შოთა რუსთაველი, ვეფხისტყაოსანი

« 2008 წ. გამოცემა 42 ^{[VTA - xx]} »

ამბავი ნესტან-დარეჯანისა ქაჯთაგან შეპყრობისა
42:1	ვაჲ, საწუთროო, სიცრუით თავი სატანას ადარე! შენი ვერავინ ვერა ცნას, შენი სიმუხთლე სად არე; პირი მზისაებრ საჩინო სად უჩინო ჰყავს, სად არე? მით ვხედავ, ბოლოდ სოფელსა ოხრად ჩანს ყოვლი, სად არე!	[1214]
42:2	ფატმან იტყვის: „მომეშორვა მზე, მნათობი სრულად ხმელთა, სიცოცხლე და სულდგმულობა, მონაგები ჩემთა ხელთა; მას უკანით გაუწყვედლად დება მჭირდის ცეცხლთა ცხელთა, ვერ გავახმე წყარო ცრემლთა, თვალთა ჩემთა გადმომღვრელთა.	[1215]
42:3	სახლი და შვილნი მომძულდეს, ვჯდი უგულოთა გულითა, მას ვიგონებდი მღვიძარე, რა მიმელულის ლულითა; უსენ, გამტეხი ფიცისა, მიჩს უსჯულოთა სჯულითა, ვერ მიმიახლოს საახლოდ კრულმან პირითა კრულითა.	[1216]
42:4	დღესა ერთსა, საღამოჟამ, – ჩასლვა იყო ოდენ მზისა, – წავდეგ წინა დარიჯაგთა, კარი მიჩნდა ხანაგისა; ვიგონებდი, სევდა მკლვიდა მისისავე გონებისა, ვთქვი: «კრულია ზენაარი ყოვლისამცა მამაცისა».	[1217]
42:5	მო-სითმე-ვიდა ღარიბი მონა მოყვსითა სამითა, მონა – მონურად მოსილი, სხვანი – მგზავრულად ხამითა; სასმელ-საჭმელი მოიღეს, ქალაქს ნასყიდი დრამითა, სმიდეს, ჭამდეს და უბნობდეს, სხდეს მხიარულნი ამითა.	[1218]
42:6	მე უყურებდი, უჭვრეტდი; თქვეს: «ამოდ გავიხარენით, მაგრა ჩვენ აქა მოყვასნი უცხონი შევიყარენით, არცა რა ვიცით, ვინ ვინ ვართ, ანუ სით მოვიარენით, ხამს ერთმანერთსა ამბავი ჩვენიცა უთხრათ ბარ ენით».	[1219]
42:7	მათ სხვათა მათი ამბავი თქვეს, ვითა მგზავრთა წესია; მონამან უთხრა: «ჰე, ძმანო, განგება რამე ზესია: მე მარგალიტსა მოგიმკი, თქვენ ქვრიმი დაგითესია, ჩემი ამბავი ამბავთა თქვენთაგან უკეთესია.	[1220]
42:8	მე ვარო მონა მეფისა მაღლისა, ქაჯთა მფლობლისა; მათ მიხვდა ცემა სენისა, მათისა დამამხობლისა: მოგვიკვდა შემწე ქვრივისა, შემწყნარებელი ობლისა, აწ შვილთა მისთა და მისი ზრდის, უკეთესი მშობლისა.	[1221]
42:9	დულარდუხტ არის დიაცი, მაგრა კლდე, ვითა ლოდია, ვისცა არ დაჰკოდს, ყმა მისი ვერავის დაუკოდია; მას უსხენ წვრილნი ძმისწულნი: როსან და ერთი როდია, – აწ იგი ქაჯეთს ხელმწიფედ ქვე ზის, მორჭმული სწოდია.	[1222]
42:10	გვესმა ამბავი, ზღვათ იქით სიკვდილი დისა მათისა, შეიჭირვებდეს ვაზირნი, დაშალეს ქმნა ხალვათისა, ვითა ვჰკადროთო დავსება პირისა, ხმელთა მნათისა?! როშაქ მონაა, თავადი მონისა ბევრათასისა.	[1223]
42:11	როშაქ ბრძანა: «მო-ცა-ვინ-მკლას, მე ტირილსა არ დავხვდები. მინდორს წავალ, ვიმეკობრებ, ალაფითა ავივსები, შინა მოვალ შოებული, ადრე ზედამოვესწრები, მეფე დისა დატირებად წავიდოდეს, წა-ცა-ვჰყვები».	[1224]
42:12	გვითხრა მისთა ხელისათა: «წავალ, თანა წამომყევით!» წაგვიტანა მონა ასი, ყველაკაი მისგან რჩევით. დღისით, მზისით ვმეკობრობდით, ღამეთაცა ვიყვნით თევით; დია ვლეწეთ ქარავანი, ლარი ჩვენკენ გარდმოვდევით.	[1225]
42:13	მინდორ-მინდორ მოვიდოდით ჩვენ ღამესა დია ბნელსა, დიდნი რამე სინათლენი გამოგვიჩნდეს შუა ველსა; ვთქვით, თუ: მზეა ნუთუ ზეცით ჩამოჭრილი ზედა ხმელსა! დაბნეულნი მივეცენით გონებასა ჩვენსა მსჯელსა.	[1226]
42:14	ზოგთა ვთქვით: «არის ცისკარი», ზოგთა თქვეს: «არის მთვარეო»; მას დარაზმულთა მივმართეთ, ახლოსმცა ვნახეთ ბარეო! შორს მოუარეთ, მივედით, შემოვადეგით გარეო; მით ნათლიდაღმა გამოხდა ხმა, ჩვენი მოუბარეო.	[1227]
42:15	გვითხრა: «ვინ ხართ, ცხენოსანნო? თქვენ სახელნი თქვენნი თქვენით; გულანშაროთ მოციქული ქაჯეთს მივალ, მერიდენით!» ესე გვესმა, მოვადეგით, ალყად გარემოვერტყენით, პირმზე რამე ცხენოსანი გავიცადეთ თვალით ჩვენით.	[1228]
42:16	უჭვრიტეთ პირსა მნათობსა, ელვათა მაელვარებსა; მისი ციმციმი მზისაებრ ეფინებოდა არებსა; ძვირ-ძვირად გვეუბნებოდა სიტყვასა რასმე წყნარებსა, კბილთაგან შუქი შეადგა ზედან გიშრისა სარებსა.	[1229]
42:17	კვლა ვეუბნენით მას მზესა ტკბილმოუბრითა ენითა. არ მონა იყო, ტყუოდა, ჩვენ ესე შევიგენითა; როშაქ შეატყო ქალობა, გვერდსა წაუდგა ცხენითა; აღარ გაუშვით, დაჭირვა ვჰკადრეთ ხელითა ჩვენითა.	[1230]
42:18	კვლა ვჰკითხეთ: «გვითხარ მართალი, საქმე შენ მზებრ ნათელისა, ვისი ხარ, ვინ ხარ, სით მოხვალ მანათობელი ბნელისა?» მან არა გვითხრა, გაუშვა წყარო ცრემლისა ცხელისა. რა საბრალოა გავსილი მთვარე, ჩანთქმული გველისა!	[1231]
42:19	არცა რა ცხადი ამბავი, არცა რა დასამალავი, არა არ გვითხრა, ვინ იყო ან ვისგან ნამუხთალავი; ქუშ-ქუშად გვეუბნებოდა კუშტი, თავისა მკრძალავი, ვითა ასპიტი, მჭვრეტელთა მისთა თვალითა მლალავი.	[1232]
42:20	როშაქ გვიბრძანა: «ნუ ჰკითხავთ, აწ თურე არსათქმელია, ამისი საქმე უცხოა, საამბობლადცა ძნელია; ბედი მეფისა ჩვენისა არსთაგან სანატრელია, მით რომე ღმერთი მას მისცემს, რაც უფრო საკვირველია.	[1233]
42:21	ესე ღმერთსა მისაგვრელად მისად ჩვენთვის მოუცია, მიუტანოთ არმაღანად, დაგვიმადლებს მეტად დია. თუ დავმალავთ, დავმჟღავნდებით, მეფე ჩვენი ამაყია, პირველ – მათი შეცოდება, მერმე დიდი აუგია».	[1234]
42:22	მივემოწმენით, თათბირნი არ კიდე გავაკიდენით; დავბრუნდით, ქაჯეთს მივმართეთ, მას წინა მოვეკიდენით, არცა რა ვჰკადრეთ ხელდახელ, არცა თუ წავეკიდენით; იგი ტირს, ღაწვსა გულმდუღრად ჩარცხის ცრემლისა კი დენით.	[1235]
42:23	მე როშაქს ვჰკადრე: «გამიშვი კვლა ადრე თქვენი მხლებელი; აწ გულანშაროს ქალაქსა ვარ საქმის რასმე მდებელი». მან გამომიშვა, აქ სადმე ლარი მიც წასაღებელი; თანა წავიტან, წა-ცა-ვალ მე მათი ზედამსწრებელი».	[1236]
42:24	მათ კაცთა დია ეამა ესე ამბავი მონისა. მე გავიგონე, შე-რე-მშრა ნაკადი ცრემლთა ფონისა, მენიშნა, ყოვლი ნიშანი ვიცან ჩემისა ღონისა, ცოტაი ლხინი მომეცა, მსგავსი დრამისა წონისა.	[1237]
42:25	მოვიყვანე იგი მონა, ახლოს დავსვი ჩემსა წინა, ვჰკითხე: «მითხარ, რას იტყოდი? გაგონება მეცა მინა». მან იგივე კვლა მიამბო, რაცა მუნით მომესმინა, ამ ამბავმან გამაცოცხლა, სულმობრძავი დამარჩინა.	[1238]
42:26	მე ორნი შავნი მონანი მყვანან სავსენი გრძნებითა: უჩინოდ მივლენ-წამოვლენ მათითა ხელოვნებითა; მოვასხენ, ქაჯეთს გავგზავნენ, ვარქვი, თუ: «ნუ დასდგებითა, მაცნობეთ მისი ამბავი თქვენითა მოქმედებითა».	[1239]
42:27	სამ დღე მოვიდეს, მიამბეს, ფიცხლა ებიჯა გზისადა, მიუგვრიაო მეფისა, ზღვას იქით წამავლისადა, ვერვის შეუდგმან საჭვრეტლად თვალნი, მართ ვითა მზისადა, ქვე დაუწინდავს საცოლედ როსან ცოტასა ყმისადა.	[1240]
42:28	«როსანს შევრთოთო, – დულარდუხტს მეფესა უბრძანებია, – ჯერთ ქორწინებად არა მცალს, აწ გული ცეცხლნადებია; შემოვიქცევი, შევისძლობ, ვინ ცისა მზედ ნაქებია». ციხეს დაუსვამს, ხადუმი ერთაი უახლებია.	[1241]
42:29	ყოვლი მცოდნელი გრძნებისა მას თანაწაუტანია, მით რომე გზაა საჭირო, მტერნი საომრად მზანია; ქვე დაუყრიან მოყმენი, ვინც უფრო გულოვანია, დაეყოვნების: წასრულა, ჯერეთ ცოტაი ხანია.	[1242]
42:30	ქაჯთა ქალაქი აქამდის მტერთაგან უბრძოლველია: ქალაქსა შიგან მაგარი კლდე მაღალი და გრძელია; მას კლდესა შუა გვირაბი, ასაძრომელი ხვრელია, მუნ არის მარტო მნათობი, მისთა შემყრელთა მწველია.	[1243]
42:31	გვირაბის კარსა ნიადაგ მოყმე სცავს არპირნასები, ათი ათასი ჭაბუკი დგას, ყველაკაი ხასები, ქალაქის კართა სამთავე – სამათას – სამათასები. გულო, გაგსაჯა სოფელმან, არ ვიცი, და გლახ, რას ები!“	[1244]
42:32	ესე ამბავი ავთანდილ პირმზემან, მაგარვადამან, რა მოისმინა, ეამა, სხვად არა გაუცხადა მან, შესწირა ღმერთსა მადლობა ტურფამან დანაბადამან: „ამბავი ჩემი სალხინო მითხრაო ვისმანღა დამან!“	[1245]
42:33	ფატმანს უთხრა: „საყვარელო, კმა ხარ ჩემგან სასურველად! მე ამბავი სანატრელი მომასმინე არ პირბნელად, მაგრა საქმე ქაჯეთისა გამაგონე უფრო მრთელად: ქაჯი ყველა უხორცოა, რამან შექმნა ხორციელად?	[1246]
42:34	მის ქალისა სიბრალული ამანთებს და მიდებს ალსა, მაგრა ქაჯნი უხორცონი რას აქნევენ, მიკვირს, ქალსა?!“ ფატმან უთხრა: „მომისმინე, მართლად გხედავ მანდა მკრთალსა, არ ქაჯნია, კაცნიაო, მინდობიან კლდესა სალსა.	[1247]
42:35	ქაჯნი სახელად მით ჰქვიან, არიან ერთად კრებულნი კაცნი გრძნებისა მცოდნელნი, ზედა გახელოვნებულნი, ყოველთა კაცთა მავნენი, იგი ვერვისგან ვნებულნი; მათნი შემბმელნი წამოვლენ დამბრმალნი, დაწბილებულნი.	[1248]
42:36	იქმან რასმე საკვირველსა, მტერსა თვალსა დაუბრმობენ, ქართა აღსძრვენ საშინელთა, ნავსა ზღვა-ზღვა დაამხობენ, ვითა ხმელსა გაირბენენ, წყალსა წმიდად დააშრობენ, სწადდეს – დღესა ბნელად იქმან, სწადდეს – ბნელსა ანათობენ.	[1249]
42:37	ამისთვის ქაჯად უხმობენ გარეშემონი ყველანი, თვარა იგიცა კაცნია ჩვენებრვე ხორციელანი“. ავთანდილ მადლი უბრძანა: „ცეცხლნი დამივსენ ცხელანი. დიდად მეამნეს ამბავნი, სიტყვანი აწინდელანი“.	[1250]
42:38	გულითა ღმერთსა ადიდებს ავთანდილ ცრემლთა მდენელი; თქვა: „ღმერთო, გმადლობ, რომელი ხარ ჭირთა მომალხენელი, ყოფილი, მყოფი, უთქმელი, ყურთაგან მოუსმენელი, წყალობა შენი იჩქითად არს ჩვენი გარდმომფენელი!“	[1251]
42:39	მის ამბვისა ცნობისათვის ცრემლით ღმერთსა ადიდებდა. ფატმან ეჭვდა თავისათვის, ამად ცეცხლსა კვლა იდებდა; ყმა ნამუსსა ინახვიდა, სიყვარულსა იფერებდა; ფატმან ყელსა ეხვეოდა, პირსა მზესა აკოცებდა.	[1252]
42:40	მას ღამე ფატმან იამა ავთანდილს თანა წოლითა; ყმა უნდოგვარად ეხვევის ყელსა ყელითა ბროლითა, ჰკლავს თინათინის გონება, ძრწის იდუმლითა ძრწოლითა, გული მხეცქმნილი გასჭრია მხეცთავე თანა რბოლითა.	[1253]
42:41	ავთანდილ მალვით ცრემლსა სწვიმს, სდის ზღვათა შესართავისად. შიგან მელნისა მორევსა ცურავს გიშრისა ნავი სად; იტყვის, თუ: „მნახეთ, მიჯნურნო, იგი, ვინ ვარდია, ვისად, უმისოდ ნეხვთა ზედა ვზი ბულბული მსგავსად ყვავისად!“	[1254]
42:42	მუნ ცრემლნი, მისგან ნადენნი, ქვისაცა დასალბონია; გიშრისა ტევრი აგუბებს, ვარდისა ველსა ფონია; ფატმან მას ზედა იხარებს მართ ვითა იადონია. თუ ყვავი ვარდსა იშოვებს, თავი ბულბული ჰგონია.	[1255]
42:43	გათენდა. ბანად წავიდა მზე, სოფელს შუქნაკიდები; დაიცმან უძღვნა მრავალი კაბა, ყაბაჩა, რიდები, მრავალი ფერი სურნელი, ტურფა პერანგი, წმიდები: „რაცა გწადდესო, ჩაიცვი, მე ნურას ნუ მერიდები!“	[1256]
42:44	ავთანდილ თქვა: „საქმე ჩემი გავაცხადო ამა დღესა!“ სამოსისა ვაჭრულისა ცმა აქამდის დაეწესა; მას დღე ყოვლი საჭაბუკო შეიმოსა ტანსა მხნესა, მოემატა დაშვენება, დაემსგავსა ლომი მზესა.	[1257]
42:45	ფატმანს პური შეეკაზმა ავთანდილის საწვეველად; ყმა შევიდა მხიარული მხიარულად, არ პირბნელად; ფატმან ნახა, გაუკვირდა ვაჭრულისა უმოსელად, შემოსცინნა: „აგრე სჯობსო შენთვის ხელთა სასურველად“.	[1258]
42:46	ფატმან მისსა შვენებასა მეტისმეტად ჰკვირდებოდა. მან პასუხი არა გასცა, თავისწინა ღიმდებოდა: „შეეტყვების, არ მიცნობსო“, რა რეგვნად და რაგვარ ჰხმობდა! თუცა რასმე იფერებდა, მეტი არა გაჰვიდოდა.	[1259]
42:47	პური ჭამეს, გაიყარნეს, ყმა მივიდა მისსა შინა, ღვინოსმული, მხიარული დაწვა, ამოდ დაიძინა; საღამოჟამ გაიღვიძა, შუქი ველთა მოაფინა, ფატმან უხმო: „მოდი, მნახე, მარტო ვარო, თავისწინა“.	[1260]
42:48	ფატმან მივიდა, ავთანდილს ხმა ესმა მისგან ოხისა; იტყოდა: „მომკლავს უცილოდ ტანი ალვისა, მო-, ხისა!“ გვერდსა დაისვა, ბალიში მისცა მისისა ნოხისა, ვარდისა ბაღსა უჩრდილობს ჩრდილი წამწამთა ქოხისა.	[1261]
42:49	ავთანდილ ბრძანა: „ჰე, ფატმან, ვიცი ეს საქმე შენია, დაჰკრთები ამა ამბავსა, მართ ვითა გველნაკბენია, მაგრა აქამდის მართალი შენ ჩემი არა გსმენია, ჩემნი მომკლველნი წამწამნი შავნი გიშრისა ჩხნდენია.	[1262]
42:50	გგონივარ ვინმე ვაჭარი, პატრონი ქარავანისა; მე ვარ სპასპეტი მაღლისა მეფისა როსტევანისა, თავადი სპისა დიდისა, მათისა შესაგვანისა, მაქვს პატრონობა მრავლისა საჭურჭლე-ზარადხანისა.	[1263]
42:51	შენ გიცი კარგი მოყვარე, ერთგული, მისანდობელი. მათ უვის ერთი ასული, მზე ხმელთა მანათობელი, იგია ჩემი დამწველი და ჩემი დამადნობელი, მან გამომგზავნა, დავაგდე პატრონი, მათი მშობელი.	[1264]
42:52	რომე შენ ქალი გყოლია, მე ძებნად მისვე ქალისად მივლია ყოვლი ქვეყანა, მის მზისა მონაცვალისად; მისთვის გაჭრილი მინახავს, წევს ლომი ფერნამკრთალი სად, გამცუდებელად თავისად, მის გულისა და ძალისად“.	[1265]
42:53	ავთანდილ ფატმანს ყოველი უთხრა ამბავი თავისა, ამბავი ტარიელისა, შემოსა ვეფხის ტყავისა; უბრძანა: „შენ ხარ წამალი ჯერთ შენგან უნახავისა, ღონე წამწმისა ხშირისა, ყორნის ფრთებრ ნაფუშავისა.	[1266]
42:54	მოდი და, ფატმან, მეწიე, ვეცადნეთ მათსა რგებასა, უშველოთ, იგი მნათობნი ნუთუ მიეცნენ შვებასა; ვინცა სცნობს კაცი, ყველაი ჩვენსა დაიწყებს ქებასა, ნუთუ კვლა მიხვდენ მიჯნურნი ერთმანერთისა ხლებასა.	[1267]
42:55	მომგვარე, ქაჯეთს გავგზავნოთ იგივე მონა გრძნეული, ქალსა ვაცნობოთ ყველაი, ამბავი ჩვენგან ცნეული; მანცა გვაცნობოს მართალი, ვქმნათ მისი გამორჩეული, ღმერთმან ქმნას, ქაჯთა სამეფო მოგესმას ჩვენგან ძლეული!“	[1268]
42:56	ფატმან თქვა: „ღმერთსა დიდება, საქმენი მომხვდეს, მო-, რანი, დღეს რომე მესმნეს ამბავნი, უკვდავებისა სწორანი!“ მოჰგვარა მონა გრძნეული, შავი მართ ვითა ყორანი; უბრძანა: „ქაჯეთს გაგგზავნი, წა, გზანი გისხენ შორანი!	[1269]
42:57	აწ გამოჩნდების სახმრობა ჩემთვის შენისა გრძნებისა, ფიცხლა დამივსე სახმილი შენ ჩემთა ცეცხლთა გზნებისა, მას მზესა ჰკადრე მიზეზი მისისა განკურნებისა“. მან უთხრა: „ხვალე მოგართვა ყოვლი ამბავი ნებისა“.	[1270]

ამბავი ნესტან-დარეჯანისა ქაჯთაგან შეპყრობისა

© 2014, გია შერვაშიძე