას იტყოდეს.
თვით ბიძასა ჩემსა მიჰხვდა, ვისთა შვილთა აწ დამკოდეს;
მათვე დაჰრჩა სანადირო, არ მივსცემდი, მომერჩოდეს.
780 – 608
„დღეს გამოვე ნადირობად, ზღვისა პირსა ვინადირე,
ქორის დევნა მომნდომოდა, მით მრეკალი არ ვახშირე;
სპათა ვუთხარ: „მომიცადეთ, მოვიდოდე მეცა ვირე!“
ხუთთა ოდენ ბაზიერთა მეტი არა დავიჭირე.
781 – 609
„ნავითა გავე, ზღვისაგან შტო რამე გამოვიდოდა.
არ ამოვკრეფდი გამყოფთა, ვთქვი, ჩემთა რად დავჰრიდო, და-?
დამეძაბუნნეს, სიმრავლე მე მათი არ გამვიდოდა,
ვნადირობდი და ვიზახდი, ხმა ჩემი არ უდიდოდ-ა.
782 – 610
„მართლად იჯავრეს, წუნობა მათი თუ ესრე ხმდა ვითა!
გამომაპარნეს ლაშქარნი, გზანი შემიკრნეს ნავითა,
თვით ბიძასძენი ჩემნიცა შესხდეს მათითა თავითა,
ჩემთა გაუხდეს ლაშქართა ომად თავისა მკლავითა.
783 – 611
„მათი მესმა, დავინახე ზახილი და ხრმალთა ელვა,
ნავი ვსთხოვე მენავეთა, მით ვიყივლე მე ერთხელ ვა,
ზღვასა შევე, მომეგება მეომარი, ვითა ღელვა,
სწადდა, მაგრა ვეღარა ქმნეს ჩემი ზედა წამოქელვა.
784 – 612
„კვლა სხვანი დიდნი ლაშქარნი უკანა მომეწეოდეს,
იქით და აქათ მომიხდეს, ერთგნით ვერ მომერეოდეს,
არ მომწურვოდეს წინანი, ზურგით მესროდეს მე ოდეს,
ხრმალსა მივენდევ, გამიტყდა, ისარნი დამელეოდეს.
785 – 613
„მომეჯარნეს, ვეღარა ვქმენ, ნავით ცხენი გარდვიხლტუნვე,
ზღვა-ზღვა ცურვით წამოვუვე, ჩემი მჭვრეტი გავაცბუნვე;
თანა-მყოლნი ყველაკანი დამიხოცნეს, დამრჩეს მუნვე,
ვინცა მდევდა, ვერ შემომხდა, მივუბრუნდი, მივაბრუნვე.
786 – 614
„აწ იგი იქმნას, რაცაღა ენებოს ღმრთისა წადილსა,
ვეჭვ, ჩემი სისხლი არ შეჰრჩეს, ძალი შემწევდეს ქადილსა!
ოხრად გავუხდი ყოფასა მათ საღამოსა და დილსა,
ვუხმობ ყვავთა და ყორანთა, მათ ზედა ვაქმნევ ხადილსა!“
787 – 615
ამა ყმამან შემიკვეთა, გული მისკე მომიბრუნდა.
მოვახსენე: „აჩქარება შენი ყოლა არა უნდა,
მეცა თანა წამოგყვები, დაიხოცნენ იგი მუნ, და-!
ჩვენ ორთავე მეომარი განაღამცა შეგვიძრწუნდა!“
788 – 616
„ესეცა ვუთხარ: „ამბავი ჩემი არ გაგეგონების,
უფრო-რე წყნარად გიამბობ, თუ ჟამი ჩვენ გვექონების“.
მან მითხრა: „ლხინი საჩემო მაგას რა შეეწონების!
დღედ სიკვდილამდის სიცოცხლე შენ ჩემი დაგემონების“.
789 – 617
„მივედით მისსა ქალაქსა ტურფასა, მაგრა ცოტასა;
გამოეგებნეს ლაშქარნი, ისხმიდეს მისთვის ოტასა,
პირსა იხოკდეს, გაჰყრიდეს ნახოკსა ვით ნაფოტასა,
ეხვეოდიან, ჰკოცნიან ხრმალსა და სალტე-კოტასა.
790 – 618
„კვლა მოვეწონე, ვეკეთე მე მისი გარდნაკიდარი;
შემასხმიდიან ქებასა: „მზეო, შენ ჩვენთვის იდარი!“
მივედით, ვნახეთ ქალაქი მისი ტურფა და მდიდარი,
ყველასა ტანსა ემოსა ზარქაში განაზიდარი“.
791 – 619
„მოჯობდა, ომი შეეძლო, ხმარება ცხენ-აბჯარისა;
დავკაზმეთ ნავი, კატარღა და რიცხვი სპათა ჯარისა;
კაცი ხმდა, მისთა მჭვრეტთათვის ღონემცა ეაჯა რისა!
აწ გითხრა ომი მოყმისა, მებრძოლთა დამსაჯარისა.
792 – 620
„მათი მესმა დაპირება, ჩაბალახთა ჩამობურვა;
ნავი წინა მომეგება, არა ვიცი, იყო თუ რვა.
ფიცხლა ზედა შევეჯახე, მათ დაიწყეს ამოდ ცურვა;
ქუსლი ვჰკარ და დავუქცივე, დაიზახეს დიაცურ ვა!
793 – 621
„კვლა სხვასა მივე, მოვჰკიდე ხელი ნავისა ბაგესა,
ზღვასა დავანთქენ, დავხოცენ, ომიმცა რაღა აგესა!
სხვანი გამექცეს, მიჰმართეს მათ მათსა საქულბაგესა;
ვინცა მიჭვრეტდეს, უკვირდა, მაქებდეს, არ მაძაგესა.
794 – 622
„ზღვა გავიარეთ, გავედით, შემოგვიტივეს ცხენია,
კვლა შევიბენით, შეიქმნნეს ომისა სიფიცხენია.
მუნ მომეწონნეს ფრიდონის სიქველე-სიმკვირცხენია:
იბრძვის ლომი და პირად მზე, იგი ალვისაც ხენია!
795 – 623
„თვით ორნივე ბიძასძენი მისნი ხრმლითა ჩამოყარნა,
ხელნი წმიდად გარდეკვეთნეს, იგი ასრე ასაპყარნა,
მოიტანნა მხარ-დაკრულნი ერთმან ორნი, არ დაყარნა,
მათნი ყმანი გაამტირლნა, მისნი ყმანი ამაყარნა.
796 – 624
მათნი ლაშქარნი გაგვექცეს; ვეცენით, გა-ცა-ვფანტენით,
ფიცხლად წავუღეთ ქალაქი, არ თავნი გავაზანტენით,
ქვითა დავჰლეწეთ წვივები, ჩვენ იგი გავანატენით.
მომკალ, თუ ლარი დაჰლიო ან აკიდებით, ან ტენით.
797 – 625
„ფრიდონ ნახნა საჭურჭლენი და ბეჭედნი მისნი დასხნა,
თვით ორნივე ბიძასძენი დაპყრობილნი წამოასხნა.
მისთა ნაცვლად სისხლნი მათნი მოღვარნა და ველთა ასხნა;
ჩემი თქვეს, თუ: „ღმერთსა მადლი, ვინ ალვისა ხენი ასხნა!“
798 – 626
მივედით, მოქალაქეთა ზარი ჩნდა, რომე ზმიდიან,
აჯაბთა მქმნელნი მჭვრეტელთა გულსა მუნ დააბმიდიან;
მე და ნურადინს ყველანი ქებასა შეგვასხმიდიან,
გვითხრობდეს: „მკლავთა თქვენთაგან ჯერთ მათნი სისხლნი მიდიან!“
799 – 627
ლაშქარნი ფრიდონს მეფედ და მიხმობდეს მეფეთ-მეფობით,
თვით თავსა მათსა – მონად და ჩემსა – ყველასა სეფობით;
დაღრეჯით ვიყავ, ვერ მპოვეს ვეროდეს ვარდთა მკრეფობით,
ჩემი ვერ ცნიან ამბავი, მუნ იყო არ იეფობით“.
800 – 628
„დღესა ერთსა მე და ფრიდონ ნადირობას გამოვედით,
ზღვასა ზედა წაწურვილსა ქედსა რასმე გარდავჰხედით;
ფრიდონ მითხრა: „გითხრობ რასმე, – ვთამაშობდით, ცხენსა ვსხედით, –
ერთი რამე საკვირველი მე ვნახეო ამა ქედით“.
801 – 629
„მე ვჰკითხევდი, ფრიდონ მეტყვის მართ ამბავსა ესოდენსა:
“დღე ერთ მწადდა ნადირობა, შევჯე ამა ჩემსა ცხენსა.
ზღვათა შიგან იხვსა ჰგავდა, ხმელთა ზედა – შავარდენსა;
აქა ვდეგ და თვალს ვუგებდი ქორსა, იქით განაფრენსა.
802 – 630
„ზოგჯერ ზღვითკე მივიხედნი, წავსდგომოდი ამა გორსა;
ზღვასა შიგან ცოტა რამე დავინახე, თუცა შორს-ა.
ეგრე ფიცხლა სიარული არას ძალ-უც მისსა სწორსა;
ვერად ვიცან, გონებასა გავეკვირვე ამად ორსა.
803 – 631
„ვთქვი: „რა არის, რას ვამსგავსო, მფრინველია ანუ მხეცი?“
ნავი იყო, გარ ეფარა სამოსელი მრავალკეცი;
წინა კაცნი მოზიდვიდეს, თვალი ამად დავაცეცი,
მთვარე უჯდა კიდობანსა, ცა მეშვიდე მასმცა ვეცი!
804 – 632
„ამოძვრეს ორნი მონანი, შავნი მართ ვითა ფისანი.
ქალი გარდმოსვეს, სისხონი ვნახენ მისისა თმისანი.
მას რომე ელვა ჰკრთებოდა, ფერნიმცა ჰგვანდეს რისანი!
მან განანათლა სამყარო, გაცუდდეს შუქნი მზისანი.
805 – 633
„სიხარულმან ამაჩქარა, ამათრთოლა, და-ცა-მლეწა,
იგი ვარდი შემიყვარდა, რომე თოვლსა არ ეხეწა;
დავაპირე შეტევება, ვთქვი: „წავიდე მათკე მე, წა-,
ჩემსა შავსა სულიერი რამცა ვითა გარდეხვეწა!“
806 – 634
„ცხენი გავქუსლე, იქმოდა შამბი ხმასა და ხრიალსა,
ვეღარ მივუსწარ, გამესწრნეს, რაზომცა ვსცემდი წრტიალსა.
ზღვის პირსა მივე, შევხედენ, ჩნდა ოდენ მზისა ტიალსა,
გამშორვებოდეს, წამსლვოდეს, ამისთვის დავეწვი ალსა“.
807 – 635
„ესე მესმა ფრიდონისგან, მომემატა ცეცხლთა სიცხე,
ცხენისაგან გარდავიჭერ, თავი სრულად გავიკიცხე,
ჩემთა ღაწვთა დანადენი მე ჩემივე სისხლი ვიცხე,
ვუთხარ: „მომკალ, უჩემოსა ენახამცა ვისცა ის ხე!“
808 – 636
„ესე ჩემგან გაუკვირდა ფრიდონს, უცხოდ ეუცხოვა,
მაგრა მეტად შევებრალე, ტირილითა მესათნოვა;
ვითა შვილი დამადუმა, მემუდარა, შემეპოვა,
თვალთათ, ვითა მარგალიტი, ცრემლი ცხელი გარდმოთოვა.
809 – 637
„ვაგლახ მეო, რა გიამბე ფათერაკად, მცდარმან, შმაგად!“
მოვახსენე: „ნურა გაგვა, ნუ ინაღვლი მაგას მაგად!
იგი მთვარე ჩემი იყო, მით მედების ცეცხლი მდაგად;
აწ გიამბობ, რათგან თავი გინდა ჩემად ამხანაგად“.
810 – 638
„ფრიდონს ვუთხარ ყველაკაი ჩემი, თავსა გარდასრული;
მან მითხრა, თუ: „რას ვიტყოდი მოცთომილი, გაბასრული!
შენ, მაღალი ინდოთ მეფე, ჩემსა რადმე ხარ მოსრული,
სახელმწიფო საჯდომი და ტახტი გმართებს, სრაცა სრული“.
811 – 639
„კვლაცა მითხრა: „ვისცა ღმერთი საროს მორჩსა ტანად უხებს,
მას ლახვარსა მოაშორვებს, თუცა პირველ გულსა უხებს,
იგი მოგვცემს წყალობასა მისსა, ზეცით მოგვიქუხებს,
ჭირსა ლხინად შეგვიცვალებს, არათ ოდეს შეგვაწუხებს“.
812 – 640
„წამოვედით ნატირებნი, სრას დავსხედით თავის წინა;
ფრიდონს ვუთხარ: „ჩემი შემწე შენგან კიდე არავინ-ა;
ვითა ღმერთმან შენი მსგავსი სოფლად არა მოავლინა,
მაშა, რათგან შეგემეცენ, ამის მეტი რად რა მინა?
813 – 641
„არ ავი გესვა მოყვარე, ჟამი თუ მომხვდეს ჟამისად,
ენა, გონება მახმარე გამოსარჩევლად ამისად:
რა მოვაგვარო, რა მიჯობს სალხენლად ჩემად და მისად?
თუ ვერას ვარგებ, ვიქმნები ვერ-დამყოვნელი წამისად“.
814 – 642
„მან მითხრა: „ბედი ღმრთისაგან მიჯობსღა ამას რომელი?
მოსრულხარ ჩემად წყალობად მეფე ინდოეთს მჯდომელი;
მემცა რად ვიყავ ამისთვის მადლისა რასმე მნდომელი?
ერთი ვარ მონა მონებად წინაშე თქვენსა მდგომელი.
815 – 643
„ესე ქალაქი გზა არის ნავთა, ყოველგნით მავალთა,
შემომკრებელი ამბავთა უცხოთა რათმე მრავალთა;
აქა მოგესმას წამალი, შენ რომე დაუწვავ ალთა.
ნუთუ ქმნას ღმერთმან გარდასლვა მაგ შენთა ჭირთა და ვალთა!
816 – 644
„ჩვენ გავგზავნნეთ მენავენი, რომელთაცა კვლა უვლია,
მოგვინახონ იგი მთვარე, ვისთვის ჭირი არ გვაკლია;
მუნამდისცა მოიჭირვე, – გონებამან არ დაგლია.
ყოლა ჭირი არ ეგების, თუმცა ლხინმან არ დასძლია!“
818 – 645
„კაცნი იხმნა მასვე წამსა, ესე საქმე დავიურვეთ,
უბრძანა, თუ: „ნავებითა წადით, ზღვა-ზღვა მოიცურვეთ,
მოგვინახეთ, საყვარელსა მისსა მისთვის მოასურვეთ;
თავთა ჭირი უათასეთ, რადმც უშვიდეთ ანუ ურვეთ!“
822 – 646
„აჩინნა კაცნი, სადაცა სადგურნი ნავთა სჩენოდეს;
უბრძანა: „ძებნეთ ყოველგან, რაცა ვის მისი გსმენოდეს!“
მოლოდნა მიჩნდა სალხინოდ, პატიჟნი მო-რე-მლხენოდეს,
უმისოდ ლხინი მინახავს, ამა დღისათვის მრცხვენოდეს!
823 – 647
„ფრიდონ საჯდომნი დამიდგნა ადგილსა საპატრონოსა,
მითხრა, თუ: „მცთარვარ აქამდის, ვერ მივჰხვდი გასაგონოსა:
ხარ დიდი მეფე ინდოთა, რა ვით ვინ მოგაწონოსა!
ვინ არის კაცი, რომელმან თავი არ დაგამონოსა?!“
825 – 648
„რას ვაგრძელებდე! მოვიდეს ყოვლგნით ამბისა მცნობელნი,
ცუდნი და ცუდთა ადგილთა თავისა დამაშვრობელნი;
ვერა ვერ ეცნა, ვერ იყვნეს ვერას ამბისა მბობელნი;
მე უფრო მდინდეს თვალთაგან კვლა ცრემლნი შეუშრობელნი.
827 – 649
„მე ფრიდონს ვუთხარ: „ესე დღე ვითა მესაზაროების,
ამისად მოწმად ღმერთი მყავს, სათქმელად მეუცხოების;
უშენოდ მყოფსა ღამე და დღეცა მესაღამოების,
დახსნილვარ ლხინსა ყოველსა, მით გული ჭირსა მოების.
828 – 650
„მაშა მე მისსა ამბავსა რათგან აღარას მოველი,
ვეღარ ვიქმნები, გამიშვი, ვარ ფარმანისა მთხოველი!“
ფრიდონს რა ესმა, ატირდა, სისხლითა მო-ვე-რწყო ველი,
მითხრა, თუ: „ძმაო, დღესითგან ცუდ ჩემი ლხინი ყოველი!“
829 – 651
„თუცა დია მოიჭირვეს, ვერცა ეგრე დამიჭირეს;
მისთა სპათა მუხლ-მოყრითა თავი მათი ჩემ-კერძ ირეს,
მეხვეოდეს, მაკოცებდეს, ატირდეს და ამატირეს:
“ნუ წახვალო, დაგემონნეთ, სიცოცხლეა ჩვენი ვირეს!“
830 – 652
„ეგრე ვუთხარ: „თქვენი გაყრა მეცა დია მეძნელების,
მაგრა ლხინი უმისოსა ჩემგან ძნელად გაიძლების,
ჩემსა ტყვესა ვერ გავსწირავ, თქვენცა დია გებრალების,
ნუვინ მიშლით, არ დავდგები, არცა ვისგან დამეშლების!“
832 – 653
„მერმე ფრიდონ მოიყვანა, მიძღვნა ჩემი ესე ცხენი,
მითხრა: „ჰხედავ პირი მზისა, თქვენ საროსა ეგეც ხენი?
ვიცი, მეტი არა გინდა, ძღვენნი რადმცა გავკიცხენი!
თვით ამანვე მოგაწონნეს სახედნობა-სიფიცხენი“.
833 – 654
„ფრიდონ გამომყვა, წავედით, ორთავე ცრემლნი ვღვარენით;
მუნ ერთმანერთსა ვაკოცეთ, ზახილით გავიყარენით.
სრულად ლაშქარნი მტიროდეს გულითა მართლად, არ ენით.
გაზრდილ-გამზრდელთა გაყრასა ჩვენ თავნი დავადარენით.
834 – 655
„ფრიდონისით წამოსრულმან, წავე ძებნად, კვლა ვიარე,
რომე არა არ დამირჩა ხმელთა ზედა, ზღვათა გარე,
მაგრა მისსა მნახავსაცა კაცსა ვერას შევეყარე;
გული სრულად გამიშმაგდა, თავი მხეცთა დავადარე.
835 – 656
„ვთქვი, თუ: „ჩემგან აღარა ხამს სიარული, ცუდი ცურვა,
ნუთუ მხეცთა სიახლემან უკუმყაროს გულსა ურვა!“
მონათა და ამა ასმათს სიტყვა ვუთხარ შვიდი თუ რვა:
“ვიცი, რომე დამირჯიხართ, დია გმართებს ჩემი მდურვა.
836 – 657
„აწ წადით და მე დამაგდეთ, ეტერენით თავთა თქვენთა,
ნუღარ უჭვრეტთ ცრემლთა ცხელთა, თვალთა ჩემთათ მონადენთა!“
რა ესენი მოისმენდეს საუბართა ესოდენთა,
მითხრეს: „ჰაი, რასა ჰბრძანებ, ნუ მოასმენ ყურთა ჩვენთა!
837 – 658
„უშენოსა ნუმცა ვნახავთ ნუ პატრონსა, ნუ უფალსა!
ნუთუ ღმერთმან არ გაგვყარნეს ცხენთა თქვენთა ნატერფალსა!
თქვენ გიჭვრეტდეთ საჭვრეტელსა შვენიერსა, სატურფალსა!“
თურე ბედი მოაღაფლებს კაცსა ეგზომ არ-ღაფალსა.
838 – 659
ვეღარ გავგზავნენ, სიტყვანი მესმნეს მონათა ჩემთანი,
მაგრა დავყარენ არენი მე კაცრიელთა თემთანი;
სახლად საყოფნი მიმაჩნდეს თხათა და მათ ირემთანი.
გავიჭერ, სრულად დავტკებნენ ქვე მინდორნი და ზე მთანი.
839 – 660
„ესე ქვაბნი უკაცურნი ვპოვენ, დევთა შეეკაფნეს,
შემომებნეს, ამოვწყვიდენ, ყოლა ვერას ვერ მეხაფნეს,
მათ მონანი დამიხოცნეს, ჯაჭვნი ავად მოექაფნეს.
საწუთრომან დამაღრიჯა, ცქაფნი მისნი კვლა მეცქაფნეს!
844 – 661
„აჰა, ძმაო, მაშინდლითგან აქა ვარ და აქა ვკვდები,
ხელი მინდორს გავიჭრები, ზოგჯერ ვტირ და ზოგჯერ ვბნდები,
ესე ქალი არ დამაგდებს, – არს მისთვისვე ცეცხლ-ნადები, –
ჩემად ღონედ სიკვდილისა მეტსა არას არ ვეცდები!
845 – 662
„რომე ვეფხი შვენიერი სახედ მისად დამისახავს,
ამად მიყვარს ტყავი მისი, კაბად ჩემად მომინახავს;
ესე ქალი შემიკერავს, ზოგჯერ სულთქვამს, ზოგჯერ ახავს;
რათგან თავი არ მომიკლავს, ხრმალი ცუდად მომიმახავს!
846 – 663
„მისსა ვერ იტყვის ქებასა ყოველი ბრძენთა ენები;
მას დაკარგულსა ვიგონებ მე, სიცოცხლისა მთმენები;
მას აქათ ვახლავ ნადირთა, თავსა მათებრვე მხსენები;
სხვად არას ვიაჯ ღმრთისაგან, ვარ სიკვდილისა მქენები“.
848 – 664
პირსა იცა, გაიხეთქა, ღაწვი ვარდი აიხეწა,
ლალი ქარვად გარდაიქცა, ბროლი სრულად დაილეწა;
ავთანდილსცა ცრემლი წასდის წამწამთაგან ერთ-სახე, წა-;
მერმე ქალმან დაადუმა, მუხლ-მოყრილი შეეხვეწა.
849 – 665
ტარიელ უთხრა ავთანდილს, ასმათის დადუმებულმან:
“შენ ყველაკაი გაამე მე ვერას ვერ ამებულმან;
გიამბე ჩემი ამბავი სიცოცხლე-გაარმებულმან;
აწ წადი, ნახე შენი მზე ნახვისა მოჟამებულმან!“.
850 – 666
ავთანდილ უთხრა: „მე შენი გაყრა არ მომეთმინების,
თუ გაგეყრები, თვალთაგან ცრემლიცა დამედინების.
მართალსა გითხრობ, ამისი კადრება ნუ გეწყინების,
შენ ვისთვის ჰკვდები, მაგითა მას არა არ ელხინების!
851 – 667
„რა აქიმი დასნეულდეს, რაზომ გინდა საქებარი,
მან სხვა იხმოს მკურნალი და მაჯასისა შემტყვებარი;
მას უამბოს, რაცა სჭირდეს სენი, ცეცხლთა მომდებარი:
სხვისა სხვამან უკეთ იცის სასარგებლო საუბარი.
852 – 668
„რაცა გითხრა, მომისმინე, ბრძენი გეტყვი, არა ხელი:
ასი გმართებს გაგონება, არ გეყოფის, არ, ერთხელი;
კარგად ვერას ვერ მოავლენს კაცი აგრე გულ-ფიცხელი.
აწ მე მინდა ნახვა მისი, ვისგან დამწვავს ცეცხლი ცხელი.
853 – 669
„იგი ვნახო, სიყვარული მისი ჩემთვის დავამტკიცო;
მოვახსენო, რაცა მეცნას, მეტი საქმე არა მიცო;
შენ გენუკვი, შემაჯერო, ღმერთი იღმრთო, ცაცა იცო,
ერთმანერთი არ გავწიროთ, მაფიცო და შემომფიცო.
854 – 670
„რომე აქათ არ წახვიდე, შენ თუ ამას შემეპირო,
მეცა ფიცით შეგაჯერო, არასათვის არ გაგწირო,
კვლა მოვიდე შენად ნახვად, შენთვის მოვკვდე, შენთვის ვირო,
ღმერთსა უნდეს, ვისთვის ჰკვდები, მისთვის აგრე არ გატირო“.
855 – 671
მან მიუგო: „უცხოს უცხო აგრე ვითა შეგიყვარდი?
გასაყრელად გეძნელები, იადონსა ვითა ვარდი;
რაგვარამცა დაგივიწყე! რაგვარამცა უკუმქარდი!
ღმერთმან ქმნას და კვლაცა გნახო ალვა მორჩი, განაზარდი.
856 – 672
„პირი შენი ნახვად ჩემად თუ მობრუნდეს, ტანი იხოს,
გული მინდორს არ გაიჭრეს, არ იირმოს, არცა ითხოს;
თუ გეტყუო, მოგაღორო, ღმერთმან რისხვით გამიკითხოს!
შენმან ჭვრეტა-სიახლემან მომაქარვოს სევდა, მითხოს!“
859 – 673
ამაზედა შეიფიცნეს მოყვარენი გულ-სადაგნი,
იაგუნდნი ქარვის-ფერნი, სიტყვა-ბრძენნი, ცნობა-შმაგნი;
შეუყვარდა ერთმანერთი, სწვიდეს მიწყივ გულსა დაგნი,
მას ღამესა ერთგან იყვნეს შვენიერნი ამხანაგნი.
860 – 674
ავთანდილცა მასვე თანა ტიროდა და ცრემლი ღვარა;
რა გათენდა, წამოვიდა, აკოცა და გაეყარა;
ტარიელს თუ ვით ეწყინა, რა ქმნას, ამას ვერ მიმხვდარა;
ავთანდილცა ჩატიროდა, შამბი შიგან ჩაიარა.
861 – 675
ავთანდილს ასმათ ჩამოჰყვა, ზენარით ეუბნებოდა,
მუხლთა უყრიდა, ტიროდა, თითითა ეხვეწებოდა,
ადრე მოსლვასა ჰვედრებდა, მართ ვითა ია ჭნებოდა;
მან უთხრა: „დაო, უთქვენოდ სხვა რამცა მეგონებოდა!
862 – 676
„ადრე მოვალ, არ გაგწირავ, არას დავზამ შინა ხანსა,
ოდენ სხვაგან არ წავიდეს, ნუსად არებს იმა ტანსა;
აქათ ორ თვე არ მოვიდე, ვიქმ საქმესა დაუგვანსა,
შეიგენით, მიცემულვარ ჭირსა რასმე თანისთანსა“.
863 – 677
იგი მუნით წამოსრული სევდამანცა განა მოკლა!
პირსა იხოჭს, ვარდსა აპობს, ხელი მისი გაამხოკლა;
სისხლსა მისგან დადენილსა მხეცი ყოვლი გაამლოკლა;
მისმან ფიცხლა სიარულმან შარა გრძელი შეამოკლა.
864 – 678
მუნ მივიდა, სადა-იგი მისნი სპანი დაეყარნეს.
ნახეს, იცნეს, რაგვარაცა ჰმართებს, აგრე გაეხარნეს.
შერმადინსა ახარებდეს, ფიცხლა კაცთა თავნი არნეს:
“მოვიდაო, აქანამდის ვისთვის ლხინნი გაგვემწარნეს!“
865 – 679
გაეგება, მოეხვია, ზედა დასდვა პირი ხელსა,
აკოცებდა, სიხარულით ცრემლსა ღვრიდა ველთა მრწყველსა.
ესე თქვა, თუ: „ნეტარ, ღმერთო, ცხადსა ვხედავ ანუ ბნელსა?
მე ვით ღირს ვარ ამას, რომე თვალნი ჩემნი გჭვრეტდენ მრთელსა!“
866 – 680
ყმამან მდაბლად მოიკითხა, ზედა დასდვა პირი პირსა,
უბრძანა, თუ: „ღმერთსა ვჰმადლობ, შენ თუ ჭირად არა გჭირსა!“
დიდებულთა თაყვანის-სცეს, აკოცებდეს, ვინცა ღირს-ა,
ზარსა სცემდეს, უხაროდა უფროსსა და თუნდა მცირსა.
867 – 681
„მოვიდეს, სადა საყოფად სახლი დგა მუნ აგებული,
მოვიდა ნახვად ყოველი მის ქალაქისა კრებული.
მაშინვე დაჯდა ნადიმად მორჭმული, ლაღი, შვებული.
ენა მის დღისა შვებასა ყოლა ვერ იტყვის კლებული.
868 – 682
შერმადინს უთხრა, უამბო ყოველი მისგან ნახული,
ანუ ვით პოვა იგი ყმა, მისგანვე მზედ დასახული.
ავთანდილს ცრემლი უყოფდა, უბნობდა თვალ-დაფახული:
“უმისოდ მყოფსა სწორად მიჩს ჩემთვის დარბაზი და ხული“.
869 – 683
მან ამბავი შინაური ყველაკაი მოახსენა:
“შენი წასლვა არვინ იცის, რაცა მითხარ, აგრე ვქმენა!“
მას დღე მუნით არ წავიდა, ინადიმა, გაისვენა,
ცისკრად შეჯდა, გაემართა, დღე რა მზემან გაათენა.
870 – 684
არცაღა დაჯდა ნადიმად, არცა კვლა ქმნად ხალვათისა;
შერმადინ მახარობელი მივა მისლვისა მათისა.
ფიცხლა წავიდა, სავალი სამ დღე ვლო დღისა ათისა.
მას ლომსა ნახვა უხარის მის მზისა მოკამათისა.
871 – 685
შესთვალა: „მეფე უკადრი ხარმცა მორჭმით და დიდობით!
ამა საქმესა ვიკადრებ შიშით, კრძალვით და რიდობით:
მის ყმისა ვერას ვერ მცნობი ვუხმობდი თავსა ფლიდობით,
აწ ვცან და გაცნევ ყველასა, მოვალ შვებით და მშვიდობით“.
873 – 686
როსტევან – მეფე უკადრი, მორჭმული, შეუპოველი!
შერმადინ მოციქულობა თვით მოახსენა ყოველი:
“ავთანდილ მოვა წინაშე, მის ყმისა ვისმე მპოველი“.
ბრძანა: „ვცან ჩემი ღმრთისაგან სააჯო და სათხოველი“.
875 – 687
თინათინს ჰკადრა შერმადინ, ნათელსა მას უღამოსა:
“ავთანდილ მოვა წინაშე, გკადრებს ამბავსა ამოსა“.
იგი მით აკრთობს ელვასა, მზისაცა უთამამოსა,
მას საბოძვარი უბოძა, მისი ყველაი დამოსა.
876 – 688
მეფე შეჯდა, გაეგება ყმასა, მუნით მომავალსა;
ამას პირ-მზე მეფისაგან ივალებდა ვითა ვალსა.
მიეგება, მოეგება მხიარული გულ-მხურვალსა,
დიდებულთა ჯარისაგან ზოგი ჰგვანდა ვითა მთრვალსა.
878 – 689
რა მიეახლა, გარდახდა ყმა, თაყვანის-სცა მეფესა;
აკოცა როსტან, მიმხვდარმან ნიშატთა სიიეფესა;
გულ-მხიარულნი, შვებულნი მივლენ დარბაზსა სეფესა,
მის ყმისა მოსლვა უხარის ყოველსა მუნ მეკრეფესა.
879 – 690
მას ავთანდილ თაყვანის-სცა ლომთა ლომმან მზეთა მზესა.
მუნ ბროლი და ვარდ-გიშერი გაეტურფა სინაზესა.
პირი მისი უნათლეა სინათლესა ზესთა-ზესა.
სახლ-საყოფი არა ჰმართებს, ცამცა გაიდარბაზესა!
880 – 691
მას დღე დასხდეს ნადიმობად, გაამრავლეს სმა და ჭამა;
ყმასა მეფე ასრე უჭვრეტს, ვითა შვილსა ტკბილი მამა.
მათ ორთავე აშვენებდა ფიფქსა – თოვა, ვარდსა – ნამა,
უხვად გასცეს საბოძვარი, მარგალიტი, ვითა დრამა.
881 – 692
სმა გარდახდა, თავის-თავის გაიყარნეს მსმელნი შინა,
დიდებულნი არ გაუშვნეს, ყმა დაისვეს ახლოს წინა,
მეფე ჰკითხავს, იგი ჰკადრებს, რაცა ჭირი დაეთმინა,
მერმე, მისი, უცნობოსა, რა ენახა, რა ესმინა.
883 – 693
„მას ვახსენებდე, ნუ გიკვირს, თქმა მჭირდეს მიწყივ ახისა!
მზე თუ ვთქვა მსგავსი მისი და ანუ მისისა სახისა,
ვინ უნახავ-ქმნის გონება ყოველთა კაცთა მნახისა;
ვარდი დამჭნარი ეკალთა შუა, შორს მყოფი, ახ, ის-ა!
884 – 694
რა ჭირი კაცსა სოფელმან მოუთმოს მოუთმინამან,
ქაცვი ლერწამმან, ზაფრანა იმსგავსოს ფერად მინამან;
ავთანდილ, მისმან მხსენებმან, ღაწვი ცრემლითა მინა, მან,
წვრილად უამბო ამბავი მან, მისმან მონასმინამან:
885 – 695
„ქვაბნი ომითა წაუხმან, სახლად აქვს დევთა სახლები,
საყვარელისა მისისა ქალი ჰყავს თანა ნახლები,
ვეფხისა ტყავი აცვია, ცუდად უჩს სტავრა-ნახლები,
აღარა ნახავს სოფელსა, ცეცხლი სწვავს ახალ-ახლები“.
886 – 696
რა დაასრულა ამბავი, საქმე მისისა ჭირისა,
ნახვა მის მზისა ნათლისა, მის თვალად არ დუხჭირისა,
ეამა ქება ვადისა, ხელით მძლედ დანამჭირისა,
“ეგე კმა სიმხნე სიმხნისად, რადღა ხარ მომხვეჭი რისა!“
887 – 697
გამხიარულდა თინათინ ამა ამბისა სმენითა,
მას დღე იხარებს სმისა და ჭამისა არ-მოწყენითა,
კვლა საწოლს დაჰხვდა მის მზისა მონა სიტყვითა ბრძენითა:
მისლვა ებრძანა, ეამა, თქმა არ ეგების ენითა!
888 – 698
ყმა წავიდა მხიარული, ლმობიერი, არ გამწყრალი,
ლომი მინდორს ლომთა თანა მოარული, ფერ-ნამკრთალი,
ყმა სოფლისა ხასიათი, ჯავარ-სრული, მრავალ-წყალი,
მაგრა ჰქონდა გულისათვის გული გულსა განაცვალი.
889 – 699
მზე უკადრი ტახტსა ზედა ზის მორჭმული, არ-ნადევრი,
წყლად ევფრატსა უხვად ერწყო ედემს რგული ალვა მჭევრი,
ბროლ-ბალახშსა აშვენებდა თმა გიშერი, წარბი ტევრი;
მე ვინ ვაქებ? ათენს ბრძენთა, ხამს, აქებდეს ენა ბევრი!
890 – 700
ყმა მხიარული წინაშე დასვა სკამითა მისითა,
სხენან სავსენი ლხინითა, ორთავე შესატყვისითა,
უბნობენ ლაღნი, წყლიანნი არა სიტყვითა მქისითა,
უთხრა: „ჰპოვეა, პატიჟნი ნახენ ძებნითა ვისითა?“
891 – 701
ჰკადრა: „რა კაცსა სოფელმან მისცეს წადილი გულისა,
ხსოვნა არა ხამს ჭირისა, ვით დღისა გარდასრულისა!
ვპოვე ხე, ტანი ალვისა, სოფლისა წყალთა რწყულისა,
მუნ პირი, მსგავსი ვარდისა, მაგრა აწ ფერ-ნაკლულისა.
892 – 702
„მუნ სარო, მსგავსი ვარდისა, ვნახე, მისჭირდა, მი-, ნები“.
იტყვის: „დავკარგე ბროლი და სადა ჰრთავს ბროლსა მინები!“
მით ვიწვი, რათგან ჩემებრვე ცეცხლი სწვავს მოუთმინები“.
მერმე კვლა ჰკადრა ამბავი მან, მისგან მონასმინები.
893 – 703
სიარულსა მისგან ძებნად, სრულ პატიჟთა მოსთვლის, ჭირსა,
მერმე ჰკადრა, საწადლისა ღმერთმან პოვნა ვით აღირსა:
“საწუთრო და სოფელს ყოფა, კაცი უჩსო, ვით ნადირსა,
ოდენ ხელი მხეცთა თანა იარების, მინდორს ტირსა.
895 – 704
„ნუ მკითხავ, ქება რა გკადრო, ჩემგან რა გაგეგონების!
მისსა მნახავსა ნახული აღარა მოეწონების;
თვალი მჭვრეტელი, ვით მზისა ციაგსა, დაეღონების,
ვარდი შექმნილა ზაფრანად, აწ ია შეიკონების!“
896 – 705
წვრილად ჰკადრა, რა იცოდა, – რა ნახულად, რა ნასმენად:
“ვითა ვეფხსა, წავარნა და ქვაბი აქვსო სახლად, მენად;
ქალი ახლავს სასურველად, სულთა დგმად და ჭირთა თმენად.
ვა, სოფელმან სოფელს მყოფი ყოვლი დასვა ცრემლთა დენად!“
897 – 706
ქალსა რა ესმა ამბავი, მიჰხვდა წადილი ნებისა,
განათლდა პირი მთვარისა, ვით ნათლად ნავანებისა;
იტყვის: „რა ვუთხრა პასუხი მის სათნებლისა თნებისა?
რაა წამალი მისისა წყლულისა განკურნებისა?“
899 – 707
ყმა ეტყვის: „ვის აქვს მინდობა კაცისა მომცქაფავისა?
მან ჩემთვის დაწვა თავისა დადვა, არ-დასაწვავისა;
დრო დამიც ჩემგან მისლვისა, მითქვამს დადება თავისა,
მზე შემიფიცავს თავისა, ჩემგან მზედ სახედავისა.
900 – 708
„ხამს მოყვარე მოყვრისათვის თავი ჭირსა არ დამრიდად,
გული მისცეს გულისათვის, სიყვარული – გზად და ხიდად,
კვლა მიჯნურსა მიჯნურისა ჭირი უჩნდეს ჭირად დიდად;
აჰა, მაქვსცა უმისოსა ლხინი არმად, თავი – ფლიდად!“
901 – 709
მზე ეტყვის: „მომხვდა ყოველი ჩემი წადილი გულისა:
პირველ, შენ მოხვე მშვიდობით, მპოვნელი დაკარგულისა,
მერმე, ზრდა სიყვარულისა გაქვს, ჩემგან დანერგულისა,
ვპოვე წამალი გულისა, აქამდის დადაგულისა!
902 – 710
„საწუთრო კაცსა ყოველსა ვითა ტაროსი უხვდების:
ზოგჯერ მზეა და ოდესმე ცა რისხვით მოუქუხდების.
აქამდის ჭირი ჩემზედა, აწ ესე ლხინი უხვდების.
რათგან შვება აქვს სოფელსა, თვით რად ვინ შეუწუხდების?
903 – 711
„შენ არ-გატეხა კარგი გჭირს ზენაარისა , ფიცისა.
ხამს გასრულება მოყვრისა სიყვარულისა მტკიცისა,
ძებნა წამლისა მისისა, ცნობა ხამს მართ უიცისა,
ჩემი თქვი, რა ვქმნა ბნელ-ქმნილმან, მზე მიმეფაროს, მი-, ცისა?
904 – 712
ყმამან ჰკადრა: „სიახლითა შევჰრთე ჭირი შვიდსა მე რვა,
ცუდი არის დამზრალისა გასათბობლად წყლისა ბერვა,
ცუდი არის სიყვარული, ქვეით კოცნა, მზისა წვერვა!
თუ გეახლო, ერთხელ ვა და, რა მოგშორდე, ათასჯერ ვა!
905 – 713
„ვა თუ გავიჭრა, გაჭრილსა სადათ, გლახ, დამწვავს სამ ალი!
გული ძეს საგნად ისრისა, მესრვის საკრავად სამალი;
დრო სიცოცხლისა ჩემისა დღესითგან ჩანს ნასამალი;
მალვა მწადს, მაგრა გარდახდა ჟამი პატიჟთა სამალი!
906 – 714
„მესმა თქვენი ნაუბარი, გავიგონე, რაცა ჰბრძანე;
ვარდსა ქაცვი მოაპოვნებს, ეკალთამცა რად ვეფხანე!
მაგრა, მზეო, თავი მზესა ჩემთვის სრულად დააგვანე,
სიცოცხლისა საიმედო ნიშანი რა წამატანე!“
909 – 715
ყმა ტკბილი და ტკბილ-ქართული, სიკეთისა ხელის მხდელი,
მზესა ასრე ეუბნების, ვით გაზრდილსა ამო მზრდელი;
ქალმან მისცა მარგალიტი, სრულ-ქმნა მისი საწადელი.
ღმერთმან ქმნას და გაუსრულდეს ლხინი ესე აწინდელი!
910 – 716
რა სჯობს, რა კაცმან გიშერი ბროლ-ლალსა თანა ახიოს,
ანუ ბაღს ალვა საროსა ახლოს რგოს, მორწყოს, ახიოს,
მისსა მჭვრეტელსა ალხინოს, ვერ-მჭვრეტსა ავაგლახიოს!
ვა მოყვარისა გაყრილსა, ახი ოს ეყოს, ახი ოს!
912 – 717
მათ მიჰხვდა ლხინი ყოველი ერთმანერთისა ჭვრეტითა,
ყმა წამოვიდა გაყრილი, მივა გულითა რეტითა,
მზე ტირს სისხლისა ცრემლითა, ზღვისაცა მეტის-მეტითა,
იტყვის: „ვერ გაძღა სოფელი, ვა, სისხლთა ჩემთა ხვრეტითა!“
913 – 718
ყმა წავიდა სევდიანი, მკერდსა იცემს, ამად ილებს,
რომე კაცსა მიჯნურობა ატირებს და გააფრდილებს;
რა ღრუბელი მიეფაროს, მზე ხმელეთსა დააჩრდილებს,
მის მოყვრისა მოშორვება კვლა აბინდებს, არ ადილებს.
914 – 719
სისხლმან და ცრემლმან გარევით ღაწვი ქმნის ღარად და ღარად;
იტყვის: „მზე ჩემგან თავისად კმა დასადებლად აღარად!
მიკვირს, თუ გული ალმასი შავმან წამწამმან დაღა რად!
ვირე ვნახვიდე, სოფელო, მინდი სალხინოდ აღარად.
915 – 720
„ვინ უწინ ედემს ნაზარდი ალვა მრგო, მომრწყო, მახია,
დღეს საწუთრომან ლახვარსა მიმცა, დანასა მახია,
დღეს გული ცეცხლსა უშრეტსა დაბმით დამიბა, მახია,
აწყა ვცან, საქმე სოფლისა ზღაპარია და ჩმახია!“
916 – 721
ამას მოსთქვამს, ცრემლსა აფრქვევს, ათრთოლებს და აწანწარებს,
გულ-ამოსკვნით, ოხვრა-სულთქმით მიხრის ტანსა, მიაწარებს.
საყვარლისა სიახლესა მოშორვება გაამწარებს;
ვა, საწუთრო ბოლოდ თავსა ასუდარებს, აზეწარებს!
917 – 722
ყმა მივიდა, საწოლს დაჯდა, ზოგჯერ ტირს და ზოგჯერ ბნდების,
მაგრა ახლავს გონებითა საყვარელსა, არ მოსწყდების;
ვით მწვანვილსა თრთვილისაგან, პირსა ფერი მოაკლდების;
ხედავთ, ვარდსა უმზეობა რაგვარ ადრე დააჩნდების!
919 – 723
„გული კრულია კაცისა, ხარბი და გაუძღომელი,
გული – ჟამ-ჟამად ყოველთა ჭირთა მთმო, ლხინთა მნდომელი,
გული – ბრმა, ურჩი ხედვისა, თვით ვერას ვერ გამზომელი!
ვერცა ჰპატრონობს სიკვდილი, ვერცა პატრონი რომელი!“
921 – 724
რა გულსა უთხრნა გულისა სიტყვანი საგულისონი,
მან მარგალიტნი მოიხვნა მის მზისა სამეყვისონი,
მის მზისა მკლავსა ნაბამნი, მათ კბილთა შესატყვისონი,
პირსა დაიდვა, აკოცა, ცრემლი სდის, ვითა ბისონი.
922 – 725
რა გათენდა, კაცი მოვა მომკითხავი, დარბაზს მხმობი.
ყმა წავიდა ლაღი, ნაზი, ნაღვიძები, ძილ-ნაკრთობი.
ერთმანერთსა ეჯარვიან, დგას მჭვრეტელთა ჯარი მსწრობი;
მეფე მინდორს ეკაზმოდა, მოემზადა დაბდაბ-ნობი.
923 – 726
მეფე შეჯდა, მაშინდელი ზარი აწმცა ვით ითქმოდა!
ქოს-დაბდაბთა ცემისაგან ყურთა სიტყვა არ ისმოდა,
მზესა ქორნი აბნელებდეს, ძაღლთა რბოლა მიდამოდ-ა;
მას დღე მათგან დანაღვარი სისხლი ველთა მოესხმოდა!
924 – 727
ინადირეს, შემოიქცეს მხიარულნი, მინდორს რულნი,
შეიტანნეს დიდებულნი, თავადნი და სპანი სრულნი,
დაჯდა, დაჰხვდეს მოკაზმულნი საჯდომნი და სრანი სრულნი,
ხმას სცემს ჩანგი ჩაღანასა, მომღერალნი იყვნეს რულნი!
925 – 728
ყმა ახლოს უჯდა მეფესა, ჰკითხვიდა, ეუბნებოდა,
ბაგეთათ გასჭვირს ბროლ-ლალი, კბილთაგან ელვა ჰკრთებოდა.
ახლოს სხდეს ღირსნი, ისმენდეს, შორს ჯარი დაიჯრებოდა,
უტარიელოდ ხსენება არვისგან იკადრებოდა.
926 – 729
ყმამან რაცა არვის უთხრის, კითხვად ვინმცა გამოჰპირდა?!
მართალ-ა თუ საუბარსა აძვირებდა, ძვირად ღირდა.
სმა გარდახდა, გაიყარნეს, ყმა წავიდა, მი-ცა-სჭირდა,
ვერღა გასძლო, გული მისი აუჩუქდა, აუტირდა.
928 – 730
ყმა მივიდა გულ-მოკლული, ცრემლი ველთა მოედინა,
მართ მისივე სიყვარული უარებდის თვალთა წინა,
ზოგჯერ ადგის, ზოგჯერ დაწვის, ხელსა რადმცა დაეძინა!
რაცა აჯა დათმობისა გულმან ვისმცა მოუსმინა!
929 – 731
წევს, იტყვის: „გულსა სალხინო რამცაღა დავუსახეო?
მოგშორდი, ედემს ნაზარდო ტანო ლერწამო და ხეო,
შენთა მჭვრეტელთა ნიშატო, ვერ-მჭვრეტთა სავაგლახეო,
ცხადად ნახვასა არ ღირს ვარ, ნეტარმცა სიზმრად გნახეო!“
930 – 732
ამას მოსთქმიდის ტირილით, ცრემლისა დასაღვაროთა,
კვლა გულსა ეტყვის: „დათმობა ჰგვანდეს სიბრძნისა წყაროთა!
არ დავთმოთ, რა ვქმნათ, სევდასა, მითხარ, რა მოვუგვაროთა?
თუ ლხინი გვინდა ღმრთისაგან, ჭირიცა შევიწყნაროთა!“
931 – 733
კვლა იტყვის: „გულო, რასდენცა გაქვს სიკვდილისა წადება,
სჯობს სიცოცხლისა გაძლება, მისთვის თავისა დადება,
მაგრა დამალე, არ გაჩნდეს შენი ცეცხლისა კვლა დება,
ავად შეჰფერობს მიჯნურსა მიჯნურობისა ცხადება!“
932 – 734
რა გათენდა, შეეკაზმა, ყმა გავიდა ადრე გარე;
იტყვის: „ნეტარ, მიჯნურობა არ დამაჩნდეს, და-მცა-ვფარე!“
დათმობასა ეაჯების: „გულსა შენ რა მოუგვარე!“
ცხენსა შეჯდა, წამოვიდა ვაზირისა სახლსა მთვარე.
933 – 735
ვაზირმან ცნა, გაეგება: „ჩემსა მზეა ამოსრული,
ამას თურე მახარებდა დღეს ნიშანი სახარული!“
მიეგება, თაყვანის-სცა, ჰკადრა ქება სრულსა სრული.
ხამს სტუმარი სასურველი, მასპინძელი მხიარული!
934 – 736
ყმა გარდასვა მასპინძელმან, არ ღაფალმან, ავმან, უქმან,
ფერხთა ქვეშე ხატაურსა უფენენ და მიწად უქმან.
ყმამან სახლი განანათლა, ვით სამყარო მზისა შუქმან;
თქვეს: „სურნელი სული ვარდთა დღეს მოგვბერა ქვენა ბუქმან!“
935 – 737
დაჯდა, მისთა შემხედველთა გული მათი მართლად ხელეს,
მისთა მჭვრეტთა მისთვის ბნედა თავისათვის ისახელეს,
სულთქმა ბევრი აათასეს, აღარა თუ აერთხელეს.
გაყრა ბრძანეს, გაიყარნეს, ჯალაბობა გაათხელეს.
936 – 738
რა ჯალაბი გაიყარა, ყმა ვაზირსა ეუბნების,
ეტყვის: „შენი დამალული დარბაზს არა არ იქმნების;
რაცა გწადდეს საურავი, მეფე იქმს და შენ გეთნების,
გაიგონე ჭირი ჩემი, მკურნე, რაცა მეკურნების!
937 – 739
„მის ყმისა ცეცხლი მედების, წვა მჭირს მისისა მწველისა;
მკლავს სურვილი და ვერ-ნახვა ჩემისა სასურველისა;
მას ჩემთვის სულნი არ ჰშურდეს, შეზღვა ხამს შეუზღველისა;
ხამს სიყვარული მოყვრისა უხვისა, უშურველისა.
938 – 740
„მისი ნახვა გულსა ჩემსა ვითა ბადე დაებადა,
მუნვე დარჩა, დათმობაცა მასთანავე დაება, და-;
რათგან დასწვავს მოახლეთა, ღმერთსა მზედცა დაებადა,
მერმე, ასმათ ჩემთვის დისა მართ დად უფრო დაებად-ა.
939 – 741
„ოდეს წამოვე, შევჰფიცე ფიცითა საშინელითა:
“კვლა მოვალ, გნახავ პირითა არ მტერთა საწუნელითა;
შენსა მე ვეძებ ნათელსა, შენ ხარ გულითა ბნელითა.“
ჟამია ჩემგან წასლვისა, მით მწვავს ცეცხლითა ნელითა.
940 – 742
„ყოველსავე მართლად გითხრობ, არ სიტყვასა საკვეხელსა:
მიმელის და ვერ მისრულვარ, ესე მიდებს ცეცხლსა ცხელსა;
ვერ გავუტეხ ზენაარსა, ვერ გავსწირავ ხელი ხელსა,
რამცა სადა გაუმარჯვდა კაცსა ფიცთა გამტეხელსა!
941 – 743
„რაცა გითხრა, ჩემ მაგიერ როსტანს ჰკადრე, მიედ სრასა;
თავმან მისმან, ფიცით გეტყვი შენ, ვაზირსა, ოსტასრასა;
არ შემიპყრობს, არ დავდგები, თუ შემიპყრობს, მაქმნევს რასა?
მიშველე რა, გული ცეცხლმან არ დამიჭრას, არცა სრასა!
942 – 744
„ჰკადრე: „ვინ გაქოს ყოველმან პირმან არ-მეუზრახემან,
ვითა ვიშიშვი, გაცნობოს ღმერთმან, ნათელთა მსახემან!
მაგრა მან ყმამან ცეცხლითა დამწვა, ალვისა სახემან,
გული წამსავე წამიღო, – ვერათ ვერ შევინახე, – მან.
943 – 745
„აწ, მეფეო, უმისობა ჩემგან ყოლა არ ეგების,
გული მას აქვს, უგულოსა აქა ხელი რა მეხდების?
თუ რას ვარგებ, პირველ ხვალმე თვით სახელი თქვენ მოგხვდების;
ვერას ვარგებ, გულსა დავსდებ, ჩემი ფიცი არ გატყდების!
944 – 746
„წასლვა ჩემი გულსა თქვენსა არ ეწყინოს, არ დაჭმუნდეს;
თავსა ჩემსა გაგებული იქმნას, რაცა ღმერთსა უნდეს!
მანვე ქმნას და გამიმარჯვდეს, თქვენი თქვენკე და-ვე-ბრუნდეს.
არ მოვბრუნდე, თქვენმცა ჰსუფევთ, მტერი თქვენი დაძაბუნდეს!“
945 – 747
კვლა პირ-მზე ეტყვის ვაზირსა: „მე სიტყვა შევამცირეო,
წა, ესე ჰკადრე მეფესა, შე-ვინ-ვიდოდეს ვირეო;
მიაჯე ამოდ გაშვება და თავი გაიგმირეო,
ასი ათასი წითელი შენ ქრთამად შეიწირეო.“
946 – 748
ვაზირმან უთხრა სიცილით: „ქრთამი შენ გქონდეს შენია!
შენგან კმა ჩემად წყალობად, რომე გზა გაგიჩენია;
მაგას რა ვჰკადრებ მეფესა, რაცა აწ თქვენგან მსმენია,
ვიცი, უცილოდ ამავსებს, შოება არ საწყენია!
947 – 749
„თავმან მისმან, მუნვე მომკლავს, ვეჭვ, წამიცა არ წამაროს!
შენი ოქრო შენვე დაგრჩეს, მე, გლახ, მიწა მესამაროს;
მომკალ, კაცსა სიცოცხლისა სწორად რაცა მოეხმაროს!
არ ითქმის და ვერცა ვიტყვი, რა გინდა ვინ მისაგმაროს.
948 – 750
„გზა არ წავა თავსა წინა, სიცოცხლე, გლახ, ვით გათნიო?
ამიკლებს და ანუ მომკლავს: „ეგე სიტყვა ვითა სთქვიო!
რად არ მუნვე გაიგონე, რად ხარ შმაგი აგეთიო?!“
სჯობს სიკვდილი აკლებასა, ამას თავსა აწვე ვსწვრთიო.
949 – 751
„თუ მეფეცა გაგიშვებდეს, თვით ლაშქარნი რად მოღორდენ!
რად გაგიშვან, რად დაღონდენ, ანუ მზესა რად მოჰშორდენ?
შენ წახვიდე, მტერნი ჩვენნი დაგვთამამდენ, გაგვისწორდენ.
ეგე ასრე არ იქმნების, ვითა ჩიტნი არ გაქორდენ!“
950 – 752
ყმა ატირდა, ცრემლით უთხრა: „ხამს, თუ დანა გულსა ვიცი!
ჰე, ვაზირო, შეგეტყვების, სიყვარული არ თუ-რ იცი,
ანუ სხვაცა არ გინახავს მოყვრობა და არცა ფიცი;
თუ გინახავს, უმისოსა ჩემი ლხინი ვით ამტკიცი?!
951 – 753
„მზე დაბრუნდა, არ ვიცოდი, მზესა რამცა დააბრუნვებს!
აწ ვუშველოთ, გვიჯობს, იგი ნაცვლად დღესა დაგვითბუნვებს;
ჩემი ჩემებრ არვინ იცის, რა მამწარებს, რა მატკბუნვებს;
ცუდთა კაცთა საუბარი კაცსა მეტად დააჭმუნვებს.
952 – 754
„მეფე ანუ მისნი სპანი, ნეტარ, ხელსა რასა მხდიან!
აწ, ვითამცა უცნობოსა, გაუწყვედლად ცრემლნი მდიან.
სჯობს წავიდე, არ გავტეხნე, კაცსა ფიცნი გამოსცდიან;
ჭირნი, მისგან უნახავნი, დია, ვისმცა გარდუხდიან?!
953 – 755
„აწ, ვაზირო, მაგა პირსა გული კრული ვით მოგთმინდეს?
რკინა, ჩემი მონაცვალე, ხამს გაცვილდეს, არ გატინდეს;
ვერ გარდვიხდი ცრემლთა მისთა, ჯეონიცა თვალთა მდინდეს,
მომეხმარე, ნუთუ ჩემგან მოხმარება შენცა გინდეს!
954 – 756
„არ გამიშვებს, გავიპარვი, წავალ მათგან შეუგებლად;
ვითა მნუკევს, ეგრე დავჰრთო გული ცეცხლთა მოსადებლად.
ვიცი, ჩემთვის არას გიზამს, თუ არ უნდი გასაძებლად;
თქვი, რა გინდა წაგეკიდოს, თავი დადევ საწამებლად!“
955 – 757
ვაზირმან თქვა: „შენი ცეცხლი მეცა ცეცხლად მომედების,
ვეღარ ვუჭვრეტ ცრემლთა შენთა, სოფელიცა გაქარდების;
ზოგჯერ თქმა სჯობს არა-თქმასა, ზოგჯერ თქმითაც დაშავდების.
ვიტყვი, მოვკვდე, არა მგამა, ჩემი მზემცა თქვენ მოგხვდების!“
956 – 758
რა ვაზირმან ესე უთხრა, ადგა, დარბაზს გაემართა.
მეფე დაჰხვდა შეკაზმული, პირი მზეებრ ეწაღმართა.
შეუშინდა, საწყინარსა მოხსენებად ვერ შეჰმართა,
დაყრით დგა და იგონებდა არ საქმეთა საომართა.
957 – 759
მეფემან ნახა ვაზირი დაღრეჯით, დაყმუნვებული,
უბრძანა: „რა გჭირს, რა იცი, რად მოხვე შეჭირვებული?“
მან ჰკადრა: „არა არ ვიცი, მით ვარ თავისა ვებული,
მართალ ხართ, მომკლათ, რა გესმას ამბავი გაკვირვებული.
958 – 760
„ჩემი ჭმუნვა ჭირსა ჩემსა არცა ჰმატს და არცა სდიდობს;
მეშინიან, თუცა შიშსა მოციქული არ დაჰრიდობს.
აწ ავთანდილ გეთხოვების, მოაჯეობს, არ წამკიდობს,
უმისყმისოდ სოფელსა და საწუთროსა მისთვის ფლიდობს“.
959 – 761
რაცა იცოდა, ყველაი ჰკადრა მოშიშრად ენითა,
კვლა მოახსენა: „რამცა სცან სიტყვითა ესოდენითა,
თუ რაგვარ მყოფი მინახავს, თუ რაგვარ ცრემლთა დენითა!
მართალ ხართ, თუმცა რისხვანი ჩემთვის იანაზდენითა“.
960 – 762
რა მეფემან მოისმინა, გაგულისდა, გაავცნობდა,
ფერი ჰკრთა და გასაშიშრდა, შემხედველთა შეაშთობდა;
შეუზახნა: „რა სთქვი, შმაგო, მაგას სხვამცა ვინ მითხრობდა!
ავსა კაცსა ურჩევნია, ავსამცა რას ადრე სცნობდა!
961 – 763
„ვითამც რამე სახარული საქმე მითხარ ვითა ადრად.
მაგის მეტი რა ვინ მიყოს, თუ არ მომკლას მუხთლად, ღადრად!
შმაგო, ენა ვით იხმარე აწ მაგისა ჩემად კადრად!
აგრე შმაგი არ ვაზირად, არა ვარგხარ არცა სხვად რად!
962 – 764
„ხამსცა, კაცმან პატრონისა საწყინარსა არ დაჰხედნეს,
ოდენ სიტყვა უმეცრული უმეცრულად დაიყბედნეს?!
მე მაგისად მოსმენამდის რად არ ყურნი შემეჭედნეს!
შენ თუ მოგკლა, სისხლნი შენნი ჩემმან ქედმან მიიქედნეს!“
963 – 765
კვლა უბრძანა: „თუმცა მისგან აწ არ იყავ მოგზავნილი,
თავმან ჩემმან, თავსა მოგკვეთ, არად უნდა ამას ცილი!
წა, უკუდეგ ავი, შმაგი, უმეცარი, შლეგი, წბილი!
შაბაშ სიტყვა, შაბაშ კაცი, შაბაშ საქმე, მისგან ქმნილი!“
965 – 766
დადრკა, სკამნი შემოსტყორცნა, ჰკრნა კედელსა, შეალეწნა;
დააცთუნნა, მაგრა მისთვის აალმასნა, არ აძეწნა:
“ვით მიამბე წასლვა მისი, ვინ ალვისა მორჩი ხე წნა!“
ვაზირისა ცრემლმან ცხელმან ღაწვნი თეთრნი აახეწნა.
966 – 767
ვაზირმან, გლახ, გამოჰრიდნა, მართ ვეღარას ვერ იძრწივნებს,
გამოძრწა და გამომელდა, გულსა წყლულსა მოიმტკივნებს;
შეის ხასობს, გაის ქუშობს, ენა ასრე მოაყივნებს.
მტერი მტერსა ვერას ავნებს, რომე კაცი თავსა ივნებს.
967 – 768
თქვა: „ცოდვათა ჩემთა მსგავსი ღმერთმან მეტი რა მიჩვენოს?
რად მოვღორდი, რად დავბნელდი, ნეტარ, ვინღა გამითენოს!
ვინცა კაცმან კადნიერად პატრონსა რა მოახსენოს,
ჩემნი დღენი მასმცა ადგან, რაძი ვითა გაისვენოს!“
968 – 769
ვაზირი გაწბილებული მივა ბედითა შავითა;
ავთანდილს უთხრა დაღრეჯით, პირითა გამქუშავითა:
“მადლი რა გკადრო, აწ თქვენგან გავხასდი მე მაშა ვითა!
ვა, კარგი თავი უებრო დავკარგე დავაშავითა!“
969 – 770
ქრთამსა სთხოვს და ამხანაგობს, თუცა ცრემლსა ვერ იწურვებს:
– მიკვირს, რად სცალს წყლიანობად, რად არ გულსა შეიურვებს! –
“ვინ არ მისცემს ქადებულსა, მოურავსა მოიმდურვებს,
თქმულა: „ქრთამი საურავსა ჯოჯოხეთსცა დაიურვებს“.
970 – 771
„ვით გამხადა, რა მიბრძანა, არ ეგების ჩემგან თხრობა:
რა სიავე, რა სირეგვნე, რა შლუობა, რა შმაგობა!
მე თვით კაცად აღარ ვარგვარ, აღარა მიც თავსა ცნობა;
ესე მიკვირს, რად არ მომკლა, მისცა თურე ღმერთმან თმობა.
971 – 772
„მეცა ვიცოდი, რაცა ვქმენ, ცთომით არ წამკიდებია;
ვიაზრე, გამიწყრებოდა, ჭმუნვა მით გამდიდებია;
განგებით ქმნილსა რისხვასა ვერავინ დაჰრიდებია!
შენთვის სიკვდილი ლხინად მიჩს, ჭირი არ გამცუდებია.“
972 – 773
ყმამან უთხრა: „შენთვის წყრომა მეცა განა დამიმძიმდა!
მაგრა ქრთამი რადღა გმართებს?“ გაიცინნა, გა-ცა-ღიმდა;
“შენ ადიმი გაგიმეშდა, არ თუ მეში გიადიმდა.
რა აქიმი დასნეულდეს, მისთვის ვინმცა გააქიმდა!“
973 – 774
მოახსენა კვლა ვაზირმან: „მე რა გინდა წამეკიდოს,
მოიწყრომებს, შე-ცა-მინდობს, ნუთუ გული გაიწმიდოს!
შენ რასა იქმ, ესე მითხარ, ჩემი ჭმუნვა არ იდიდოს!
ხამსცა, კაცმან სასიკვდილოდ თავი ჭირსა არ დაჰრიდოს?“
974 – 775
ყმამან უთხრა: „აღარ-წასლვა არ ეგების ჩემგან აროს.
იადონი მაშინ მოკვდეს, ოდეს ვარდმან იდამჭნაროს.
ხამს, უძებნოს ცვარი წყლისა, მისთვის თავი ყოვლგან აროს,
ვერ უპოვოს, რა ქმნას ანუ გული რათა დაიწყნაროს!
975 – 776
„უმისოდ მყოფი ვერ გავსძლებ ჯდომასა, ვერცა წოლასა,
მართ ნადირთაებრ გაჭრასა ვირჩევ, მათთანა რბოლასა;
ასრე გასრულსა რად მნუკევს მისთა მებრძოლთა ბრძოლასა?
სჯობს უყოლობა კაცისა მომდურავისა ყოლასა.
976 – 777
„მოვახსენებ ერთხელ კვლაცა, აწ რაზომცა მეფე წყრების,
ნუთუ გაბრჭოს, გული ჩემი ვით იწვის და ვით ენთების;
არ გამიშვებს, გავიპარვი, რა იმედი გარდმიწყდების,
მე თუ მოვკვდე, ჩემი კერძი სოფელიმცა გარდიფხვრების!“
977 – 778
მოიუბნეს, ვაზირმან ქმნნა ჭამა-სმანი მათნი ფერნი,
უმასპინძლა, ძღვენნი უძღვნნა შვენიერსა შვენიერნი,
მისნი მყოლნი ა-ვე-ავსნა, მოყმენი და თუნდა ბერნი.
გაიყარნეს, ყმა წავიდა, სახლად ჩადგეს მზისა წვერნი.
978 – 779
შეკრა წითელი ასი ათასი პირად მზემან და ტანად სარომან,
სამასი თავი სტავრა-ატლასი უხვმან, ნიადაგ მიუმცთარომან,
სამოცი თვალი ლალ-იაგუნდი ფერად არ მათმან მიუმხვდარომან.
კაცი გაგზავნა ვაზირისასა, ესე ყველაი მისთვის არო მან.
979 – 780
შესთვალა, თუ: „რაცა გმართებს, ვით მოგცე და ვით გაქონო,
ვალთა შენთა გარდასახდლად რა ნაცვალი მოვიგონო?
თუღა დავრჩე, შენთვის მოვკვდე, თავი ჩემი დაგამონო,
სიყვარული სიყვარულსა შეგიცალო, შეგიწონო“.
980 – 781
მე ვითა ვთქვა უებრობა, სიკეთე და ქება მისი!
კაცი იყო საქმისამცა შესაფერი, შესატყვისი!
ასრე უნდა მოხმარება, გაჰვიდოდეს ვისცა ვისი.
ოდეს კაცსა დაეჭიროს, მაშინ უნდა ძმა და თვისი.
981 – 782
შერმადინს ეტყვის, უბრძანებს პირ-მზე, ნათელთა მფენელი:
“ესე დღე არის იმედი, ჩემის გულისა მლხენელი,
შენგან თავისა შენისა საჩემოდ გამომჩენელი“.
მქებრად ამბისა მათისა ხამს მკითხველი და მსმენელი.
982 – 783
იტყვის: „როსტან არ გამიშვა, არცა სიტყვა მომისმინა;
მან არ იცის, რათა, ვინა და სულ-დგმული ვისგან ვინ-ა;
უმისოდმცა ნუ ცოცხალ ვარ ნუცა გარე, ნუცა შინა!
რაცა საქმე უსამართლო ღმერთმან ვისმცა შეარჩინა!
983 – 784
„თუცა მისი არ-გაწირვა ჩემგან მტკიცობს, არ სათუობს,
გული, მისი უნახავი, ტირს და სულთქვამს, ვაებს, უობს,
კაცსა არას არ იახლებს, ერიდების, ჰკრთების, ქსუობს.
ყოვლი ცრუ და მოღალატე ღმერთსა ჰგმობს და აგრე ცრუობს!
985 – 785
„სამი არის მოყვრისაგან მოყვრობისა გამოჩენა:
პირველ, ნდომა სიახლისა, სიშორისა ვერ-მოთმენა,
მიცემა და არას შური, ჩუქებისა არ-მოწყენა,
გავლენა და მოხმარება, მისად რგებად ველთა რბენა.
987 – 786
„რადღა ვაგრძელებ სიტყვასა? ჟამია შემოკლებისა!
აწ გაპარვაა წამალი ამა გულისა ლებისა.
რასაცა გვედრებ, ისმენდი, ვირე დრო გქონდეს ხლებისა;
შენ გაამაგრე დაჭირვა ჩემისა ნასწავლებისა!
988 – 787
„აწ მეფეთა სამსახურად პირველ თავი დაამზადე,
სიკეთე და უკლებლობა შენი ერთობ გააცხადე,
სახლი ჩემი შეინახე, სპათა ჩემთა ეთავადე,
სამსახური აქამდისი, კვლა გავლენა გააკვლადე!
989 – 788
„მტერთა ჩემთა ენაპირე, ძალი ნუმცა მოგაკლდების,
ერთგულთათვის კარგი ნუ გშურს, ორგულიმცა შენი კვდების!
შემოვიქცე, შენი ჩემგან ვალი კარგად გარდიხდების;
პატრონისა სამსახური არაოდეს არ წახდების“.
990 – 789
ესე ესმა, ცრემლი ცხელი შერმადინსცა თვალთა სდინდი;
მოახსენა: „მარტოობით ჭირსა რადმცა შევუშინდი!
მაგრა რა ვქნა, უშენოსა დამეცემის გულსა ბინდი!
წამიტანე სამსახურად, მოგეხმარო, რადცა გინდი!
991 – 790
„ვის ასმია მარტოსაგან ღარიბობა ეგზომ დიდი?!
ვის ასმია პატრონისა ჭირსა შიგან ყმისა რიდი?!
დაკარგულსა გიგონებდე, რა ვიქმნები აქა ფლიდი?“
ყმამან უთხრა: „ვერ წაგიტან, რაზომსამცა ცრემლსა ჰღვრიდი.
992 – 791
„შენგან ჩემი სიყვარული ვითმცა არა დამეჯერა?
მაგრა საქმე არ მოხდების, ჟამი ასრე დამემტერა!
ვის მივანდო სახლი ჩემი, შენგან კიდე ვინმც მეფერა?!
გული დადევ, დაიჯერე, ვერ წაგიტან, ვერათ ვერა!
993 – 792
„თუ მიჯნური ვარ, ერთი ვხამ ხელი მინდორთა მე რებად;
არ მარტო უნდა გაჭრილი ცრემლისა სისხლსა ფერებად?
გაჭრა ხელია მიჯნურთა, რად სცალს თავისა ბერებად!
ასრეა ესე სოფელი, შესჯერდი კვლა შეჯერებად!
994 – 793
„რა მოგშორდე, მახსენებდი, სიყვარული ჩემი გქონდეს!
არ ვეშიშვი მტერთა ჩემთა, თავი მონად მომიმონდეს!
ხამს, მამაცი გაგულოვნდეს, ჭირსა შიგან არ დაღონდეს.
მძულს, რა კაცსა სააუგო საქმე არად არ შესწონდეს!
995 – 794
„მე იგი ვარ, ვინ სოფელსა არ ამოვკრეფ კიტრად ბერად,
ვის სიკვდილი მოყვრისათვის თამაშად და მიჩანს მღერად;
ჩემსა მზესა დავეთხოვე, გავუშვივარ, დავდგე მე რად!
მას თუ დავსთმობ, სახლსა ჩემსა, ვეღარ დავსთმობ ვისსა ვერად?
996 – 795
„აწ ანდერძსა ჩემსა მოგცემ, როსტანს წინა დაწერილსა;
შენ შეგვედრებ, დაგიჭიროს, ვითა გმართებს ჩემსა ზრდილსა.
მოვკვდე, თავსა ნუ მოიკლავ, სატანასგან ნუ იქმ ქმნილსა,
ამაზედა იტირებდი, დაიდებდი თვალთა მილსა!“
998 – 796
დაჯდა წერად ანდერძისად, საბრალოსა საუბრისად:
“ჰე, მეფეო, გავიპარვი ძებნად ჩემგან საძებრისად;
ვერ დავდგები შეუყრელად ჩემდა ცეცხლთა მომდებრისად;
შემინდევ და წამატანე მოწყალება ღმრთეებრისად.
999 – 797
„ვიცი, ბოლოდ არ დამიგმობ ამა ჩემსა გაზრახულსა.
კაცი ბრძენი ვერ გასწირავს მოყვარესა მოყვარულსა;
მე სიტყვასა ერთსა გკადრებ, პლატონისგან სწავლად თქმულსა:
“სიცრუე და ორპირობა ავნებს ხორცსა, მერმე სულსა.“
1000 – 798
„რათგან თავია სიცრუე ყოვლისა უბადობისა,
მე რად გავწირო მოყვარე, ძმა უმტკიცესი ძმობისა?!
არა ვიქმ, ცოდნა რას მარგებს ფილოსოფოსთა ბრძნობისა?!
მით ვისწავლებით, მოგვეცეს შერთვა ზესთ მწყობრთა წყობისა.
1001 – 799
„წაგიკითხავს, სიყვარულსა მოციქულნი რაგვარ წერენ?
ვით იტყვიან, ვით აქებენ? ცან, ცნობანი მიაფერენ!
“სიყვარული აღგვამაღლებს“, ვით ეჟვანნი, ამას ჟღერენ.
შენ არ ჯერ ხარ, უსწავლელნი კაცნი ვითმცა შევაჯერენ?!
1002 – 800
„ვინ დამბადა, შეძლებაცა მანვე მომცა ძლევად მტერთად,
ვინ არს ძალი უხილავი, შემწედ ყოვლთა მიწიერთად,
ვინ საზღვარსა დაუსაზღვრებს, ზის უკვდავი ღმერთი ღმერთად;
იგი გახდის წამის-ყოფით ერთსა ასად, ასსა ერთად.
1003 – 801
„რაცა ღმერთსა არა სწადდეს, არა საქმე არ იქმნების,
მზისა შუქთა ვერ-მჭვრეტელი ია ხმების, ვარდი ჭნების;
თვალთა ტურფა საჭვრეტელი უცხოდ რადმე ეშვენების;
მე ვით გავძლო უმისობა, ან სიცოცხლე ვით მეთნების!
1004 – 802
„რაზომცა სწყრები, შემინდევ შეცვლა თქვენისა მცნებისა.
ძალი არ მქონდა ტყვე-ქმნილსა მე მაგისისა თნებისა;
აწ წასლვა იყო წამალი ჩემთა სახმილთა გზნებისა;
სადა გინდ ვიყო, რა მგამა, ყოფამცა მქონდა ნებისა!
1005 – 803
„არას გარგებს სიმძიმილი, უსარგებლო ცრემლთა დენა,
არ გარდავა გარდუვალად მომავალი საქმე ზენა;
წესი არის მამაცისა მოჭირვება, ჭირთა თმენა;
არვის ძალ-უც ხორციელსა განგებისა გარდავლენა.
1006 – 804
„რაცა ღმერთსა გაუგია თავსა ჩემსა გარდასავლად,
გარდამხდეს და შემოვიქცე, აღარ დამრჩეს გული ავლად;
თქვენვე გნახნე მხიარულნი, დიდებით და დავლა-მრავლად!
მას რა ვარგო, დიდებად და კმარის ესე ჩემად დავლად.
1007 – 805
„მეფეო, ესე თათბირი, მომკალ, ვინ დამიწუნოსა!
მეფეო, ნუ, თუ წასლვამან თქვენ ჩემმან დაგაჭმუნოსა!
ვერ ვეცრუები, ვერ ვუზამ საქმესა საძაბუნოსა,
პირის-პირ მარცხვენს, ორნივე მივალთ მას საუკუნოსა.
1008 – 806
„არ-დავიწყება მოყვრისა აროდეს გვიზამს ზიანსა;
ვგმობ კაცსა აუგიანსა, ცრუსა და ღალატიანსა!
ვერ ვეცრუები, ვერ ვუზამ მას ხელმწიფესა მზიანსა.
რა უარეა მამაცსა სულ-დიდსა, წასლვა-გვიანსა!
1009 – 807
„რა უარეა მამაცსა ომშიგან პირის მხმეჭელსა,
შემდრკალსა, შეშინებულსა და სიკვდილისა მეჭველსა!
კაცი ჯაბანი რათა სჯობს დიაცსა ქსლისა მბეჭველსა?
სჯობს სახელისა მოხვეჭა ყოველსა მოსახვეჭელსა!
1010 – 808
„ვერ დაიჭირავს სიკვდილსა გზა ვიწრო, ვერცა კლდოვანი;
მისგან ყოველი გასწორდეს, სუსტი და ძალ-გულოვანი;
ბოლოდ შეყარნეს მიწამან ერთგან მოყმე და მხცოვანი.
სჯობს სიცოცხლესა ნაზრახსა სიკვდილი სახელოვანი!
1011 – 809
„მერმე ვიშიშვი, მეფეო, თქვენდა კადრებად ამისად:
სცთების და სცთების, სიკვდილსა ვინ არ მოელის წამისად;
მოვა შემყრელი ყოველთა ერთგან დღისა და ღამისად;
თუ ვერა გნახე ცოცხალმან, ყოფამცა მქონდა ჟამისად!
1012 – 810
„თუ საწუთრომან დამამხოს, ყოველთა დამამხობელმან,
ღარიბი მოვკვდე ღარიბად, ვერ დამიტიროს მშობელმან,
ვეღარ შემსუდრონ დაზრდილთა და ვერცა მისანდობელმან, –
მუნ შემიწყალოს თქვენმანვე გულმან მოწყალე, მლმობელმან.
1013 – 811
„მაქვს საქონელი ურიცხვი, ვერვისგან ანაწონები,
მიეც გლახაკთა საჭურჭლე, ათავისუფლე მონები,
შენ დაამდიდრე ყოველი ობოლი, არას მქონები:
მიღვწიან, მომიგონებენ, დამლოცვენ, მოვეგონები.
1014 – 812
„ღმერთსა მვედრებდეს მრავალი გლახაკი გულ-მხურვალები,
დამხსნას ხორცსა და სოფელსა, სხვად ნურას შევიცვალები,
კვლა ცეცხლი ჯოჯოხეთისა ნუმცა მწვავს, იგი ალები,
მომცეს მკვიდრივე მამული მუნ, ჩემი სასურვალები!
1015 – 813
„დამხსნას ბნელსა და ნათელი შემმოსოს ზესთა ზენისა,
მუნ დამიუნჯოს, წამალი სადა ძეს წყლულთა ლხენისა,
ჩემი არ ჰქონდეს შეძლება სოფლისა მღილთა კბენისა,
ფრთენი მომესხნენ და ძალი მომეცეს აღმაფრენისა.
1016 – 814
„რაცა თქვენთვის არ ვარგიყოს საჭურჭლესა დასადებლად,
მიეც ზოგი ხანაგათა, ზოგი ხიდთა ასაგებლად;
ნურა ნუ გშურს საქონელი ჩემი ჩემთვის წასაგებლად!
შენგან კიდე არვინ მივის ცეცხლთა ჩემთა დამავსებლად.
1017 – 815
„ამას იქით ჩემგან ჩემი ამბავიცა არ გეცნევის,
ამად გვედრებ სულსა ჩემსა, წიგნი გკადრებს, არ გეთნევის,
არას არგებს, ეშმაკისა საქმეთაგან დაეძლევის,
შემინდევ და შემივედრე, მკვდარსა რაღა გარდმეხდევის!
1018 – 816
„გვედრებ, მეფეო, შერმადინს, მონასა ჩემსა რჩეულსა;
ნაკად აქვს ჭირი სამისოდ ამ წელიწადსა წლეულსა.
ნუგეშინის-ეც წყალობით ჩემგან წყალობა-ჩვეულსა,
ნუ დაადინებ თვალთაგან ცრემლსა, სისხლითა ფრქვეულსა.
1019 – 817
„გასრულდა ჩემი ანდერძი, ჩემგან ნაწერი ხელითა.
აჰა, გამზრდელო, მოგშორდი, წავე გულითა ხელითა!
ნუ სჭმუნავთ ჩემთვის მეფენი, ნუ ხართ მოსილნი ბნელითა,
სუფევითმცა ხართ თავითა, მტერთაგან საკრძალველითა!“
1020 – 818
მისცა ანდერძი შერმადინს, რა გაათავა წერითა,
უთხრა: „ჰკადრეო მეფესა საქმითა მეცნიერითა,
შენ დაგამეტებს ვერავინ მსახურებითა ვერითა“.
მოეხვია და ატირდა ცრემლითა სისხლთა ფერითა.
1022 – 819
ილოცავს, იტყვის: „მაღალო, ღმერთო ხმელთა და ცათაო,
ზოგჯერ მომცემო პატიჟთა, ზოგჯერ კეთილთა მზათაო,
უცნაურო და უთქმელო, უფალო უფლებათაო,
მომეც დათმობა სურვილთა, მფლობელო გულისთქმათაო!
1023 – 820
„ღმერთო, ღმერთო, გეაჯები, რომელი ჰფლობ ქვენათ ზესა!
შენ დაჰბადე მიჯნურობა, შენ აწესებ მისსა წესსა;
მე სოფელმან მომაშორვა უკეთესსა ჩემსა მზესა;
ნუ ამოჰფხვრი სიყვარულსა, მისგან ჩემთვის დანათესსა!
1024 – 821
„ღმერთო, ღმერთო მოწყალეო, არვინ მივის შენგან კიდე,
შენგან ვითხოვ შეწევნასა, რაზომსაცა გზასა ვვლიდე:
მტერთა ძლევა, ზღვათა ღელვა, ღამით მავნე განმარიდე!
თუღა დავრჩე, გმსახურებდე, შენდა მსხვრეპლსა შევწირვიდე“.
1025 – 822
რა ილოცა, ცხენსა შეჯდა, მალვით კარნი გაიარნა,
შერმადინცა დააბრუნვა, საბრალომან ცრემლნი ღვარნა;
მონა ტირს და მკერდსა იცემს, სისხლმან მისმან კლდენი ღარნა;
პატრონისა ვერა-მჭვრეტმან ყმამან რამცა გაიხარნა!
1027 – 823
აწ ამბავი სხვა დავიწყო, – ყმას არ წავჰყვე წამავალსა.
არ შეექმნა დარბაზობა მას დღე როსტანს გულ-გამწყრალსა;
რა გათენდა, ქუში ადგა, ჰგავს, თუ ადენს პირით ალსა,
ხმობა ბრძანა ვაზირისა, მიიყვანდეს შიშით მკრთალსა.
1028 – 824
რა ვაზირი მოწიწებით დარბაზს ნახა შემოსრული,
როსტან უთხრა: „არა მახსოვს გუშინდელი შენგან თქმული!
მაწყინე და გამარისხე, ვერ დავიღე დიდხან სული,
აზომ რომე გაგათრივე შენ, ვაზირი გულის-გული.
1029 – 825
„თუღა გახსოვს, რა უნდოდა, ისრე ავად რად გაგხადე?
მართლად უთქვამს მეცნიერთა: „წყენააო ჭირთა ბადე“;
ესეგვარსა ნუოდეს იქმ, საქმე ხოლე გაიცადე,
აწ მითხარ, თუ რას იტყოდი, თქვი და სიტყვა გააკვლადე!“
1030 – 826
კვლა მოახსენა ვაზირმან სიტყვა ნაგუშინდელევი;
რა გაიგონა, შესთვალა პასუხი არ-ნაგრძელევი:
“შენ თუ უშმაგო მგონიხარ, ვარმცა ურია მე ლევი!
კვლა მაგის მეტად ნუ მასმენ, თვარა მე სრულად გელევი!“
1031 – 827
რა გამოვიდა, ვაზირმან ძებნნა, ვერ პოვნა მინანი,
მართ გაპარვასა უთხრობდეს მონანი, ცრემლთა მდინანი.
მან თქვა: „მე დარბაზს ვერ შევალ, მახსოვან დღენი წინანი,
ვინცაღა ჰკადრებს, მან ჰკადროს; რაცა ვთქვი, მასცა ვინანი“.
1032 – 828
რა ვაზირი არ შევიდა, კვლა მეფემან კაცი გზავნის;
კაცმან ცნის და გარეთ დადგის, წასლვა ვერვინ გაამჟღავნის;
როსტანს ეჭვი შეუვიდა, ჭმუნვა ამით გაათავნის;
თქვა: „უცილოდ გაიპარა, ვინ მარტომან ასთა ავნის!“.
1033 – 829
თავ-დადრეკით იგონებდა, გულსა ჰქონდა ჭმუნვა დიდი,
უში ქმნა და აიხედნა, უბრძანებდა მონას: „მიდი,
მოვიდეს და აწ მიამბოს, შემოვიდეს იგი ფლიდი!“
რა ვაზირი შემობრუნდა, ფერი ჰკრთა და ჰქონდა რიდი.
1034 – 830
კვლა შევა დარბაზს ვაზირი დაღრეჯით, არ-მხიარულად;
მეფემან ჰკითხა: „წასრულა მზე დაუდგრომლად, მთვარულად?“
მან მოახსენა ყველაი, ვით წასრულიყო და რულად:
“მზე აღარ მზეობს ჩვენთანა, დარი არ დარობს დარულად!“
1035 – 831
რა მეფემან მოისმინა, დაიზახნა მეტის-მეტნი,
მოსთქვამს, იტყვის: „ვა, გაზრდილო, ვეღარ გნახვენ თვალნი რეტნი!“
პირსა ხოჭით, წვერსა გლეჯით გააკვირვნა მისნი მჭვრეტნი:
“სად წაჰხე და სად დაჰკარგენ სინათლისა ეგე სვეტნი?
1037 – 832
„თუ თავი შენი შენ გახლავს, ღარიბად არ იხსენები,
მაგრა მე რა ვქმნა, გაზრდილო, აწ სახლად მმართებს სენები!
გამაღარიბე, დამაგდე, გულსა, გლახ, მისთვის ენები?
შენად შეყრამდის პატიჟთა ჩემთა ვერ იტყვის ენები!
1038 – 833
„ოდეს გნახავ მხიარულსა, ნადირობით შემოსრულსა?
ვეღარ გიჭვრეტ ნაბურთალსა, ტანსა მჭევრსა, ჯავარ-სრულსა,
ვეღარ ვისმენ ხმასა შენსა, სასმენელად მე მას რულსა!
აწ უშენოდ რა, გლახ, ვუყო საჯდომსა და სრასა სრულსა?
1039 – 834
„ვიცი, არ მოგკლავს შიმშილი, რაზომცა დია ირები,
შენ შენი მშვილდი დაგარჩენს, შენთა ისართა პირები.
ნუთუ კვლა ღმერთმან წყალობით გაგიადვილოს ჭირები!
მაგრა, თუ მოვკვდე, გაზრდილო, ვისგანღა დავიტირები?“
1040 – 835
ზარი გაისმა, შემოკრბა ჯარი მრავალი კაცისა,
დარბაზს ხასთაგან ჯარია ხელითა წვერთა ტაცისა,
იგლეჯს და იცემს ყველაი, ხმა ისმის თავსა ტკაცისა;
თქვეს: „ბნელი გვმართებს დღე-კრულთა, რათგან მზე მიგვიდრკა ცისა!“
1041 – 836
რა მეფემან დიდებულნი ნახნა, სულთქმით შემოსტირნა,
უთხრა: „ჰხედავთ, მზემან ჩვენმან შუქნი სრულად დაგვიძვირნა!
რა ვაწყინეთ, რა შევსცოდეთ, რად დაგვყარნა, რად გაგვწირნა!
სპანი, მისგან დაჭირულნი, ვინმცაღა ვით დაგვიჭირნა?“
1042 – 837
ყოვლნი ტიროდეს, მოსთქმიდეს, მერმე დაწყნარდეს გვიანად.
მეფემან ბრძანა: „იკითხეთ,მარტოა ანუ ყმიანად?“
მოვიდა მონა შერმადინ მოშიშრად, სირცხვილიანად,
ანდერძი ჰკადრა, ატირდა, სიცოცხლე უჩნდა ზიანად.
1043 – 838
მოახსენა: „საწოლს ვპოვე ესე მისგან დანაწერი,“
დგეს მონანი ნატირებნი, დაეგლიჯა თმა და წვერი;
„იგი მარტო გაპარულა, ყმა არ ახლავს, არცა ბერი.
მე თუ მომკლათ, მემართლებით, სიცოცხლე მჭირს შეუფერი!“
1044 – 839
რა ანდერძი წაიკითხეს, კვლა იტირეს დიდი ხანი;
მერმე ბრძანა: „მხიარულსა ნუ ჩაიცმენ ჩემნი სპანი,
ვამლოცველნეთ დავრდომილნი, ობოლნი და ქვრივნი სხვანი,
შევეწივნეთ, მშვიდობისა ნუთუ მისცნეს ღმეთმან გზანი!“
1045 – 840
მთვარე მზესა მოეშორვოს, მოშორვება გაანათლებს,
რა ეახლოს, შუქი დასწვავს, გაეყრების, ვერ იახლებს,
მაგრა ვარდსა უმზეობა გაახმობს და ფერსა აკლებს;
ჩვენ ვერ-ჭვრეტა საყვარლისა ჭირსა ძველსა გაგვიახლებს.
1046 – 841
აწყა დავიწყებ ამბავსა, მის ყმისა წამავლობასა:
მივა და მიტირს გულ-მდუღრად, ვერ ვიტყვი ცრემლთა მცრობასა,
წამ-წამ მობრუნდის, იაჯდის მისთვის მზისავე მზობასა,
უჭვრეტდის, თვალნი ვერ მოჰხსნნის, თუ მოჰხსნნის, მიჰხდის ცნობასა.
1047 – 842
რა მიეახლის დაბნედად, ვერ ხელ-ყვის გაძრვად ენისად,
მაგრა სდის ცრემლი თვალთაგან მსგავსად დიჯლისა დენისად,
ზოგჯერ დაბრუნდის, იჭვრეტდის ღონედ პატიჟთა თმენისად,
რა გაემართის, არ იცის, მას თუ არბევდის ცხენი სად.
1048 – 843
თქვა: „ჩემო, შენი შორს მყოფი კრულია, ვინცა დაყმუნდეს!
რათგან შენ დაგრჩა გონება, გული შენკენვე დაბრუნდეს;
თვალთა მტირალთა შეხედვა შენივე სწადდეს და უნდეს.
სჯობს, საყვარელსა მოყვარე რაზომცა დაუძაბუნდეს!
1049 – 844
„მე რა ვქმნა შენად შეყრამდის, ანუ რას ვეჭვდე ლხენასა?
თავსა მოვიკლავ, მე თუმცა შენგან არ ვეჭვდი წყენასა!
მაგრა შენ გაწყენ ჩემისა არ-სიცოცხლისა სმენასა;
მოდი და მივსცნე ცოცხალმან თვალნი ცრემლისა დენასა!“
1051 – 845
იტყვის: „ჰე, მზეო, ვინ ხატად გთქვეს მზიანისა ღამისად,
ერთარსებისა ერთისა, მის უჟამოსა ჟამისად,
ვის გმორჩილებენ ციერნი ერთის იოტის წამისად,
ბედსა ნუ მიქცევ, მიაჯე, შეყრამდის ჩემად და მისად!
1052 – 846
ვის ხატად ღმრთისად გიტყვიან ფილოსოფოსნი წინანი,
შენ მიშველე რა ტყვე-ქმნილსა, ჯაჭვნი მაბიან, რკინანი!
ბროლ-ბალახშისა მძებნელმან სათნი დავკარგენ, მინანი;
მაშინ ვერ გავსძელ სიახლე, აწ სიშორესა ვინანი“.
1053 – 847
ამას მოსთქმიდის, იწვოდის, ვითა სანთელი, დნებოდის,
დაყოვნებისა მოშიში ისწრაფდის, იარებოდის,
რა შეუღამდის, ვარსკვლავთა ამოსლვა ეამებოდის,
მას ამსგავსებდის, ილხენდის, უჭვრეტდის, ეუბნებოდის.
1054 – 848
მთვარესა ეტყვის: „იფიცე სახელი ღმრთისა შენისა!
შენ ხარ მიმცემი მიჯნურთა მიჯნურობისა სენისა,
შენ გაქვს წამალი მისისა მოთმინებისა თმენისა,
მიაჯე შეყრა პირისა, შენ გამო შენებრ მშვენისა!“
1055 – 849
ღამე ალხენდის, დღე სჯიდის, ელის ჩასლვასა მზისასა;
რა წყალი ნახის, გარდახდის, უჭვრეტდის ჭავლსა წყლისასა,
მას თანა-ჰრთვიდის ნაკადსა სისხლისა ცრემლთა ტბისასა,
კვლა გაემართის, ისწრაფდის წავლასა მისვე გზისასა.
1056 – 850
მარტო მოსთქმიდის, ტიროდის ტანად ალვისა ხიანი,
მინდორს თხა მოკლის, სადაცა ადგილი დაჰხვდის კლდიანი,
შეწვის, ჭამის და წავიდის პირ-მზე, გულ-მარიხიანი,
იტყვის: „დავყარენ ვარდნი და, აჰა,მე, ვაგლახ,იანი!“
1057 – 851
აწ ვერ ვიტყვი მაშინდელსა მე მის ყმისა ნაუბარსა,
მიუბნობდის, რას მოსთქმიდის, რას ტურფასა, რაზომ გვარსა!
ზოგან თოვლი გაეწითლის ვარდსა, ბრჭკლითა ნახოკარსა.
ქვაბნი ნახნა, გაეხარნეს, ზე გავიდა ქვაბთა კარსა.
1058 – 852
რა ასმათმან დაინახა, მოეგება, ცრემლი სწვთების,
ვით ეამა, სიხარულსა მართ ვეღარას ვერ მიჰხვდების,
ყმა გარდახდა, მოეხვია, აკოცებს და ეუბნების.
კაცი კაცსა მოელოდეს, მოსლვა დია ეამების.
1059 – 853
ყმა ქალსა ეტყვის: „პატრონი, ნეტარ, სად არის და ვითა?“
ქალი ატირდა ცრემლითა ზღვათაცა შესართავითა,
იტყვის: „რა წახვე, გაიჭრა, ქვაბს ყოფა მისჭირდა ვითა;
აწ მისი არა არ ვიცი არ ნახვით, არ ამბავითა“.
1060 – 854
ყმა დაჭმუნდა, ვითამც რამე ჰკრეს ლახვარი გულსა შუა;
ქალსა ეტყვის: „აჰა, დაო, ეგეთიმცა კაცი ნუა!
იგი ფიცი ვით გატეხა! არ ვეცრუე, ვით მეცრუა!
ვერ იქმოდა, რად მიქადა? თუ მიქადა, რად მიტყუა?!
1061 – 855
„მე უმისოდ სოფელს ყოფა რათგან ჩირად არ მიღირდა,
რად დავვიწყდი? რად მივსცილდი? რათ ვერ გასძლო? რა მისჭირდა?
მან გატეხა ზენარისა რად შეჰმართა, ვით გაპირდა?
მაგრა ავი ბედისაგან ჩემი რამცა გამიკვირდა!“
1062 – 856
კვლა ქალი ეტყვის: „მართალ ხარ მაგისსა დამძიმებასა!
მაგრა რა გავბრჭო მართალი, ნუ მეჭვ რასაცა თნებასა:
არ გული უნდა ფიცის და პირისა გასრულებასა?
იგი უგულო მოელის მართ დღეთა შემოკლებასა.
1063 – 857
„გული, ცნობა და გონება ერთმანერთზედა ჰკიდიან:
რა გული წავა, იგიცა წავლენ და მისკენ მიდიან;
უგულო კაცი ვერ კაცობს, კაცთაგან განაკიდიან.
შენ არ გინახვან, არ იცი, მას რომე ცეცხლნი სწვიდიან!
1064 – 858
შენ უმართლე ხარ, ემდურვი, შენ გაეყარე ძმობილსა,
მაგრა ვით ითქმის, ვით გახდა, ვით რა გიამბო ცნობილსა?!
ენა დაშვრების, გაცვთების, გულსა შეელმის ლმობილსა;
ამას მით ვაზრობ, მინახავს მე, უბედურსა შობილსა.
1065 – 859
„ჯერთ მისი მსგავსი სასჯელი არცა ვის ამბად ჰსმენია.
არა თუ კაცთა, სასჯელი ქვათაცა შესაძრწენია!
დიჯლადცა კმარის, მას რომე თვალთაგან ცრემლი სდენია;
თვით რაცა ჰბრძანოთ, მართალ ხართ: სხვა სხვისა ომსა ბრძენია!
1066 – 860
„მას წამავალსა ვჰკითხევდი, დამწვარსა, ცეცხლ-მოდებულსა:
“მოვიდეს, რა ქმნას ავთანდილ? მისსა დამვედრე დებულსა“.
მიბრძანა: „მო-ღა-მნახვიდეს მე, მისთვის გაცუდებულსა,
ამათ არ დავჰყრი არეთა, არ გავსტეხ მას ქადებულსა.
1067 – 861
„მას ზენაარსა არ გავსტეხ, მას ფიცსა არ ვეცრუები,
მად პაემნამდის მოვიცდი, რაზომცა გამდის რუები;
თუ მკვდარი მნახოს, დამმარხოს, თქვას ვაგლახი და უები.
ცოცხალი დავჰხვდე, უკვირდეს, სიცოცხლე არს სათუები“
1068 – 862
„ჩემთვის გარდახდა მას აქათ გაყრა მზისა და ქედისა;
ოდენ მოდენა ცრემლისა მჭირს, ველთა მოსალბედისა;
მსჯის გამრავლება, ხელ-ქმნილსა, სულთქმისა ზედა-ზედისა,
დავვიწყებივარ სიკვდილსა, ნახეთ ნაქმარი ბედისა!
1069 – 863
„ესე არაკი მართალი ჩინს ქვასა ზედა სწერია:
“ვინ მოყვარესა არ ეძებს, იგი თავისა მტერია“.
აწ ზაფრანია, ვის წინას ვერ ვარდი ჰგვანდის, ვერ ია;
თუღა მოჰნახავ, მონახე, ქმენ, რაცა შენი ფერია“.
1070 – 864
ყმამან უთხრა: „უმართლე ხარ, არ მამართლო მდურვად მისად!
მაგრა გაბრჭე, რა მიქმნია სამსახური ტყვესა ტყვისად:
გამოჭრილვარ სახლით ჩემით, ვით ირემი ძებნად წყლისად,
მას ვეძებ და მას ვიგონებ, ვიარები, ველთა ვვლი სად.
1073 – 865
ბროლ-სადაფნი მარგალიტსა ლალის-ფერსა სცვენ და ჰბურვენ,
მას მოვჰშორდი, ვერ ვეახელ, ვერ ვისურვენ, ვერ ვასურვენ,
გამოპარვით წამოსლვითა ღმრთისა სწორნი მოვიმდურვენ,
ნაცვლად მათთა წყალობათა გულნი მათნი შევაურვენ.
1074 – 866
„პატრონი ჩემი გამზრდელი, ღმრთისაგან დიდად ცხოველი,
მშობლური, ტკბილი,მწყალე, ცა წყალობისა მთოველი!
მას ვუორგულე, წამოვე, მართ დავივიწყე ყოველი;
მისი შემცოდე, ღმრთისაგან კარგსა აღარას მოველი!
1075 – 867
„ესე ყველაი ასრე მჭირს, დაო, ბედითა მისითა,
არ ვუტყუვე და მოსრულვარ, მგზავრი ღამით და დღისითა;
აწ იგი სადმე წასრულა, ვიწვი ცეცხლითა ვისითა;
ცუდ-მაშვრალი და მტირალი, ქვე ვზი პირითა მქისითა!
1076 – 868
დაო, მეტსა საუბარსა აღარ მომცემს ჟამი და დრო;
არ ვინანი გარდასრულსა, ბრძენთა სიტყვა დავაღადრო!
წავალ, ვძებნი, ანუ ვპოვებ, ან სიკვდილი მოვიადრო,
თვარა ბედი აზომ თურე მიკვეთს, ღმერთსა რაღა ვჰკადრო!“
1077 – 869
ამის მეტი აღარა თქვა, ატირდა და წამოვიდა,
ქვაბი ჩავლო, წყალსა გახდა, შამბი გავლო, ველს გავიდა;
ქარი, ველთა მონაქროლი, ლალის-ფერსა ვარდსა ზრვიდა;
“რად მიმეცო ამა ჭირსა?“ ბედსა ამას უზრახვიდა.
1078 – 870
იტყვის: „ღმერთო, რა შეგცოდე შენ, უფალსა, არსთა მხედსა,
რად გამყარე მოყვარეთა, რად შემასწარ ამა ბედსა?
ერთი ორთა მგონებელი ვარ საქმესა წარსაწყმედსა,
მოვკვდე, თავი არ მეწყალვის, სისხლნი ჩემნი ჩემსა ქედსა!
1079 – 871
მოყვარემან ვარდის კონა გულსა მკრა და დამიწყლულა,
იგი ფიცი, ჩემგან სრული, მან აღარა გამისრულა;
მას თუ გამყრი, საწუთროო, ჩემი ლხინი გარდასრულა,
სხვა მოყვარე თვალსა ჩემსა გაკიცხულა, გაბასრულა“.
1080 – 872
კვლა იტყვის: „მიკვირს ნავღელი კაცისა ჭკუიანისა!
რა მჭმუნვარებდეს, რას არგებს ნაკადი ცრემლთა ბანისა?
სჯობს გამორჩევა, აზრობა საქმისა დასაგვანისა,
აწ მეცა მიჯობს მონახვა მის მზისა, ლერწამ-ტანისა“.
1081 – 873
ყმა გაემართა საძებრად მტირალი, ცრემლთა მფრქვეველი,
ეძებს, უზახის, უყივის, დღეებრ ღამეთა მთეველი;
სამ დღემდის მოვლო მრავალი ხევი, შამბნარი, ტყე, ველი;
ვერ პოვა, მივა მჭმუნვარე, ვერას ამბისა მცნეველი.
1082 – 874
იტყვის: „ღმერთო, რა შეგცოდე, ეგზომ დიდი რა გაწყინე?
რად შემასწარ ამა ბედსა, რა სასჯელი მომივლინე!
გამკითხველო, გამიკითხე, აჯა ჩემი შეისმინე,
დაამოკლენ დღენი ჩემნი, ჭირი ამით გამილხინე!“
1083 – 875
მივიდოდა, მიუბნობდა ყმა მტირალი, ფერ-შეცვლილი,
ქედსა რასმე გარდაადგა, ველი აჩნდა მზიან-ჩრდილი;
ნახა, შავი შამბთა პირსა დგა სადავე-უკუყრილი;
თქვა: „უცილოდ იგიაო, არად უნდა ამას ცილი“.
1084 – 876
რა შეჰხედნა, ყმასა გულმან გაუფეთქნა, გაუნათდა,
აქა ლხინი დაღრეჯილსა უათასდა, არ უათდა;
ვარდმან ფერი განანათლა, ბროლი ბროლდა, სათი სათდა,
ვით გრიგალმან ჩაირბინა, არ მოსცალდა ჭვრეტად მათდა.
1085 – 877
რა ტარიელ დაინახა, განაღამცა დაეღრიჯა!
ახლოს მყოფი სიკვდილისა ჯდა და პირი დაებღნიჯა,
საყელონი გარდეხივნეს, თავი სრულად გაეგლიჯა,
მას აღარა შეესმოდა, სოფლით გაღმა გაებიჯა.
1088 – 878
ერთ-კერძ უც ლომი მოკლული და ხრმალი სისხლ-მოცხებული,
კვლა სხვაგნით – ვეფხი უსულო, მკვდარი, ქვე-დანარცხებული;
მას წყაროსაებრ თვალთაგან ცრემლი სდის გაფიცხებული.
მუნ აგრე გულსა უნთებდა ცეცხლი მცხინვარე, ცხებული.
1089 – 879
თვალთა ახმადცა ზარ-ედვა, სრულად მიჰხდოდა ცნობასა,
მიახლებოდა სიკვდილსა, მოჰშორვებოდა თმობასა.
ყმა სახელ-დებით უყივის, ლამის სიტყვითა კრთობასა,
ვეღარ ასმინა, გარდიჭრა, ძმა გამოაჩენს ძმობასა!
1090 – 880
ხელითა ცრემლსა უწურავს, თვალთა ავლებდა სახელსა,
ახლოს უზის და უზახის მართ სახელ-დებით სახელსა;
ეტყვის: „ვერ მიცნობ ავთანდილს, შენთვის გაჭრილსა და ხელსა?“
მას არა დია შეესმის რეტსა, თვალ-დაუფახელსა.
1091 – 881
ესე ყველაი ასრეა, რაცა აწ ჩემგან თხრობილა.
ცრემლნი მოსწურნა თვალთაგან, ცოტად-რე მოაცნობილა.
მაშინღა იცნა, აკოცა, მოეჭდო, მოეძმობილა.
ვიმოწმებ ღმერთსა ცხოველსა, მათებრი არვინ შობილა!
1092 – 882
უთხრა: „ძმაო, არ გიტყუე, გიყავ, რაცა შემოგფიცე,
გნახე სულთა გაუყრელმან, ფიცი ასრე დავამტკიცე;
აწ დამეხსენ, სიკვდილამდის ვიტირო და თავსა ვიცე.
მაგრა გვედრებ დამარხვასა, მხეცთა საჭმლად არ მივიცე“!
1093 – 883
ყმამან უთხრა: „რაშიგან ხარ, შენ საქმესა რად იქმ ავსა?
ვინ მიჯნური არ ყოფილა, ვის სახმილი არა სწვავსა?
ვის უქმნია შენი მსგავსი სხვასა კაცთა ნათესავსა?
რად სატანას წაუღიხარ? რად მოიკლავ ნებით თავსა?
1094 – 884
„თუ ბრძენი ხარ, ყოვლნი ბრძენნი აპირებენ ამა პირსა:
ხამს მამაცი მამაცური, სჯობს, რაზომცა ნელად ტირსა.
ჭირსა შიგან გამაგრება ასრე უნდა, ვით ქვიტკირსა.
თავისისა ცნობისაგან ჩავარდების კაცი ჭირსა.
1095 – 885
„ბრძენი ხარ და გამორჩევა არა იცი ბრძენთა თქმულებ:
მინდორს სტირ და მხეცთა ახლავ, რას წადილსა აისრულებ?
ვისთვის კვდები, ვერ მიჰხვდები, თუ სოფელსა მოიძულებ.
თავსა მრთელსა რად შეიკრავ? წყლულსა ახლად რად იწყლულებ?
1096 – 886
„ვინ არ ყოფილა მიჯნური, ვის არ სახმილნი სდებიან?
ვის არ უნახვან პატიჟნი, ვისთვის ვინ არა ბნდებიან?
მითხარ, უსახო რა ქმნილა, სულნი რად ამოგხდებიან?
არ იცი, ვარდნი უეკლოდ არავის მოუკრებიან!
1097 – 887
„ვარდსა ჰკითხეს: „ეგზომ ტურფა რამან შეგქმნა ტანად, პირად?
მიკვირს, რად ხარ ეკლიანი, პოვნა შენი რად არს ჭირად!“
მან თქვა: „ტკბილსა მწარე ჰპოვებს, სჯობს, იქმნების რაცა ძვირად;
ოდეს ტურფა გაიეფდეს, აღარა ღირს არცა ჩირად“.
1098 – 888
„რათგან ვარდი ამას იტყვის, უსულო და უასაკო,
მაშა ლხინსა ვინ მოიმკის პირველ ჭირთა უმუშაკო?
უბოროტო ვის ასმია რაცა საქმე საეშმაკო?
რად ემდურვი საწუთროსა? რა უქმნია უარაკო?
1099 – 889
„ისმინე ჩემი თხრობილი, შეჯე, წავიდეთ ნებასა,
ნუ მიჰყოლიხარ თავისსა თათბირსა, გაგონებასა,
რაც არა გწადდეს, იგი ქმენ, ნუ სდევ წადილთა ნებასა!
ასრე არ სჯობდეს, არ გეტყვი, რად მეჭვ რასაცა თნებასა!“
1100 – 890
მან უთხრა: „ძმაო, რა გითხრა, ძრვაცა არ ძალ-მიც ენისა,
ძალი არა მაქვს ხელ-ქმნილსა შენთა სიტყვათა სმენისა;
რად ადვილად გიჩს მოთმენა ჩემთა სასჯელთა თმენისა?
აწ მივსწურვივარ სიკვდილსა, დრო მომეახლა ლხენისა.
1101 – 891
„ამას მოკვდავი ვილოცავ, აროდეს ვითხოვ, არ, ენით:
აქა გაყრილნი მიჯნურნი მუნამცა შევიყარენით,
მუნ ერთმანერთი კვლა ვნახეთ, კვლა რამე გავიხარენით!
მო, მოყვარეთა დამმარხეთ, მიწანი მომაყარენით!
1102 – 892
„საყვარელმან საყვარელი ვით არ ნახოს, ვით გაწიროს!
მისკე მივალ მხიარული, მერმე იგი ჩემ კერძ იროს;
მივეგებვი, მომეგებოს, ამიტირდეს, ამატიროს.
ჰკითხე ასთა, ქმენ გულისა, რა გინდა ვინ გივაზიროს!
1103 – 893
„მართ გარდაწყვედით იცოდი, გეტყვი მართალსა პირასა:
სიკვდილი მახლავს, დამეხსენ, ხანსაღა დავჰყოფ მცირასა;
არ ცოცხალ ვიყო, რას მაქმნევ? რა დავრჩე, ხელსა მხდი რასა?
დამშლიან ჩემნი კავშირნი, შევჰრთვივარ სულთა სირასა.
1104 – 894
„რასთვის რას იტყვი, არ მესმის, არცა მცალს სმენად ამისად,
სიკვდილი მახლავს ხელ-ქმნილსა, სიცოცხლე არის წამისად;
აწ გამიარმდა სიცოცხლე მეტად ყოვლისა ჟამისად,
მუნ მეცა მივალ, ცრემლისა მიწად სად გამდის ლამი, სად.
1105 – 895
„ბრძენი, ვინ ბრძენი, რა ბრძენი! ხელი ვითა იქმს ბრძნობასა?
ეგ საუბარი მაშინ ხამს, თუცაღა ვიყო ცნობასა!
ვარდი ვერ არის უმზეოდ; იყოს, დაიწყებს ჭნობასა;
მაწყენ, დამეხსენ, არა მცალს, არცაღა ვახლავ თმობასა!“.
1106 – 896
კვლა ეუბნების ავთანდილ სიტყვითა მრავალ-ფერითა,
ეტყვის: „რა მოჰკვდე, გერგების სიტყვითა რა ოხერითა?
ნუ იქმ, არა სჯობს, საქმითა ნუ ხარ თავისა მტერითა!“
ვერ წაიყვანა, ვერა ქმნა სიტყვითა ვერა ვერითა.
1107 – 897
მერმე უთხრა: „აჰა, რათგან არ მომისმენ არას არა,
აღარ გაწყენს ენა ჩემი, აქამდისცა ცუდად მცთარა;
თუ სიკვდილი გიჯობს, მოკვე, ვარდი დაჭნეს, და-ცა-მჭნარა!
ერთსა რასმე გეაჯები, მიყავ!“ – ცრემლი ამდუღარა.
1108 – 898
„სადა ინდონი ბროლ-ვარდსა სარვენ გიშრისა სარითა,
მას მოვეშორვე, წამოვე სიჩქარით, არ სიწყნარითა;
ვერ დამიჭირა მეფემან მშობლურად საუბარითა,
შენ არ შემიყრი, გამიყრი, აწ ჩემი ლხინი ვთქვა რითა?
1109 – 899
„ნუ გამგზავნი გულ-მოკლულსა, ერთი მიყავ საწადელი,
ერთხელ შეჯე, ცხენოსანი გნახო ჩემი სულთა მხდელი,
ნუთუ მაშინ მოვიქარვო სევდა ესე აწინდელი;
მე წავალ და შენ დაგაგდებ, იქმნას შენი საქადელი!“
1110 – 900
ეხვეწებოდა, „შეჯეო“, აჯას ხვეწნითა არვებდა,
იცოდა, რომე შეჯდომა კაეშანს მოაქარვებდა;
ლერწმისა სარსა დასდრეკდა, გიშერსა დააკარვებდა.
დაიმორჩილა, ეამა, არ ივაგლახა, არ ვებდა.
1111 – 901
ცხადად უთხრა, „შევჯდებიო, მომიყვანე ცხენი წინა!“
მან მოჰგვარა, წყნარად შესვა, არ სიჩქარით ააქშინა;
მინდორთაკე წაიყვანა, ტანი მჭევრი აძრვევინა,
ხანი წავლეს, სიარულმან მოჯობება დააჩინა.
1112 – 902
შეაქცევს და ეუბნების საუბართა შვენიერთა,
მისთვის სძრვიდა სასაუბროდ მათ ბაგეთა ძოწის-ფერთა,
მისი სმენა გააყმობდა მსმენელისა ყურთა ბერთა;
მოაშორვა კაეშანი, დათმობავე შეაერთა.
1113 – 903
რა შეატყო მოჯობება მან სევდისა მუფარახმან,
– განანათლა პირი ვარდი სიხარულმან დაუსახმან, –
ცნობიერთა დასტაქარმან, უცნობოთა ოხრვა-ახმან,
ცნობიერი სიტყვა უთხრა უცნობოსა რასმე მზრახმან.
1114 – 904
შე-რასმე-ჰყვეს საუბარსა, სიტყვა ჰკადრა არ-მალული:
“ერთსა რასმე მოგახსენებ, გამიცხადე დაფარული:
ეგე სამხრე მისეული, შენ გაჩნია ვისგან წყლული,
რაგვარ გიყვარს? რაგვარ გიღირს? თქვი, დავიღო მერმე სული!“.
1115 – 905
მან უთხრა: „სახე რა გითხრა მის უსახოსა სახისა!
ესეა ჩემი სიცოცხლე, ჩემი მომცემი ახისა,
მჯობი ყოვლისა სოფლისა, წყლისა, მიწისა და ხისა;
არ-სასმენლისა მოსმენა არს უმჟავესი წმახისა“.
1116 – 906
ავთანდილ უთხრა: „ვლამოდი მართ მაგისსავე თქმევასა;
აწ რათგან გითქვამს, პასუხსა გკადრებ და ნუ მეჭვ თნევასა:
სჯობს ასმათისა არ-ლევა მაგა სამხრის არ-ლევასა,
ამად არ გიქებ საქმისა უარესისა რჩევასა.
1117 – 907
„სამხრე გაბია ოქროსა, ოქრომჭედლისა დნობილი,
უასაკო და უსულო, არ სიტყვიერი, ცნობილი;
აღარად გინდა ასმათი, – ნახე მართალი ბრჭობილი! –
პირველ, გლახ, მისი ნაჭვრეტი, თვით მერმე შენი დობილი,
1118 – 908
„თქვენს შუა მქმნელი საქმისა, შენგან ნახმობი დობისა,
თქვენი შემყრელი მსახური, შენგან ღირს-ქმნილი ხმობისა,
მისი გამზრდელი, გაზრდილი, მისთვის მიხდილი ცნობისა,
გლახ, დაგიგდია, არ ჰნახავ, შაბაშ მართლისა ბრჭობისა!“
1119 – 909
მან უბრძანა: „რაცა გითქვამს, უმართლე ხარ მეტის-მეტად:
საბრალოა ასმათ მისად მგონებლად და ჩემად მჭვრეტად;
მე სიცოცხლე არ მეგონა, შენ მომესწარ ცეცხლთა შრეტად,
რათგან დავრჩი, გვალე, ვნახოთ, თუცავე ვარ ჯერთცა რეტად“.
1120 – 910
დაჰმორჩილდა, გაემართნეს ავთანდილ და ამირბარი.
ვერ მიგია ქება მათი, ვერა ქება საქებარი:
კბილნი – ვითა მარგალიტნი, ბაგე – ვარდი ნაპობარი.
გველსა ხვრელით ამოიყვანს ენა ტკბილად მოუბარი.
1121 – 911
ამას ეტყვის: „შენთვის დავსდებ გონებასა, სულსა, გულსა,
მაგრა შენცა ნუ აგრე ხარ, ნუ იწყლულებ ახლად წყლულსა;
არას გარგებს სწავლულობა, თუ არა იქმ ბრძენთა თქმულსა:
არ იხმარებ, რას ხელსა ჰხდი საუნჯესა დაფარულსა?
1122 – 912
„არას გარგებს შეჭირვება, რომ სჭმუნვიდე, რა გერგების!
არ თურ იცი, უგანგებოდ არათ კაცი არ მოკვდების?
მზისა შუქთა მომლოდინე ვარდი სამ დღე არ დაჭნების,
ბედი ცდაა, გამარჯვება, ღმერთსა უნდეს, მო-ცა-გხვდების“.
1123 – 913
მოახსენა: „ეგე სწავლა ჩემთვის ყოვლად სოფლად ღირდეს,
გონიერთა მწვრთელი უყვარს, უგუნურთა გულსა ჰგმირდეს.
მაგრა რა ვქმნა, რაგვარ გავსძლო, მეტის-მეტი რა მიმჭირდეს?!
შენცა გჭირან ჭირნი ჩემნი, არ მამართლო, არ მიკვირდეს?
1124 – 914
„ცვილსა ცეცხლის სიმხურვალე უგავს, ამად აენთების,
მაგრა წყალსა არსით ახლავს, თუ ჩავარდეს, და-ცა-შრტების;
რაცა ვისცა საქმე თვით სჭირს, სხვათათვისცა ევარგების,
თავიდაღმა რად არ იცი, გული ჩემი რაგვარ დნების!“
1125 – 915
„რა წამეკიდა, ყველაი წვრილად გიამბო ენითა,
მერმეღა გაბრჭევ მართალი მაგა გულითა ბრძენითა;
შენ მოგელოდი, მიმჭირდა მოლოდინითა შენითა,
ქვაბს ვეღარ გავსძელ, მინდორთა მოვლა მომინდა ცხენითა.
1126 – 916
„იმა ქედსა გარდავადეგ, შამბნი ისი მომეარნეს;
ერთი ლომი, ერთი ვეფხი შეკრბეს, ერთგან შეიყარნეს.
ჰგვანდეს რათმე მოყვარულთა, მათი ნახვა გამეხარნეს,
მათ რა უყვეს ერთმანერთსა, გამიკვირდეს, შემეზარნეს.
1127 – 917
„ქედსა გარდავდეგ, ლომ-ვეფხი მოვიდეს ორგნით რებულნი.
სახედ ვამსგავსენ მიჯნურთა, ცეცხლნი დამევსნეს დებულნი.
შეიყარნეს და შეიბნეს, იბრძოდეს გამწარებულნი.
ლომი სდევს, ვეფხი მიურბის, იყვნეს არ ჩემგან ქებულნი.
1128 – 918
„პირველ ამოდ ილაღობეს, მერმე მედგრად წაიკიდნეს:
თვითო ტოტი ერთმანერთსა ჰკრეს, სიკვდილსა არ დაჰრიდნეს;
გამოჰრიდნა ვეფხმან – გული დედათამცა გამოჰრიდნეს!
ლომი მედგრად გაეკიდა, იგი ვერვინ დაამშვიდნეს.
1129 – 919
„ლომსა დავუგმე ნაქმარი, ვარქვი: „არა ხარ ცნობასა,
შენ საყვარელსა რად აწყენ? ფუ მაგა მამაცობასა!“
ხრმალ-გამოწვდილი გავუხე, მივეც ლახვართა სობასა,
თავსა გარდავჰკარ, მო-ცა-ვკალ, დავხსენ სოფლისა თმობასა.
1130 – 920
„ხრმალი გავსტყორცე, გარდვიჭერ, ვეფხი შევიპყარ ხელითა,
მის გამო კოცნა მომინდა, ვინ მწვავს ცეცხლითა ცხელითა,
მიღრინვიდა და მაწყენდა ბრჭკალითა სისხლთა მღვრელითა,
ვეღარ გავუძელ, იგიცა მოვკალ გულითა ხელითა.
1131 – 921
„რაზომსაცა ვამშვიდებდი, ვეფხი ვერათ დავამშვიდე,
გავგულისდი, მოვიქნივე, ვჰკარ მიწასა, დავაწყვიდე,
მომეგონა, ოდეს ჩემსა საყვარელსა წავეკიდე;
სულნი სრულად არ ამომხდეს, რად გიკვირს, თუ ცრემლსა ვღვრიდე!
1132 – 922
„აჰა, ძმაო, მითხრობია ჭირი ჩემი, რაცა მჭირდა;
სულთა დგმაცა არა მმართებს, ასრე გასლვა რად გიკვირდა!
სიცოცხლესა გავეყარე, სიკვდილიცა დამიძვირდა „.
ესე სიტყვა დაასრულა, ყმამან სულთქვნა, ა-ცა-ტირდა.
1133 – 923
ავთანდილცა მასთანავე ტიროდა და ცრემლსა ღვრიდა,
უთხრა: „დათმე, ნუ მოჰკვდები, გულსა სრულად ნუ დასჭრი, და-!
ღმერთი მაგას მოწყალეობს, თუცა ჭირმან არ გაგრიდა;
თუმც უნდოდით გასაყრელად, პირველ ერთგან არ შეგყრიდა.
1134 – 924
„სდევს მიჯნურსა ფათერაკი, საწუთროსა დაანავღლებს,
მაგრა ბოლოდ ლხინსა მისცემს, ვინცა პირველ ჭირსა გასძლებს;
მიჯნურობა საჭიროა, მით სიკვდილსა მიგვაახლებს,
გასწავლულსა გააშმაგებს, უსწავლელსა გაასწავლებს“.
1135 – 925
იტირეს და გაემართნეს,ქვაბისაკე თავნი არნეს;
რა ასმათმან დაინახნა, განაღამცა გაეხარნეს!
მოეგება, მოტიროდა, ცრემლმან მისმან კლდენი ღარნეს,
აკოცეს და ა-ცა-ტირდეს, კვლა ცნობანი ააჩქარნეს.
1136 – 926
ასმათ თქვა: „ღმერთო, რომელი არ ითქმი კაცნთა ენითა,
შენ ხარ სავსება ყოველთა, აღგვავსებ მზეებრ ფენითა;
გაქო, ვით გაქო, რა გაქო, არ-საქებელო სმენითა!
დიდება შენდა, არ მომკალ ამათთვის ცრემლთა დენითა!“
1137 – 927
ტარიელ ეტყვის: „ჰე, დაო, მით ცრემლი აქამდინია,
საწუთრო ნაცვლად გვატირებს, რაც ოდენ გაგვიცინია.
ძველი წესია სოფლისა, არ ახლად მოსასმინია.
ვა შენი ბრალი, დავ, თვარა სიკვდილი ჩემი ლხინია!
1138 – 928
„სწყუროდეს, წყალსა ვინ დაღვრის კაცი უშმაგო, ცნობილი?
მე თვალთა ჩემთა მით მიკვირს, რად ვარ ცრემლითა ლტობილი!
უწყლოობა ჰკლავს, წყალი სდის, აროდეს არ გახმობილი!
ვა, წახდა ვარდი პობილი, ვა, მარგალიტი წყობილი!“
1139 – 929
ავთანდილსცა მოეგონა მისი მზე და საყვარელი,
იტყვის: „ჩემო, ვით ვეგები მე უშენოდ სულთა მდგმელი?
შენ არ გახლავ, ჩემი ჩემთვის სიცოცხლეა სანანელი,
გითხრამცა ვინ, რა მჭირს ანუ რა ცეცხლი მწვავს, რაგვარ ცხელი!
1140 – 930
„ვარდი ამას ვით იაზრებს: მზე მომშორდეს, არ დავჭნეო,
ანუ ჩვენ, გლახ, რა გვერგების, რა ჩასვენდეს გორსა მზეო?
გულო, გიჯობს, გაუმაგრდე, თავი სრულად გაიკლდეო,
ნუთუ მოგხვდეს ნახვა მისი, სულთა სრულად ნუ დაჰლეო!“
1141 – 931
სული დაიღეს, დადუმდეს, ორთავე ცეცხლი სდებოდა;
ასმათი შეჰყვა, შევიდა, მათებრ სახმილი ჰგზებოდა,
დაუგო ტყავი ვეფხისა, რომელ კვლა მიწყივ ჰგებოდა;
ორნივე დასხდეს, უბნობდეს, რაცა მათ ეამებოდა.
1142 – 932
წვადი შეიწვეს, შეიქმნა პურობა მსგავსი ჟამისა,
მუნ უპურობა პურობა, არ სიდიადე ჯამისა.
მას შეეხვეწნეს, „ჭამეო“, ძალი არ ჰქონდა ჭამისა,
გასცოხნის, ლუკმა გატყორცის, წონა ძლივ ჩანთქის დრამისა.
1143 – 933
ამოა, რომე კაცი კაცს ამოსა ეუბნებოდეს,
მან გაუგონოს, რაცა თქვას, არ ცუდად წაუხდებოდეს;
ცოტად ეგრეცა დაუვსებს, ცეცხლი რაზომცა სდებოდეს.
დიდი ლხინია ჭირთა თქმა, თუ კაცსა მოუხდებოდეს!
1144 – 934
მას ღამესა ერთგან იყვნეს იგი ლომნი, იგი გმირნი,
იუბნეს და გააცხადნეს თავის-თავის მათნი ჭირნი.
რა გათენდა, კვლა დაიწყეს საუბარნი სიტყვა-ხშირნი;
ერთმანერთსა გააგონნეს ფიცნი პირველ დანაპირნი.
1145 – 935
ტარიელ ეტყვის: „რად უნდა სიტყვისა თქმა მრავალისა?
რაცა შენ ჩემთვის გიქმნია, ღმერთი მზღველია ვალისა;
კმა ზენაარი ზენარად, არ ნაქმარია მთრვალისა,
არ-დავიწყება, მოყვრობა მოყვრისა წარმავალისა.
1146 – 936
„აწ შემიხვეწე, ნუ დამწვავ კვლა წვითა უცხელესითა:
მე რომე ცეცხლი მედების, არ ნაგზებია კვესითა!
ვერ დაჰშრეტ, შენცა დაიწვი სოფლისა ქმნისა წესითა;
წადი, დაბრუნდი, შეიქეც მუნითვე, შენი მზე სით-ა!
1147 – 937
„ვინ დამბადა, განკურნება ჩემი უჩანს მასცა ძნელად,
ვისცა გესმის, გაიგონეთ, მით გაჭრილვარ ხელი ველად;
რაცა ჰმართებს გონიერთა, ერთხელ ვიყავ მეცა მქმნელად,
აწ ნობათი ხელობისა მომხვდომია, მით ვარ ხელად“.
1148 – 938
ავთანდილ ეტყვის: „რა გითხრა პასუხი მაგა თქმულისა?
შენვე თქვი, ეგე სიტყვაა კაცისა ბრძნად სწავლულისა?
ღმერთსამცა ვით არ შეეძლო კვლა განკურნება წყლულისა?!
იგია მზრდელი ყოვლისა დანერგულ-დათესულისა!
1149 – 939
„ღმერთსამცა ესე რად ექმნა, ეგეთნი დაებადენით,
აღარ შეგყარნა, გაგყარნა, ხელი გქმნნა ცრემლთა დადენით!
სდევს ფათერაკი მიჯნურთა – გაჭვრიტეთ, გაიცადენით!
თქვენ ერთმანერთი არ მოგხვდეს, მე სულნი ამომხადენით!
1150 – 940
„ნეტარ, მამაცი სხვა რაა, არ გასძლოს რაცა ჭირია!
ჭირსა გადრეკა რად უნდა, რა სასაუბრო პირია!
ნუ გეშის, ღმერთი უხვია, თუცა სოფელი ძვირია;
რასცა მიწვრთიხარ, იწვართე; გკადრო: უწვრთელი ვირია.
1151 – 941
„თუ რა გესმის, გაიგონე, ესე კმარის სწავლა სწავლად;
ჩემსა მზესა დავეთხოვე თქვენს წინაშე წამოსავლად,
მოვახსენე: „რათგან ჩემი შეუქმნია გული ავლად,
არას ვარგებ, არ დავდგები, სხვად ვიუბნა რადღა მრავლად?
1152 – 942
„მან მიბრძანა: „მადლიერ ვარ, კარგად ხარ და მამაცურად,
შენგან მისსა გავლენასა მე დავიჩენ სამსახურად“.
მისით კითხვით წამოსრულვარ, არ მთრვალურად, არ მახმურად,
აწ შევიქცე, რა ვუამბო, რად მოვეო ჯაბან-ხრდლურად?
1153 – 943
„მაგ საუბარსა ესე სჯობს, ისმინე ჩემი თხრობილი:
მქმნელი საქმისა ძნელისა კაციმცა იყო ცნობილი;
ვერას ვერა იქმს ნაყოფსა ვარდი უმზეოდ ჭნობილი.
შენ ვერას ირგებ, მე გარგებ, ძმა ძმისა უნდა ძმობილი!
1154 – 944
„სადაცა გწადდეს, მუნ იყავ მითვე წესითა მაგითა,
გწადდეს – გულითა ბრძენითა, გწადდეს – ცნობითა შმაგითა,
მაგა ქცევითა ტურფითა, ანაგებითა ნაგითა,
ოდენ გამაგრდი, არ მოჰკვდე, არ დასდნე ცეცხლთა დაგითა.
1155 – 945
„ამის მეტსა არას გნუკევ: წელიწადსა ერთსა მსგეფსსა
აქა ქვაბსა მომნახევდი მე, ამბავთა ყოვლგნით მკრეფსა;
ამა ჟამსა ნიშნად მოგცემ, დროსა ამას ვარდ-იეფსა,
ვარდთა ნახვა გაგაკრთობდეს, მართ ვითამცა ძაღლი ყეფსა.
1157 – 946
„ამა დროსა გარდავსცილდე, აქავ ქვაბსა არ მოვიდე,
ცან, ცოცხალი არ თურე ვარ, უღონიოდ მოვკვე კიდე;
ესე მისად ნიშნად კმარის, შენ თუ ჩემთვის ცრემლსა ღვრიდე,
მაშინ, გწადდეს, იხარებდი, გწადდეს – ჭმუნვა გაადიდე!
1158 – 947
„აწ რაცა გკადრე, ამისთვის ნუ, თუ შენ იყო მჭმუნავი!
მოგშორდები და არ ვიცი, თუ ცხენი დამცემს, თუ ნავი;
არ, უთქმელობა არ ვარგა, არ პირუტყვი ვარ მჩმუნავი.
არ ვიცი, ღმერთი რას მიზამს, ანუ ცა მიწყივ მბრუნავი“.
1159 – 948
მან უბრძანა: „აღარ გაწყენ, არცა სიტყვა გამეტადდეს.
არ მომისმენ, რაზომიცა საუბარი მიდიადდეს;
თუ არ მოგყვეს საყვარელი, შენ მას მიჰყევ, რაცა სწადდეს,
ბოლოდ ყოვლი დაფარული საქმე ცხადად გამოცხადდეს.
1160 – 949
„რა დაიჯერო, მაშინ სცნა ჩემთა საქმეთა ძნელობა,
ჩემთვის ყველაი სწორია, გაჭრა და გაუჭრელობა;
შენ რაცა გითქვამს, მაგას ვიქმ, მრჯის რაზომ გინდა ხელობა,
უშენოდ მომხვდეს, რაღა ვქმნა, არ დია დღეთა გრძელობა!“
1161 – 950
საუბარი გადასწყვიდეს, დააპირეს ესე პირი;
ცხენსა შესხდეს, მოიარეს, თვითო მოკლეს ველს ნადირი;
შემოიქცეს, აატირეს გული, კვლაცა ანატირი,
ხვალ გაყრისა გონებამან სხვა უმატა ჭირსა ჭირი.
1162 – 951
ლექსთა მკითხველო, შენიმცა თვალი ცრემლისა მღვრელია!
გულმან, გლახ, რა ქმნას უგულოდ, თუ გული გულსა ელია?!
მოშორვება და მოყვრისა გაყრა კაცისა მკლველია,
ვინცა არ იცის, არ ესმის, ესე დღე რაგვარ ძნელია.
1163 – 952
დილა გათენდა, შესხდეს და მას ქალსა გაესალამნეს,
ტარიელ, ასმათ, ავთანდილ თვალთაგან ცრემლნი დალამნეს;
სამთავე ღაწვთა ალამნი არღავნის ფერად ალამნეს,
მათ ლომთა, მიწყივ მხეც-ქმნილთა, თავნი მხეცთავე ალამნეს.
1164 – 953
ქვაბი ჩავლეს და წავიდეს ზახილით ცრემლთა მდენანი,
ასმათ ტირს, მოსთქვამს: „ჰე, ლომნო, ვისნი ვით მოგთქმენ ენანი!
მზემან დაგწვნა და დაგდაგნა ცისა მნათობნი ზენანი,
ვა ჭირნი ჩემნი ეზომნი! ვა სიცოცხლისა თმენანი!“
1165 – 954
მათ ყმათა, მუნით წასრულთა, იგი დღე ერთგან იარეს,
ზღვის პირს მივიდეს, მუნ დადგეს, არ ხმელთა არე იარეს,
არ გაიყარნეს მას ღამე, კვლა ცეცხლი გაიზიარეს,
ერთმანერთისა შორს ყოფა იტირეს, იმგლოვიარეს.
1166 – 955
ტარიელს ეტყვის ავთანდილ: „რუ გახმა ცრემლთა დენისა!
რად მოიშორვე შენ ფრიდონ, მომცემი მაგა ცხენისა?
მუნით იცნობის ამბავი, ღონე მის მზისა ლხენისა,
აწ მე მუნ მივალ, მასწავლე გზა ძმად-ფიცისა შენისა“.
1167 – 956
ტარიელ სიტყვით ასწავლის მხარსა ფრიდონის გზისასა,
მართ გააგონა, რაც ოდენ შეეძლო ძალსა თქმისასა:
“აღმოსავლითკე წადიო, პირსა იარე ზღვისასა,
თუ ჰნახო, ჩემი უამბე, გკითხავს ამბავსა ძმისასა“.
1168 – 957
თხა მოკლეს და მიითრიეს, ცეცხლი შექმნეს ზღვისა პირსა,
სვეს და ჭამეს, რაცა ჭამა შეჰფერობდა მათსა ჭირსა;
მას ღამესა ერთად იყვნეს, ერთგან მიწვეს ხეთა ძირსა.
ვჰგმობ მუხთალსა საწუთროსა, ზოგჯერ უხვსა, ზოგჯერ ძვირსა.
1169 – 958
ცისკრად ადგეს გასაყრელად, ერთმანერთსა მოეხვივნეს;
მაშინ მათგან ნაუბარნი, დადნეს, ვინცა მოისმინნეს;
თვალთათ, ვითა წყაროს თვალნი, ცრემლნი ველთა მოადინნეს,
დიდხან დგანან შეჭდობილნი, მკერდი მკერდსა შეარკინნეს.
1170 – 959
გაიყარნეს ტირილითა, პირსა ხოკით, თმათა გლეჯით,
ერთი აღმა, ერთი ჩაღმა, უგზოდ მივლენ შამბთა ეჯით;
ვირე უჩნდა ერთმანერთი, იზახდიან პირსა ბღნეჯით;
იგი ნახნეს დაღრეჯილნი, მზე დაიღრეჯს მისით ღრეჯით.
1171 – 960
ვა, სოფელო, რაშიგან ხარ, რას გვაბრუნვებ, რა ზნე გჭირსა?
ყოვლი შენი მონდობილი ნიადაგმცა ჩემებრ ტირსა!
სად წაიყვან სადაურსა, სად აღუფხვრი სადათ ძირსა!
მაგრა ღმერთი არ გასწირავს კაცსა, შენგან განაწირსა!
1172 – 961
ავთანდილ, მისი გაყრილი, ტირს, ხმა ასწვდების, ა-, ცამდის,
იტყვის, თუ: „ღვარი სისხლისა კვლაცა მდენია, კვლაცა მდის;
აწ აგრე გაყრა ძნელია, ვით მაშინ შეყრა და-ც-ამდის.
კაცი არ ყველა სწორია, დიდი ძეს კაცით კაცამდის“.
1173 – 962
ველს მაშინ მხეცნი ძღებოდეს სისხლითა მუნ ნატირითა,
ვერ დაივსებდა სახმილსა, იწვის ცეცხლითა ხშირითა,
კვლა თინათინის გონება ავსებს უფრო-რე ჭირითა;
ბაგეთათ ვარდსა ანათობს ბროლი ძოწისა ძირითა.
1174 – 963
ვარდი ჭნებოდა, ღვრებოდა, ალვისა შტო ირხეოდა,
ბროლი და ლალი გათლილი ლაჟვარდად გარდიქცეოდა;
გაჰმაგრებოდა სიკვდილსა, ამისთვის არ უმხნეოდ-ა;
იტყვის, თუ: „ბნელი რას მიკვირს, რათგან დაგაგდე, მზეო, და-!“
1175 – 964
მზესა ეტყვის: „მზეო, გიტყვი თინათინის ღაწვთა დარად,
შენ მას ჰგავ და იგი შენ გგავს, თქვენ ანათობთ მთად და ბარად;
ხელსა მალხენს ნახვა შენი, ამად გიჭვრეტ არ-დამცადარად;
მაგრა ჩემი რად დააგდე გული ცივად, გაუმთბარად?
1176 – 965
„თუ ერთისა მოშორვება მზისა ზამთრის გაგვამცივნებს,
მე, გლახ, ორნი დამიყრიან, გული ამად რად არ ივნებს?!
მაგრა კლდესა არად შესწონს, არაოდეს არ იმტკივნებს;
წყლულსა დანა ვერა ჰკურნებს, გაჰკვეთს ანუ გაამსივნებს“.
1179 – 966
მიმავალი ცასა შესტირს, ეუბნების, ეტყვის მზესა:
“აჰა, მზეო, გეაჯები შენ, უმძლესთა მძლეთა მძლესა,
ვინ მდაბალთა გაამაღლებ, მეფობასა მისცემ სვესა,
მე ნუ გამყრი საყვარელსა, ნუ შემიცვლი ღამედ დღესა!
1180 – 967
„მო, ზუალო, მომიმატე ცრემლი ცრემლსა, ჭირი ჭირსა,
გული შავად შემიღებე, სიბნელესა მიმეც ხშირსა,
შემომყარე კაეშანი, ტვირთი მძიმე, ვითა ვირსა,
მას უთხარ, თუ: „ნუ გასწირავ, შენია და შენთვის ტირსა“.
1181 – 968
„ჰე, მუშთარო, გეაჯები შენ, მართალსა ბრჭესა ღმრთულსა,
მო და უყავ სამართალი, გაებრჭობის გული გულსა;
ნუ ამრუდებ უმართლესსა, ნუ წაიწყმედ ამით სულსა!
მართალი ვარ, გამიკითხე! რად მაწყლულებ მისთვის წყლულსა?
1182 – 969
„მოდი, მარიხო, უწყალოდ დამჭერ ლახვრითა შენითა,
შე-ცა-მღებე და შემსვარე წითლად სისხლისა დენითა,
მას უთხრენ ჩემნი პატიჟნი, მას გააგონენ ენითა,
რაგვარ გასრულვარ, შენ იცი, გული აღარას ლხენით-ა.
1183 – 970
„მოდი, ასპიროზ, მარგე რა, მან დამწვა ცეცხლთა დაგითა,
ვინ მარგალიტსა გარეშე მოსცავს ძოწისა ბაგითა;
შენ დააშვენებ კეკლუცთა დაშვენებითა მაგითა,
ვისმე, გლახ, ჩემებრ დააგდებ, გაჰხდი ცნობითა შმაგითა.
1184 – 971
„ოტარიდო, შენგან კიდე არვის მიგავს საქმე სხვასა:
მზე მაბრუნვებს, არ გამიშვებს, შემიყრის და მიმცემს წვასა;
დაჯე წერად ჭირთა ჩემთა, მელნად მოგცემ ცრემლთა ტბასა,
კალმად გიკვეთ გაწლობილსა ტანსა ჩემსა, ვითა თმასა.
1185 – 972
„მო, მთვარეო, შემიბრალე, ვილევი და შენებრ ვმჭლდები,
მზე გამავსებს, მზევე გამლევს, ზოგჯერ ვსხვდები, ზოგჯერ ვწვლდები;
მას უამბენ სჯანი ჩემნი, რა მჭირს ანუ რაგვარ ვბნდები,
მიდი, უთხარ, ნუ გამწირავს, მისი ვარ და მისთვის ვკვდები.
1186 – 973
„აჰა, მმოწმობენ ვარსკვლავნი, შვიდნივე მემოწმებიან:
მზე, ოტარიდი, მუშთარი და ზუალ ჩემთვის ბნდებიან,
მთვარე, ასპიროზ, მარიხი მოვლენ და მოწმად მყვებიან,
მას გააგონნენ, რანიცა ცეცხლნი უშრეტნი მდებიან“.
1187 – 974
აწ გულსა ეტყვის: „ვითამცა გდის ცრემლი, არ გაგხმობია,
რას გარგებს მოკლვა თავისა? ეშმა ძმად თუ-რე გძმობია!
მეც ვიცი, ჩემსა ხელმქმნელსა თმად ყორნის ბოლო სთმობია,
მაგრა თუ ჭირსა არ დასთმობ, ლხინი რა დასათმობია!
1188 – 975
„თუ დავრჩეო, ესე მიჯობს, – სიცოცხლისა იტყვის თუსა, –
ნუთუ მომხვდეს ნახვა მზისა, ნუ ვიზახი მიწყივ უსა!“
მიიმღერის ხმასა ტკბილსა, არ გასწყვედდის ცრემლთა რუსა,
მისსა ხმასა თანა ხმაცა ბულბულისა ჰგვანდის ბუსა.
1189 – 976
რა ესმოდის მღერა ყმისა, სმენად მხეცნი მოვიდიან,
მისვე ხმისა სიტკბოსაგან წყლით ქვანიცა გამოსხდიან,
ისმენდიან, გაჰკვირდიან, რა ატირდის, ატირდიან;
იმღერს ლექსთა საბრალოთა, ღვარისაებრ ცრემლნი სდიან
1190 – 977
მოვიდიან შესამკობლად ქვეყნით ყოვლნი სულიერნი,
ტყით ნადირნი, წყალშით თევზნი, ზღვით ნიანგნი, ცით მფრინველნი,
ინდო-არაბ-საბერძნეთით, მაშრიყით და მაღრიბელნი,
რუსნი, სპარსნი, მოფრანგენი და მისრეთით მეგვიპტელნი.
1191 – 978
ყმა მტირალი სამოც-ათ დღე ზღვისა პირსა მივა გზასა;
შორით ნახა, მენავენი მოვიდოდეს შიგან ზღვასა;
მოიცადა, ჰკითხა: „ვინ ხართ, თქვენ ამისსა გნუკევ თქმასა,
ეს სამეფო ვისი არის ან ჰმორჩილობს ვისსა ხმასა?“
1192 – 979
მათ მოახსენეს: „ტურფაო სახით და ანაგებითა,
გვეუცხოვე და გვეკეთე, მით გეუბნებით ქებითა;
აქამდის ზღვარი თურქთაა, მოზღვრეა ფრიდონ ზღვრებითა;
ჩვენცა ვისნი ვართ, გიამბობთ, თუ ჭვრეტით არ დავბნდებითა.
1193 – 980
„ნურადინ ფრიდონ მეფეა ამა ქვეყნისა ჩვენისა,
მოყმე მხნე, უხვი, ძლიერი, ფიცხლად მომხლტომი ცხენისა;
ვნება არავის არ ძალ-უც მის მზისა ოდნად მშვენისა,
იგია ჩვენი პატრონი, მსგავსი ცით შუქთა მფენისა“.
1194 – 981
ყმამან უთხრა: „ძმანო ჩემნო, კარგთა კაცთა გარდგეკიდე;
მე მეფესა თქვენსა ვეძებ, მასწავლეთ, თუ სით წავიდე,
რა ვიარო, ოდეს მივალ, ან გზასა აქვს რა სიდიდე?
მენავეთა უწინამძღვრეს, არ დააგდეს გზამდის კიდე.
1195 – 982
მოახსენეს: „ესე გზაა მულღაზანზარს მიმავალი.
მუნ დაგხვდების მეფე ჩვენი მშვილდ-ფიცხელი, მახვილ-ხრმალი;
აქადაღმა ათ დღე მიხვალ ნაკვთად სარო, ფერად ლალი;
ვა, რად დაგვწვენ, უცხომ უცხო რად მოგვიდევ ცეცხლებრ ალი!“
1196 – 983
ყმამან უთხრა: „მიკვირს, ძმანო, რად ხართ ჩემთვის გულ-მოკლულნი
ანუ ეგრე ვით გეკეთნეს ზამთრის ვარდნი ფერ-ნაკლულნი!
თქვენმცა მაშინ გენახენით, ლაღნი ვდეგით, არ საპყრულნი!
ჩვენნი მჭვრეტნი დავაშვენნით, ჩვენგან სხდიან მხიარულნი“.
1197 – 984
იგი წავიდეს, დაბრუნდა ყმა გზასა თავის-წინასა,
ვისი ჰგავს ტანი საროსა და ვისი გული – რკინასა,
მიაცორვებს და მიუბნობს, მოსთქვამს მისსავე ლხინასა,
ნარგისნი ქუხან, ცრემლსა წვიმს, ჩარცხის ბროლსა და მინასა.
1198 – 985
ვინცა გზას ნახნის უცხონი, ჰმსახურებდიან, ჰყმობდიან,
მოეხვივნიან საჭვრეტლად, მას ზედა სტრფიალობდიან,
ეძნელებოდის გაშვება, გაყრასა ძლივ დასთმობდიან,
გზას ყოლაუზი მისციან, ჰკითხის რა, უამბობდიან.
1199 – 986
მულღაზანზარს მიეახლა, ადრე დალევს გზასა გრძელსა;
მინდორს ნახა სპა, ლაშქართა და ნადირთა ჰგვანდეს მსრველსა,
ყოვლგნით ალყა შემოეკრა, მოსდგომოდეს გარე ველსა,
ისრიან და იზახიან, მხეცსა სჭრიან, ვითა მჭელსა.
1200 – 987
კაცი ემთხვია, მას ჰკითხა ამბავი მის ლაშქარისა,
უბრძანა: „ისი ვისია ხმა ზათქისა და ზარისა?“
მან უთხრა: „ფრიდონ ხელმწიფე, მეფე მულღაზანზარისა,
იგი ნადირობს, შეუკრავს ნაპირი ველ-შამბნარისა“.
1201 – 988
მათ ლაშქართაკე წავიდა მით უსახოთა ქცევითა,
გამხიარულდა; შვენება მის ყმისა ვთქვიმცა მე ვითა!
მისთა გამყრელთა დააზრობს, შემყრელთა დასწვავს მზე ვითა,
ნახვა მჭვრეტელთა ახელებს, ტანი ლერწამობს ხე ვითა.
1202 – 989
მათ ლაშქართა ყოლბსა შუა ორბი სითმე გარდმოფრინდა;
ყმამან ცხენი შეუტივა, გაამაყდა, არ შეშინდა,
შესტყორცა და ჩამოაგდო, დაეცა და სისხლი სდინდა,
გარდახდა და ფრთენი დასჭრნა, წყნარად შეჯდა, არ აქშინდა.
1203 – 990
იგი რა ნახეს, მესროლნი სროლასა მოეშლებოდეს,
ალყა დაშალეს, მოვიდეს, მოეხვეოდეს, ბნდებოდეს,
იქით და აქათ უვლიდეს, ზოგნი უკანა ჰყვებოდეს,
ვერცა ჰკადრებდეს, „ვინ ხარო“, ვერცა რას ეუბნებოდეს.
1204 – 991
მინდორსა შიგან გორი დგა, ფრიდონ მას ზედა დგებოდა;
ღირსი მას თანა სროლასა ორმოცი კაცი ჰხლებოდა;
მუნ დაემართა ავთანდილ, მას თანა ყოლბი ჰყვებოდა.
ფრიდონს უკვირდა: „რა ქმნესო“, მისთა სპათათვის წყრებოდა.
1205 – 992
ფრიდონ მონა გამოგზავნა: „წა, ნახენო ისი სპანი,
რა ქმნეს, ალყა რად დაშალეს, სად წადიან ვითა ბრმანი?“
მონა ფიცხლა მოეგება, ნახა სარო, მორჩი ტანი,
დადგა, თვალნი გაურეტდეს, დაავიწყდეს სიტყვის თქმანი.
1206 – 993
ავთანდილ ცნა, თუ: „ისია მოამბედ ჩემად რებული“.
უთხრა: „წა, ჰკადრე პატრონსა ეს ჩემი დავედრებული:
ვარ უცხო ვინმე ღარიბი, საყოფთა მოშორვებული,
ძმად-ფიცი ტარიელისა, თქვენს წინა მომგზავრებული“.
1207 – 994
მონა წავიდა ფრიდონის თხრობად ამბისა მისისად,
უთხრა: მზე ვნახე მოსრული, ჩანს მანათობლად დღისისად;
ვაზრობ, იგიცა დაშმაგდენ, თუ ბრძენთა ნახონ ისი სად;
“ვარ ძმაო ტარიელისი შეყრად ფრიდონის მქისისად“.
1208 – 995
რა „ტარიელ“ მოისმინა, ფრიდონს ჭირი უსუბუქდა,
თვალთა ცრემლნი გარდმოსცვივდეს, გული უფრო აუჩუქდა,
მონაქროლმან ვარდი დაზრა, წამწამთაგან ბუქი ბუქდა;
შეიყარნეს, ერთმანერთი მათგან იქო, არ გაუქდა.
1209 – 996
ფიცხლად ჩავლო იგი ქედი, ჩაეგება ფრიდონ წინა;
რა შეხედნა, მან ესე თქვა: „თუ არ მზეო, ისი ვინ-ა?“
მას ჰმეტობდა, რაცა ქება მონისაგან მოესმინა;
ერთმანერთსა გარდაუხდეს, ლხინმან ცრემლი აფრქვევინა.
1210 – 997
მოეხვივნეს ერთმანერთსა, უცხოობით არ დაჰრიდონ,
თვით უსახოდ ფრიდონს ყმა და მოეწონა ყმასა ფრიდონ;
რა მჭვრეტელთა იგი ნახონ, მზე მათთანა გააფლიდონ;
მომკალ, ბაზარს სხვა მათებრი ივაჭრონ რა, ანუ ყიდონ.
1211 – 998
ფრიდონისებრნი მოყმენი ვინცა ვინ ვით ეგებიან!
მაგრა მას ახლვან ქებანი, მართ მეტნი არ მიჰხვდებიან;
მზე უჩინო იქმს მნათობთა, რა ახლოს შეიყრებიან,
დღისით ვერ ნათობს სანთელი და ღამით შუქნი ჰკრთებიან.
1212 – 999
ცხენთა შესხდეს, გაემართნეს, ფრიდონისსა მივლენ სრასა.
დაიშალა ნადირობა, მოეშალნეს მხეცთა სრვასა;
ავთანდილის ჭვრეტად სპანი იქით-აქათ იქმან ჯრასა,
თქვეს: „ასეთი ხორციელი შეუქმნია, ნეტარ, რასა?
1213 – 1000
ყმა ფრიდონს ეტყვის: „ისწრაფი, ვიცი, ამბისა თხრობასა,
გიამბო, ვინ ვარ, სით მოვალ, ვინათგან ჰლამი ცნობასა,
ანუ სით ვიცნობ ტარიელს, ანუ რად ვიტყვი ძმობასა,
იგი ძმად მიხმობს, ძმა ხარო, თუცა ძლივ ღირს ვარ ყმობასა.
1214 – 1001
„მე ვარ ყმა როსტან მეფისა, მოყმე არაბეთს ზრდილობით,
დიდი სპასპეტი, სახელად მიხმობენ ავთანდილობით,
ძე დიდებულთა დიდ-გვართა, ზრდილი მეფეთა შვილობით,
საკრძალავი და უკადრი, მყოფი არვისგან ცილობით.
1215 – 1002
„დღესა ერთსა მეფე შეჯდა, ნადირობას გამოვიდა;
მინდორს ვნახეთ, ტარიელ ჯდა, ცრემლთა ღვრიდა, ველთა რწყვიდა,
გაგვიკვირდა, გვეუცხოვა, ვაწვიეთ და არ მოვიდა,
ჩვენ გვეწყინა, არ ვიცოდით, მას თუ ცეცხლი რაგვარ სწვიდა.
1216 – 1003
„მეფემან სპანი შეპყრობად შეუზახნა და წყრებოდა;
მან უჭირველად დახოცნა, ომი არ მისჭირდებოდა,
ზოგსა მხარ-თეძო დაჰლეწა და ზოგსა სული ჰხდებოდა;
მუნღა ცნეს, მთვარე ეტლისა რომე არ დაბრუნდებოდა.
1217 – 1004
„მათ სპათაგან ვერ-შეპყრობა ცნეს მეფეთა მეტად მწყრალთა,
თვით შესხდეს და შეუტივეს ამაყთა და არას მკრძალთა.
რა ტარიელ მეფე იცნა, მუნღა დაჰკრთა მათთა ხრმალთა,
ცხენსა მისცა სადავენი, დაგვეკარგა წინა თვალთა.
1218 – 1005
„ვძებნეთ და კვალი ვერ ვპოვეთ, დავსწამეთ ეშმაურობა.
მეფე დაჭმუნდა, დაშალა სმა, ნადიმობა, პურობა.
მე ვეღარ გავძელ მისისა ამბისა არ-დასტურობა,
გამოვიპარე საძებრად: მწვიდა ცეცხლი და მურობა.
1219 – 1006
„იგი ვძებნე წელსა სამსა, არ ვიამე არცა ძილი.
მათ მასწავლეს, ხატაელნი ვნახენ მისგან დაკოდილი;
ვპოვე ვარდი მოყვითანო, შუქ-მკრთალი და ფერ-მიხდილი,
შემიტკბო და შემიყვარა ვითა ძმა და ვითა შვილი.
1220 – 1007
„ქვაბნი წაუხმან დევთათვის, სრულად გაჰმესისხლებია;
მუნ ასმათ ახლავს მარტოსა, სხვა არვინ უახლებია;
მას მუდამ ძველი ცეცხლი სწვავს, არ ახალ-, არ ახლებია.
ვა ჰმართებს მისსა გაყრილსა, შავი ხლა თავსა ჰხლებია.
1221 – 1008
„ქალი მარტო ქვაბსა შიგან ზის მტირალი, ცრემლ-ნაწთომი;
ყმა ნადირსა უნადირებს, ლომის ლეკვსა ვითა ლომი,
მიართვამს და აგრე არჩენს იგი ერთგან ვერ-დამდგომი,
მისგან კიდე დასანახად არა უნდა კაცთა ტომი.
1222 – 1009
„მე უცხოს უცხომ მანატრა მოსმენა სანატრელისა,
მითხრა ამბავი მისი და მისისა სასურველისა.
რა ჭირნი დასთმნა, ვერ იტყვის აწ ენა ესე ხელისა,
ჰკლავს სურვილი და ვერ-ჭვრეტა მისისა დამმარხველისა.
1223 – 1010
„ვითა მთვარე დაუდგრომლად იარების, არ დადგების;
მასვე ცხენსა შენეულსა ზის, აროდეს გარდახდების;
არას ნახავს პირ-მეტყველსა, ვით ნადირი კაცთა ჰკრთების.
ვა მე, მისსა მგონებელსა, ვა მას, ვინცა მისთვის კვდების!
1224 – 1011
„მის ყმისა ცეცხლი მედების, ვტირი ცრემლითა ცხელითა,
შემებრალნეს და გავშმაგდი, გავხე გულითა ხელითა;
მომინდა მისთა წამალთა ძებნა ზღვითა და ხმელითა;
შევიქეც, ვნახენ მეფენი, მყოფნი გულითა ბნელითა.
1228 – 1012
„დავეთხოვე და გამიწყრა, მეფე მიეცა ჭმუნვასა,
დავყარენ ჩემნი ლაშქარნი, მით იზახიან მუნ ვასა;
გამოვიპარე, დავეხსენ სისხლისა ცრემლთა წურვასა,
აწ ვეძებ მისთა წამალთა, ვიქმ იქით-აქათ ბრუნვასა.
1229 – 1013
„შენი მან მითხრა ამბავი, მისგან ძმობისა შენისა,
აწ მიპოვნიხარ უებრო შენ, საქებელი ენისა;
გამომირჩივე, სით მიჯობს ძებნა მის მზისა ზენისა,
მისთა მჭვრეტელთა ლხინისა, ვერ-მჭვრეტთა ამაზრზენისა“.
1230 – 1014
აწ ფრიდონ იწვის სიტყვითა მის ყმისა ნაუბარითა;
ორნივე სწორად მოსთქმიდეს მოთქმითა საქებარითა,
გულ-ამოსკვნილნი გულითა ტირან ვერ-დამთმობარითა,
მუნ ვარდსა წყლითა ცხელითა რწყვენ ტევრთა ნაგუბარითა.
1231 – 1015
ლაშქართა შიგან შეიქმნა ხმა ტირილისა დიდისა,
ზოგთაგან ხოკა პირისა, ზოგთაგან სრევა რიდისა.
ფრიდონ ტირს, მოსთქვამს ხმა-მაღლად, გაყრილი წლისა შვიდისა;
უხანობა და სიცრუე, ვა, საწუთროსა ფლიდისა!
1232 – 1016
ფრიდონ მოსთქვამს: „რა შეგასხათ, ვერ-საქებო, ვერ-სათქმელო!
ხმელთა მზეო, სამყაროსა მზისა ეტლთა გარდამხმელო,
მოახლეთა სალხინოო, სიცოცხლეო, სულთა მდგმელო,
ცისა ეტლთა სინათლეო, დამწველო და დამანთქმელო!
1233 – 1017
„რა მოგეშორვე, მას აქათ სიცოცხლე მომძულვებია;
თუცა შენ ჩემად არა გცალს, მე შენთვის მომსურვებია;
შენ უჩემობა ლხინად გიჩს, მე დია მიმჭირვებია,
ოხერ სიცოცხლე უშენოდ, სოფელი გამარმებია!“
1234 – 1018
ფრიდონ თქვნა ესე სიტყვანი მოთქმითა შვენიერითა;
სული დაიღეს, დადუმდეს, მივლენ არ თურე მღერითა.
ავთანდილ მჭვრეტთა აშვენებს ტურფითა აერ-ფერითა,
მელნისა ტბათა მიჯარვით ჰბურავს გიშრისა ჭერითა.
1235 – 1019
ქალაქს შევიდეს, მუნ დაჰხვდა სრა მოკაზმული სრულითა,
სახელმწიფოთა ყოვლითა გასაგებლითა სრულითა;
მონანი ტურფად მოსილნი წესითა იყვნეს რულითა!
შეჰფრფინვიდიან ავთანდილს გულითა სულ-წასრულითა.
1236 – 1020
შევიდეს და დიდი შექმნეს ჯალაბობა, არ ხალვათი:
იქით-აქათ დიდებულნი წარიგებით ათჯერ ათი;
თვით ორნივე ერთგან დასხდეს; ვინმცა ვით თქვა ქება მათი!
ბროლ-ბალახშსა აშვენებდა ზოგან მინა, ზოგან სათი.
1237 – 1021
დასხდეს, შეიქმნა პურობა, გაამრავლებდეს მახალსა,
უმასპინძლებდეს ავთანდილს, ვითა მზახალი მზახალსა,
მოიღებდიან ჭურჭელსა ტურფასა, ახალ-ახალსა,
მაგრა მის ყმისა მჭვრეტელთა გული მიეცა, გლახ, ალსა.
1238 – 1022
მას დღე სვეს, ჭამეს, გარდახდა ნადიმი მსმელთა დასისა.
გათენდა, ბანეს ავთანდილ, რიცხვი ძეს მუნ ატლასისა,
შესამოსელი შეჰმოსეს დრაჰკნისა ბევრ-ათასისა,
შეარტყეს წელთა სარტყელი, დაუდებელი ფასისა.
1239 – 1023
ყმამან დაყვნა დღენი რამე, თუცა ყოვნას ვერა სთმობდა,
ფრიდონს თანა ნადირობად გავიდის და თამაშობდა,
სწორად ხოცდა შორს და ახლოს, თუ რას ხელსა მიაპყრობდა.
მისი სროლა მშვილდოსანსა ყველაკასა აწბილობდა.
1241 – 1024
ყმა ფრიდონს ეტყვის, „გესმოდეს ჩემი აწ მონახსენები:
მე შენი გაყრა სიკვდილად მიჩს და მით თავსა ვევნები,
მაგრა არა მცალს, დღე-კრულსა, ცეცხლი მწვავს მოუთმენები,
გზა გრძელი, საქმე სასწრაფო მიც, დია დავეყენები.
1242 – 1025
მართალ-ა შენი გამყრელი, თვალთათ თუ ცრემლსა ღვრიდესა,
დღეს წაუვალი ვერა ვარ, მით ცეცხლი სხვაცა მწვიდესა;
დგომა მგზავრისა ცთომაა, კარგსა იქმს, თავსა სწვრთიდესა;
სადა გინახავს იგი მზე, წამომყევ ზღვისა კიდესა“.
1243 – 1026
ფრიდონ უთხრა: „დასაშლელი ჩემგან არა არ გეთხრობის;
ვიცი, რომე აღარა გცალს, შენ ლახვარი სხვა გესობის;
წადი, ღმერთი გიწინამძღვრებს, შენი მტერი დაემხობის,
მაგრა თქვი, თუ უშენობა ჩემგან ვითა დაითმობის?
1244 – 1027
„ამას გკადრებ, არ ეგების მარტოსაგან წასლვა შენი;
თანა ყმათა წამოგატან, იმსახურენ, იახლენი,
აბჯარი და საგებელი, ერთი ჯორი, ერთი ცხენი.
არ წაიტან, გაირჯები ღაწვი-ვარდი, ცრემლთა მდენი“.
1245 – 1028
მოასხნა ოთხნი მონანი, მისანდობელნი გულითა,
სრული აბჯარი საკაცო ქაფითა, საბარკულითა,
სამოცი ლიტრა წითელი აწონით არ-ნაკლულითა,
ერთი ტაიჭი უებრო მით უნაგრითა სრულითა.
1246 – 1029
ერთსა ჯორსა წვივ-მაგარსა საგებელი აუკიდა;
წავიდა და ფრიდონ შეჯდა, მასთანავე გამოვიდა.
აწ გაყრისა მომლოდნესა ედებოდა ცეცხლი, სწვიდა,
მოსთქვამს: „თუმცა მზე გვეახლა, ჩვენ ზამთარი ვერ დაგვზრვიდა“.
1249 – 1030
ზარი მის ყმისა წასლვისა გახდა, მიეცნეს წუხილსა.
მოატყდეს მოქალაქენი, ლარსა ვინ ჰყიდდა თუ ხილსა;
ხმა ზახილისა მათისა ჰგვანდა აერთა ქუხილსა,
იტყოდეს: „მზესა მოვჰშორდით, მო, თვალნი მივსცნეთ წუხილსა!“
1250 – 1031
ქალაქი გავლეს, მივიდეს პირსა დიდისა ზღვისასა,
მაშინ ფრიდონის ნახულსა, ნასადგომევსა მზისასა,
მუნ დაადენდეს ნაკადსა სისხლისა ცრემლთა ტბისასა,
ფრიდონ უამბობს ამბავსა მის მნათობისა ტყვისასა:
1251 – 1032
„აქა მათ ზანგთა მონათა მზე მოიყვანეს ნავითა,
კბილ-თეთრი, ბაგე-ბალახში, სახედავითა შავითა;
ცხენი გავქუსლე, გავაგე წაგვრა ხრმლითა და მკლავითა,
შორს მნახეს, ადრე გამექცეს, ნავი მფრინვალე ჩნდა ვითა“.
1252 – 1033
მოეხვივნეს ერთმანერთსა, გაამრავლნეს ცრემლთა ღვრანი,
აკოცეს და გაუახლდეს მათ ორთავე მათნი წვანი,
გაიყარნეს გაუყრელნი ძმად-ფიცნი და ვითა ძმანი,
ფრიდონ დადგა, ყმა წავიდა, შემხედველთა მკლველი ტანი.
1254 – 1034
ყმა მიმავალი მიუბნობს, მსგავსი მთვარისა სრულისა,
არს თინათინის გონება მისად სალხენად გულისა,
იტყვის: „მოგშორდი, სიცრუე, ვა, საწუთროსა კრულისა!
შენ გაქვს წამალი ჩემისა მამრთელებელი წყლულისა.
1255 – 1035
„რად სიცხე გულსა ნიადაგ მწვავს, გმირსა, სამს ალებისა?
რად გული კლდისა ტინისა შემქმნია სამ სალებისა?
არ შეუძლია ლახვარსა დაჩენა სამსა ლებისა,
შენ ხარ მიზეზი სოფლისა ასრე გასამსალებისა“.
1256 – 1036
ავთანდილ მარტო ზღვის პირსა მივა ოთხითა მონითა,
წამალსა ტარიელისსა ეძებს ყოვლითა ღონითა,
დღისით და ღამით მტირალი, იღვრების ცრემლთა ფონითა,
ჩალად უჩს ყოვლი ქვეყანა, მისვე ჩალისა წონითა.
1257 – 1037
სადაცა ნახნის, ეუბნის, მგზავრნი ზღვის პირსა რებულნი,
ჰკითხის მის მზისა ამბავი, დღენი ვლნა გაასებულნი.
ქედსა გარდადგეს, აქლემნი აუჩნდეს ლარ-კიდებულნი,
მოქარავნენი ზღვის პირსა დაყრით დგეს, დაყმუნვებულნი.
1258 – 1038
მუნ ქარავანი ურიცხვი მოსდგმოდა ზღვისა კიდესა.
შეიჭირვებდეს, ჭმუნვიდეს, ვერცა დგეს, ვერცა ვლიდესა.
ყმამან სალამი უბრძანა, ქებასა შეასხმიდესა,
ჰკითხა, თუ: „ვინ ხართ, ვაჭარნო?“, მათ საუბარი ჰკიდესა.
1259 – 1039
უსამ იყო ქარავნისა უხუცესი, კაცი ბრძენი.
მოახსენა ხოტბა სრული, დალოცა და უქნა ზნენი.
ჰკადრეს: „მზეო, სიცოცხლე და შენ ამოჰხე ჩვენი მლხენი,
ჩამოხე და მოგახსენოთ ამბავი და საქმე ჩვენი“.
1260 – 1040
გარდახდა, ჰკადრეს: „ჩვენ ვართო მობაღდადენი ვაჭარნი,
მაჰმადის სჯულის მჭირავნი, აროდეს გვისმან მაჭარნი,
ზღვათა მეფისა ქალაქსა სავაჭროდ გარდმონაჭარნი,
საქონელ-სრულნი, მდიდარნი, არ ლარნი გვქონან ნაჭარნი.
1261 – 1041
„ჩვენ აქა ვპოვეთ ზღვის პირსა კაცი უსულოდ მდებარე,
ვუშველეთ, ენა მოეცა სიტყვისა გამომგებარე;
ვჰკითხეთ, თუ: „ვინ ხარ, ღარიბო, რასა საქმისა მდებარე?“
გვითხრა: „თუ შეხვალთ, დაგხოცენ, კიდე ცოცხალ ვარ მე ბარე?!“
1262 – 1042
„თქვა: „ქარავანი ეგვიპტით გამოვემართეთ ერითა,
ზღვასა შევედით ტვირთულნი ლარითა მრავალ-ფერითა,
მუნ მეკობრეთა დაგვხოცნეს ძელით სახნისისწვერითა;
ყველაი წახდა, არ ვიცი, აქა მოსრულვარ მე რითა!“
1263 – 1043
„ლომო და მზეო, ესეა მიზეზი აქა დგომისა,
დაბრუნვებითა გვეცემის ზიანი არ-საზომისა;
შევიდეთ, ვა თუ დაგვხოცნენ, ძალი არა გვაქვს ომისა,
ვერცა ვდგათ, ვერცა წასრულვართ, ღონე წაგვსლვია რჩომისა“.
1264 – 1044
ყმამან უთხრა: „ვინცა ჭმუნავს, ცუდია და ცუდად სცთების!
რაცა მოვა საქმე ზენა, მომავალი არ აგვცთების;
მე მივინდობ სისხლითა თქვენთა, შემოვისხამ, და-ცა-მწვთების!
ვინცა გებრძვის, ხრმალი ჩემი მბრძოლთა თქვენთა დააცვთების.“
1265 – 1045
მოქარავნენი აივსნეს სიხარულითა დიდითა,
თქვეს: „ყმა ვინმეა, ჭაბუკი, არა ჩვენებრვე რიდით-ა,
აქვს თავისაგან იმედი, ვიყვნეთ გულითა მშვიდითა“.
შევიდეს, ჩასხდეს ხომალდსა, გამართეს ზღვისა კიდითა.
1266 – 1046
სიამოვნისა დარითა იარეს, არ სიძნელითა,
მათი ბადრაგა ავთანდილ უძღვის გულითა ქველითა.
გამოჩნდა ნავი მეკობრე დროშითა მეტად გრძელითა,
მას ნავსა ნავთა სალეწლად სახნისი ჰგია ძელითა.
1267 – 1047
კიოდეს და მოვიდოდეს, იზახდეს და ბუკსა ჰკრესა;
შეუშინდა ქარავანი მათ ლაშქართა სიდიდესა;
ყმამან უთხრა: „ნუ იშიშვით თქვენ იმათსა სიალფესა,
ანუ დავხოც იმ ყველასა, ან სიკვდილი ჩემი დღეს-ა.
1268 – 1048
„უგანგებოდ ვერას მიზმენ, შე-ცა-მებნენ ხმელთა სპანი,
განგებაა, არ დავრჩები, ლახვარნია ჩემთვის მზანი;
ვერ დამხსნიან ვერ ციხენი, ვერ მოყვასნი, ვერცა ყმანი.
ვინცა იცის ესე ასრე, ჩემებრვეა გულოვანი.
1269 – 1049
„თქვენ, ვაჭარნი, ჯაბანნი ხართ, ომისაცა უმეცარნი,
შორს ისრითა არ დაგხოცნენ, ჩაიხშენით თანა კარნი;
მარტო მნახეთ, ვით შევება, ვით ვიხმარნე ლომნი მხარნი!
მეკობრისა ნავისანი სისხლნი ჰნახნეთ მონაღვარნი“.
1270 – 1050
ჩაიცვა ტანსა აბჯარი ქცევითა ვეფხებრ მკრჩხალითა.
მას ხელთა კეტი რკინისა ჰქონდა ხელითა ცალითა;
ნავისა თავსა გულითა წადგა შიშ-შეუვალითა,
ვითა მჭვრეტელნი ჭვრეტითა, მტერნი დახოცნა ხრმალითა.
1271 – 1051
კიოდეს იგი ლაშქარნი, ხმა მათი არ გაწყდებოდა,
აძგერეს ძელი, რომელსა ზედა სახნისი ჰგებოდა;
ყმა ნავის თავსა უშიშრად ქვე დგა, არ თუ-რე კრთებოდა,
კეტი ჰკრა, ძელი მოსტეხა, ლომს მკლავი არ უდრკებოდა.
1272 – 1052
ძელი მოტეხა ავთანდილ, დარჩა ნავ-დაულეწელი;
შეშინდეს იგი ლაშქარნი, გზა ძებნეს გარდსახვეწელი;
ვეღარ გარდესწრნეს, გარდუხლტა მტერთა მი და მო მლეწელი;
არ დარჩა კაცი ცოცხალი მუნ მისგან დაუფრეწელი.
1273 – 1053
მათ ლაშქართა გულ-უშიშრად ასრე ხოცდა, ვითა თხასა,
ზოგი ნავსა შეანარცხის, ზოგსა ყრიდა შიგან ზღვასა;
ერთმანერთსა შემოსტყორცის, რვა ცხრასა და ცხრა ჰკრის რვასა;
დაკოდილნი მკვდართა შუა იმალვიან, მალვენ ხმასა.
1274 – 1054
გაუმარჯვდა ომი მათი, ვითა სწადდა მისსა გულსა.
ზოგთა ჰკადრეს ზენაარი: „ნუ დაგვხოცო, შენსა სჯულსა!“
არ დახოცნა, დაიმონნა, დაჰრჩომოდა რაცა წყლულსა.
მართლად იტყვის მოციქული: „შიში შეიქმს სიყვარულსა“.
1275 – 1055
კაცო, ძალსა ნუ იქადი, ნუცა მოჰკვეხ ვითა მთრვალი!
არას გარგებს ძლიერება, თუ არ შეგწევს ღმრთისა ძალი!
დიდთა ხეთა მოერევის, მცირე დასწვავს ნაბერწკალი,
ღმერთი გფარავს, სწორად გაჰკვეთს, შეშა ვის ჰკრა, თუნდა ხრმალი.
1276 – 1056
მუნ ავთანდილ საჭურჭლენი მათეულნი დიდნი ნახნა,
ნავი ნავსა შეატყუბა, ქარავანსა დაუზახნა.
უსამ ნახა მხიარულმან, – გაეხარნეს, არ იახნა, –
ჰკადრა ხოტბა ქებად მისად, სასახავნი დიდნი სახნა.
1277 – 1057
ავთანდილის მაქებელთა ათასიმცა ენა ენდა!
ვერცა მათ თქვან, ნაომრობა რაგვარ ტურფად დაუშვენდა;
ქარავანმან იზრიალა, თქვეს: „უფალო, მადლი შენდა!
მზემან შუქნი შემოგვადგნა, ღამე ბნელი გაგვითენდა“.
1278 – 1058
მოეგებნეს, აკოცებდეს თავსა, პირსა, ფერხთა, ხელსა,
ჰკადრეს ქება უსაზომო მას ტურფასა საქებელსა,
ვისი ჭვრეტა გააშმაგებს კაცსა ბრძენსა, ვითა ხელსა:
“შენგან დავჰრჩით ჩვენ ყველანი ფათერაკსა ეზომ ძნელსა“.
1279 – 1059
ყმამან უთხრა: „მადლი ღმერთსა, შემოქმედსა, არსთა მხადსა,
ვისგან ძალნი ზეციერნი განაგებენ აქა ქმნადსა!
იგი იქმან ყველაკასა, იდუმალსა, ზოგსა ცხადსა;
ხამს ყოვლისა დაჯერება, ბრძენი სჯერა მოწევნადსა.
1280 – 1060
„ღმერთმან სულსა ეგოდენსა თქვენ გათნივა სისხლი თქვენი.
მე, გლახ, რა ვარ? მიწა ცუდი; თავით ჩემით რამცა ვქმენი?
აწ დავხოცენ მტერნი თქვენნი, გავასრულენ, რაცა ვთქვენი;
ნავი სრულად საქონლითა მიმიღია, ვითა ძღვენი“.
1281 – 1061
ამოა, კარგსა მოყმესა რა ომი გაჰმარჯვებოდეს,
ამხანაგთათვის ეჯობნოს, ვინცა მას თანა-ჰხლებოდეს,
მიულოცვიდენ, აქებდენ, მათ აგრე მყოფთა სწბებოდეს,
ჰშვენოდეს დაკოდილობა, ცოტაი რამე ჰვნებოდეს
1282 – 1062
იგი ნავი მეკობრეთა მას დღე ნახეს, არ ახვალეს,
მუნ დებულთა საჭურჭლეთა ამარიმცა ვით დათვალეს!
მათსა ნავსა გარდმოიღეს, ნავი სრულად გარდმოცალეს;
დალეწეს და ზოგი დაწვეს, შეშა დრამად არ გაცვალეს
1283 – 1063
ავთანდილს უსამ მოართვა ვაჭართა შემოთვლილობა:
“შენგან ვართ გამაგრებულნი, ჩვენცა გვაქვს ამის ზრდილობა;
რაცა გვაქვს, იგი შენია, ამას არ უნდა ცილობა,
რასაცა მოგვცემ, გვიბოძე, გვიქმნია აქა ყრილობა.“
1284 – 1064
ყმამან შესთვალა: „ჰე, ძმანო, წეღანცა მოგისმენია,
ღმერთსა შეესმა, ნაკადი რაცა თქვენ თვალთა გდენია,
მან დაგარჩინნა; მე რა ვარ? მე, გლახ, რა მომილხენია?
რა გინდ რა მომცეთ, რას ვაქმნევ? მე ვარ და ჩემი ცხენია!
1285 – 1065
„მე თუმცა რაცა მინდოდა საჭურჭლე დასადებელი,
ჩემსაცა მქონდა ურიცხვი, უსახო ლარ-საგებელი;
რას ვაქმნევ თქვენსა რას გინდა? ოდენ ვარ თანა-მხლებელი;
სხვაგან რამე მიც სხვა საქმე, თავისა წასაგებელი.
1286 – 1066
„აწ რაცა აქა ვიშოვე საჭურჭლე დაუთვალავი,
რაცა ვის გინდა, წაიღეთ, არვისი ვიყო მლალავი,
ერთსა ვიაჯი, მააჯეთ სააჯო არ-საკრძალავი:
საქმე რამე მიც თქვენშიგან თავისა დასამალავი.
1287 – 1067
„ჟამამდის ჩემსა ნუ იტყვით არ თქვენსა პატრონობასა,
თვით თავადია ჩვენი-თქვა, ნუ მიხმობთ ჭაბუკობასა.
მე სავაჭროსა ჩავიცვამ, დავიწყებ ჯუბაჩობასა;
თქვენ შემინახეთ ნამუსი, თქვენსა და ჩემსა ძმობასა!“
1288 – 1068
ესე საქმე ქარავანსა გაეხარნეს მეტად დია;
მოვიდეს და თაყვანის-სცეს, ჰკადრეს: „ჩვენი იმედია,
რაცა აჯა ჩვენ გვმართებდა, იგი თქვენვე გიაჯდია,
მას ვჰმსახუროთ, ვისი პირი მზისა პირად გაგვიცდია“.
1289 – 1069
მუნით წავიდეს, იარეს, არ თუ-რე ხანსა ზმიდიან,
მიჰხვდეს ტაროსსა ამოსა, ნიადაგ ამოდ ვლიდიან;
შეჰფრფინვიდიან ავთანდილს, ქებასა შეასხმიდიან,
მას მარგალიტსა, მის ყმისა კბილთავე ფერსა, სძღვნიდიან.
1290 – 1070
ზღვა გაიარა ავთანდილ, მივა ტანითა მჭევრითა,
ნახეს ქალაქი, მოცული გარე ბაღისა ტევრითა,
გვარად უცხონი ყვავილნი ფერითა ბევრის ბევრითა.
მის ქვეყანისა სიტურფე რა გაგაგონო მევ, რითა!
1291 – 1071
მათ ბაღთა პირსა დააბეს ნავი საბლითა სამითა,
ავთანდილ ტანსა ჯუბანი ჩაიცვა, დაჯდა სკამითა,
მოასხნეს კაცნი მზიდავნი, დამიზდებულნი დრამითა,
იგი ყმა ვაჭრობს, თავადობს და თავსა მალავს ამითა.
1292 – 1072
მოვიდა მისი მებაღე, ბაღსა ეახლნეს რომელსა,
მას ყმასა უჭვრეტს შეფრფინვით პირსა ელვათა მკრთომელსა;
ავთანდილ უხმო, ეუბნა კაცსა არ სიტყვა-მცთომელსა:
“ვისნი ხართ, ვინ ხართ, რა ჰქვიან მეფესა აქა მჯდომელსა?
1293 – 1073
„წვრილად მითხარ ყველაკაი, – ყმა მას კაცსა ეუბნების, –
რა ლარია უფრო ძვირად, ან იეფად რა იხსნების?“
ჰკადრა: „გხედავ, პირი შენი მზისა პირად მემეცნების;
რაცა ვიცი, მართლად გკადრებ, მრუდი არა არ გემცნების.
1294 – 1074
„ესეა ზღვათა სამეფო თვისა ათისა სავლითა,
თვით გულანშარო – ქალაქი, სავსე ტურფითა მრავლითა;
აქ მოდის ტურფა ყველაი ნავითა ზღვა-ზღვა მავლითა;
მელიქ სურხავი ხელმწიფობს, სრული სვითა და დავლითა.
1295 – 1075
„აქა მოსლვითა გაყმდების, კაციცა იყოს ბერები:
სმა, გახარება, თამაში, ნიადაგ არს სიმღერები,
ზამთარ და ზაფხულ სწორად გვაქვს ყვავილი ფერად-ფერები;
ვინცა გვიცნობენ, გვნატრიან, იგიცა, ვინ-ა მტერები.
1296 – 1076
„დიდ-ვაჭარნი სარგებელსა ამისებრსა ვერ ჰპოვებენ:
იყიდიან, გაჰყიდიან, მოიგებენ, წააგებენ;
გლახა თვე ერთ გამდიდრდების, სავაჭროსა ყოვლგნით ჰკრებენ;
უქონელნი წელიწდამდის საქონელსა დაიდებენ.
1297 – 1077
„მე ვარ მებაღე უსენის, ვაჭართა უხუცესისა;
ესეცა გკადრო ამბავი, საქმე მისისა წესისა:
თვით ესე ბაღი მისია, თქვენი სადგომი დღესისა;
პირველ მას ჰმართებს ჩვენება ყოვლისა უტურფესისა.
1298 – 1078
„რა შემოვლენ დიდ-ვაჭარნი, მას ნახვენ და ძღვენსა სძღვნიან,
უჩვენებენ, რაცა ჰქონდეს, სხვაგან ლარსა ვერ გახსნიან,
უტურფესთა სეფედ დასხმენ, ფასსა მუნვე დაუთვლიან;
მათ მაშინვე ააზატებს, ვითა სწადდეს, დაჰყიდიან.
1299 – 1079
„თქვენებრთა საპატიოთა მას ჰმართებს გამოსვენება;
დამყენებულთა უბრძანებს, ჰმართებდეს ვის დაყენება.
აწ იგი აქა არ არის, რას მარგებს მისი ხსენება!
გამოგებვა და წაყვანა მას ჰმართებს, თქვენი ქენება.
1300 – 1080
„ფატმან ხათუნ შინა არის, ხათუნი და ცოლი მისი,
პურად კარგი მასპინძელი, მხიარული, არ თუ მქისი;
მას ვაცნობო მოსლვა თქვენი, წაგიყვანოს ვითა თვისი;
წინა კაცსა მოგაგებებს, ქალაქს შეხვალ ნათლივ, დღისი“.
1301 – 1081
ავთანდილ უთხრა: „წადიო, აგრე ქმენ, რაცა გწადიან“.
მებაღე მირბის, იხარებს, ოფლნი ქვე მკრდამდის ჩასდიან.
ხათუნსა უთხრა ამბავი: „მე ესე დამიქადიან,
ყმა მოვა, მისთა მჭვრეტელთა შუქნი მზედ გაიცადიან.
1302 – 1082
„ვაჭარი ვინმე, პატრონი არს ქარავნისა დიდისა,
საროსა მსგავსი ნაზარდი და მთვარე დღისა შვიდისა;
შვენის ჯუბა და მოხვევა ძოწეულისა რიდისა.
მე მიხმო, მკითხა ამბავი და ნირი ლართა სყიდისა“.
1303 – 1083
ფატმან ხათუნს გაეხარნეს, გააგება მონა ათი,
მოუკაზმნა ქარვანსრანი, დააყენა ბარგი მათი.
შემოვიდა ღაწვი-ვარდი, ბროლ-ბალახში, მინა-სათი;
მისთა მჭვრეტთა დაუსახეს ვეფხსა ტოტი, ლომსა – თათი.
1304 – 1084
ზარი გახდა, შემოაკრბეს ქალაქისა ერნი სრულად,
იქით-აქათ იჯრებოდეს: „ვუჭვრიტოთო ამას რულად!“
ზოგნი ნდომით შეჰფრფინვიდეს, ზოგნი იყვნეს სულ-წასრულად;
მათთა ცოლთა მოიძულვნეს, ქმარნი დარჩეს გაბასრულად.
1305 – 1085
ფატმან, ცოლი უსენისი, გაეგება კართა წინა,
მხიარულმან უსალამა, სიხარული დაიჩინა;
ერთმანერთი მოიკითხეს, შევიდეს და დასხედეს შინა;
ფატმან ხათუნს მოსლვა მისი, შე-ვით-ვატყევ, არ ეწყინა.
1306 – 1086
ფატმან ხათუნ – თვალად მარჯვე, არ ყმაწვილი, მაგრა მზმელი,
ნაკვთად კარგი, შავ-გრემანი, პირ-მსუქანი, არ პირ-ხმელი,
მუტრიბთა და მომღერალთა მოყვარული, ღვინის მსმელი;
დია ედვა სასალუქო დასაბურავ-ჩასაცმელი.
1307 – 1087
მას ღამესა ფატმან ხათუნ უმასპინძლა მეტად კარგა,
ყმამან უძღვნა ძღვენი ტურფა, მიმღებელთა თქვეს, თუ: „ვარგა“.
ფატმანს მისი მასპინძლობა უღირს, ღმერთო, არ დაკარგა;
სვეს და ჭამეს, დასაწოლად ყმა გავიდა ღამით გარ, გა-.
1308 – 1088
დილასა ლარი ყველაი უჩვენა, გაახსნევინა,
ტურფანი სეფედ გარდასხნა, ფასიცა დაათვლევინა.
ვაჭართა უთხრა: „წაიღეთ, – აჰკიდა, გააწევინა, –
თქვენ, ვითა გინდა, ვაჭრობდით, ნუ გამაცხადებთ მე ვინა!“
1309 – 1089
ყმა ვაჭრულად იმოსების, არ ჩაიცვამს არას მისსა,
ზოგჯერ იხმის ფატმან მისსა, ზოგჯერ იყვის ფატმანისსა;
ერთგან სხდიან, უბნობდიან საუბარსა არა მქისსა;
ფატმანს ჰკლვიდა უმისობა, რამინისა ვითა ვისსა.
1310 – 1090
სჯობს სიშორე დიაცისა, ვისგან ვითა დაითმობის:
გილიზღებს და შეგიკვეთებს, მიგინდობს და მოგენდობის,
მართ ანაზდად გიღალატებს, გაჰკვეთს, რაცა დაესობის.
მით დიაცსა სამალავი არასთანა არ ეთხრობის.
1311 – 1091
ფატმან ხათუნს ავთანდილის გულსა ნდომა შეუვიდა,
სიყვარული მეტის-მეტი მოემატა, ცეცხლებრ სწვიდა.
დამალვასა ეცდებოდა, მაგრა ჭირთა ვერ მალვიდა,
იტყვის: „რა ვქმნა, რა მერგების?“ აწვიმებდა, ცრემლთა ღვრიდა.
1312 – 1092
„მიღმა ვუთხრა, ვა თუ გაწყრეს, შეხედვაცა დამიძვირდეს!
თუ არა ვთქვა, რაგვარ გავძლო, ცეცხლი უფრო გამიხშირდეს.
ვთქვა და მოვკვდე, ანუ დავრჩე, ერთი რამე გამიპირდეს;
მას მკურნალმან რაგვარ ჰკურნოს, თუ არ უთხრას, რაცა სჭირდეს!“
1313 – 1093
დაწერა წიგნი საბრალო, მის ყმისა მისართმეველი,
მისისა მიჯნურობისა, მისთა პატიჟთა მცნეველი,
მისთა მსმენელთა გულისა შემძრველი, შემარხეველი,
უსტარი შესანახავი, არ ცუდად დასახეველი:
1315 – 1094
„ჰე, მზეო, ღმერთსა ვინათგან მზედ სწადდი დასაბადებლად,
მით შეგქმნა მოშორვებულთა ჭირთა, არ ლხინთა მწადებლად,
ახლოს შემყრელთა დამწველად, მათად ცეცხლისა მადებლად,
მნათობთა შენი შეხედვა ტკბილად უჩს, დასაქადებლად.
1316 – 1095
„შენ გტრფიალობენ მჭვრეტელნი, შენთვის საბრალოდ ბნდებიან,
ვარდი ხარ, მიკვირს, ბულბულნი რად არ შენ ზედა კრფებიან!
შენი შვენება ყვავილთა აჭნობს, ჩემნიცა ჭნებიან;
სრულად დამწვარვარ, თუ მზისა შუქნი არ მომესწრებიან.
1317 – 1096
„ღმერთი მყავს მოწმად, ვიშიშვი თქვენსა ამისსა თხრობასა,
მაგრა რა ვირგო დღე-კრულმან, სრულად გავჰყრივარ თმობასა!
გული ვერ გასძლებს ნიადაგ შავთა წამწამთა სობასა,
თუ რას მეწევი, მეწიე, თვარა მივჰხდები ცნობასა.
1318 – 1097
„მე ვირე ამა წიგნისა პასუხი მომივიდოდეს,
ვცნობდე, გინდოდე საკლავად, ან ჩემი რა გაგვიდოდეს,
მუნამდის გავძლო სულთა დგმა, გული რაზომცა მტკიოდეს,
სიცოცხლე ანუ სიკვდილი გარდმიწყდეს, ნეტარძი, ოდეს!“
1319 – 1098
ფატმან ხათუნ დაწერა და გაუგზავნა წიგნი მისი.
ყმამან ასრე წაიკითხა, და ვინმეა ანუ თვისი;
თქვა: „არ იცის გული ჩემი, ვინ მაშიკობს, ვისსა ვისი!
რომე მიმიჩს სამიჯნურო, რათ ვამსგავსო მე მას ისი!“
1320 – 1099
თქვა: „ყვავი ვარდსა რას აქმნევს ანუ რა მისი ფერია!
მაგრა მას ზედა ბულბულსა ჯერთ ტკბილად არ უმღერია.
უმსგავსო საქმე ყოველი მოკლეა, მით ოხერია.
რა უთქვამს, რა მოუჩმახავს, რა წიგნი მოუწერია!“
1321 – 1100
ესეგვარი საზრახავი დაუზრახა გულსა შინა;
მერმე იტყვის: „ჩემგან კიდე ჩემი შემწე არავინ-ა;
რასათვისცა გამოჭრილვარ, მისი ძებნა რათგან მინა,
რათაცა ვით ვჰპოვებ, მას ვიქმ, გულმან სხვამცა რა ისმინა!
1322 – 1101
„ისი დიაცი აქა ზის, მნახავი კაცთა მრავალთა,
მოსადგურე და მოყვარე მგზავრთა, ყოველგნით მავალთა;
მივჰყვე, მიამბობს ყველასა, რაზომცა ცეცხლი მწვავ ალთა,
ნუთუ რა მარგოს, გარდახდა მე მისგან ჩემთა ვცნა ვალთა!
1323 – 1102
თქვა: „დიაცსა ვინცა უყვარს, გაექსვის და მისცემს გულსა,
აუგი და მოყივნება არად შესწონს ყოლა კრულსა;
რაცა იცის, გაუცხადებს, ხვაშიადსა უთხრობს სრულსა;
მიჯობს, მივჰყვე, განღა სამე ვსცნობ საქმესა დაფარულსა“.
1324 – 1103
კვლა იტყვის: „ვერვინ ვერას იქმს, თუ ეტლი არ მოსთმინდების,
მით, რაცა მინდა, არა მაქვს, რაცა მაქვს, არ მომინდების;
ბინდის გვარია სოფელი, ესე თურ ამად ბინდდების,
კოკასა შიგან რაცა დგას, იგივე წარმოსდინდების!“
1325 – 1104
მიუწერა: „წავიკითხე შენი წიგნი, ჩემი ქება.
შენ მომასწარ, თვარა შენგან მე უფრო მჭირს ცეცხლთა დება;
შენცა გინდა, მეცა მინდა გაუწყვედლად შენი ხლება,
შეყრა არის პირიანი, ორთავეა რათგან ნება“.
1326 – 1105
ფატმანისსა ვერ გიამბობ, მოემატა რა სიამე!
მიუწერა: „კმარის, რაცა უშენომან ცრემლი ვლამე!
აწ ვიქმნები თავის წინა, აქა მპოვე მარტო სამე,
მომისწრაფე შეყრა შენი, რა შეღამდეს, მოდი ღამე“.
1327 – 1106
მას ღამითვე, საწვეველი რა მიართვეს წიგნი ყმასა,
შეღამდა და წა-ცა-ვიდა; სხვა ემთხვია მონა გზასა:
“ამას ღამე ნუ მოხვალო, ვერა მპოვებ შენთვის მზასა“.
მას ეწყინა, არ დაბრუნდა, თქვა, თუ: „ჰგავსო ეგე რასა!“
1328 – 1107
წვეული აღარ დაბრუნდა კვლა ზევე უკუწვევითა.
ფატმან ზის წყენით, შევიდა ავთანდილ მარტო-ხე ვითა;
დიაცსა წყენა შეატყვა, ნახა შესლვითა შე-ვითა;
ვერ დაიჩინა შიშითა და მისითავე თნევითა.
1329 – 1108
ერთგან დასხდეს და დაიწყეს კოცნა, ლაღობა წყლიანი,
შემოდგა კარსა ყმა ვინმე კეკლუცი, ტან-ნაკვთიანი,
შემოვლო ახლოს, შემოჰყვა მონა ხრმალ-დარაკიანი;
დაჰკრთა, რა ნახა ავთანდილ: ჰგავსო, თუ გზაა კლდიანი.
1330 – 1109
ფატმან რა ნახა, შეშინდა, ძრწის და მიეცა ძრწოლასა.
მან გაკვირვებით უჭვრიტა მათსა ლაღობა-წოლასა;
უთხრა: „არ გიშლი, დიაცო, ფერთა მი და მო კრთოლასა,
გამითენდების, განანებ მაგა მოყმისა ყოლასა!
1331 – 1110
გამკიცხე, ბოზო დიაცო, და დამდევ გასათრეველად,
მაგრა სცნობ ხვალე პასუხსა მაგა საქმისა მზღვეველად;
ვარ შენთა შვილთა შენითა კბილითა დამაჭმეველად,
დავშალო, წვერთა ფუ მიყავ, ხელიღა ვრბოდე მე ველად!“
1332 – 1111
ესე თქვა და კაცმან წვერთა მოიზიდნა, გავლნა კარნი;
ფატმან შექმნა თავსა ცემა, ღაწვნი ესხნეს ნახოკარნი;
ცრემლთა, მისთა მონაღვართა, წყაროსაებრ ისმნეს წკარნი,
თქვა: „დამქოლეთ, მოდით, ქვითა, მომადექით მომაკარნი!“
1333 – 1112
მოსთქვამს: „მოვკალ, ჰაი, ქმარი, ამოვწყვიდენ წვრილნი შვილნი,
იავარ-ვყავ საქონელი, უსახონი თვალნი თლილნი,
გავეყარე საყვარელთა, ვა გამზრდელნი, ვა გაზრდილნი!
ბოლოდ ვექმენ სახლსა ჩემსა, სიტყვანია ჩემნი წბილნი.“
1334 – 1113
ამას ყველასა ავთანდილ ისმენდა გაცბუნვებული;
უბრძანა: „რა გჭირს, რას იტყვი, რასთვის ხარ აგრე ვებული?
რას დაგექადა იგი ყმა, რა ნახა შენგან კლებული?
დადუმდი, მითხარ, ვინ იყო ანუ რად საქმედ რებული?“
1335 – 1114
დიაცმან უთხრა: „ჰე, ლომო, ხელი ვარ ცრემლთა დენითა,
ნურას ნუ მკითხავ ამბავსა, ვერცა რას გითხრობ ენითა;
დავხოცენ შვილნი ხელითა, მით ვარ აღარას ლხენითა,
თავი მოვიკალ უთმინოდ სიყვარულითა შენითა!
1336 – 1115
„ესეგვარი დია მიჰხვდეს სიტყვა-მცთარსა, ენა-მეტსა,
ხვაშიადთა ვერ-მმალავსა, უჭკუოსა, შმაგსა, რეტსა;
ვაგლახითა მეწიენით, გეტყვი ყოვლსა ჩემსა მჭვრეტსა!
მკურნალმანცა ვერა ჰკურნოს თავისისა სისხლის მხვრეტსა.
1337 – 1116
„ორისაგან ერთი ქმენით, ამის მეტსა ნურას ჰლამით:
მო-ვითა-ჰკლავ იმა კაცსა, წადი, მოკალ მალვით ღამით,
მე და სრულად სახლი ჩემი დახოცასა დაგვხსენ ამით!
მოხვალ, გითხრობ ყველაკასა, მო-ვით-გითხრა ცრემლთა ლამით?
1338 – 1117
„თვარა ღამითვე ტვირთები შენი წაიღე ვირითა,
დააგდე ჩემი მიდამო, სრულად მიკრიფე, მი-, რითა!
ვეჭვ, რომე ჩემთა ცოდვათა შენცა აგავსონ ჭირითა;
თუ დარბაზს მივა იგი ყმა, შვილთა დამაჭმევს პირითა“.
1339 – 1118
რა ესე ესმა ავთანდილს ლაღსა, ბუნება-ზეარსა,
ადგა და ლახტი აიღო, რა ტურფა რამე მხნე არსა!
“ამა საქმისა ვერ-ცნობა, – თქვა, – ჩემი სიძუნტე არსა“.
ნუ ეჭვ სულ-დგმულსა მისებრსა, თუ ვითმე მისებრვე არსა!
1340 – 1119
ფატმანს უთხრა: „კაცი მომეც მასწავლელად, წინამძღვარად,
გზასა მართლად წამიყვანოს, თვარა მეშვლად მინდა არად;
იმა კაცსა ვერა ვხედავ მეომრად და ჩემად დარად,
რაცა ვუყო, მოგახსენებ, მომიცადე, იყავ წყნარად“.
1341 – 1120
მას მისცა მონა დიაცმან წინამძღვრად, წა-ცა-მყვანელად,
კვლა მი-ვე-ჰყივლა: „ვინათგან ცეცხლი ცხელია, წა ნელად,
მო-ვითმე-თუ-ჰკლა იგი ყმა ჩემად გულისა მფხანელად,
ბეჭედი ჩემი აცვია, მას გვედრებ მოსატანელად“.
1342 – 1121
ავთანდილ გავლო ქალაქი მით უებროთა ტანითა;
ზღვის პირსა სახლი ნაგები დგა ქვითა წითელ-მწვანითა,
ქვეშეთკე სრითა ტურფითა, კვლა ზედათ ბანის-ბანითა,
დიდროვანითა ტურფითა, მრავლითა თანის-თანითა.
1343 – 1122
მუნ მიჰყავს პირ-მზე ავთანდილ მას მისსა წინამძღომელსა,
ხმა-მდაბლად ჰკადრებს: „ისია სრა მისი, ეძებ რომელსა“.
უჩვენებს, ეტყვის: „ჰხედაო, ბანსა ზე და ქვე მდგომელსა?
იქი წევს ძილად, იცოდი, ანუ ქვე ჰპოვებ მჯდომელსა“.
1344 – 1123
კარსა წინა დარაჯანი ორნი უწვეს მას, გლახ, ყმასა.
ყმა გავიდა, გაეპარა, დააგდებდეს ვირე ხმასა,
თვითო ხელი ყელსა მიჰყო, მუნვე მისცნა სულთა ხდასა,
თავი თავსა შეუტაკა, გაურივა ტვინი თმასა.
1345 – 1124
იგი ყმა საწოლს მარტო წვა გულითა ჯავრიანითა;
თვალმოსისხული ავთანდილ შედგა ტანითა ჯანითა;
ვეღარ აესწრა, იდუმალ მოკლა თუ, ვერცა ვცანითა,
ხელი მოჰკიდა, მიწასა დაასკვნა, დაკლა დანითა.
1346 – 1125
მჭვრეტელთა მზე და მებრძოლთა მხეცი და ვითა ზარია,
ბეჭდითურთ თითი მოჰკვეთა, ქვესკნელს მიწათა გარია,
ზღავათაკე სარკმლით გასტყორცა, ზღვისა ქვიშათა დარია,
მისთვის არცაღა სამარე, არცა სათხარად ბარია.
1348 – 1126
ხმა მათისა დახოცისა არ გაისმა არსით არა.
წამოვიდა ვარდი ტკბილი, რასამცა ვით გაემწარა!
ესე მიკვირს, სისხლი მათი ასრე ვითა მოიპარა!
რომე პირველ წამოევლო, გზა იგივე წაიარა.
1349 – 1127
რა ფატმანისსა შევიდა ლომი, მზე, მოყმე წყლიანი,
უბრძანა: „მოვკალ, მან ყმამან დღე ვეღარ ნახოს მზიანი,
თვით მონა შენი მოწმად მყავს, ფიცი აფიცე ღმრთიანი,
აჰა თითი და ბეჭედი, და დანა მაქვს სისხლიანი.
1351 – 1128
„აწ მითხარ, თუ რას იტყოდი, რას გაშმაგდი ისრე რეტად?
რას გექადდა ისი კაცი? მესწრაფების მეტის-მეტად!“
ფატმან ფერხთა მოეხვია: „არა ღირს ვარ პირსა ჭვრეტად!
გამიმრთელდა გული წყლული, აწყა დავჯე ცეცხლთა შრეტად.
1352 – 1129
„მე და უსენი შვილითურთ აწ ახლად დავიბადენით;
ლომო, ქებანი შენნიმცა ჩვენ ვითა ვადიადენით!
ვინათგან სისხლთა იმისთა დაღვრევა დავიქადენით,
თავითგან გითხრობ ყველასა, თქვენ სმენად დაემზადენით“.
1354 – 1130
„ამა ქალაქსა წესია დღესა მას ნავროზობასა –
არცა ვინ ვაჭრობს ვაჭარი, არცა ვინ წავა გზობასა;
ყოველნი სწორად დავიწყებთ კაზმასა, ლამაზობასა,
დიდსა შეიქმან მეფენი პურობა-დარბაზობასა.
1355 – 1131
„ჩვენ დიდ-ვაჭართა ზედა-გვაც დარბაზს მიღება ძღვენისა,
მათ საბოძვრისა ბოძება ჰმართებს მსგავსისა ჩვენისა,
ათ დღემდის ისმის ყოველგნით ხმა წინწილისა სმენისა,
მოედანს მღერა, ბურთობა, დგრიალი ცხენთა დგენისა.
1356 – 1132
„ქმარი ჩემი დიდ-ვაჭართა წაუძღვების, უსენ, წინა,
მათთა ცოლთა მე წავასხამ, მაწვეველი არად მინა;
დედოფალსა ძღვენსა ვუძღვნით, მდიდარი თუ გლახა ვინ-ა,
დარბაზს ამოდ გავიხარებთ, მხიარულნი მოვალთ შინა.
1357 – 1133
„დღე მოვიდა ნავროზობა, დედოფალსა ძღვენი ვსძღვენით;
ჩვენ მივართვით, მათ გვიბოძეს, ავავსენით, ავივსენით;
ჟამიერად მხიარულნი წამოვედით ნებით ჩვენით,
კვლა დავსხედით გახარებად, უნებურნი არ ვიყვენით.
1358 – 1134
„ბაღსა შიგან თამაშობად საღამოსა გავე ჟამსა,
გავიტანე ხათუნები, – მათი ჭმევა ჩემგან ხამსა,
მომყვებოდეს მომღერალნი, იტყოდიან ტკბილსა ხმასა,
ვიმღერდით და ვყმაწვილობდით, ვიცვალებდით რიდე-თმასა.
1359 – 1135
„იქ ბაღსა შიგან ტურფანი სახლნი, ნატიფად გებულნი,
მაღალნი, ყოვლგნით მხედველნი, ზღვას ზედა წაკიდებულნი,
მუნ შევიტანენ ხათუნნი იგი ჩემთანა ხლებულნი,
კვლა დავიდევით ნადიმი, დავსხედით ამოდ შვებულნი.
1360 – 1136
„ვაჭრის ცოლთა მხიარულმან ვუმასპინძლე ამოდ, დურად;
სმასა ზედა უმიზეზოდ გავხე რასმე უგემურად,
რა შემატყვეს, გაიყარა, სხდომილ იყო რაცა პურად,
მარტო დავრჩი, სევდა რამე შემომექცა გულსა მურად.
1361 – 1137
„უკმოვახვენ სარკმელნი და შევაქცივე პირი გზასა,
ვიხედვიდი, ვიქარვებდი კაეშნისა ჩემგან ზრდასა;
შორს ამიჩნდა ცოტა რამე, მოცურვიდა შიგან ზღვასა,
მფრინველად ვთქვი ანუ მხეცად, სხვას ვამსგავსე მემცა რასა!
1362 – 1138
„მაშორვიდა, ვერად ვიცან; მომეახლა, იყო ნავი;
ორთა კაცთა, ტანად შავთა, თვით პირიცა ედგა შავი;
იქით-აქათ მოსდგომოდეს, ახლოთ უჩნდა ოდენ თავი,
გამოვიდეს, გამიკვირდა იგი უცხო სანახავი.
1363 – 1139
„გამოზიდნეს იგი ნავი, გამოიღეს ბაღსა წინა,
მიიხედნეს, მოიხედნეს, ვინ გვიჭვრეტსო, სადა ვინ-ა,
ვერა ნახეს სულიერი, ვერცა რამან შეაშინა;
მე იდუმალ ვიხედვიდი, სულ-ღებული ვიყავ შინა.
1365 – 1140
„მით ნავიდაღმა მათ რამე გარდმოსვეს კიდობანითა,
აჰხადეს, ქალი გარდმოხდა უცხოთა რათმე ტანითა,
თავსა რიდითა შავითა, ქვეშეთ მოსილი მწვანითა,
მზესა სიტურფედ ეყოფის, იყოს მისითა გვანითა.
1367 – 1141
„რა მობრუნდა ქალი ჩემკე, შემოადგეს სხივნი კლდესა,
ღაწვთა მისთა ელვარება ელვარებდა ხმელთა, ზესა;
დავიწუხენ, თვალნი ყოლა ვერ შევადგენ, ვითა მზესა,
უკმოვიხაშ კარი, ჩემგან მათი ჭვრეტა ვერა ცნესა.
1368 – 1142
„მოვიხმენ ოთხნი მონანი, ჩემსა წინაშე მდგომელნი,
ვუჩვენე: „ჰხედავთ, ინდოთა ტყვედ ჰყვანან შუქნი რომელნი?
ჩაეპარენით, ჩაედით წყნარად, ნუ ჩქარად მხლტომელნი,
მოგყიდონ, ფასი მიეცით, რასაცა იყვნენ მნდომელნი.
1370 – 1143
„თუ არ მოგცენ, ნუღარ მისცემთ, წაჰგვარეთ და დახოცენით,
მოიყვანეთ ისი მთვარე, ქმენით კარგად, ეცადენით!“
ჩემნი ყმანი ზედადაღმა ჩაეპარნეს, ვითა ფრენით,
დაევაჭრნეს, არ მოჰყიდეს, შავნი ვნახენ მეტად წყენით.
1371 – 1144
„მე სარკმელთა გარდავადეგ, რა შევიგენ, არ მოჰყიდეს,
შევუზახენ: „დახოცენით!“, დაიპყრნეს და თავსა სჭრიდეს;
იგი ზღვასა შეასრივნეს, შემოადგეს ქალსა, სცვიდეს;
ჩავეგებე, გამოვჰგვარე, ზღვის პირს ხანსა არ დაზმიდეს.
1373 – 1145
„რა გიამბო ქება მისი, რა სიტურფე, რა ნაზობა!
ვფიცავ, რომე იგი მზეა, არა ჰმართებს მზესა მზობა!
ვინ გაიცდის შუქთა მისთა, ვინმცა ვით ქმნა ნახაზობა!
მე თუ დამწვავს, აჰა მზა ვარ, აღარ უნდა ამას მზობა!
1374 – 1146
ესე სიტყვა დაასრულა, ფატმან იკრნა პირსა ხელნი;
ავთანდილსცა აეტირნეს, გარდმოყარნა ცრემლნი ცხელნი;
ერთმანერთი დაავიწყდა, მისთვის გახდეს ვითა ხელნი,
ღვარმან, ზედათ მონადენმან, გააწყალნა ფიფქნი თხელნი.
1377 – 1147
მოიტირეს, ყმამან უთხრა: „ნუღარ გასწყვედ, გაასრულე!“.
ფატმან იტყვის: „მივეგებე, გული მისთვის ვაერთგულე,
გარდვუკოცნე ყოვლი ასო, თავი ამად მოვაძულე,
ზედა დავსვი ტახტსა ჩემსა, შევეკვეთე, გავესულე.
1378 – 1148
„ვჰკადრე: „მითხარ, ვინ ხარ, მზეო, ანუ შვილი ვისთა ტომთა?
იმა ზანგთა სით მოჰყვანდი შენ, პატრონი ცისა ხომთა?
მან პასუხი არა მითხრა მე სიტყვათა ესეზომთა,
ას-ნაკეცი წყარო ვნახე ცრემლთა, მისთა მონაწთომთა.
1379 – 1149
„რა მივაჭირვე კითხვითა, მეტითა საუბარითა,
გულ-ამოხვინჩვით ატირდა მით რამე ხმითა წყნარითა;
ბროლ-ლალსა ღვარი ნარგისთათ მოსდის გიშრისა ღარითა;
მისი მჭვრეტელი დავიწვი, გავხე გულითა მკვდარითა.
1380 – 1150
„მითხრა: „შენ ჩემთვის, დედაო, ხარ უმჯობესი დედისა,
რას აქმნევ ჩემსა ამბავსა, ზღაპარი არის ყბედისა!
ღარიბი ვინმე, შემსწრობი ვარ უბედოსა ბედისა;
თუ რაცა მკითხო, ძალიმცა გიგმია არსთა მხედისა!“
1381 – 1151
„ვთქვი: „უჟამოდ არ წესია მოყვანა და მზისა ხმობა:
მომყვანელი გაშმაგდების და წაუვა ერთობ ცნობა;
ხმობა უნდა ჟამიერად, სააჯოსა ყოვლსა თხრობა.
რად არ ვიცი ამა მზისა საუბრისა უჟამობა?“
1382 – 1152
„ავიყვანე იგი პირ-მზე ნაქები და ვერ ვთქვი უქი;
სურვილმან და მზემან მისმან, ძლივ დავმალე მისი შუქი!
ჩამოვჰბურე მრავალ-კეცი სტავრა მძიმე, არ სუბუქი;
ცრემლსა სეტყვს და ვარდსა აზრობს, წამწამთაგან მოქრის ბუქი.
1383 – 1153
„მოვიყვანე შინა ჩემსა იგი პირ-მზე ტანით ალვით,
მოვუკაზმე სახლი ერთი, შიგან დავსვი მეტად მალვით,
არვის ვუთხარ სულიერსა, შევინახე ფარვით, კრძალვით,
ერთი ზანგი ვამსახურე, მე შევიდი, ვნახი ხალვით.
1384 – 1154
„ვით გიამბო საკვირველი მე, გლახ, მისი ყოფა-ქცევა,
დღე და ღამე გაუწყვედლად ტირილი და ცრემლთა ფრქვევა!
შევეხვეწი: „დადუმდიო“, წამ ერთ ჰქონდის ჩემი თნევა,
აწ უმისოდ ვით ცოცხალ ვარ, ჰაი ჩემთვის, ვაგლახ მე, ვა!
1385 – 1155
„შინა შევიდი, მას წინა ედგის ცრემლისა გუბები,
შიგან სისხლისა მორევსა ეყრდნის გიშრისა შუბები,
მელნისა ტბათათ იღვრების სავსე სათისა რუბები,
შუა ძოწსა და აყიყსა სჭვირს მარგალიტი ტყუბები.
1386 – 1156
„ჟამი ვერ ვპოვე კითხვისა ნიადაგ ცრემლთა ღვრისაგან,
თუმცა მეკითხა: „ვინ ხარ და ეგრე გასრული – რისაგან?“
მჩქეფრად სისხლისა ნაკადი მოსდის ალვისა ხისაგან,
მას ხორციელი რა გასძლებს სხვა, კიდეგანი ქვისაგან!
1387 – 1157
„არად უნდის საბურავი, არცა წოლა საგებლითა,
მიწყივ იყვის რიდითა და მით ერთითა ყაბაჩითა,
მკლავი მისი სასთაულად მიიდვის და მიწვის მითა,
ძლივ ვაჭამი ცოტა რამე ათასითა შეხვეწითა.
1388 – 1158
„სხვა გიამბო საკვირველი რიდისა და ყაბაჩისა;
ვარ მნახავი ყოვლისავე უცხოსა და ძვირფასისა,
მაგრა მისი არა ვიცი, ქმნილი იყო რაგვარ რისა:
სილბო ჰქონდა ნაქსოვისა და სიმტკიცე – ნაჭედისა.
1389 – 1159
„მან ტურფამან სახლსა ჩემსა ეგრე დაყო ხანი დიდი;
ვერ გავანდევ ქმარსა ჩემსა, შესმენისა მქონდა რიდი,
ვთქვი: „თუ ვუთხრობ, ვიცი, დარბაზს გამამჟღავნებს ისი ფლიდი“.
ესე მეყო საგონებლად, შევიდი თუ გამოვიდი.
1390 – 1160
„ვთქვი: „თუ არ ვუთხრა, რა ვუყო, ჩემგან რა მოეგვარების?
არცა რა ვიცი, რა უნდა, რა ვისგან მოეხმარების;
ქმარი რა მიგრძნობს, მო-ცა-მკლავს, ვეღარა მომეფარების;
ვითა დავმალო ნათელი, ვინ მზესა დაედარების?!
1391 – 1161
„მე, გლახ, მარტომან რა ვუყო, მიმატებს ცეცხლთა დებასა!
მო და გავანდო, ნუ შევალ უსენის შეცოდებასა!
არ გამამჟღავნოს, ვაფიცო, თუ მომცემს იმედებასა,
სულსა ვერ წასწყმედს, ვერა იქმს ფიცისა გაცუდებასა“.
1392 – 1162
„მივე მარტო, ქმარსა ჩემსა ველაღობე, ველაციცე,
მერმე ვუთხარ: „გითხრობ რასმე, მაგრა პირველ შემომფიცე,
არვის უთხრა სულიერსა, საფიცარი მომეც მტკიცე“.
ფიცი ფიცა საშინელი: „თავიცაო კლდეთა ვიცე!
1393 – 1163
„რაცა მითხრა, სიკდილამდის არვის ვუთხრა სულიერსა,
არა ბერსა, არა ყმასა, მოყვარესა, არცა მტერსა“.
მერმე ვუთხარ ყველაკაი უსენს, კაცსა ლმობიერსა:
“მოდი, მომყევ აქა სამე, მო, გიჩვენებ მზისა ფერსა“.
1394 – 1164
„ადგა, ამყვა და წავედით, შევვლენით კარნი სრისანი,
უსენ გაჰკვირდა, გა-ცა-ჰკრთა, რა შუქნი ნახნა მზისანი;
თქვა: „რა მიჩვენე, რა ვნახე, რანია, ნეტარ, რისანი?!
თუ ხორციელი არისცა, თვალნიმცა მრისხვენ ღმრთისანი!“
1395 – 1165
„ვთქვი, თუ: „არცა რა მე ვიცი ამისი ხორციელობა,
რაცა რა გითხარ, მის მეტი არა მაქვს მეცნიერობა;
მე და შენ ვჰკითხოთ, ვინ არის, ვისგან სჭირს ისი ხელობა,
ნუთუ რა გვითხრას, ვეაჯნეთ, ქმნას დიდი ლმობიერობა“.
1396 – 1166
„მივედით, გვქონდა ორთავე კრძალვა მისისა კრძალისა;
ვჰკადრეთ, თუ: „მზეო, სახმილი გვედების შენგან ალისა!
გვითხარ, რა არის წამალი მთვარისა შუქ-ნამკრთალისა?
რას შეუქმნიხარ ზაფრანად შენ, ფერად მსგავსი ლალისა?“
1397 – 1167
„რაცა ვჰკითხეთ, არა ვიცი, ესმა ანუ არ ისმენდა:
ვარდი ერთგან შეეწება, მარგალიტსა არ აჩენდა;
გველნი მოშლით მოეკეცნეს, ბაღი შეღმა შე-რა-შენდა,
მზე ვეშაპსა დაებნელა, ზედა რათმცა გაგვითენდა!
1398 – 1168
„ვერა დავჰყარეთ პასუხი ჩვენ საუბრითა ჩვენითა:
ვეფხი-ავაზა პირ-ქუშად ზის, წყრომა ვერ ვუგრძენითა.
კვლაცა ვაწყინეთ, ატირდა მჩქეფრად ცრემლისა დენითა,
“არა ვიციო, მიმიშვით!“ – ეს ოდენ გვითხრა ენითა.
1399 – 1169
„დავსხედით და მას თანავე ვიტირეთ და ცრემლი ვლამეთ,
რაცა გვეთქვა, შევინანეთ, სხვამცა რაღა შევაწამეთ!
ძლივ ვიაჯეთ, შევიხვეწეთ, დავადუმეთ, დავაამეთ,
ჩვენ მივართვით ხილი რამე, მაგრა ვერა ვერ ვაჭამეთ.
1400 – 1170
„უსენ იტყვის: „ბევრ-ათასნი ჭირნი ამან ამიხოცნეს;
ესე ღაწვნი მზისად ხმანან, კაცთაგანმცა ვით იკოცნეს!
უმართლეა, ვერ-მჭვრეტელმან თუ პატიჟნი იასოცნეს,
მე თუ შვილნი მირჩევნიან, ღმერთმან იგი დამოხოცნეს!“
1401 – 1171
„მას ვუჭვრიტეთ დიდი ხანი, წამოვედით სულთქმით, ახით.
შეყრა გვიჩნდის სიხარულად, გაყრა დიდად ვივაგლახით.
ვაჭრობისა საქმისაგან მოვიცალით, იგი ვნახით,
გულნი ჩვენნი გაუშვებლად დაეტყვევნეს მისით მახით.
1403 – 1172
„რა გარდახდა ხანი რამე, გამოვიდეს ღამე-დღენი,
უსენ მითხრა: „არ მინახავს ძოღანდლითგან მეფე ჩვენი.
მივაზირებ, წავალ, ვნახავ, ვუდარბაზო, ვუძღვნა ძღვენი“.
მოვახსენე: „დია, ღმერთო, ბრძანებაა ეგე თქვენი!“
1404 – 1173
„უსენ ტაბაკსა დააწყო მარგალიტი და თვალები.
დავჰვედრე: „დარბაზს დაგხვდების დარბაზის ერი მთრვალები;
ამა ქალისა ამბავსა, მომკალ, თუ არ ეკრძალები“.
კვლა შემომფიცა: „არ ვიტყვი, თავსაცა მეცეს ხრმალები!“
1405 – 1174
„უსენ მივიდა, ხელმწიფე დაჰხვდა ნადიმად მჯდომელი,
– უსენ, არიფი მეფისა, მეფეცა მისი მნდომელი, –
წინა მიისვა, შეიძღვნა, ძღვენი მიართვა რომელი.
აწ ნახო მთრვალი ვაჭარი, ცქაფი, უწრფელი, მსტრომელი!
1406 – 1175
„რა მეფემან უსენს წინა სვა მრავალი დოსტაქანი,
კვლა შესვეს და კვლა აუვსნეს სხვა ფარჩნი და სხვა ჭიქანი.
დაავიწყდეს იგი ფიცნი, რა მუსაფნი, რა მაქანი!
მართლად თქმულა: „არა ჰმართებს ყვავსა ვარდი, ვირსა – რქანი“.
1407 – 1176
„უთხრა დიდმან ხელმწიფემან უჭკუოსა უსენს, მთრვალსა:
“დია მიკვირს, საძღვნოდ ჩვენად სით მოიღებ ამა თვალსა,
მარგალიტსა დიდროვანსა, უსახოსა ჰპოვებ ლალსა?
ვერ გარდვიხდი, თავმან ჩემმან, ძღვენთა შენთა ნაათალსა“.
1408 – 1177
„თაყვანის-სცა უსენ, ჰკადრა: „ჰე, მაღალო ხელმწიფეო,
ზეცით შუქთა მომფენელო, მარჩენალო, არსთა მზეო!
რაცა სხვა მაქვს, ვისი არის ოქრო, თუნდა საჭურჭლეო?
დედის მუცლით რა გამომყვა? მბოძებია თქვენგან მეო.
1409 – 1178
„ამას გკადრებ, თავმან თქვენმან, არა გმართებს მადლი ძღვნისა;
სხვა რამე მითქს, სარძლო თქვენი, შესართავი თქვენის ძისა;
მას უცილოდ დამიმადლებთ, ოდენ ჰნახოთ მსგავსი მზისა;
მაშინ მეტად გაამრავლოთ თქვენ ბრძანება ნეტარძისა“.
1410 – 1179
„რას ვაგრძელებდე? გატეხა ფიცი, სიმტკიცე სჯულისა,
უამბო პოვნა ქალისა, მჭვრეტთაგან მზედ სახულისა.
მეფესა მეტად ეამა, მიეცა ლხინი გულისა,
უბრძანა დარბაზს მოყვანა, სრულ-ქმნა უსენის თქმულისა.
1412 – 1180
„მე აქა ჩემსა ამოდ ვჯე, მუნამდის არ მიკვნესია.
შემოდგა კარსა მეფისა მონათა უხუცესია,
თანა ჰყვა მონა სამოცი, ვით ხელმწიფეთა წესია,
მოვიდეს, დია გავჰკვირდი, ვთქვი: „რამე საქმე ზესია“.
1412 – 1181
„მისალამეს, „ფატმან, – მითხრეს, – ბრძანებაა ღმრთისა სწორთა:
დღეს რომელი უსენ შესძღვნა ქალი, მსგავსი მზეთა ორთა,
აწ მოგვგვარე, წავიყვანოთ, ვლა არ გვინდა გზათა შორთა“.
ესე მესმა, დამტყდეს ცანი, რისხვა ღმრთისა ეცა გორთა.
1413 – 1182
„მე გაკვირვებით კვლა ვჰკითხე: „რა ქალი გინდა, რომელი?“
მათ მითხრეს: „უსენ შემოსძღვნა პირი ელვათა მკრთომელი“.
არა მარგებდა, დაესკვნა დღე ჩემთა სულთა მხდომელი,
ავთრთოლდი, ავდეგ ვეღარა, ვერცა ქვე ვიყავ მჯდომელი.
1414 – 1183
„შევე, ვნახე იგი ტურფა მტირალად და ცრემლ-დასხმულად,
ვჰკადრე: „მზეო, ბედმან შავმან ვით მიმუხთლა, ჰხედავ, რულად!
ცა მობრუნდა რისხვით ჩემთვის, იავარ-მყო, ამფხვრა სრულად,
შემასმინეს, მეფე გითხოვს, ვარ ამისთვის გულ-მოკლულად“.
1415 – 1184
„მან მითხრა: „დაო, ნუ გიკვირს, ეგე რაზომცა ძნელია!
ბედი უბედო ჩემზედა მიწყივ ავისა მქმნელია.
კარგი რა მჭირდეს, გიკვირდეს, ავი რა საკვირველია!
სხვა-და-სხვა ჭირი ჩემზედა არ ახალია, ძველია“.
1416 – 1185
„თვალთათ, ვითა მარგალიტი, გარდმოყარა ცრემლი ხშირი,
ადგა ასრე გულ-უშიშრად, ვეფხი იყო ანუ გმირი,
ლხინი ლხინად არად უჩნდა, მართ აგრეთვე ჭირად ჭირი.
მთხოვა, გარე აჯიღითა მოიბურა ტანი, პირი.
1417 – 1186
„შევე საჭურჭლეს, რომელსა ფასი არ დაედებოდა,
თვალ-მარგალიტი ავიღე, რაც ოდენ ამეღებოდა,
თვითო და თვითო თვითოსა ქალაქსა ეფასებოდა,
მივე, მას წელთა შევარტყი, შავ-გული ვისთვის კვდებოდა.
14181187
„ვარქვი: „ჩემო, განღა სადმე გეხმარების ესეგვარი“.
მათ მონათა ხელთა მივეც იგი პირი, მზისა დარი.
ცნა მეფემან, მოეგება, ჰკრეს ტაბლაკსა, გახდა ზარი;
იგი მივა თავ-მოდრეკით წყნარი, არას მოუბარი.
1419 – 1188
„ზედა მოატყდა მჭვრეტელი, გახდა ზათქი და ზარები,
ვერ იჭირვიდეს სარანგნი, მუნ იყო არ-სიწყნარები;
იგი რა ნახა მეფემან, საროსა მსგავსი ნარები,
გაკრთომით უთხრა: „ჰე, მზეო, აქა ვით მოიგვარები?“
1420 – 1189
„ვით მზემან, მისნი მჭვრეტელნი შექმნნა თვალისა მფახველად;
მეფემან ბრძანა: „გამხადა ნახული მე უნახველად!
ღმრთისაგან კიდე ვინმც იყო კაცი ამისად მსახველად!
ჰმართებს ამისსა მიჯნურსა, ხელი თუ რბოდეს, ახ, ველად!“
1421 – 1190
გვერდსა დაისვა, ეუბნა ტკბილითა საუბარითა:
“მითხარო, ვინ ხარ, ვისი ხარ, მოსრული ვისით გვარითა?“
მან არა გასცა პასუხი პირითა, მზისა დარითა,
თავ-მოდრეკილი, დაღრეჯით ქვე ზის ცნობითა წყნარითა.
1422 – 1191
„არ ისმენდა მეფისასა, რასა გინდა უბრძანებდა,
სხვაგან იყო გული მისი, სხვასა რასმე იგონებდა;
ვარდი ერთგან შეეწება, მარგალიტსა არ აღებდა,
მჭვრეტნი მისნი გააკვირვნა, რასამცა ვინ იაზრებდა!
1423 – 1192
„მეფე ბრძანებს: „რა შევიგნათ, გული ჩვენი რათ იხსნების?
ამა ორთა კიდეგანი აზრი არა არ იქმნების:
ან ვისიმე მიჯნურია, საყვარელი ეგონების,
მისგან კიდე არვისად სცალს, არცაღა ვის ეუბნების,
1424 – 1193
„ანუ არის ბრძენი ვინმე, მაღალი და მაღლად მხედი,
არცა ლხინი ლხინად უჩანს, არცა ჭირი ზედა-ზედი,
ვით ზღაპარი, ასრე ესმის უბედობა, თუნდა ბედი,
სხვაგან არის, სხვაგან ფრინავს, გონება უც, ვითა ტრედი.
1425 – 1194
„ღმერთმან ქმნას, შინა მოვიდეს ძე ჩემი გამარჯვებული,
მე დავახვედრო ესე მზე, და-, მისთვის დამზადებული;
მან ათქმევინოს ნუთუ რა, ჩვენცა ვცნათ გაცხადებული,
მუნამდის მთვარე შუქ-კრთომით ჯდეს, მზისა მოშორვებული“.
1426 – 1195
„ხელმწიფისა შვილსა გითხრობ კარგსა ყმასა, გულოვანსა,
უებროსა ზნედ და თვალად, შვენიერსა პირსა, ტანსა;
მაშინ ლაშქარს წასრულიყო, მუნ დაჰყოფდა დიდსა ხანსა,
მამა მისთვის ამზადებდა მას მნათობთა დასაგვანსა.
1427 – 1196
„მოიღეს, ტანსა ჩააცვეს შესამოსელი ქალისა,
მას ზედა შუქი მრავალი ჩნდა მნათობისა თვალისა,
დაადგეს თავსა გვირგვინი ერთობილისა ლალისა,
მუნ ვარდსა ფერი აშვენებს ბროლისა გამჭვირვალისა.
1428 – 1197
„მეფემან ბრძანა: „მოკაზმეთ საწოლი უფლის-წულისა!“
დაუდგეს ტახტი ოქროსა, წითლისა მაღრიბულისა;
ადგა თვით დიდი ხელმწიფე, პატრონი სრისა სრულისა,
მას ზედა დასვა იგი მზე, ლხინი მჭვრეტელთა გულისა.
1429 – 1198
„უბრძანა ცხრათა ხადუმთა დადგომა მცველად კარისად,
ხელმწიფე დაჯდა ნადიმად, მსგავსად მათისა გვარისად,
უბოძა უსენს უზომო მუქფად მის მზისა დარისად.
სცემენ ბუკსა და ტაბლაკსა მოსამატებლად ზარისად.
1430 – 1199
„გააგრძელეს ნადიმობა, სმა შეიქმნა მეტად გრძელი,
ქალი პირ-მზე ბედსა ეტყვის: „რა ბედი მიც ჩემი მკლველი!
სადაური სად მოსრულვარ, ვის მივჰხვდები ვისთვის ხელი!
რა ვქმნა, რა ვყო, რა მერგების, სიცოცხლე მჭირს მეტად ძნელი!“
1431 – 1200
„კვლაცა იტყვის: „ნუ დავაჭნობ შვენებასა ვარდთა ფერსა!
ვეცადო რას, ნუთუ ღმერთმან მომარიოს ჩემსა მტერსა!
სიკვდილამდის ვის მოუკლავს თავი კაცსა მეცნიერსა?
რა მისჭირდეს, მაშინ უნდან გონებანი გონიერსა!“
1432 – 1201
„ხადუმნი იხმნა, უბრძანა: „ისმინეთ, მოდით ცნობასა!
მოღორებულხართ, დამცთარხართ თქვენ ჩემსა პატრონობასა,
დამცთარა თქვენი პატრონი, ჩემსა თუ ჰლამის სძლობასა,
ჩემთვის ბუკსა და ტაბლაკსა ცუდად, გლახ, იცემს, ნობასა.
1433 – 1202
„არ ვარგვარ თქვენად დედოფლად, ჩემი გზა კიდეგანია;
მაშოროს ღმერთმან მამაცი, პირად მზე, სარო-ტანია!
სხვასა რას მნუკევთ საქმესა, ჩემნი საქმენი სხვანია,
თქვენთანა ჩემი სიცოცხლე არ ჩემი შესაგვანია.
1434 – 1203
„უცილოდ თავსა მოვიკლავ, გულსა დავიცემ დანასა,
თქვენ დაგხოცს თქვენი პატრონი, სოფელს ვერ დაჰყოფთ ხანასა;
ესე სჯობს: მოგცე საჭურჭლე, მძიმე მარტყია ტანასა,
მე გამაპარეთ, გამიშვით, თვარა დაიწყებთ ნანასა!“;
1435 – 1204
„შემოიხსნა მარგალიტი, შემოერტყა რაცა თვალი,
მოიხადა გვირგვინიცა, გამჭვირვალი, ერთობ ლალი;
მისცა, უთხრა: „გამომიღეთ, გეაჯები გულ-მხურვალი,
მე გამიშვით, ღმერთსა თქვენსა მიავალეთ თქვენი ვალი!“
1436 – 1205
„მონათა მიჰხვდა სიხარბე მის საჭურჭლისა ძვირისა,
დაჰვიწყდა შიში მეფისა, ვითა ერთისა გზირისა,
გამოპარება დაასკვნეს მის უებროსა პირისა.
ნახეთ, თუ ოქრო რასა იქმს, კვერთხი ეშმაკთა ძირისა!
1437 – 1206
„ვა, ოქრო მისთა მოყვასთა აროდეს მისცემს ლხენასა,
დღედ სიკვდილამდის სიხარბე შეაქმნევს კბილთა ღრჭენასა,
შესდის და გასდის, აკლია, ემდურვის ეტლთა რბენასა,
კვლა აქა სულსა დაუბამს, დაუშლის აღმაფრენასა.
1438 – 1207
„რა ხადუმთა აუსრულეს საქმე მისი საწადელი,
ერთმან ტანსა აიხადა, მისცა მისი ჩასაცმელი,
სხვანი კარნი გამოარნეს, იჯარვოდა დარბაზს მსმელი.
დარჩა მთვარე გველისაგან, გავსებული, ჩაუნთქმელი.
1439 – 1208
„მონანიცა გარდიხვეწნეს, გაიპარნეს მასვე თანა.
ქალმან კარსა დამირეკა, ფატმანობა ჩემი ბრძანა.
გავე, ვიცან, მოვეხვივე, გამიკვირდა მეცა განა!
შინა ყოლა არ შემომყვა: „რად მაწვევო“, შემანანა.
1440 – 1209
„მიბრძანა: „თავი ვიყიდე მოცემულითა შენითა,
მუქაფა ღმერთმან შემოგზღოს მოწყალებითა ზენითა!
ვეღარ დამმალავ, გამიშვი, ფიცხლა გამგზავნე ცხენითა,
სადამდის სცნობდეს ხელმწიფე, კაცთა მომწევდეს რბენითა“.
1441 – 1210
„შევე ფიცხლა საჯინიბოს, ავხსენ ცხენი უკეთესი,
შევუკაზმე, ზედა შევსვი მხიარული, არ მოკვნესი;
ჰგვანდა, ოდეს ლომსა შეჯდეს მზე, მნათობთა უკეთესი.
წახდა ჩემი ჭირნახული, ვერ მოვიმკე, რაცა ვთესი!
1442 – 1211
„დღე მიიყარა, ხმა გახდა, მოვიდა მისი მდევარი,
მოიცვეს შიგან ქალაქი, შეიქმნა მოსაწევარი;
მე მკითხეს, ვარქვი: „თუ ჰპოვოთ მუნ სახლსა, სადა მე ვარი,
მეფეთა ვიყო შემცოდე და მათთა სისხლთა მზღვევარი!“
1443 – 1212
„მონახეს, ვერა შეიგნეს, შეიქცეს დაწბილებულნი,
მას აქათ იგლოვს ხელმწიფე და ყოვლნი მისნი ხლებულნი.
დაჰხედენ დარბაზის ერთა, შევლენ ისფრითა ღებულნი!
მზე მოგვეშორვა, მას აქათ ჩვენ ვართ სინათლე-კლებულნი.
1444 – 1213
„მის მთვარისა სადაობა კვლა გიამბო, საქმე კვლაცი;
აწ უწინა ესე გითხრა, რას მექადდა ისი კაცი:
მე, გლახ, ვიყავ მისი ნეზვი, იგი იყო ჩემი ვაცი.
კაცსა დასვრის უგულობა და დიაცსა – ბოზი ნაცი.
1445 – 1214
„მით არ ჯერ ვარ ქმარსა ჩემსა, მჭლე არის და თვალად ნასი.
ისი კაცი ჭაშნაგირი დარბაზს იყო მეტად ხასი;
ჩვენ გვიყვარდა ერთმანერთი, არ მაცვია თუცა ფლასი;
ნეტარძი ვინ სისხლი მისი შემახვრიტა ერთი თასი!
1446 – 1215
„ესე ამბავი მას თანა ვთქვი დიაცურად, ხელურად:
ჩემსავე მოსლვა მის მზისა და გაპარება მელურად.
გამჟღავნებასა მექადდა არ მოყვარულად, მტერულად,
აწ ისრე მკვდარსა ვიგონებ, იშ, თავი ვიხსენ მე რულად!
1447 – 1216
„დამექადის, რაზომჯერცა წავიკიდნით თავის წინა.
ოდეს მეხმე, არ მეგონა მე იმისი ყოფა შინა;
მოსრულიყო, მოსლვა ეთქვა: შენცა მოხვე, შემეშინა,
ამად გკადრე, „ნუ მოხვალო“, მოგაგებე მონა წინა.
1448 – 1217
„აღარ დაჰბრუნდით, მოხვედით, შუქნი თქვენ ჩემთვის არენით,
შეიყარენით ორნივე, ჩემზედა დაიჯარენით;
ამად შევშინდი, ღონენი ვეღარა მოვაგვარენით,
იმას, გლახ, ჩემი სიკვდილი გულითა სწადდა, არ ენით.
1449 – 1218
„თუმცა ისი არ მოგეკლა, მისრულიყო დარბაზს ვითა,
შემასმენდა ჯავრიანი, გული ედვა ცეცხლებრ წვითა;
მეფე მწყრალი გარდასწმედდა სახლსა ჩემსა გარდაგვითა,
შვილთა, ღმერთო, დამაჭმევდა, დამქოლვიდა მერმე ქვითა!
1450 – 1219
„მუქაფა ღმერთმან შემოგზღოს! – მადლსა გკადრებდე მე რასა, –
რომელმან დამხსენ მშვიდობით იმა გველისა მზერასა!
აწ ამას იქით ვნატრიდე ჩემსა ეტლსა და წერასა,
აღარ ვიშიშვი სიკვდილსა, ჰაი, ჩავიჭერ ქვე რასა!“
1451 – 1220
ავთანდილ უთხრა: „ნუ გეშის, წიგნსაცა აგრე სწერია:
მოყვარე მტერი ყოვლისა მტრისაგან უფრო მტერია;
არ მიენდობის გულითა, თუ კაცი მეცნიერია.
ნუღარ იშიშვი იმისგან, აწ იგი მკვდართა ფერია.
1452 – 1221
„იგივე მითხარ, მას აქათ, ქალი გაჰგზავნე შენ ოდეს,
რაცაღა გეცნას ამბავი, ანუ რა მისი გსმენოდეს“.
კვლა იტყვის ფატმან ტირილით, კვლა თვალთა ცრემლნი სდენოდეს:
“წახდესო შუქნი, რომელნი მზისაებრ ველთა ჰფენოდეს!“
1454 – 1222
ვა, საწუთროო, სიცრუვით თავი სატანას ადარე!
შენი ვერავინ ვერა ცნას, შენი სიმუხთლე სადა-რე;
პირი მზისაებრ საჩინო სად უჩინო ჰყავ, სად არე?
მით ვხედავ ბოლოდ სოფელსა, ოხრად ჩანს ყოვლი სად არე!
1455 – 1223
ფატმან იტყვის: „მომეშორვა მზე, მნათობი სრულად ხმელთა,
სიცოცხლე და სულ-დგმულობა, მონაგები ჩემთა ხელთა;
მას უკანით გაუწყვედლად დება მჭირდის ცეცხლთა ცხელთა,
ვერ გავახმი წყარო ცრემლთა, თვალთა ჩემთა გადმომღვრელთა.
1456 – 1224
„სახლი და შვილნი მომძულდეს, ვჯდი უგულოთა გულითა,
მას ვიგონებდი მღვიძარე, რა მიმეძინის ლულითა;
უსენ, გამტეხი ფიცისა, მიჩს უსჯულოთა სჯულითა,
ვერ მიმიახლოს საახლოდ კრულმან პირითა კრულითა.
1457 – 1225
„დღესა ერთსა, საღამო-ჟამ, ჩასლვა იყო ოდენ მზისა,
წავდეგ წინა დარიჯაგთა, კარი მიჩნდა ხანაგისა;
ვიგონებდი, სევდა მკლვიდა მისისავე გონებისა,
ვთქვი: „კრულია ზენაარი ყოვლისამცა მამაცისა“.
1458 – 1226
„მოვიდა სითმე ღარიბი მონა მოყვსითა სამითა,
მონა მონურად მოსილი, სხვანი – მგზავრულად ხამითა;
სასმელ-საჭმელი მოიღეს, ქალაქს ნასყიდი დრამითა,
სმიდეს, ჭამდეს და უბნობდეს, სხდეს მხიარულნი ამითა.
1459 – 1227
„მე ვუყურებდი, ვუჭვრეტდი, თქვეს: „ამოდ გავიხარენით,
მაგრა ჩვენ აქა მოყვასნი უცხონი შევიყარენით,
არცა რა ვიცით, ვინ ვინ ვართ ანუ სით მოვიარენით,
ხამს, ერთმანერთსა ამბავი ჩვენიცა ვუთხრათ ბარ ენით“.
1460 – 1228
„მათ სხვათა მათი ამბავი თქვეს, ვითა მგზავრთა წესია;
მონამან უთხრა: „ჰე, ძმანო, განგება რამე ზესია:
მე მარგალიტსა მოგიმკი, თქვენ ქვრიმი დაგითესია,
ჩემი ამბავი ამბავთა თქვენთაგან უკეთესია.
1461 – 1229
„მე ვარო მონა მეფისა მაღლისა, ქაჯთა მფლობლისა;
მათ მიჰხვდა ცემა სენისა, მათისა დამამხობლისა;
მოგვიკვდა შემწე ქვრივისა, შემწყნარებელი ობლისა,
აწ შვილთა მისთა და მისი ზრდის, უკეთესი მშობლისა.
1462 – 1230
„დულარდუხტ არის დიაცი, მაგრა კლდე ვითა, ლოდია,
ვისცა არ დაჰკოდს, ყმა მისი ვერავის დაუკოდია;
მას უსხენ წვრილნი ძმის-წულნი: როსან და ერთი როდია,
აწ იგი ქაჯეთს მორჭმული ქვე ზის, ხელმწიფე სწოდია.
1463 – 1231
„გვესმა ამბავი, ზღვათ იქით სიკვდილი დისა მათისა.
შეიჭირვებდეს ვაზირნი, დაშალეს ქმნა ხალვათისა,
ვითა ვჰკადროთო დავსება პირისა, ხმელთა მნათისა?
როშაქ მონაა, თავადი მონისა ბევრის ათისა.
1464 – 1232
„როშაქ ბრძანა: „მო-ცა-ვინ-მკლას, მე ტირილსა არ დავჰხვდები,
მინდორს წავალ, ვიმეკობრებ, ალაფითა ავივსები,
შინა მოვალ შოებული, ადრე ზედა მოვესწრები,
მეფე დისა დატირებად წავიდოდეს, წა-ცა-ვჰყვები“.
1465 – 1233
„გვითხრა მისთა ხელისათა: „წავალ, თანა წამომყევით!“
წაგვიტანა მონა ასი, ყველაკაი მისგან რჩევით.
დღისით, მზისით ვმეკობრობდით, ღამეთაცა ვიყვნით თევით;
დია ვლეწეთ ქარავანი, ლარი ჩვენ კერძ გარდმოვდევით.
1466 – 1234
„მინდორ-მინდორ მოვიდოდით ჩვენ ღამესა დია ბნელსა,
დიდნი რამე სინათლენი გამოგვიჩნდეს შუა ველსა;
ვთქვით, თუ: „მზეა ნუთუ ზეცით ჩამოჭრილი ზედა ხმელსა!
დაბნეულნი მივეცენით გონებასა ჩვენსა მსჯელსა.
1467 – 1235
„ზოგთა ვთქვით „არის ცისკარი“, ზოგთა თქვეს „არის მთვარეო“,
მას დარაზმულთა მივჰმართეთ, ახლოსმცა ვნახეთ ბარეო!
შორს მოვუარეთ, მივედით, შემოვადეგით გარეო;
მით ნათლიდაღმა გამოხდა ხმა, ჩვენი მოუბარეო.
14681236
„გვითხრა: ვინ ხართ, ცხენოსანნო? თქვენ სახელნი თქვენნი თქვენით!
გულანშაროთ მოციქული ქაჯეთს მივალ, მერიდენით!“
ესე გვესმა, მოვადეგით, ალყად გარე მოვერტყენით,
პირ-მზე რამე ცხენოსანი გავიცადეთ თვალით ჩვენით.
1469 – 1237
„ვუჭვრიტეთ პირსა მნათობსა, ელვათა მაელვარებსა;
მისი ციმციმი მზისაებრ ეფინებოდა არებსა;
ძვირ-ძვირად გვეუბნებოდა სიტყვასა რასმე წყნარებსა,
კბილთაგან შუქი შეადგის ზედან გიშრისა სარებსა.
1470 – 1238
„კვლა ვეუბენით მას მზესა ტკბილ-მოუბრითა ენითა.
არ მონა იყო, ტყუოდა, ჩვენ ესე შევიგენითა;
როშაქ შეატყო ქალობა, გვერდსა წაუდგა ცხენითა,
აღარ გავუშვით, დაჭირვა ვჰკადრეთ ხელითა ჩვენითა.
1471 – 1239
„კვლა ვჰკითხეთ: „გვითხარ მართალი საქმე შენ მზებრ ნათელისა,
ვისი ხარ, ვინ ხარ, სით მოხვალ მანათობელი ბნელისა?“
მან არა გვითხრა, გაუშვა წყარო ცრემლისა ცხელისა.
რა საბრალოა გავსილი მთვარე, ჩანთქმული გველისა!
1472 – 1240
„არცა რა ცხადი ამბავი, არცა რა დასამალავი,
არა არ გვითხრა, ვინ იყო ან ვისგან ნამუხთალავი;
ქუშ-ქუშად გვეუბნებოდა კუშტი, თავისა მკრძალავი,
ვითა ასპიტი, მჭვრეტელთა მისთა თვალითა მლალავი.
1473 – 1241
„როშაქ გვიბრძანა: „ნუ ჰკითხავთ, აწ თურე არ-სათქმელია,
ამისა საქმე უცხოა, საამბობლადცა ძნელია;
ბედი მეფისა ჩვენისა არსთაგან სანატრელია,
მით რომე ღმერთი მას მისცემს, რაც უფრო საკვირველია.
1474 – 1242
„ესე ღმერთსა მისაგვრელად მათად ჩვენთვის მოუცია,
მივუტანოთ არმაღანად, დაგვიმადლებს მეტად დია.
თუ დავმალავთ, დავმჟღავნდებით, მეფე ჩვენი ამაყია,
პირველ – მათი შეცოდება, მერმე დიდი აუგია“.
1475 – 1243
„მივემოწმენით, თათბირნი არ კიდე გავაკიდენით,
დავბრუნდით, ქაჯეთს მივჰმართეთ, მას წინა მოვეკიდენით,
არცა რა ვჰკადრეთ ხელდახელ, არცა თუ წავეკიდენით;
იგი ტირს, ღაწვსა გულ-მდუღრად ჩარცხის ცრემლისა კი დენით.
1476 – 1244
„მე როშაქს ვჰკადრე: გამიშვი კვლა ადრე თქვენი მხლებელი;
აწ გულანშაროს ქალაქსა ვარ საქმის რასმე მდებელი“.
მან გამომიშვა, აქ სადმე ლარი მიც წასაღებელი,
თანა წავიტან, წა-ცა-ვალ მე მათი ზედა-მსწრებელი“.
1477 – 1245
„მათ კაცთა დია ეამა ესე ამბავი მონისა.
მე გავიგონე, შე-რე-მშრა ნაკადი ცრემლთა ფონისა,
მენიშნა, ყოვლი ნიშანი ვიცან ჩემისა ღონისა,
ცოტაი ლხინი მომეცა, მსგავსი დრამისა წონისა.
1478 – 1246
„მოვიყვანე იგი მონა, ახლოს დავსვი ჩემსა წინა,
ვჰკითხე: „მითხარ, რას იტყოდი? გაგონება მეცა მინა“.
მან იგივე კვლა მიამბო, რაცა მუნით მომესმინა,
მან ამბავმან გამაცოცხლა, სულ-მობრძავი დამარჩინა.
1479 – 1247
„მე ორნი შავნი მონანი მყვანან სავსენი გრძნებითა:
უჩინოდ მივლენ-წამოვლენ მათითა ხელოვნებითა;
მოვასხენ, ქაჯეთს გავგზავნენ, ვარქვი, თუ: „ნუ დასდგებითა,
მაცნობეთ მისი ამბავი თქვენითა მოქმედებითა“.
1480 – 1248
„სამ დღე მოვიდეს, მიამბეს, ფიცხლა ებიჯა გზისადა:
„მიუგვრიაო მეფისა, ზღვას იქით წამავლისადა,
ვერვის შეუდგმან საჭვრეტლად თვალნი, მართ ვითა მზისადა,
ქვე დაუწინდავს საცოლედ როსან, ცოტასა ყრმისადა.
1481 – 1249
„როსანს შევჰრთოთო, – დულარდუხტს მეფესა უბრძანებია, –
ჯერთ ქორწილობად არა მცალს, აწ გული ცეცხლ-ნადებია;
შემოვიქცევი, შევისძლობ, ვინ ცისა მზედ ნაქებია“.
ციხეს დაუსვამს, ხადუმი ერთაი უახლებია.
1482 – 1250
„ყოვლი მცოდნელი გრძნებისა მას თანა წაუტანია,
მით რომე გზაა საჭირო, მტერნი საომრად მზანია;
ქვე დაუყრია მოყმენი, ვინც უფრო გულოვანია,
დაეყოვნების: წასრულა, ჯერეთ ცოტაი ხანია.
1483 – 1251
„ქაჯთა ქალაქი აქამდის მტერთაგან უბრძოლველია:
ქალაქსა შიგან მაგარი კლდე მაღალი და გრძელია,
მას კლდესა შუა გვირაბი, ასაძვრომელი ხვრელია,
მუნ არის მარტო მნათობი, მისთა შემყრელთა მწველია.
1484 – 1252
„გვირაბის კარსა ნიადაგ მოყმე სცავს არ პირ-ნასები,
ათი ათასი ჭაბუკი დგას, ყველაკაი ხასები,
ქალაქის კართა სამთავე – სამათას-სამათასები.
გულო, გაგსაჯა სოფელმან, არ ვიცი და-გლახ-რას-ები!“
1485 – 1253
ესე ამბავი ავთანდილ პირ-მზემან, მაგარ-ვადამან,
რა მოისმინა, ეამა, სხვად არა გაუცხადა მან,
შესწირა ღმერთსა მადლობა ტურფამან დანაბადამან:
„ამბავი ჩემი სალხინო მითხრაო ვისმანღა დამან!“
1486 – 1254
ფატმანს უთხრა: „საყვარელო, კმა ხარ ჩემგან სასურველად,
მე ამბავი სანატრელი მომასმინე არ პირ-ბნელად.
მაგრა საქმე ქაჯეთისა გამაგონე უფრო მრთელად:
ქაჯი ყველა უხორცოა, რამან შექმნა ხორციელად?
1487 – 1255
„მის ქალისა სიბრალული ამანთებს და მიდებს ალსა,
მაგრა ქაჯნი უხორცონი რას აქმნევენ, მიკვირს, ქალსა!“
ფატმან უთხრა: „მომისმინე, მართლად გხედავ მანდა მკრთალსა,
არ ქაჯნია, კაცნიაო, მიჰნდობიან კლდესა სალსა.
1488 – 1256
„ქაჯნი სახელად მით ჰქვიან, არიან ერთგან კრებულნი,
კაცნი გრძნებისა მცოდნელნი, ზედა გახელოვნებულნი,
ყოველთა კაცთა მავნენი, იგი ვერვისგან ვნებულნი;
მათნი შემბმელნი წამოვლენ დამბრმალნი, დაწბილებულნი.
1489 – 1257
„იქმან რასმე საკვირველსა, მტერსა თვალსა დაუბრმობენ,
ქართა აღსძრვენ საშინელთა, ნავსა ზღვა-ზღვა დაამხობენ,
ვითა ხმელსა გაირბენენ, წყალსა წმიდად დააშრობენ,
სწადდეს – დღესა ბნელად იქმან, სწადდეს – ბნელსა ანათობენ.
1490 – 1258
„ამისთვის ქაჯად უხმობენ გარეშემონი ყველანი,
თვარა იგიცა კაცნია, ჩვენებრვე ხორციელანი“.
ავთანდილ მადლი უბრძანა: „ცეცხლნი დამივსენ ცხელანი,
დიდად მეამნეს ამბავნი, სიტყვანი აწინდელანი“.
1491 – 1259
გულითა ღმერთსა ადიდებს ავთანდილ ცრემლთა მდენელი,
თქვა: ღმერთო, გმადლობ, რომელი ხარ ჭირთა მომალხენელი,
ყოფილი, მყოფი, უთქმელი, ყურთაგან მოუსმენელი,
წყალობა შენი იჩქითად არს ჩვენი გარდმომფენელი!“
1492 – 1260
მის ამბისა ცნობისათვის ცრემლით ღმერთსა ადიდებდა.
ფატმან ეჭვდა თავისათვის, ამად ცეცხლსა კვლა იდებდა;
ყმა ნამუსსა ინახვიდა, სიყვარულსა იფერებდა;
ფატმან ყელსა ეხვეოდა, პირსა მზესა აკოცებდა.
1493 – 1261
მას ღამე ფატმან იამა ავთანდილთანა წოლითა;
ყმა უნდო-გვარად ეხვევის ყელსა ყელითა ბროლითა,
ჰკლავს თინათინის გონება, ძრწის იდუმლითა ძრწოლითა,
გული მხეც-ქმნილი გასჭრია მხეცთავე თანა რბოლითა.
1494 – 1262
ავთანდილ მალვით ცრემლსა სწვიმს, სდის ზღვათა შესართავისად,
შიგან მელნისა მორევსა, ცურავს გიშრისა ნავი სად;
იტყვის, თუ: „მნახეთ, მიჯნურნო, იგი ვინ, ვარდია ვისად,
უმისოდ ნეხვთა ზედა ვზი ბულბული მსგავსად ყვავისად!“
1495 – 1263
მუნ ცრემლნი, მისგან ნადენნი, ქვათაცა დასალბონია;
გიშრისა ტევრი აგუბებს, ვარდისა ველსა ფონია;
ფატმან მას ზედა იხარებს მართ ვითა იადონია.
თუ ყვავი ვარდსა იშოვებს, თავი ბულბული ჰგონია!
1496 – 1264
გათენდა, ბანად წავიდა მზე, სოფელს შუქ-ნაკიდები;
დიაცმან უძღვნა მრავალი კაბა, ყაბაჩა, რიდები,
მრავალი ფერი სურნელი, ტურფა პერანგი, წმიდები:
“რაცა გწადდესო, ჩაიცვი, მე ნურას ნუ მერიდები!“
1497 – 1265
ავთანდილ თქვა: „საქმე ჩემი გავაცხადო ამა დღესა!“
სამოსისა ვაჭრულისა ცმა აქამდის დაეწესა;
მას დღე ყოვლი საჭაბუკო შეიმოსა ტანსა მხნესა,
მოიმატა დაშვენება, დაემსგავსა ლომი მზესა.
1498 – 1266
ფატმანს პური შეეკაზმა ავთანდილის საწვეველად;
ყმა შევიდა მოკაზმული მხიარულად, არ პირ-ბნელად;
ფატმან ნახა, გაუკვირდა ვაჭრულისა უმოსელად,
შემოსცინა: „აგრე სჯობსო შენთვის ხელთა სასურველად“.
1499 – 1267
ფატმან მისსა შვენებასა მეტის-მეტად ჰკვირდებოდა.
მან პასუხი არა გასცა, თავის წინა ღიმდებოდა:
“შეეტყვების, არ მიცნობსო, ეგრე ვითა ყივნდებოდა!“
თუმცა რასმე იფერებდა, მეტი არა გაჰვიდოდა.
1500 – 1268
პური ჭამეს, გაიყარნეს, ყმა მივიდა მისსა შინა,
ღვინო-სმული, მხიარული დაწვა, ამოდ დაიძინა;
საღამო-ჟამ გაიღვიძა, შუქი ველთა მოაფინა.
ფატმან იხმო: „მოდი, მნახე, მარტო ვარო, თავის წინა“.
1501 – 1269
ფატმან მივიდა, ავთანდილს ხმა ესმა მისგან ოხისა,
იტყოდა: „მომკლავს უცილოდ ტანი ალვისა, მო-, ხისა!“
გვერდსა დაისვა, ბალიში მისცა მისისა ნოხისა,
ვარდისა ბაღსა უჩრდილობს ჩრდილი წამწამთა ქოხისა.
1502 – 1270
ავთანდილ ბრძანა: „ჰე, ფატმან, ვიცი ეს საქმე შენია,
დაჰკრთები ამა ამბავსა, მართ ვითა გველ-ნაკბენია,
მაგრა აქამდის მართალი შენ ჩემი არა გსმენია,
ჩემნი მომკლველნი წამწამნი შავნი გიშრისა ხენია.
1503 – 1271
„გგონივარ ვინმე ვაჭარი, პატრონი ქარავანისა;
მე ვარ სპასპეტი მაღლისა მეფისა როსტევანისა,
თავადი სპისა დიდისა, მათისა შესაგვანისა,
მაქვს პატრონობა მრავლისა საჭურჭლე-ზარადხანისა.
1504 – 1272
„შენ გიცი კარგი მოყვარე, ერთგული, მისანდობელი.
მათ უვის ერთი ასული, მზე, ხმელთა მანათობელი.
იგია ჩემი დამწველი და ჩემი დამადნობელი,
მან გამომგზავნა, დავაგდე პატრონი, მათი მშობელი.
1505 – 1273
„რომე შენ ქალი გყოლია, მე ძებნად მისვე ქალისად
მივლია ყოვლი ქვეყანა, მის მზისა მონაცვალისად;
მისთვის გაჭრილი მინახავს, წევს ლომი ფერ-ნამკრთალი სად,
გამცუდებელად თავისად, მის გულისა და ძალისად“.
1506 – 1274
ავთანდილ ფატმანს ყოველი უთხრა ამბავი თავისა,
ამბავი ტარიელისა, შემოსა ვეფხის ტყავისა;
უბრძანა: „შენ ხარ წამალი ჯერთ შენგან უნახავისა,
ღონე წამწმისა ხშირისა, ყორნის ფრთებრ ნაფუშავისა.
1514 – 1275
„მოდი და, ფატმან, მეწიე, ვეცადნეთ მათსა რგებასა,
ვუშველოთ, იგი მნათობნი ნუთუ მიეცნენ შვებასა!
ვინცა სცნობს კაცი, ყველაი ჩვენსა დაიწყებს ქებასა;
ნუთუ კვლა მიჰხვდენ მიჯნურნი ერთმანერთისა ხლებასა!
1515 – 1276
„მომგვარე, ქაჯეთს გავგზავნოთ იგივე მონა გრძნეული,
ქალსა ვაცნობოთ ყველაი, ამბავი ჩვენგან ცნეული;
მანცა გვაცნობოს მართალი, ვქმნათ მისი გამორჩეული,
ღმერთმან ქმნას, ქაჯთა სამეფო მოგესმას ჩვენგან ძლეული!“
1516 – 1277
ფატმან თქვა: „ღმერთსა დიდება, საქმენი მომხვდეს, მო-, რანი,
დღეს რომე მესმნეს ამბავნი, უკვდავებისა სწორანი!“
მოჰგვარა მონა გრძნეული, შავი მართ ვითა ყორანი;
უბრძანა: „ქაჯეთს გაგგზავნი, წა, გზანი გისხენ შორანი!
1517 – 1278
„აწ გამოჩნდების სახმრობა ჩემთვის შენისა გრძნებისა,
ფიცხლა დამივსე სახმილი შენ ჩემთა ცეცხლთა გზნებისა,
მას მზესა ჰკადრე მიზეზი მისისა განკურნებისა“.
მან უთხრა: „ხვალე მოგართვა ყოვლი ამბავი ნებისა“.
1519 – 1279
ფატმან სწერს: „აჰა, მნათობო, სოფლისა მზეო ზენაო,
შენთა შორს მყოფთა ყოველთა დამწველო, ამაზრზენაო,
სიტყვა-მჭევრო და წყლიანო, ტურფაო, ლამაზ-ენაო,
ბროლო და ლალო, ოროვე კვლა ერთგან შენათხზენაო!
1520 – 1280
„თუცა თუ შენი ამბავი შენ არა მომასმენიე,
მე ეგრეცა ვცან მართალი, მით გულსა მოვალხენიე!
შენთვის ხელ-ქმნილსა ტარიელს ამბითა, მო, ალხენიე!
ორნივე მიჰხვდეთ წადილსა, იგი ვარდობდეს, შენ იე!
1521 – 1281
„მოსრულა შენად საძებრად მისი ძმად-შეფიცებული,
ავთანდილ, მოყმე არაბი, არაბეთს შიგან ქებული,
სპასპეტი როსტან მეფისა, ვერვისგან დაწუნებული;
შენ სწერდი შენსა ამბავსა, ლაღი, ბრძნად გაგონებული!
1522 – 1282
„ჩვენ ამისთვის ესე მონა გამოვგზავნეთ თქვენსა წინა,
ვცნათ ამბავი ქაჯეთისა, მოსრულანცა ქაჯნი შინა?
მანდაურთა მეომართა ანგარიში წვრილად გვინა:
ვინ არიან მცველნი შენნი, ან თავადი მათი ვინ-ა?
1523 – 1283
„რაცა იცი მანდაური, მოგვიწერე, გაამჟღავნე;
მერმე შენსა საყვარელსა ნიშანი რა გაუგზავნე!
შენი ყველა აქამდისი ჭირი ლხინსა გაათავნე,
ღმერთსა უნდეს, მოყვარენი შესაფერნი შეგაზავნე!
1524 – 1284
„წადი, უსტარო, ისწრაფე, თუ მუხლი გქონდეს მალები,
დაგნატრი, მიხვალ, დაგხვდების ბროლი, სათი და ლალები;
ბედად შენ მჯობხარ, უსტარო, გნახვენ დამწველის თვალები,
შენს უკან ჩემი სიცოცხლე თუ გესმის, არ გებრალები?“
1524 – 1285
ფატმან მისცა დაწერილი მას გრძნეულსა ხელოვანსა:
“ესე წიგნი მიართვიო ქალსა, მზისა დასაგვანსა!“
მან გრძნეულმან მოლი რამე წამოისხა ზედა ტანსა,
მასვე წამსა დაიკარგა, გარდაჰფრინდა ბანის-ბანსა.
1526 – 1286
წავიდა, ვითა ისარი კაცისა მშვილდ-ფიცხელისა,
რა ქაჯეთს შეხდა, ქმნილ იყო ოდენ ბინდ-ბანდი ბნელისა.
უჩინოდ შევლო სიმრავლე მოყმისა, კართა მცველისა,
მას მზესა ჰკადრა ამბავი მისისა სასურველისა.
1527 – 1287
ციხისა კარნი დახშულნი შევლნა მართ ვითა ღიანი,
შევიდა ზანგი პირ-შავი, თმა-გძელი, ტან-ნაბდიანი;
იგი მზე დაჰკრთა, ეგონა სამისო რამე ზიანი,
შეცვალა ვარდი ზაფრანად, ლაჟვარდის ფერად – იანი.
1528 – 1288
ზანგმან უთხრა: „ვინ გგონივარ, ანუ აგრე რად დაჰბნდები?
მე ვარ მონა ფატმანისი, თქვენს წინაშე ნამგზავრები;
ამა წიგნმან გამამართლოს, არ ტყუილად გეუბნები,
მზისა შუქნი მოიცადენ, ვარდო, ადრე ნუ დასჭნები!“
1530 – 1289
პირ-მზე გაჰკვირდა ფატმანის ამბითა საკვირველითა,
ნუშნი გააპნა, შეიძრნეს სათნი გიშრისა წნელითა.
მას იგი წიგნი მონამან მისცა თავისა ხელითა;
სულთქვამს, იკითხავს უსტარსა, ალტობს ცრემლითა ცხელითა.
1531 – 1290
მონასა ჰკითხა: „მიამბე, ვინ არის ჩემი მძებნელი?
ანუ ვინ მიცის ცოცხალი, მიწასა ზედა მტკებნელი?“
მან მოახსენა: „ვიკადრებ, რასცა ოდენ ვარ მცებნელი,
რა წამოსრულ ხარ, მას აქათ შენგან ჩვენია მზე ბნელი.
1532 – 1291
„ფატმანის გული მას აქათ ლახვართა შენახევია;
მას რომე ცრემლი სდენია, ზღვათაცა შენართევია;
მე ერთხელ შენი ამბავი მისთვის კვლა მიმირთმევია,
ღმერთსა ვიმოწმებ, მას აქათ ტირილი არ დაჰლევია.
1533 – 1292
„აწ ვინმე მოყმე მოვიდა შვენიერითა პირითა,
მან უთხრა წვრილად ყველაი, თქვენ ხართ რათაცა ჭირითა.
იგია შენი მძებნელი მკლავითა, ვითა გმირითა;
მე გამომგზავნეს, დამვედრეს სწრაფა სწრაფითა ხშირითა“.
1534 – 1293
ქალმან უთხრა: „მემართლების, ყმაო, შენი ნაუბარი!
ფატმან ჩემი რა იცოდა, ვიყავ ვისი წანაგვარი?
უღონიოდ არის სადმე ჩემი ცეცხლთა მომდებარი.
მე მივუწერ, შენცა ჰკადრე, ვარ ვითაცა გულ-მდუღარი“.
1536 – 1294
პირ-მზე სწერს: „აჰა, ხათუნო, დედისა მჯობო დედაო!
მისგან ტყვე-ქმნილსა სოფელმან რა მიყო, ამას ჰხედაო?
მე, გლახ, მათ ჩემთა პატიჟთა სხვაცა დამერთო ზედაო,
აწ ვნახე შენი უსტარი, მე დიდად მეიმედაო.
1537 – 1295
„შენ ორთა დამხსენ გრძნეულთა, გამიადვილე ჭირები,
აწ აქა სრულთა ქაჯთაგან ვარ ასე დანამჭირები:
ერთსა მცავს ერთი სამეფო, ბევრჯერ ათასი გმირები;
ავად მომიხდა თათბირი და ჩემი დანაპირები!
1538 – 1296
„სხვად ამბავი აქაური მეტი რამცა მოგიწერე:
ქაჯთა მეფე არ მოსრულა, არცა მოვლენ ქაჯნი ჯერე,
მაგრა სპანი უთვალავნი მცვენ და მათი სიალფე-რე,
რასა ჰქვიან ძებნა ჩემი? არ ეგების, დაიჯერე!
1539 – 1297
„ვინცაღა ჩემი მძებნელი მოსრულა, ცუდ-მაშვრალია,
იჭირვის , იწვის, ენთების, ჩემი სწვავს ცეცხლებრ ალია,
მაგრა მას ვჰნატრი, უნახავს მზე, ამად არ-დამზრალია!
უმისოდ ჩემი სიცოცხლე ,ვამე, რა დიდი ბრალია!
1540 – 1298
„შენ ამბავი არ გიამბე, მაშინ ამად დაგიმალე,
ვერ იტყოდა ენა ჩემი, თავი ჭირთა გავაკრძალე;
გეაჯები, საყვარელსა შემახვეწე, შემაბრალე,
ნუ წამოვა ძებნად ჩემად, მიუწერე, შე-ცა-სთვალე!
1541 – 1299
„მე რომ მჭირს, კმარის, ნუ მომკლავს ამისითავე სწორითა:
მას მკვდარსა ვნახავ, მოვკვდები მე სიკვდილითა ორითა.
ვერას ვინ მარგებს, დასტურად ვიცი, არ რამე ჭორითა,
არ დაგმორჩილდეს, დამქოლე შავისა ქვისა ყორითა!
1542 – 1300
„გეთქვა ნიშნისა გაგზავნა, აწ ესე განამჟღავნია:
მისეულთავე რიდეთა ნაკვეთი გამიგზავნია;
ესენი ჩემთვის მის გამო ტურფანი სანახავნია,
თუცა თუ ფერად ბედისა ჩემისა მსგავსად შავნია“.
1544 – 1301
აწ საყვარელსა მიუწერს გულ-ამოსკვნილი, მტირალი,
მისმანვე ცრემლმან დაუვსის, ვის ედებოდის, ვის, ალი,
დაწერა წიგნი, მსმენელთა გულისა გასაგმირალი,
ვარდი გააპის, გამოჩნდის მუნ ბროლი გამომჭვირალი.
1545 – 1302
„ჰე, ჩემო, ესე უსტარი არს ჩემგან მონაღვაწები,
ტანი კალმად მაქვს, კალამი ნავღელსა ამონაწები!
მე გული შენი ქაღალდად გულსავე ჩემსა ვაწები;
გულო, შავ-გულო, დაბმულხარ, ნუ აეხსნები, აწ ები!
1546 – 1303
„ჰხედავცა, ჩემო, სოფელი რათა საქმეთა მქმნელია!
რაზომცა ნათობს სინათლე, ჩემთვის ეგრეცა ბნელია.
ბრძენნი იცნობენ, სწუნობენ მით, მათგან საწუნელია;
უშენოდ ჩემი სიცოცხლე, ვაჰმე, რა დიდი ძნელია!
1547 – 1304
„ჰხედავ, ჩემო, ვით გაგვყარნა სოფელმან და ჟამმან კრულმან?
ვეღარ გნახე საყვარელი მხიარული მხიარულმან;
ნეტარ, რა ქმნას უშენომან გულმან, შენგან დალახვრულმან!
გაგიცხადა დამალული გონებამან დაფარულმან.
1548 – 1305
„შენმან მზემან, აქანამდის შენ ცოცხალი არ მეგონე;
ჩემი მეთქვა გარდასრულად სიცოცხლე და ყოვლი ღონე;
აწ, რა მესმა, შემოქმედი ვადიდე და ღმერთსა ვჰმონე,
ჩემი ყველა აქამდისი ჭირი ლხინსა შევაწონე.
1549 – 1306
„შენი სიცოცხლე მეყოფის ჩემად იმედად გულისად,
გულისა ერთობ წყლულისა და ასრე დადაგულისად!
მომიგონებდი, გახსოვდე მე, შენთვის დაკარგული, სად
ვზი მზრდელად სიყვარულისა, მის ჩემგან დანერგულისად!
1550 – 1307
„სხვად, ჩემო, ჩემი ამბავი ჩემგან არ მოგეწერების:
ენა დაშვრების, მოსმენით არვისგან დაიჯერების!
ფატმან წამგვარა გრძნეულთა, ღმერთიმცა მას ეტერების!
აწ კვლა ქმნა იგი სოფელმან, რაცა მას შეეფერების.
1551 – 1308
„აწ სოფელმან უარესი ჭირი ჭირსა მომისართა,
არ დასჯერდა ბედი ჩემი მათ პატიჟთა მრავალ-გვართა,
კვლაცა მიმცა შესაპყრობლად ქაჯთა, ძნელად საომართა;
ბედმან გვიყო ყველაკაი, ჩემო, რაცა დაგვემართა!
1552 – 1309
„ციხეს ვზი ეზომ მაღალსა, თვალნი ძლივ გარდასწვდებიან,
გზა გვირაბითა შემოვა, მცველნი მუნ ზედა დგებიან,
დღისით და ღამით მოყმენი ნობათსა არ დასცდებიან,
მათთა შემბმელთა დაჰხოცენ, მართ ცეცხლად მოედებიან.
1553 – 1310
„ნუ, თუ ესენი გეგონნენ სხვათა მებრძოლთა წესითა!
ნუცა მე მომკლავ ჭირითა, ამისგან უარესითა;
შენ მკვდარსა გნახავ, დავიწვი, ვითა აბედი კვესითა;
მოგშორდი, დამთმე გულითა, კლდისაცა უმაგრესითა!
1554 – 1311
„შენ, საყვარელო, ნუ სჭმუნავ ჭმუნვითა ამისთანითა,
ჩემი სთქვა: „სხვათა მიჰხვდების იგი ალვისა ტანითა!“
არამ სიცოცხლე უშენოდ! ვარ აქამდისცა ნანითა;
ან თავსა კლდესა ჩავიქცევ, ანუ მოვიკლავ დანითა.
1555 – 1312
„შენმან მზემან, უშენოსა არვის მიჰხვდეს მთვარე შენი!
შენმან მზემან, ვერვის მიჰხვდეს, მო-ცა-ვიდენ სამნი მზენი.
აქათ თავსა გარდავიქცევ, ახლოს მახლვან დიდნი კლდენი.
სული ჩემი შეივედრე, ზეცით მომხვდენ ნუთუ ფრთენი!
1556 – 1313
„ღმერთსა შემვედრე, ნუთუ კვლა დამხსნას სოფლისა შრომასა,
ცეცხლსა, წყალსა და მიწასა, ჰაერთა თანა ძრომასა,
მომცნეს ფრთენი და ავფრინდე, მივჰხვდე მას ჩემსა ნდომასა,
დღისით და ღამით ვხედვიდე მზისა ელვათა კრთომასა.
1557 – 1314
„მზე უშენოდ ვერ იქნების, რათგან შენ ხარ მისი წილი.
განაღამცა მას ეახელ მისი ეტლი, არ თუ წბილი!
მუნა გნახო, მადვე გსახო, განმინათლო გული ჩრდილი,
თუ სიცოცხლე მწარე მქონდა, სიკვდილიმცა მქონდა ტკბილი!
1558 – 1315
„მე სიკვდილი აღარ მიმძიმს, შემოგვედრებ რათგან სულსა,
მაგრა შენი სიყვარული ჩავიტანე, ჩამრჩა გულსა;
მომეგონოს მოშორვება, მემატების წყლული წყლულსა;
ნუცა მტირ და ნუცა მიგლოვ, ჩემო, ჩემსა სიყვარულსა!
1559 – 1316
„წადი, ინდოეთს მიჰმართე, არგე რა ჩემსა მშობელსა,
მტერთაგან შეიწრებულსა, ყოვლგნით ხელ-აუპყრობელსა,
გულსა ალხინე ჩემისა მოშორვებისა მთმობელსა,
მომიგონებდი მტირალსა, შენთვის ცრემლ-შეუშრობელსა!
1560 – 1317
„რაცა ვიჩივლე, ბედისა ჩემისა კმა საჩივარად!
ცან, სამართალი მართალი გულისა გულსა მივა რად!
შენთვის მოვკვდები, გავხდები ყორანთა დასაყივარად,
ვირე ცოცხალ ვარ, მეყოფი სატირლად და სატკივარად.
1561 – 1318
„აჰა, ინიშნე ნიშანი შენეულისა რიდისა!
გარდმიკვეთია ალამი, ჩემო, ერთისა კიდისა;
ესეღა დაგრჩეს სანაცვლოდ მის იმედისა დიდისა.
რისხვით მობრუნდა ბორბალი ჩემზედა ცისა შვიდისა“.
1562 – 1319
ესე წიგნი, საყვარელსა მისსა თანა მინაწერი,
რა დაწერა, გარდაჰკვეთა მათ რიდეთა ერთი წვერი.
თავ-მოხდილსა დაუშვენდა სისხო, სიგრძე, თმათა ფერი,
ალვისაგან სული მოქრის, ყორნის ფრთათა მონაბერი.
1564 – 1320
იგი მონა წამოვიდა, გულანშაროს მიმავალი,
წამ-ერთ მიხდა ფატმანისსა, დღე იარა არ-მრავალი.
რა ავთანდილს გაუსრულდა საქმე მისი სასურვალი,
ხელ-აპყრობით ღმერთსა ჰმადლობს ცნობა-სრული, არა მთრვალი.
1565 – 1321
ფატმანს უთხრა: „გამისრულდა ჟამად საქმე საწადელი;
დიდი შენი მოჭირვება ჩემგან არის გარდუხდელი!
წავალ, დგომად აღარა მცალს, დრო მოსრულა შარშანდელი,
ფიცხლა ქაჯეთს მოვიყვანო მათი მომსპობ-ამწყვედელი“.
1566 – 1322
ხათუნმან უთხრა: „ჰე, ლომო, ცეცხლი აწ უფრო ცხელდების,
მოეშორვების ნათელსა, გული ამისთვის ბნელდების;
ისწრაფე, ჩემი ნუ გაგვა, ხელი ეგრეცა ხელდების!
თუ ქაჯნი მოგესწრებიან, მუნ მისლვა გაგიძნელდების“.
1567 – 1323
ყმამან ფრიდონის მონანი იხმნა, მას თანა ხლებულნი,
უბრძანა: „მკვდარნი აქამდის აწყა ვართ დაცოცხლებულნი,
რაცა გვინდოდა, მისითა სმენითა გაახლებულნი.
ჩვენთა მტერთანი გიჩვენნე წყლულნი მით ვაგლახ-ვებულნი!
1568 – 1324
„მიდით და ფრიდონს უამბეთ ამბავი არ-ნაცქაფავი;
მე ვერა ვნახავ, ვისწრაფი, გზა ჩემი არს ნასწრაფავი.
მან გაახაფოს ხმა ხაფი, კვლა უფრო გასახაფავი,
თქვენ მოგცე ლარი ყველაი მე, ჩემი ნაალაფავი.
1569 – 1325
„ჩემსა ზედა დიდი არის ვალი, თქვენგან დანადები;
მადლსა სხვაებრ გარდავიხდი, თუღა ფრიდონს შევეყრები;
აწ წაიღეთ ყველაკაი, მეკობრეთა წანაღები,
ამის მეტსა ვერას მოგცემ, ვიცი, ამად გეძუნწები!
1570 – 1326
„სახლი არ მახლავს, არ ძალ-მაქვს გაცემა საბოძვარისა“.
მისცა მართ სავსე ხომალდი, რიცხვი ტურფათა ჯარისა,
უბრძანა: „წადით, წაიღეთ, გზა წავლეთ მისვე არისა,
ფრიდონს მიართვით უსტარი ჩემგან, ძმად-ნაფიცარისა“.
1571 – 1327
დაწერა: „ფრიდონ მაღალო, სვე-სრულო, მეფეთ-მეფეო,
ლომისა მსგავსო ძალ-გულად, მზეო შუქ-მოიეფეო,
მოვლენილო და მორჭმულო, მტერთა სისხლისა მჩქეფეო,
უმცროსმან ძმამან შორი-შორ სალამი დავიყეფეო!
1572 – 1328
„ჭირნი ვნახენ და მო-ცა-მხვდა ნაცვალი ჭირ-ნახულისა,
კარგა მოხდომა საქმისა ჩემისა გაზრახულისა:
მიცნია მართლად ამბავი პირისა მზედ სახულისა,
დამარჩენელი ლომისა, მის ქვესკნელს დამარხულისა.
1573 – 1329
„იგი მზე ქაჯთა მეფესა ჰყავს, ქაჯეთს პატიმარია,
მუნ მისლვა მიჩანს თამაშად, თუცა გზა საომარია.
ნარგისთათ წვიმა ბროლისა წვიმს, ვარდი ნაწვიმარია,
ჯერთ ქალსა ქაჯნი არ ახლვან, მაგრა სპა უამარია.
1574 – 1330
„გულ-მხიარული ვიხარებ, ამად არ ცრემლი მმილდების,
სადაცა შენ და შენი ძმა ხართ, ძნელი გაადვილდების!
რაცა მოგინდეს, უცილოდ იქმთ, იგი არ აგცილდების,
არ თურე კაცმან დაგიდგნეს, ვეჭვ, კლდეცა გაგილბილდების!
1575 – 1331
„აწ შემინდევ, ვერა გნახე, შორს ამისთვის წაგიარე,
გზა-გზა ყოვნად აღარა მცალს, პატიმრად-ა იგი მთვარე;
ადრე მოვალთ მხიარულნი, ჩვენი ნახვა გაიხარე,
ამის მეტი რაღა გკადრო, ძმასა ძმურად მოეხმარე!
1576 – 1332
„ამა მონათა ჩემზედა გარდაუხდელი გულია:
ამოდ მმსახურეს, თქვენიმცა გული ამათთვის სრულია!
ქება რად უნდა მას, ვინცა თქვენთანა ხან-დაზმულია?
მსგავსი ყველაი მსგავსსა შობს, ესე ბრძენთაგან თქმულია“.
1577 – 1333
ესე უსტარი დაწერა, შეკრა და წა-ცა-ხვია მან,
მისცა ფრიდონის მონათა ვარდმან და ვითა იამან;
შესთვალა ზეპირ, რაცა ხმდა, სრულად, მართ ვითა ჰგია, მან,
მათ მარგალიტი უჩვენის ძოწისა კარმან ღიამან.
1579 – 1334
მონახა, პოვა ავთანდილ ნავი მისისა მხარისა,
გამოემართა იგი მზე პირითა სავსე მთვარისა,
მაგრა დაგდება უმძიმდა ფატმანის გულ-მწუხარისა;
მისთა გამყრელთა ნაკადი ჩასდის სისხლისა ღვარისა.
1580 – 1335
ფატმან, უსამ და მონანი ტირან ცრემლითა ცხელითა,
იტყვიან: „მზეო, რა გვიყავ? დაგვწვენ ცეცხლითა მწველითა!
რად დაგვაბნელენ შენისა მოშორვებისა ბნელითა!
და-ცა-გვმარხენო ხელითა, ჩვენითა დამმარხველითა“.
1581 – 1336
გამოვლნა ზღვანი ავთანდილ მგზავრითა რათმე ნავითა;
პირ-მხიარული აცორვებს მართ ოდენ მარტო თავითა;
მას შეყრა ტარიელისა უხარის მით ამბავითა;
ხელ-განპყრობილი გულითა არს ღმრთისა საესავითა.
1582 – 1337
მოწურვილ იყო ზაფხული, ქვეყნით ამოსლვა მწვანისა,
ვარდის ფურცლობის ნიშანი, დრო მათის პაემანისა,
ეტლის ცვალება მზისაგან, შეჯდომა სარატანისა.
სულთქვნა, რა ნახა ყვავილი მან, უნახავმან ხანისა.
1583 – 1338
აგრგვინდა ცა და ღრუბელნი ცროდეს ბროლისა ცვარითა;
ვარდთა აკოცა ბაგითა მის ვარდისავე დარითა,
უბრძანა: „გიჭვრეტ თვალითა, გულ-ტკბილად შემხედვარითა,
მისად სანაცვლოდ მოვილხენ თქვენთანა საუბარითა“.
1584 – 1339
რა მოეგონის მოყვარე, სდინდიან ცრემლნი მწარენი.
ტარიელისკე იარნა მან გზანი საწყინარენი,
უდაბურნი და უგზონი, უცხონი რამე არენი,
სადაცა ნახნის, დახოცნის ლომ-ვეფხნი მოშამბნარენი.
1585 – 1340
ქვაბნი გამოჩნდეს, ეამა, იცნა, თქვა: „იგი კლდენია,
სადაა ჩემი მოყვარე და ვისთვის ცრემლი მდენია;
ღირს ვარცა, ვნახო პირის-პირ, ვუამბო, რაცა მსმენია?
არ მოსრულ იყოს, რაღა ვქმნა? ცუდ ჩემი განავლენია!
1586 – 1341
„თუ მოსრულა, უღონიოდ შინა ხანსა არ დაზმიდა,
მინდორს სადმე წავიდოდა, მხეცისაებრ ველთა ვლიდა,
სჯობს, თუ შამბ-შამბ წავიარო“, – იგონებდა, იხედვიდა,
ესე თქვა და მიუქცივა, მინდორთაკე წამოვიდა.
1587 – 1342
მიაცორვებს და იმღერის მხიარულითა გულითა,
მართ სახელ-დებით უყივის ხმითა მით სახარულითა.
ცოტაი წავლო, გამოჩნდა მზე სინათლითა სრულითა:
შამბისა პირსა ტარიელ დგა ხრმლითა მომახულითა.
1588 – 1343
ტარიელს ლომი მოეკლა, მით ხრმალსა სისხლი სცხებოდა;
შამბისა პირსა ქვეითი დგა, ცხენი არა ჰხლებოდა;
ყივილი ავთანდილისი ესმოდა, ეოცებოდა,
შეხედნა, იცნა, გაიქცა, მისკე მირბოდა, ხლტებოდა.
1589 – 1344
ხრმალი გასტყორცა ტარიელ, მიჰმართა მისსა ძმობილსა.
ყმა ცხენისაგან გარდიჭრა, ჰგვანდა ეტლისა სწრობილსა.
მათ ერთმანერთსა აკოცეს, ჰგვანან ყელ-გარდაჭდობილსა,
ხმა შაქრის-ფერად გაუხდა ვარდსა, ხშირ-ხშირად პობილსა.
1590 – 1345
ტარიელ მოთქვა ტირილით სიტყვა ნატიფი, მჭევრები:
– სისხლისა ღვარმან შეღება წითლად გიშრისა ტევრები,
ალვასა წყარო ცრემლისა მორწყავს, ნაკადი ბევრები, –
“რათგან შენ გნახე, რა მგამა, პატიჟი მჭირდეს მევ რები!“
1591 – 1346
ტარიელ ტირს და ავთანდილ სიცილით ეუბნებოდა;
გაღიმდის, ძოწი გააპის, კბილთაგან ელვა ჰკრთებოდა;
ეტყოდა: „ვცანო ამბავი, შენ რომე გეამებოდა,
აწ გაახლდების ყვავილი, ვარდი აქამდე ჭნებოდა“.
1593 – 1347
ტარიელ უთხრა: „ჰე, ძმაო, კმა არს, დღეს რაცა მლხენია,
ყოველი ჩემი სალხინო მინახავს, – ნახვა შენია;
სხვად ნუ ყოს ღმერთმან წამალი, არცა რა მოგისმენია:
კაცმანმცა სოფელს ვით პოვა, რაცა არ საქმე ზენია!“
1594 – 1348
რა ტარიელ არ შესჯერდა, ავთანდილცა არ დაწყნარდა,
მის ამბისა დაყოვნება ვეღარ გაძლო, აუჩქარდა,
გამოიღო რიდე მისი, ვინ ბაგეთათ ვარდი ვარდა.
რა ტარიელ ნახა, იცნა, გამოუღო, შემოჰვარდა.
1595 – 1349
წიგნი და კიდე რიდისა იცნა და გა-ცა-შალა მან,
პირსა დაიდვა, – დაეცა, – ვარდმან ფერითა მკრთალამან,
სულნი გაექცეს, მოდრიკნა თავნი გიშრისა ტალამან.
მისნი ვერ გასძლნეს პატიჟნი ვერ კაენ, ვერცა სალამან!
1596 – 1350
ავთანდილ უჭვრეტს ტარიელს, უსულოდ ქვე-მდებარესა,
შეჰფრინდა, შველად მიჰმართა მას, ტკბილად მოუბარესა,
ვერა ვერ არგო დამწვარსა, სრულად ცეცხლ-ნადებარესა;
მისთა ნიშატთა სიცოცხლე მართ მისი მიიბარესა.
1597 – 1351
ავთანდილ დაჯდა ტირილად, ტირს ხმითა შვენიერითა,
ყორანსა გაჰგლეჯს ხშირ-ხშირად, აფრთხობს ბროლისა ჭერითა;
გახეთქა ლალი გათლილი ანდამატისა კვერითა,
მუნით წყარონი გამოხდეს, ძოწსა ვამსგავსენ ფერითა.
1599 – 1352
პირსა იხოკს, ღაწვთა სისხლი ჩასდიოდა მისსა მჭვრეტსა:
“რაცა ვქმენო, არ უქმნია არცა შმაგსა, არცა რეტსა,
წყალი სწრაფით რად დავასხი ცეცხლსა, ძნელად დასაშრეტსა!
ჩქარად ეცეს, ვერ გაუძლებს გული ლხინსა მეტის-მეტსა.
1600 – 1353
„მე მოვკალ ჩემი მოყვარე; რა მმართებს გაწბილებულსა?
თავსა ვაბრალობ საქმესა, არ დაზმით გაგონებულსა!
ცრუ კაცი კარგად ვერა იქმს საქმესა გაძნელებულსა,
თქმულა: „სიწყნარე გმობილი სჯობს სიჩქარესა ქებულსა!“
1601 – 1354
უცნობო-ქმნილი ტარიელ ძეს მსგავსად ნატუსალისად.
ავთანდილ ადგა, გამოვლნა შამბნი საძებრად წყალისად,
მუნ ჰპოვა სისხლი ლომისა, მოაქვს სავსებლად ალისად,
მკერდსა დაასხა, გა-ვე-ხდა ლაჟვარდი ფერად ლალისად.
1602 – 1355
ავთანდილ მკერდსა დაასხა მას ლომსა სისხლი ლომისა;
ტარიელ შეკრთა, შეიძრა რაზმი ინდოთა ტომისა,
თვალნი აახვნა, მიეცა ძალი ზე წამოჯდომისა.
ლურჯად ჩანს შუქი მთვარისა, მზისაგან შუქ-ნაკრთომისა.
1603 – 1356
ზამთარი ვარდთა გაახმობს, ფურცელნი ჩამოსცვივიან,
ზაფხულის მზისა სიახლე დასწვავს, გვალვასა ჩივიან,
მაგრა მას ზედა ბულბულნი ტურფასა ხმასა ყივიან, –
სიცხე სწვავს, ყინვა დააზრობს, წყლულნი ორჯერვე სტკივიან.
1604 – 1357
აგრევე გული კაცისა მოსაგვარებლად ძნელია,
ჭირსა და ლხინსა – ორსავე ზედა მართ ვითა ხელია,
მიწყივ წყლულდების, საწუთრო მისი აროდეს მრთელია.
იგი მიენდოს სოფელსა, ვინცა თავისა მტერია!
1605 – 1358
ტარიელ ნახა ნაწერი კვლაცა მკლველისა მისისა,
იკითხავს, თუცა აშეთებს კითხვა წიგნისა მისისა;
დაუყვის ცრემლმან სინათლე, ბნელად ჩანს შუქი დღისისა.
ავთანდილ ადგა, დაუწყო თხრობა სიტყვისა მქისისა.
1607 – 1359
იტყვის, თუ: „ნაქმრად არ ვარგა კაცისა გასწავლილისად,
აწ რადღა გვმართებს ტირილი? ხამს, დავსხდეთ ქმნად ღიმილისად;
ადეგ, წავიდეთ საძებრად მის მზისა წახდომილისად!
ადრე მიგიყვან, მიყვანა არს შენგან მონდომილი სად.
1609 – 1360
„ვითა გვმართებს გახარება, პირველ აგრე გავიხარნეთ,
მერმე შევსხდეთ, გავემართნეთ, ქაჯეთისკე თავნი ვარნეთ,
ხრმალნი ჩვენნი ვიწინამძღვრნეთ, მათნი ზურგით დავიყარნეთ,
უჭირველნი შემოვიქცეთ, იგი მძორთა დავადარნეთ“.
1610 – 1361
მერმე ტარიელ ამბავსა ჰკითხავს, აღარა ბნდებოდა.
შეჰხედნის, თვალნი ამართნის, შავ-თეთრი ელვა ჰკრთებოდა,
მართ ვითა ლალსა მზისაგან მას ფერი ეზარდებოდა;
ვინ ღირს-ა, თუმცა წყალობით ცა მიწყივ მობრუნდებოდა!
1611 – 1362
ავთანდილს მადლი უბრძანა, ქმნა უყო საუბარისა:
“მე შენი ქება ვითა ვთქვა, ბრძენთაგან საქებარისა!
ვითა ზე-მთისა წყარომან, მომრწყე ყვავილი ბარისა,
დამწყვიდე დენა ცრემლისა, ნარგისთა ნაგუბარისა.
1612 – 1363
„მე ვერა გიყო, ნაცვალსა ღმერთი გარდგიხდის ციერი,
ზეგარდმო მისი შემოგზღოს მუქაფა ჩემ-მაგიერი!“
შესხდეს და შინა წავიდეს, მათ ლხინი ჰქონდა ძლიერი;
აწ გა-ვე-აძღო სოფელმან ასმათ, ადრითგან მშიერი.
1613 – 1364
ქვაბისა კარსა ასმათი მარტო ზის, არ-ბარგოსანი.
შეჰხედნა, იცნა ტარიელ, თანა ყმა ჭარმაგოსანი, –
ორნივე ტურფად იმღერდეს, ვით იადონი მგოსანი, –
მაშინვე იცნა, ავარდა მოშლილი, პერანგოსანი.
1614 – 1365
აქამდის მიწყივ ენახა ქვაბს მისლვა მოტირალისა,
აწ გაუკვირდა დანახვა სიცილით მომღერალისა.
ზარ-აღებული ავარდა, ცნობა უც, ვითა მთრვალისა,
არ იცის სმენა ამბისა ჯერთ მისგან სასურვალისა.
1615 – 1366
მათ რა ნახეს, შემოჰყივლეს სიცილით და კბილთა ჩენით:
“ჰე, ასმათო, მოგვივიდა მოწყალება ღმრთისა ზენით!
ვპოვეთ მთვარე დაკარგული, რაცა გვწადდა, იგი ვქმენით,
აწ გავხედით ბედისაგან ცეცხლთა შრეტით, ჭირთა ლხენით!“
1616 – 1367
ავთანდილ ცხენსა გარდაჰხდა ასმათის მოსახვეველად;
მან მიჰყო ხელი ალვასა, შტო მოჰყვა მოსარხეველად,
ყელსა და პირსა აკოცებს, არის ცრემლისა მფრქვეველად;
“რა სცანო, რა ჰქმენ, მიამბე, ვტირ შენი მოაჯე ველად!“
1617 – 1368
ავთანდილ ასმათს უსტარი მისცა მისისა ზრდილისა,
ალვისა შტო-დამჭნარისა, მთვარისა ფერ-მიხდილისა.
უთხრა, თუ: „ნახე ნაწერი მის პატიჟ-გარდახდილისა!
მზე მოგვეახლა, მოგვეცა ჩვენ მოშორვება ჩრდილისა“.
1618 – 1369
ასმათ რა ნახა უსტარი, ცნა მისი დანაწერობა,
გაკვირდა, ზარმან აიღო, ათრთოლებს, ვითა ხელობა,
ტერფით თხემამდის გაუხდა მას მეტი საკვირველობა,
იტყვის: „რა ვნახე, რა მესმის? არსმცა ამისი მრთელობა?“
1619 – 1370
ავთანდილ უთხრა: „ნუ გეშის, ეგე ამბავი მრთელია,
ლხინი მოგვეცა, მოგვშორდა ყოველი ჭირი ძნელია,
მზე მოგვეახლა, უკუნი ჩვენთვის აღარა ბნელია,
ბოროტსა სძლია კეთილმან, არსება მისი გრძელია!“
1620 – 1371
ინდოთ მეფე მხიარული ასმათს რასმე უბრძანებდა,
ერთმანერთსა ეხვეოდეს, სიხარული ატირებდა;
ვარდსა ზედა ყორნის ბოლო ნამსა თხელსა აპკურებდა.
კაცსა ღმერთი არ გასწირავს, თუმცა კაცი შეიგებდა!
1621 – 1372
ღმერთსა მისცეს დიდი მადლი, თქვეს: „გვიყოო, რაცა სჯობდა!
აწყა ვცანით, უარესსა პირი თქვენი არ გაბრჭობდა“;
ინდოთ მეფე მხიარული ხელ-განპყრობით ამას ხმობდა.
ქვაბს შევიდეს მხიარულნი, ასმათ რასმე მასპინძლობდა.
1622 – 1373
ტარიელ ეტყვის ავთანდილს: „ისმინე სიტყვა ასები,
გიამბობ რასმე ამბავსა, მოამბედ ნუ გენასები:
მე ოდეს ქვაბნი წავუხვენ, დავხოცე დევთა დასები,
მას აქათ მათი აქა ძეს საჭურჭლე ძვირ-ნაფასები.
1623 – 1374
„მე აგრე არა მინახავს, მართ ვითა არა მნდომია;
მოდი და გავხსნათ, შევიგნეთ, საჭურჭლე თუ რაზომია“.
ეამა, ადგეს ორნივე, არცა ქვე ასმათ მჯდომია,
დალეწეს კარი ორმოცი, მათგან არ ზედა ომია.
1624 – 1375
პოვეს საჭურჭლე უსახო, კვლა უნახავი თვალისა,
მუნ იდვა რიყე თვალისა, ხელ-წმიდად განათალისა,
ჩნდის მარგალიტი, ოდენი ბურთისა საბურთალისა;
ვინმცა ქმნა რიცხვი ოქროსა, ვერვისგან დანათვალისა!
1625 – 1376
იგი სახლი ორმოცივე შიგან იყო გატენილი.
პოვეს ერთი ზარადხანა, აბჯრისათვის სახლად ქმნილი,
მუნ აბჯარი ყოვლი-ფერი ასრე იდვა, ვითა მწნილი,
შიგან ერთი კიდობანი დაბეჭდული, არ-გახსნილი.
1626 – 1377
ზედა ეწერა: „აქა ძეს აბჯარი საკვირველიო,
ჯაჭვ-მუზარადი ალმასი, ხრმალი ბასრისა მჭრელიო;
თუ ქაჯნი დევთა შეებნენ, იყოს დღე იგი ძნელიო!
უმისჟამისოდ ვინც გახსნას, არის მეფეთა მკლველიო“.
1627 – 1378
კიდობანი გახსნეს, პოვეს მუნ აბჯარი სამი ტანი,
რასაცა ვით შეიმოსენ მეომარნი სამნი ყმანი:
ჯაჭვი, ხრმალი, მუზარადი, საბარკული მათი გვანი
ზურმუხტისა ბუდებითა იყვნეს, ვითა ლუსკუმანი.
1628 – 1379
თვითომან თვითო ჩაიცვეს, თავისთავ გამოსცდიდიან,
ჯაჭვ-მუზარადსა აბჯარი მართ ვერა ვერ მოჰკიდიან;
ხრმალი რკინასა მოჰკრიან, ვით ბამბის მკედსა, სჭრიდიან,
მათ უღირს ყოვლად ქვეყანად, შევატყევ, არ გაჰყიდიან!
1629 – 1380
თქვეს: „ესე ნიშნად გვეყოფის, ვართო კარგითა ბედითა;
ღმერთმან მოგვხედნა თვალითა, ზეგარდმო მონახედითა“.
აიღეს იგი აბჯარი თავის-თავისა ქედითა,
თვითო მათ, ერთი ფრიდონის საძღვნობლად შეკრეს ღვედითა.
1630 – 1381
ოქროც რამე წაიტანეს, მარგალიტი ღარიბები,
გამოვიდეს, გამობეჭდეს ორმოცივე საჭურჭლები.
ავთანდილ თქვა: „ამას იქით დავამაგრო ხრმალსა ნები,
ამას ღამე არსად წავალ, რა გათენდეს, არ დავდგები“.
1632 – 1382
რა გათენდა, გაემართნეს, წაიტანეს ასმათ თანა,
ნურადინის ქვეყანამდის შეისვიან მათ უკანა;
მუნ ვაჭარმან ოქროს ფასად ცხენი მისცა, არ უძღვანა;
ავთანდილ კმა ყოლაუზად, სხვამცა ვინღა წაიტანა!
1633 – 1383
იარეს და ზედა შეჰხდეს ნურადინის მეჯოგეთა;
ჯოგი ნახეს, მოეწონა, ფრიდონისთვის ეაგეთა.
მუნ ავთანდილს ინდო ეტყვის: „გაქმნევ კარგთა სიშმაგეთა,
მოდი, ფრიდონს ველაღობნეთ, ჯოგსა მისსა მივადგეთა!
1634 – 1384
„ჯოგი წავუღოთ, მოსრულნი ვესმით ჯოგისა წაღებად,
გამოემართვის საომრად, ველთა სისხლითა დაღებად,
ანაზდად გვიცნობს, გაკრთების, გულსა შეჰლამის დაღებად“ –
ამოა კარგი ლაღობა, ლაღსა შე-ვე-იქმს ლაღებად!
1635 – 1385
დაუწყეს პყრობა ტაიჭთა ფრიდონის უკეთესებსა,
მუნ მეჯოგეთა ფანოსი შეექმნა, ეკრა კვესებსა,
უყივლეს: „ვინ ხართ, მოყმენო, ვინ იქმთ საქმესა ზესებსა?
ჯოგი მისია, ვინ მტერსა ჰკრავს ხრმალსა, არ აკვნესებსა!“
1636 – 1386
მათ მშვილდები დაიწვადეს, მეჯოგეთა გაეკიდნეს,
მეჯოგენი მიიზახდეს, ხმანი მათნი გაადიდნეს:
“გვიშველეთო, გვიშველეთო, მეკობრეთა ამოგვწყვიდნეს!“
ხმა შეიქმნა, შეიყარნეს, ფრიდონს ჰკადრეს, არ დაჰრიდნეს.
1637 – 1387
შეეკაზმა ფრიდონ, შეჯდა, შეკაზმული გამოვიდა,
ხმა შეიქმნა, შეიყარნეს, რაზმი ველთა დაჰფარვიდა.
იგი მზენი მოეგებნეს, ვის ზამთარი ვერ დაზრვიდა,
დაეხურა ზარადები, პირსა მათსა უფარვიდა.
1638 – 1388
რა ტარიელ ფრიდონ იცნა, თქვა: „ვნახეო, ვინცა მინა“.
მუზარადი მოიხადა, გაიღიმნა, გაიცინა;
ფრიდონს უთხრა: „რასა ჰლამი, ჩვენი მოსლვა რას გეწყინა?
პურად ავი მასპინძელი მოგვეგებვი ომად წინა!“
1639 – 1389
ფრიდონ ფიცხლა გარდაიჭრა, დავარდა და თაყვანის-სცა, –
იგინიცა გარდაუხდეს, მოეხვივნეს, – აკოცისცა.
ფრიდონ ღმერთსა ხელ-აპყრობით უსაზომო მადლი მისცა;
დიდებულნი აკოცებდეს, იცნობდიან იგი ვისცა.
1640 – 1390
ფრიდონ უთხრა: „რასა სდეგით, მოგელოდი უწინარე,
მე მზა ვარო, სამსახური თქვენი რამცა დავიზარე!“
ჰგვანდა, თუმცა შეყრილ იყვნეს ორნი მზენი, ერთი მთვარე,
ერთმანერთი დააშვენეს, გაემართნეს, იქცეს გარე.
1641 – 1391
ფრიდონის სახლსა გარდახდეს ორნივე, ტურფად გებულსა.
ტარიელ დაჯდა საჯდომსა, ოქსინო-გარდაგებულსა;
ახლოს დაისვამს ავთანდილს, მისსა ძმად-შეფიცებულსა;
მათ უძღვნეს იგი აბჯარი ფრიდონს, ჭაბუკად ქებულსა.
1642 – 1392
უთხრეს: „ჯერთ ჟამად არა გვაქვს სხვა შენთვის არმაღანია,
მაგრა ტურფანი მრავალნი ქვე სამე გვისხენ სხვანია“.
მან დასდვა პირი მიწასა, არ დაიყოვნა ხანია:
“ჩემთვის ამისი ბოძება არს თქვენი შესაგვანია“.
1643 – 1393
გამოისვენეს მას ღამით ფრიდონის მასპინძლობითა;
აბანოს ბანნა, აავსნა შესამოსლისა ძღვნობითა,
დამოსნა ტურფა-ტურფითა, ერთმანერთისა მჯობითა,
თვალ-მარგალიტი ღარიბი უძღვნა ოქროსა გობითა.
1645 – 1394
უთხრა, თუ:“ესე სიტყვაა ავისა მასპინძელისა,
ჰგავს, მომწყენოდეს სტუმრობა თქვენ ბრძნისა,ვითა ხელისა,
მაგრა აწ ყოვნა არ ვარგა, წავლა სჯობს გზისა გრძელისა,
თუ ქაჯნი მოგვესწრებიან, საეჭვი არს სიძნელისა.
1646 – 1395
„დიდთა რას ვაქმნევთ ლაშქართა? კარგნი გვინდან და ცოტანი;
სამასი კაცი გვეყოფის, წავიდეთ მართ მეოტანი;
ჩვენ ქაჯეთს ქაჯთა საომრად დავაგნეთ ხრმალთა კოტანი,
მას ადრე ვჰპოვებთ, ვისიცა მოგკლავს ალვისა, მო-, ტანი.
1647 – 1396
„ქაჯეთს ერთხელ კვლაც ყოფილვარ, ჰნახავთ, თქვენცა გემაგრების:
ყოვლგნით კლდეა, გარეშემო მტერი ვერსით მოადგების;
თუ იდუმალ არ შევუვალთ, ცხადად შებმა არ ეგების,
მით ლაშქარი არად გვინდა, რაზმი მალვით ვერ მოგვყვების“.
1648 – 1397
იგინიცა დაემოწმნეს ამა მისსა ნაუბარსა,
მუნ დააგდეს ქალი ასმათ, ფრიდონ მისცემს საჩუქარსა.
თვით სამასსა ცხენოსანსა წაიტანდეს, გმირთა დარსა.
ბოლოდ ღმერთი გაუმარჯვებს ყოვლსა, პირველ შენაზარსა!
1649 – 1398
ზღვა გაიარეს სამთავე ერთგან ძმად შეფიცებულთა,
ფრიდონ გზა იცის, იარეს, დღისით და ღამით რებულთა.
ფრიდონ თქვა: „ვახლავთ არეთა ჩვენ, ქაჯეთს მიახლებულთა,
აქათგან ღამით ვლა გვინდა მით, არას გამჟღავნებულთა“.
1650 – 1399
ამა ფრიდონის თათბირსა სამნივე ერთგან ზმიდიან:
რა გაუთენდის, დადგიან და ღამით ფიცხლა ვლიდიან;
მივიდეს, აჩნდა ქალაქი, მცველთა ვერ დასთვალვიდიან,
გარე კლდე იყო, გუშაგთა ხმა ჯარვით გაადიდიან.
1652 – 1400
გვირაბის კარსა ჭაბუკი ათი ათასი მცველია.
მათ ლომთა ნახეს ქალაქი, მთვარე დგას მუნ ნათელია;
თქვეს: „ვითათბიროთ, ვითა ვქმნათ, აწ გამორჩევა ძნელია:
ასი ათასსა აჯობებს, თუ გამორჩევით მქმნელია“.
1655 – 1401
ფრიდონ თქვა: „ვიტყვი სიტყვასა, ვეჭვ, ჩემი არ დამცდარია:
ჩვენ ცოტანი ვართ, ქალაქი დიდთაგან საომარია;
პირის-პირ ომი არ ძალ-გვიც, არ ჟამი საკვეხარია,
ათას წელ ვერსით შევუვალთ, თუ ზედ დაგვიხშან კარია.
1656 – 1402
„ჩემსა სიმცროსა გამზრდელნი სამუშაითოდ მზრდიდიან,
მასწავლნეს მათნი საქმენი, მახლტუნვებდიან, მწვრთიდიან;
ასრე გავიდი საბელსა, რომ თვალი ვერ მომკიდიან,
ვინცა მჭვრეტდიან ყმაწვილნი, იგიცა ინატრიდიან.
1657 – 1403
„აწ ვინცა ვიცით უკეთე შეტყორცა საგდებელისა,
მან ერთსა ბურჯსა გარდვაგდოთ წვერი საბლისა გრძელისა,
მას ზედა გავლა ასრე მიჩს, ვითა გარბენა ველისა,
თქვენ ჭირად გიყო შიგანთა პოვნა კაცისა მრთელისა.
1658 – 1404
„აბჯრითა გავლა არად მიჩს ჭირად, გატანა ფარისა;
შიგან ჩავხლტები კისკასად, ვეცემი მსგავსად ქარისა,
ლაშქართა დავხოც, გავახვამ, ჰნახოთ გაღება კარისა!
თქვენცა მუნ მოდით, სადაცა გესმას ზრიალი ზარისა“.
1659 – 1405
ავთანდილ უთხრა: „ჰე, ფრიდონ, მოყვასნი ვერ გიჩივიან,
ლომთა მკლავთაგან იმედი გაქვს, არა წყლულნი გტკივიან,
სთათბირობ ძნელთა თათბირთა, მტერთა ივაგლახ-ივიან,
მაგრა თუ გესმის, გუშაგნი რა ახლო-ახლო ყივიან!
1660 – 1406
„რა გახვიდოდე, გუშაგთა ესმის აბჯრისა ჩხერება,
გიგრძნობენ, თოკსა მოჰკვეთენ, ამისი ხამს დაჯერება;
წაგიხდეს ცუდად ყველაი, დაგრჩეს ცუდიღა ფერება,
ეგე თათბირი არ ვარგა, სხვებრ ვქმნათ თავისა ტერება.
1661 – 1407
„სჯობს, დადეგით დამალულნი თქვენ ადგილსა იდუმალსა,
ისი კაცნი არ იჭირვენ მგზავრსა, ქალაქს შემავალსა;
სავაჭროთა შევეკაზმვი, ვიქმ საქმესა მე მუხთალსა,
ერთსა ჯორსა გარდავჰკიდებ მუზარადსა, ჯაჭვსა, ხრმალსა.
1662 – 1408
„სამთავე შესლვა არ ვარგა, თუ გვიგრძნან, არს სათუები;
მე მარტო შევალ ვაჭრულად და კარგად შევეტყუები,
მალვით ჩავიცვამ აბჯარსა, გავჩნდები, გავეცრუები,
ღმერთმან ქმნას, უხვად ვადინო შიგნით სისხლისა რუები!
1663 – 1409
„შიგანთა მცველთა მოვიცლი მე უნახავად ჭირისად,
თქვენ გარეთ კართა ეცენით ყოველნი მსგავსად გმირისად;
კლიტეთა დავლეწ, გავახვამ, დამიდგამს ვერ ქვითკირი სად;
თუ რა სხვა სჯობდეს, თქვენ ბრძანეთ, ვარ მრჩევლად ამა პირისად“.
1664 – 1410
ტარიელ უთხრა: „მე თქვენი ვცან, გმირთა, მეტი გმირობა,
თქვენსა ძალ-გულსა თქვენივე ჰგავს თათბირობა, პირობა;
ვიცი, გწადს ომი ფიცხელი, არ ცუდი ხრმალთა ღირობა;
კაციმცა მაშინ თქვენ გახლავს, რა ომმან ქმნას გაჭირობა!
1665 – 1411
„მაგრა იყვენით ჩემთვისცა საქმისა რასმე რჩევითა:
ხმა ესმას ჩემსა ხელ-მქმნელსა, ზედა გარდმოდგეს მზე ვითა,
თქვენ გქონდეს ომი ფიცხელი, უომრად მნახოს მე ვითა?
ესე მე დამსვრის, ნუ უბნობთ სიტყვითა თქვენ სათნევითა.
1668 – 1412
„მაგა თათბირსა ესე სჯობს, ვქმნათ ჩემი მონახსენები:
გავიყოთ კაცი ას-ასი, რა ღამე ჩნდეს ნათენები,
სამთავე სამგნით მივჰმართოთ, ფიცხლა დავსხლიტოთ ცხენები;
მოგვეგებვიან, ვემცრობით, ჩვენ ხრმალსა მივსცეთ მძლე ნები.
1670 – 1413
„ფიცხლა შევებნეთ, შევსჯარნეთ, ვერ მოგვასწრებენ კარებსა,
სამთაგან ერთი შევუვალთ, სხვა გარეთ ვსცემდეთ გარებსა,
მან ერთმან შიგნით შიგანნი მივსცნეთ სისხლისა ღვარებსა,
ხელი კვლა ვჰხადოთ აბჯარსა, მას ჩვენგან მძლედ ნახმარებსა“.
1671 – 1414
ფრიდონ უთხრა: „შემიგიან, გაგიგია, ვიცი მე, რა:
მაგა ცხენსა ჩემეულსა მოასწრებენ კართა ვერა,
ოდეს გიძღვენ, არ ვიცოდი, ქაჯეთს გვინდა ქაჯთა მზერა,
თვარა ყოლა არ გიძღვნიდი, ჩემი გითხრა სიძუნწე რა“.
1672 – 1415
ფრიდონ ლაღი ამხანაგობს საუბართა ესოდენთა,
ამას ზედა გაიცინნეს მათ წყლიანთა, სიტყვა-ბრძენთა,
ერთმანერთსა ელაღობნეს ლაღობათა, მათთა მშვენთა,
გარდახდეს და დაეკაზმნეს, უკეთესთა შესხდეს ცხენთა.
1673 – 1416
კვლა ერთმანერთსა მიუგეს სიტყვები არ პირ-მკვახები,
დაასკვნეს იგი თათბირი, ტარიას განაზრახები:
გაიყვეს კაცი ას-ასი, ყველაი გმირთა სახები,
ცხენებსა შესხდეს, აიღეს მათ მათი ჩაბალახები.
1674 – 1417
იგი ჭაბუკნი შუქითა ვნახენ მზისაცა მეტითა;
მათ სამთა შვიდნი მნათობნი ჰფარვენ ნათლისა სვეტითა;
ტარიელ შავსა ზედა ზის ტანითა მით წერწეტითა;
დალივნეს მტერნი ომითა, ვითა მჭვრეტელნი ჭვრეტითა.
1675 – 1418
ჩემი აწ ესე ნათქვამი მათი სახე და დარია:
რა ზედა წვიმდეს ღრუბელნი და მთათა ატყდეს ღვარია,
მოვა და ხევთა მოგრაგნის, ისმის ზათქი და ზარია,
მაგრა რა ზღვათა შეერთვის, მაშინ ეგრეცა წყნარია.
1676 – 1419
თუცა ფრიდონ და ავთანდილ სიკეთე-მიუწვდომნია,
მაგრა ტარიას შებმანი არვისგან მოსანდომნია;
მზე მნათობთაცა დაჰფარავს, არცაღა ნათლად ხომნია.
აწ იყურებდით, მსმენელნო, გესმნენ ფიცხელნი ომნია!
1677 – 420
სამთავე სამად გაიყვეს, თვითომან თვითო კარები;
თანა ჰყვა კაცი სამასი, ყველაი გმირთა დარები.
მას ღამით უქმნეს სადარნო, უცრუო, არ-ნაჩქარები,
გათენდა, გაჩნდეს, მიჰმართეს, თავის-თავ ჰქონდა ფარები.
1678 – 1421
პირველ ამოდ მიდიოდეს მგზავრთა რათმე მაგიერად,
მათ შიგანთა ვერა უგრძნეს, ვერცა დაჰხვდეს გულ-ხმიერად;
გულსა შიში არა ჰქონდა, ამოდ დგეს და ნებიერად,
მიდგეს გარეთ, მუზარადნი დაიხურნეს ჟამიერად.
1679 – 1422
ანაზდად ცხენი გაქუსლეს, მათრახმან შექმნა წრიალი.
რა ნახნეს, კარნი გაახვნეს, ქალაქით გახდა ზრიალი.
სამთავე სამგნით მიჰმართეს, თავის-თავ უყვეს რიალი,
იკრეს ნობსა და დაბდაბსა, შეიქმნა ბუკთა ტკრციალი.
1680 – 1423
მაშინ ქაჯეთს მოიწია უსაზომო რისხვა ღმრთისა,
კრონოს, წყრომით შემხედველმან, მოიშორვა სიტკბო მზისა.
მათვე რისხვით გარდუბრუნდა ბორბალი და სიმგრგვლე ცისა,
ველნი მკვდართა ვერ იტევდეს, გადიადდა ჯარი მკვდრისა.
1681 – 424
კაცსა უკრავად დაბნედდის ხმა ტარიელის ხაფისა,
აბჯარსა ფრეწდის, გაცუდდა სიმაგრე ჯავშან-ქაფისა.
სამგნითვე კართა შესჯარნეს, ჭირი არ ნახეს კაფისა,
რა ქალაქს შეხდეს, შეიქმნა სიხარკე ციხეს სწრაფისა.
1682 – 1425
ავთანდილ და ლომი ფრიდონ შიგნით ერთგან შეიყარნეს,
მტერნი სრულად აეწყვიდნეს, სისხლნი მათნი მოეღვარნეს,
უყივლეს და ერთმანერთი ნახეს, დიდად გაეხარნეს,
თქვეს: „ტარიელ რა იქმნაო?“, მისად ჭვრეტად თვალნი არნეს.
1685 – 1426
ერთმანცა არა იცოდა, ვერა ცნეს ტარიელისა.
ციხისა კარსა მიჰმართეს, რიდი არ ჰქონდა მტერისა;
მუნ ნახეს რიყე აბჯრისა, ნალეწი ხრმალთა წვერისა,
ათი ათასი ნობათი უსულო, მსგავსი მტვერისა.
1686 – 1427
ციხისა მცველი ყველაი იდვა მართ ვითა სნეული,
თავით ფერხამდის დაჭრილი, აბჯარი მუნ დახეული,
ციხისა კარნი განხმულნი, კართა ნალეწი სრეული,
ცნეს ნაქმრად ტარიელისად, თქვეს: „საქმე არს მისეული“.
1687 – 1428
გზანი დაჰხვდეს შეკაფულნი, შევიდეს და გაძვრეს ხვრელსა,
ნახეს, მზისა შესაყრელად გამოეშვა მთვარე გველსა,
მუზარადი მოეხადა, ჰშვენის აკრვა თმასა ლელსა,
მკერდი მკერდსა შეეწება, გარდაეჭდო ყელი ყელსა.
1688 – 1429
ეხვეოდეს ერთმანერთსა, აკოცეს და ცრემლნი ღვარნეს;
ამას ჰგვანდეს, ოდეს ერთგან მუშთარ, ზუალ შეიყარნეს.
მზე რა ვარდსა შემოადგეს, დაშვენდეს და შუქნი არნეს,
აქანამდის ჭირ-ნახულთა ამას იქით გაიხარნეს.
1689 – 1430
მათ ერთმანერთსა აკოცეს, დგანან ყელ-გარდაჭდობილნი.
კვლა შეეწებნეს ხშირ-ხშირად ვარდნი ბაგეთათ პობილნი.
აწ ესენიცა გავიდეს, შეკრბეს სამნივე ძმობილნი,
მას მზესა მისცეს სალამი, წადგეს მართ ვითა ხმობილნი.
1690 – 1431
მზე მოეგება პირითა ტურფითა, მოცინარითა,
აკოცა მისთა მეშველთა, ლაღმან, ცნობითა წყნარითა,
მათ მდაბლად მადლი უბრძანა სიტყვითა მით ნარნარითა,
ორნივე ერთგან უბნობდეს ამოთა საუბნარითა.
1691 – 1432
ტარიელსცა უსალამეს, მას ალვისა მორჩსა ვით ხეს,
მიულოცეს გამარჯვება, ერთმანერთი მოიკითხეს;
არა სჭირდა, არ ინანეს, რომ აბჯარი არ გაითხეს,
თავნი მათნი გაალომნეს, მათი მბრძოლი იშვლეს, ითხეს.
1692 – 1433
სამასისა კაცისაგან ას-სამოცი შეჰყოლოდა;
ფრიდონს უმძიმს სპათა მისთა, მაგრა ერთ-კერძ უხაროდა;
მონახეს და არ აცოცხლეს, რაცა მბრძოლი დაჰრჩომოდა,
რომე პოვნეს საჭურჭლენი, აწმცა თვალვით ვით ითქმოდა!
1693 – 1434
მოკრიფეს ჯორი, აქლემი, რაცა ვით პოვეს მალები;
სამიათასსა აჰკიდეს მარგალიტი და თვალები,
თვალი ყველაი დათლილი, იაგუნდი და ლალები,
იგი მზე შესვეს კუბოსა, არს მათგან განაკრძალები.
1694 – 1435
სამოცი კაცი დააგდეს ქაჯეთს ციხისა მცველია,
წამოიყვანეს იგი მზე, მათიღა წაგვრა ძნელია;
ზღვათა ქალაქსა დაჰმართეს, თუცა გზა მუნით გრძელია,
თქვეს: „ფატმან ვნახოთ, მუქაფა გვაც მისი გარდუხდელია“.
1695 – 1436
ზღვათა მეფესა წინაშე გაგზავნა მახარობელი,
შესთვალა: „მოვალ ტარიელ, მტერთა მძლე, მოსრვით მსპობელი;
ქაჯეთით მომყავს ჩემი მზე, ჩემი ლახვართა მსობელი;
მწადიან, გნახნე პატივით, ვითა მამა და მშობელი.
1696 – 1437
„აწ მე მაქვს ქაჯთა ქვეყანა და მათი დანადებია;
მეფეო, კარგი ყველაი მე თქვენგან წამკიდებია;
ფატმანს უხსნია ჩემი მზე, სდედებია და სდებია,
ამისად მუქფად რა გიძღვნა? მძულს ცუდი ნაქადებია.
1697 – 1438
„მოდი, გვნახენ, გავიარდეთ ქვეყანასა შენსა ვირე,
სრულად ქაჯთა სამეფოსა გიძღვნი, ჩემგან შეიწირე,
კაცნი შენნი შეაყენენ, ციხე მაგრად დაიჭირე,
მე ვისწრაფი, ვერა გნახავ, შენ წამოდი, ჩემ კერძ ირე.
1698 – 1439
„თქვენ უბრძანეთ ჩემ მაგიერ უსენს, ქმარსა ფატმანისსა,
გამოგზავნოს, ეამების ნახვა მისი ხსნილსა მისსა;
მისგან კიდე ინატრიდა ჭვრეტასამცა სხვადღა ვისსა,
ვინ მზესაცა უნათლეა, ასრე ვითა ბროლი ფისსა!“
1699 – 1440
რა კაცი ტარიელისა ესტუმრა ზღვათა მფლობელსა, –
წესია, გული გაჰკრთების ამბავსა გასაკრთობელსა, –
მისცა მადლი და დიდება ღმერთსა, მართლისა მბრჭობელსა,
მაშინვე შეჯდა, არ უნდა მისლვა სხვასაღა მხმობელსა.
1700 – 1441
ბარგი აჰკიდა, გააგო ქმნა ქორწილისა მათისა,
მას მიაქვს რიცხვი ტურფათა, არ სიდიადე სათისა;
ფატმან ჰყავს თანა, იარეს სავალი დღისა ათისა;
უხარის ნახვა ლომისა და მზისა, ხმელთა მნათისა.
1701 – 1442
შორს გაეგებნეს სამნივე დიდსა მეფესა ზღვათასა,
გარდახდეს, მდაბლად აკოცეს, გა-რე-სწყდეს ჯარსა სპათასა,
შეასხეს ქება ტარიელს, მან მადლი გაუათასა,
ქალი რა ნახა, სტრფიალობს შუქსა მას ბროლ-ბაკმათასა.
1702 – 1443
ფატმან ხათუნს, მისსა მჭვრეტსა, ედებოდა ცეცხლი ნელი,
მოეხვია, გარდუკოცნა ხელი, ფეხი, პირი, ხელი,
იტყვის: „ღმერთო, რა გმსახურო, განმინათლდა რადგან ბნელი!
ვცან სიმოკლე ბოროტისა, კეთილია მისი გრძელი!“
1703 – 1444
ქალი ფატმანს ეხვეოდა, ტკბილად იტყვის, არ გამწყრალი:
“ღმერთმან გული განმინათლა გახეთქილი, გა-ცა-მწკრალი,
აწ აგრე ვარ გავსებული, წინას ვიყავ ვითა მცხრალი,
მზემან შუქნი შემომადგნა, ვარდი მით ვჩან არ-დამზრალი“.
1704 – 1445
ზღვათა მეფე გარდაიხდის მუნ ქორწილსა მეტად დიდსა,
ქაჯეთიცა დაუმადლა, არ გაუშვა დღესა შვიდსა,
უხვად გასცემს საბოძვარსა, საჭურჭლესა ანაკიდსა,
პერპერასა დაფანტულსა ზედა სცვეთენ, ვითა ხიდსა.
1705 – 1446
მუნ იდვის გორი ლარისა, სტავრისა და ატლასისა,
ტარიელს უძღვნა გვირგვინი ვერ დანადები ფასისა,
იაგუნდისა მრთელისა, ყვითლისა, მეტად ხასისა,
კვლა ერთი ტახტი ოქროსა, წითლისა მართ ხალასისა.
1706 – 1447
ნესტან-დარეჯანს ყაბაჩა უძღვნა, შემკული თვალითა,
იაგუნდითა წითლითა, ბალახშითა და ლალითა.
დასხდეს ორნივე ქალ-ყმანი პირითა ელვა-მკრთალითა,
მათნი მჭვრეტელნი დაიწვნეს ცეცხლითა მართ ახალითა.
1707 – 1448
ავთანდილს და ფრიდონს უძღვნა უსაზომო დიდი ძღვენი:
ძვირფასისა უნაგირი, უკეთესი თვითო ცხენი,
თვითო კაბა თვალიანი, უცხო ფერთა შუქთა მფენი,
მოახსენეს: „მადლი რა ვთქვათ, სვიანმცა-ა დავლა თქვენი!“
1708 – 1449
ტარიელ მადლსა გარდიხდის ტურფა სიტყვითა, ენითა:
“დიდად ვიამე, მეფეო, პირველ, ნახვითა თქვენითა,
მერე, აგვავსენ მრავლითა ტურფა ფერითა ძღვენითა,
ვიცი, შორი-შორ არ-ჩავლა ჩვენ თქვენი კარგად ვქმენითა“.
1709 – 1450
ზღვათა მეფე მოახსენებს: „ხელმწიფეო, ლომო, ქველო,
მოახლეთა სიცოცხლეო, ვერა-მჭვრეტთა შორით მკლველო,
მსგავსი თქვენი რამცა მეძღვნა, შვენიერო სანახველო!
რა მოგშორდე, რა მერგების, საჭვრეტელად სასურველო?!“
1710 – 1451
ტარიელ ფატმანს უბრძანა: „მე თავი შენი მიდია;
დავ, გული შენი ჩემზედა გარდაუხდელი დიდია;
აწ, რაცა ქაჯთა საჭურჭლე ქაჯეთით ამიკიდია,
მომიცემია, წაიღე, არ კიდე მომიყიდია“.
1711 – 1452
ფატმან ხათუნ თაყვანის-სცა, ჰკადრებს მადლსა მეტის-მეტსა:
“მე, მეფეო, ნახვა შენი მიდებს ცეცხლსა დაუშრეტსა;
რა მოგშორდე, რა ვიქმნები? მე დამაგდებ, ვითა რეტსა,
ახ, ნეტარძი მოახლეთა! ვაგლახ თქვენსა ვერა-მჭვრეტსა!“
1712 – 1453
ზღვათა მეფესა ეტყვიან ორნივე შუქთა მაფენი,
კბილნი ბროლნი და ბაგენი სადაფთა მოსადაფენი:
“უთქვენოდ მყოფთა არ გვინდან ნიშატნი საჩანგ-დაფენი,
მაგრა გაგვიშვენ, წავიდეთ, ჟამია, ვართ მოსწრაფენი.
1713 – 1454
„შენ იყავ ჩვენი მშობელი და ჩვენი საესავიო,
მაგრა ამასცა ვიაჯით, გვიბოძო ერთი ნავიო“.
მეფემან ბრძანა: „არა მშურს სამიწოდ თქვენდა თავიო,
რადგან ისწრაფით, რა გკადრო? წა, გიწინამძღვრდეს მკლავიო!“
1714 – 1455
მეფემან ნავი-ხომალდი მოკაზმა ზღვისა კიდესა,
გამოემართა ტარიელ, გამყრელნი ცრემლსა ღვრიდესა,
თავსა იცემდეს, იგლეჯდეს, თმა-წვერსა გაიყრიდესა,
ფატმანის ცრემლთა შედენით თვით ზღვაცა გაადიდესა.
1718 – 1456
გამოვლნეს ზღვანი სამთავე ერთგან ძმად შენაფიცართა,
კვლა ამტკიცებდეს სიტყვათა, მათ პირველ დანამტკიცართა;
ჰშვენის მღერა და სიცილი მათ, მისთა არ-უიცართა,
ბაგეთათ შუქი შეადგის ზედან ბროლისა ფიცართა.
1719 – 1457
მუნით კაცი ასმათს თანა მათ გაგზავნეს მახარობლად,
კვლა ფრიდონის თავადთასა – ნაომართა მათთა მთხრობლად:
“მანდა მოვა, მოიმაღლებს მზე მნათობთა მამაგრობლად,
ჩვენ, დამზრალნი აქანამდის, აწ გავხედით დაუზრობლად“.
1720 – 1458
იგი მზე შესვეს კუბოსა, იარეს გზა ზღვის პირისა,
მიყმაწვილობდეს, უხარის მათ გარდახდომა ჭირისა;
მივიდეს, სადა ქვეყანა იყო ნურადინ გმირისა;
მოეგებნიან, ისმოდის ხმა სიმღერისა ხშირისა.
1721 – 1459
მუნ მიეგება ყოველი ფრიდონის დიდებულები,
ასმათი, სავსე ლხინითა, ვის აღარ აჩნდა წყლულები,
ნესტან-დარეჯანს მოეჭდო, რომე ვერ გახსნის ცულები,
აწ გაუსრულა ყოველი მან მისი ნაერთგულები.
1722 – 1460
ნესტან-დარეჯანს ეხვევის, პირსა აკოცებს პირითა;
უბრძანა: „ჩემო, ვაგლახ მე, შენცა აგავსე ჭირითა!
აწ ღმერთმან მოგვცა წყალობა, ვცან, მისი არ სიძვირით-ა;
მე გულსა შენსა ეზომსა, არ ვიცი, გარდვიხდი რითა!
1723 – 1461
ასმათ ჰკადრა: „მადლი ღმერთსა, ვარდნი ვნახენ არ-დაზრულნი,
ბოლოდ ასრე გააცხადნა გონებამან დაფარულნი.
სიკვდილიცა სიცოცხლედ მიჩს, ოდეს გნახენ მხიარულნი!“
სჯობან ყოვლთა მოყვარულთა პატრონ-ყმანი მოყვარულნი.
1724 – 1462
დიდებულთა თაყვანის-სცეს, მოახსენეს დიდი ქება:
“რომე ღმერთმან გაგვახარნა, კურთხეულ არს მისი ღმრთება!
ჩვენ გვიჩვენა პირი თქვენი, აღარა გვწვავს ცეცხლთა დება,
წყლულსა, მისგან დაკოდილსა, მასვე ძალ-უც განკურნება“.
1725 – 1463
მოვიდეს და პირი ხელსა დასდვეს, აგრე გარდაჰკოცნეს,
მეფე ეტყვის: „ძმათა თქვენთა თავნი ჩვენთვის დაიხოცნეს;
იგი შვება საუკუნოს ცხადად პოვეს, არ იოცნეს,
ერთსა მიჰხვდეს საზიაროდ, დიდებანი იასოცნეს.
1726 – 1464
„თუცა მე მათი დახოცა მტკივის და სატკივარია,
მაგრა მათ მიჰხვდა უკვდავი მუნ დიდი სანუკვარია“.
ესე თქვა, ნელად ატირდა და წვიმა თოვლსა არია,
ნარგისთათ იძრვის ბორიო, ვარდსა ზრავს იანვარია.
1727 – 1465
მუნ ატირდეს ყველაკანი, რა ტირილად იგი ნახეს,
რაცა ვისცა დაჰკლებოდა, მათ ტირილით, სულთქმით ახეს;
დადუმდეს და მოახსენეს: „რათგან ბრძენთა მზეებრ გსახეს,
თქვენთა მჭვრეტთა მღერა ჰმართებს, რასათვისმცა ივაგლახეს!
1728 – 1466
„ვინ ღირს-ა თქვენსა ეგზომსა ტირილსა, შეჭირვებასა!
თქვენთვის სიკვდილი დია სჯობს მიწათა ზედა რებასა“.
კვლა ფრიდონ ჰკადრა მეფესა: „ნურათ იქმ გამწარებასა,
ღმერთიმცა მუქფად მოგიზღავს ათასსა გახარებასა!“
1729 – 1467
ავთანდილცა მიუმტკივნა, ეტყვის დიდსა სიმძიმილსა;
მათ შეასხეს ქება, უთხრეს: „თავნი მივსცნეთ აწ ღიმილსა,
რათგან მიჰხვდა დაკარგული ლომი მზესა წახდომილსა,
აღარა ვსტირთ სატირალსა, აღარ დავსდებთ თვალთა მილსა“.
1730 – 1468
მივიდეს, სადა ქალაქი დიდი მულღაზანზარია,
სცემდეს ბუკსა და ტაბლაკსა, გახდა ზათქი და ზარია,
დაბდაბისა და ქოსისა ხმა ტურფად შენათხზარია,
მოატყდეს მოქალაქენი, დააგდეს მუნ ბაზარია.
1731 – 1469
შუკათათ მოდგეს ვაჭარნი, ყოვლგნით მჭვრეტელთა ჯარია,
შორს უარებდეს სარანგნი, ხელთა აქვს მათ აბჯარია;
მოიჯრებოდეს ჯალაბნი, სარანგთა დამსაჯარია,
მათად საჭვრეტლად მიშვება მუნ მათგან ნააჯარია.
1732 – 1470
გარდახდეს ფრიდონისასა, სრა ნახეს მოსაწონები,
გამოეგება მრავალი ოქროს სარტყლითა მონები,
ფერხთა საფენლად ოქსინო მართ მათგან არს ნაქონები,
თავსა აყრიდეს ოქროსა, ხვეტს ჯარი მუნ ნარონები.
1735 – 1471
მათ ქალ-ყმათათვის საჯდომი დაედგა თეთრ-ძოწეული,
წითელ-ყვითლითა თვალითა ზედა კეკლუცად ფრქვეული;
ავთანდილისთვის – ყვითელი და შავი ერთგან რეული;
მოვიდეს, დასხდეს, მჭვრეტელი ვცან მათი სულ-დალეული.
1736 – 1472
მგოსანნი მოდგეს, ისმოდა ხმა სიმღერისა ტკბილისა;
ქორწილი ქმნეს და გამრავლდა ძღვნობა ლარისა ლბილისა
ფრიდონის, პურად კარგისა, არ მასპინძლისა წბილისა;
ნესტან-დარეჯანს უშვენის ღიმილი, ჩენა კბილისა.
1737 – 1473
მოიღეს ძღვენი უსახო ფრიდონის არ-ალქატისა,
ცხრა მარგალიტი, სიდიდით მართ ვითა კვერცხი ბატისა,
კვლა ერთი თვალი, სამსგავსო მზისა შუქ-მონამატისა,
მას წინა ღამით ძალ-ედვის მხატვარსა ხატვა ხატისა.
1738 – 1474
კვლა უძღვნა თვითო ფარღული, გარდასაყრელი ყელისა,
მგრგვლად დათლილისა თვალისა, იაგუნდისა მრთელისა,
კვლა მოაქვს ერთი ტაბაკი, მძლედ საჭირავი ხელისა,
ავთანდილისთვის ლომისა ძღვენი ფრიდონის ქველისა.
1739 – 1475
იგი ტაბაკი სავსეა მარგალიტითა სხვილითა.
ავთანდილს უძღვნა ყველაი არა სიტყვითა წბილითა.
აივსო სახლი სტავრითა და ოქსინოთა ლბილითა,
ტარიელ მადლი უბრძანა, ლაღმან, სიტყვითა ტკბილითა.
1740 – 1476
ფრიდონისგან უსაზომო ქორწილია დღესა რვასა;
ყოვლთა დღეთა მიართმიდის უფასოსა ძღვენსა მზასა;
დღე და ღამე არ გასწყვედდის ჩაღანა და ჩანგი ხმასა.
აჰა, მიჰხვდეს შესაფერნი ყმა ქალსა და ქალი ყმასა.
1741 – 1477
ტარიელ ფრიდონს უბრძანა დღე-ერთ სიტყვები გულისა:
“არს გული თქვენი საჩემოდ უფროსი ძმისა სრულისა,
არ გემუქფების სიცოცხლე, არცა მოცემა სულისა,
მე თქვენგან ვპოვე მოკვდავმან ჩემი წამალი წყლულისა.
1742 – 1478
„ავთანდილისგან შენც იცი ჩემთვის თავისა დადება,
აწ მე მაქვს ნაცვლად მისისა მოხმარებისა წადება:
შენ მიდი, ჰკითხე, რა უნდა, მან ქმნას ამისი ცხადება,
ვითა დამივსო სახმილი, ეგრე მისიცა კმა დება.
1743 – 1479
„უთხარ: „ძმაო, რა გარდიხდის შენგან ჩემსა ჭირ-ნახულსა!
ღმერთი მოგცემს წყალობასა, მისგან ზეცით შესახულსა!
თუ ვერა ვიქმ საწადელსა შენსა, შენთვის გაზრახულსა,
არა ვნახავ სახლსა ჩემსა, არ დარბაზსა, არცა ხულსა.
1744 – 1480
„აწ მითხარ, ჩემგან რა გინდა, ანუ რათ მოგეხმარები?
ვარჩევ, წავიდეთ არაბეთს, იყავ ჩემიცა მარები;
ტკბილი სიტყვითა გავმართოთ და ხრმლითა – საომარები.
თუ შენ შენს ცოლსა არ შეგრთავ, მე ჩემსა არ ვექმარები“.
1745 – 1481
რა ფრიდონ უთხრა ავთანდილს ტარიას მოციქულობა,
მას გაეცინნეს, გაღიმდა, ჰშვენოდა მხიარულობა;
თქვა, თუ: „მეშველი რად მინდა? მჭირს არავისგან წყლულობა!
ჩემი მზე არცა ქაჯთა ჰყავს, არცა სჭირს ლხინ-ნაკლულობა.
1746 – 1482
„ჩემი მზე ტახტსა ზედა ზის მორჭმული ღმრთისა ნებითა,
საკრძალავი და უკადრი, ლაღი, არვისგან ვნებით-ა,
არცა რა უმძიმს ქაჯთაგან, არცა გრძნეულთა გრძნებითა,
მას ზედა შველა რად მინდა? რად მეჭვ რასაცა თნებითა?
1747 – 1483
„რა მოვა ჩემთვის განგება, ზეცით მოსრულნი ზენანი,
ღმერთი იწადებს, მომივლენ გულსა სახმილთა ლხენანი;
მაშინღა მომხვდენ მოკვდავსა მზისა ელვათა ფენანი.
უმისჟამისოდ ცუდნია ჩემგან მი და მო რბენანი.
1748 – 1484
„მიდი და ჰკადრე ტარიელს პასუხი ჩემგან თხრობილი:
“მადლი რად უნდა, მეფეო, ხარ რაზომ გინდა ლმობილი?
ვარ მუცლითგანვე დედისათ თქვენად სამონოდ შობილი,
ღმერთმან მუნამდის მიწა მყოს, ვირ მეფე იყო ცნობილი!
1749 – 1485
„გებრძანა: „შეყრა მწადიან საყვარელისა შენისა“.
ეგე არს მსგავსი გულისა ლმობიერისა თქვენისა;
მუნა მე ხრმალი არ მიკვეთს, არცა სივრცელე ენისა,
მიჯობს მოლოდნა საქმისა, მის განგებისა ზენისა.
1750 – 1486
„ესეა ჩემი საწადი და ჩემი მოსანდომარე:
ინდოეთს გნახო მორჭმული, საჯდომთა ზედა მჯდომარე,
გვერდსავე გიჯდეს მნათობი, პირი ელვათა მკრთომარე,
მებრძოლნი თქვენნი მოგესრნენ, არვინ ჩნდეს მუნ მეომარე.
1751 – 1487
„რა გამისრულდენ ესენი ჩემნი გულისა ნებანი,
მაშინღა მივალ არაბეთს, მომხვდენ მის მზისა ხლებანი;
ოდესცა სწადდეს, დამივსნეს ამა ცეცხლისა დებანი.
სხვად თქვენგან არა არ მინდა, მძულან რასაცა თნებანი“.
1752 – 1488
რა ფრიდონ ჰკადრა ტარიელს ესე სიტყვანი ყმისანი,
მან ბრძანა: „მაგას არა ვიქმ, ამას არ უნდა მისანი.
ვითა მან პოვნა მიზეზნი ჩემისა სულთა დგმისანი,
ეგრევე მანცა სამისოდ ნახნეს ძალ-გულნი ძმისანი!
1753 – 1489
„მიდი, უთხარ ჩემ მაგიერ სიტყვა ჩემგან არ-ნათნები:
“მე შენისა გამზრდელისა უნახავად არ დავდგები.
ვეჭვ, მრავალი დამეხოცოს მონა, მისგან საყვარლები,
ვითხოვ ხოლე შენდობასა, ეგეთიღა მოვბრუნდები“.
1754 – 1490
„ესე უთხარ: „ამის მეტსა მოციქულობ ნურას ნუო,
ხვალე წასლვა არ დავშალო, არცა საქმე გავათუო;
მე არ მიზამს არაბთ მეფე, რომე სიტყვა გავაცრუო,
ამოდ ვსთხოვო ქალი მისი, შევეხვეწო, შევაგუო“.
1755 – 1491
უამბო ფრიდონ ავთანდილს ტარიას მოციქულობა:
“არ დადგებისო, ცუდია შენგან ცდისაღა თქმულობა“.
მას დაუმძიმდა, მოედვა კვლა გულსა კვამლ-ალმულობა.
ასრე ხამს რიდი მეფეთა, ყმათაგან მოკრძალულობა!
1756 – 1492
ავთანდილ მივა მუხლ-მოყრით ტარიას შესახვეწელად,
ფერხთა ეხვევის, აკოცებს, აღარ შეჰხედავს ზე წელად,
ეტყვის: „კმა, რაცა შევსცოდე როსტანს წლეულად მე წელად,
კვლა ნუ მიქმ ერთგულებისა გამტეხლად, და-ცა-მლეწელად.
1757 – 1493
„რასაცა ჰლამი, არ მოგცემს მას ღმრთისა სამართალია,
გამზრდელსა ჩემსა ვით ვჰკადრო მე საქმე სამუხთალია!
მე მისთვის ხელი ვით გავძრა, ვინ ჩემთვის ფერ-ნამკრთალია!
ვით მოიხმაროს მონამან პატრონსა ზედა ხრმალია!
1758 – 1494
„ეგე საქმე მე და ჩემსა საყვარელსა შეგვამდურვებს,
ვა თუ გაწყრეს, გაგულისდეს, კუშტი გულსა შეაურვებს,
ამბავსაცა დამიძვირებს, ჭვრეტისათვის მომასურვებს,
შენდობასა ხორციელი კაცი ვერა დამიურვებს“.
1759 – 1495
ტარიელ უთხრა სიცილით, მან მზემან შუქ-ნაფენამან,
ხელი მოჰკიდა ავთანდილს, ამართა, ააყენა მან:
“მიყოო კარგი ყველაი მომართებამან შენამან,
მაგრა სჯობს, შენცა გალხინოს ჩემმან შენითა ლხენამან.
1760 – 1496
„დია მძულს მეტი მოყვრისა შიში, კრძალვა და რიდობა,
მძულს გაუწყვედლად კუშტობა და სულ-მძიმობა, დიდობა;
თუ მოყვარეა, გულისა ქმნას ჩემკე მონაზიდობა,
თვარა მე ჩემდა, იგ მისდა, დია სჯობს კიდის-კიდობა!
1761 – 1497
„მე ვიცი გული საშენოდ შენისა საყვარელისა,
არ ეწყინების სტუმრობა შენისა მე შემყრელისა.
რადმცა რა ვჰკადრე მეფესა თხრობა რასაცა ჭრელისა!
ოდენ ნახვისა მათისა ნატრა მაქვს სანატრელისა.
1762 – 1498
„ამად ოდენ მოვახსენებ მუდარით და შეპოვნებით,
რომე მოგცეს ქალი მისი მან მისითა მოგონებით.
რათგან ბოლო შეყრავეა, სიშორესა ვით ეთნებით?
დააშვენეთ ერთმანერთი, თავის-თავის ნუ დასჭნებით!“
1763 – 1499
რა ავთანდილ ტარიასგან ცნა, წასლვასა არ დაშლიდა,
არა ჰკადრა შეცილება, საუბარსა ზედა ჰრთვიდა;
ფრიდონ კაცსა დარჩეულსა სათანაოდ გარდასთვლიდა,
თანა წაჰყვა, განაღამცა მათთანავე გზასა ვლიდა.
1766 – 1500
ამ საქმესა დაფარულსა ბრძენი დივნოს გააცხადებს:
ღმერთი კეთილს მოავლინებს, მით ბოროტსა არ დაბადებს,
ავსა წამ-ერთ შეამოკლებს, კარგსა ხან-გრძლად გააკვლადებს,
თავსა მისსა უკეთესსა უზადო-ჰყოფს, არ აზადებს.
1767 – 1501
ფრიდონისით გაემართნეს იგი ლომნი, იგი მზენი,
თანა მიჰყავს პირი მზისა, ქალი მჭვრეტთა ამაზრზენი,
ჰკიდავს ბროლსა ყორნის ბოლო დაწყობილი, დანათხზენი,
მუნ ბალახშსა აშვენებდეს სინატიფე-სინაზენი.
1768 – 1502
იგი მზე უჯდა კუბოსა და აგრე არონინებდეს,
მინადირობდეს, ნადირსა მუნ სისხლსა დაადინებდეს;
სადაცა დაჰხვდის ქვეყანა, მჭვრეტელთა მოალხინებდეს,
მოეგებნიან, სძღვნობდიან, აქებდეს, არ აგინებდეს.
1769 – 1503
მას ჰგვანდეს, თუმცა სამყაროს მზე უჯდა შუა მთვარეთა;
იარნეს დღენი მრავალნი ლაღთა, ბრძნად მოუბარეთა,
შიგან მათ დიდთა მინდორთა, ყოვლგნით კაც-მიუმხვდარეთა;
სად ყოფილიყო ტარიელ, მიჰხვდეს მის კლდისა არეთა.
1770 – 1504
ტარიელ ბრძანა: „მე მმართებს დღეს თქვენი მასპინძელობა;
მუნ მივალ, სადა ყოფილვარ, მჭირდა სადამდის ხელობა;
მუნ გვიმასპინძლოს ასმათმან, მას უც ხორცისა ხმელობა,
მე რომე გიძღვნი ტურფათა, აქოთ ლარისა ჭრელობა.“
1771 – 1505
მივიდეს, შიგან გარდახდეს ქვაბსა მას დიდთა კლდეთასა.
ასმათს უც ხორცი ირმისა, იქმს მასპინძლობა-კვეთასა.
ამხანაგობდეს, ლაღობდეს წასლვასა მათ საქმეთასა,
ღმერთსა ჰმადლობდეს შეცვლასა ლხინად ჭირისა დღეთასა.
1772 – 1506
მოიარეს ქვაბოვანი, თამაშობდეს მხიარულნი,
პოვნეს იგი საჭურჭლენი, ტარიასგან დაბეჭდულნი,
ვერცა ვისგან დანათვალნი, ვერცა ვისგან შეგებულნი;
არ იტყვიან, არა გვაქვსო, იგ ამისთვის გულ-ნაკლულნი!
1773 – 1507
უბოძა ტურფა მრავალი მათ-მათი შესადარები,
კვლა ფრიდონისნი აავსნა, სპა ჰყვა თუ სპასალარები.
აივსო კაცი ყველაი, მაშინ მათთანა ნარები,
მაგრა, ძეს რომე საჭურჭლე, ჰგვანდა, კაც-დაუკარები.
1774 – 1508
ფრიდონს უთხრა: „ვალი შენი ჩემგან ძნელად გარდიხდების,
მაგრა თქმულა: „კარგის მქმნელი კაცი ბოლოდ არ წახდების“;
აწ საჭურჭლე რაზომიცა აქა ძეს და ან იდების,
შენი იყოს ყველაკაი, შენ წაიღე, ვითა გხვდების“.
1775 – 1509
ფრიდონ მდაბლად თაყვანის-სცა, ჰკადრა მადლი მეტის-მეტი:
“მე, მეფეო, რად გგონივარ უჭკუო და აგრე რეტი?
მტერი ყოვლი ჩალად გიჩანს, ვინმცა იყო ვითა კეტი?
ჩემი ლხინი მუნამდის-ა, ვირე ვიყო შენი მჭვრეტი!“
1776 – 1510
ფრიდონ კაცნი დააბრუნნა მოსასხმელად აქლემისად,
სახლსა მისსა მისაღებლად მის ყოვლისა საჭურჭლისად;
აწ მუნითცა გაემართნეს არაბეთად წავლად გზისად,
ავთანდილ-ა გალეული შესაყრელად მთვარე მზისად.
1778 – 1511
მიჰხვდეს არაბთა საზღვარსა, რა ვლეს მრავალი ხანები,
დაჰხვდა სოფლები, ციხები, ხშირ-ხშირად, თანის-თანები,
მუნ შიგან მყოფთა ემოსა ტანსა ლურჯი და მწვანები,
ავთანდილისთვის ყველაი ცრემლითა არს ნაბანები.
1780 – 1512
ტარიელ კაცი გაგზავნა წინაშე როსტან მეფესა,
შესთვალა: „გკადრებ, მეფეო, სურვილთა სიიეფესა;
მე მოვალ, მეფე ინდოთა, დარბაზსა თქვენსა სეფესა,
გიჩვენებ ვარდსა კოკობსა, უფრჭვნელსა, მოუკრეფესა.
1782 – 1513
„მაშინ თქვენ ჩემი გეწყინა ნახვა, მიწისა შენისა,
ცდა შეპყრობისა ავი ჰქმენ, შემოტევება ცხენისა;
მე შენთა სპათა ვაჩვენე ნიშანი რამე წყენისა,
დავხოცე მონა მრავალი, მსახური სრისა თქვენისა.
1783 – 1514
„აწ ამად მოვალ წინაშე, დავყარენ ჩემნი გზანია,
შემინდოთ, რაცა შეგცოდე, ჰქმნნეთ გაწყრომისა კმანია.
ძღვენი არა მაქვს, მმოწმობენ ფრიდონ და მისნი ყმანია,
ოდენ ძღვნად თქვენი ავთანდილ მე თქვენთვის მომიტანია“.
1784 – 1515
რა მოუვიდა მეფესა მახარობელი ჟამისა,
ვით გაეხარნეს, ვერ იტყვის ენა ერთისა წამისა;
თინათინს ღაწვთა ემატა ელვა შუქისა სამისა,
ბროლსა და ლალსა აშვენებს მუნ ჩრდილი წარბ-წამწამისა.
1785 – 1516
ტაბლაკსა ჰკრეს და გაისმა სიცილი თქართქარებისა,
ლაშქარნი რბოდეს მი და მო, ქმნა სწადდა მათკე რებისა,
დაიწყეს მოსხმა ცხენისა, მოღება უნაგრებისა,
შესხდა სიმრავლე მოყმისა მკლავ-ფიცხელ, გულ-მაგრებისა.
1786 – 1517
მეფე შეჯდა, გაეგებნეს თავადნი და სრულად სპანი.
ვისცა ესმის, მოვიდიან მას წინაშე სხვაგნით სხვანი.
ყველაკაი ღმერთსა ჰმადლობს, გაამაღლნეს მათნი ხმანი,
თქვეს: „ბოროტსა უმყოფოო, კეთილნია შენნი მზანი!“
1787 – 1518
რა ერთმანერთი აუჩნდა მიგებულ-მოსაგებავთა,
ავთანდილ ეტყვის ტარიელს სიტყვათა დანაზებავთა:
“აგერა ჰხედავ მინდორთა, მტვერითა შენაღებავთა?
ამად მედების სახმილი, გულსა ეცხელა, ებავთა.
1788 – 1519
„ისია ჩემი გამზრდელი და თქვენდა მოგებებულა.
იქი ვერ მივალ, მრცხვენიან, გულსა სახმილი დებულა!
ჩემად არაკად სულ-დგმული კაცი არ გაწბილებულა,
რასაცა მიზამთ, თქვენ იცით, ფრიდონ თქვენდავე ხლებულა“.
1789 – 1520
ტარიელ უთხრა: „კარგსა იქმ შენ პატრონისა კრძალვასა.
აწ დადეგ, იქი ნუ მოხვალ, იქმმცა უჩემოდ ხალვასა.
მე მივალ, ვუთხრობ მეფესა შენგან თავისა მალვასა,
ვეჭვ, ღმრთითა ადრე შეგყარო მზესა მას, ტანად ალვასა“.
1790 – 1521
მუნ დადგა ლომი ავთანდილ, დაიდგა მცირე კარავი,
ნესტან-დარეჯან მუნვე დგას, იგია მჭვრეტთა მზარავი,
მისთა წამწამთა ნიავი ქრის, ვითა ქარი არავი,
წავიდა მეფე ინდოთა მისრული, მიუპარავი.
.1791 – 1522
ფრიდონ წაჰყვა, განაღამცა გავლეს ველი დიდსა ხანსა,
ცნა მეფემან, ტარიელ-ა, მარტო მოვა, მოხრის ტანსა;
გარდახდა და თაყვანის-სცა მას უკადრსა, ლომებრ ჯანსა,
სდებს პატივსა ინდოთ მეფეს მართ მამისა შესაგვანსა.
1793 – 1523
ტარიელცა თაყვანის-სცა, მივა კოცნად, სასალამოდ,
მეფე ყელსა აკოცებდა მართ ბაგისა დასაამოდ,
გაკვირვებით ეუბნების, არის მისგან სათამამოდ:
“შენ მზე ხარო, შენი გაყრა არის დღისა დასაღამოდ“.
1794 – 1524
გაეკვირვა მეფე მისსა თვალადობა-სიტურფესა,
პირსა უჭვრეტს გაკვირვებით, უქებს მკლავთა სიალფესა;
კვლა ფრიდონცა უსალამა, თაყვანის-სცა მან მეფესა,
მას მეფესა, ავთანდილის ნახვისათვის მოსწრაფესა.
1795 – 1525
მეფე ტარიას ქებასა დაჰკრთების, დაეღონების.
ტარიელ ეტყვის: „მეფეო, აწ გული შენ გემონების;
მიკვირს, თუ ეგრე სიკეთე თქვენ ჩემი რად გეგონების!
რათგან ავთანდილ შენია, სხვა რად ვინ მოგეწონების?
1797 – 1526
„ნუ გიკვირს მისი ვერ-ნახვა და დაყოვნება ხანისა!
მოდი და დავსხდეთ, მეფეო, ამოა კორდი მწვანისა,
გკადრო მიზეზი მისისა თქვენს წინა ვერ-მოტანისა,
ვიაჯი რასმე, აწ მმართებს მოთხოვნა მე ფარმანისა“.
1798 – 1527
დასხდეს მეფენი, მოადგა გარე სიმრავლე რაზმისა,
ტარიელს პირსა ციმციმი ათქს, უნათლესი ბაზმისა;
ჭვრეტა ახელებს მჭვრეტელთა ყოფა-ქცევისა და ზმისა;
დაუწყო თხრობა მეფესა სიტყვისა, ბრძნად ნაკაზმისა.
1799 – 1528
„მეფეო, თავი მემცრობის ამისად მოსახსენებლად,
მაგრა მოსრული თქვენს წინა ვარ შემომხვეწლად, მქენებლად;
თვით იგი იაჯს, რომელი ჩანს მზეებრ შუქთა მფენებლად,
ვინ არის ჩემად სინათლედ და ჩემად გამათენებლად.
1800 – 1529
„აწ ამას გკადრებთ, ორნივე ხვეწნით და შემუდარებით:
ავთანდილ დამდვა წამალი მისგან თავისა დარებით,
დაჰვიწყდეს, რომე პატიჟნი სჭირდეს ჩვენთავე დარებით;
არ გაწყენ, გძელი ამბავი არს ჩვენგან მიუმხვდარებით.
1801 – 1530
„თქვენთა უყვარს ერთმანერთი, ქალი მას და იგი ქალსა,
მით ვიგონებ საბრალოსა, მტირალსა და ფერ-ნამკრთალსა;
მუხლ-მოყრილი გეაჯები, – ნუღარ აწვევ ამით ალსა, –
რომე მისცეთ ქალი თქვენი მკლავ-მაგარსა, გულ-ფიქალსა.
1802 – 1531
„ამის მეტსა არას გკადრებ, არ მოკლესა, არცა გრძელსა“.
ამოიღო ხელ-მანდილი, მოინასკვა ზედა ყელსა,
ადგა, მუხლნი მიუყარნა, ეაჯების, ვითა მზრდელსა.
გაუკვირდა ყოვლსა კაცსა, მის ამბისა მომსმენელსა.
1803 – 1532
რა ტარიელ მუხლ-მოყრილი ნახა, მეფე შეუზარდა,
შორს უკუდგა, თაყვანის-სცა, ქვე მიწამდის დაუვარდა,
მოახსენა: „ხელმწიფეო, ლხინი ყოვლი გამიქარდა,
თქვენმან აგრე სიმდაბლემან ნახვა თქვენი ჩამადარდა.
1804 – 1533
„ვით ეგების, რაცა გწადდეს, რომე კაცი არ მოგთმინდეს,
ანუ მშურდეს ქალი ჩემი, საკლავად და ტყვედცა გინდეს;
გებრძანამცა სახლით თქვენით, ცრემლნი არმცა მაშინ მდინდეს;
სხვა მისებრი ვერა პოვოს, ცათამდისცა გა-ცა-ფრინდეს!
1805 – 1534
„მე სიძესა ავთანდილის უკეთესსა ვპოვებ ვერა;
თვით მეფობა ქალსა ჩემსა მივეც, აქვს და მას ეფერა;
ვარდი ახლად იფურჭვნების, მე ყვავილი დამებერა,
რადმცა ვჰკადრე შეცილება, რასცა ოდენ იგი ჯერ-ა!
1809 – 1535
„თუ შეგერთო ერთი მონა, თქვენთვის არმცა მაშინ მშურდა.
ვინმცა გკადრა შეცილება, უშმაგომცა ვინ მოგმდურდა!
თუ ავთანდილ არ მიყვარდა, ასრე მისთვის რად მომსურდა?
დია, ღმერთო, წინაშე ვარ, ესე ჩემგან დადასტურდა“.
1810 – 1536
რა ტარიელ მეფისაგან ესე სიტყვა მოისმინა,
დადრკა, მდაბლად ეთაყვანა, პირსა ზედან დაეფინა.
კვლა მეფემან თაყვანის-სცა, წამო-რე-ვლო, წადგა წინა,
ერთმანერთი მოიმადლეს, მართ ერთსაცა არ ეწყინა.
1812 – 1537
ფრიდონ შეჯდა, ავთანდილის მახარობლად გაექანა,
ესდენ დიდნი სიხარულნი გაეხარნეს მასცა განა!
წავიდა და წამოუძღვა, მოიყვანა, მოჰყვა თანა,
მაგრა ირცხვის მეფისაგან, შუქი ბნელად მოევანა.
1813 – 1538
მეფე ადგა, მოეგება; ყმა გარდახდა, რა მივიდა;
ხელთა ჰქონდა ხელ-მანდილი, პირსა მითა იფარვიდა.
მზე ღრუბელსა მოჰფარვოდა, ქუშდებოდა, ვარდსა ზრვიდა,
მაგრა მისსა შვენებასა რამცა ვითა დაჰფარვიდა?!
1814 – 1539
მეფე კოცნასა ჰლამოდა, აღარა ცრემლნი სდენიან,
ავთანდილ ფერხთა ეხვევის, შუქნი ქვე დაუფენიან;
უბრძანა: “ადეგ, ნუ ირცხვი, შენ ზნენი გამოგჩენიან;
რათგან მერჩიო, ნუ მერცხვი, გაე, რასაღა გრცხვენიან!“
1815 – 1540
მოეხვია, გარდაჰკოცნა მას პირისა არე-მარე:
“დამივსეო ცეცხლი ცხელი, მაგრა წყალი არე, მარე;
ვინ გიშერი დააჯოგა და წამწამი არემა-რე,
გვალე, შეგყრი, ლომო, მზესა, თავი მისკე არე, მარე“.
1816 – 1541
მეფე ყელსა ეხვეოდა მას ლომსა და ვითა გმირსა,
ახლოს უზის, ეუბნების, აკოცებს და უჭვრეტს პირსა;
იგი მზე და ხელმწიფობა ასრე მიჰხვდა, ვითა ღირს-ა.
მაშინ ლხინი ამო არის, რა გარდიხდის კაცი ჭირსა!
1817 – 1542
ყმა მეფესა მოახსენებს: „მიკვირს, სხვასა რად რას ჰბრძანებ!
რად არ გინდა ნახვა მზისა, ანუ რადღა აგვიანებ?
მიეგებვი მხიარული, სახლსა თქვენსა მოიყვანებ,
შემოიმოს შუქთა მისთა, ნათლად გარე მოივანებ!“
1818 – 1543
ტარიელსცა მოახსენა; შესხდეს, ქალსა მიეგებნეს,
მათ სამთავე გოლიათთა მზისა ფერად ღაწვნი ღებნეს,
მიჰხვდეს მათსა საწადელსა, იგი პოვეს, რაცა ძებნეს,
ხელი ჰხადეს ხრმალთა მათთა, არა ცუდად წელთა ებნეს!
1819 – 1544
მეფემან ქალს უსალამა, მან შორით გარდახდომილმან,
დაუყვნა თვალნი ელვამან, მისთა ღაწვთაგან კრთომილმან;
გამოეგება, აკოცა კუბოსა შიგან ჯდომილმან,
დაუწყო ქება მეფემან, თვით ვერას ვერ-მიხვდომილმან.
1820 – 1545
ეტყვის: „მზეო, ვითა გაქო, ნათელო და დარიანო!
შენთვის ხელნი გონებანი არა ცუდად არიანო,
მზიანო და მთვარიანო, ეტლად რაო და რიანო,
თქვენ საჭვრეტლად აღარ მინდით, არ ვარდნო და არ იანო“.
1821 – 1546
გაჰკვირდეს ყოვლნი მხედველნი მისთა ელვათა ფენასა;
ვით მზემან, დაყვნა მჭვრეტელთა თვალნი ნათლისა ჩენასა;
მისგან დამწვარნი მისცნიან გულნი ჭვრეტითა ლხენასა,
სითცა გამოჩნდის, იქმოდეს ჯარნი მუნითკე რბენასა.
1822 – 1547
შესხდეს, წავიდეს ყოველნი შინა თავისა დარებად,
ჰქონდეს შვიდნივე მნათობნი მის მზისა დასადარებად,
არ მიიხვდომის სიტურფე, არს მათგან მიუმხვდარებად,
ადრე მივიდეს მეფისა სახლად საყოფად, არებად.
1823 – 1548
შევიდეს, ნახეს თინათინ, მჭვრეტთა მიმცემი ჭირისა;
სკიპტროსან-გვირგვინოსანსა ჰშვენოდა ცმა პორფირისა;
მოსრულთა პირსა შეადგა ელვა მისისა პირისა;
შევიდა მეფე ინდოთა, იგი მზე, მსგავსი გმირისა.
1824 – 1549
ტარიელ და ცოლმან მისმან ქალსა მდაბლად უსალამეს,
მიეგებნეს, აკოცეს და საუბარი დააამეს,
იგი სახლი გაანათლეს, არ ნათელი შეაღამეს,
ბროლ-ბალახში გააღაწვეს და გიშერი აწამწამეს.
1825 – 1550
თინათინ ზედა აწვივნა ტახტსა მეფეთა ზეთასა,
ტარიელ უთხრა: „შენ დაჯე, სწადიან ბრჭესა ბრჭეთასა,
დღეს ტახტი შენი შენ გმართებს მეტად ყოველთა დღეთასა,
მე ლომი ლომთა დაგისვა გვერდსა შენ, მზესა მზეთასა“.
1826 – 1551
ორთავე ხელი მოჰკიდეს, დასვეს ტახტსავე თავისსა,
გვერდსა დაუსვეს ავთანდილ, სურვილსა მოეკლა ვისსა;
უნახავსა და ნახულსა სჯობს ყოვლსა სანახავისსა,
ნუ ეჭვ მიჯნურთა მათებრთა ნუცა თუ რამინს და ვისსა!
1827 – 1552
ქალსა შესწბა, გაუკვირდა ავთანდილის გვერდსა ჯდომა,
ფერი ჰკრთა და გაუფიცხა შე და გამო გულმან კრთომა.
მეფე ეტყვის: „შვილო, ჩემგან გაქვს სირცხვილი ნურა ზომა,
ბრძენთა უთქვამს სიყვარული, ბოლოდ მისი არ-წახდომა.
1828 – 1553
„აწ, შვილო, ღმერთმან თქვენ მოგცეს ათას წელ დღეთა გრძელობა,
სვე-სვიანობა, დიდობა, კვლა ჭირთა გარდუხდელობა!
ცამცა ნუ შეგცვლის, მოგხვდების თვით მისებრ შეუცვლელობა!
თქვენით ხელითა მეღირსოს მიწათა შემომყრელობა!“
1829 – 1554
მართ მეფემან სპათა ბრძანა ავთანდილის თაყვანება:
“ესეაო მეფე თქვენი, ასრე იქმნა ღმრთისა ნება,
დღეს ამას აქვს ტახტი ჩემი, მე – სიბერე, ვითა სნება,
ჩემად სწორად ჰმსახურებდით, დაიჭირეთ ჩემი მცნება!
1830 – 1555
ლაშქარნი და დიდებულნი დადრკეს, მდაბლად ეთაყვანნეს,
მოახსენეს: „მიწა ვექმნნეთ, ვინცა მიწად მიგვიყვანნეს,
მორჩილ-ქმნილნი დაგვადიდნეს, ურჩნი მკვდართა დაგვაგვანნეს,
მტერთა მკლავნი შეაძუნტნეს, გულნი ჩვენნი აგულვანნეს“.
1831 – 1556
ტარიელცა უთხრა ქებით იმედისა გადიდება;
ქალსა ეტყვის: „შემიყრიხართ, აღარა გწვავს ცეცხლთა დება,
ქმარი შენი ძმაა ჩემი, ეგრევე მწადს თქვენი დება.
ორგულთა და შემცოდეთა თქვენთა მე ვქმნა გაფლიდება“
1832 – 1557
მას დღე ავთანდილ პატრონად ზის და ხელმწიფე ზენია,
მასთანა მჯდომსა ტარიელს ჰშვენიან სინაზენია;
ნესტანჯარ ახლავს თინათინს, მჭვრეტელთა ამაზრზენია,
ჰგავს, თუ ცა მოდრკა ქვეყანად, შეყრილან ოთხნი მზენია!
1836 – 1558
დაიწყეს მორთმა პურისა ლაშქართა მის მესავსისა,
ზროხა და ცხვარი დაკლული არს უმრავლესი მხავსისა,
შეიქმნა ძღვნობა ძღვენისა, მათისა შესამსგავსისა,
მათ ყოვლთა შუქი ანათობს პირისა მზისა მსგავსისა.
1837 – 1559
იაგუნდისა ჯამები იყვის, ლალისა ჭიქები,
კვლა უცხო-ფერთა ჭურჭელთა ჰსხდის უცხო-უცხო სიქები;
მის ქორწილისა მაქები კაცი ბრძენთაგან იქები,
მჭვრეტელო, გულსა ეტყოდი: „ნუ აეხსნები, იქ ები!“
1838 – 1560
მუტრიბნი მოდგეს ყოველგნით, ისმოდის ხმა წინწილისა,
შეყრით ძეს გორი ოქროსა და ბალახშისა თლილისა,
მსმელთათვის წყარო ღვინისა ასგან დის, მსგავსი მილისა,
ბინდით ცისკრამდის სმა იყო, გარდახდა ჟამი დილისა.
1839 – 1561
არა დარჩა უსაბოძვრო არ კოჭლი და არ საპყარი,
მოდიოდა მარგალიტი მოფანტული, მონაყარი,
გაბედითდა წასაღებად ატლასი და ოქრო მყარი.
სამ დღე იყო ინდოთ მეფე ავთანდილის ვით მაყარი.
1840 – 1562
ხვალისა მეფე არაბთა კვლა პურობს, არ ღაფალია,
ტარიელს უთხრა: „შენი მზე საჭვრეტლად სატურფალია!
მეფე ხარ ყოვლთა მეფეთა და ეგე დედოფალია;
ხამს, ყურსა გვეგდოს საყურად ჩვენ თქვენი ნატერფალია.
1841 – 1563
„აწ, მეფეო, არ ეგების ჩვენი სხდომა თქვენად სწორად“.
სახელმწიფო საჯდომი და სხვა დაუდგა ტახტი შორად.
ქვემოთ დასხნა ავთანდილ და ცოლი მისი მათად სწორად.
პირველ ძღვენი ტარიასთვის მოიღიან, იდვის გორად.
1842 – 1564
არაბთა მეფე მასპინძლობს, იქმს ოდენ არიფობასა,
ზოგჯერ მათ ახლავს, ზოგჯერ – მათ, არ იხმობს ხელმწიფობასა,
გასცემს და უქებს ყველაი უხვობა-იეფობასა,
ფრიდონ ზის ახლოს ავთანდილს, ჩვეული თვით მეფობასა.
1843 – 1565
მეფესა ქმრითურთ პატივი ჰქონდა ინდოთა ქალისა,
სიყვარული და ჩუქება, ვით სიძისა და სძალისა;
რომე სძღვნა, არა ეგების თქმა არცა ნაათალისა, –
თვითო სკიპტრა და პორფირი და გვირგვინები თვალისა.
1844 – 1566
კვლა უძღვნა ძღვენი ორთავე, მსგავსი მათისა ბედისა,
ათასი თვალი, ნაშობი რომანულისა დედისა,
კვლა მარგალიტი ათასი, მართ ვითა კვერცხი ტრედისა,
ათასი ცხენი ტაიჭი, სიდიდით მსგავსი ქედისა.
1845 – 1567
ფრიდონს უძღვნა ცხრა ტაბაკი მარგალიტი თავ-შედგმული,
ცხრა ტაიჭი, ძვირფასითა უნაგრითა შეკაზმული.
ინდოთ მეფე თაყვანის-სცემს ლაღი, ბრძენი, არ მახმული,
მადლი ჰკადრა ფხიზელურად, თუცა იყო ღვინო-სმული.
1846 – 1568
რას ვაგრძელებდე? გარდახდეს დღენი ერთისა თვისანი.
თამაშობდიან, არ იყვნეს ყოლა გაყრანი სმისანი.
ტარიელს სძღვნიან უცხონი თვალნი ლალისა ქვისანი,
მათ ყოვლთა მათნი ელვანი ჰფარვენ, მართ ვითა მზისანი.
1847 – 1569
ტარიელ ჰგვანდის ვარდსა და იყვის ფიფქისა მთოველად,
ავთანდილ როსტანს წინაშე გაგზავნა დასათხოველად,
შესთვალა: „შენი სიახლე კმა ჩემად ლხინად ყოველად,
მტერთა აქვს ჩემი სამეფო, ვიცი მუნ შიგან მძოველად.
1848 – 1570
„უცებნი მოსრნის მცოდნელთა ცოდნამან, ხელოვნებამან.
ვეჭვ, მოგცეს თქვენცა დაღრეჯა ჩემმან რასაცა ვნებამან;
წავიდე, ავი არ მიყოს მე აქა დაყოვნებამან,
ადრე კვლა გნახნე მორჭმულნი, ინებოს ღმრთისა ნებამან“.
1849 – 1571
როსტევანს ეთქვა: „მეფეო, რად ხართ რასაცა რიდითა?
რაცა გიჯობდეს, იქმოდით, გასჭვრეტდით, გაიცდიდითა,
ავთანდილ თანა წამოგყვეს, წადით ლაშქრითა დიდითა,
თქვენთა მტერთა და ორგულთა დაჰფრეწდით, და-ცა-სჭრიდითა!“
1850 – 1572
ავთანდილ უთხრა ტარიელს ესე სიტყვები ორები.
მან უთხრა: „გაე, ნუ უბნობ, შეცევ ბროლისა ყორები,
ახალ შეყრილსა მთვარესა, მზეო, ვით მოეშორები?“
ავთანდილ უთხრა: „მაგითა შენგან არ მოვიღორები.
1851 – 1573
„არ, დია გინდა დამაგდო, წახვიდე ჩემად მზრახავად!
“ცოლი უყვარსო, გამწირა“, იყო ამისად მსახავად;
მე დავრჩე შენი გაყრილი თავისა მევაგლახავად?
კაცსა მოყვრისა გაწირვა, ახ, მოუხდების, ახ, ავად!“
1852 – 1574
ტარიელს უგავს სიცილი ბროლისა ვარდთათ ფრქვევასა;
უბრძანა: „ვიტყვი უშენოდ შენისა უფრო მე ვასა;
რათგან გწადიან, წამომყევ, დამწამებ ნურას თნევასა!“
ავთანდილ ბრძანებს ლაშქართა ყოვლგნით მის თანა წვევასა.
1853 – 1575
შეყარნა სპანი არაბეთს, აღარა ხანსა ზმულია,
კაცი ოთხმოცი ათასი, ყველაი დაკაზმულია.
კაცსა და ცხენსა ემოსა აბჯარი ხვარაზმულია.
არაბთა მეფე მათითა გაყრითა ნავღელ-ჭმულია.
1854 – 1576
ერთმანერთისა გაყრილნი ქალნი ორნივე, დობილნი,
ერთმანერთისა დად-ფიცნი, სიტყვისა გამონდობილნი.
მკერდითა მკერდსა შეკრულნი, ყელითა გადაჭდობილნი,
ტიროდეს: მათთა მჭვრეტელთა გულნიმცა ესხნეს წრთობილნი.
1855 – 1577
მთვარე ცისკრისა ვარსკვლავსა რა თანა-შეესწოროსა,
ორნივე სწორად ნათობენ, მოჰშორდეს, მოეშოროსა,
არა თუ იგი მოჰშორდეს, მართ ცამან მოაშოროსა,
მათად საჭვრეტლად მჭვრეტელმან, ხამს, თავი იქედგოროსა.
1856 – 1578
მათადვე სახედ, რომელსა ესენი დაუბადიან,
იგივე გაჰყრის, სიშორე არა თუ ნებით სწადიან,
ვარდსა სწებვენ და აპობენ, ტირან და ცრემლნი ჩადიან.
მათთა გამყრელთა ყოველთა სიცოცხლე არ იქადიან.
1857 – 1579
ნესტან-დარეჯან თქვა: „ნეტამც ყოლა არ შემოგმცნებოდი,
მზისა გამყრელი გაყრითა აწ ესრე არ დავჭნებოდი!
ამბავსა სცნობდი, მაცნევდი, წიგნითა მეუბნებოდი,
ვითა მე შენთვის დამწვარ ვარ, აგრევ შენ ჩემთვის დნებოდი!“
1858 – 1580
თინათინ უთხრა: „ჰე, მზეო, შენთა მჭვრეტელთა ლხინებო,
რადმცა გაგწირე, თუ ვითა გაყრასა მოვითმინებო!
ღმრთისაგან დღეთა თხოვისა ნაცვლად სიკვდილი ვინებო,
აგრემცა მივი, რაზომსა მე ცრემლსა დავიდინებო!“
1859 – 1581
კვლა აკოცეს ერთმანერთსა, გაიყარნეს იგი ქალნი;
ქვე დამდგომმან წამავალსა ვერ მოსწყვიდნა ყოლა თვალნი;
იგი იჭვრეტს უკუღმავე, ედებოდეს ამით ალნი.
რომე მწადდეს, ვერ დავწერე მე სიტყვანი ნაათალნი!
1860 – 1582
როსტან მათითა გაყრითა ხელთაგან უფრო ხელდების,
ათასჯერ იტყვის ვაგლახსა, არ სულთქმა უერთხელდების,
ცხელი სდის წყარო ცრემლისა, მართ, ვითა ქვაბი, ცხელდების;
ტარიელ არის დაღრეჯით, ფიფქი ნასდების, თხელდების.
1861 – 1583
ტარიელს ვარდსა დაუტყლეჟს მეფე ხვევნით და კოცებით;
იტყვის, თუ: „თქვენი სიახლე მიჩს აქამდისცა ოცებით!
რათგან მოგშორდი, დავრჩები პატიჟთა გაასოცებით,
შენგან მოგვეცა სიცოცხლე, შენგანვე დავიხოცებით“.
1862 – 1584
ტარიელ შეჯდა, მეფისა გამყრელი, გამომსალამე;
სრულად ლაშქართა სდიოდა ცრემლი, მინდორთა სალამე:
“მზე შენ გლამისო საომრად და თავი შენ მას ალამე!“
უბრძანა: „თქვენთვის მტირალსა ყოლ არად მიჩნდეს სალა მე!“
1863 – 1585
გაემართნეს და წავიდეს დია სპითა და ბარგითა
ტარიელ, ფრიდონ, ავთანდილ თავითა მეტად კარგითა,
კაცი ოთხმოცი ათასი ჰყვა ცხენებითა ვარგითა,
მივლენ სამნივე გულითა ერთმანერთისა მარგითა.
1864 – 1586
სამ თვე ვლეს, – ღმერთმან მათებრი სხვა ნურა ნუ დაბადოსა!
მოეგებნიან, მტერობა ვერავინ დაიქადოსა!
მინდორსა შიგან სადილად გარდახდეს უდილადოსა,
ვითა ჰმართებდა, პურობდეს, ღვინოსა სმიდეს, არ დოსა.
1876 – 1587
ქედსა ზედა გარდმოადგა მეტად დიდი ქარავანი,
კაცები და სახედრები ერთობ იყო შაოსანი;
გარეშემო მოეკვეცნეს უკანამო დალალანი;
მეფე ბრძანებს: „მოასხითო, ჩვენ დავყოვნოთ აქა ხანი“.
1877 – 1588
მოასხნეს იგი ვაჭარნი და მათი უხუცესია;
უბრძანეს: „ვინ ხართ, შავითა რად ტანი შეგიგლესია?“
მათ მოახსენეს: „სით მოვალთ, მუნ ასრე დანაწესია,
ინდოეთს მისრით მოსრულთა გვივლია გზა უგრძესია“.
1879 – 1589
უბრძანეს: „გვითხართ, ვაჭარნო, ამბავი ინდოეთისა!“
მათ ჰკადრეს: „ზეცით მოსრულა ინდოეთს რისხვა ზეცისა;
დიდსა და წვრილსა ყველასა ცრემლი სდის მსგავსი წვეთისა,
მას შიგან მყოფსა ბრძენსაცა ცნობა აქვს, ვითა შეთისა“.
1880 – 1590
თვით მათვე მათსა ამბავსა უამბობს, არის წყლიანი:
“ფარსადან, მეფე ინდოთა, იყო ხელმწიფე სვიანი,
მას ესვა ქალი მნათობი, მზისაცა უფრო მზიანი,
კბილ-მარგალიტი, ტან-ალვა, ღაწვ-ბალახშ, ყორან-თმიანი.
1881 – 1591
„მას ქალსა და ამირბარსა ერთმანერთი შეუყვარდა,
ამირბარმან სიძე მოკლა, ხმა მეფესა დაუვარდა;
იგი ქალი პატარაი მამიდასა გაეზაერდა,
ბუქთა მისგან მონაქროლთა ინდოეთი გარდაქარდა.
1882 – 1592
„მამიდაი ქაჯი იყო, გრძნეულობა იცის კარგა,
მით შემართა საშინელი, მზე ხმელეთსა დაუკარგა;
თვითცა მოკვდა უბედური, მართ საცოცხლოდ არად ვარგა;
იგი ქალი ქაჯთა მისცა, ალვა მორჩი სხვაგან დარგა.
1883 – 1593
„ცნა ამირბარმან, წავიდა ლომი მის მზისა მძებნელად.
იგიცა წახდა, ინდოეთს გახდა მთვარე და მზე ბნელად;
ორნივე გარდაიკარგნეს, მათიღა პოვნა არს ძნელად;
მეფემან ბრძანა: „ჰე, ღმერთო, რად ცეცხლსა მომიდებ ნელად?“
1884 – 1594
„მეფე გაშმაგდა, მათისა უღონო-ქმნილი ძებნისა,
“ვად“ შეიცვალა ინდოეთს ხმა წინწილისა, ებნისა;
ცოტასა ხანსა გა-ვე-ძლო დება სახმილთა გზნებისა,
აწ თვითცა მოკვდა, შეიქმნა ბოლო სრვისა და ტკებნისა“.
1885 – 1595
რა ვაჭარმან ესე სიტყვა თქვა, საქმენი გააკვლადნა,
ქალმან დიდნი დაიკივლნა, ფიცხლა თავსა მოიხადნა,
ტარიელცა დაიზახნა, დაფარულნი გააცხადნა,
ნარგისთაგან ნაწვიმარი ღვარი ადგა, თოვლი გადნა.
1887 – 1596
ქალი საბრალოდ მამასა სტირს, ბულბულისა მსგავსია,
თმა გაიგლიჯა, გაყარა, ღაწვი ცრემლითა აჰვსია,
ვარდი შექმნილა ზაფრანად, ლალი მართ ვითა ხავსია,
მზესა ღრუბელი ეფარვის, ამად ნათელი დაჰვსია.
1888 – 1597
იხოჭს და იგლეჯს ზახილით, ტირს სიტყვა-ხაფი უარე;
სისხლი და ცრემლი თვალთაგან ჩამოსდის გარე უარე;
“მოვკვდე, მამაო, მე შენთვის შვილი ყოველთა უარე,
ვერცა გმსახურა ასულმან, ვერცა რა შეგაგუა-რე!
1889 – 1598
„ჩემთვის ბნელ-ქმნილო მამაო, ნათელო თვალთა ჩემთაო,
ჩემთა რა გაცნევს ტკივილთა, გულისა მონაცემთაო?
მზეო, რადღა გაქვს სინათლე, რადღა ანათებ თემთაო?
რად არ დაიქეც ქვეყანად, რადღა ჰმართიხარ ზე, მთაო!“
1890 – 1599
ტარიელ მოთქვამს: „გამზრდელო, ჰაი, რა საქმე მსმენია!
მიკვირს, თუ მზეღა რად ნათობს, რად არა დაუჩენია!
მზე მოჰკვე ყოვლთა სულ-დგმულთა, სოფელი არღა შენია,
ღმერთსა მიჰმადლე, შემინდევ, რაცა შენ ჩემგან გწყენია!“
1894 – 1600
კვლა უბრძანებდეს: „გვიამბეთ ამბავი დანარჩომია“.
მათ მოახსენეს: „პატრონო, ინდოეთს დიდი ომია,
მოსრულა ხატათ ლაშქარი, ქალაქსა შემოსდგომია,
რამაზ არს ვინმე ხელმწიფე, მათად პატრონად მჯდომია.
1895 – 1601
„ჯერთ დედოფალი ცოცხალ-ა, მკვდართაგან უფრო მკვდარია;
იბრძვის ინდოთა ლაშქარი, თუც იმედ-გარდამწყდარია;
გარეთ ციხენი წაუხვმან, ყველაი გარდამხდარია.
მზენო, თქვენ შუქნი მიჰფინეთ, ჰაი, რა ავი დარია!“
1897 – 1602
რა ტარიელს ესე ესმა, მეტად ფიცხლად აიყარა,
ეჯი სამ დღე წასავალი ერთსა დღესა წაიარა;
დროშა მისი აიმართა, წინა არა აიფარა,
აწ ნახეთ, თუ გოლიათი გული ვითა ამაგარა!
1898 – 1603
ინდოეთს ზედა წაადგა, მუნ მთა და დიდი ქედია;
აჩნდა ლაშქარი უსახო, ესაკვირველა, ჰე, დია.
ტარიელ ბრძანა: „მოყმენო, აწ თქვენგან რა იმედია?
ადრე მოვიცლი იმათგან, ღმერთი და ჩემი ბედია!
1899 – 1604
„იმა ლაშქართა უნახვან კვლა ჩემნი ხრმალთა კვეთანი;
ერთხელ შემებნეს, დავხოცენ, შევქმენ აბჯართა ფლეთანი“.
ავთანდილ ჰკადრა: „რად უნდა თქმანი სიტყვათა მძლეთანი?
მათ ვითა მტვერთა წავიხვამთ, მიჰხვდეს ფერხითა ცვეთანი“.
1900 – 1605
დაეკაზმნეს საომარად, გაამაყდეს, გაჩაუქდეს,
ცხენთა შესხდეს უკეთესთა, სახედარნი ასუბუქდეს,
ერთმანერთსა აჯობინეს, მჭვრეტელთაგან არ გაუქდეს,
იგი ქედი ჩაიქროლეს, ბუქისაგან უფრო ბუქდეს.
1901 – 1606
წინ მავალნი დარაჯათა მათთა ზედა გარდეკიდეს;
ტარიასთა გააქცივნეს, მიეწივნეს, ჩამოჰყრიდეს,
მოაგებნეს მხარ-დაკრულნი, მათ წინაშე მოასხმიდეს,
აიზიდნეს, „ვისნი ხართო?“ – ჰკითხეს, ხანსა არ დაზმიდეს.
1902 – 1607
მათ მოახსენეს: „მეფეო, ჩვენ – ცუდად დაღორებულნი,
რამაზის ხელმწიფისანი აქა დარაჯად რებულნი“.
უბრძანა: „წადით, რეგვენნო, თქვენ ჩვენგან გაფიცხებულნი,
აცნობეთ თქვენსა პატრონსა: მოვლენ გულითა ქებულნი.
1903 – 1607
„უთხარით: „ბრძანებს ტარიელ, მეფე ლაღი და ჯანია,
იგი ხელმწიფე მაღალი, მებრძოლთა მემაჯანია;
ჩემსა ამბავსა გაცნევენ თქვენნივე დარაჯანია,
შიში ვერ გიხსნის სიკვდილსა, ცუდნიღა დაღრეჯანია!
1904 – 1609
„დია დიდთა დამაჯნება უშმაგომან ვით გააგო!
ინდოეთსა ვით მოადეგ, შმაგთაგანცა უფრო შმაგო?
აჰა, მოველ იგი ცეცხლი, რომე სრულად ამოგდაგო,
ხრმალი ჩემი მოლესული შენს ტანზედა დავაბლაგო.
1905 – 1610
„აწ დაემზადე, მოპარვა მე შენი არა მწადიან;
შემები, რაზმი დააწყევ, პირველვე გამიცხადიან:
პირ-ბოზო, ჩემი მორევნა რა დია დაგიქადიან?
მე ჩაბალახად გახმარებ, რაცა გიმუზარადიან“.
1906 – 1611
დარაჯანი წავიდეს და ერთმანერთსა მიუსწრობდეს,
რაზამს ჰკადრეს ყველაკაი, დამალვასა ვერა სთმობდეს:
“მოვიდაო ინდოთ მეფე, ლაშქარნიცა კარგნი ჰყმობდეს,
ვინცა ვითა გარდეხვეწოს, იგი ერთი ორთა სჯობდეს!“
1907 – 1612
ინდოთა დროშა ტარიელს აქვს და ალამი უბია,
დროშა არაბთა მეფისა მასთანა შენატყუბია;
არაბთა იცის ყოველმან, მათი აბჯარი შუბია.
ფრიდონ – მზე მოყმე, რომელმან შექმნა სისხლისა გუბია!
1908 – 1613
ცოტაი წავლეს, გამოჩნდეს ხუთასნი ცხენოსანანი;
შეტევებასა ჰლამოდეს ყმანი არაბთა თანანი;
ტარიელ ეტყვის: „ნუ იქმთო“, მისცა სიტყვისა ნანანი,
მოვიდეს, აჩნდეს უაბჯროდ, არცა თუ ჰქონდეს დანანი.
1921 – 1614
ყოვლთა მისცეს ზენაარი, მიუყარნეს მუხლნი წინა:
“ნუ დაგვხოცო, მისსა ძალსა, ვინცა ეგრე დაგარჩინა!“
ტარიელ დგას დაყმუვნებით, რამაზ წინა მოეფინა.
ღმერთი ალხენს მონანულთა, არ შეუნდობს კაცი ვინა?
1916 – 1615
ცხენის ფერხთა მოეხვია, მუხლ-მოყრილი შეეხვეწა,
მოახსენა: „შემიბრალე, მისსა ძალსა, ვინცა გხვეწა!
ნუ დამარჩენ, ნუ მაცოცხლებ და წამიღონ მკვდარი მე, წა-!
გული, თქვენი სასაკუთრო, ბედმან ასრე დამილეწა.
1918 – 1616
„დაიკარგენით, წაჰხედით თქვენ წელნი მეათენია,
გახდეს მფრინველნი უმეფოდ, არწივსა მოსტყდეს ფრთენია,
ამად შევმართენ საქმენი ჩემნი საკამათენია,
ადრე გამიტყდა სოფელი მართ ვითა კაბათენია.
1920 – 1617
„ვიაჯი, მომკალ მე ხოლე, ყველაი ჩემი ბრალია;
მერმე ხუთასი ვაზირი მყავს, აქათ წაუვალია;
თავები დასჭერ, ადინე სისხლი მართ ვითა ღვარია,
სპა უბრალოა, ნუ დაჰხოც, ვტირ ამად გულ-მდუღარია!““
1922 – 1618
კაცი ცრემლითა შეინდობს, თუ ცოდვა მასთანაც არსა,
ვით ნინეველნი, ისხმიდეს თავსა მტვერსა და ნაცარსა,
ამით დაეხსნნეს რისხვასა, ზეცით მოსრულსა, ნაცარსა.
წაღმავე წაგრეხს სოფელი კვლა მისგან უკუ ნაცარსა.
1924 – 1619
ტარიელ მოტკბა, ღმრთისავე მსგავსად იგ წაღმართულია;
“აღარ დაგხოცო“, – უბრძანა, – ძლეული შიშმან თუ ლია, –
წაღმავე წაგრეხს საქმესა, რაცა უკუღმა სთულია.
“ნაქმარი მრუდი ყველაი აწ ჩემგან გამართულია“.
1925 – 1620
თაყვანის-სცეს და დალოცეს, ყოვლთა ხმა ერთად იერეს,
ღმერთსა შეჰვედრეს ზახილით, სვე მათი გააძლიერეს,
თავები დაჰსხნეს სიკვდილსა, სიცოცხლე ამისმიერეს.
ტარიას ხრმალნი ვერ გაძღეს, ჯერთ ხორცი მოიმშიერეს.
1926 – 1621
მათ ლომთა ნახვად მოსრული მუშთარი ახლოს მჭვრეტია;
რისხვისა ცეცხლი ტარიელს სიტკბოთა დაუშრეტია;
მოვიდეს, ნახეს; რამაზის ლაშქარი ძლივღა ეტია,
ინდოეთს ზეცით სინათლე ჩადგა, მართ ვითა სვეტია.
1927 – 1622
ერთი კაცი მახარობლად მათ ლაშქართა მიუვიდა:
“არ დაგხოცსო, შეგიწყალნა“, – ყველაკაი დალოცვიდა;
ბუკსა ჰკრეს და იხარებდეს, ყველა ამას მოზრახვიდა:
“მოვიდაო იგი მოყმე, რომე ერთი ბევრსა სრვიდა“.
1928 – 1623
მოეგებნიან ტარიელს, შორი-შორ უსალამიან;
შიგანთა დროშა ინდოთა მათად ცნეს, იალამიან.
ვერ გამოენდვნეს ინდონი, თქვეს, თუ: „ღალატსა ჰლამიან“, –
არ მოელოდეს ტარიელს, მით ცრემლი დაილამიან.
1929 – 1624
ტარიელ მიდგა, უყივლა: „მე მოველ, მეფე თქვენიო,
თანა მყავს ჩემი მნათობი, პირი ელვათა მფენიო,
ჩვენ მოგვცა მაღლით მაღალმან წყალობა მისი ზენიო,
გამოდით, თქვენი სიშორე არს ჩემგან მოუთმენიო“.
1930 – 1625
მაშინღა იცნეს ტარიელ, მათგან მი და მო სრბანია,
სრულად ნათლითა აივსო ზღუდე და ბანის-ბანია;
ხმა-მაღლად ხმობდეს, იზახდეს: „მოგვშორდეს სალმობანია,
აქამდის რისხვა, მაღალმან აწ მოგვცნა წყალობანია“.
1931 – 1626
კარნი გაახვნეს, გამოჩნდეს, მოიხვნეს მათ კლიტენია;
ერთობ ფლასითა მოსილნი უჭვრეტდეს მუნ მჭვრეტენია;
ტირან ორნივე ქალ-ყმანი, ვარდისა ბაღთა ტენია,
ზახილით თავსა იცემდეს, ყორნის ფრთა ბროლსა სტენია.
1932 – 1627
ვითა გამზრდელსა ჰმართებდა, გაზრდილი აგრე ხელია;
რომე სდის ცრემლი თვალთაგან, ცეცხლთაგან უფრო ცხელია;
თავსა იცემდის, იზახდის, ტირს მეტად გულ-ფიცხელია,
გიშრისა ტევრსა მოჰფოცხდა ბროლისა საფოცხელია.
1934 – 1628
დიდებულნი მოეხვივნეს, მიუზრუნეს მათ ცოლ-ქმართა;
ქალი დაბნდა, მამისათვის ტირილიცა ვერ შემართა,
ვარდსა რტონი ჩამოსცვივდეს, ზე ვერავინ წამომართა,
მუნა კაცთა ვერ ჰნახვიდა გაცინებით მოღიმართა.
1935 – 1629
დედოფალი გამოჭრილი მოვიდოდა მათად ნახვად,
უბრძანებდა: „რად ვინ სტირთო!“ – ესე ჰქონდა წყრომა-ზრახვად.
“ღმერთმან რისხვა მოაქცივა წყალობისა გამოსახვად,
გვმართებს, რომე მადლი მივსცეთ, აღარა გვცალს გლოვა-ახვად“.
1936 – 1630
ტარიელ ზედა მოიჭდო მხურვალთა ცრემლთა მდენელმან;
იტყვის, თუ: „ცეცხლი დამევსო ცხელი, აწ დამწვა მე ნელმან;
დადუმდი, სული დაიღე ჩემგან ამისა მსმენელმან.
თქვენი სიცოცხლე მალხინა ღმერთმან, ობოლთა მლხენელმან“.
1937 – 1631
ქალმან დედასა შესტირა: „ჰაი, მე რა ვქმნა, დედაო!
წითელ-ყვითლითა დაგაგდე, აწ შაოსანსა გხედაო,
მამამან ტახტი დაცალა, არღასადა ზის ზედაო!“
დედამან ცრემლნი მოსწურნა: „ნუ სტირ, დადუმდი, ბედ-აო“.
1938 – 1632
გარდაუკოცნა პირი და ბაგეთა ვარდი თხელები,
ვარდსა დაუტყლეჟს ბაგითა, გახდა ალვისა მთხელები,
მას მზესა ეტყვის: „რადღა ვთქვათ სიტყვები ბედით-ხელები?
ჩვენ ყოვლთა გვმართებს „ნეტარძი“ ათასი, არ ერთხელები“.
1939 – 1633
რა გარდახდა მცირე ხანი, ჟამი იქმნა გარდასრულად,
დიდებულნი ეთაყვანნეს, ერთობილნი ადგეს სრულად;
იგი მზენი მიეგებნეს, მოეხვივნეს გულის-გულად,
აკოცეს და მოიკითხეს თავის-თავის, თვითეულად.
1940 – 1634
ავთანდილ და ფრიდონ ჰკადრეს დედოფალსა მიმტკივნება;
ტარიელ თქვა: „დედოფალო, გჭირს ამათი არ-მეცნება.
ესენია მხსნელნი ჩვენნი, აწ არა გვცალს გრძლად უბნება,
ამათგან გვაქვს ჩვენ ორთავე სიცოცხლისა მოპოვნება“.
1941 – 1635
ადგეს და ქალაქს შევიდეს, თვით გარდახდეს სრასა მათსა;
ერთსა ბრძანებს დედოფალი, მართ სიტყვასა ვითა ათსა:
“ღმერთმან მოსრნა მტერნი ჩვენნი, ვერ დაგვცემენ ყოლ შამათსა,
ამად შევიქმ სიხარულსა მართ გულისა საკამათსა“.
1942 – 1636
უბრძანა: „გლოვა გახსენით, ქოს-წინწილასა ჰკარითო,
დიდი ზათქი და ზეიმი გავიდეს ჩვენით კარითო,
ნახლები თქვენი ოქროსა სარტყლითა მოიკარითო,
იცინოდით და იმღერდით, ნუ ცრემლი აწანწკარითო!“
1943 – 1637
დედოფალმან მათ ცოლ-ქმართა თვითო ხელი დაუჭირა,
ზედა ტახტსა მეფისასა ერთგან დასხმა გაუპირა,
მოიშორვა კაეშანი, გული მდედრი აქვითკირა,
გლოვა ცვალა სიხარულად, აღარავინ აატირა.
1944 – 1638
დედოფალმან შეიმოსა, შავი ძაძა აიხადა,
დიდებულთა შესამოსი მხიარული დაუმზადა,
ყველაკაი დამოსა და საბოძვარი უდიადა,
ბრძანა: „ჭირი დავივიწყოთ, რათგან ლხინი დაგვებადა“.
1946 – 1639
ტახტსა ზედა ერთგან მსხდომნი ტარიელ და ცოლი მისი
ერთმანერთსა შეჰფერობდეს, ქალი ყმისა შესატყვისი;
გონება და ანუ ენა გამოთქმიდა ვითა ვისი!
ვინმცა ჰგვანდა ხორციელი სოფელს შვილი ადამისი!
1947 – 1640
ტარიელს და ცოლსა მისსა მიჰხვდა მათი საწადელი –
შვიდი ტახტი სახელმწიფო, საშვებელი გაუცდელი.
მათ პატიჟთა დაავიწყებს ლხინი ესე აწინდელი,
ყოლა ლხინთა ვერ იამებს კაცი ჭირთა გარდუხდელი!
1948 – 1641
თვით ორნივე ერთგან მსხდომნი ჰნახნეთ, მზეცა ვერა სჯობდეს;
ბუკსა ჰკრეს და მეფედ დასვეს, ქოსნი ხმასა დაატკბობდეს;
მისცეს კლიტე საჭურჭლეთა, თავთა მათთა მიანდობდეს.
“ესეაო მეფე ჩვენი“, – იზახდეს და ამას ხმობდეს.
1949 – 1642
ავთანდილ და ფრიდონისთვის ორნი ტახტნი დაამზადნეს,
ზედა დასხნეს ხელმწიფურად, დიდებანი უდიადნეს;
ღმერთმან სხვანი ხორციელნი მათებრნიღა რა დაბადნეს!
ამბობდიან ჭირთა მათთა, ყველაკასა გაუცხადნეს.
1950 – 1643
სმა, პურობა, გახარება ქმნეს, ჯალაბი გაადიდეს;
ვითარიცა ქორწილობა ხამს, ეგეთსა გარდიხდიდეს.
მათ ორთავე თავის-თავის ძღვენსა სწორად მიართმიდეს,
გლახაკთათვის საბოძვარსა საჭურჭლესა ერთგან ყრიდეს.
1957 – 1644
სრულნი ინდონი ავთანდილს და ფრიდონს მწედ ხადოდიან:
“თქვენგან გვჭირს კარგი ყველაი“, – მართ ამას მოიტყოდიან,
ვითა პატრონსა სჭვრეტდიან, რაც სწადდის, მას იქმოდიან,
სადარბაზობლად ნიადაგ მათ წინა მოვიდოდიან.
1959 – 1645
ინდოთ მეფე უბრძანებდა ასმათს, მისსა შეკვდომილსა:
“რაცა შენ ჰქმენ, არ უქმნია არ გამზრდელსა, არცა ზრდილსა;
აწ ინდოეთს სამეფოსა მეშვიდესა ერთსა წილსა
ზედა დაგსვამ, შენი იყოს, გვმსახურებდი ტკბილი ტკბილსა.
1960 – 1646
„ვინცა გწადდეს, ქმრად შეირთე, სამეფოსა აპატრონე;
მუნიდაღმა გვმსახურებდი, თავი შენი დაგვამონე!“
ასმათ ფერხნი გარდუკოცნნა: „შენგან არის ჩემი ღონე,
მონებისა უკეთესი რამც ვიშოვე, რამც ვიქონე?“
1964 – 1647
ერთგან სამთავე ძმობილთა დაყვნეს ცოტანი დღენია;
თამაშობდიან, უსახო მიუდიოდის ძღვენია:
რა მარგალიტი ღარიბი, რა უკეთესი ცხენია!
მაგრა ავთანდილს სურვილმან დაღრეჯა დააჩენია.
1965 – 1648
ტარიელ ცნა, ამა ყმასა ცოლისათვის მოესურვა.
უბრძანებდა: „გული შენი განაღამცა მომემდურვა!
აწ ვაგლახ მე, ჭირი შენი გონებამან შვიდით ურვა,
მოგშორდები, საწუთრომან ლხინი ჩემი დამიშურვა“.
1966 – 1649
კვლა ფრიდონცა დაეთხოვა: „წავიდეო სახლსა ჩემსა,
ზედა-ზედა დავსტკებნიდე დარბაზსა და ამა თემსა;
სამსახურსა მიბრძანებდი, უხუცესი ვითა მრწემსა,
შენთვის ასრე მომსურდების, წყაროსათვის ვით ირემსა“.
1967 – 1650
მასცა უბოძა ფარმანი: „წა, სახლი მოიარეო,
მე ნუ გამწირავ, მნახევდი, ადრე მობრუნდი გარეო“.
ავთანდილს უთხრა: „უშენოდ რამცა ვით გავიხარეო?
რათგან ისწრაფი, ნუ გაგვა, მიგელის ლომსა მთვარეო!“
1968 – 1651
როსტანისთვის წაატანა ძღვნად ტურფები ჯუბაჩები,
კვლა ჭურჭელი თვალთა თლილთა, არ კოვზები, არ ჩამჩები:
“ჩემ მაგიერ მიუტანე, წაო, ნურას მეურჩები!“
ავთანდილ თქვა: „არა ვიცი, მე უშენოდ ვით დავრჩები!“
1969 – 1652
ქალსა ქალმან გაუგზავნა ყაბაჩა და ერთი რიდე,
რომე ჩაცმა-დაბურვასა ვინ ღირს იყო მათგან კიდე!
ერთი თვალი, – წამღებელმან ვერა თქვას, თუ: „ცუდად ვზიდე“,
ღამე მზეებრ განანათლის, ჩნდის, სადაცა შეჰხედვიდე.
1970 – 1653
ავთანდილ შეჯდა, წავიდა, ტარიას გაესალამა;
იგი ორნივე გაყრისა დაწვნა ცეცხლისა ალამა;
სრულად ინდონი მისტირან, ცრემლმან მინდორი დალამა;
ავთანდილ იტყვის: „მომკლაო სოფლისა მე სამსალამა“.
1971 – 1654
ერთგან ფრიდონ და ავთანდილ იარნეს დღენი მცირენი;
გზამან გაყარნა, წავიდეს თავის-თავ ანატირენი;
კარგად მოუხდეს მათ მათნი საქმენი დანაპირენი;
ავთანდილ მიხდა არაბეთს, ნახნა არ ცუდნი ჭირენი.
1972 – 1655
გამოეგებნეს არაბნი, სამეფო დააშვენა მან,
ნახა მზე მისი, მიჰრიდა მისთა სურვილთა წყენამან,
მის თანა ტახტსა და-ვე-ჯდა, ალხინა მჭვრეტთა ლხენამან,
გაახელმწიფა გვირგვინი ზეცით მოსრულმან ზენამან.
1973 – 1656
მათ სამთავე ხელმწიფეთა ერთმანერთი არა სძულდეს,
ერმანერთსა ნახვიდიან, საწადელნი გაუსრულდეს,
ბრძანებისა შემცილენი მათთა ხრმალთათ და-ვე-წყლულდეს,
მოიმატნეს სამეფონი, გახელმწიფდეს, გამორჭმულდეს.
1976 – 1657
ყოვლთა სწორად წყალობასა ვითა თოვლსა მოათოვდეს,
ობოლ-ქვრივნი დაამდიდრნეს და გლახაკნი არ ითხოვდეს,
ავთა მქმნელნი დააშინნეს, კრავნი ცხვართა ვერ უწოვდეს,
შიგან მათთა საბრძანისთა თხა და მგელი ერთგან ძოვდეს.
2293 – 1658
გასრულდა მათი ამბავი, ვითა სიზმარი ღამისა.
გარდახდეს, გავლეს სოფელი, ნახეთ სიმუხთლე ჟამისა!
ვის გრძლად ჰგონია, მისთვისცა არის ერთისა წამისა.
ვწერ ვინმე მესხი მელექსე, მე, რუსთველისად ამისა.
2294 – 1659
ქართველთა ღმრთისა, დავითის ვის მზე ჰმსახურებს სარებლად,
ესე ამბავი გავლექსე მე მათად სახუმარებლად,
ვინ არის აღმოსავლეთით დასავლეთს ზართა მარებლად,
ორგულთა მათთა დამწველად, ერთგულთა გამახარებლად.
2296 – 1660
დავითის ქმნანი ვითა ვთქვნე სიჩალხე-სიხაფეთანი!
ესე ამბავნი უცხონი, უცხოთა ხელმწიფეთანი,
პირველ ზნენი და საქმენი, ქებანი მათ მეფეთანი,
ვპოვენ და ლექსად გარდავთქვენ, ამითა ვილაყფეთანი.
2299 – 1661
ესე ასეთი სოფელი, არვისგან მისანდობელი,
წამია კაცთა თვალისა და წამწამისა მსწრობელი!
რასა ვინ ეძებთ, რას აქმნევთ? ბედია მაყივნებელი.
ვის არ შეუცვლის, კარგია, ორისავ იყოს მხლებელი.
2300 – 1662
ამირან დარეჯანის ძე მოსეს უქია ხომელსა,
აბდულ-მესია – შავთელსა, ლექსი მას უქეს რომელსა,
დილარგეთ – სარგის თმოგველსა, მას ენა-დაუშვრომელსა,
ტარიელ – მისსა რუსთველსა, მისთვის ცრემლ-შეუშრომელსა.
<<options>>
<<option chkUseYourSearch>> 'დეტალური ძიებით' სარგებლობა //([[პარამეტრები|ძიების პარამეტრები]]) ([[დახმარება|დახმარება ძიებაში]])//
/***
|Name:|CloseOnCancelPlugin|
***/
//{{{
merge(config.commands.cancelTiddler,{
handler_mptw_orig_closeUnsaved: config.commands.cancelTiddler.handler,
handler: function(event,src,title) {
this.handler_mptw_orig_closeUnsaved(event,src,title);
if (!story.isDirty(title) && !store.tiddlerExists(title) && !store.isShadowTiddler(title))
story.closeTiddler(title,true);
return false;
}
});
//}}}
Name: აქვამარინი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #B5D1DF
PrimaryLight: #618FA9
PrimaryMid: #1a3844
PrimaryDark: #000
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #f8f8f8
TertiaryLight: #bbb
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #888
Error: #f88
<!--{{{-->
<div class='toolbar' macro='toolbar [[ToolbarCommands::EditToolbar]]'></div>
<div class='title' macro='view title'></div>
<div class='editor' macro='edit title'></div>
<div macro='annotations'></div>
<div class='editor' macro='edit text'></div>
<div class='editor' macro='edit tags'></div><div class='editorFooter'><span macro='message views.editor.tagPrompt'></span><span macro='tagChooser excludeLists'></span></div>
<!--}}}-->
/***
|Name:|ExtentTagButtonPlugin|
***/
//{{{
window.onClickTag_mptw_orig = window.onClickTag;
window.onClickTag = function(e) {
window.onClickTag_mptw_orig.apply(this,arguments);
var tag = this.getAttribute("tag");
var title = this.getAttribute("tiddler");
// Thanks Saq, you're a genius :)
return false;
}
//}}}
მუშაობის დაწყებამდე, პირველ ყოვლისა, უნდა შეცვალოთ:
* [[SiteTitle]] და [[SiteSubtitle]]: საიტის სათაური და ქვესათაური საიტის თავსართში (შენახვის შემდეგ ისინი ბრაუზერის სათაურის ზოლზეც გამოჩნდება)
* [[MainMenu]]: ძირითადი მენიუ (ჩვეულებრივ, მარცხნივ ან სათაურის ქვეშ)
* [[DefaultTiddlers]]: ნაგულისხმები ჩანაწერები, რომლებიც ბრაუზერის გახსნისას აისახებიან
ასევე, უნდა მიუთითოთ თქვენი სახელი ცვლილებებზე ხელმოსაწერად: <<option txtUserName>>
შექმენით აგრეთვე [[თავფურცელი]].
/***
|Name:|HideWhenPlugin|
***/
//{{{
window.hideWhenLastTest = false;
window.removeElementWhen = function(test,place) {
window.hideWhenLastTest = test;
if (test) {
jQuery(place).empty()
place.parentNode.removeChild(place);
}
};
merge(config.macros,{
hideWhen: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( eval(paramString), place );
}},
showWhen: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !eval(paramString), place );
}},
hideWhenTagged: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( tiddler.tags.containsAll(params), place );
}},
showWhenTagged: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !tiddler.tags.containsAll(params), place );
}},
hideWhenTaggedAny: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( tiddler.tags.containsAny(params), place );
}},
showWhenTaggedAny: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !tiddler.tags.containsAny(params), place );
}},
hideWhenTaggedAll: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( tiddler.tags.containsAll(params), place );
}},
showWhenTaggedAll: { handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !tiddler.tags.containsAll(params), place );
}},
hideWhenExists: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( store.tiddlerExists(params[0]) || store.isShadowTiddler(params[0]), place );
}},
showWhenExists: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !(store.tiddlerExists(params[0]) || store.isShadowTiddler(params[0])), place );
}},
hideWhenTitleIs: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( tiddler.title == params[0], place );
}},
showWhenTitleIs: { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( tiddler.title != params[0], place );
}},
'else': { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
removeElementWhen( !window.hideWhenLastTest, place );
}}
});
//}}}
/***
|Name:|InstantTimestampPlugin|
***/
//{{{
config.InstantTimestamp = {
// adjust to suit
timeFormat: 'DD/0MM/YY 0hh:0mm',
dateFormat: 'DD/0MM/YY',
translations: [
[/^!ts?$/img, "'!!{{ts{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.timeFormat)+'}}}'"],
[/^!ds?$/img, "'!!{{ds{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.dateFormat)+'}}}'"],
// thanks Adapted Cat
[/\{ts?\}(?!\}\})/ig,"'{{ts{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.timeFormat)+'}}}'"],
[/\{ds?\}(?!\}\})/ig,"'{{ds{'+now.formatString(config.InstantTimestamp.dateFormat)+'}}}'"]
],
excludeTags: [
"noAutoCorrect",
"noTimestamp",
"html",
"CSS",
"css",
"systemConfig",
"systemConfigDisabled",
"zsystemConfig",
"Plugins",
"Plugin",
"plugins",
"plugin",
"javascript",
"code",
"systemTheme",
"systemPalette"
],
excludeTiddlers: [
"StyleSheet",
"StyleSheetLayout",
"StyleSheetColors",
"StyleSheetPrint"
// more?
]
};
TiddlyWiki.prototype.saveTiddler_mptw_instanttimestamp = TiddlyWiki.prototype.saveTiddler;
TiddlyWiki.prototype.saveTiddler = function(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created) {
tags = tags ? tags : []; // just in case tags is null
tags = (typeof(tags) == "string") ? tags.readBracketedList() : tags;
var conf = config.InstantTimestamp;
if ( !tags.containsAny(conf.excludeTags) && !conf.excludeTiddlers.contains(newTitle) ) {
var now = new Date();
var trans = conf.translations;
for (var i=0;i<trans.length;i++) {
newBody = newBody.replace(trans[i][0], eval(trans[i][1]));
}
}
// TODO: use apply() instead of naming all args?
return this.saveTiddler_mptw_instanttimestamp(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created);
}
// you can override these in StyleSheet
setStylesheet(".ts,.ds { font-style:italic; }","instantTimestampStyles");
//}}}
/***
|Name:|LessBackupsPlugin|
***/
//{{{
var MINS = 60 * 1000;
var HOURS = 60 * MINS;
var DAYS = 24 * HOURS;
if (!config.lessBackups) {
config.lessBackups = {
// comment out the ones you don't want or set config.lessBackups.modes in your 'tweaks' plugin
modes: [
["YYYY", 365*DAYS], // one per year for ever
["MMM", 31*DAYS], // one per month
["ddd", 7*DAYS], // one per weekday
//["d0DD", 1*DAYS], // one per day of month
["h0hh", 24*HOURS], // one per hour
["m0mm", 1*HOURS], // one per minute
["s0ss", 1*MINS], // one per second
["latest",0] // always keep last version. (leave this).
]
};
}
window.getSpecialBackupPath = function(backupPath) {
var now = new Date();
var modes = config.lessBackups.modes;
for (var i=0;i<modes.length;i++) {
// the filename we will try
var specialBackupPath = backupPath.replace(/(\.)([0-9]+\.[0-9]+)(\.html)$/,
'$1'+now.formatString(modes[i][0]).toLowerCase()+'$3')
// open the file
try {
if (config.browser.isIE) {
var fsobject = new ActiveXObject("Scripting.FileSystemObject")
var fileExists = fsobject.FileExists(specialBackupPath);
if (fileExists) {
var fileObject = fsobject.GetFile(specialBackupPath);
var modDate = new Date(fileObject.DateLastModified).valueOf();
}
}
else {
netscape.security.PrivilegeManager.enablePrivilege("UniversalXPConnect");
var file = Components.classes["@mozilla.org/file/local;1"].createInstance(Components.interfaces.nsILocalFile);
file.initWithPath(specialBackupPath);
var fileExists = file.exists();
if (fileExists) {
var modDate = file.lastModifiedTime;
}
}
}
catch(e) {
// give up
return backupPath;
}
// expiry is used to tell if it's an 'old' one. Eg, if the month is June and there is a
// June file on disk that's more than an month old then it must be stale so overwrite
// note that "latest" should be always written because the expiration period is zero (see above)
var expiry = new Date(modDate + modes[i][1]);
if (!fileExists || now > expiry)
return specialBackupPath;
}
}
// hijack the core function
window.getBackupPath_mptw_orig = window.getBackupPath;
window.getBackupPath = function(localPath) {
return getSpecialBackupPath(getBackupPath_mptw_orig(localPath));
}
//}}}
[[შინ|თავფურცელი]]||[[დახმარება|დახმარება ძიებაში]]||<<fontSize შრიფტი: >>||<<search>>
<!--{{{-->
<link rel='alternate' type='application/rss+xml' title='RSS' href='index.xml' />
<!--}}}-->
Name: შავი
Background: #000
Foreground: #fff
PrimaryPale: #333
PrimaryLight: #555
PrimaryMid: #888
PrimaryDark: #aaa
SecondaryPale: #111
SecondaryLight: #222
SecondaryMid: #555
SecondaryDark: #888
TertiaryPale: #222
TertiaryLight: #666
TertiaryMid: #888
TertiaryDark: #aaa
Error: #300
Name: ლურჯი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #cdf
PrimaryLight: #57c
PrimaryMid: #114
PrimaryDark: #012
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88
//{{{
// Pretty sure this is incomplete and experimental
// TODO: Fix it or remove it.
(function($){
merge(config.macros,{
mptwCollapse: {
handler: function(place,macroName,params) {
createTiddlyButton(place, params[0] == '+' ? '\u25AD' : '\u25AC', 'collapse/uncollapse', function(){
$(story.findContainingTiddler(place)).toggleClass('collapsed');
});
}
}
});
/* this doesn't work unless you have a modified ViewTempate */
config.shadowTiddlers["MptwCollapsePluginStyles"] = ""
+".collapsed .uncollapsedView { display:none; }"
+".collapsedView { display:none; }"
+".collapsed .collapsedView { display:block; }"
+".tiddler.collapsed { padding-bottom:1em; }"
+".tiddler.collapsed .title { font-size:100%; }"
;
store.addNotification("MptwCollapsePluginStyles",refreshStyles);
})(jQuery);
//}}}
.collapsed .uncollapsedView { display:none; }.collapsedView { display:none; }.collapsed .collapsedView { display:block; }.tiddler.collapsed { padding-bottom:1em; }.tiddler.collapsed .title { font-size:100%; }
/***
|Name:|MptwConfigPlugin|
***/
//{{{
var originalReadOnly = readOnly;
var originalShowBackstage = showBackstage;
config.options.chkHttpReadOnly = false; // means web visitors can experiment with your site by clicking edit
readOnly = false; // needed because the above doesn't work any more post 2.1 (??)
showBackstage = true; // show backstage for same reason
config.options.chkInsertTabs = true; // tab inserts a tab when editing a tiddler
config.views.wikified.defaultText = ""; // don't need message when a tiddler doesn't exist
config.views.editor.defaultText = ""; // don't need message when creating a new tiddler
config.options.chkSaveBackups = true; // do save backups
config.options.txtBackupFolder = 'marqafi'; // put backups in a backups folder
config.options.chkAutoSave = (window.location.protocol == "file:"); // do autosave if we're in local file
config.mptwVersion = "2.5.3";
config.macros.mptwVersion={handler:function(place){wikify(config.mptwVersion,place);}};
if (config.options.txtTheme == '')
config.options.txtTheme = 'MptwTheme';
// add to default GettingStarted
config.shadowTiddlers.GettingStarted += "\n\nშექმენით აგრეთვე [[თავფურცელი]].";
// add select theme and palette controls in default OptionsPanel
config.shadowTiddlers.OptionsPanel = config.shadowTiddlers.OptionsPanel.replace(/(\n\-\-\-\-\n© 2012, გია შერვაშიძე)/, "{{select{<<selectTheme>>\n<<selectPalette>>}}}$1");
// these are used by ViewTemplate
config.mptwDateFormat = 'DD/MM/YY';
config.mptwJournalFormat = 'Journal DD/MM/YY';
//}}}
Name: მწვანე
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #9b9
PrimaryLight: #385
PrimaryMid: #031
PrimaryDark: #020
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88
Name: წითელი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #eaa
PrimaryLight: #c55
PrimaryMid: #711
PrimaryDark: #500
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88
Name: თალხი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #aaa
PrimaryLight: #777
PrimaryMid: #111
PrimaryDark: #000
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #eee
TertiaryLight: #ccc
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #666
Error: #f88
Name: აქვამარინი
Background: #fff
Foreground: #000
PrimaryPale: #B5D1DF
PrimaryLight: #618FA9
PrimaryMid: #1a3844
PrimaryDark: #000
SecondaryPale: #ffc
SecondaryLight: #fe8
SecondaryMid: #db4
SecondaryDark: #841
TertiaryPale: #f8f8f8
TertiaryLight: #bbb
TertiaryMid: #999
TertiaryDark: #888
Error: #f88
|Name|MptwTheme|
|Description|Mptw Theme including custom PageLayout|
|PageTemplate|##PageTemplate|
|ViewTemplate|##ViewTemplate|
|EditTemplate|##EditTemplate|
|StyleSheet|##StyleSheet|
http://mptw.tiddlyspot.com/#MptwTheme ($Rev: 1829 $)
!PageTemplate
<!--{{{-->
<div class='header' macro='gradient vert [[ColorPalette::PrimaryLight]] [[ColorPalette::PrimaryMid]]'>
<div class='headerShadow'>
<span class='siteTitle' refresh='content' tiddler='SiteTitle'></span>
<span class='siteSubtitle' refresh='content' tiddler='SiteSubtitle'></span>
</div>
<div class='headerForeground'>
<span class='siteTitle' refresh='content' tiddler='SiteTitle'></span>
<span class='siteSubtitle' refresh='content' tiddler='SiteSubtitle'></span>
</div>
</div>
<!-- horizontal MainMenu -->
<div id='topMenu' refresh='content' tiddler='MainMenu'></div>
<!-- original MainMenu menu -->
<!-- <div id='mainMenu' refresh='content' tiddler='MainMenu'></div> -->
<div id='sidebar'>
<div id='sidebarOptions' refresh='content' tiddler='SideBarOptions'></div>
<div id='sidebarTabs' refresh='content' force='true' tiddler='SideBarTabs'></div>
</div>
<div id='tiddlersBar' refresh='none' ondblclick='config.macros.tiddlersBar.onTiddlersBarAction(event)'></div>
<div id='displayArea'>
<div id='messageArea'></div>
<div id='tiddlerDisplay'></div>
</div>
<!--}}}-->
!ViewTemplate
<!--{{{-->
<div class="uncollapsedView">
[[MptwTheme##ViewTemplateToolbar]]
<div class='titleContainer'>
<span class='title' macro='view title'></span>
<span macro="miniTag"></span>
</div>
<div class='subtitle'>
</div>
<div macro="showWhen tiddler.tags.containsAny(['css','html','pre','systemConfig']) && !tiddler.text.match('{{'+'{')">
<div class='viewer'><pre macro='view text'></pre></div>
</div>
<div macro="else">
<div class='viewer' macro='view text wikified'></div>
</div>
<div class="tagglyTagging" macro="tagglyTagging"></div>
</div>
<div class="collapsedView">
<span class='toolbar'>
<span macro='toolbar closeTiddler'></span>
<span macro='mptwCollapse +'></span>
</span>
<span class='title' macro='view title'></span>
</div>
<!--}}}-->
!ViewTemplateToolbar
<!--{{{-->
<div class='toolbar'>
<span style="padding:1em;"></span>
<span macro='toolbar +closeTiddler'></span>
<!--span macro='mptwCollapse -'></span-->
</div>
<!--}}}-->
!EditTemplate
<!--{{{-->
<div class="toolbar" macro="toolbar +saveTiddler saveCloseTiddler closeOthers -cancelTiddler cancelCloseTiddler deleteTiddler"></div>
<div class="title" macro="view title"></div>
<div class="editLabel">სათაური</div><div class="editor" macro="edit title"></div>
<div macro='annotations'></div>
<div class="editLabel">ტექსტი</div><div class="editor" macro="edit text"></div>
<div class="editLabel">ჭდეები</div><div class="editor" macro="edit tags"></div>
<div class="editorFooter"><span macro="message views.editor.tagPrompt"></span><span macro="tagChooser"></span></div>
<!--}}}-->
!StyleSheet
/*{{{*/
/* a contrasting background so I can see where one tiddler ends and the other begins */
body {
background: [[ColorPalette::TertiaryLight]];
}
/* sexy colours and font for the header */
.headerForeground {
color: [[ColorPalette::PrimaryPale]];
}
.headerShadow, .headerShadow a {
color: [[ColorPalette::PrimaryMid]];
}
/* separate the top menu parts */
.headerForeground, .headerShadow {
padding: 1em 1em 0;
}
.headerForeground, .headerShadow {
font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;
font-weight:bold;
}
.headerForeground .siteSubtitle {
color: [[ColorPalette::PrimaryLight]];
}
.headerShadow .siteSubtitle {
color: [[ColorPalette::PrimaryMid]];
}
/* make shadow go and down right instead of up and left */
.headerShadow {
left: 1px;
top: 1px;
}
/* prefer monospace for editing */
.editor textarea, .editor input {
font-family: 'Consolas', monospace;
background-color:[[ColorPalette::TertiaryPale]];
}
/* sexy tiddler titles */
.title {
font-size: 250%;
color: [[ColorPalette::PrimaryLight]];
font-family: 'Trebuchet MS', sans-serif;
}
/* more subtle tiddler subtitle */
.subtitle {
padding:0px;
margin:0px;
padding-left:1em;
font-size: 90%;
color: [[ColorPalette::TertiaryMid]];
}
.subtitle .tiddlyLink {
color: [[ColorPalette::TertiaryMid]];
}
/* a little bit of extra whitespace */
.viewer {
padding-bottom:3px;
}
/* don't want any background color for headings */
h1,h2,h3,h4,h5,h6 {
background-color: transparent;
color: [[ColorPalette::Foreground]];
}
/* give tiddlers 3d style border and explicit background */
.tiddler {
background: [[ColorPalette::Background]];
border-right: 2px [[ColorPalette::TertiaryMid]] solid;
border-bottom: 2px [[ColorPalette::TertiaryMid]] solid;
margin-bottom: 1em;
padding:1em 2em 2em 1.5em;
}
/* make options slider look nicer */
#sidebarOptions .sliderPanel {
border:solid 1px [[ColorPalette::PrimaryLight]];
}
/* the borders look wrong with the body background */
#sidebar .button {
border-style: none;
}
/* this means you can put line breaks in SidebarOptions for readability */
#sidebarOptions br {
display:none;
}
/* undo the above in OptionsPanel */
#sidebarOptions .sliderPanel br {
display:inline;
}
/* horizontal main menu stuff */
#displayArea {
margin: 1em 15.7em 0em 1em; /* use the freed up space */
}
#topMenu br {
display: none;
}
#topMenu {
background: [[ColorPalette::PrimaryMid]];
color:[[ColorPalette::PrimaryPale]];
}
#topMenu {
padding:2px;
}
#topMenu .button, #topMenu .tiddlyLink, #topMenu a {
margin-left: 0.5em;
margin-right: 0.5em;
padding-left: 3px;
padding-right: 3px;
color: [[ColorPalette::PrimaryPale]];
font-size: 115%;
}
#topMenu .button:hover, #topMenu .tiddlyLink:hover {
background: [[ColorPalette::PrimaryDark]];
}
/* make 2.2 act like 2.1 with the invisible buttons */
.toolbar {
visibility:hidden;
}
.selected .toolbar {
visibility:visible;
}
/* experimental. this is a little borked in IE7 with the button
* borders but worth it I think for the extra screen realestate */
.toolbar { float:right; }
/* fix for TaggerPlugin. from sb56637. improved by FND */
.popup li .tagger a {
display:inline;
}
/* makes theme selector look a little better */
#sidebarOptions .sliderPanel .select .button {
padding:0.5em;
display:block;
}
#sidebarOptions .sliderPanel .select br {
display:none;
}
/* make it print a little cleaner */
@media print {
#topMenu {
display: none ! important;
}
/* not sure if we need all the importants */
.tiddler {
border-style: none ! important;
margin:0px ! important;
padding:0px ! important;
padding-bottom:2em ! important;
}
.tagglyTagging .button, .tagglyTagging .hidebutton {
display: none ! important;
}
.headerShadow {
visibility: hidden ! important;
}
.tagglyTagged .quickopentag, .tagged .quickopentag {
border-style: none ! important;
}
.quickopentag a.button, .miniTag {
display: none ! important;
}
}
/* get user styles specified in StyleSheet */
[[StyleSheet]]
/*}}}*/
/***
|Description:|A place to put your config tweaks so they aren't overwritten when you upgrade MPTW|
See http://www.tiddlywiki.org/wiki/Configuration_Options for other options you can set. In some cases where there are clashes with other plugins it might help to rename this to zzMptwUserConfigPlugin so it gets executed last.
***/
//{{{
// example: set your preferred date format
//config.mptwDateFormat = 'MM/0DD/YY';
//config.mptwJournalFormat = 'Journal MM/0DD/YY';
// example: set the theme you want to start with
//config.options.txtTheme = 'MptwRoundTheme';
// example: switch off autosave, switch on backups and set a backup folder
//config.options.chkSaveBackups = true;
//config.options.chkAutoSave = false;
//config.options.txtBackupFolder = 'backups';
// uncomment to disable 'new means new' functionality for the new journal macro
//config.newMeansNewForJournalsToo = false;
//}}}
/***
|Name:|NewHerePlugin|
***/
//{{{
merge(config.macros, {
newHere: {
handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
wikify("<<newTiddler "+paramString+" tag:[["+tiddler.title+"]]>>",place,null,tiddler);
}
},
newJournalHere: {
handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
wikify("<<newJournal "+paramString+" tag:[["+tiddler.title+"]]>>",place,null,tiddler);
}
}
});
//}}}
/***
|Name:|NewMeansNewPlugin|
***/
//{{{
// change this or set config.newMeansNewForJournalsToo it in MptwUuserConfigPlugin
if (config.newMeansNewForJournalsToo == undefined) config.newMeansNewForJournalsToo = true;
String.prototype.getNextFreeName = function() {
numberRegExp = / \(([0-9]+)\)$/;
var match = numberRegExp.exec(this);
if (match) {
var num = parseInt(match[1]) + 1;
return this.replace(numberRegExp," ("+num+")");
}
else {
return this + " (1)";
}
}
config.macros.newTiddler.checkForUnsaved = function(newName) {
var r = false;
story.forEachTiddler(function(title,element) {
if (title == newName)
r = true;
});
return r;
}
config.macros.newTiddler.getName = function(newName) {
while (store.getTiddler(newName) || config.macros.newTiddler.checkForUnsaved(newName))
newName = newName.getNextFreeName();
return newName;
}
config.macros.newTiddler.onClickNewTiddler = function()
{
var title = this.getAttribute("newTitle");
if(this.getAttribute("isJournal") == "true") {
title = new Date().formatString(title.trim());
}
// ---- these three lines should be the only difference between this and the core onClickNewTiddler
if (config.newMeansNewForJournalsToo || this.getAttribute("isJournal") != "true")
title = config.macros.newTiddler.getName(title);
var params = this.getAttribute("params");
var tags = params ? params.split("|") : [];
var focus = this.getAttribute("newFocus");
var template = this.getAttribute("newTemplate");
var customFields = this.getAttribute("customFields");
if(!customFields && !store.isShadowTiddler(title))
customFields = String.encodeHashMap(config.defaultCustomFields);
story.displayTiddler(null,title,template,false,null,null);
var tiddlerElem = story.getTiddler(title);
if(customFields)
story.addCustomFields(tiddlerElem,customFields);
var text = this.getAttribute("newText");
if(typeof text == "string")
story.getTiddlerField(title,"text").value = text.format([title]);
for(var t=0;t<tags.length;t++)
story.setTiddlerTag(title,tags[t],+1);
story.focusTiddler(title,focus);
return false;
};
//}}}
----
© 2012, გია შერვაშიძე
/***
|Name:|PrettyDatesPlugin|
***/
//{{{
Date.prototype.prettyDate = function() {
var diff = (((new Date()).getTime() - this.getTime()) / 1000);
var day_diff = Math.floor(diff / 86400);
if (isNaN(day_diff)) return "";
else if (diff < 0) return "მომავალში";
else if (diff < 60) return "ახლახანს";
else if (diff < 120) return "1 წუთის წინ";
else if (diff < 3600) return Math.floor(diff/60) + " წუთის წინ";
else if (diff < 7200) return "1 საათის წინ";
else if (diff < 86400) return Math.floor(diff/3600) + " საათის წინ";
else if (day_diff == 1) return "გუშინ";
else if (day_diff < 7) return day_diff + " დღის წინ";
else if (day_diff < 14) return "კვირის წინ";
else if (day_diff < 31) return Math.ceil(day_diff/7) + " კვირის წინ";
else if (day_diff < 62) return "წინა თვეს";
else if (day_diff < 365) return "დაახლოებით " + Math.ceil(day_diff/31) + " თვის წინ";
else if (day_diff < 730) return "შარშან";
else return Math.ceil(day_diff/365) + " წლის წინ";
}
Date.prototype.formatString_orig_mptw = Date.prototype.formatString;
Date.prototype.formatString = function(template) {
return this.formatString_orig_mptw(template).replace(/pppp/,this.prettyDate());
}
// for MPTW. otherwise edit your ViewTemplate as required.
// config.mptwDateFormat = 'pppp (DD/MM/YY)';
config.mptwDateFormat = 'pppp';
//}}}
/***
|Name:|QuickOpenTagPlugin|
***/
//{{{
config.quickOpenTag = {
dropdownChar: (document.all ? "\u25bc" : "\u25be"), // the little one doesn't work in IE?
createTagButton: function(place,tag,excludeTiddler) {
// little hack so we can do this: <<tag PrettyTagName|RealTagName>>
var splitTag = tag.split("|");
var pretty = tag;
if (splitTag.length == 2) {
tag = splitTag[1];
pretty = splitTag[0];
}
var sp = createTiddlyElement(place,"span",null,"quickopentag");
createTiddlyText(createTiddlyLink(sp,tag,false),pretty);
var theTag = createTiddlyButton(sp,config.quickOpenTag.dropdownChar,
config.views.wikified.tag.tooltip.format([tag]),onClickTag);
theTag.setAttribute("tag",tag);
if (excludeTiddler)
theTag.setAttribute("tiddler",excludeTiddler);
return(theTag);
},
miniTagHandler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var tagged = store.getTaggedTiddlers(tiddler.title);
if (tagged.length > 0) {
var theTag = createTiddlyButton(place,config.quickOpenTag.dropdownChar,
config.views.wikified.tag.tooltip.format([tiddler.title]),onClickTag);
theTag.setAttribute("tag",tiddler.title);
theTag.className = "miniTag";
}
},
allTagsHandler: function(place,macroName,params) {
var tags = store.getTags(params[0]);
var filter = params[1]; // new feature
var ul = createTiddlyElement(place,"ul");
if(tags.length == 0)
createTiddlyElement(ul,"li",null,"listTitle",this.noTags);
for(var t=0; t<tags.length; t++) {
var title = tags[t][0];
if (!filter || (title.match(new RegExp('^'+filter)))) {
var info = getTiddlyLinkInfo(title);
var theListItem =createTiddlyElement(ul,"li");
var theLink = createTiddlyLink(theListItem,tags[t][0],true);
var theCount = " (" + tags[t][1] + ")";
theLink.appendChild(document.createTextNode(theCount));
var theDropDownBtn = createTiddlyButton(theListItem," " +
config.quickOpenTag.dropdownChar,this.tooltip.format([tags[t][0]]),onClickTag);
theDropDownBtn.setAttribute("tag",tags[t][0]);
}
}
},
// todo fix these up a bit
styles: [
"/*{{{*/",
"/* created by QuickOpenTagPlugin */",
".tagglyTagged .quickopentag, .tagged .quickopentag ",
" { margin-right:1.2em; border:1px solid #eee; padding:2px; padding-right:0px; padding-left:1px; }",
".quickopentag .tiddlyLink { padding:2px; padding-left:3px; }",
".quickopentag a.button { padding:1px; padding-left:2px; padding-right:2px;}",
"/* extra specificity to make it work right */",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.button, ",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.tiddyLink, ",
"#mainMenu .quickopentag a.tiddyLink, ",
"#mainMenu .quickopentag a.tiddyLink ",
" { border:0px solid black; }",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.button, ",
"#mainMenu .quickopentag a.button ",
" { margin-left:0px; padding-left:2px; }",
"#displayArea .viewer .quickopentag a.tiddlyLink, ",
"#mainMenu .quickopentag a.tiddlyLink ",
" { margin-right:0px; padding-right:0px; padding-left:0px; margin-left:0px; }",
"a.miniTag {font-size:150%;} ",
"#mainMenu .quickopentag a.button ",
" /* looks better in right justified main menus */",
" { margin-left:0px; padding-left:2px; margin-right:0px; padding-right:0px; }",
"#topMenu .quickopentag { padding:0px; margin:0px; border:0px; }",
"#topMenu .quickopentag .tiddlyLink { padding-right:1px; margin-right:0px; }",
"#topMenu .quickopentag .button { padding-left:1px; margin-left:0px; border:0px; }",
"/*}}}*/",
""].join("\n"),
init: function() {
// we fully replace these builtins. can't hijack them easily
window.createTagButton = this.createTagButton;
config.macros.allTags.handler = this.allTagsHandler;
config.macros.miniTag = { handler: this.miniTagHandler };
config.shadowTiddlers["QuickOpenTagStyles"] = this.styles;
store.addNotification("QuickOpenTagStyles",refreshStyles);
}
}
config.quickOpenTag.init();
//}}}
/***
|Name:|RenameTagsPlugin|
***/
//{{{
config.renameTags = {
prompts: {
rename: "ჭდის გადარქმევა: '%0' - '%1' სულ %2 tidder%3?",
remove: "ჭდის ამოღება: '%0' სულ %1 tidder%2?"
},
removeTag: function(tag,tiddlers) {
store.suspendNotifications();
for (var i=0;i<tiddlers.length;i++) {
store.setTiddlerTag(tiddlers[i].title,false,tag);
}
store.resumeNotifications();
store.notifyAll();
},
renameTag: function(oldTag,newTag,tiddlers) {
store.suspendNotifications();
for (var i=0;i<tiddlers.length;i++) {
store.setTiddlerTag(tiddlers[i].title,false,oldTag); // remove old
store.setTiddlerTag(tiddlers[i].title,true,newTag); // add new
}
store.resumeNotifications();
store.notifyAll();
},
storeMethods: {
saveTiddler_orig_renameTags: TiddlyWiki.prototype.saveTiddler,
saveTiddler: function(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created,creator) {
if (title != newTitle) {
var tagged = this.getTaggedTiddlers(title);
if (tagged.length > 0) {
// then we are renaming a tag
if (confirm(config.renameTags.prompts.rename.format([title,newTitle,tagged.length,tagged.length>1?"s":""])))
config.renameTags.renameTag(title,newTitle,tagged);
if (!this.tiddlerExists(title) && newBody == "")
// dont create unwanted tiddler
return null;
}
}
return this.saveTiddler_orig_renameTags(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields,clearChangeCount,created,creator);
},
removeTiddler_orig_renameTags: TiddlyWiki.prototype.removeTiddler,
removeTiddler: function(title) {
var tagged = this.getTaggedTiddlers(title);
if (tagged.length > 0)
if (confirm(config.renameTags.prompts.remove.format([title,tagged.length,tagged.length>1?"s":""])))
config.renameTags.removeTag(title,tagged);
return this.removeTiddler_orig_renameTags(title);
}
},
init: function() {
merge(TiddlyWiki.prototype,this.storeMethods);
}
}
config.renameTags.init();
//}}}
/***
|Name:|SaveCloseTiddlerPlugin|
***/
//{{{
merge(config.commands,{
saveCloseTiddler: {
text: 'მზადაა/დახურვა',
tooltip: 'ჩანაწერის ცვლილებების შენახვა და დახურვა',
handler: function(ev,src,title) {
var closeTitle = title;
var newTitle = story.saveTiddler(title,ev.shiftKey);
if (newTitle)
closeTitle = newTitle;
return config.commands.closeTiddler.handler(ev,src,closeTitle);
}
},
cancelCloseTiddler: {
text: 'გაუქმება/დახურვა',
tooltip: 'ჩანაწერის ცვლილებების გაუქმება და დახურვა',
handler: function(ev,src,title) {
// the same as closeTiddler now actually
return config.commands.closeTiddler.handler(ev,src,title);
}
}
});
//}}}
/***
|Name:|SelectThemePlugin|
***/
//{{{
config.macros.selectTheme = {
label: {
selectTheme:"თემის შერჩევა",
selectPalette:"პალიტრის შერჩევა"
},
prompt: {
selectTheme:"მიმდინარე თემის შერჩევა",
selectPalette:"მიმდინარე პალიტრის შერჩევა"
},
tags: {
selectTheme:'systemTheme',
selectPalette:'systemPalette'
}
};
config.macros.selectTheme.handler = function(place,macroName)
{
var btn = createTiddlyButton(place,this.label[macroName],this.prompt[macroName],this.onClick);
// want to handle palettes and themes with same code. use mode attribute to distinguish
btn.setAttribute('mode',macroName);
};
config.macros.selectTheme.onClick = function(ev)
{
var e = ev ? ev : window.event;
var popup = Popup.create(this);
var mode = this.getAttribute('mode');
var tiddlers = store.getTaggedTiddlers(config.macros.selectTheme.tags[mode]);
// for default
if (mode == "selectPalette") {
var btn = createTiddlyButton(createTiddlyElement(popup,'li'),"(ნაგულისხმები)","ნაგულისხმები პალიტრა",config.macros.selectTheme.onClickTheme);
btn.setAttribute('theme',"(default)");
btn.setAttribute('mode',mode);
}
for(var i=0; i<tiddlers.length; i++) {
var t = tiddlers[i].title;
var name = store.getTiddlerSlice(t,'Name');
var desc = store.getTiddlerSlice(t,'Description');
var btn = createTiddlyButton(createTiddlyElement(popup,'li'), name?name:t, desc?desc:config.macros.selectTheme.label['mode'], config.macros.selectTheme.onClickTheme);
btn.setAttribute('theme',t);
btn.setAttribute('mode',mode);
}
Popup.show();
return stopEvent(e);
};
config.macros.selectTheme.onClickTheme = function(ev)
{
var mode = this.getAttribute('mode');
var theme = this.getAttribute('theme');
if (mode == 'selectTheme')
story.switchTheme(theme);
else // selectPalette
config.macros.selectTheme.updatePalette(theme);
return false;
};
config.macros.selectTheme.updatePalette = function(title)
{
if (title != "") {
store.deleteTiddler("ColorPalette");
if (title != "(default)")
store.saveTiddler("ColorPalette","ColorPalette",store.getTiddlerText(title),
config.options.txtUserName,undefined,"");
refreshAll();
if(config.options.chkAutoSave)
saveChanges(true);
}
};
config.macros.applyTheme = {
label: "ჩართვა",
prompt: "ამ თემის ან პალიტრის ჩართვა" // i'm lazy
};
config.macros.applyTheme.handler = function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var useTiddler = params[0] ? params[0] : tiddler.title;
var btn = createTiddlyButton(place,this.label,this.prompt,config.macros.selectTheme.onClickTheme);
btn.setAttribute('theme',useTiddler);
btn.setAttribute('mode',macroName=="applyTheme"?"selectTheme":"selectPalette"); // a bit untidy here
}
config.macros.selectPalette = config.macros.selectTheme;
config.macros.applyPalette = config.macros.applyTheme;
config.macros.refreshAll = { handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
createTiddlyButton(place,"refresh","refresh layout and styles",function() { refreshAll(); });
}};
//}}}
[img[.\images\h-sch.jpg]]
[img[.\images\logo-sch.jpg]]
<html>
<a href="index.html" title="მენიუ - სხვა ვერსიები">
<img src="images/menu.jpg" width="155" alt="მენიუ - სხვა ვერსიები" /></a>
</html>
<<slider chkSliderOptionsPanel OptionsPanel "პროგრამის შესახებ »" "ავტორი">>
საკითხავი და საძიებო სისტემა
[[ვეფხისტყაოსანი|თავფურცელი]]
#backstageButton { display: none !important; }
/***
|Name:|TagglyTaggingPlugin|
***/
//{{{
merge(String.prototype,{
parseTagExpr: function(debug) {
if (this.trim() == "")
return "(true)";
var anyLogicOp = /(!|&&|\|\||\(|\))/g;
var singleLogicOp = /^(!|&&|\|\||\(|\))$/;
var spaced = this.
// because square brackets in templates are no good
// this means you can use [(With Spaces)] instead of [[With Spaces]]
replace(/\[\(/g," [[").
replace(/\)\]/g,"]] ").
// space things out so we can use readBracketedList. tricky eh?
replace(anyLogicOp," $1 ");
var expr = "";
var tokens = spaced.readBracketedList(false); // false means don't uniq the list. nice one JR!
for (var i=0;i<tokens.length;i++)
if (tokens[i].match(singleLogicOp))
expr += tokens[i];
else
expr += "tiddler.tags.contains('%0')".format([tokens[i].replace(/'/,"\\'")]); // fix single quote bug. still have round bracket bug i think
if (debug)
alert(expr);
return '('+expr+')';
}
});
merge(TiddlyWiki.prototype,{
getTiddlersByTagExpr: function(tagExpr,sortField) {
var result = [];
var expr = tagExpr.parseTagExpr();
store.forEachTiddler(function(title,tiddler) {
if (eval(expr))
result.push(tiddler);
});
if(!sortField)
sortField = "title";
result.sort(function(a,b) {return a[sortField] < b[sortField] ? -1 : (a[sortField] == b[sortField] ? 0 : +1);});
return result;
}
});
config.taggly = {
// for translations
lingo: {
labels: {
asc: "\u2191", // down arrow
desc: "\u2193", // up arrow
title: "სათაური",
modified: "შეცვლა",
created: "შექმნა",
show: "+",
hide: "-",
normal: "სია",
group: "დაჯგუფება",
commas: "დაყოფა",
sitemap: "ჩანოშლა",
numCols: "სვეტები\u00b1", // plus minus sign
label: "ჭდით: '%0':",
exprLabel: "ჭდეების თანხვედრა '%0':",
excerpts: "ამონარიდები",
descr: "აღწერილობა",
slices: "ნაკუწები",
contents: "ტექსტი",
sliders: "ჩამოშლა",
noexcerpts: "მხოლოდ სათაურები",
noneFound: "(არაა)"
},
tooltips: {
title: "სათაურით დახარისხება",
modified: "შეცვლის თარიღით დახარისხება",
created: "შექმნის თარიღით დახარისხება",
show: "ჭდეების სიის ჩვენება",
hide: "ჭდეების სიის დამალვა",
normal: "დაუჯგუფებელი სიის ჩვენება",
group: "დაჯგუფებული სიის ჩვენება",
sitemap: "საიტის რუკის სტილით ჩვენება",
commas: "დაყოფილი სიის ჩვენება",
numCols: "სვეტების რაოდენობის შეცვლა",
excerpts: "ამონარიდების ჩვენება",
descr: "აღწერილობის ნაკუწების ჩვენება",
slices: "ყველა ნაკუწის ჩვენება",
contents: "ჩანაწერის სრულად ჩვენება",
sliders: "ტექსტის ჩვენება ჩამოშლაში",
noexcerpts: "მხოლოდ სრული სათაურის ჩვენება"
},
tooDeepMessage: "* //sitemap too deep...//"
},
config: {
showTaggingCounts: true,
listOpts: {
// the first one will be the default
sortBy: ["title"],
sortOrder: ["asc","desc"],
hideState: ["show","hide"],
listMode: ["normal","group","sitemap"],
numCols: ["1","2","3","4"],
excerpts: ["noexcerpts","excerpts"]
},
valuePrefix: "taggly.",
excludeTags: ["excludeLists","excludeTagging"],
excerptSize: 50,
excerptMarker: "/%"+"%/",
siteMapDepthLimit: 25
},
getTagglyOpt: function(title,opt) {
var val = store.getValue(title,this.config.valuePrefix+opt);
return val ? val : this.config.listOpts[opt][0];
},
setTagglyOpt: function(title,opt,value) {
// create it silently if it doesn't exist
if (!store.tiddlerExists(title)) {
store.saveTiddler(title,title,config.views.editor.defaultText.format([title]),config.options.txtUserName,new Date(),"");
// <<tagglyTagging expr:"...">> creates a tiddler to store its display settings
// Make those tiddlers less noticeable by tagging as excludeSearch and excludeLists
// Because we don't want to hide real tags, check that they aren't actually tags before doing so
// Also tag them as tagglyExpression for manageability
// (contributed by RA)
if (!store.getTaggedTiddlers(title).length) {
store.setTiddlerTag(title,true,"excludeSearch");
store.setTiddlerTag(title,true,"excludeLists");
store.setTiddlerTag(title,true,"tagglyExpression");
}
}
// if value is default then remove it to save space
return store.setValue(title, this.config.valuePrefix+opt, value == this.config.listOpts[opt][0] ? null : value);
},
getNextValue: function(title,opt) {
var current = this.getTagglyOpt(title,opt);
var pos = this.config.listOpts[opt].indexOf(current);
// supposed to automagically don't let cols cycle up past the number of items
// currently broken in some situations, eg when using an expression
// lets fix it later when we rewrite for jquery
// the columns thing should be jquery table manipulation probably
var limit = (opt == "numCols" ? store.getTaggedTiddlers(title).length : this.config.listOpts[opt].length);
var newPos = (pos + 1) % limit;
return this.config.listOpts[opt][newPos];
},
toggleTagglyOpt: function(title,opt) {
var newVal = this.getNextValue(title,opt);
this.setTagglyOpt(title,opt,newVal);
},
createListControl: function(place,title,type) {
var lingo = config.taggly.lingo;
var label;
var tooltip;
var onclick;
if ((type == "title" || type == "modified" || type == "created")) {
// "special" controls. a little tricky. derived from sortOrder and sortBy
label = lingo.labels[type];
tooltip = lingo.tooltips[type];
if (this.getTagglyOpt(title,"sortBy") == type) {
label += lingo.labels[this.getTagglyOpt(title,"sortOrder")];
onclick = function() {
config.taggly.toggleTagglyOpt(title,"sortOrder");
return false;
}
}
else {
onclick = function() {
config.taggly.setTagglyOpt(title,"sortBy",type);
config.taggly.setTagglyOpt(title,"sortOrder",config.taggly.config.listOpts.sortOrder[0]);
return false;
}
}
}
else {
// "regular" controls, nice and simple
label = lingo.labels[type == "numCols" ? type : this.getNextValue(title,type)];
tooltip = lingo.tooltips[type == "numCols" ? type : this.getNextValue(title,type)];
onclick = function() {
config.taggly.toggleTagglyOpt(title,type);
return false;
}
}
// hide button because commas don't have columns
if (!(this.getTagglyOpt(title,"listMode") == "commas" && type == "numCols"))
createTiddlyButton(place,label,tooltip,onclick,type == "hideState" ? "hidebutton" : "button");
},
makeColumns: function(orig,numCols) {
var listSize = orig.length;
var colSize = listSize/numCols;
var remainder = listSize % numCols;
var upperColsize = colSize;
var lowerColsize = colSize;
if (colSize != Math.floor(colSize)) {
// it's not an exact fit so..
upperColsize = Math.floor(colSize) + 1;
lowerColsize = Math.floor(colSize);
}
var output = [];
var c = 0;
for (var j=0;j<numCols;j++) {
var singleCol = [];
var thisSize = j < remainder ? upperColsize : lowerColsize;
for (var i=0;i<thisSize;i++)
singleCol.push(orig[c++]);
output.push(singleCol);
}
return output;
},
drawTable: function(place,columns,theClass) {
var newTable = createTiddlyElement(place,"table",null,theClass);
var newTbody = createTiddlyElement(newTable,"tbody");
var newTr = createTiddlyElement(newTbody,"tr");
for (var j=0;j<columns.length;j++) {
var colOutput = "";
for (var i=0;i<columns[j].length;i++)
colOutput += columns[j][i];
var newTd = createTiddlyElement(newTr,"td",null,"tagglyTagging"); // todo should not need this class
wikify(colOutput,newTd);
}
return newTable;
},
createTagglyList: function(place,title,isTagExpr) {
switch(this.getTagglyOpt(title,"listMode")) {
case "group": return this.createTagglyListGrouped(place,title,isTagExpr); break;
case "normal": return this.createTagglyListNormal(place,title,false,isTagExpr); break;
case "commas": return this.createTagglyListNormal(place,title,true,isTagExpr); break;
case "sitemap":return this.createTagglyListSiteMap(place,title,isTagExpr); break;
}
},
getTaggingCount: function(title,isTagExpr) {
// thanks to Doug Edmunds
if (this.config.showTaggingCounts) {
var tagCount = config.taggly.getTiddlers(title,'title',isTagExpr).length;
if (tagCount > 0)
return " ("+tagCount+")";
}
return "";
},
getTiddlers: function(titleOrExpr,sortBy,isTagExpr) {
return isTagExpr ? store.getTiddlersByTagExpr(titleOrExpr,sortBy) : store.getTaggedTiddlers(titleOrExpr,sortBy);
},
getExcerpt: function(inTiddlerTitle,title,indent) {
if (!indent)
indent = 1;
var displayMode = this.getTagglyOpt(inTiddlerTitle,"excerpts");
var t = store.getTiddler(title);
if (t && displayMode == "excerpts") {
var text = t.text.replace(/\n/," ");
var marker = text.indexOf(this.config.excerptMarker);
if (marker != -1) {
return " {{excerpt{<nowiki>" + text.substr(0,marker) + "</nowiki>}}}";
}
else if (text.length < this.config.excerptSize) {
return " {{excerpt{<nowiki>" + t.text + "</nowiki>}}}";
}
else {
return " {{excerpt{<nowiki>" + t.text.substr(0,this.config.excerptSize) + "..." + "</nowiki>}}}";
}
}
else if (t && displayMode == "contents") {
return "\n{{contents indent"+indent+"{\n" + t.text + "\n}}}";
}
else if (t && displayMode == "sliders") {
return "<slider slide>\n{{contents{\n" + t.text + "\n}}}\n</slider>";
}
else if (t && displayMode == "descr") {
var descr = store.getTiddlerSlice(title,'Description');
return descr ? " {{excerpt{" + descr + "}}}" : "";
}
else if (t && displayMode == "slices") {
var result = "";
var slices = store.calcAllSlices(title);
for (var s in slices)
result += "|%0|<nowiki>%1</nowiki>|\n".format([s,slices[s]]);
return result ? "\n{{excerpt excerptIndent{\n" + result + "}}}" : "";
}
return "";
},
notHidden: function(t,inTiddler) {
if (typeof t == "string")
t = store.getTiddler(t);
return (!t || !t.tags.containsAny(this.config.excludeTags) ||
(inTiddler && this.config.excludeTags.contains(inTiddler)));
},
// this is for normal and commas mode
createTagglyListNormal: function(place,title,useCommas,isTagExpr) {
var list = config.taggly.getTiddlers(title,this.getTagglyOpt(title,"sortBy"),isTagExpr);
if (this.getTagglyOpt(title,"sortOrder") == "desc")
list = list.reverse();
var output = [];
var first = true;
for (var i=0;i<list.length;i++) {
if (this.notHidden(list[i],title)) {
var countString = this.getTaggingCount(list[i].title);
var excerpt = this.getExcerpt(title,list[i].title);
if (useCommas)
output.push((first ? "" : ", ") + "[[" + list[i].title + "]]" + countString + excerpt);
else
output.push("*[[" + list[i].title + "]]" + countString + excerpt + "\n");
first = false;
}
}
return this.drawTable(place,
this.makeColumns(output,useCommas ? 1 : parseInt(this.getTagglyOpt(title,"numCols"))),
useCommas ? "commas" : "normal");
},
// this is for the "grouped" mode
createTagglyListGrouped: function(place,title,isTagExpr) {
var sortBy = this.getTagglyOpt(title,"sortBy");
var sortOrder = this.getTagglyOpt(title,"sortOrder");
var list = config.taggly.getTiddlers(title,sortBy,isTagExpr);
if (sortOrder == "desc")
list = list.reverse();
var leftOvers = []
for (var i=0;i<list.length;i++)
leftOvers.push(list[i].title);
var allTagsHolder = {};
for (var i=0;i<list.length;i++) {
for (var j=0;j<list[i].tags.length;j++) {
if (list[i].tags[j] != title) { // not this tiddler
if (this.notHidden(list[i].tags[j],title)) {
if (!allTagsHolder[list[i].tags[j]])
allTagsHolder[list[i].tags[j]] = "";
if (this.notHidden(list[i],title)) {
allTagsHolder[list[i].tags[j]] += "**[["+list[i].title+"]]"
+ this.getTaggingCount(list[i].title) + this.getExcerpt(title,list[i].title) + "\n";
leftOvers.setItem(list[i].title,-1); // remove from leftovers. at the end it will contain the leftovers
}
}
}
}
}
var allTags = [];
for (var t in allTagsHolder)
allTags.push(t);
var sortHelper = function(a,b) {
if (a == b) return 0;
if (a < b) return -1;
return 1;
};
allTags.sort(function(a,b) {
var tidA = store.getTiddler(a);
var tidB = store.getTiddler(b);
if (sortBy == "title") return sortHelper(a,b);
else if (!tidA && !tidB) return 0;
else if (!tidA) return -1;
else if (!tidB) return +1;
else return sortHelper(tidA[sortBy],tidB[sortBy]);
});
var leftOverOutput = "";
for (var i=0;i<leftOvers.length;i++)
if (this.notHidden(leftOvers[i],title))
leftOverOutput += "*[["+leftOvers[i]+"]]" + this.getTaggingCount(leftOvers[i]) + this.getExcerpt(title,leftOvers[i]) + "\n";
var output = [];
if (sortOrder == "desc")
allTags.reverse();
else if (leftOverOutput != "")
// leftovers first...
output.push(leftOverOutput);
for (var i=0;i<allTags.length;i++)
if (allTagsHolder[allTags[i]] != "")
output.push("*[["+allTags[i]+"]]" + this.getTaggingCount(allTags[i]) + this.getExcerpt(title,allTags[i]) + "\n" + allTagsHolder[allTags[i]]);
if (sortOrder == "desc" && leftOverOutput != "")
// leftovers last...
output.push(leftOverOutput);
return this.drawTable(place,
this.makeColumns(output,parseInt(this.getTagglyOpt(title,"numCols"))),
"grouped");
},
// used to build site map
treeTraverse: function(title,depth,sortBy,sortOrder,isTagExpr) {
var list = config.taggly.getTiddlers(title,sortBy,isTagExpr);
if (sortOrder == "desc")
list.reverse();
var indent = "";
for (var j=0;j<depth;j++)
indent += "*"
var childOutput = "";
if (depth > this.config.siteMapDepthLimit)
childOutput += indent + this.lingo.tooDeepMessage + "\n";
else
for (var i=0;i<list.length;i++)
if (list[i].title != title)
if (this.notHidden(list[i].title,this.config.inTiddler))
childOutput += this.treeTraverse(list[i].title,depth+1,sortBy,sortOrder,false);
if (depth == 0)
return childOutput;
else
return indent + "[["+title+"]]" + this.getTaggingCount(title) + this.getExcerpt(this.config.inTiddler,title,depth) + "\n" + childOutput;
},
// this if for the site map mode
createTagglyListSiteMap: function(place,title,isTagExpr) {
this.config.inTiddler = title; // nasty. should pass it in to traverse probably
var output = this.treeTraverse(title,0,this.getTagglyOpt(title,"sortBy"),this.getTagglyOpt(title,"sortOrder"),isTagExpr);
return this.drawTable(place,
this.makeColumns(output.split(/(?=^\*\[)/m),parseInt(this.getTagglyOpt(title,"numCols"))), // regexp magic
"sitemap"
);
},
macros: {
tagglyTagging: {
handler: function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var parsedParams = paramString.parseParams("tag",null,true);
var refreshContainer = createTiddlyElement(place,"div");
// do some refresh magic to make it keep the list fresh - thanks Saq
refreshContainer.setAttribute("refresh","macro");
refreshContainer.setAttribute("macroName",macroName);
var tag = getParam(parsedParams,"tag");
var expr = getParam(parsedParams,"expr");
if (expr) {
refreshContainer.setAttribute("isTagExpr","true");
refreshContainer.setAttribute("title",expr);
refreshContainer.setAttribute("showEmpty","true");
}
else {
refreshContainer.setAttribute("isTagExpr","false");
if (tag) {
refreshContainer.setAttribute("title",tag);
refreshContainer.setAttribute("showEmpty","true");
}
else {
refreshContainer.setAttribute("title",tiddler.title);
refreshContainer.setAttribute("showEmpty","false");
}
}
this.refresh(refreshContainer);
},
refresh: function(place) {
var title = place.getAttribute("title");
var isTagExpr = place.getAttribute("isTagExpr") == "true";
var showEmpty = place.getAttribute("showEmpty") == "true";
jQuery(place).empty()
addClass(place,"tagglyTagging");
var countFound = config.taggly.getTiddlers(title,'title',isTagExpr).length
if (countFound > 0 || showEmpty) {
var lingo = config.taggly.lingo;
if (config.taggly.getTagglyOpt(title,"hideState") == "show") {
config.taggly.createListControl(place,title,"excerpts");
config.taggly.createListControl(place,title,"numCols");
config.taggly.createTagglyList(place,title,isTagExpr);
if (countFound == 0 && showEmpty)
createTiddlyElement(place,"div",null,"tagglyNoneFound",lingo.labels.noneFound);
}
}
}
}
},
// todo fix these up a bit
styles: [
"/*{{{*/",
"/* created by TagglyTaggingPlugin */",
".tagglyTagging { padding-top:0.5em; }",
".tagglyTagging li.listTitle { display:none; }",
".tagglyTagging ul {",
" margin-top:0px; padding-top:0.5em; padding-left:2em;",
" margin-bottom:0px; padding-bottom:0px;",
"}",
".tagglyTagging { vertical-align: top; margin:0px; padding:0px; }",
".tagglyTagging table { margin:0px; padding:0px; }",
".tagglyTagging .button { visibility:hidden; margin-left:3px; margin-right:3px; }",
".tagglyTagging .button, .tagglyTagging .hidebutton {",
" color:[[ColorPalette::TertiaryLight]]; font-size:90%;",
" border:0px; padding-left:0.3em;padding-right:0.3em;",
"}",
".tagglyTagging .button:hover, .hidebutton:hover, ",
".tagglyTagging .button:active, .hidebutton:active {",
" border:0px; background:[[ColorPalette::TertiaryPale]]; color:[[ColorPalette::TertiaryDark]];",
"}",
".selected .tagglyTagging .button { visibility:visible; }",
".tagglyTagging .hidebutton { color:[[ColorPalette::Background]]; }",
".selected .tagglyTagging .hidebutton { color:[[ColorPalette::TertiaryLight]] }",
".tagglyLabel { color:[[ColorPalette::TertiaryMid]]; font-size:90%; }",
".tagglyTagging ul {padding-top:0px; padding-bottom:0.5em; margin-left:1em; }",
".tagglyTagging ul ul {list-style-type:disc; margin-left:-1em;}",
".tagglyTagging ul ul li {margin-left:0.5em; }",
".editLabel { font-size:90%; padding-top:0.5em; }",
".tagglyTagging .commas { padding-left:1.8em; }",
"/* not technically tagglytagging but will put them here anyway */",
".tagglyTagged li.listTitle { display:none; }",
".tagglyTagged li { display: inline; font-size:90%; }",
".tagglyTagged ul { margin:0px; padding:0px; }",
".excerpt { color:[[ColorPalette::TertiaryDark]]; }",
".excerptIndent { margin-left:4em; }",
"div.tagglyTagging table,",
"div.tagglyTagging table tr,",
"td.tagglyTagging",
" {border-style:none!important; }",
".tagglyTagging .contents { border-bottom:2px solid [[ColorPalette::TertiaryPale]]; padding:0 1em 1em 0.5em;",
" margin-bottom:0.5em; }",
".tagglyTagging .indent1 { margin-left:3em; }",
".tagglyTagging .indent2 { margin-left:4em; }",
".tagglyTagging .indent3 { margin-left:5em; }",
".tagglyTagging .indent4 { margin-left:6em; }",
".tagglyTagging .indent5 { margin-left:7em; }",
".tagglyTagging .indent6 { margin-left:8em; }",
".tagglyTagging .indent7 { margin-left:9em; }",
".tagglyTagging .indent8 { margin-left:10em; }",
".tagglyTagging .indent9 { margin-left:11em; }",
".tagglyTagging .indent10 { margin-left:12em; }",
".tagglyNoneFound { margin-left:2em; color:[[ColorPalette::TertiaryMid]]; font-size:90%; font-style:italic; }",
"/*}}}*/",
""].join("\n"),
init: function() {
merge(config.macros,this.macros);
config.shadowTiddlers["TagglyTaggingStyles"] = this.styles;
store.addNotification("TagglyTaggingStyles",refreshStyles);
}
};
config.taggly.init();
//}}}
/***
InlineSlidersPlugin
By Saq Imtiaz
http://tw.lewcid.org/sandbox/#InlineSlidersPlugin
// syntax adjusted to not clash with NestedSlidersPlugin
// added + syntax to start open instead of closed
***/
//{{{
config.formatters.unshift( {
name: "inlinesliders",
// match: "\\+\\+\\+\\+|\\<slider",
match: "\\<slider",
// lookaheadRegExp: /(?:\+\+\+\+|<slider) (.*?)(?:>?)\n((?:.|\n)*?)\n(?:====|<\/slider>)/mg,
lookaheadRegExp: /(?:<slider)(\+?) (.*?)(?:>)\n((?:.|\n)*?)\n(?:<\/slider>)/mg,
handler: function(w) {
this.lookaheadRegExp.lastIndex = w.matchStart;
var lookaheadMatch = this.lookaheadRegExp.exec(w.source)
if(lookaheadMatch && lookaheadMatch.index == w.matchStart ) {
var btn = createTiddlyButton(w.output,lookaheadMatch[1] + " "+"\u00BB",lookaheadMatch[1],this.onClickSlider,"button sliderButton");
var panel = createTiddlyElement(w.output,"div",null,"sliderPanel");
panel.style.display = (lookaheadMatch[1] == '+' ? "block" : "none");
wikify(lookaheadMatch[3],panel);
w.nextMatch = lookaheadMatch.index + lookaheadMatch[0].length;
}
},
onClickSlider : function(e) {
if(!e) var e = window.event;
var n = this.nextSibling;
n.style.display = (n.style.display=="none") ? "block" : "none";
return false;
}
});
//}}}
/***
|Name:|ToggleTagPlugin|
!!Usage
{{{<<toggleTag }}}//{{{TagName TiddlerName LabelText}}}//{{{>>}}}
* TagName - the tag to be toggled, default value "checked"
* TiddlerName - the tiddler to toggle the tag in, default value the current tiddler
* LabelText - the text (gets wikified) to put next to the check box, default value is '{{{[[TagName]]}}}' or '{{{[[TagName]] [[TiddlerName]]}}}'
(If a parameter is '.' then the default will be used)
* TouchMod flag - if non empty then touch the tiddlers mod date. Note, can set config.toggleTagAlwaysTouchModDate to always touch mod date
!!Examples
|Code|Description|Example|h
|{{{<<toggleTag>>}}}|Toggles the default tag (checked) in this tiddler|<<toggleTag>>|
|{{{<<toggleTag TagName>>}}}|Toggles the TagName tag in this tiddler|<<toggleTag TagName>>|
|{{{<<toggleTag TagName TiddlerName>>}}}|Toggles the TagName tag in the TiddlerName tiddler|<<toggleTag TagName TiddlerName>>|
|{{{<<toggleTag TagName TiddlerName 'click me'>>}}}|Same but with custom label|<<toggleTag TagName TiddlerName 'click me'>>|
|{{{<<toggleTag . . 'click me'>>}}}|dot means use default value|<<toggleTag . . 'click me'>>|
!!Notes
* If TiddlerName doesn't exist it will be silently created
* Set label to '-' to specify no label
* See also http://mgtd-alpha.tiddlyspot.com/#ToggleTag2
!!Known issues
* Doesn't smoothly handle the case where you toggle a tag in a tiddler that is current open for editing
* Should convert to use named params
***/
//{{{
if (config.toggleTagAlwaysTouchModDate == undefined) config.toggleTagAlwaysTouchModDate = false;
merge(config.macros,{
toggleTag: {
createIfRequired: true,
shortLabel: "[[%0]]",
longLabel: "[[%0]] [[%1]]",
handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var tiddlerTitle = tiddler ? tiddler.title : '';
var tag = (params[0] && params[0] != '.') ? params[0] : "checked";
var title = (params[1] && params[1] != '.') ? params[1] : tiddlerTitle;
var defaultLabel = (title == tiddlerTitle ? this.shortLabel : this.longLabel);
var label = (params[2] && params[2] != '.') ? params[2] : defaultLabel;
var touchMod = (params[3] && params[3] != '.') ? params[3] : "";
label = (label == '-' ? '' : label); // dash means no label
var theTiddler = (title == tiddlerTitle ? tiddler : store.getTiddler(title));
var cb = createTiddlyCheckbox(place, label.format([tag,title]), theTiddler && theTiddler.isTagged(tag), function(e) {
if (!store.tiddlerExists(title)) {
if (config.macros.toggleTag.createIfRequired) {
var content = store.getTiddlerText(title); // just in case it's a shadow
store.saveTiddler(title,title,content?content:"",config.options.txtUserName,new Date(),null);
}
else
return false;
}
if ((touchMod != "" || config.toggleTagAlwaysTouchModDate) && theTiddler)
theTiddler.modified = new Date();
store.setTiddlerTag(title,this.checked,tag);
return true;
});
}
}
});
//}}}
<!--
{{{
-->
<span macro="yourSearch if found">
<!-- The Summary Header ============================================ -->
<table class="summary" border="0" width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody>
<tr>
<td align="left">
<span class="yourSearchRange" macro="yourSearch itemRange"></span>,
სულ <span class="yourSearchCount" macro="yourSearch count"></span> ჩანაწერიდან
კონტექსტი: <span class="yourSearchQuery" macro="yourSearch query"></span>
</td>
<td class="yourSearchButtons" align="right">
<span macro="yourSearch chkPreviewText"></span><span class="chkBoxLabel">ესკიზი</span>
<span macro="yourSearch linkButton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'"></span>
<span macro="yourSearch closeButton"></span>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<!-- The List of Found Tiddlers ============================================ -->
<div id="yourSearchResultItems" itemsPerPage="25" itemsPerPageWithPreview="10"></div>
<!-- The Footer (with the Navigation) ============================================ -->
<table class="yourSearchFooter" border="0" width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody>
<tr>
<td align="left">
გვერდები: <span class="yourSearchNaviBar" macro="yourSearch naviBar"></span>
</td>
<td align="right"><span macro="yourSearch version"></span>, <span macro="yourSearch copyright"></span>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<!-- end of the 'tiddlers found' case =========================================== -->
</span>
<!-- The "No tiddlers found" case =========================================== -->
<span macro="yourSearch if not found">
<table class="summary" border="0" width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody>
<tr>
<td align="left">
შედეგი: ვერაფერი მოიძებნა კონტექსტისთვის <span class="yourSearchQuery" macro="yourSearch query"></span>.
</td>
<td class="yourSearchButtons" align="right">
<span macro="yourSearch linkButton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'"></span>
<span macro="yourSearch closeButton"></span>
</td>
</tr>
</tbody></table>
</span>
<!--
}}}
-->
/***
|''Name:''|TiddlersBarPlugin|
|''Description:''|A bar to switch between tiddlers through tabs (like browser tabs bar).|
|''Version:''|1.2.5|
|''Date:''|Jan 18,2008|
|''Source:''|http://visualtw.ouvaton.org/VisualTW.html|
|''Author:''|Pascal Collin|
|''License:''|[[BSD open source license|License]]|
|''~CoreVersion:''|2.1.0|
|''Browser:''|Firefox 2.0; InternetExplorer 6.0, others|
!Demos
On [[homepage|http://visualtw.ouvaton.org/VisualTW.html]], open several tiddlers to use the tabs bar.
!Installation
#import this tiddler from [[homepage|http://visualtw.ouvaton.org/VisualTW.html]] (tagged as systemConfig)
#save and reload
#''if you're using a custom [[PageTemplate]]'', add {{{<div id='tiddlersBar' refresh='none' ondblclick='config.macros.tiddlersBar.onTiddlersBarAction(event)'></div>}}} before {{{<div id='tiddlerDisplay'></div>}}}
#optionally, adjust StyleSheetTiddlersBar
!Tips
*Doubleclick on the tiddlers bar (where there is no tab) create a new tiddler.
*Tabs include a button to close {{{x}}} or save {{{!}}} their tiddler.
*By default, click on the current tab close all others tiddlers.
!Configuration options
<<option chkDisableTabsBar>> Disable the tabs bar (to print, by example).
<<option chkHideTabsBarWhenSingleTab >> Automatically hide the tabs bar when only one tiddler is displayed.
<<option txtSelectedTiddlerTabButton>> ''selected'' tab command button.
<<option txtPreviousTabKey>> previous tab access key.
<<option txtNextTabKey>> next tab access key.
!Code
***/
//{{{
config.options.chkDisableTabsBar = config.options.chkDisableTabsBar ? config.options.chkDisableTabsBar : false;
config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab = config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab ? config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab : false;
config.options.txtSelectedTiddlerTabButton = config.options.txtSelectedTiddlerTabButton ? config.options.txtSelectedTiddlerTabButton : "closeOthers";
config.options.txtPreviousTabKey = config.options.txtPreviousTabKey ? config.options.txtPreviousTabKey : "";
config.options.txtNextTabKey = config.options.txtNextTabKey ? config.options.txtNextTabKey : "";
config.macros.tiddlersBar = {
tooltip : "იხ. ",
tooltipClose : "დაწკაპეთ აქ დაფის დასახურად",
tooltipSave : "დაწკაპეთ აქ დაფის შესანახად",
promptRename : "მიუთითეთ ჩანაწერის ახალი სახელი",
currentTiddler : "",
previousState : false,
previousKey : config.options.txtPreviousTabKey,
nextKey : config.options.txtNextTabKey,
tabsAnimationSource : null, //use document.getElementById("tiddlerDisplay") if you need animation on tab switching.
handler: function(place,macroName,params) {
var previous = null;
if (config.macros.tiddlersBar.isShown())
story.forEachTiddler(function(title,e){
if (title==config.macros.tiddlersBar.currentTiddler){
var d = createTiddlyElement(null,"span",null,"tab tabSelected");
config.macros.tiddlersBar.createActiveTabButton(d,title);
if (previous && config.macros.tiddlersBar.previousKey) previous.setAttribute("accessKey",config.macros.tiddlersBar.nextKey);
previous = "active";
}
else {
var d = createTiddlyElement(place,"span",null,"tab tabUnselected");
var btn = createTiddlyButton(d,title,config.macros.tiddlersBar.tooltip + title,config.macros.tiddlersBar.onSelectTab);
btn.setAttribute("tiddler", title);
if (previous=="active" && config.macros.tiddlersBar.nextKey) btn.setAttribute("accessKey",config.macros.tiddlersBar.previousKey);
previous=btn;
}
var isDirty =story.isDirty(title);
var c = createTiddlyButton(d,isDirty ?"!":"x",isDirty?config.macros.tiddlersBar.tooltipSave:config.macros.tiddlersBar.tooltipClose, isDirty ? config.macros.tiddlersBar.onTabSave : config.macros.tiddlersBar.onTabClose,"tabButton");
c.setAttribute("tiddler", title);
if (place.childNodes) {
place.insertBefore(document.createTextNode(" "),place.firstChild); // to allow break line here when many tiddlers are open
place.insertBefore(d,place.firstChild);
}
else place.appendChild(d);
})
},
refresh: function(place,params){
removeChildren(place);
config.macros.tiddlersBar.handler(place,"tiddlersBar",params);
if (config.macros.tiddlersBar.previousState!=config.macros.tiddlersBar.isShown()) {
story.refreshAllTiddlers();
if (config.macros.tiddlersBar.previousState) story.forEachTiddler(function(t,e){e.style.display="";});
config.macros.tiddlersBar.previousState = !config.macros.tiddlersBar.previousState;
}
},
isShown : function(){
if (config.options.chkDisableTabsBar) return false;
if (!config.options.chkHideTabsBarWhenSingleTab) return true;
var cpt=0;
story.forEachTiddler(function(){cpt++});
return (cpt>1);
},
selectNextTab : function(){ //used when the current tab is closed (to select another tab)
var previous="";
story.forEachTiddler(function(title){
if (!config.macros.tiddlersBar.currentTiddler) {
story.displayTiddler(null,title);
return;
}
if (title==config.macros.tiddlersBar.currentTiddler) {
if (previous) {
story.displayTiddler(null,previous);
return;
}
else config.macros.tiddlersBar.currentTiddler=""; // so next tab will be selected
}
else previous=title;
});
},
onSelectTab : function(e){
var t = this.getAttribute("tiddler");
if (t) story.displayTiddler(null,t);
return false;
},
onTabClose : function(e){
var t = this.getAttribute("tiddler");
if (t) {
if(story.hasChanges(t) && !readOnly) {
if(!confirm(config.commands.cancelTiddler.warning.format([t])))
return false;
}
story.closeTiddler(t);
}
return false;
},
onTabSave : function(e) {
var t = this.getAttribute("tiddler");
if (!e) e=window.event;
if (t) config.commands.saveTiddler.handler(e,null,t);
return false;
},
onSelectedTabButtonClick : function(event,src,title) {
var t = this.getAttribute("tiddler");
if (!event) event=window.event;
if (t && config.options.txtSelectedTiddlerTabButton && config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton])
config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton].handler(event, src, t);
return false;
},
onTiddlersBarAction: function(event) {
var source = event.target ? event.target.id : event.srcElement.id; // FF uses target and IE uses srcElement;
if (source=="tiddlersBar") story.displayTiddler(null,'New Tiddler',DEFAULT_EDIT_TEMPLATE,false,null,null);
},
createActiveTabButton : function(place,title) {
if (config.options.txtSelectedTiddlerTabButton && config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton]) {
var btn = createTiddlyButton(place, title, config.commands[config.options.txtSelectedTiddlerTabButton].tooltip ,config.macros.tiddlersBar.onSelectedTabButtonClick);
btn.setAttribute("tiddler", title);
}
else
createTiddlyText(place,title);
}
}
story.coreCloseTiddler = story.coreCloseTiddler? story.coreCloseTiddler : story.closeTiddler;
story.coreDisplayTiddler = story.coreDisplayTiddler ? story.coreDisplayTiddler : story.displayTiddler;
story.closeTiddler = function(title,animate,unused) {
if (title==config.macros.tiddlersBar.currentTiddler)
config.macros.tiddlersBar.selectNextTab();
story.coreCloseTiddler(title,false,unused); //disable animation to get it closed before calling tiddlersBar.refresh
var e=document.getElementById("tiddlersBar");
if (e) config.macros.tiddlersBar.refresh(e,null);
}
story.displayTiddler = function(srcElement,tiddler,template,animate,unused,customFields,toggle){
story.coreDisplayTiddler(config.macros.tiddlersBar.tabsAnimationSource,tiddler,template,animate,unused,customFields,toggle);
var title = (tiddler instanceof Tiddler)? tiddler.title : tiddler;
if (config.macros.tiddlersBar.isShown()) {
story.forEachTiddler(function(t,e){
if (t!=title) e.style.display="none";
else e.style.display="";
})
config.macros.tiddlersBar.currentTiddler=title;
}
var e=document.getElementById("tiddlersBar");
if (e) config.macros.tiddlersBar.refresh(e,null);
}
var coreRefreshPageTemplate = coreRefreshPageTemplate ? coreRefreshPageTemplate : refreshPageTemplate;
refreshPageTemplate = function(title) {
coreRefreshPageTemplate(title);
if (config.macros.tiddlersBar) config.macros.tiddlersBar.refresh(document.getElementById("tiddlersBar"));
}
ensureVisible=function (e) {return 0} //disable bottom scrolling (not useful now)
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar = "/*{{{*/\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += "#tiddlersBar .button {border:0}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += "#tiddlersBar .tab {white-space:nowrap}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += "#tiddlersBar {padding : 1em 0.5em 2px 0.5em}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += ".tabUnselected .tabButton, .tabSelected .tabButton {padding : 0 2px 0 2px; margin: 0 0 0 4px;}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar += ".tiddler, .tabContents {border:1px [[ColorPalette::TertiaryPale]] solid;}\n";
config.shadowTiddlers.StyleSheetTiddlersBar +="/*}}}*/";
store.addNotification("StyleSheetTiddlersBar", refreshStyles);
config.refreshers.none = function(){return true;}
config.shadowTiddlers.PageTemplate=config.shadowTiddlers.PageTemplate.replace(/<div id='tiddlerDisplay'><\/div>/m,"<div id='tiddlersBar' refresh='none' ondblclick='config.macros.tiddlersBar.onTiddlersBarAction(event)'></div>\n<div id='tiddlerDisplay'></div>");
//}}}
!კონტექსტის ძიება
ნაგულისხმებად, საძიებო სისტემა ასახავს ყველა ჩანაწერს, რომელიც შეიცავს საძიებო კონტექსტს.
* მაგალითად, თუ მიუთითებთ ''__{{{ქართ}}}__'' აისახება ჩანაწერები სიტყვებით __'სა''ქართ''ველო'__, __'''ქართ''ველი'__, __'''ქართ''ული'__ და სხვ.
თუ მხოლოდ ის ჩანაწერები გსურთ, რომლებიც ზუსტად თქვენს მიერ მითითებულ კონტექსტს შეიცავს, საძიებო სიტყვის წინ აუცილებელია მიუთითოთ პრეფიქსი __{{{'='}}}__.
* მაგალითად ''__{{{=ბარი}}}__'' მოძებნის ყველა ჩანაწერს, რომელიც შეიცავს ცალკეულ სიტყვას 'ბარი' და არ ასახავს იმ ჩანაწერებს, რომლებიც ამ სიტყვას კონტექსტურად შეიცავს, მაგალითად: __'მეგობარი'__, __'ბარისახო'__ ან __'ნუგბარი'__.
!ლოგიკური ძიება
ლოგიკური ძიება გამოგადგებათ რამდენიმე სიტყვის მოსაძებნად.
|!რა გსურთ|!რას უთითებთ|!მაგალითი|
|უნდა შეიცავდეს ''ყველა სიტყვას''|სიტყვების სია|{{{კაცი ადამიანი}}} (ან {{{კაცი and ადამიანი}}})|
|უნდა შეიცავდეს ''ერთ სიტყვას მაინც''|სიტყვებს შორის - ''or''|{{{კაცი ''or'' ადამიანი}}}|
|ამ სიტყვას ''არ უნდა შეიცავდეს''|სიტყვის წინ დასვით ''-''|{{{-ადამიანი}}} (ან {{{not ადამიანი}}})|
ორი სიტყვის მითითებისას დაყავით ისინი შორისით, საძიებო სისტემა მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომელიც ორივე სიტყვას შეიცავს, თუმცა არა აუცილებლად მიმდევრობით. თუ სიტყვების მიმდევრობის მოძიება გსურთ, მაგალითად, '{{{კაცია ადამიანი}}}', ეს სიტყვები ბრჭყალებში უნდა ჩასვათ. მაგალითად: {{{"კაცია ადამიანი"}}}.
''შენიშვნა:'' ფრჩხილების გამოყენებამ შესაძლოა თვისობრივად შეცვალოს ლოგიკური ჯაჭვი. მაგალითად, {{{not (კაცი or ადამიანი)}}} მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომლებიც იმავდროულად ''არ შეიცავს'' კონტექსტებს არც "კაცი" და არც "ადამიანი". ამის საპირისპიროდ, {{{not კაცი or ადამიანი}}} (ე.ი. ფრჩხილების გარეშე) მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომელიც არ შეიცავს კონტექსტს "კაცი" ან შეიცავს კონტექსტს "ადამიანი".
!კომბინაციები
თავისუფლად შეგიძლიათ საძიებო მეთოდების კონტექსტების კომბინაციაც.
|!რას უთითებთ|!შედეგი|
|{{{!კაცი !ადამი -%შობა}}}|ყველა ჩანაწერი, რომელთა ''სათაურებშიც გვხვდება'' {{{კაცი}}} და {{{ადამი}}}, ხოლო ''ტექსტში არ გვხვდება'' {{{შობა}}}.|
|{{{#=შობა}}}|ყველა ჩანაწერი ჭდით 'შობა' (ზუსტი სიტყვა), მაგრამ არა ჩანაწერები ჭდით 'ბავშვობა', 'წარმოშობა' და სხვ.|
!ძიება ველებში
ამ სახის ძიება შესაძლებლობას მოგცემთ ძიებისას შემოიფარგლოთ მხოლოდ გარკვეული ველებით, მაგალითად: სათაურებით ანდა ჭდეებით. ძირითადი ფორმაა //სპეცსიმბოლო//'':''//კონტექსტი// (მაგალითად, {{{!:ლოცვა}}} ან {{{title:ლოცვა}}}). სპეცსიმბოლოები გამოიყენება ველის მისათითებლად. ველები შესაძლოა იყოს ჩანაწერის ''სათაური'', ''ჭდე'' ან ''ტექსტი''.
|!რა გსურთ|!რას უთითებთ|!მაგალითი|
|ძიება ''მხოლოდ სათაურებში''|კონტექსტის წინ - ''!''|{{{!ლოცვა}}} (ასევე, შესაძლებელია {{{title:ლოცვა}}})|
|ძიება ''მხოლოდ ტექსტში''|კონტექსტის წინ - ''%''|{{{%ადამ}}} (ასევე, შესაძლებელია {{{text:ადამ}}})|
|ძიება ''მხოლოდ ჭდეებში''|კონტექსტის წინ - ''#''|{{{#შობა}}} (ასევე, შესაძლებელია {{{tags:შობა}}})|
კონტექსტის მოძებნა რამდენიმე ველშიც შეგიძლიათ. მაგალითად. {{{!#ლოცვა}}} (იგივეა, რაც {{{title:tags:ლოცვა}}}) მოძებნის სიტყვებს კონტექსტით //ლოცვა// მხოლოდ სათაურებსა და ჭდეებში, მაგრამ არა - ტექსტში.
!მთავრულის გათვალისწინება და სპეცსიმბოლოები - @@bgcolor(#ff0000):color(#ffffff):ამორთულია@@
ორივე შესაძლებლობა სრულად გათვალისწინებულია (ძირითადად) უცხოურენოვანი ტექსტებისთვის, თუმცა ამ დროისთვის ამორთულია, რადგან სპეცსიმბოლოებით ძიებისას გაფილტვრისა და ლოგიკური ძიების შესაძლებლობა იკარგება.
მაინც მოვიყვან პაწია მაგალითს.
* {{{/ბ[აო][ლრ]ი/}}} მოიძიებს ყველა ჩანაწერს, რომლებიც შეიცავენ სიტყვებს "ბალი", "ბარი", "ბოლი" ან "ბორი".
!წვდომის კლავიშები - @@bgcolor(#ff0000):color(#ffffff):ამორთულია@@
სწრაფი წვდომისთვის (ვინც შეჩვეულია) შეგიძლიათ ისარგებლოთ კლავიშთა კომბინაციებითაც (დავარქვათ "ბილიკები"). კლავიშთა კომბინაციები ღილაკთა მინიშნებებშიც აისახება.
|!კლავიში|!ქმედება|
|{{{Alt-F}}}|''ერთერთი ძირითადი'': მას კურსორი საძიებო ველზე გადააქვს, სადაც საძიებო კონტექსტის მითითება შეგიძლიათ. {{{Alt-F}}} ასევე ასახავს წინა ძიების შედეგებს. მისი საშუალებით შეგიძლიათ მრავალი ჩანაწერის ჩვენებაც: "დააჭირეთ {{{Alt-F}}}. შეარჩიეთ ჩანაწერები." მიმდევრობა.|
|{{{ESC}}}|დახურავს ყველა [[თქვენი ძიების შედეგი]]. როცა [[თქვენი ძიების შედეგი]] და კურსორი უკვე საძიებო კონტექსტის მითითების ველშია, შეგიძლიათ დაიწყოთ საძიებო სიტყვის მითითება.|
|{{{Alt-1}}}, {{{Alt-2}}},... |ამ კლავიშებზე დაჭერა გახსნის ჩანაწერებს შესაბამისი ნომრით ძიების შედეგებიდან.|
|{{{Alt-O}}}|გახსნის ყველა მოძიებულ ჩანაწერს.|
|{{{Alt-P}}}|გადაერთვება 'ესკიზის' რეჟიმში.|
|{{{Alt-'<'}}}, {{{Alt-'>'}}}|ასახავს შემდეგ და წინა გვერდებს [[ძიების შედეგი]]-სთვის.|
|{{{Return}}}|თუ 'მყისიერი ძიების' (რომელიც ავტომატურად იწყებს ძებნას 3 ან მეტი სიმბოლოს შეტანის შემდეგ) პარამეტრი ამოვრთე, ძიების დასაწყებად მოგიწევთ დაჭერა კლავიშზე {{{Return}}} (როგორც ღილაკზე 'ძიება').|
//თუ რომელიმე ამ ბილიკთაგან არ მუშაობს, ეს ალბათ ბრაუზერის ბრალია, სადაც ეს კომბინაცია უკვე "დაკავებულია".//
!!"ვეფხისტყაოსნის" დღეს სასკოლოდ აღიარებული გამოცემა (2011 წელი, ნოდარ ნათაძის კომენტარებით)
/***
!Usage
{{{<<fontSize>>}}} results in <<fontSize>>
{{{<<fontSize font-size: >>}}} results in <<fontSize font-size:>>
***/
//{{{
config.fontSize={};
//configuration settings
config.fontSize.settings =
{
defaultSize : 100, // all sizes in %
maxSize : 200,
minSize : 40,
stepSize : 10
};
//startup code
var fontSettings = config.fontSize.settings;
if (!config.options.txtFontSize)
{config.options.txtFontSize = fontSettings.defaultSize;
saveOptionCookie("txtFontSize");}
setStylesheet(".tiddler .viewer {font-size:"+config.options.txtFontSize+"%;}\n","fontResizerStyles");
setStylesheet("#contentWrapper .fontResizer .button {display:inline;font-size:105%; font-weight:bold; margin:0 1px; padding: 0 3px; text-align:center !important;}\n .fontResizer {margin:0 0.5em;}","fontResizerButtonStyles");
//macro
config.macros.fontSize={};
config.macros.fontSize.handler = function (place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler)
{
var sp = createTiddlyElement(place,"span",null,"fontResizer");
sp.ondblclick=this.onDblClick;
if (params[0])
createTiddlyText(sp,params[0]);
createTiddlyButton(sp,"+","შრიფტის ზომის გაზრდა",this.incFont);
createTiddlyButton(sp,"=","შრიფტის ზომის აღდგენა",this.resetFont);
createTiddlyButton(sp,"--","შრიფტის ზომის შემცირება",this.decFont);
}
config.macros.fontSize.onDblClick = function (e)
{
if (!e) var e = window.event;
e.cancelBubble = true;
if (e.stopPropagation) e.stopPropagation();
return false;
}
config.macros.fontSize.setFont = function ()
{
saveOptionCookie("txtFontSize");
setStylesheet(".tiddler .viewer {font-size:"+config.options.txtFontSize+"%;}\n","fontResizerStyles");
}
config.macros.fontSize.incFont=function()
{
if (config.options.txtFontSize < fontSettings.maxSize)
config.options.txtFontSize = (config.options.txtFontSize*1)+fontSettings.stepSize;
config.macros.fontSize.setFont();
}
config.macros.fontSize.decFont=function()
{
if (config.options.txtFontSize > fontSettings.minSize)
config.options.txtFontSize = (config.options.txtFontSize*1) - fontSettings.stepSize;
config.macros.fontSize.setFont();
}
config.macros.fontSize.resetFont=function()
{
config.options.txtFontSize=fontSettings.defaultSize;
config.macros.fontSize.setFont();
}
config.paramifiers.font =
{
onstart: function(v)
{
config.options.txtFontSize = v;
config.macros.fontSize.setFont();
}
};
//}}}
/***
|''Name:''|TableSortingPlugin|
|''Description:''|Dynamically sort tables by clicking on column headers|
|''Author:''|Saq Imtiaz ( lewcid@gmail.com )|
|''Source:''|http://tw.lewcid.org/#TableSortingPlugin|
|''Code Repository:''|http://tw.lewcid.org/svn/plugins|
|''Version:''|2.02|
|''Date:''|25-01-2008|
|''License:''|[[Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License|http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/]]|
|''~CoreVersion:''|2.2.3|
!!Usage:
* Make sure your table has a header row
** {{{|Name|Phone Number|Address|h}}}<br> Note the /h/ that denote a header row
* Give the table a class of 'sortable'
** {{{
|sortable|k
|Name|Phone Number|Address|h
}}}<br>Note the /k/ that denotes a class name being assigned to the table.
* To disallow sorting by a column, place {{{<<nosort>>}}} in it's header
* To automatically sort a table by a column, place {{{<<autosort>>}}} in the header for that column
** Or to sort automatically but in reverse order, use {{{<<autosort reverse>>}}}
!!Example:
|sortable|k
|Name |Salary |Extension |Performance |File Size |Start date |h
|ZBloggs, Fred |$12000.00 |1353 |+1.2 |74.2Kb |Aug 19, 2003 21:34:00 |
|ABloggs, Fred |$12000.00 |1353 |1.2 |3350b |09/18/2003 |
|CBloggs, Fred |$12000 |1353 |1.200 |55.2Kb |August 18, 2003 |
|DBloggs, Fred |$12000.00 |1353 |1.2 |2100b |07/18/2003 |
|Bloggs, Fred |$12000.00 |1353 |01.20 |6.156Mb |08/17/2003 05:43 |
|Turvey, Kevin |$191200.00 |2342 |-33 |1b |02/05/1979 |
|Mbogo, Arnold |$32010.12 |2755 |-21.673 |1.2Gb |09/08/1998 |
|Shakespeare, Bill |ã122000.00|3211 |6 |33.22Gb |12/11/1961 |
|Shakespeare, Hamlet |ã9000 |9005 |-8 |3Gb |01/01/2002 |
|Fitz, Marvin |â¬3300.30 |5554 |+5 |4Kb |05/22/1995 |
***/
// /%
//!BEGIN-PLUGIN-CODE
config.tableSorting = {
darrow: "\u2193",
uarrow: "\u2191",
getText : function (o) {
var p = o.cells[SORT_INDEX];
return p.innerText || p.textContent || '';
},
sortTable : function (o,rev) {
SORT_INDEX = o.getAttribute("index");
var c = config.tableSorting;
var T = findRelated(o.parentNode,"TABLE");
if(T.tBodies[0].rows.length<=1)
return;
var itm = "";
var i = 0;
while (itm == "" && i < T.tBodies[0].rows.length) {
itm = c.getText(T.tBodies[0].rows[i]).trim();
i++;
}
if (itm == "")
return;
var r = [];
var S = o.getElementsByTagName("span")[0];
c.fn = c.sortAlpha;
if(!isNaN(Date.parse(itm)))
c.fn = c.sortDate;
else if(itm.match(/^[$|ã|â¬|\+|\-]{0,1}\d*\.{0,1}\d+$/))
c.fn = c.sortNumber;
else if(itm.match(/^\d*\.{0,1}\d+[K|M|G]{0,1}b$/))
c.fn = c.sortFile;
for(i=0; i<T.tBodies[0].rows.length; i++) {
r[i]=T.tBodies[0].rows[i];
}
r.sort(c.reSort);
if(S.firstChild.nodeValue==c.darrow || rev) {
r.reverse();
S.firstChild.nodeValue=c.uarrow;
}
else
S.firstChild.nodeValue=c.darrow;
var thead = T.getElementsByTagName('thead')[0];
var headers = thead.rows[thead.rows.length-1].cells;
for(var k=0; k<headers.length; k++) {
if(!hasClass(headers[k],"nosort"))
addClass(headers[k].getElementsByTagName("span")[0],"hidden");
}
removeClass(S,"hidden");
for(i=0; i<r.length; i++) {
T.tBodies[0].appendChild(r[i]);
c.stripe(r[i],i);
for(var j=0; j<r[i].cells.length;j++){
removeClass(r[i].cells[j],"sortedCol");
}
addClass(r[i].cells[SORT_INDEX],"sortedCol");
}
},
stripe : function (e,i){
var cl = ["oddRow","evenRow"];
i&1? cl.reverse() : cl;
removeClass(e,cl[1]);
addClass(e,cl[0]);
},
sortNumber : function(v) {
var x = parseFloat(this.getText(v).replace(/[^0-9.-]/g,''));
return isNaN(x)? 0: x;
},
sortDate : function(v) {
return Date.parse(this.getText(v));
},
sortAlpha : function(v) {
return this.getText(v).toLowerCase();
},
sortFile : function(v) {
var j, q = config.messages.sizeTemplates, s = this.getText(v);
for (var i=0; i<q.length; i++) {
if ((j = s.toLowerCase().indexOf(q[i].template.replace("%0\u00a0","").toLowerCase())) != -1)
return q[i].unit * s.substr(0,j);
}
return parseFloat(s);
},
reSort : function(a,b){
var c = config.tableSorting;
var aa = c.fn(a);
var bb = c.fn(b);
return ((aa==bb)? 0 : ((aa<bb)? -1:1));
}
};
Story.prototype.tSort_refreshTiddler = Story.prototype.refreshTiddler;
Story.prototype.refreshTiddler = function(title,template,force,customFields,defaultText){
var elem = this.tSort_refreshTiddler.apply(this,arguments);
if(elem){
var tables = elem.getElementsByTagName("TABLE");
var c = config.tableSorting;
for(var i=0; i<tables.length; i++){
if(hasClass(tables[i],"sortable")){
var x = null, rev, table = tables[i], thead = table.getElementsByTagName('thead')[0], headers = thead.rows[thead.rows.length-1].cells;
for (var j=0; j<headers.length; j++){
var h = headers[j];
if (hasClass(h,"nosort"))
continue;
h.setAttribute("index",j);
h.onclick = function(){c.sortTable(this); return false;};
h.ondblclick = stopEvent;
if(h.getElementsByTagName("span").length == 0)
createTiddlyElement(h,"span",null,"hidden",c.uarrow);
if(!x && hasClass(h,"autosort")) {
x = j;
rev = hasClass(h,"reverse");
}
}
if(x)
c.sortTable(headers[x],rev);
}
}
}
return elem;
};
setStylesheet("table.sortable span.hidden {visibility:hidden;}\n"+
"table.sortable thead {cursor:pointer;}\n"+
"table.sortable .nosort {cursor:default;}\n"+
"table.sortable td.sortedCol {background:#ffc;}","TableSortingPluginStyles");
function stopEvent(e){
var ev = e? e : window.event;
ev.cancelBubble = true;
if (ev.stopPropagation) ev.stopPropagation();
return false;
}
config.macros.nosort={
handler : function(place){
addClass(place,"nosort");
}
};
config.macros.autosort={
handler : function(place,m,p,w,pS){
addClass(place,"autosort"+" "+pS);
}
};
//!END-PLUGIN-CODE
// %/
/***
|''Name:''|YourSearchPlugin|
***/
//{{{
//============================================================================
// YourSearchPlugin
//============================================================================
// Ensure that the Plugin is only installed once.
//
if (!version.extensions.YourSearchPlugin) {
version.extensions.YourSearchPlugin = {
major: 2, minor: 1, revision: 1,
source: "#",
licence: "#",
copyright: "#"
};
if (!window.giatw) window.giatw = {};
// define the Array forEach when not yet defined (e.g. by Mozilla)
if (!Array.forEach) {
Array.forEach = function(obj, callback, thisObj) {
for (var i = 0,len = obj.length; i < len; i++)
callback.call(thisObj, obj[i], i, obj);
};
Array.prototype.forEach = function(callback, thisObj) {
for (var i = 0,len = this.length; i < len; i++)
callback.call(thisObj, this[i], i, this);
};
}
giatw.toInt = function(s, defaultValue) {
if (!s) return defaultValue;
var n = parseInt(s);
return (n == NaN) ? defaultValue : n;
};
giatw.createEllipsis = function(place) {
var e = createTiddlyElement(place,"span");
e.innerHTML = "…";
};
//#concept Object
//
giatw.shallowCopy = function(object) {
if (!object)
return object;
var result = {};
for (var n in object)
result[n] = object[n];
return result;
};
// Returns a shallow copy of the options, or a new, empty object if options is null/undefined.
//
// @param options [may be null/undefined]
//
//#concept Object, Options
//#import giatw.shallowCopy
//
giatw.copyOptions = function(options) {
return !options ? {} : giatw.shallowCopy(options);
};
//#import giatw.define-namespace
// returns the number of occurances of s in the text
giatw.countStrings = function(text, s) {
if (!s)
return 0;
var len = s.length;
var n = 0;
var lastIndex = 0;
while (1) {
var i = text.indexOf(s, lastIndex);
if (i < 0)
return n;
n++;
lastIndex = i+len;
}
return n;
};// Returns the content of the first "braced" text {...}
// Also takes care of nested braces
//
// Returns undefined when no braced text is found or it is not properly nested
//
// @param [optional] when defined and a braced text is found lastIndexRef.lastIndex will contain the index of the char following the (final) closing brace on return.
//
giatw.getBracedText = function(text, offset,lastIndexRef) {
if (!offset) offset = 0;
var re = /\{([^\}]*)\}/gm;
re.lastIndex = offset;
var m = re.exec(text);
if (m) {
// The matching stopped at the first closing brace.
// But if the matched text contains opening braces
// this is not the final closing brace.
// Handle this case specially, find the "corresponding" closing brace
var s = m[1];
var nExtraOpenBrace = giatw.countStrings(s,"{");
if (!nExtraOpenBrace) {
if (lastIndexRef)
lastIndexRef.lastIndex = re.lastIndex;
// simple case: no nested braces
return s;
}
// special case: "nested braces"
var len = text.length;
for (var i = re.lastIndex; i < len && nExtraOpenBrace; i++) {
var c = text.charAt(i);
if (c == "{")
nExtraOpenBrace++;
else if (c == "}")
nExtraOpenBrace--;
}
if (!nExtraOpenBrace) {
// found the corresponding "}".
if (lastIndexRef)
lastIndexRef.lastIndex = i-1;
return text.substring(m.index+1, i-1);
}
}
// no return means: return undefined;
};
// Returns an array with those items from the array that pass the given test
//
// @param test an one-arg boolean function that returns true when the item should be added.
// @param testObj [optional] the receiver for the test function (global if undefined or null)
// @param result [optional] an array. When define the selected items are added to this array, otherwise a new array is used.
//
//#import Array.prototype.forEach
//
giatw.select = function(array,test,testObj,result) {
if (!result) result = [];
array.forEach(function(t) {
if (test.call(testObj,t))
result.push(t);
});
return result;
};
// A portable way to "consume an event"
//
// (Uses "stopPropagation" and "preventDefault", but will also "cancelBubble",
// even though this is a "non-standard method" , just in case).
//
giatw.consumeEvent = function(e) {
if (e.stopPropagation) e.stopPropagation();
if (e.preventDefault) e.preventDefault();
e.cancelBubble = true;
e.returnValue = true;
};
// Class giatw.TiddlerFilterTerm =================================================================
//
// Used to check if a tiddler contains a given text.
//
// A list of fields (standard and/or extended) may be specified to restrict the search to certain fields.
//
// When no explicit fields are given the fields defined by defaultFields are checked, plus all extended
// fields (when options.withExtendedFields is true).
//
// @param options [may be null/undefined]
// options.fields @seeParam giatw.MultiFieldRegExpTester.fields
// options.withExtendedFields @seeParam giatw.MultiFieldRegExpTester.withExtendedFields
// options.caseSensitive [Default: false]
// options.fullWordMatch [Default: false]
// options.textIsRegExp [Default: false] when true the given text is already a regExp
//
//#import giatw.MultiFieldRegExpTester
//
giatw.TiddlerFilterTerm = function(text,options) {
if (!options) options = {};
var reText = text;
if (!options.textIsRegExp) {
reText = text.escapeRegExp();
if (options.fullWordMatch)
reText = "\\b"+reText+"\\b";
}
var regExp = new RegExp(reText, "m"+(options.caseSensitive ? "" : "i"));
this.tester = new giatw.MultiFieldRegExpTester(regExp, options.fields, options.withExtendedFields);
}
giatw.TiddlerFilterTerm.prototype.test = function(tiddler) {
return this.tester.test(tiddler);
}
// Recognize a string like
// "Some Title. Some content text #Tag1 #Tag2 Tag3"
// with the tags and the text being optional.
// Also the period at the end of the title is optional when no content text is specified)
//
// Returns the result in an object with properties "title" and "params",
// with "params" following the parseParams format, containing the "tag" and "text" arguments.
//
giatw.parseNewTiddlerCommandLine = function(s) {
var m = /(.*?)\.(?:\s+|$)([^#]*)(#.*)?/.exec(s);
if (!m)
m = /([^#]*)()(#.*)?/.exec(s);
if (m) {
var r;
if (m[3]) {
var s2 = m[3].replace(/#/g,"");
r = s2.parseParams("tag");
} else
r = [[]];
// add the text parameter
var text = m[2]?m[2].trim():"";
r.push({name: "text", value: text});
r[0].text = [text];
return {title: m[1].trim(), params: r};
} else
return {title: s.trim(),params: [[]]};
}
// options.defaultFields [@seeOptionDefault giatw.TiddlerFilterTerm.fields] fields to check when no fields are explicitly specified in queryText.
// options.withExtendedFields [@seeOptionDefault giatw.TiddlerFilterTerm.withExtendedFields] when true and no fields are explicitly specified in queryText also the extended fields are considered (in addition to the ones in defaultFields).
// @seeOptions giatw.TiddlerFilterTerm (-fields -fullWordMatch -withExtendedFields)
//
//#import giatw.getBracedText
//#import giatw.copyOptions
//#import giatw.TiddlerFilterTerm
//
giatw.parseTiddlerFilterTerm = function(queryText,offset,options) {
// group 1: {...} (JavaScript expression)
// group 2: '=' (full word match (optional))
// group 3: [!%#] (field selection short cuts)
// group 4: fieldName ':'
// group 5: String literal "..."
// group 6: RegExp literal /.../
// group 7: scheme '://' nonSpaceChars
// group 8: word
var re = /\s*(?:(?:\{([^\}]*)\})|(?:(=)|([#%!])|(?:(\w+)\s*\:(?!\/\/))|(?:(?:("(?:(?:\\")|[^"])+")|(?:\/((?:(?:\\\/)|[^\/])+)\/)|(\w+\:\/\/[^\s]+)|([^\s\)\-\"]+)))))/mg; // " <- The syntax highlighting of my editors gets confused without this quote
var shortCuts = {'!':'title','%':'text','#':'tags'};
var fieldNames = {};
var fullWordMatch;
re.lastIndex = offset;
while (1) {
var i = re.lastIndex;
var m = re.exec(queryText);
if (!m || m.index != i)
throw "Word or String literal expected";
if (m[1]) {
var lastIndexRef = {};
var code = giatw.getBracedText(queryText,0,lastIndexRef);
if (!code)
throw "Invalid {...} syntax";
var f = Function("tiddler","return ("+code+");");
return {func: f,
lastIndex:lastIndexRef.lastIndex,
markRE: null};
}
if (m[2])
fullWordMatch = true;
else if (m[3])
fieldNames[shortCuts[m[3]]] = 1;
else if (m[4])
fieldNames[m[4]] = 1;
else {
var textIsRegExp = m[6];
var text = m[5] ? window.eval(m[5]) : m[6] ? m[6] : m[7] ? m[7] : m[8];
var options = giatw.copyOptions(options);
options.fullWordMatch = fullWordMatch;
options.textIsRegExp = textIsRegExp;
var fields = [];
for (var n in fieldNames)
fields.push(n);
if (fields.length == 0) {
options.fields = options.defaultFields;
} else {
options.fields = fields;
options.withExtendedFields = false;
}
var term = new giatw.TiddlerFilterTerm(text,options);
var markREText = textIsRegExp ? text : text.escapeRegExp();
if (markREText && fullWordMatch)
markREText = "\\b"+markREText+"\\b";
return {func: function(tiddler) {return term.test(tiddler);},
lastIndex:re.lastIndex,
markRE: markREText ? "(?:"+markREText+")" : null};
}
}
};
// Class giatw.BoolExp =================================================================
//
// Allows the execution/evaluation of a boolean expression, according to this syntax:
//
// boolExpression : unaryExpression (("AND"|"OR"|"&&"|"||")? unaryExpression)*
// ;
//
// unaryExpression : ("not"|"-")? primaryExpression
// ;
//
// primaryExpression : "(" boolExpression ")"
// | Term
// ;
//
// For flexibility the Term syntax is defined by a separate parse function.
//
// Notice that there is no precedence between "AND" and "OR" operators, i.e. they are evaluated from left to right.
//
// To evaluate the expression in a given context use code like this:
//
// var be = new giatw.BoolExp(s, termParseFunc);
// var result = be.exec(context);
//
// @param s the text defining the expression
// @param parseTermFunc a Function(text,offset,options) that parses the text starting at offset for a "Term" and returns an object with properties {func: Function(context), lastIndex: ...}. func is the function to be used to evaluate the term in the given context.
// @param options [may be null/undefined] (is also passed to the parseTermFunc)
// options.defaultOperationIs_OR [Default: false] When true the concatenation of unaryExpressions (without an operator) is interpreted as an "OR", otherwise as an "AND".
// options.caseSensitive [default: false]
//
giatw.BoolExp = function(s, parseTermFunc, options) {
this.s = s;
var defaultOperationIs_OR = options && options.defaultOperationIs_OR;
var reStart = /\s*(?:(\-|not)|(\())/gi; // group 1: NOT, group2 "("
var reCloseParenthesis = /\s*\)/g; // match )
var reAndOr = /\s*(?:(and|\&\&)|(or|\|\|))/gi; // group 1: AND, group 2: OR
var reNonWhiteSpace = /\s*[^\)\s]/g;
var reNot_Parenthesis = /\s*(\-|not)?(\s*\()?/gi;
var parseBoolExpression; //#Pre-declare function name to avoid problem with "shrinkSafe"
var parseUnaryExpression = function(offset) {
reNot_Parenthesis.lastIndex = offset;
var m = reNot_Parenthesis.exec(s);
var negate;
var result;
if (m && m.index == offset) {
offset += m[0].length;
negate = m[1];
if (m[2]) {
// case: (...)
var e = parseBoolExpression(offset);
reCloseParenthesis.lastIndex = e.lastIndex;
if (!reCloseParenthesis.exec(s))
throw "Missing ')'";
result = {func: e.func, lastIndex: reCloseParenthesis.lastIndex, markRE: e.markRE};
}
}
if (!result)
result = parseTermFunc(s,offset,options);
if (negate) {
result.func = (function(f){return function(context) {return !f(context);}})(result.func);
// don't mark patterns that are negated
// (This is essential since the marking may also be used to calculate "ranks". If we
// would also count the negated matches (i.e. that should not exist) the rank may get too high)
result.markRE = null;
}
return result;
};
parseBoolExpression = function(offset) {
var result = parseUnaryExpression(offset);
while (1) {
var l = result.lastIndex;
reAndOr.lastIndex = l;
var m = reAndOr.exec(s);
var isOrCase;
var nextExp;
if (m && m.index == l) {
isOrCase = !m[1];
nextExp = parseUnaryExpression(reAndOr.lastIndex);
} else {
// no "AND" or "OR" found.
// Maybe it is a concatenations of parseUnaryExpression without operators
try {
nextExp = parseUnaryExpression(l);
} catch (e) {
// no unary expression follows. We are done
return result;
}
isOrCase = defaultOperationIs_OR;
}
result.func = (function(func1, func2, isOrCase) {
return isOrCase
? function(context) {return func1(context) || func2(context);}
: function(context) {return func1(context) && func2(context);};
})(result.func,nextExp.func,isOrCase);
result.lastIndex = nextExp.lastIndex;
if (!result.markRE)
result.markRE = nextExp.markRE;
else if (nextExp.markRE)
result.markRE = result.markRE + "|" + nextExp.markRE;
}
};
var expr = parseBoolExpression(0);
this.evalFunc = expr.func;
if (expr.markRE)
this.markRegExp = new RegExp(expr.markRE, options.caseSensitive ? "mg" : "img");
}
giatw.BoolExp.prototype.exec = function() {
return this.evalFunc.apply(this,arguments);
};
giatw.BoolExp.prototype.getMarkRegExp = function() {
return this.markRegExp;
};
giatw.BoolExp.prototype.toString = function() {
return this.s;
};
// Class giatw.MultiFieldRegExpTester ==================================================================
//
// @param fields [optional; Default: ["title","text","tags"]] array of names of fields to be considered
// @param withExtendedFields [optional; Default: false] when true also extended fields are considered (in addition to the ones given in 'fields')
//
giatw.MultiFieldRegExpTester = function(re, fields, withExtendedFields) {
this.re = re;
this.fields = fields ? fields : ["title","text","tags"];
this.withExtendedFields = withExtendedFields;
}
// Returns the name of the first field found that value succeeds the given test,
// or null when no such field is found
//
giatw.MultiFieldRegExpTester.prototype.test = function(tiddler) {
var re = this.re;
// Check the fields explicitly specified
for (var i = 0; i < this.fields.length; i++) {
var s = store.getValue(tiddler, this.fields[i]);
if (typeof s == "string" && re.test(s))
return this.fields[i];
}
// Check the extended fields (if required)
if (this.withExtendedFields)
return store.forEachField(
tiddler,
function(tiddler, fieldName, value) {
return typeof value == "string" && re.test(value)?fieldName:null;
}, true);
return null;
}
// Class giatw.TiddlerQuery ==================================================================
//
//#import giatw.select
//#import giatw.MultiFieldRegExpTester
//
giatw.TiddlerQuery = function(queryText,caseSensitive,useRegExp,defaultFields,withExtendedFields) {
if (useRegExp) {
this.regExp = new RegExp(queryText, caseSensitive ? "mg" : "img");
this.tester = new giatw.MultiFieldRegExpTester(this.regExp, defaultFields, withExtendedFields);
} else {
this.expr = new giatw.BoolExp(
queryText,
giatw.parseTiddlerFilterTerm, {
defaultFields: defaultFields,
caseSensitive: caseSensitive,
withExtendedFields: withExtendedFields});
}
this.getQueryText = function() {
return queryText;
};
this.getUseRegExp = function() {
return useRegExp;
};
this.getCaseSensitive = function() {
return caseSensitive;
};
this.getDefaultFields = function() {
return defaultFields;
};
this.getWithExtendedFields = function() {
return withExtendedFields;
};
}
// Returns true iff the query includes the given tiddler
//
// @param tiddler [may be null/undefined]
//
giatw.TiddlerQuery.prototype.test = function(tiddler) {
if (!tiddler) return false;
if (this.regExp) {
return this.tester.test(tiddler);
}
return this.expr.exec(tiddler);
};
// Returns an array with those tiddlers from the tiddlers array that match the query.
//
giatw.TiddlerQuery.prototype.filter = function(tiddlers) {
return giatw.select(tiddlers,this.test,this);
};
giatw.TiddlerQuery.prototype.getMarkRegExp = function() {
if (this.regExp) {
// Only use the regExp for marking when it does not match the empty string.
return "".search(this.regExp) >= 0 ? null : this.regExp;
}
return this.expr.getMarkRegExp();
};
giatw.TiddlerQuery.prototype.toString = function() {
return (this.regExp ? this.regExp : this.expr).toString();
};
// Class giatw.PageWiseRenderer ================================================
//
// Subclass or instance must implement getItemsPerPage function;
// They should also implement onPageChanged and refresh the container of the
// PageWiseRenderer on that event.
//
//#import giatw.toInt
//
giatw.PageWiseRenderer = function() {
this.firstIndexOnPage = 0; // The index of the first item of the lastResults list displayed on the search result page
};
merge(giatw.PageWiseRenderer.prototype, {
setItems: function(items) {
this.items = items;
this.setFirstIndexOnPage(0);
},
// Maximum number of pages listed in the navigation bar (before or after the current page)
//
getMaxPagesInNavigation: function() {
return 10;
},
getItemsCount: function(items) {
return this.items ? this.items.length : 0;
},
getCurrentPageIndex: function() {
return Math.floor(this.firstIndexOnPage / this.getItemsPerPage());
},
getLastPageIndex: function() {
return Math.floor((this.getItemsCount()-1) / this.getItemsPerPage())
},
setFirstIndexOnPage: function(index) {
this.firstIndexOnPage = Math.min(Math.max(0, index), this.getItemsCount()-1);
},
getFirstIndexOnPage: function() {
// Ensure that the firstIndexOnPage is really a page start.
// This may have become violated when getItemsPerPage has changed,
// (e.g. when switching between previewText and simple mode.)
this.firstIndexOnPage = Math.floor(this.firstIndexOnPage / this.getItemsPerPage()) * this.getItemsPerPage();
return this.firstIndexOnPage;
},
getLastIndexOnPage: function() {
return Math.min(this.getFirstIndexOnPage()+this.getItemsPerPage()-1, this.getItemsCount()-1);
},
onPageChanged: function(pageIndex,oldPageIndex) {
},
renderPage: function(itemRenderer) {
if (itemRenderer.beginRendering)
itemRenderer.beginRendering(this);
try {
// When there are items found add them to the result page (pagewise)
if (this.getItemsCount()) {
// Add the items of the current page
var lastIndex = this.getLastIndexOnPage();
var iInPage = -1;
for (var i=this.getFirstIndexOnPage(); i <= lastIndex; i++) {
iInPage++;
itemRenderer.render(this,this.items[i],i,iInPage);
}
}
} finally {
if (itemRenderer.endRendering)
itemRenderer.endRendering(this);
}
},
addPageNavigation: function(place) {
if (!this.getItemsCount()) return;
var self = this;
var onNaviButtonClick = function(e) {
if (!e) var e = window.event;
giatw.consumeEvent(e);
var pageIndex = giatw.toInt(this.getAttribute("page"),0);
var oldPageIndex = self.getCurrentPageIndex();
if (pageIndex == oldPageIndex)
return;
var index = pageIndex * self.getItemsPerPage();
self.setFirstIndexOnPage(index);
self.onPageChanged(pageIndex,oldPageIndex);
};
var button;
var currentPageIndex = this.getCurrentPageIndex();
var lastPageIndex = this.getLastPageIndex();
if (currentPageIndex > 0) {
button = createTiddlyButton(place, "წინა", "გადასვლა წინა გვერდზე (ბილიკი: Alt-'<')", onNaviButtonClick, "prev");
button.setAttribute("page",(currentPageIndex-1).toString());
button.setAttribute("accessKey","<");
}
for (var i = -this.getMaxPagesInNavigation(); i < this.getMaxPagesInNavigation(); i++) {
var pageIndex = currentPageIndex+i;
if (pageIndex < 0) continue;
if (pageIndex > lastPageIndex) break;
var pageNo = (i+currentPageIndex+1).toString();
var buttonClass = pageIndex == currentPageIndex ? "currentPage" : "otherPage";
button = createTiddlyButton(place, pageNo, "Go to page %0".format([pageNo]), onNaviButtonClick, buttonClass);
button.setAttribute("page",(pageIndex).toString());
}
if (currentPageIndex < lastPageIndex) {
button = createTiddlyButton(place, "შემდეგი", "გადასვლა შემდეგ გვერდზე (ბილიკი: Alt-'>')", onNaviButtonClick, "next");
button.setAttribute("page",(currentPageIndex+1).toString());
button.setAttribute("accessKey",">");
}
}
});
// Class giatw.LimitedTextRenderer ===========================================================
//
// Renders a given text, ensuring that a given limit of number of characters
// is not exceeded.
//
// A "markRegExp" may be specified. Substring matching this regular expression
// ("matched strings") are rendered with the class "marked".
//
// if the given text is longer than the limit the matched strings are preferred
// to be included in the rendered text (with some leading and trailing "context text").
//
// Example:
// var renderer = new giatw.LimitedTextRenderer();
//
// var place = ... // a DOM element that should contain the rendered (limited) text
// var s = "This is another 'Hello World' example, as saying 'Hello' is always nice. So let's say it again: >Hello!<";
// var maxLen = 50;
// var markRE = /hello/gi;
// renderer.render(place,s,maxLen,markRE);
//
//#import giatw.createEllipsis
//
giatw.LimitedTextRenderer = function() {
var minMatchWithContextSize = 40;
var maxMovementForWordCorrection = 4; // When a "match" context starts or end on a word the context borders may be changed to at most this amount to include or exclude the word.
//----------------------------------------------------------------------------
//
// Ranges
//
// Objects with a "start" and "end" property (not a specific class).
//
// In a corresponding "Ranges array" these objects are sorted by their start
// and no Range object intersects/touches any other in the array.
//
//----------------------------------------------------------------------------
// Adds the Range [startIndex,endIndex[ to the ranges, ensuring that the Ranges
// in the array are sorted by their start and no Range object
// intersects/touches any other in the array (i.e. possibly the new Range is
// "merged" with existing ranges)
//
// @param ranges array of Range objects
//
var addRange = function(ranges, startIndex, endIndex) {
var n = ranges.length;
// When there are no ranges in ranges, just add it.
if (n == 0) {
ranges.push({start: startIndex, end: endIndex});
return;
}
var i = 0;
for (; i < n; i++) {
var range = ranges[i];
// find the first range that intersects or "touches" [startIndex, endIndex[
if (range.start <= endIndex && startIndex <= range.end) {
// Found.
var r;
// find the first range behind the new range that does not interfere
var rIndex = i+1;
for (; rIndex < n; rIndex++) {
r = ranges[rIndex];
if (r.start > endIndex || startIndex > range.end) {
break;
}
}
// Replace the ranges i to rIndex-1 with the union of the new range with these ranges.
var unionStart = startIndex;
var unionEnd = endIndex;
for (var j = i; j < rIndex; j++) {
r = ranges[j];
unionStart = Math.min(unionStart, r.start);
unionEnd = Math.max(unionEnd, r.end);
}
ranges.splice(i, rIndex-i, {start: unionStart, end: unionEnd});
return;
}
// if we found a range R that is right of the new range there is no
// intersection and we can insert the new range before R.
if (range.start > endIndex) {
break;
}
}
// When we are here the new range does not interfere with any range in ranges and
// i is the index of the first range right to it (or ranges.length, when the new range
// becomes the right most range).
ranges.splice(i, 0, {start: startIndex, end: endIndex});
};
// Returns the total size of all Ranges in ranges
//
var getTotalRangesSize = function(ranges) {
var totalRangeSize = 0;
for (var i=0; i < ranges.length; i++) {
var range = ranges[i];
totalRangeSize += range.end-range.start;
}
return totalRangeSize;
};
//----------------------------------------------------------------------------
var isWordChar = function(c) {
return (c >= "a" && c <= "z") || (c >= "A" && c <= "Z") || c == "_";
};
// Returns the bounds of the word in s around offset as a {start: , end:} object.
//
// Returns null when the char at offset is not a word char.
//
var getWordBounds = function(s, offset) {
// Handle the "offset is not in word" case
if (!isWordChar(s[offset])) return null;
for (var i = offset-1; i >= 0 && isWordChar(s[i]); i--)
{/*empty*/}
var startIndex = i+1;
var n = s.length;
for (i = offset+1; i < n && isWordChar(s[i]); i++)
{/*empty*/}
return {start: startIndex, end: i};
};
var moveToWordBorder = function(s, offset, isStartOffset) {
var wordBounds;
if (isStartOffset) {
wordBounds = getWordBounds(s, offset);
} else {
if (offset <= 0) return offset;
wordBounds = getWordBounds(s, offset-1);
}
if (!wordBounds) return offset;
if (isStartOffset) {
if (wordBounds.start >= offset-maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.start;
if (wordBounds.end <= offset+maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.end;
} else {
if (wordBounds.end <= offset+maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.end;
if (wordBounds.start >= offset-maxMovementForWordCorrection) return wordBounds.start;
}
return offset;
};
// Splits s into a sequence of "matched" and "unmatched" substrings, using the
// matchRegExp to do the matching.
//
// Returns an array of objects with a "text" property containing the substring text.
// Substrings that are "matches" also contain a boolean "isMatch" property set to true.
//
// @param matchRegExp [may be null] when null no matching is performed and the returned
// array just contains one item with s as its text
//
var getTextAndMatchArray = function(s, matchRegExp) {
var result = [];
if (matchRegExp) {
var startIndex = 0;
var n = s.length;
var currentLen = 0;
do {
matchRegExp.lastIndex = startIndex;
var match = matchRegExp.exec(s);
if (match) {
if (startIndex < match.index) {
var t = s.substring(startIndex, match.index);
result.push({text:t});
}
result.push({text:match[0], isMatch:true});
startIndex = match.index + match[0].length;
} else {
result.push({text: s.substr(startIndex)});
break;
}
} while (true);
} else {
result.push({text: s});
}
return result;
};
var getMatchedTextCount = function(textAndMatches) {
var result = 0;
for (var i=0; i < textAndMatches.length; i++) {
if (textAndMatches[i].isMatch) {
result++;
}
}
return result;
};
var getContextRangeAround = function(s, startIndex, endIndex, matchCount, maxLen) {
// Partition the available space into equal sized areas for each match and one
// for the text start.
// But the size should not go below a certain limit
var size = Math.max(Math.floor(maxLen/(matchCount+1)), minMatchWithContextSize);
// Substract the size of the range to get the size of the context.
var contextSize = Math.max(size-(endIndex-startIndex), 0);
// Two thirds of the context should be before the match, one third after.
var contextEnd = Math.min(Math.floor(endIndex+contextSize/3), s.length);
var contextStart = Math.max(contextEnd - size, 0);
// If the contextStart/End is inside a word and the end of the word is
// close move the pointers accordingly to make the text more readable.
contextStart = moveToWordBorder(s, contextStart, true);
contextEnd = moveToWordBorder(s, contextEnd, false);
return {start: contextStart, end: contextEnd};
};
// Get all ranges around matched substrings with their contexts
//
var getMatchedTextWithContextRanges = function(textAndMatches, s, maxLen) {
var ranges = [];
var matchCount = getMatchedTextCount(textAndMatches);
var pos = 0;
for (var i=0; i < textAndMatches.length; i++) {
var t = textAndMatches[i];
var text = t.text;
if (t.isMatch) {
var range = getContextRangeAround(s, pos, pos+text.length, matchCount, maxLen);
addRange(ranges, range.start, range.end);
}
pos += text.length;
}
return ranges;
};
var fillUpRanges = function(s, ranges, maxLen) {
var remainingLen = maxLen - getTotalRangesSize(ranges);
while (remainingLen > 0) {
if (ranges.length == 0) {
// No matches added yet. Make one large range.
addRange(ranges, 0, moveToWordBorder(s, maxLen, false));
return;
} else {
var range = ranges[0];
var startIndex;
var maxEndIndex;
if (range.start == 0) {
// The first range already starts at the beginning of the string.
// When there is a second range fill to the next range start or to the maxLen.
startIndex = range.end;
if (ranges.length > 1) {
maxEndIndex = ranges[1].start;
} else {
// Only one range. Add a range after that with the complete remaining len
// (corrected to "beautify" the output)
addRange(ranges, startIndex, moveToWordBorder(s, startIndex+remainingLen, false));
return;
}
} else {
// There is unused space between the start of the text and the first range.
startIndex = 0;
maxEndIndex = range.start;
}
var endIndex = Math.min(maxEndIndex, startIndex+remainingLen);
addRange(ranges, startIndex, endIndex);
remainingLen -= (endIndex-startIndex);
}
}
};
// Write the given ranges of s, using textAndMatches for marking portions of the text.
//
var writeRanges = function(place, s, textAndMatches, ranges, maxLen) {
if (ranges.length == 0) return;
// Processes the text between startIndex and endIndex of the textAndMatches
// "writes" them (as DOM elements) at the given place, possibly as "marked" text.
//
// When endIndex is not the end of the full text an ellisis is appended.
//
var writeTextAndMatchRange = function(place, s, textAndMatches, startIndex, endIndex) {
var t;
var text;
// find the first text item to write
var pos = 0;
var i = 0;
var offset = 0;
for (;i < textAndMatches.length; i++) {
t = textAndMatches[i];
text = t.text;
if (startIndex < pos+text.length) {
offset = startIndex - pos;
break;
}
pos += text.length;
}
var remainingLen = endIndex - startIndex;
for (; i < textAndMatches.length && remainingLen > 0; i++) {
t = textAndMatches[i];
text = t.text.substr(offset);
offset = 0;
if (text.length > remainingLen) text = text.substr(0,remainingLen);
if (t.isMatch) {
createTiddlyElement(place,"span",null,"marked",text);
} else {
createTiddlyText(place, text);
}
remainingLen -= text.length;
}
if (endIndex < s.length) {
giatw.createEllipsis(place);
}
};
// When the first range is not at the start of the text write an ellipsis("...")
// (Ellipses between ranges are written in the writeTextAndMatchRange method)
if (ranges[0].start > 0) giatw.createEllipsis(place);
var remainingLen = maxLen;
for (var i = 0; i < ranges.length && remainingLen > 0; i++) {
var range = ranges[i];
var len = Math.min(range.end - range.start, remainingLen);
writeTextAndMatchRange(place, s, textAndMatches, range.start, range.start+len);
remainingLen -= len;
}
};
this.render = function(place,s,maxLen,markRegExp) {
if (s.length < maxLen) maxLen = s.length;
var textAndMatches = getTextAndMatchArray(s, markRegExp);
var ranges = getMatchedTextWithContextRanges(textAndMatches, s, maxLen);
// When the maxLen is not yet reached add more ranges
// starting from the beginning until either maxLen or
// the end of the string is reached.
fillUpRanges(s, ranges, maxLen);
writeRanges(place, s, textAndMatches, ranges, maxLen);
};
};
(function() {
function alertAndThrow(msg) {
alert(msg);
throw msg;
};
if (version.major < 2 || (version.major == 2 && version.minor < 1))
alertAndThrow("YourSearchPlugin requires TiddlyWiki 2.1 or newer.\n\nCheck the archive for YourSearch plugins\nsupporting older versions of TiddlyWiki.\n\nArchive: #");
giatw.YourSearch = {};
//----------------------------------------------------------------------------
// The Search Core
//----------------------------------------------------------------------------
// Model Variables
var lastResults; // Array of tiddlers that matched the last search
var lastQuery; // The last Search query (TiddlerQuery)
var setLastResults = function(array) {
lastResults = array;
};
var getLastResults = function() {
return lastResults ? lastResults : [];
};
var getLastResultsCount = function() {
return lastResults ? lastResults.length : 0;
};
// Standard Ranking Weights
var matchInTitleWeight = 4;
var precisionInTitleWeight = 10;
var matchInTagsWeight = 2;
var getMatchCount = function(s, re) {
var m = s.match(re);
return m ? m.length : 0;
};
var standardRankFunction = function(tiddler, query) {
// Count the matches in the title and the tags
var markRE = query.getMarkRegExp();
if (!markRE) return 1;
var matchesInTitle = tiddler.title.match(markRE);
var nMatchesInTitle = matchesInTitle ? matchesInTitle.length : 0;
var nMatchesInTags = getMatchCount(tiddler.getTags(), markRE);
// Calculate the "precision" of the matches in the title as the ratio of
// the length of the matches to the total length of the title.
var lengthOfMatchesInTitle = matchesInTitle ? matchesInTitle.join("").length : 0;
var precisionInTitle = tiddler.title.length > 0 ? lengthOfMatchesInTitle/tiddler.title.length : 0;
// calculate a weighted score
var rank= nMatchesInTitle * matchInTitleWeight
+ nMatchesInTags * matchInTagsWeight
+ precisionInTitle * precisionInTitleWeight
+ 1;
return rank;
};
// @return Tiddler[]
//
var findMatches = function(store, searchText,caseSensitive,useRegExp,sortField,excludeTag) {
lastQuery = null;
var candidates = store.reverseLookup("tags",excludeTag,false);
try {
var defaultFields = [];
if (config.options.chkSearchInTitle) defaultFields.push("title");
if (config.options.chkSearchInText) defaultFields.push("text");
if (config.options.chkSearchInTags) defaultFields.push("tags");
lastQuery = new giatw.TiddlerQuery(
searchText,caseSensitive, useRegExp,defaultFields,config.options.chkSearchExtendedFields);
} catch (e) {
// when an invalid query is given no tiddlers are matched
return [];
}
var results = lastQuery.filter(candidates);
// Rank the results
var rankFunction = giatw.YourSearch.getRankFunction();
for (var i = 0; i < results.length; i++) {
var tiddler = results[i];
var rank = rankFunction(tiddler, lastQuery);
// Add the rank information to the tiddler.
// This is used during the sorting, but it may also
// be used in the result, e.g. to display some "relevance"
// information in the result
tiddler.searchRank = rank;
}
// sort the result, taking care of the rank and the sortField
if(!sortField) {
sortField = "title";
}
var sortFunction = function (a,b) {
var searchRankDiff = a.searchRank - b.searchRank;
if (searchRankDiff == 0) {
if (a[sortField] == b[sortField]) {
return(0);
} else {
return (a[sortField] < b[sortField]) ? -1 : +1;
}
} else {
return (searchRankDiff > 0) ? -1 : +1;
}
};
results.sort(sortFunction);
return results;
};
//----------------------------------------------------------------------------
// The Search UI (Result page)
//----------------------------------------------------------------------------
// Visual appearance of the result page
var maxCharsInTitle = 80;
var maxCharsInTags = 50;
var maxCharsInText = 250;
var maxCharsInField = 50;
var itemsPerPageDefault = 25; // Default maximum number of items on one search result page
var itemsPerPageWithPreviewDefault = 10; // Default maximum number of items on one search result page when PreviewText is on
// DOM IDs
var yourSearchResultID = "yourSearchResult";
var yourSearchResultItemsID = "yourSearchResultItems";
var lastSearchText; // The last search text, as passed to findMatches
var resultElement; // The (popup) DOM element containing the search result [may be null]
var searchInputField; // The "search" input field
var searchButton; // The "search" button
var lastNewTiddlerButton;
var initStylesheet = function() {
if (version.extensions.YourSearchPlugin.styleSheetInited)
return;
version.extensions.YourSearchPlugin.styleSheetInited = true;
setStylesheet(store.getTiddlerText("YourSearchStyleSheet"),"yourSearch");
}
var isResultOpen = function() {
return resultElement != null && resultElement.parentNode == document.body;
};
var closeResult = function() {
if (isResultOpen()) {
document.body.removeChild(resultElement);
}
};
// Closes the Search Result window and displays the tiddler
// defined by the "tiddlyLink" attribute of this element
//
var closeResultAndDisplayTiddler = function(e)
{
closeResult();
var title = this.getAttribute("tiddlyLink");
if(title) {
var withHilite = this.getAttribute("withHilite");
var oldHighlightHack = highlightHack;
if (withHilite && withHilite=="true" && lastQuery) {
highlightHack = lastQuery.getMarkRegExp();
}
story.displayTiddler(this,title);
highlightHack = oldHighlightHack;
}
return(false);
};
// Adjusts the resultElement's size and position, relative to the search input field.
//
var adjustResultPositionAndSize = function() {
if (!searchInputField) return;
var root = searchInputField;
// Position the result below the root and resize it if necessary.
var rootLeft = findPosX(root);
var rootTop = findPosY(root);
var rootHeight = root.offsetHeight;
var popupLeft = rootLeft;
var popupTop = rootTop + rootHeight;
// Make sure the result is not wider than the window
var winWidth = findWindowWidth();
if (winWidth < resultElement.offsetWidth) {
resultElement.style.width = (winWidth - 100)+"px";
winWidth = findWindowWidth();
}
// Ensure that the left and right of the result are not
// clipped by the window. Move it to the left or right, if necessary.
var popupWidth = resultElement.offsetWidth;
if(popupLeft + popupWidth > winWidth)
popupLeft = winWidth - popupWidth-30;
if (popupLeft < 0) popupLeft = 0;
// Do the actual moving
resultElement.style.left = popupLeft + "px";
resultElement.style.top = popupTop + "px";
resultElement.style.display = "block";
};
var scrollVisible = function() {
// Scroll the window to make the result page (and the search Input field) visible.
if (resultElement) window.scrollTo(0,ensureVisible(resultElement));
if (searchInputField) window.scrollTo(0,ensureVisible(searchInputField));
};
// Makes sure the result page has a good size and position and visible
// (may scroll the window)
//
var ensureResultIsDisplayedNicely = function() {
adjustResultPositionAndSize();
scrollVisible();
};
var indexInPage; // The index (in the current page) of the tiddler currently rendered.
var currentTiddler; // While rendering the page the tiddler that is currently rendered.
var pager = new giatw.PageWiseRenderer();
var MyItemRenderer = function(parent) {
// Load the template how to display the items that represent a found tiddler
this.itemHtml = store.getTiddlerText("YourSearchItemTemplate");
if (!this.itemHtml) alertAndThrow("YourSearchItemTemplate not found");
// Locate the node that shall contain the list of found tiddlers
this.place = document.getElementById(yourSearchResultItemsID);
if(!this.place)
this.place = createTiddlyElement(parent,"div",yourSearchResultItemsID);
};
merge(MyItemRenderer.prototype,{
render: function(pager,object,index,indexOnPage) {
// Define global variables, referenced by macros during applyHtmlMacros
indexInPage = indexOnPage;
currentTiddler = object;
var item = createTiddlyElement(this.place,"div",null, "yourSearchItem");
item.innerHTML = this.itemHtml;
applyHtmlMacros(item,null);
refreshElements(item,null);
},
endRendering: function(pager) {
// The currentTiddler must only be defined while rendering the found tiddlers
currentTiddler = null;
}
});
// Refreshes the content of the result with the current search result
// of the selected page.
//
// Assumes that the result is already open.
//
var refreshResult = function() {
if (!resultElement || !searchInputField) return;
// Load the template for the YourSearchResult
var html = store.getTiddlerText("YourSearchResultTemplate");
if (!html) html = "<b>Tiddler YourSearchResultTemplate not found</b>";
resultElement.innerHTML = html;
// Expand the template macros etc.
applyHtmlMacros(resultElement,null);
refreshElements(resultElement,null);
var itemRenderer = new MyItemRenderer(resultElement);
pager.renderPage(itemRenderer);
ensureResultIsDisplayedNicely();
};
pager.getItemsPerPage = function() {
var n = (config.options.chkPreviewText)
? giatw.toInt(config.options.txtItemsPerPageWithPreview, itemsPerPageWithPreviewDefault)
: giatw.toInt(config.options.txtItemsPerPage, itemsPerPageDefault);
return (n > 0) ? n : 1;
};
pager.onPageChanged = function() {
refreshResult();
};
var reopenResultIfApplicable = function() {
if (searchInputField == null || !config.options.chkUseYourSearch) return;
if ((searchInputField.value == lastSearchText) && lastSearchText && !isResultOpen()) {
// For speedup we check re-use the previously created resultElement, if possible.
if (resultElement && (resultElement.parentNode != document.body)) {
document.body.appendChild(resultElement);
ensureResultIsDisplayedNicely();
} else {
giatw.YourSearch.onShowResult(true);
}
}
};
var invalidateResult = function() {
closeResult();
resultElement = null;
lastSearchText = null;
};
//-------------------------------------------------------------------------
// Close the search result page when the user clicks on the document
// (and not into the searchInputField, on the search button or in the result)
// or presses the ESC key
// Returns true if e is either self or a descendant (child, grandchild,...) of self.
//
// @param self DOM:Element
// @param e DOM:Element or null
//
var isDescendantOrSelf = function(self, e) {
while (e != null) {
if (self == e) return true;
e = e.parentNode;
}
return false;
};
var onDocumentClick = function(e) {
if (e.target == searchInputField) return;
if (e.target == searchButton) return;
if (resultElement && isDescendantOrSelf(resultElement, e.target)) return;
closeResult();
};
var onDocumentKeyup = function(e) {
// Close the search result page when the user presses "ESC"
if (e.keyCode == 27) closeResult();
};
addEvent(document,"click",onDocumentClick);
addEvent(document,"keyup",onDocumentKeyup);
// Our Search Macro Hijack Function ==========================================
// Helper
var myStorySearch = function(text,useCaseSensitive,useRegExp)
{
lastSearchText = text;
setLastResults(findMatches(store, text,useCaseSensitive,useRegExp,"title","excludeSearch"));
giatw.YourSearch.onShowResult();
};
var myMacroSearchHandler = function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler)
{
initStylesheet();
lastSearchText = "";
var searchTimeout = null;
var doSearch = function(txt)
{
if (config.options.chkUseYourSearch)
myStorySearch(txt.value,config.options.chkCaseSensitiveSearch,config.options.chkRegExpSearch);
else
story.search(txt.value,config.options.chkCaseSensitiveSearch,config.options.chkRegExpSearch);
lastSearchText = txt.value;
};
var clickHandler = function(e)
{
doSearch(searchInputField);
return false;
};
var keyHandler = function(e)
{
if (!e) var e = window.event;
searchInputField = this;
switch(e.keyCode)
{
case 13:
if (e.ctrlKey && lastNewTiddlerButton && isResultOpen())
lastNewTiddlerButton.onclick.apply(lastNewTiddlerButton,[e]);
else
doSearch(this);
break;
case 27:
// When the result is open, close it,
// otherwise clear the content of the input field
if (isResultOpen()) {
closeResult();
} else {
this.value = "";
clearMessage();
}
break;
}
if (String.fromCharCode(e.keyCode) == this.accessKey || e.altKey)
{
reopenResultIfApplicable();
}
if(this.value.length<3 && searchTimeout) clearTimeout(searchTimeout);
if(this.value.length > 2)
{
if (this.value != lastSearchText)
{
if (!config.options.chkUseYourSearch || config.options.chkSearchAsYouType)
{
if(searchTimeout)
clearTimeout(searchTimeout);
var txt = this;
searchTimeout = setTimeout(function() {doSearch(txt);},500);
}
}
else
{
if(searchTimeout)
clearTimeout(searchTimeout);
}
};
if (this.value.length == 0)
{
closeResult();
}
};
var focusHandler = function(e)
{
this.select();
clearMessage();
reopenResultIfApplicable();
};
var args = paramString.parseParams("list",null,true);
var buttonAtRight = getFlag(args, "buttonAtRight");
var sizeTextbox = getParam(args, "sizeTextbox", this.sizeTextbox);
var btn;
if (!buttonAtRight)
btn = createTiddlyButton(place,this.label,this.prompt,clickHandler);
var txt = createTiddlyElement(null,"input",null,"txtOptionInput searchField",null);
if(params[0])
txt.value = params[0];
txt.onkeyup = keyHandler;
txt.onfocus = focusHandler;
txt.setAttribute("size",sizeTextbox);
txt.setAttribute("accessKey",this.accessKey);
txt.setAttribute("autocomplete","off");
if(config.browser.isSafari)
{
txt.setAttribute("type","search");
txt.setAttribute("results","5");
}
else
txt.setAttribute("type","text");
if(place)
place.appendChild(txt);
if (buttonAtRight)
btn = createTiddlyButton(place,this.label,this.prompt,clickHandler);
searchInputField = txt;
searchButton = btn;
};
//----------------------------------------------------------------------------
// Support for Macros
//----------------------------------------------------------------------------
var openAllFoundTiddlers = function() {
closeResult();
var results = getLastResults();
var n = results.length;
if (n) {
var titles=[];
for(var i = 0; i<n; i++)
titles.push(results[i].title);
story.displayTiddlers(null,titles);
}
};
var createOptionWithRefresh = function(place, optionParams, wikifier,tiddler) {
invokeMacro(place,"option",optionParams,wikifier,tiddler);
// The option macro appended the component at the end of the place.
var elem = place.lastChild;
var oldOnClick = elem.onclick;
elem.onclick = function(e) {
var result = oldOnClick.apply(this, arguments);
refreshResult();
return result;
};
return elem;
};
var removeTextDecoration = function(s) {
var removeThis = ["''", "{{{", "}}}", "//", "<<<", "/***", "***/"];
var reText = "";
for (var i = 0; i < removeThis.length; i++) {
if (i != 0) reText += "|";
reText += "("+removeThis[i].escapeRegExp()+")";
}
return s.replace(new RegExp(reText, "mg"), "").trim();
};
// Returns the "shortcut number" of the currentTiddler.
// I.e. When the user presses Alt-n the given tiddler is opened/display.
//
// @return 0-9 or -1 when no number is defined
//
var getShortCutNumber = function() {
var i = indexInPage;
return (i >= 0 && i <= 9)
? (i < 9 ? (i+1) : 0)
: -1;
};
var limitedTextRenderer = new giatw.LimitedTextRenderer();
var renderLimitedText = function(place, s, maxLen) {
limitedTextRenderer.render(place,s,maxLen,lastQuery.getMarkRegExp())
}
// When any tiddler are changed reset the result.
//
var oldTiddlyWikiSaveTiddler = TiddlyWiki.prototype.saveTiddler;
TiddlyWiki.prototype.saveTiddler = function(title,newTitle,newBody,modifier,modified,tags,fields) {
oldTiddlyWikiSaveTiddler.apply(this, arguments);
invalidateResult();
};
var oldTiddlyWikiRemoveTiddler = TiddlyWiki.prototype.removeTiddler;
TiddlyWiki.prototype.removeTiddler = function(title) {
oldTiddlyWikiRemoveTiddler.apply(this, arguments);
invalidateResult();
};
//----------------------------------------------------------------------------
// Macros
//----------------------------------------------------------------------------
// ====Macro yourSearch ================================================
config.macros.yourSearch = {
// Standard Properties
label: "yourSearch",
prompt: "ძიების მიმდინარე/ბოლო შედეგების წვდომა",
handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (params.length == 0) return;
var name = params[0];
var func = config.macros.yourSearch.funcs[name];
if (func) func(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler);
},
tests: {
"true" : function() {return true;},
"false" : function() {return false;},
"found" : function() {return getLastResultsCount() > 0;},
"previewText" : function() {return config.options.chkPreviewText;}
},
funcs: {
itemRange: function(place) {
if (getLastResultsCount()) {
var lastIndex = pager.getLastIndexOnPage();
var s = "%0 - %1".format([pager.getFirstIndexOnPage()+1,lastIndex+1]);
createTiddlyText(place, s);
}
},
count: function(place) {
createTiddlyText(place, getLastResultsCount().toString());
},
query: function(place) {
if (lastQuery) {
createTiddlyText(place, lastQuery.toString());
}
},
version: function(place) {
var t = "საძიებო სისტემა %0.%1.%2".format(
[version.extensions.YourSearchPlugin.major,
version.extensions.YourSearchPlugin.minor,
version.extensions.YourSearchPlugin.revision]);
var e = createTiddlyElement(place, "a");
e.setAttribute("href", "#");
e.innerHTML = '<font color="black" face="Arial, Helvetica, sans-serif">'+t+'<font>';
},
copyright: function(place) {
var e = createTiddlyElement(place, "a");
e.setAttribute("href", "#");
e.innerHTML = '<font color="blue" face="Arial, Helvetica, sans-serif"><b><font color="blue">გია შერვაშიძე - საცნობარო და საძიებო სისტემა</font></b>';
},
newTiddlerButton: function(place) {
if (lastQuery) {
var r = giatw.parseNewTiddlerCommandLine(lastQuery.getQueryText());
var btn = config.macros.newTiddler.createNewTiddlerButton(place,r.title,r.params,"ახალი ჩანაწერი","ახალი ჩანაწერის შექმნა საძიებო კონტექსტზე დაფუძნებით. (ბილიკი: Ctrl-Enter; გამყოფები: '.', '#')",null,"text");
// Close the result before the new tiddler is created.
var oldOnClick = btn.onclick;
btn.onclick = function() {
closeResult();
oldOnClick.apply(this,arguments);
}
lastNewTiddlerButton = btn;
}
},
linkButton: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (params < 2) return;
var tiddlyLink = params[1];
var text = params < 3 ? tiddlyLink : params[2];
var tooltip = params < 4 ? text : params[3];
var accessKey = params < 5 ? null : params[4];
var btn = createTiddlyButton(place,text,tooltip,closeResultAndDisplayTiddler,null,null, accessKey);
btn.setAttribute("tiddlyLink",tiddlyLink);
},
closeButton: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var button = createTiddlyButton(place, "დახურვა", "ძიების შედეგების დახურვა (ბილიკი: ESC)", closeResult);
},
openAllButton: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var n = getLastResultsCount();
if (n == 0) return;
var title = n == 1 ? "ჩანაწერის გახსნა" : "ყველა %0 ჩანაწერის გახსნა".format([n]);
var button = createTiddlyButton(place, title, "ყველა მოძიებული ჩანაწერის გახსნა (ბილიკი: Alt-O)", openAllFoundTiddlers);
button.setAttribute("accessKey","O");
},
naviBar: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
pager.addPageNavigation(place);
},
"if": function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (params.length < 2) return;
var testName = params[1];
var negate = (testName == "not");
if (negate) {
if (params.length < 3) return;
testName = params[2];
}
var test = config.macros.yourSearch.tests[testName];
var showIt = false;
try {
if (test) {
showIt = test(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) != negate;
} else {
// When no predefined test is specified try to evaluate it as a JavaScript expression.
showIt = (!eval(testName)) == negate;
}
} catch (ex) {
}
if (!showIt) {
place.style.display="none";
}
},
chkPreviewText: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var optionParams = params.slice(1).join(" ");
var elem = createOptionWithRefresh(place, "chkPreviewText", wikifier,tiddler);
elem.setAttribute("accessKey", "P");
elem.title = "მოძიებული ჩანაწერის ესკიზის ჩვენება (ბილიკი: Alt-P)";
return elem;
}
}
};
// ====Macro foundTiddler ================================================
config.macros.foundTiddler = {
// Standard Properties
label: "foundTiddler",
prompt: "ინფორმაცია მიმდინარე ჩანაწერზე ძიების შედეგების გვერდზე",
handler: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var name = params[0];
var func = config.macros.foundTiddler.funcs[name];
if (func) func(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler);
},
funcs: {
title: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (!currentTiddler) return;
var shortcutNumber = getShortCutNumber();
var tooltip = "ჩანაწერის გახსნა";
var btn = createTiddlyButton(place,null,tooltip,closeResultAndDisplayTiddler,null);
btn.setAttribute("tiddlyLink",currentTiddler.title);
btn.setAttribute("withHilite","true");
renderLimitedText(btn, currentTiddler.title, maxCharsInTitle);
if (shortcutNumber >= 0) {
btn.setAttribute("accessKey",shortcutNumber.toString());
}
},
tags: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (!currentTiddler) return;
renderLimitedText(place, currentTiddler.getTags(), maxCharsInTags);
},
text: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (!currentTiddler) return;
renderLimitedText(place, removeTextDecoration(currentTiddler.text), maxCharsInText);
},
field: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
if (!currentTiddler) return;
var name = params[1];
var len = params.length > 2 ? giatw.toInt(params[2],maxCharsInField) : maxCharsInField;
var v = store.getValue(currentTiddler,name);
if (v)
renderLimitedText(place, removeTextDecoration(v), len);
},
// Renders the "shortcut number" of the current tiddler, to indicate to the user
// what number to "Alt-press" to open the tiddler.
//
number: function(place,macroName,params,wikifier,paramString,tiddler) {
var numberToDisplay = getShortCutNumber();
if (numberToDisplay >= 0) {
var text = "".format([numberToDisplay.toString()]);
createTiddlyElement(place,"span",null,"shortcutNumber",text);
}
}
}
};
//----------------------------------------------------------------------------
// Configuration Stuff
//----------------------------------------------------------------------------
var opts = {chkUseYourSearch:true,
chkPreviewText:true,
chkSearchAsYouType:true,
chkSearchInTitle:true,
chkSearchInText:true,
chkSearchInTags:true,
chkSearchExtendedFields:true,
txtItemsPerPage:itemsPerPageDefault,
txtItemsPerPageWithPreview:itemsPerPageWithPreviewDefault};
for (var n in opts)
if (config.options[n] == undefined) config.options[n] = opts[n];
//----------------------------------------------------------------------------
// Shadow Tiddlers
//----------------------------------------------------------------------------
config.shadowTiddlers.AdvancedOptions += "\n<<option chkUseYourSearch>> 'დეტალური ძიებით' სარგებლობა //([[პარამეტრები|ძიების პარამეტრები]]) ([[დახმარება|დახმარება ძიებაში]])// ";
config.shadowTiddlers["დახმარება ძიებაში"] =
"!Field Search\nWith the Field Search you can restrict your search to certain fields of a tiddler, e.g"+
" only search the tags or only the titles. The general form is //fieldname//'':''//textToSearch// (e."+
"g. {{{title:intro}}}). In addition one-character shortcuts are also supported for the standard field"+
"s {{{title}}}, {{{text}}} and {{{tags}}}:\n|!What you want|!What you type|!Example|\n|Search ''titles "+
"only''|start word with ''!''|{{{!jonny}}} (shortcut for {{{title:jonny}}})|\n|Search ''contents/text "+
"only''|start word with ''%''|{{{%football}}} (shortcut for {{{text:football}}})|\n|Search ''tags only"+
"''|start word with ''#''|{{{#Plugin}}} (shortcut for {{{tags:Plugin}}})|\n\nUsing this feature you may"+
" also search the extended fields (\"Metadata\") introduced with TiddlyWiki 2.1, e.g. use {{{priority:1"+
"}}} to find all tiddlers with the priority field set to \"1\".\n\nYou may search a word in more than one"+
" field. E.g. {{{!#Plugin}}} (or {{{title:tags:Plugin}}} in the \"long form\") finds tiddlers containin"+
"g \"Plugin\" either in the title or in the tags (but does not look for \"Plugin\" in the text). \n\n!Boole"+
"an Search\nThe Boolean Search is useful when searching for multiple words.\n|!What you want|!What you "+
"type|!Example|\n|''All words'' must exist|List of words|{{{jonny jeremy}}} (or {{{jonny and jeremy}}}"+
")|\n|''At least one word'' must exist|Separate words by ''or''|{{{jonny or jeremy}}}|\n|A word ''must "+
"not exist''|Start word with ''-''|{{{-jonny}}} (or {{{not jonny}}})|\n\n''Note:'' When you specify two"+
" words, separated with a space, YourSearch finds all tiddlers that contain both words, but not neces"+
"sarily next to each other. If you want to find a sequence of word, e.g. '{{{John Brown}}}', you need"+
" to put the words into quotes. I.e. you type: {{{\"john brown\"}}}.\n\nUsing parenthesis you may change "+
"the default \"left to right\" evaluation of the boolean search. E.g. {{{not (jonny or jeremy)}}} finds"+
" all tiddlers that contain neither \"jonny\" nor \"jeremy. In contrast to this {{{not jonny or jeremy}}"+
"} (i.e. without parenthesis) finds all tiddlers that either don't contain \"jonny\" or that contain \"j"+
"eremy\".\n\n!'Exact Word' Search\nBy default a search result all matches that 'contain' the searched tex"+
"t. E.g. if you search for {{{Task}}} you will get all tiddlers containing 'Task', but also '~Complet"+
"edTask', '~TaskForce' etc.\n\nIf you only want to get the tiddlers that contain 'exactly the word' you"+
" need to prefix it with a '='. E.g. typing '=Task' will find the tiddlers that contain the word 'Tas"+
"k', ignoring words that just contain 'Task' as a substring.\n\n!~CaseSensitiveSearch and ~RegExpSearch"+
"\nThe standard search options ~CaseSensitiveSearch and ~RegExpSearch are fully supported by YourSearc"+
"h. However when ''~RegExpSearch'' is on Filtered and Boolean Search are disabled.\n\nIn addition you m"+
"ay do a \"regular expression\" search even with the ''~RegExpSearch'' set to false by directly enterin"+
"g the regular expression into the search field, framed with {{{/.../}}}. \n\nExample: {{{/m[ae][iy]er/"+
"}}} will find all tiddlers that contain either \"maier\", \"mayer\", \"meier\" or \"meyer\".\n\n!~JavaScript E"+
"xpression Filtering\nIf you are familiar with JavaScript programming and know some TiddlyWiki interna"+
"ls you may also use JavaScript expression for the search. Just enter a JavaScript boolean expression"+
" into the search field, framed with {{{ { ... } }}}. In the code refer to the variable tiddler and e"+
"valuate to {{{true}}} when the given tiddler should be included in the result. \n\nExample: {{{ { tidd"+
"ler.modified > new Date(\"Jul 4, 2005\")} }}} returns all tiddler modified after July 4th, 2005.\n\n!Com"+
"bined Search\nYou are free to combine the various search options. \n\n''Examples''\n|!What you type|!Res"+
"ult|\n|{{{!jonny !jeremy -%football}}}|all tiddlers with both {{{jonny}}} and {{{jeremy}}} in its tit"+
"les, but no {{{football}}} in content.|\n|{{{#=Task}}}|All tiddlers tagged with 'Task' (the exact wor"+
"d). Tags named '~CompletedTask', '~TaskForce' etc. are not considered.|\n\n!Access Keys\nYou are encour"+
"aged to use the access keys (also called \"shortcut\" keys) for the most frequently used operations. F"+
"or quick reference these shortcuts are also mentioned in the tooltip for the various buttons etc.\n\n|"+
"!Key|!Operation|\n|{{{Alt-F}}}|''The most important keystroke'': It moves the cursor to the search in"+
"put field so you can directly start typing your query. Pressing {{{Alt-F}}} will also display the pr"+
"evious search result. This way you can quickly display multiple tiddlers using \"Press {{{Alt-F}}}. S"+
"elect tiddler.\" sequences.|\n|{{{ESC}}}|Closes the [[YourSearch Result]]. When the [[YourSearch Resul"+
"t]] is already closed and the cursor is in the search input field the field's content is cleared so "+
"you start a new query.|\n|{{{Alt-1}}}, {{{Alt-2}}},... |Pressing these keys opens the first, second e"+
"tc. tiddler from the result list.|\n|{{{Alt-O}}}|Opens all found tiddlers.|\n|{{{Alt-P}}}|Toggles the "+
"'Preview Text' mode.|\n|{{{Alt-'<'}}}, {{{Alt-'>'}}}|Displays the previous or next page in the [[Your"+
"Search Result]].|\n|{{{Return}}}|When you have turned off the 'as you type' search mode pressing the "+
"{{{Return}}} key actually starts the search (as does pressing the 'search' button).|\n\n//If some of t"+
"hese shortcuts don't work for you check your browser if you have other extensions installed that alr"+
"eady \"use\" these shortcuts.//";
config.shadowTiddlers["ძიების პარამეტრები"] =
"|>|!ძიების პარამეტრები|\n|>|<<option chkUseYourSearch>> 'დეტალური ძიებით' სარგებლობა|\n|!|<<option chkPreviewText"+
">> ესკიზის ჩვენება|\n|!|<<option chkSearchAsYouType>> 'მყისი ძიების' რეჟიმი (კლავიში RETURN"+
" საჭირო აღარაა)|\n|!|ნაგულისხმებად:<<option chkSearchInTitle>>სათაური ('!') <<option chk"+
"SearchInText>>ტექსტი ('%') <<option chkSearchInTags>>ჭდე ('#') <<option chkSearchExtendedFiel"+
"ds>>გარე ველი<html><br><font size=\"-2\">ჩანაწერთა ნაგულისხმები ველები მოსაძიებლად "+
"თუ საძიებო ტექსტი პრეფიქსის გარეშეა. <br>(სურვილისამებრ, უშუალოდ მიუთითეთ '!', "+
"'%', '#' ან 'fieldname:' პრეფიქსი).</font></html>|\n|!|ჩანაწერთა რაოდენობა ძიების "+
" შედეგების გვერდზე: <<option txtItemsPerPage>>|\n|!|ჩანაწერთა რაოდენობა ძიების შედეგების "+
"გვერდზე ესკიზით: <<option txtItemsPerPageWithPreview>>|\n";
config.shadowTiddlers["YourSearchStyleSheet"] =
"/***\n!~YourSearchResult Stylesheet\n***/\n/*{{{*/\n.yourSearchResult {\n\tposition: absolute;\n\twidth: 800"+
"px;\n\n\tpadding: 0.2em;\n\tlist-style: none;\n\tmargin: 0;\n\n\tbackground: #ffd;\n\tborder: 1px solid DarkGra"+
"y;\n}\n\n/*}}}*/\n/***\n!!Summary Section\n***/\n/*{{{*/\n.yourSearchResult .summary {\n\tborder-bottom-width:"+
" thin;\n\tborder-bottom-style: solid;\n\tborder-bottom-color: #999999;\n\tpadding-bottom: 4px;\n}\n\n.yourSea"+
"rchRange, .yourSearchCount, .yourSearchQuery {\n\tfont-weight: bold;\n}\n\n.yourSearchResult .summary ."+
"button {\n\tfont-size: 10px;\n\n\tpadding-left: 0.3em;\n\tpadding-right: 0.3em;\n}\n\n.yourSearchResult .summa"+
"ry .chkBoxLabel {\n\tfont-size: 10px;\n\n\tpadding-right: 0.3em;\n}\n\n/*}}}*/\n/***\n!!Items Area\n***/\n/*{{{*"+
"/\n.yourSearchResult .marked {\n\tbackground: none;\n\tfont-weight: bold;\n}\n\n.yourSearchItem {\n\tmargin-to"+
"p: 2px;\n}\n\n.yourSearchNumber {\n\tcolor: #808080;\n}\n\n\n.yourSearchTags {\n\tcolor: #008000;\n}\n\n.yourSearc"+
"hText {\n\tcolor: #808080;\n\tmargin-bottom: 6px;\n}\n\n/*}}}*/\n/***\n!!Footer\n***/\n/*{{{*/\n.yourSearchFoote"+
"r {\n\tmargin-top: 8px;\n\tborder-top-width: thin;\n\tborder-top-style: solid;\n\tborder-top-color: #999999;"+
"\n}\n\n.yourSearchFooter a:hover{\n\tbackground: none;\n\tcolor: none;\n}\n/*}}}*/\n/***\n!!Navigation Bar\n***/"+
"\n/*{{{*/\n.yourSearchNaviBar a {\n\tfont-size: 16px;\n\tmargin-left: 4px;\n\tmargin-right: 4px;\n\tcolor: bla"+
"ck;\n\ttext-decoration: underline;\n}\n\n.yourSearchNaviBar a:hover {\n\tbackground-color: none;\n}\n\n.yourSe"+
"archNaviBar .prev {\n\tfont-weight: bold;\n\tcolor: blue;\n}\n\n.yourSearchNaviBar .currentPage {\n\tcolor: #"+
"FF0000;\n\tfont-weight: bold;\n\ttext-decoration: none;\n}\n\n.yourSearchNaviBar .next {\n\tfont-weight: bold"+
";\n\tcolor: blue;\n}\n/*}}}*/\n";
config.shadowTiddlers["YourSearchResultTemplate"] =
"<!--\n{{{\n-->\n<span macro=\"yourSearch if found\">\n<!-- The Summary Header ============================"+
"================ -->\n<table class=\"summary\" border=\"0\" width=\"100%\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"0\">"+
"<tbody>\n <tr>\n\t<td align=\"left\">\n\t\tშედეგი: <span class=\"yourSearchRange\" macro=\"yourSearc"+
"h itemRange\"></span>,\n\t\t სულ <span class=\"yourSearchCount\" macro=\"yourSearch count\"></span> ჩანაწერიდან\n"+
"\t\tკონტექსტი: <span class=\"yourSearchQuery\" macro=\"yourSearch query\"></span>\n\t</td>\n\t<td class=\"yourSea"+
"rchButtons\" align=\"right\">\n\t\t<span macro=\"yourSearch chkPreviewText\"></span><span class=\"chkBoxLabel"+
"\">ესკიზი</span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch newTiddlerButton\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch openAllButton\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch lin"+
"kButton 'ძიების პარამეტრები' მორგება 'საძიებო სისტემის გამართვა'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch linkB"+
"utton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch clo"+
"seButton\"></span>\n\t</td>\n </tr>\n</tbody></table>\n\n<!-- The List of Found Tiddlers ================="+
"=========================== -->\n<div id=\"yourSearchResultItems\" itemsPerPage=\"25\" itemsPerPageWithPr"+
"eview=\"10\"></div>\n\n<!-- The Footer (with the Navigation) ==========================================="+
"= -->\n<table class=\"yourSearchFooter\" border=\"0\" width=\"100%\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"0\"><tbody"+
">\n <tr>\n\t<td align=\"left\">\n\t\tგვერდები: <span class=\"yourSearchNaviBar\" macro=\"yourSearch naviBar"+
"\"></span>\n\t</td>\n\t<td align=\"right\"><span macro=\"yourSearch version\"></span>, <span macro=\"yourSearc"+
"h copyright\"></span>\n\t</td>\n </tr>\n</tbody></table>\n<!-- end of the 'tiddlers found' case ========="+
"================================== -->\n</span>\n\n\n<!-- The \"No tiddlers found\" case ================="+
"========================== -->\n<span macro=\"yourSearch if not found\">\n<table class=\"summary\" border="+
"\"0\" width=\"100%\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"0\"><tbody>\n <tr>\n\t<td align=\"left\">\n\t\tშედეგი:"+
" ვერაფერი მოიძებნა კონტექსტისთვის <span class=\"yourSearchQuery\" macro=\"yourSearch query\"></span>.\n\t</td>\n\t<t"+
"d class=\"yourSearchButtons\" align=\"right\">\n\t\t<span macro=\"yourSearch newTiddlerButton\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch linkButton 'ძიების პარამეტრები'"+
" მორგება 'საძიებო სისტემის გამართვა'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch linkButton 'დახმარება ძიებაში' დახმარება"+
" 'დახმარება დეტალური ძიებისთვის'\"></span>\n\t\t<span macro=\"yourSearch closeButton\"></span>\n\t</td>\n <"+
"/tr>\n</tbody></table>\n</span>\n\n\n<!--\n}}}\n-->\n";
config.shadowTiddlers["YourSearchItemTemplate"] =
"<!--\n{{{\n-->\n<span class='yourSearchNumber' macro='foundTiddler number'></span>\n<span class='yourSea"+
"rchTitle' macro='foundTiddler title'/></span> - \n<span class='yourSearchTags' macro='found"+
"Tiddler field tags 50'/></span>\n<span macro=\"yourSearch if previewText\"><div class='yourSearchText' macro='fo"+
"undTiddler field text 250'/></div></span>\n<!--\n}}}\n-->";
config.shadowTiddlers["YourSearch"] = "<<tiddler [[დახმარება ძიებაში]]>>";
config.shadowTiddlers["YourSearch Result"] = "ჩამოშლადი სარკმელი დეტალური ძიების მოთხოვნის შედეგებით.";
//----------------------------------------------------------------------------
// Install YourSearch
//----------------------------------------------------------------------------
// Overwrite the TiddlyWiki search handler and verify after a while
// that nobody else has overwritten it.
config.macros.search.handler = myMacroSearchHandler;
var checkForOtherHijacker = function() {
// Check that still our search handler is installed
if (config.macros.search.handler != myMacroSearchHandler) {
alert(
"გზავნილი - გაფრთხილება:\n\n\nსხვა მოდულმა ამორთო 'დეტალური ძიების' მოდული.\n\n\nალბათ "+
"უნდა ამორთოთ სხვა მოდული ან შეცვალოთ ჩატვირთვის რიგი \n(ჩანაწერთა სახელების შეცვლით), "+
"რათა გაააქტივოთ 'დეტალური ძიება'.");
}
};
setTimeout(checkForOtherHijacker, 5000);
// === Public API =================================
giatw.YourSearch.getStandardRankFunction = function() {
return standardRankFunction;
};
giatw.YourSearch.getRankFunction = function() {
return giatw.YourSearch.getStandardRankFunction();
};
giatw.YourSearch.getCurrentTiddler = function() {
return currentTiddler;
};
giatw.YourSearch.closeResult = function() {
closeResult();
};
// Returns an array of tiddlers that matched the last search
giatw.YourSearch.getFoundTiddlers = function() {
return lastResults;
};
// The last Search query (TiddlerQuery), or null
giatw.YourSearch.getQuery = function() {
return lastQuery;
};
giatw.YourSearch.onShowResult = function(useOldResult) {
highlightHack = lastQuery ? lastQuery.getMarkRegExp() : null;
if (!useOldResult)
pager.setItems(getLastResults());
if (!resultElement) {
resultElement = createTiddlyElement(document.body,"div",yourSearchResultID,"yourSearchResult");
} else if (resultElement.parentNode != document.body) {
document.body.appendChild(resultElement);
}
refreshResult();
highlightHack = null;
};
})();
} // of "install only once"
// Used Globals (for JSLint) ==============
// ... JavaScript Core
/*global alert,clearTimeout,confirm */
// ... TiddlyWiki Core
/*global Tiddler, applyHtmlMacros, clearMessage, createTiddlyElement, createTiddlyButton, createTiddlyText, ensureVisible ,findPosX, highlightHack, findPosY,findWindowWidth, invokeMacro, saveChanges, refreshElements, story */
//}}}